sú rén xiǎn xīn, hǎo xìn jìn jì, zhī zhě yì yí, mò néng shí dìng. shì yǐ rú yǎ fú cóng, gōng jì dé shèng. jí xiōng zhī shū, fá jīng diǎn zhī yì gōng jì zhī shuō, líng rú yǎ zhī lùn. jīn lüè shí lùn, lìng guān lǎn, zǒng hé shì fēi, shǐ shì yī wù.
俗人险心,好信禁忌,知者亦疑,莫能实定。是以儒雅服从,工伎得胜。吉凶之书,伐经典之义;工伎之说,凌儒雅之论。今略实论,令〔观〕览,揔核是非,使世一悟。
yí xǐ fǎ yuē:" xǐ dǐ tài suì, xiōng fù tài suì, yì xiōng." dǐ tài suì míng yuē suì xià, fù tài suì míng yuē suì pò, gù jiē xiōng yě. jiǎ lìng tài suì zài jiǎ zǐ, tiān xià zhī rén jiē bù dé nán běi xǐ, qǐ zhái jià qǔ yì jiē bì zhī. qí yí dōng xī, ruò xǐ sì wéi, xiāng zhī rú zhě jiē jí. hé zhě? bù yǔ tài suì xiāng chù, yì bù dǐ tài suì zhī chōng yě. shí wèn: bì tài suì zhě, hé yì yě? lìng tài suì è rén xǐ hū? zé xǐ zhě jiē yǒu huò. lìng tài suì bù jīn rén xǐ, è rén dǐ chù zhī hū? zé dào shàng zhī rén, nán běi xíng zhě jiē yǒu yāng. tài suì zhī yì, yóu zhǎng lì zhī xīn yě. zhǎng lì zài tú, rén xíng chù chē mǎ, gàn qí lì cóng, zhǎng lì nù zhī, qǐ dú bào qì zài wù, qù zhái xǐ jū chù fàn zhī zhě, ér nǎi zé zhī zāi? xī wén dì chū, guò bà líng qiáo, yǒu yī rén xíng féng chē jià, táo yú qiáo xià, yǐ wéi wén dì zhī chē yǐ guò, jí zǒu ér chū, jīng shèng yú mǎ. wén dì nù, yǐ shǔ tíng wèi zhāng shì zhī. shì zhī dāng lùn. shǐ tài suì zhī shén xíng ruò wén dì chū hū? zé rén fàn zhī zhě, bì yǒu rú qiáo xià zǒu chū zhī rén yǐ. fāng jīn háng dào lù zhě, bào nì pū sǐ, hé yǐ zhī fēi chù yù tài suì zhī chū yě? wèi yí xǐ zhě, yòu bù néng chù. bù néng chù, zé fàn yǔ bù fàn wèi kě zhī. wèi kě zhī, zé qí xíng yǔ bù xíng wèi kě shěn yě.
