xué bù yīn lǎo ér fèi, liú lǎn shū cè, zhèng kě jiè yǐ qiǎn xián, zé zhōng rì pán huán, bù lí shū shì. shì qǔ xiàng nán, chéng yáng yě. dòng líng jīng yuē:" tài míng shāng hún." yú àn hún wèi yáng qì zhī yīng yě, pò wèi yīn tǐ zhī jīng yě, suǒ wèi shāng zhě, jí mù guāng kě yàn. rú tài míng jiù àn, zé mù zhuǎn hūn, shāng qí yáng yě tài àn jiù míng, zé mù zhuǎn mī, shāng qí yīn yě. yòu lǚ shì chūn qiū yuē:" shì dà duō yīn, duō yīn zé wěi." wěi zhě, yù yán zhī tǐ xiè chí, xīn shén huàn sàn zhī yì.
学不因老而废,流览书册,正可借以遣闲,则终日盘桓,不离书室。室取向南,乘阳也。《洞灵经》曰:“太明伤魂。”愚按魂为阳气之英也,魄为阴体之精也,所谓伤者,即目光可验。如太明就暗,则目转昏,伤其阳也;太暗就明,则目转眯,伤其阴也。又《吕氏春秋》曰:“室大多阴,多阴则痿。”痿者,喻言肢体懈弛,心神涣散之意。
shì zhōng dàng hù, qiū dōng chuí mù, chūn xià chuí lián, zǒng wèi zhàng fēng ér shè. qíng nuǎn shí, réng kě gōu lián juǎn mù, yǐ yì y yǎo yáng guāng. nèi jīng yuē:" fēng zhě, bǎi bìng zhī shǐ yě." yòu yuē:" gǔ rén bì fēng, rú pì shǐ shí mǎ." qí wēi cí xiāng jǐng rú cǐ, dāng suí shí suí dì, liú yì bì zhī.
室中当户,秋冬垂幕,春夏垂帘,总为障风而设。晴暖时,仍可钩帘卷幕,以挹[yì舀]阳光。《内经》曰:“风者,百病之始也。”又曰:“古人避风,如辟矢石马。”其危词相儆如此,当随时随地,留意避之。
sān qiū liáng qì shàng wēi, chuí mù huò xián qí mì, zhuó shū mì zhī zhōng, yǐ lián zuò lǐ, lán sè qīng shā zuò miàn, jiā céng zhì zhī. rì guāng yǎn yìng, cōng cuì zhào rù jǐ tà jiān. xǔ dīng mǎo shī, suǒ wèi" cuì lián níng wǎn dé" yě, kě yǐ yǎng tiān hé, kě yǐ qīng xīn mù. měi rì qīng chén, shì zhōng dòng kāi chuāng hù, sǎo chú yī biàn, suī shì běn jié jìng, wù zàn chuò, fǒu zé jiàn shēng gù qì. gù qì jí tóng yù zhēng zhī qì, rù yú kǒu bí, yǒu sǔn pí fèi, pí kāi qiè yú kǒu, fèi kāi qiè yú bí yě. gǔ rén sǎo bì xiān sǎ shuǐ, shī rì jī, shì yì fēi yí. yán dōng qǔ gàn xuě sǎ dì ér sǎo, zhì jiā cháng shí yòng mù xiè wēi rùn yǐ shuǐ, yì néng nián bàn chén huī, bù shǐ fēi yáng, zé bèi jiā jié jìng.
三秋凉气尚微,垂幕或嫌其密,酌疏密之中,以帘作里,蓝色轻纱作面,夹层制之。日光掩映,葱翠照入几榻间。许丁卯诗,所谓“翠帘凝晚得”也,可以养天和,可以清心目。每日清晨,室中洞开窗户,扫除一遍,虽室本洁净,勿暂辍,否则渐生故气。故气即同郁蒸之气,入于口鼻,有损脾肺,脾开窃于口,肺开窃于鼻也。古人扫必先洒水,湿日积,似亦非宜。严冬取干雪洒地而扫,至佳;常时用木屑微润以水,亦能黏拌尘灰,不使飞扬,则倍加洁净。
bēi shī zhī dì bù kě jū, nèi jīng yuē:" dì zhī shī qì, gǎn zé hài pí ròu." zhuān pù nián jiǔ, jí yǒu shī qì shàng qīn, bì yì xīn zhuān. pù yǐ bǎn, zé shī qì jiào wēi bǎn shàng yì kě pù tǎn, bù dàn jǔ bù hé ruǎn, jiān qiě tǎn néng shōu shī. chūn qiū zuǒ shì chuán: jìn píng gōng jí, qín bó shǐ yī hé shì zhī, yǒu yǔ yín fù jí zhī yǔ. wèi yǔ shī zhī qì, gǎn ér wèi xiè, gù méi yǔ shí, yóu yí yuǎn shī.
