fù rén zhī zhái, yǐ yī zhàng zhī dì wèi nèi. nèi zhōng suǒ yǒu, xiá guì suǒ yíng, jiān bù sī bó yě. pín rén zhī zhái, yì yǐ yī zhàng wèi nèi. nèi zhōng kōng xū, tú sì bì lì, gù míng yuē pín. fū tōng rén yóu fù rén, bù tōng zhě yóu pín rén yě. jù yǐ qī chǐ wèi xíng, tōng rén xiōng zhōng huái bǎi jiā zhī yán, bù tōng zhě kōng fù wú yī dié zhī sòng. pín rén zhī nèi, tú sì suǒ bì lì yě. mù liào pín fù bù xiàng rú, zé fū tōng yǔ bù tōng bù xiāng jí yě. shì rén mù fù bù róng tōng, xiū pín, bù jiàn bù xián, bù tuī lèi yǐ kuàng zhī yě. fū fù rén kě mù zhě, huò cái duō zé ráo yù, gù rén mù zhī. fū fù rén bù rú rú shēng, rú shēng bù rú tōng rén. tōng rén jī wén, shí qiè yǐ shàng, shèng rén zhī yán, xián zhě zhī yǔ, shàng zì huáng dì, xià zhì qín hàn, zhì guó féi jiā zhī shù, cì shì jī sú zhī yán, bèi yǐ. shǐ rén tōng míng bó jiàn, qí wèi kě róng, fēi tú jiān bù sī bó yě. xiāo hé rù qín, shōu shí wén shū, hàn suǒ yǐ néng zhì jiǔ zhōu zhě, wén shū zhī lì yě. yǐ wén shū yù tiān xià, tiān xià zhī fù, shú yǔ jiā rén zhī cái?
富人之宅,以一丈之地為內。內中所有,柙匱所〔贏〕,縑布絲〔帛〕也。貧人之宅,亦以一丈為內。內中空虛,徒四壁立,故名曰貧。夫通人猶富人,不通者猶貧人也。俱以七尺為形,通人胸中懷百家之言,不通者空腹無一牒之誦。貧人之內,徒四所壁立也。慕料貧富不相如,則夫通與不通不相及也。世人慕富不榮通,羞貧,不賤不賢,不推類以況之也。夫富人可慕者,貨財多則饒裕,故人慕之。夫富人不如儒生,儒生不如通人。通人積文,十篋以上,聖人之言,賢者之語,上自黃帝,下至秦、漢,治國肥家之術,刺世譏俗之言,備矣。使人通明博見,其為可榮,非徒縑布絲〔帛〕也。蕭何入秦,收拾文書,漢所以能制九州者,文書之力也。以文書御天下,天下之富,孰與家人之財?
rén mù bù jiàn qīng huáng yuē máng, ěr bù wén gōng shāng yuē lóng, bí bù zhī xiāng chòu yuē yōng. yōng lóng yǔ máng, bù chéng rén zhě yě. rén bù bó lǎn zhě, bù wén gǔ jīn, bù jiàn shì lèi, bù zhī rán fǒu, yóu mù máng ěr lóng bí yōng zhě yě. rú shēng bù lǎn, yóu wèi bì àn, kuàng yōng rén wú piān zhāng zhī yè, bù zhī shì fēi, qí wèi bì àn, shén yǐ! cǐ zé tǔ mù zhī rén, ěr mù jù zú, wú wén jiàn yě. shè qiǎn shuǐ zhě jiàn xiā, qí pō shēn zhě chá yú biē, qí yóu shèn zhě guān jiāo lóng. zú xíng jī shū, gù suǒ jiàn zhī wù yì yě. rù dào qiǎn shēn, qí yóu cǐ yě, qiǎn zhě zé jiàn chuán jì xié wén, shēn zhě rù shèng shì guān mì shū. gù rù dào mí shēn, suǒ jiàn mí dà. rén