shì shùn
【似順】

yī yuē: shì duō shì dào ér shùn, duō shì shùn ér dào. yǒu zhī shùn zhī wèi dào dào zhī wèi shùn zhě, zé kě yǔ yán huà yǐ. zhì zhǎng fǎn duǎn, zhì duǎn fǎn zhǎng, tiān zhī dào yě. jīng zhuāng wáng yù fá chén, shǐ rén shì zhī. shǐ zhě yuē: chén bù kě fá yě. zhuāng wáng yuē: hé gù? duì yuē: chéng guō gāo, gōu xù shēn, xù jī duō yě. níng guó yuē: chén kě fá yě. fū chén, xiǎo guó yě, ér xù jī duō, fù liǎn zhòng yě, zé mín yuàn shàng yǐ. chéng guō gāo, gōu xù shēn, zé mín lì bà yǐ. xìng bīng fá zhī, chén kě qǔ yě. zhuāng wáng tīng zhī, suì qǔ chén yān. tián chéng zi zhī suǒ yǐ dé yǒu guó zhì jīn zhě, yǒu xiōng yuē wán zi, rén qiě yǒu yǒng. yuè rén xìng shī zhū tián chéng zi, yuē: xī gù shā jūn ér qǔ guó? tián chéng zi huàn zhī. wán zi qǐng lǜ shì dài fū yǐ nì yuè shī, qǐng bì zhàn, zhàn qǐng bì bài, bài qǐng bì sǐ. tián chéng zǐ yuē: fū bì yǔ yuè zhàn kě yě, zhàn bì bài, bài bì sǐ, guǎ rén yí yān. wán zǐ yuē: jūn zhī yǒu guó yě, bǎi xìng yuàn shàng, xián liáng yòu yǒu sǐ zhī chén méng chǐ. yǐ wán guān zhī yě, guó yǐ jù yǐ. jīn yuè rén qǐ shī, chén yǔ zhī zhàn, zhàn ér bài, xián liáng jǐn sǐ, bù sǐ zhě bù gǎn rù yú guó. jūn yǔ zhū gū chù yú guó, yǐ chén guān zhī, guó bì ān yǐ. wán zi xíng, tián chéng zi qì ér yí zhī. fū sǐ bài, rén zhī suǒ è yě, ér fǎn yǐ wèi ān, qǐ yī dào zāi? gù rén zhǔ zhī tīng zhě yǔ shì zhī xué zhě, bù kě bù bó. yǐn duó wèi jìn yáng, xià, yǒu qǐng yú zhào jiǎn zi. jiǎn zǐ yuē: wǎng ér yí fū lěi. wǒ jiāng wǎng, wǎng ér jiàn lěi, shì jiàn zhōng xíng yín yǔ fàn jí shè yě. duó wǎng ér zēng zhī. jiǎn zi shàng zhī jìn yáng, wàng jiàn lěi ér nù yuē: xī! duó yě qī wǒ! yú shì nǎi shě yú jiāo, jiāng shǐ rén zhū duó yě. sūn míng jìn jiàn yuē: yǐ chén sī zhī, duó kě shǎng yě. duó zhī yán gù yuē: jiàn lè zé yín chǐ, jiàn yōu zé zhèng zhì, cǐ rén zhī dào yě. jīn jūn jiàn lěi niàn yōu huàn, ér kuàng qún chén yǔ mín hū? fū biàn guó ér lì yú zhǔ, suī jiān yú zuì, duó wèi zhī. fū shùn lìng yǐ qǔ róng zhě, zhòng néng zhī, ér kuàng duó yú? jūn qí tú zhī! jiǎn zǐ yuē: wēi zǐ zhī yán, guǎ rén jǐ guò. yú shì nǎi yǐ miǎn nán zhī shǎng shǎng yǐn duó. rén zhǔ tài shàng xǐ nù bì xún lǐ, qí cì bù xún lǐ, bì shù gèng, suī wèi zhì dà xián, yóu zú yǐ gài zhuó shì yǐ. jiǎn zi dāng cǐ. shì zhǔ zhī huàn, chǐ bù zhī ér jīn zì yòng, hǎo bì guò ér è tīng jiàn, yǐ zhì yú wēi. chǐ wú dà hū wēi zhě.