卑湿之地不可居,《内经》曰:“地之湿气,感则害皮肉。”砖铺年久,即有湿气上侵,必易新砖。铺以板,则湿气较微;板上亦可铺毯,不但举步和软,兼且毯能收湿。《春秋左氏传》:晋平公疾,秦伯使医和视之,有雨淫腹疾之语。谓雨湿之气,感而为泄,故梅雨时,尤宜远湿。
nán běi jiē yí shè chuāng, běi zé suī shè cháng guān, shèng shǔ ǒu kāi, tōng qì ér yǐ. yuān míng cháng yán wǔ liù yuè zhōng, běi chuāng xià wò, yù liáng fēng zàn zhì, zì wèi shì xī huáng shàng rén. cǐ tè qí wén cí jiā ěr, guǒ rú cǐ, rù qiū wèi yǒu bù bìng zhě, wú wèi gǔ rén suǒ yú.
南北皆宜设窗,北则虽设常关,盛暑偶开,通气而已。渊明常言五六月中,北窗下卧,遇凉风暂至,自谓是羲皇上人。此特其文辞佳耳,果如此,入秋未有不病者,毋为古人所愚。
chuāng zuò zuǒ yòu kāi hé zhě, kǎn bì dī, dī zé shòu fēng duō. yí shàng xià liǎng shàn, sú wèi zhī hé chuāng. qíng míng shí guà qǐ shàng shàn, réng yǒu xià shàn zuò zhàng, suī zuò chuāng xià, fēng bù dé qīn. chuāng xū biāo bǎng líng shū zé míng, hú bì yǐ zhǐ zé mì.
窗作左右开阖者,槛必低,低则受风多。宜上下两扇,俗谓之合窗。晴明时挂起上扇,仍有下扇作障,虽坐窗下,风不得侵。窗须标榜棂疏则明,糊必以纸则密。
sān dōng rì xíng nán lù, guāng rù chuāng yǒu, zuì wéi kě ài. rú yuàn zhōng dōng xī qiáng jùn, rì yǐ chū ér chuāng wèi míng, rì fāng xié ér chuāng dùn àn. wéi liǎng páng kōng kuò, zé hóng rì mǎn chuāng, kě yǐ yǒng zhòu. yǔ cháng zuò yuán jū shī, yǒu" hǎo shì dōng xī qiáng fàng duǎn, bái jū wǎn dé zhù shū líng" zhī jù.
三冬日行南陆,光入窗牖,最为可爱。如院中东西墙峻,日已出而窗未明,日方斜而窗顿暗。惟两旁空阔,则红日满窗,可以永昼。予尝作《园居》诗,有“好是东西墙放短,白驹挽得驻疏棂”之句。
shì qián tíng yuàn kuān dà, zé jǔ mù kāi lǎng, huái bào yì chàng. gèng xū shù yīn shū bù, míng àn shì yí. rú tài bī zhì, yáng guāng shǎo ér yīn qì duō, yì zī shī zhēng rù shì zhī bì. běi xiàng yuàn xiǎo, shī zhēng mí shén, zuò tà wù jìn zhī. cháng xià yuàn zhōng, yáng guāng zhào zhuó, lán sè bù wèi wò yǐ zhàng zhī, tuǒ yǐ. wēi xián guāng yóu yào mù, bù ruò huò lián lòu yǐng, jiān dé tōng fēng huò jiǎn sōng zhī dài yè zuò péng, shí jué xiāng zì fēng lái, gèng miào. rú yǐ xí péng zhē bì, fēi bù yōu suì, rán jiǔ jū yú zhōng, ǒu jiàn rì sè, fǎn yì shòu shǔ.
