yǎng jìng wèi shè shēng shǒu wù. wǔ guān zhī sī, jù shǔ yáng huǒ jīng suǐ xuè mài, zé yīn jīng yě. yīn zú nǎi kè jì yáng. nèi jīng yuē: yīn jīng suǒ fèng qí rén shòu, yáng jīng suǒ jiàng qí rén yāo. jiàng zhě xiáng fú zhī jiàng, yīn bù zú ér shòu yáng zhì, lì jiàn kū jié yǐ. yǎng jìng suǒ yǐ yǎng yīn, zhèng wèi dòng shí huī yùn zhī yòng. xiǎn dào jīng yuē: gǔ yǒng miàn bái xuè yǒng miàn chì suǐ yǒng miàn huáng jī yǒng miàn hēi jīng yǒng miàn guāng qì yǒng miàn zé. guāng zé bì gēn hū jīng qì, suǒ wèi cuì rán jiàn yú miàn yě. àn jīng qì èr zì jù cóng mǐ, shì jīng qì yòu bì zī hū mǐ. diào tíng zhōu fàn, jī bǎo shì shí, shēng jīng yì qì zhī gōng shú dà yān!
養靜為攝生首務。五官之司,俱屬陽火;精髓血脈,則陰精也。陰足乃克濟陽。《內經》曰:「陰精所奉其人壽,陽精所降其人夭。」降者降伏之降,陰不足而受陽制,立見枯竭矣。養靜所以養陰,正為動時揮運之用。《顯道經》曰:「骨涌面白、血涌面赤、髓涌面黃、肌涌面黑、精涌面光、氣涌面澤。光澤必根乎精氣,所謂啐然見於面也。按「精氣」二字俱從米,是精氣又必資乎米。調停粥飯,饑飽適時,生精益氣之功孰大焉!
jì wáng zhì yún: jiǔ shí yǐn shí bù lí qǐn, qǐn wèi qǐn chù zhī suǒ, nǎi qǐ jū shì zhī yì. rú nián wèi jiǔ shí, jīng lì shuāi tuí zhě, qǐ jū wò shì, shì yì wú bù kě. shǎo shì tīng guǎ yán xiào, jù zú níng xīn yǎng shén, jí qū bìng liáng fāng yě. guǎng chéng zǐ yuē: wú shì wú tīng, bào shén yǐ jìng, xíng jiāng zì zhèng. xīn zhě shén zhī shě, mù zhě shén zhī yǒu mù zhī suǒ zhì, xīn yì zhì yān. yīn fú jīng yuē: jī zài mù, dào dé jīng yuē: bù jiàn kě yù, shǐ xīn bù luàn. píng jū wú shì shí, yī shì mò zuò, cháng yǐ mù shì bí, yǐ bí duì qí, diào yún hū xī wú jiān duàn, wú jīn chí, jiàng xīn huǒ rù yú qì hǎi, zì jué biàn tǐ hé chàng. dìng guān jīng yuē: wù yǐ shè shì wú yàn, gù qiú duō shì, wù yǐ chù xuān wú è. qiáng lái jiù xuān, gài wú yàn wú è, shì bù lèi xīn yě ruò duō shì jiù xuān, xīn jí wèi shì lèi yǐ! chōng xū jīng yuē: wù wài yóu, bù rú wù nèi guān.
《記·王制》云:「九十飲食不離寢」,寢謂寢處之所,乃起居 室之意。如年未九十,精力衰頹者,起居臥室,似亦無不可。少視聽、寡言笑,俱足寧心養神,即祛病良方也。《廣成子》曰:「無視無聽,抱神以靜,形將自正。」心者神之舍,目者神之牖;目之所至,心亦至焉。《陰符經》曰:「機在目」,《道德經》曰:「不見可欲,使心不亂。」平居無事時,一室默坐,常以目視鼻,以鼻對臍,調勻呼吸;毋間斷,毋矜持,降心火入於氣海,自覺遍體和暢。《定觀經》曰:「勿以涉事無厭」,故求多事,勿以處喧無惡。強來就喧,蓋無厭無惡,事不累心也;若多事就喧,心即為事累矣!《沖虛經》曰:「務外游,不如務內觀。」
xīn bù kě wú suǒ yòng, fēi bì rú gǎo mù rú sǐ huī, fāng wèi yǎng shēng zhī dào. jìng shí gù jiè dòng, dòng ér bù wàng dòng, yì jìng yě. dào jiā suǒ wèi bù pà niàn zǒu, wéi pà jué chí. zhì yú yòng shí jiè zá, zá zé fēn, fēn zé láo, wéi zhuān zé suī yòng bù láo, zhì dìng shén níng gù yě.