一曰：事多似倒而順，多似順而倒。有知順之為倒、倒之為順者，則可與言化矣。至長反短，至短反長，天之道也。荊莊王欲伐陳，使人視之。使者曰： 「陳不可伐也。」莊王曰：「何故？」對曰：「城郭高，溝洫深，蓄積多也。」 寧國曰：「陳可伐也。夫陳，小國也，而蓄積多，賦斂重也，則民怨上矣。城郭高，溝洫深，則民力罷矣。興兵伐之，陳可取也。」莊王聽之，遂取陳焉。田成子之所以得有國至今者，有兄曰完子，仁且有勇。越人興師誅田成子，曰：「奚故殺君而取國？」田成子患之。完子請率士大夫以逆越師，請必戰，戰請必敗，敗請必死。田成子曰：「夫必與越戰可也，戰必敗，敗必死，寡人疑焉。」完子曰：「君之有國也，百姓怨上，賢良又有死之臣蒙恥。以完觀之也，國已懼矣。今越人起師，臣與之戰，戰而敗，賢良盡死，不死者不敢入於國。君與諸孤處於國，以臣觀之，國必安矣。」完子行，田成子泣而遺之。夫死敗，人之所惡也，而反以為安，豈一道哉？故人主之聽者與士之學者，不可不博。尹鐸為晉陽，下，有請於趙簡子。簡子曰：「往而夷夫壘。我將往，往而見壘，是見中行寅與范吉射也。」鐸往而增之。簡子上之晉陽，望見壘而怒曰：「嘻！鐸也欺我！」於是乃舍於郊，將使人誅鐸也。孫明進諫曰：「以臣私之，鐸可賞也。鐸之言固曰：見樂則淫侈，見憂則諍治，此人之道也。今君見壘念憂患，而況群臣與民乎？夫便國而利於主，雖兼於罪，鐸為之。夫順令以取容者，眾能之，而況鐸歟？君其圖之！」簡子曰：「微子之言，寡人幾過。」於是乃以免難之賞賞尹鐸。人主太上喜怒必循理，其次不循理，必數更，雖未至大賢，猶足以蓋濁世矣。簡子當此。世主之患，恥不知而矜自用，好愎過而惡聽諫，以至於危。恥無大乎危者。

bié lèi
【別類】

èr yuē: zhī bù zhī, shàng yǐ. guò zhě zhī huàn, bù zhī ér zì yǐ wèi zhī. wù duō lèi rán ér bù rán, gù wáng guó lù mín wú yǐ. fū cǎo yǒu shēn yǒu lěi, dú shí zhī zé shā rén, hé ér shí zhī zé yì shòu. wàn jǐn bù shā, qī nào shuǐ nào, hé liǎng nào zé wèi jiǎn, shī zhī zé wèi gàn. jīn róu xī róu, hé liǎng róu zé wèi gāng, fán zhī zé wèi nào. huò shī ér gàn, huò fán ér nào, lèi gù bù bì, kě tuī zhī yě? xiǎo fāng, dà fāng zhī lèi yě xiǎo mǎ, dà mǎ zhī lèi yě xiǎo zhì, fēi dà zhì zhī lèi yě. lǔ rén yǒu gōng sūn chuò zhě, gào rén yuē: wǒ néng qǐ sǐ rén. rén wèn qí gù, duì yuē: wǒ gù néng zhì piān kū, jīn wú bèi suǒ yǐ wèi piān kū zhī yào, zé kě yǐ qǐ sǐ rén yǐ. wù gù yǒu kě yǐ wèi xiǎo, bù kě yǐ wèi dà, kě yǐ wèi bàn, bù kě yǐ wèi quán zhě yě. xiāng jiàn zhě yuē: bái suǒ yǐ wèi jiān yě, huáng suǒ yǐ wèi rèn yě, huáng bái zá zé jiān qiě rèn, liáng jiàn yě. nán zhě yuē: bái suǒ yǐ wèi bù rèn yě, huáng suǒ yǐ wèi bù jiān yě, huáng bái zá. zé bù jiān qiě bù rèn yě. yòu róu zé juǎn, jiān zé zhé. jiàn zhé qiě juǎn, yān dé wèi lì jiàn? jiàn zhī qíng wèi gé, ér huò yǐ wèi liáng, huò yǐ wèi è, shuō shǐ zhī yě. gù yǒu yǐ cōng míng tīng shuō, zé wàng shuō zhě zhǐ wú yǐ cōng míng tīng shuō, zé yáo jié wú bié yǐ. cǐ zhōng chén zhī suǒ huàn yě, xián zhě zhī suǒ yǐ fèi yě. yì, xiǎo wèi zhī zé xiǎo yǒu fú, dà wèi zhī zé dà yǒu fú. yú huò zé bù rán, xiǎo yǒu zhī bù ruò qí wáng yě. shè zhāo zhě yù qí zhōng xiǎo yě, shè shòu zhě yù qí zhōng dà yě. wù gù bù bì, ān kě tuī yě? gāo yáng yīng jiāng wèi shì jiā, jiàng duì yuē: wèi kě yě. mù shàng shēng, jiā tú qí shàng, bì jiāng náo. yǐ shēng wèi shì, jīn suī shàn, hòu jiāng bì bài. gāo yáng yīng yuē: yuán zi zhī yán, zé shì bù bài yě. mù yì kū zé jìn, tú yì gàn zé qīng, yǐ yì jìn rèn yì qīng, zé bù bài. jiàng rén wú cí ér duì. shòu lìng ér wèi zhī. shì zhī shǐ chéng yě shàn, qí hòu guǒ bài. gāo yáng yīng hǎo xiǎo chá, ér bù tōng hū dà lǐ yě. jì ào lǜ ěr bèi rì ér xī zǒu, zhì hū xī zé rì zài qí qián yǐ. mù gù yǒu bù jiàn yě, zhì gù yǒu bù zhī yě, shù gù yǒu bù jí yě. bù zhī qí shuō suǒ yǐ rán ér rán, shèng rén yīn ér xìng zhì, bù shì xīn yān.