室前庭院宽大,则举目开朗,怀抱亦畅。更须树阴疏布,明暗适宜。如太逼窒,阳光少而阴气多,易滋湿蒸入室之弊。北向院小,湿蒸弥甚,坐榻勿近之。长夏院中,阳光照灼,蓝色布为幄以障之,妥矣。微嫌光犹耀目,不若获帘漏影,兼得通风;或剪松枝带叶作棚,时觉香自风来,更妙。如以席蓬遮蔽,非不幽邃,然久居于中,偶见日色,反易受暑。
gāo lóu xià rì bù shàng bī, qí xī piān zhě, rì guò wǔ jí yǐng yí xiàng dōng, sān fú shí kě yǐ zàn qiān shū shì yú cǐ. jiān lìng yán xià chuí lián, yuàn zhōng zhàng rì, nán chuāng xiàng míng ér shí qǐ, běi yǒu suī shè ér cháng guān. qǐ jū qí zhōng, jǐn kān xiāo yōu.
高楼下日不上逼,其西偏者,日过午即影移向东,三伏时可以暂迁书室于此。兼令檐下垂帘,院中障日,南窗向明而时启,北牖虽设而常关。起居其中,尽堪销忧。
jǐ yóu àn yě, zhuō yě, qí shì fēi yī. shū jǐ nǎi chén shū cè, shè bǐ yàn, zhōng rì zuò duì zhī. zhǎng guǎng rèn yì, ér shì yú yòng zhě, bì jù chōu tì èr sān, yǐ biàn zá zhì wén fáng zhī wù. chōu tì bù kě shēn, shēn bù guò èr cùn xǔ, tài shēn wèi miǎn zhàn xià dì wèi, zuò bì ài xī. huò zuǒ yòu zuò chōu tì, ér qí zuò chù, zé shēn qiǎn jù kě. tán mù yǐng mù, zuò jǐ jí jiā, dàn zhì jiān bù néng shōu shī, méi yǔ shí wǎng wǎng zhēng ruò hàn chū, wéi xiāng nán wú cǐ bì. huò yǐ qī wēi kāi zhī, qí bì réng bù miǎn yǐ. yǒu hēi qī tuì guāng zhě, dù shǎo líng shī, suǒ wèi" fú shì wū pí jǐ" shì yě. kǒu bí hū xī, jǐ miàn jí fú shuǐ qì, zhuó shǒu yǒu jī, nián zhǐ wū shū, bù kān shū jǐ zhī yòng. jǐ shàng wén jù luó liè, lìng yǐ pán chén zhī, sú chēng" duō chén pán". huò jí yú jǐ biān shàng zuò ǎi lán, wù diāo shì, gāo bù guò cùn, qián yǔ liǎng páng, sān miàn xiāng tóng. qí liǎng páng lán shǎo duǎn, jǐn jí jǐ zhī bàn, zé shǒu wú zhàng ài. yǐ cǐ zá chén wén jù, dé yǒu zhē lán, jiào shèng yú pán.
几犹案也,桌也,其式非一。书几乃陈书册,设笔砚,终日坐对之。长广任意,而适于用者,必具抽替二三,以便杂置文房之物。抽替不可深,深不过二寸许,太深未免占下地位,坐必碍膝。或左右作抽替,而其坐处,则深浅俱可。檀木瘿木,作几极佳,但质坚不能收湿,梅雨时往往蒸若汗出,惟香楠无此弊。或以漆微揩之,其弊仍不免矣。有黑漆退光者,杜少陵诗,所谓“拂拭乌皮几”是也。口鼻呼吸,几面即浮水气,着手有迹,黏纸污书,不堪书几之用。几上文具罗列,另以盘陈之,俗称“多陈盘”。或即于几边上作矮栏,勿雕饰,高不过寸,前与两旁,三面相同。其两旁栏少短,仅及几之半,则手无障碍。以此杂陈文具,得有遮拦,较胜于盘。
dà lǐ shí, zhào qìng shí, jiān jié guāng rùn, jù kě zuò jǐ miàn, shǔ yuè yí zhī. yòu yǒu yǐ yáng bō lí zuò jǐ miàn, tán mù xiāng qí biān, xī zuò fāng chí chéng qí xià, yǎng jīn yú jí xìng zǎo yú qí zhōng, jìng duì kě yǐ wàng shǔ.