zhī yóu yě, bì yù rù dōu, dōu duō qí guān yě. rù dōu bì yù jiàn shì, shì duō yì huò yě. bǎi jiā zhī yán, gǔ jīn xíng shì, qí wèi qí yì, fēi tú dū yì dà shì yě. yóu yú dū yì zhě xīn yàn, guān yú dà shì zhě yì bǎo, kuàng yóu yú dào yì zhī jì zāi? wū dà chuān hàn bù kū zhě, duō suǒ shū yě. huáng wū jiān rì bù yǔ, ní zhé jiàn zhě, wú suǒ tōng yě. shì gù dà chuān xiāng jiān, xiǎo chuān xiāng shǔ, dōng liú guī hǎi, gù hǎi dà yě. hǎi bù tōng yú bǎi chuān, ān dé jù dà zhī míng? fū rén hán bǎi jiā zhī yán, yóu hǎi huái bǎi chuān zhī liú yě, bù wèi zhī dà zhě, shì wèi hǎi xiǎo yú bǎi chuān yě. fū hǎi dà yú bǎi chuān yě, rén jiē zhī zhī, tōng zhě míng yú bù tōng, mò zhī néng bié yě. rùn xià zuò xián, shuǐ zhī zī wèi yě. dōng hǎi shuǐ xián, liú guǎng dà yě xī zhōu yán jǐng, yuán quán shēn yě. rén huò wú jǐng ér shí, huò chuān jǐng bù dé quán, yǒu yán jǐng zhī lì hū? bù yǔ xián shèng tōng yè, wàng yǒu gāo shì zhī míng, nán zāi! fǎ lìng zhī jiā, bù jiàn xíng shì, yì zuì bù shěn. zhāng jù zhī shēng, bù lǎn gǔ jīn, lùn shì bù shí. huò yǐ shuō yī jīng wèi zú, hé xū bó lǎn. fū kǒng zǐ zhī mén, jiǎng xí wǔ jīng. wǔ jīng jiē xí, shù jǐ zhī cái yě.
人目不見青黃曰盲,耳不聞宮商曰聾,鼻不知香臭曰癰。癰聾與盲,不成人者也。人不博覽者,不聞古今,不見事類,不知然否,猶目盲、耳聾、鼻癰者也。儒生不覽,猶為閉暗,況庸人無篇章之業,不知是非,其為閉暗,甚矣!此則土木之人,耳目俱足,無聞見也。涉淺水者見蝦,其頗深者察魚鱉,其尤甚者觀蛟龍。足行跡殊,故所見之物異也。入道淺深,其猶此也,淺者則見傳記諧文,深者入聖室觀秘書。故入道彌深,所見彌大。人之游也,必欲入都,都多奇觀也。入都必欲見市,市多異貨也。百家之言,古今行事,其為奇異,非徒都邑大市也。游於都邑者心厭,觀於大市者意飽,況游於道藝之際哉?污大川旱不枯者,多所疏也。潢污兼日不雨,泥輒見者,無所通也。是故大川相間,小川相屬,東流歸海,故海大也。海不通於百川,安得巨大之名?夫人含百家之言,猶海懷百川之流也,不謂之大者,是謂海小於百川也。夫海大於百川也,人皆知之,通者明於不通,莫之能別也。潤下作咸,水之滋味也。東海水咸,流廣大也;西州鹽井,源泉深也。人或無井而食,或穿井不得泉,有鹽井之利乎?不與賢聖通業,望有高世之名,難哉!法令之家,不見行事,議罪不審。章句之生,不覽古今,論事不實。或以說一經為〔足〕,何須博覽。夫孔子之門,講習《五經》。《五經》皆習,庶幾之才也。
yán yuān yuē: bó wǒ yǐ wén. cái zhì gāo zhě, néng wèi bó yǐ. yán yuān zhī yuē bó zhě, qǐ tú yī jīng zāi? wǒ bù néng bó wǔ jīng, yòu bù néng bó zhòng shì, shǒu xìn yī xué, bù hǎo guǎng guān, wú wēn gù zhī xīn zhī míng, ér yǒu shǒu yú bù lǎn zhī àn. qí wèi yī jīng zú zhě, qí yí yě. kāi hù nèi rì zhī guāng, rì guāng bù