二曰：知不知，上矣。過者之患，不知而自以為知。物多類然而不然，故亡國戮民無已。夫草有莘有藟，獨食之則殺人，合而食之則益壽。萬堇不殺，漆淖水淖，合兩淖則為蹇，濕之則為干。金柔錫柔，合兩柔則為剛，燔之則為淖。或濕而干，或燔而淖，類固不必，可推知也？小方，大方之類也；小馬，大馬之類也；小智，非大智之類也。魯人有公孫綽者，告人曰：「我能起死人。」人問其故，對曰：「我固能治偏枯，今吾倍所以為偏枯之藥，則可以起死人矣。」物固有可以為小，不可以為大，可以為半，不可以為全者也。相劍者曰：「白所以為堅也，黃所以為牣也，黃白雜則堅且牣，良劍也。」難者曰：「白所以為不牣也，黃所以為不堅也，黃白雜。則不堅且不牣也。又柔則錈，堅則折。劍折且錈，焉得為利劍？」劍之情未革，而或以為良，或以為惡，說使之也。故有以聰明聽說，則妄說者止；無以聰明聽說，則堯、桀無別矣。此忠臣之所患也，賢者之所以廢也。義，小為之則小有福，大為之則大有福。於禍則不然，小有之不若其亡也。射招者欲其中小也，射獸者欲其中大也。物固不必，安可推也？高陽應將為室家，匠對曰：「未可也。木尚生，加塗其上，必將撓。以生為室，今雖善，後將必敗。」高陽應曰：「緣子之言，則室不敗也。木益枯則勁，塗益干則輕，以益勁任益輕，則不敗。」匠人無辭而對。受令而為之。室之始成也善，其後果敗。高陽應好小察，而不通乎大理也。驥、驁、綠耳背日而西走，至乎夕則日在其前矣。目固有不見也，智固有不知也，數固有不及也。不知其說所以然而然，聖人因而興制，不事心焉。

yǒu dù
【有度】

sān yuē: xián zhǔ yǒu dù ér tīng, gù bù guò. yǒu dù ér yǐ tīng, zé bù kě qī yǐ, bù kě huáng yǐ, bù kě kǒng yǐ, bù kě xǐ yǐ. yǐ fán rén zhī zhī, bù hūn hū qí suǒ yǐ zhī, ér hūn hū qí suǒ wèi zhī, zé rén zhī yì qī yǐ, kě huáng yǐ, kě kǒng yǐ, kě xǐ yǐ, zhī zhī bù shěn yě. kè yǒu wèn jì zǐ yuē: xī yǐ zhī shùn zhī néng yě? jì zǐ yuē: yáo gù yǐ zhì tiān xià yǐ, shùn yán zhì tiān xià ér hé jǐ zhī fú, shì yǐ zhī qí néng yě. ruò suī zhī zhī, xī dào zhī qí bù wèi sī? jì zǐ yuē: zhū néng zhì tiān xià zhě, gù bì tōng hū xìng mìng zhī qíng zhě, dāng wú sī yǐ. xià bù yī qiú, fēi ài qiú yě, nuǎn yǒu yú yě. dōng bù yòng shà. fēi ài shà yě, qīng yǒu yú yě. shèng rén zhī bù wèi sī yě, fēi ài fèi yě, jié hū jǐ yě. jié jǐ, suī tān wū zhī xīn yóu ruò zhǐ, yòu kuàng hū shèng rén? xǔ yóu fēi qiáng yě, yǒu suǒ hū tōng yě. yǒu suǒ tōng zé tān wū zhī lì wài yǐ. kǒng mò zhī dì zǐ tú shǔ chōng mǎn tiān xià, jiē yǐ rén yì zhī shù jiào dǎo yú tiān xià, rán ér wú suǒ xíng. jiào zhě shù yóu bù néng xíng, yòu kuàng hū suǒ jiào? shì hé yě? rén yì zhī shù wài yě. fū yǐ wài shèng nèi, pǐ fū tú bù bù néng xíng, yòu kuàng hū rén zhǔ? wéi tōng hū xìng mìng zhī qíng, ér rén yì zhī shù zì xíng yǐ. xiān wáng bù néng jǐn zhī, zhí yī ér wàn wù zhì. shǐ rén bù néng zhí yī zhě, wù huò zhī yě. gù yuē: tōng yì zhī bèi, jiě xīn zhī móu, qù dé zhī lèi, tōng dào zhī sāi. guì fù xiǎn yán míng lì, liù zhě bèi yì zhě yě. róng dòng sè lǐ qì yì, liù zhě móu xīn zhě yě. è yù xǐ nù āi lè, liù zhě lèi dé zhě yě. zhì néng qù jiù qǔ shě, liù zhě sāi dào zhě yě. cǐ sì liù zhě bù dàng hū xiōng zhōng zé zhèng. zhèng zé jìng, jìng zé qīng míng, qīng míng zé xū, xū zé wú wèi ér wú bù wèi yě.