《移徙法》曰:“徙抵太岁,凶;负太岁,亦凶。”抵太岁名曰岁下,负太岁名曰岁破,故皆凶也。假令太岁在甲子,天下之人皆不得南北徙,起宅嫁娶亦皆避之。其移东西,若徙四维,相之如者皆吉。何者?不与太岁相触,亦不抵太岁之冲也。实问:避太岁者,何意也?令太岁恶人徙乎?则徙者皆有祸。令太岁不禁人徙,恶人抵触之乎?则道上之人,南北行者皆有殃。太岁之意,犹长吏之心也。长吏在涂,人行触车马,干其吏从,长吏怒之,岂独抱器载物,去宅徙居触犯之者,而乃责之哉?昔文帝出,过霸陵桥,有一人行逢车驾,逃於桥下,以为文帝之车已过,疾走而出,惊乘舆马。文帝怒,以属廷尉张释之。释之当论。使太岁之神行若文帝出乎?则人犯之者,必有如桥下走出之人矣。方今行道路者,暴溺仆死,何以知非触遇太岁之出也?为移徙者,又不能处。不能处,则犯与不犯未可知。未可知,则其行与不行未可审也。
qiě tài suì zhī shén shěn xíng hū? zé yí yǒu qū zhé, bù yí zhí nán běi yě. zhǎng lì chū shě, xíng yǒu qū zhé. rú tiān shén zhí dào bù qū zhé hū? zé cóng dōng xī sì wéi xǐ zhě, yóu gàn zhī yě. ruò zhǎng lì zhī nán běi xíng, rén cóng dōng rú xī, sì wéi xiāng zhī rú, yóu dǐ chù zhī. rú bù zhèng nán běi, nán běi zhī xǐ yòu hé fàn? rú tài suì bù dòng xíng hū, zé yí yǒu gōng shì yíng bǎo, bù yú rén xiāng jiàn, rén ān dé ér chù zhī? rú tài suì wú tǐ, yǔ zhǎng lì yì, ruò yān yún hóng ní, zhí jīng tiān dì, jí zǐ wǔ nán běi chén hū? zé dōng xī xǐ, ruò sì wéi xǐ zhě, yì gàn zhī. pì ruò jīn shí rén xíng chù fán wù yù qì, wú cóng héng fù xiāng jiē zhòng shāng yān. rú shěn rú qì, rén dāng jiàn zhī, suī bù yí xǐ, yì jiē zhòng shāng. qiě tài suì, tiān bié shén yě, yǔ qīng lóng wú yì. lóng zhī tǐ bù guò shù qiān zhàng, rú lìng shén zhě yí zhǎng dà, ráo zhī shù wàn zhàng, lìng tǐ yǎn běi fāng, dāng yán tài suì zài běi fāng, bù dàng yán zài zi. qí dōng yǒu chǒu, qí xī yǒu hài, míng bù zhuān yǎn běi fāng, jí dōng xī zhī guǎng, míng yǐ. lìng zhèng yán zài zi wèi, chù tǔ zhī zhōng, zhí zǐ wǔ zhě bù dé nán běi xǐ ěr, dōng biān zhí chǒu sì zhī dì, xī biān zhí hài wèi zhī mín, hé wéi bù dé nán běi xǐ? chǒu yǔ hài dì zhī mín, shǐ tài suì zuǒ yòu tōng, dé nán běi xǐ jí dōng xī xǐ. hé zé? chǒu zài zi dōng, hài zài zi xī, chǒu hài zhī mín dōng xī xǐ, chù suì zhī wèi sì wèi zhī mín dōng xī xǐ, jì suì suǒ pò.
且太岁之神审行乎?则宜有曲折,不宜直南北也。长吏出舍,行有曲折。如天神直道不曲折乎?则从东西、四维徙者,犹干之也。若长吏之南北行,人从东如西,四维相之如,犹抵触之。如不正南北,南北之徙又何犯?如太岁不动行乎,则宜有宫室营堡,不与人相见,人安得而触之?如太岁无体,与长吏异,若烟云虹霓,直经天地,极子午南北陈乎?则东西徙,若四维徙者,亦干之。譬若今时人行触繁雾蜮气,无从横负乡皆中伤焉。如审如气,人当见之,虽不移徙,亦皆中伤。且太岁,天别神也,与青龙无异。龙之体不过数千丈,如令神者宜长大,饶之数万丈,令体掩北方,当言太岁在北方,不当言在子。其东有丑,其西有亥,明不专掩北方,极东西之广,明矣。令正言在子位,触土之中,直子午者不得南北徙耳,东边直丑巳之地,西边直亥、未之民,何为不得南北徙?丑与亥地之民,使太岁左右通,得南北徙及东西徙。何则?丑在子东,亥在子西,丑、亥之民东西徙,触岁之位;巳、未之民东西徙,忌岁所破。