néng zhào yōu, záo chuāng qǐ yǒu, yǐ zhù hù míng yě. fū yī jīng zhī shuō, yóu rì míng yě, zhù yǐ chuán shū, yóu chuāng yǒu yě. bǎi jiā zhī yán lìng rén xiǎo míng, fēi tú chuāng yǒu zhī kāi rì guāng zhī zhào yě. shì gù rì guāng zhào shì nèi, dào shù míng xiōng zhōng. kāi hù nèi guāng, zuò gāo táng zhī shàng, miǎo shēng lóu tái, kuī sì lín zhī tíng, rén zhī suǒ yuàn yě. bì hù yōu zuò, xiàng míng míng zhī nèi, chuān kuàng xué wò, zào huáng quán zhī jì, rén zhī suǒ è yě. fū bì xīn sāi yì, bù gāo zhān lǎn zhě, sǐ rén zhī tú yě zāi! xiào wǔ huáng dì shí, yàn wáng dàn zài míng guāng gōng, yù rù suǒ wò, hù sān jǐn bì, shǐ shì zhě èr shí rén kāi hù, hù bù kāi, qí hòu dàn zuò móu fǎn zì shā. fū hù bì, yàn wáng dàn sǐ zhī zhuàng yě. sǐ zhě, xiōng shì yě, gù yǐ bì sāi wèi zhàn. qí qìng fēng bù tōng, liù guó dài fū huì ér fù shī, qìng fēng bù xiǎo, qí hòu guǒ yǒu chǔ líng zhī huò yě. fū bù kāi tōng yú xué zhě, shī shàng néng xíng zhě yě. wáng guó zhī shè, wū qí shàng chái qí xià zhě, shì jué yú tiān dì. chūn qiū báo shè, zhōu yǐ wèi chéng. fū jīng yì chuán shū, rén dāng lǎn zhī, yóu shè dāng tōng qì yú tiān dì yě. gù rén zhī bù tōng lǎn zhě, báo shè zhī lèi yě. shì gù qì bù tōng zhě, qiáng zhuàng zhī rén sǐ, róng huá zhī wù kū.
顏淵曰:「博我以文。」才智高者,能為博矣。顏淵之曰博者,豈徒一經哉?我不能博《五經》,又不能博眾事,守信一學,不好廣觀,無溫故知新之明,而有守愚不覽之暗。其謂一經〔足〕者,其宜也。開戶內日之光,日光不能照幽,鑿窗啟牖,以助戶明也。夫一經之說,猶日明也,助以傳書,猶窗牖也。百家之言令人曉明,非徒窗牖之開日光之照也。是故日光照室內,道術明胸中。開戶內光,坐高堂之上,眇升樓台,窺四鄰之廷,人之所願也。閉戶幽坐,向冥冥之內,穿壙穴臥,造黃泉之際,人之所惡也。夫閉心塞意,不高瞻覽者,死人之徒也哉!孝武皇帝時,燕王旦在明光宮,欲入所臥,戶三盡閉,使侍者二十人開戶,戶不開,其後旦坐謀反自殺。夫戶閉,燕王旦死之狀也。死者,凶事也,故以閉塞為占。齊慶封不通,六國大夫會而賦詩,慶封不曉,其後果有楚靈之禍也。夫不開通於學者,屍尚能行者也。亡國之社,屋其上、柴其下者,示絕於天地。《春秋》薄社,周以為城。夫經藝傳書,人當覽之,猶社當通氣於天地也。故人之不通覽者,薄社之類也。是故氣不通者,強壯之人死,榮華之物枯。
dōng hǎi zhī zhōng, kě shí zhī wù, jí róu fēi yī, yǐ qí dà yě. fū shuǐ jīng qì wò shèng, gù qí shēng wù yě zhòng duō qí yì. gù fū dà rén zhī xiōng huái fēi yī, cái gāo zhì dà, gù qí yú dào shù wú suǒ bù bāo. xué shì tóng mén gāo yè zhī shēng, zhòng gòng zōng zhī. hé zé? zhī jīng zhǐ shēn, xiǎo shī yán duō yě. fū gǔ jīn zhī shì, bǎi jiā zhī yán, qí wèi shēn, duō yě, qǐ tú shī mén gāo yè zhī shēng zāi? gān jiǔ lǐ bù gū yí mì, wèi wèi néng zhī wèi yě. gēng fū duō zhí jiā gǔ, wèi zhī shàng nóng fū qí shǎo zhě, wèi zhī xià nóng fū. xué shì zhī cái, nóng fū zhī lì, yī yě. néng duō zhǒng gǔ, wèi zhī shàng nóng, néng bó xué wèn, bù wèi zhī shàng rú, shì chēng niú zhī fú zhòng, bù yù mǎ sù yě. yù shǒu huǐ zú, shú wèi zhī huì yǐ! xiàn dào bù tōng yú yě, yě lù bù dá yú yì, qí mǎ chéng zhōu zhě, bì bù yóu yě. gù xuè mài bù tōng, rén yǐ shén bìng. fū bù tōng zhě, è shì yě, gù qí huò biàn zhì bù shàn. shì gù dào zéi sù yú huì cǎo, xié xīn shēng yú wú dào, wú dào zhě, wú dào shù yě. yī néng zhì yī bìng wèi zhī qiǎo, néng zhì bǎi bìng wèi zhī liáng. shì gù liáng yī fú bǎi bìng zhī fāng, zhì bǎi rén zhī jí dà cái huái bǎi jiā zhī yán, gù néng zhì bǎi zú zhī luàn. biǎn què zhī zhòng fāng, shú ruò qiǎo yī zhī yī jì? zi gòng yuē: bù dé qí mén ér rù, bù jiàn zōng miào zhī měi, bǎi guān zhī fù. gài yǐ zōng miào bǎi guān yù kǒng zǐ dào yě. kǒng zǐ dào měi, gù pì yǐ zōng miào, zhòng duō fēi yī, gù yù yǐ bǎi guān. yóu cǐ yán zhī, dào dá guǎng bó zhě, kǒng zǐ zhī tú yě.
東海之中,可食之物,集糅非一,以其大也。夫水精氣渥盛,故其生物也眾多奇異。故夫大人之胸懷非一,才高知大,故其於道術無所不包。學士同門高業之生,眾共宗之。何則?知經指深,曉師言多也。夫古今之事,百家之言,其為深,多也,豈徒師門高業之生哉?甘酒醴不酤飴蜜,未為能知味也。耕夫多殖嘉穀,謂之上農夫;其少者,謂之下農夫。學士之才,農夫之力,一也。能多種穀,謂之上農,能博學問,〔不〕謂之上儒,是稱牛之服重,不譽馬速也。譽手毀足,孰謂之慧矣!縣道不通於野,野路不達於邑,騎馬乘舟者,必不由也。故血脈不通,人以甚病。夫不通者,惡事也,故其禍變致不善。是故盜賊宿於穢草,邪心生於無道,無道者,無道術也。醫能治一病謂之巧,能治百病謂之良。是故良醫服百病之方,治百人之疾;大才懷百家之言,故能治百族之亂。扁鵲之眾方,孰若巧〔醫〕之一伎?子貢曰:「不得其門而入,不見宗廟之美,百官之富。」蓋以宗廟百官喻孔子道也。孔子道美,故譬以宗廟,眾多非一,故喻以百官。由此言之,道達廣博者,孔子之徒也。
yīn zhōu zhī dì, jí wǔ qiān lǐ, huāng fú yào fú, qín néng mù zhī. hàn shì kuò tǔ, mù wàn lǐ zhī wài, yào huāng zhī dì, bāo yī bó dài. fū dé bù yōu zhě, bù néng huái yuǎn, cái bù dà zhě, bù néng bó jiàn. gù duō wén bó shí, wú wán bǐ zhī zī shēn zhì dào shù, wú qiǎn àn zhī huǐ yě. rén hǎo guān tú huà zhě, tú shàng suǒ huà, gǔ zhī liè rén yě. jiàn liè rén zhī miàn, shú yǔ guān qí yán xíng? zhì zhī kōng bì, xíng