三曰：賢主有度而聽，故不過。有度而以聽，則不可欺矣，不可惶矣，不可恐矣，不可喜矣。以凡人之知，不昏乎其所已知，而昏乎其所未知，則人之易欺矣，可惶矣，可恐矣，可喜矣，知之不審也。客有問季子曰：「奚以知舜之能也？」 季子曰：「堯固已治天下矣，舜言治天下而合己之符，是以知其能也。」「若雖知之，奚道知其不為私？」季子曰：「諸能治天下者，固必通乎性命之情者，當無私矣。」夏不衣裘，非愛裘也，暖有餘也。冬不用{翣}。非愛{翣}也，清有餘也。聖人之不為私也，非愛費也，節乎己也。節己，雖貪污之心猶若止，又況乎聖人？許由非強也，有所乎通也。有所通則貪污之利外矣。孔墨之弟子徒屬充滿天下，皆以仁義之術教導於天下，然而無所行。教者術猶不能行，又況乎所教？是何也？仁義之術外也。夫以外勝內，匹夫徒步不能行，又況乎人主？唯通乎性命之情，而仁義之術自行矣。先王不能盡知，執一而萬物治。使人不能執一者，物惑之也。故曰：通意之悖，解心之繆，去德之累，通道之塞。貴富顯嚴名利，六者悖意者也。容動色理氣意，六者繆心者也。惡欲喜怒哀樂，六者累德者也。智能去就取捨，六者塞道者也。此四六者不盪乎胸中則正。正則靜，靜則清明，清明則虛，虛則無為而無不為也。

fēn zhí
【分職】

sì yuē: xiān wáng yòng fēi qí yǒu rú jǐ yǒu zhī, tōng hū jūn dào zhě yě. fū jūn yě zhě, chù xū sù fú ér wú zhì, gù néng shǐ zhòng zhì yě. zhì fǎn wú néng, gù néng shǐ zhòng néng yě. néng zhí wú wèi, gù néng shǐ zhòng wèi yě. wú zhì wú néng wú wèi, cǐ jūn zhī suǒ zhí yě. rén zhǔ zhī suǒ huò zhě zé bù rán. yǐ qí zhì qiáng zhì, yǐ qí néng qiáng néng, yǐ qí wèi qiáng wèi. cǐ chù rén chén zhī zhí yě. chù rén chén zhī zhí, ér yù wú yōng sè, suī shùn bù néng wèi. wǔ wáng zhī zuǒ wǔ rén, wǔ wáng zhī yú wǔ rén zhě zhī shì wú néng yě, rán ér shì jiē yuē qǔ tiān xià zhě wǔ wáng yě. gù wǔ wáng qǔ fēi qí yǒu rú jǐ yǒu zhī, tōng hū jūn dào yě. tōng hū jūn dào, zé néng lìng zhì zhě móu yǐ, néng lìng yǒng zhě nù yǐ, néng lìng biàn zhě yǔ yǐ. fū mǎ zhě, bó lè xiāng zhī, zào fù yù zhī, xián zhǔ chéng zhī, yī rì qiān lǐ. wú yù xiāng zhī láo ér yǒu qí gōng, zé zhī suǒ chéng yǐ. jīn zhào kè zhě, jiǔ hān gē wǔ, gǔ sè chuī yú, míng rì bù bài lè jǐ zhě ér bài zhǔ rén, zhǔ rén shǐ zhī yě. xiān wáng zhī lì gōng míng yǒu shì yú cǐ. shǐ zhòng néng yǔ zhòng xián, gōng míng dà lì yú shì, bù yǔ zuǒ zhī zhě, ér yǔ qí zhǔ, qí zhǔ shǐ zhī yě. pì zhī ruò wèi gōng shì, bì rèn qiǎo jiàng, xī gù? yuē: jiàng bù qiǎo zé gōng shì bù shàn. fū guó, zhòng wù yě, qí bù shàn yě qǐ tè gōng shì zāi! qiǎo jiàng wèi gōng shì, wèi yuán bì yǐ guī, wèi fāng bì yǐ jǔ, wèi píng zhí bì yǐ zhǔn