rú zhě lùn tiān xià jiǔ zhōu, yǐ wéi dōng xī nán běi, jǐn dì guǎng zhǎng, jiǔ zhōu zhī nèi wǔ qiān lǐ, jìng sān hé tǔ zhōng. zhōu gōng bǔ zhái, jīng yuē:" wáng lái shào shàng dì, zì fú yú tǔ zhōng." luò zé tǔ zhī zhōng yě. zōu yǎn lùn zhī, yǐ wéi jiǔ zhōu zhī nèi wǔ qiān lǐ, jìng hé wéi yī zhōu, zài dōng nán wèi, míng yuē chì xiàn zhōu. zì yǒu jiǔ zhōu zhě jiǔ yān, jiǔ jiǔ bā shí yī, fán bā shí yī zhōu. cǐ yán dài xū. dì xíng nán shěn, jiǎ lìng yǒu zhī, yì yī nán yě. shǐ tiān xià jiǔ zhōu, rú rú zhě zhī yì, zhí luò yì yǐ nán, duì sān hé yǐ běi, yù zhōu jīng zhōu jì zhōu zhī bù yǒu tài suì ěr. yōng liáng zhī jiān, qīng yǎn xú yáng zhī dì, ān dé yǒu tài suì? shǐ rú zōu yǎn zhī lùn, zé tiān xià jiǔ zhōu zài dōng nán wèi, bù zhí zǐ wǔ, ān dé yǒu tài suì? rú tài suì bù zài tiān dì jí, fēn sǎn zài mín jiān, zé yī jiā zhī zhái, zhé yǒu tài suì. suī bù nán běi xǐ, yóu dǐ chù zhī. jiǎ lìng cóng dōng lǐ xǐ xī lǐ, xī lǐ yǒu tài suì, cóng dōng zhái xǐ xī zhái, xī zhái yǒu tài suì, huò zài rén zhī dōng xī, huò zài rén zhī nán běi, yóu xíng tú shàng, dōng xī nán běi jiē féng chù rén. tài suì wèi shù qiān wàn yì, tiān xià zhī mín xǐ zhě jiē xiōng, wèi yí xǐ zhě hé yǐ shěn zhī? rú shěn lì yú tiān dì zhī jì, yóu wáng zhě zhī wèi zài tǔ zhōng yě. dōng fāng zhī mín, zhāng gōng xī shè, rén bù wèi zhī shè wáng zhě, yǐ bù néng zhì wáng zhě zhī dōu, zì zhǐ shè qí chù yě. jīn xǐ qǐ néng běi zhì tài suì wèi zāi! zì zhǐ xǐ bǎi bù zhī nèi, hé wéi wèi zhī shāng tài suì hū? qiě yí xǐ zhī jiā jìn nán běi xǐ zhě, yǐ wéi suì zài zi wèi, zi zhě pò wǔ, nán běi xǐ zhě dǐ chù qí chōng, gù wèi zhī xiōng. fū pò zhě xū yǒu yǐ chuí pò zhī yě. rú shěn yǒu suǒ yòng, zé bù xǐ zhī mín, jiē bèi pò hài rú wú suǒ yòng, hé néng pò zhī!
儒者论天下九州,以为东西南北,尽地广长,九州之内五千里,竟三河土中。周公卜宅,《经》曰:“王来绍上帝,自服於土中。”雒则土之中也。邹衍论之,以为九州之内五千里,竟合为一州,在东〔南〕位,名曰赤县州。自有九州者九焉,九九八十一,凡八十一州。此言殆虚。地形难审,假令有之,亦一难也。使天下九州,如儒者之议,直雒邑以南,对三河以北,豫州、荆州、冀州之部有太岁耳。雍、梁之间,青、兗、徐、扬之地,安得有太岁?使如邹衍之论,则天下九州在东南位,不直子午,安得有太岁?如太岁不在天地极,分散在民间,则一家之宅,辄有太岁。虽不南北徙,犹抵触之。假令从东里徙西里,西里有太岁,从东宅徙西宅,西宅有太岁,或在人之东西,或在人之南北,犹行途上,东西南北皆逢触人。太岁位数千万亿,天下之民徙者皆凶,为移徙者何以审之?如审立於天地之际,犹王者之位在土中也。东方之民,张弓西射,人不谓之射王者,以不能至王者之都,自止射其处也。今徙岂能北至太岁位哉!自止徙百步之内,何为谓之伤太岁乎?且移徙之家禁南北徙者,以为岁在子位,子者破午,南北徙者抵触其冲,故谓之凶。夫破者须有以椎破之也。如审有所用,则不徙之民,皆被破害;如无所用,何能破之!
fū léi, tiān qì yě, shèng xià jī zhé, zhé mù pò shān, shí bào shā rén. shǐ tài suì suǒ pò, ruò xùn léi yě, zé shēng yīn yí jí, sǐ zhě yí bào rú bù ruò léi, yì wú néng pò. rú wèi chōng dǐ wèi pò, chōng dǐ ān néng xiāng pò? dōng xī xiāng yǔ wèi chōng, ér nán běi xiāng yǔ wèi dǐ. rú bì yǐ chōng dǐ wèi xiōng, zé dōng xī cháng xiōng ér nán běi cháng è yě. rú yǐ tài suì shén, qí chōng dú xiōng, shén mò guò yú tiān dì, tiān dì xiāng yǔ wèi chōng, zé tiān dì zhī jiān wú shēng rén yě. huò shàng shí èr shén, dēng míng cóng kuí zhī bèi, gōng jì jiā wèi zhī jiē tiān shén yě. cháng lì zǐ chǒu zhī wèi, jù yǒu chōng dǐ zhī qì, shén suī bù ruò tài suì, yí yǒu wēi bài. yí xǐ zhě suī bì tài suì zhī xiōng, yóu chù shí èr shén zhī hài, wèi yí xǐ shí zhě, hé yǐ bù jīn? dōng qì hán, shuǐ yě, shuǐ wèi zài běi fāng. xià qì rè, huǒ yě, huǒ wèi zài nán fāng. àn qiū dōng hán, chūn xià rè zhě, tiān xià pǔ rán, fēi dú nán běi zhī fāng shuǐ huǒ chōng yě. jīn tài suì wèi zài zi ěr, tiān xià jiē wèi tài suì, fēi dú zǐ wǔ chōng yě. shěn yǐ suǒ lì zhě wéi zhǔ, zé wǔ kě wèi dà xià, zi kě wèi dà dōng. dōng xià nán běi xǐ zhě, kě fù xiōng hū? lì chūn, gěn wáng zhèn xiāng xùn tāi lí méi kūn sǐ duì qiú gān fèi kǎn xiū. wáng zhī chōng sǐ, xiāng zhī chōng qiú, wáng xiāng chōng wèi, yǒu sǐ qiú zhī qì. qián kūn liù zǐ, tiān xià zhèng dào, fú xī wén wáng xiàng yǐ zhì shì. wén wèi jīng suǒ zài, dào wèi shèng suǒ xìn, míng shěn yú tài suì yǐ. rén huò yǐ lì chūn dōng běi xǐ, dǐ gěn zhī xià, bù bèi xiōng hài. tài suì lì yú zi, bǐ dōng běi xǐ, kūn guà jìn yú wǔ, yóu gěn yǐ kūn, xǐ chù zi wèi, hé gù dú xiōng? zhēng yuè jiàn yú yín, pò yú shēn, cóng yín shēn xǐ, xiāng zhī rú zhě, wú yǒu xiōng hài. tài suì bù zhǐ wǔ, ér kōng yuē suì pò wǔ shí wú xiōng huò, ér xū jìn nán běi, qǐ bù wàng zāi!