róng jù cún, rén bù jī quàn zhě, bù jiàn yán xíng yě. gǔ xián zhī yí wén, zhú bó zhī suǒ zài càn rán, qǐ tú qiáng bì zhī huà zāi? kōng qì zài chú, jīn yín tú shì, qí zhōng wú wù yì yú jī, rén bù gù yě. yáo shàn gān hǎi, tǔ fǔ zhī shèng, rù zhě xiāng zhī. gǔ xián wén zhī měi shàn kě gān, fēi tú qì zhōng zhī wù yě, dú guān yǒu yì, fēi tú shàn shí yǒu bǔ yě. gù qì kōng wú shí, jī zhě bù gù, xiōng xū wú huái, cháo tíng bù yù yě. jiàn jì zhī jiā, dòu zhàn bì shèng zhě, dé qū chéng yuè nǚ zhī xué yě. liǎng dí xiāng zāo, yī qiǎo yī zhuō, qí bì shèng zhě, yǒu shù zhī jiā yě. kǒng mò zhī yè, xián shèng zhī shū, fēi tú qū chéng yuè nǚ zhī gōng yě. chéng rén zhī cāo, yì rén zhī zhī, fēi tú zhàn dòu bì shèng zhī cè yě. gù jiàn jì zhī shù, yǒu bì shèng zhī míng xián shèng zhī shū, yǒu bì zūn zhī shēng. xiàn yì zhī lì, zhào zhū zhì xià, jiāng xiāng wèn yǐ zhèng huà, xiǎo huì zhī lì, chén suǒ wén jiàn, jiāng xiāng jué wù, dé yǐ gǎi zhèng yòu wén. shèng xián yán xíng, zhú bó suǒ chuán, liàn rén zhī xīn, cōng rén zhī zhī, fēi tú xiàn yì zhī lì duì xiàng zhī yǔ yě.
殷、周之地,極五千里,荒服、要服,勤能牧之。漢氏廓土,牧萬里之外,要荒之地,褒衣博帶。夫德不優者,不能懷遠,才不大者,不能博見。故多聞博識,無頑鄙之訾;深知道術,無淺暗之毀也。人好觀圖畫者,圖上所畫,古之列人也。見列人之面,孰與觀其言行?置之空壁,形容具存,人不激勸者,不見言行也。古賢之遺文,竹帛之所載粲然,豈徒牆壁之畫哉?空器在廚,金銀塗飾,其中無物益於飢,人不顧也。餚膳甘醢,土釜之盛,入者鄉之。古賢文之美善可甘,非徒器中之物也,讀觀有益,非徒膳食有補也。故器空無實,飢者不顧,胸虛無懷,朝廷不御也。劍伎之家,鬥戰必勝者,得曲城、越女之學也。兩敵相遭,一巧一拙,其必勝者,有術之家也。孔、墨之業,賢聖之書,非徒曲城、越女之功也。成人之操,益人之知,非徒戰鬥必勝之策也。故劍伎之術,有必勝之名;賢聖之書,有必尊之聲。縣邑之吏,召諸治下,將相問以政化,曉慧之吏,陳所聞見,將相覺悟,得以改政右文。聖賢言行,竹帛所傳,練人之心,聰人之知,非徒縣邑之吏對向之語也。
yǔ yì bìng zhì hóng shuǐ, yǔ zhǔ zhì shuǐ, yì zhǔ jì yì wù, hǎi wài shān biǎo, wú yuǎn bù zhì, yǐ suǒ wén jiàn zuò shān hǎi jīng. fēi yǔ yì bù néng xíng yuǎn, shān hǎi bù zào. rán zé shān hǎi zhī zào, jiàn wù bó yě. dǒng zhòng shū dǔ zhòng cháng zhī niǎo, liú zi zhèng xiǎo èr fù zhī shī, jiē jiàn shān hǎi jīng, gù néng lì èr shì zhī shuō. shǐ yǔ yì xíng dì bù yuǎn, bù néng zuò shān hǎi jīng dǒng liú bù dú shān hǎi jīng, bù néng dìng èr yí. shí chén tái tái, zi chǎn bó wù, gù néng yán zhī lóng jiàn