shéng. gōng yǐ jiù, bù zhī guī jǔ shéng mò, ér shǎng jiàng qiǎo jiàng zhī. gōng shì yǐ chéng, bù zhī qiǎo jiàng, ér jiē yuē: shàn, cǐ mǒu jūn mǒu wáng zhī gōng shì yě. cǐ bù kě bù chá yě. rén zhǔ zhī bù tōng zhǔ dào zhě zé bù rán. zì wèi rén zé bù néng, rèn xián zhě zé è zhī, yǔ bù xiào zhě yì zhī. cǐ gōng míng zhī suǒ yǐ shāng, guó jiā zhī suǒ yǐ wēi. zǎo, jí zhī yǒu qiú, hú zhī yǒu yě. shí jí zhī zǎo, yī hú zhī pí, xiān wáng gù yòng fēi qí yǒu ér jǐ yǒu zhī. tāng wǔ yī rì ér jǐn yǒu xià shāng zhī mín, jǐn yǒu xià shāng zhī dì, jǐn yǒu xià shāng zhī cái. yǐ qí mín ān, ér tiān xià mò gǎn zhī wēi yǐ qí dì fēng, ér tiān xià mò gǎn bù shuō yǐ qí cái shǎng, ér tiān xià jiē jìng. wú fèi hū yī yǔ qí zhōu, ér tiān xià chēng dà rén, chēng dà yì, tōng hū yòng fēi qí yǒu. bái gōng shèng dé jīng guó, bù néng yǐ qí fǔ kù fēn rén. qī rì, shí qǐ yuē: huàn zhì yǐ, bù néng fēn rén zé fén zhī, wú lìng rén yǐ hài wǒ. bái gōng yòu bù néng. jiǔ rì, yè gōng rù, nǎi fā tài fǔ zhī huò yǔ zhòng, chū gāo kù zhī bīng yǐ fù mín, yīn gōng zhī. shí yǒu jiǔ rì ér bái gōng sǐ. guó fēi qí yǒu yě, ér yù yǒu zhī, kě wèi zhì tān yǐ. bù néng wèi rén, yòu bù néng zì wèi, kě wèi zhì yú yǐ. pì bái gōng zhī sè, ruò xiāo zhī ài qí zi yě. wèi líng gōng tiān hán záo chí, wǎn chūn jiàn yuē: tiān hán qǐ yì, kǒng shāng mín. gōng yuē: tiān hán hū? wǎn chūn yuē: gōng yī hú qiú, zuò xióng xí, zōu yú yǒu zào, shì yǐ bù hán. jīn mín yī bì bù bǔ, lǚ jué bù zǔ, jūn zé bù hán yǐ, mín zé hán yǐ. gōng yuē: shàn. lìng bà yì. zuǒ yòu yǐ jiàn yuē: jūn záo chí, bù zhī tiān zhī hán yě, ér chūn yě zhī zhī. yǐ chūn zhī zhī zhī yě ér lìng bà zhī, fú jiāng guī yú chūn yě, ér yuàn jiāng guī yú jūn. gōng yuē: bù rán. fū chūn yě, lǔ guó zhī pǐ fū yě, ér wǒ jǔ zhī, fū mín wèi yǒu jiàn yān. jīn jiāng lìng mín yǐ cǐ jiàn zhī. yuē chūn yě yǒu shàn yú guǎ rén yǒu yě, chūn zhī shàn fēi guǎ rén zhī shàn yú? líng gōng zhī lùn wǎn chūn, kě wèi zhī jūn dào yǐ. jūn zhě gù wú rèn, ér yǐ zhí shòu rèn. gōng zhuō, xià yě shǎng fá, fǎ yě jūn xī shì zāi? ruò shì zé shòu shǎng zhě wú dé, ér dǐ zhū zhě wú yuàn yǐ, rén zì fǎn ér yǐ. cǐ zhì zhī zhì yě.