心不可無所用,非必如槁木、如死灰,方為養生之道。靜時固戒動,動而不妄動,亦靜也。道家所謂不怕念走,惟怕覺遲。至於用時戒雜,雜則分,分則勞,惟專則雖用不勞,志定神凝故也。
rén jí qì yǐ chōng qí shēn, gù píng rì zài hu shàn yǎng, suǒ jì zuì shì nù. nù xīn yī fā, zé qì nì ér bù shùn, zhì ér bù shū shāng wǒ qì, jí zú yǐ shāng wǒ shēn. lǎo nián rén suī shì zhí kě nù, dāng sī shì yǔ shēn shú zhòng, yī zhuǎn niàn jiān, kě yǐ huàn rán bīng shì.
人藉氣以充其身,故平日在乎善養,所忌最是怒。怒心一發,則氣逆而不順,窒而不舒;傷我氣,即足以傷我身。老年人雖事值可怒,當思事與身孰重,一轉念間,可以渙然冰釋。
hán nuǎn jī bǎo, qǐ jū zhī cháng, wéi cháng yě, wǎng wǎng yì yú shū zòng, zì dāng suí shí shěn liàng. yī kě jiā jí jiā, wù yǐ báo hán ér shǎo nài shí kě zhì jí zhì, wù yǐ yuè kǒu ér shǎo tān. jì shēng biān yuē: yī bù xián guò, shí bù xián bù jí, cǐ suī jiù piān zhī yán, shí wèi dé zhòng zhī lùn.
寒暖饑飽,起居之常,惟常也,往往易於疏縱,自當隨時審量。衣可加即加,勿以薄寒而少耐;食可置即置,勿以悅口而少貪。《濟生編》曰:「衣不嫌過,食不嫌不及」,此雖救偏之言,實為得中之論。
chūn bīng wèi pàn, xià tǐ níng guò yú nuǎn, shàng tǐ wú fáng lüè jiǎn, suǒ yǐ yǎng yáng zhī shēng qì. mián yī bù kě dùn jiā, shǎo nuǎn yòu xū zàn tuō. běi fāng yǔ yuē: ruò yào ān lè, bù tuō bù zháo. nán fāng yǔ yuē: ruò yào ān lè, pín tuō pín zhe.
春冰未泮,下體寧過於暖,上體無妨略減,所以養陽之生氣。綿衣不可頓加,少暖又須暫脫。北方語曰:若要安樂,不脫不着。南方語曰:若要安樂,頻脫頻着。
xià yuè bīng pán, yǐ yīn chéng yáng yě dōng yuè wéi lú, yǐ yáng chéng yīn yě, yīn yáng jù bù kě wéi shí. nèi jīng yuē: zhì zhě zhī yǎng shēng yě, bì shùn sì shí ér diào hán shǔ. rán dōng hán yóu kě jìn huǒ, huǒ zài biǎo yě xià rè bì jiè nà liáng, liáng rù lǐ yě. jì shì rén shù biān yuē: shǒu xīn tōng xīn qiào. dà rè shí, yǐ shàn jí shàn shǒu xīn, néng shǐ biàn tǐ jù liáng. yú wèi bù ruò yàn yǔ yún: xīn dìng zì rán liáng! xīn dìng èr zì kě wán wèi.
夏月冰盤,以陰乘陽也;冬月圍爐,以陽乘陰也,陰陽俱不可違時。《內經》曰:「智者之養生也,必順四時而調寒暑。」然冬寒猶可近火,火在表也;夏熱必戒納涼,涼入里也。《濟世仁術編》曰:「手心通心竅。」大熱時,以扇急扇手心,能使遍體俱涼。愚謂不若諺語云:心定自然涼!「心定」二字可玩味。