jiàng jiāo, cài mò xiǎo zhàn, gù néng yù zhī. fù xiōng zài qiān lǐ zhī wài, qiě sǐ, yí jiào jiè zhī shū, zǐ dì xián zhě, qiú suǒ guān dú, fú yì bù shě, zhòng xiān jìng zhǎng, jǐn shèn zhī yě bù xiào zhě qīng màn yì hū, wú yuán chá zhī yì. gǔ shèng xiān xián, yí hòu rén wén zì, qí zhòng fēi tú fù xiōng zhī shū yě, huò guān dú cǎi qǔ, huò qì juān bù lù, èr zhě zhī xiāng gāo xià yě, xíng lù zhī rén, jiē néng lùn zhī, kuàng biàn zhào rán fǒu zhě bù néng bié zhī hū? kǒng zǐ bìng, shāng qú bo qī rì zhōng, kǒng zǐ yuē: qǔ shū lái, bǐ zhì rì zhōng hé shì hū? shèng rén zhī hǎo xué yě, qiě sǐ bù xiū, niàn zài jīng shū, bù yǐ lín sǐ zhī gù, qì wàng dào yì, qí wèi bǎi shì zhī shèng, shī fǎ zǔ xiū, gài bù xū yǐ! zì kǒng zǐ yǐ xià, zhì hàn zhī jì, yǒu cái néng zhī chēng zhě, fēi yǒu bǎo shí zhōng rì wú suǒ yòng xīn yě, bù shuō wǔ jīng zé dú shū chuán. shū chuán wén dà, nán yǐ bèi zhī. bǔ guà zhàn shè xiōng jí, jiē wén wǔ zhī dào. xī yǒu shāng qú néng zhàn yáo guà mò yǒu dōng fāng shuò yì shǎo jūn, néng dá zhàn shè fù. dào suī xiǎo, yì shèng rén zhī shù yě. céng yòu bù zhī rén shēng bǐng wǔ cháng zhī xìng, hǎo dào lè xué, gù biàn yú wù. jīn zé bù rán, bǎo shí kuài yǐn, lǜ shēn qiú wò, fù wèi fàn kēng, cháng wèi jiǔ xiāng, shì zé wù yě. luǒ chóng sān bǎi, rén wèi zhī zhǎng, tiān dì zhī xìng rén wèi guì, guì qí shí zhī yě. jīn bì àn zhī sāi, wú suǒ hǎo yù, yǔ sān bǎi luǒ chóng hé yǐ yì? ér wèi zhī wèi zhǎng ér guì zhī hū!
禹、益並治洪水,禹主治水,益主記異物,海外山表,無遠不至,以所聞見作《山海經》。非禹、益不能行遠,《山海》不造。然則《山海》之造,見物博也。董仲舒睹重常之鳥,劉子政曉貳負之屍,皆見《山海經》,故能立二事之說。使禹、益行地不遠,不能作《山海經》;董、劉不讀《山海經》,不能定二疑。實沉、台台,子產博物,故能言之;龍見絳郊,蔡墨曉占,故能御之。父兄在千里之外,且死,遺教戒之書,子弟賢者,求索觀讀,服臆不舍,重先敬長,謹慎之也;不肖者輕慢佚忽,無原察之意。古聖先賢,遺後人文字,其重非徒父兄之書也,或觀讀採取,或棄捐不錄,二者之相高下也,行路之人,皆能論之,況辯照然否者不能別之乎?孔子病,商瞿卜期日中,孔子曰:「取書來,比至日中何事乎?」聖人之好學也,且死不休,念在經書,不以臨死之故,棄忘道藝,其為百世之聖,師法祖修,蓋不虛矣!自孔子以下,至漢之際,有才能之稱者,非有飽食終日無所用心也,不說《五經》則讀書傳。書傳文大,難以備之。卜卦占射凶吉,皆文、武之道。昔有商瞿能占爻卦;末有東方朔、翼少君,能達占射覆。道雖小,亦聖人之術也。曾又不知人生稟五常之性,好道樂學,故辨於物。今則不然,飽食快飲,慮深求臥,腹為飯坑,腸為酒襄,是則物也。倮蟲三百,人為之長,「天地之性人為貴,貴其識知也。今閉暗脂塞,無所好欲,與三百倮蟲何以異?而謂之為長而貴之乎!