四曰：先王用非其有如己有之，通乎君道者也。夫君也者，處虛素服而無智，故能使眾智也。智反無能，故能使眾能也。能執無為，故能使眾為也。無智無能無為，此君之所執也。人主之所惑者則不然。以其智強智，以其能強能，以其為強為。此處人臣之職也。處人臣之職，而欲無壅塞，雖舜不能為。武王之佐五人，武王之於五人者之事無能也，然而世皆曰取天下者武王也。故武王取非其有如己有之，通乎君道也。通乎君道，則能令智者謀矣，能令勇者怒矣，能令辯者語矣。夫馬者，伯樂相之，造父御之，賢主乘之，一日千里。無御相之勞而有其功，則知所乘矣。今召客者，酒酣歌舞，鼓瑟吹竽，明日不拜樂己者而拜主人，主人使之也。先王之立功名有似於此。使眾能與眾賢，功名大立於世，不予佐之者，而予其主，其主使之也。譬之若為宮室，必任巧匠，奚故？曰：匠不巧則宮室不善。夫國，重物也，其不善也豈特宮室哉！巧匠為宮室，為圓必以規，為方必以矩，為平直必以準繩。功已就，不知規矩繩墨，而賞匠巧匠之。宮室已成，不知巧匠，而皆曰：「善，此某君、某王之宮室也。」此不可不察也。人主之不通主道者則不然。自為人則不能，任賢者則惡之，與不肖者議之。此功名之所以傷，國家之所以危。棗，棘之有；裘，狐之有也。食棘之棗，衣狐之皮，先王固用非其有而己有之。湯武一日而盡有夏商之民，盡有夏商之地，盡有夏商之財。以其民安，而天下莫敢之危；以其地封，而天下莫敢不說；以其財賞，而天下皆競。無費乎郼與岐周，而天下稱大仁，稱大義，通乎用非其有。白公勝得荊國，不能以其府庫分人。七日，石乞曰：「患至矣，不能分人則焚之，毋令人以害我。」白公又不能。九日，葉公入，乃發太府之貨予眾，出高庫之兵以賦民，因攻之。十有九日而白公死。國非其有也，而欲有之，可謂至貪矣。不能為人，又不能自為，可謂至愚矣。譬白公之嗇，若梟之愛其子也。衛靈公天寒鑿池，宛春諫曰：「天寒起役，恐傷民。」公曰：「天寒乎？」宛春曰：「公衣狐裘，坐熊席，陬隅有灶，是以不寒。今民衣弊不補，履決不組，君則不寒矣，民則寒矣。」公曰： 「善。」令罷役。左右以諫曰：「君鑿池，不知天之寒也，而春也知之。以春之知之也而令罷之，福將歸於春也，而怨將歸於君。」公曰：「不然。夫春也，魯國之匹夫也，而我舉之，夫民未有見焉。今將令民以此見之。曰春也有善於寡人有也，春之善非寡人之善歟？」靈公之論宛春，可謂知君道矣。君者固無任，而以職受任。工拙，下也；賞罰，法也；君奚事哉？若是則受賞者無德，而抵誅者無怨矣，人自反而已。此治之至也。

chù fāng
【處方】

wǔ yuē: fán wèi zhì bì xiān dìng fēn: jūn chén fù zǐ fū fù. jūn chén fù zǐ fū fù liù zhě dāng wèi, zé xià bù yú jié ér shàng bù gǒu wèi yǐ, shǎo bù hàn pì ér zhǎng bù jiǎn màn yǐ. jīn mù yì rèn, shuǐ huǒ shū shì, yīn yáng bù tóng, qí wèi mín lì yī yě. gù yì suǒ yǐ ān tóng yě, tóng suǒ yǐ wēi yì yě. tóng yì zhī fēn, guì jiàn zhī bié, zhǎng shǎo zhī yì, cǐ xiān wáng zhī suǒ shèn, ér zhì luàn zhī jì yě. jīn fū shè zhě yí háo ér shī qiáng, huà zhě yí fā ér yì mào, yán shěn běn yě. běn bù shěn, suī yáo shùn bù néng yǐ zhì. gù fán luàn yě zhě, bì shǐ hū jìn ér hòu jí yuǎn, bì shǐ hū běn ér hòu jí mò. zhì yì rán. gù bǎi lǐ xī chù hū yú ér yú wáng, chù hū qín ér qín bà xiàng zhì chù