大理石,肇庆石,坚洁光润,俱可作几面,暑月宜之。又有以洋玻璃作几面,檀木镶其边,锡作方池承其下,养金鱼及荇藻于其中,静对可以忘暑。
dōng yuè yǐ tǎn pù jǐ, fēi bì zēng nuǎn, dàn shǐ zhuó shǒu bù lěng, jí jué hé róu shì yì. sū zǐ yóu shī:" xì tǎn jìng jǐ dú wén shǐ." hàn jiù yí zhì yún:" dōng yuè jiā tí jǐn yú jǐ, wèi zhī tí jǐ." zé pù tǎn biàn kě wèi zhī tǎn jǐ. xià yuè pù yǐ zhú xí, shū gù mìng yuē:" fū zhòng sǔn xí." zhù: zhú xí yě. gǔ shè yǐ zuò, jīn pù yú jǐ, qǔ qí liáng huá, yuán yǐ biān, biān xià chuí yán shù cùn nǎi bù yí dòng, yì kě wèi jǐ shì. jì yù zǎo yuē:" jūn zǐ jū héng dàng hù, wèi xiàng míng ér zuò yě. fán shè shū jǐ, xiàng nán, piān zhe dōng bì wèi dāng. měi yǒu xiàng nán zhī shì, shè shū jǐ xiàng xī zhě, qǔ qí zuò zì shǒu yíng tiān guāng, cǐ yòu suí hū rén shì zhī biàn. wèi zhì zhī yí, fēi bì nì gǔ, yǔ jiù yǒu zì tí shū shì shī:" luó bì yuán qiáng sōng yǐ tiān, yuán jū shòu cǐ zuì yōu piān. miàn xī yī jǐ nán chuāng xià, sān shí nián lái zuò tà chuān." yì yǔ chūn qiū èr shí yǒu bā, shǐ qǐ jū cǐ shì, zì jīn jì zhī, jǐ wǔ shí chù, jǐ tà wèi cháng shǎo gèng yě.
冬月以毯铺几,非必增暖,但使着手不冷,即觉和柔适意。苏子由诗:“细毯净几读文史。”《汉旧仪志》云:“冬月加绨锦于几,谓之绨几。”则铺毯便可谓之毯几。夏月铺以竹席,《书·顾命》曰:“敷重笋席。”注:竹席也。古设以坐,今铺于几,取其凉滑,缘以边,边下垂沿数寸乃不移动,亦可为几饰。《记·玉藻》曰:“君子居恒当户,谓向明而坐也。凡设书几,向南,偏着东壁为当。每有向南之室,设书几向西者,取其作字手迎天光,此又随乎人事之便。位置之宜,非必泥古,予旧有《自题书室》诗:“萝薜缘墙松倚天,园居受此最幽偏。面西一几南窗下,三十年来坐榻穿。”忆予春秋二十有八,始起居此室,自今计之,几五十处,几榻未尝少更也。
jǐ xià jiǎo tà ǎi dèng, zuò shí bì xū. dèng zhī zhì, dà dǐ miàn zuò fāng líng, jǐn gōng jiǎo tà ér yǐ, dāng xuē ér yuán zhī, kuān zhe qí liǎng tóu, rú lù lú kě yǐ zhuàn dòng. jiǎo xīn wèi yǒng quán xué, bǐ tà chù shí shí zhuàn dòng, xīn shén wèi zhī liú chàng, míng" gǔn jiǎo dèng". huò jǐ zú xià, sì zhōu xiāng zuò lù lú shì, kuān rú jǐ miàn, gèng jué tà chù shū zhǎn.
几下脚踏矮凳,坐时必需。凳之制,大抵面作方棂,仅供脚踏而已,当削而圆之,宽着其两头,如辘轳可以转动。脚心为涌泉穴,俾踏处时时转动,心神为之流畅,名“滚脚凳”。或几足下,四周镶作辘轳式,宽如几面,更觉踏处舒展。