zhū xià zhī rén suǒ yǐ guì yú yí dí zhě, yǐ qí tōng rén yì zhī wén, zhī gǔ jīn zhī xué yě. rú tú rèn qí xiōng zhōng zhī zhī yǐ qǔ yī shí, jīng lì nián yuè, bái shǒu méi chǐ, zhōng wú xiǎo zhī, yí dí zhī cì yě. guān fū zhī zhū zhī jīng sī yǐ wǎng fēi chóng yě, rén zhī yòng zuò, ān néng guò zhī? rèn xiōng zhōng zhī zhī, wǔ quán lì zhī zhà, yǐ qǔ fù shòu zhī lè, wú gǔ jīn zhī xué, zhī zhū zhī lèi yě. hán xuè zhī chóng, wú è sǐ zhī huàn, jiē néng yǐ zhī qiú suǒ yǐn shí yě. rén bù tōng zhě, yì néng zì gòng, shì guān wèi lì, yì dé gāo guān, jiāng xiāng zhǎng lì, yóu wú dài fū gāo zi yě, ān néng bié zhī? suí shí jī gōng, yǐ mìng dé guān, bù xiǎo gǔ jīn, yǐ wèi wèi xián, yǔ wén rén yì shù, ān dé shí bié tōng rén, qí yǐ bù cì hū? jiāng xiāng zhǎng lì bù dé ruò yòu fú fēng cài bó xié yù lín tài shǒu zhāng mèng cháng dōng lái tài shǒu lǐ jì gōng zhī tú, xīn zì tōng míng, lǎn dá gǔ jīn, gù qí jìng tōng rén yě rú jiàn dà bīn. yàn zhāo wèi zōu yǎn yōng huì, bǐ dú shòu hé xìng zāi? dōng chéng lìng dǒng zhòng shòu zhī wèi rú xiāo, hǎi nèi chēng tōng, gù qí jiē rén, néng bié qí wěi. shì yǐ zhōng lí chǎn gōng yǐ biān hù zhī mín, shòu guī bì zhī jìng, zhī zhī míng yě. gù fū néng zhī zhī yě, fán shí shēng guāng qì bù zhī zhī yě, jīn yù wú rùn sè. zì wǔ dì yǐ zhì jīn zhāo, shù jǔ xián liáng, lìng rén shè cè jiǎ yǐ zhī kē, ruò dǒng zhòng shū táng zǐ gāo gǔ zi yún dīng bó yù, cè jì zhōng shí, wén shuō měi shàn, bó lǎn gāo yú zhī suǒ shēng yě. shǐ sì zhě jīng tú néng zhāi, bǐ tú néng jì shū, bù jiàn gǔ jīn zhī shū, ān néng jiàn měi shàn yú shèng wáng zhī tíng hū? xiào míng zhī shí, dú sū wǔ chuán, jiàn wǔ guān míng yuē yí zhōng jiān, yǐ wèn bǎi guān, bǎi guān mò zhī. fū cāng xié zhī zhāng, xiǎo xué zhī shū, wén zì bèi jù, zhì yú wú néng duì shèng guó zhī