hū shāng ér shāng miè, chù hū zhōu ér zhōu wáng. bǎi lǐ xī zhī chù hū yú, zhì fēi yú yě xiàng zhì zhī chù hū shāng, diǎn fēi è yě: wú qí běn yě. qí chù yú qín yě, zhì fēi jiā yì yě qí chù yú zhōu yě, diǎn fēi jiā shàn yě: yǒu qí běn yě. qí běn yě zhě, dìng fēn zhī wèi yě. qí lìng zhāng zǐ jiāng ér yǔ hán wèi gōng jīng, jīng lìng táng miè jiāng ér yīng zhī. jūn xiāng dāng, liù yuè ér bù zhàn. qí lìng zhōu zuì qù zhāng zǐ jí zhàn, qí cí shén kè. zhāng zǐ duì zhōu zuì yuē: shā zhī miǎn zhī, cán qí jiā, wáng néng dé cǐ yú chén. bù kě yǐ zhàn ér zhàn, kě yǐ zhàn ér bù zhàn, wáng bù néng dé cǐ yú chén. yǔ jīng rén jiā bǐ shuǐ ér jūn. zhāng zǐ lìng rén shì shuǐ kě jué zhě, jīng rén shè zhī, shuǐ bù kě dé jìn. yǒu chú shuǐ páng zhě, gào qí hòu zhě yuē: shuǐ qiǎn shēn yì zhī. jīng rén suǒ shèng shǒu, jǐn qí qiǎn zhě yě suǒ jiǎn shǒu, jiē qí shēn zhě yě. hòu zhě zài chú zhě, yǔ jiàn zhāng zǐ. zhāng zǐ shén xǐ, yīn liàn zú yǐ yè yǎn jīng rén zhī suǒ shèng shǒu, guǒ shā táng miè. zhāng zǐ kě wèi zhī jiāng fēn yǐ. hán zhāo lí hóu chū yì, yǐn piān huǎn. zhāo lí hóu jū chē shàng. wèi qí pū: yǐn bù piān huǎn hū? qí pū yuē: rán zhì, shě zhāo lí hóu shè niǎo, qí yòu shè qí yī yǐn, shì zhī. zhāo lí hóu yǐ shè, jià ér guī. shàng chē, xuǎn jiān, yuē: xiāng zhě lí piān huǎn, jīn shì, hé yě? qí yòu cóng hòu duì yù yuē: jīn zhě chén shì zhī. zhāo lí hóu zhì, jié chē lìng, gè bì shě. gù shàn wèi wàng yì zhī dào, suī dāng, xián zhǔ bù yóu yě. jīn yǒu rén yú cǐ, shàn jiǎo xíng zé miǎn guó jiā, lì qīng zhòng zé ruò héng shí, wèi fāng huán zé ruò guī jǔ, cǐ zé gōng yǐ qiǎo yǐ, ér bù zú fǎ. fǎ yě zhě, zhòng zhī suǒ tóng yě, xián bù xiào zhī suǒ yǐ qí lì yě. móu chū hū bù kě yòng, shì chū hū bù kě tóng, cǐ wèi xiān wáng zhī suǒ shě yě.