夫雷,天气也,盛夏击折,折木破山,时暴杀人。使太岁所破,若迅雷也,则声音宜疾,死者宜暴;如不若雷,亦无能破。如谓冲抵为破,冲抵安能相破?东西相与为冲,而南北相与为抵。如必以冲抵为凶,则东西常凶而南北常恶也。如以太岁神,其冲独凶,神莫过於天地,天地相与为冲,则天地之间无生人也。或上十二神,登明、从魁之辈,工伎家谓之皆天神也。常立子、丑之位,俱有冲抵之气,神虽不若太岁,宜有微败。移徙者虽避太岁之凶,犹触十二神之害,为移徙时者,何以不禁?冬气寒,水也,水位在北方。夏气热,火也,火位在南方。案秋冬寒,春夏热者,天下普然,非独南北之方水火冲也。今太岁位在子耳,天下皆为太岁,非独子、午冲也。审以所立者为主,则午可为大夏,子可为大冬。冬夏南北徙者,可复凶乎?立春,艮王、震相、巽胎、离没、坤死、兑囚、乾废、坎休。王之冲死,相之冲囚,王相冲位,有死囚之气。乾坤六子,天下正道,伏羲、文王象以治世。文为经所载,道为圣所信,明审於太岁矣。人或以立春东北徙,抵艮之下,不被凶害。太岁立於子,彼东北徙,坤卦近於午,犹艮以坤,徙触子位,何故独凶?正月建於寅,破於申,从寅、申徙,相之如者,无有凶害。太岁不指午,而空曰岁破;午实无凶祸,而虚禁南北,岂不妄哉!
shí èr yuè wèi yī suì, sì shí jié jìng, yīn yáng qì zhōng, jìng fù wèi yī suì, rì yuè jī jù zhī míng ěr, hé gù yǒu shén ér wèi zhī lì yú zi wèi hū? jī fēn wéi rì, lèi rì wèi yuè, lián yuè wéi shí, jì shí wéi suì. suì zé rì yuè shí zhī lèi yě. suì ér yǒu shén, rì yuè shí yì fù yǒu shén hū? qiān wǔ bǎi sān shí jiǔ suì wèi yī tǒng, sì qiān liù bǎi yī shí qī suì wèi yī yuán. suì yóu tǒng yuán yě. suì yǒu shén, tǒng yuán fù yǒu shén hū? lùn zhī yǐ wéi wú. jiǎ lìng yǒu zhī, hé gù hài rén? shén mò guò yú tiān dì, tiān dì bù hài rén. rén wèi bǎi shén, bǎi shén bù hài rén. tài suì zhī qì, tiān dì zhī qì yě, hé zēng yú rén, chù ér wéi hài? qiě wén yuē:" jiǎ zǐ bù xǐ." yán jiǎ yǔ zi shū wèi, tài suì lì zi bù jū jiǎ, wèi yí xǐ zhě, yùn zhī ér fù jū jiǎ. wèi zhī ér fù jū jiǎ, wèi yí xǐ shí zhě, yì yí fù jìn dōng xī xǐ. jiǎ yǔ zi jūn, qí xiōng yí tóng. bù jīn jiǎ, ér dú jì zi, wèi yí xǐ shí zhě, jìng wàng bù kě yòng yě. rén jū bù néng bù yí xǐ, yí xǐ bù néng bù chù suì, chù suì bù néng bù de shí sǐ. gōng jì zhī rén, jiàn jīn rén zhī sǐ, zé guī huò yú wǎng shí zhī xǐ. sú xīn xiǎn wēi, sǐ zhě bù jué, gù tài suì zhī yán, chuán shì bù miè.
十二月为一岁,四时节竟,阴阳气终,竟复为一岁,日月积聚之名耳,何故有神而谓之立於子位乎?积分为日,累日为月,连月为时,纪时为岁。岁则日、月、时之类也。岁而有神,日、月、时亦复有神乎?千五百三十九〔岁〕为一统,四千六百一十七岁为一元。岁犹统元也。岁有神,统元复有神乎?论之以为无。假令有之,何故害人?神莫过於天地,天地不害人。人谓百神,百神不害人。太岁之气,天地之气也,何憎於人,触而为害?且文曰:“甲子不徙。”言甲与子殊位,太岁立子不居甲,为移徙者,运之而复居甲。为之而复居甲,为移徙时者,亦宜复禁东西徙。甲与子钧,其凶宜同。不禁甲,而独忌子,为移徙时者,竟妄不可用也。人居不能不移徙,移徙不能不触岁,触岁不能不得时死。工伎之人,见今人之死,则归祸於往时之徙。俗心险危,死者不绝,故太岁之言,传世不灭。