wèn zhě, shì jiē měi mìng suí dié zhī rén duō zài guān yě. mù páng duō wén zì qiě bù néng zhī, qí yù jí ruò dǒng zhòng shū zhī zhī zhòng cháng, liú zi zhèng zhī zhī èr fù, nán zāi! huò yuē: tōng rén zhī guān, lán tái lìng shǐ, zhí xiào shū dìng zì, bǐ fū tài shǐ tài chù, zhí zài wén shū, wú diǎn mín zhī yòng, bù kě shī shè. shì yǐ lán tái zhī shǐ, bān gù jiǎ kuí yáng zhōng fù yì zhī tú, míng xiāng wén měi, wěi jī bù xiè, dà yòng yú shì. yuē: cǐ bù jì. zhōu shì tōng lǎn zhī rén, zōu yǎn zhī tú, sūn qīng zhī bèi, shòu shí wáng zhī chǒng, zūn xiǎn yú shì. dǒng zhòng shū suī wú dǐng zú zhī wèi, zhī zài gōng qīng zhī shàng. zhōu jiān èr dài, hàn jiān zhōu qín rán zé lán tái zhī guān, guó suǒ jiān dé shī yě. yǐ xīn rú wán luǎn, wèi tǐ nèi cáng móu zǐ rú dòu, wèi shēn guāng míng. lìng shǐ suī wēi, diǎn guó dào zàng, tōng rén suǒ yóu jìn, yóu bó shì zhī guān, rú shēng suǒ yóu xìng yě. wěi jī bù xiè, qǐ shèng guó wēi yù zhī zāi, dài yǐ shū wèi dìng ér zhí wèi bì yě.
諸夏之人所以貴於夷狄者,以其通仁義之文,知古今之學也。如徒〔任〕其胸中之知以取衣食,經厲年月,白首沒齒,終無曉知,夷狄之次也。觀夫蜘蛛之經絲以罔飛蟲也,人之用作,安能過之?任胸中之知,舞權利之詐,以取富壽之樂,無古今之學,蜘蛛之類也。含血之蟲,無餓死之患,皆能以知求索飲食也。人不通者,亦能自供,仕官為吏,亦得高官,將相長吏,猶吾大夫高子也,安能別之?隨時積功,以命得官,不曉古今,以位為賢,與文〔人〕異術,安得識別通人,俟以不次乎?將相長吏不得若右扶風蔡伯偕、鬱林太守張孟嘗、東萊太守李季公之徒,心自通明,覽達古今,故其敬通人也如見大賓。燕昭為鄒衍擁彗,彼獨受何性哉?東成令董仲綬知為儒梟,海內稱通,故其接人,能別奇〔偉〕。是以鍾離產公以編戶之民,受圭璧之敬,知之明也。故夫能知之也,凡石生光氣;不知之也,金玉無潤色。自武帝以至今朝,數舉賢良,令人射策甲乙之科,若董仲舒、唐子高、穀子雲、丁伯玉,策既中實,文說美善,博覽膏腴之所生也。使四者經徒能摘,筆徒能記疏,不見古今之書,安能建美善於聖王之庭乎?孝明之時,讀《蘇武傳》,見武官名曰《栘中監》,以問百官,百官莫知。夫《倉頡》之章,小學之書,文字備具,至於無能對聖國之問者,是皆美命隨牒之人多在官也。「木」旁「多」文字且不能知,其欲及若董仲舒之知重常,劉子政之知貳負,難哉!或曰:「通人之官,蘭台令史,職校書定字,比夫太史、太柷,職在文書,無典民之用,不可施設。是以蘭台之史,班固、賈逵、楊終、傅毅之徒,名香文美,委積不泄,大用於世。」曰:此不繼。周世通覽之人,鄒衍之徒,孫卿之輩,受時王之寵,尊顯於世。董仲舒雖無鼎足之位,知在公卿之上。周監二代,漢監周、秦然則蘭台之官,國所監得失也。以心如丸卵,為體內藏;眸子如豆,為身光明。令史雖微,典國道藏,通人所由進,猶博士之官,儒生所由興也。委積不紲,豈聖國微遇之哉,殆以書未定而職未畢也。