五曰：凡為治必先定分：君臣父子夫婦。君臣父子夫婦六者當位，則下不逾節而上不苟為矣，少不悍辟而長不簡慢矣。金木異任，水火殊事，陰陽不同，其為民利一也。故異所以安同也，同所以危異也。同異之分，貴賤之別，長少之義，此先王之所慎，而治亂之紀也。今夫射者儀豪而失牆，畫者儀發而易貌，言審本也。本不審，雖堯舜不能以治。故凡亂也者，必始乎近而後及遠，必始乎本而後及末。治亦然。故百里奚處乎虞而虞亡，處乎秦而秦霸；向摯處乎商而商滅，處乎周而周王。百里奚之處乎虞，智非愚也；向摯之處乎商，典非惡也：無其本也。其處於秦也，智非加益也；其處於周也，典非加善也：有其本也。其本也者，定分之謂也。齊令章子將而與韓魏攻荊，荊令唐蔑將而應之。軍相當，六月而不戰。齊令周最趣章子急戰，其辭甚刻。章子對周最曰：「殺之免之，殘其家，王能得此於臣。不可以戰而戰，可以戰而不戰，王不能得此於臣。」與荊人夾沘水而軍。章子令人視水可絕者，荊人射之，水不可得近。有芻水旁者，告齊候者曰： 「水淺深易知。荊人所盛守，盡其淺者也；所簡守，皆其深者也。」候者載芻者，與見章子。章子甚喜，因練卒以夜奄荊人之所盛守，果殺唐蔑。章子可謂知將分矣。韓昭釐侯出弋，靷偏緩。昭釐侯居車上。謂其仆：「靷不偏緩乎？」其仆曰：「然」至，舍昭釐侯射鳥，其右攝其一靷，適之。昭釐侯已射，駕而歸。上車，選間，曰：「鄉者釐偏緩，今適，何也？」其右從後對裕曰：「今者臣適之。」昭釐侯至，詰車令，各避舍。故擅為妄意之道，雖當，賢主不由也。今有人於此，擅矯行則免國家，利輕重則若衡石，為方圜則若規矩，此則工矣巧矣，而不足法。法也者，眾之所同也，賢不肖之所以其力也。謀出乎不可用，事出乎不可同，此為先王之所舍也。

shèn xiǎo
【慎小】

liù yuē: shàng zūn xià bēi. bēi zé bù dé yǐ xiǎo guān shàng. zūn zé zì, zì zé qīng xiǎo wù, qīng xiǎo wù zé shàng wú dào zhī xià, xià wú dào zhī shàng. shàng xià bù xiāng zhī, zé shàng fēi xià, xià yuàn shàng yǐ. rén chén zhī qíng, bù néng wèi suǒ yuàn rén zhǔ zhī qíng, bù néng ài suǒ fēi. cǐ shàng xià dà xiāng shī dào yě. gù xián zhǔ jǐn xiǎo wù yǐ lùn hǎo è. jù fáng róng lóu, ér piào yì shā rén. tū xiè yī biāo, ér fén gōng shāo jī. jiāng shī yī lìng. ér jūn pò shēn sǐ. zhǔ guò yī yán, ér guó cán míng rǔ, wèi hòu shì xiào. wèi xiàn gōng jiè sūn lín fù níng zhí shí. hóng jí yú yòu, yú rén yǐ gào, gōng rú yòu shè hóng. èr zi dài jūn, rì yàn, gōng bù lái zhì. lái, bù shì pí guān ér jiàn èr zi. èr zi bù shuō, zhú xiàn gōng, lì gōng zǐ qián. wèi zhuāng gōng lì, yù zhú shí pǔ. dēng tái yǐ wàng, jiàn róng zhōu, ér wèn zhī yuē: shì hé wèi zhě yě? shì zhě yuē: róng zhōu yě. zhuāng gōng yuē: wǒ jī xìng yě, róng rén ān gǎn jū guó? shǐ duó zhī zhái, cán qí zhōu. jìn rén shì gōng wèi, róng zhōu rén yīn yǔ shí pǔ shā zhuāng gōng, lì gōng zǐ qǐ. cǐ xiǎo wù bù shěn yě. rén zhī qíng, bù jué yú shān ér jué yú dié. qí huán gōng jí wèi, sān nián sān yán, ér tiān xià chēng xián, qún chén jiē shuō. qù ròu shí zhī shòu, qù shí sù zhī niǎo, qù sī jū zhī wǎng. wú qǐ zhì xī hé, yù yù qí xìn yú mín, yè rì zhì biǎo yú nán mén zhī wài, lìng yú yì zhōng yuē: míng rì yǒu rén fèn nán mén zhī wài biǎo zhě, shì zhǎng dài fū. míng rì rì yàn yǐ, mò yǒu fèn biǎo zhě. mín xiāng wèi yuē: cǐ bì bù xìn. yǒu yī rén yuē: shì wǎng fèn biǎo, bù dé shǎng ér yǐ, hé shāng? wǎng fèn biǎo, lái yè wú qǐ. wú qǐ zì jiàn ér chū, shì zhī zhǎng dài fū. yè rì yòu fù lì biǎo, yòu lìng yú yì zhōng rú qián. yì rén shǒu mén zhēng biǎo, biǎo jiā zhí, bù dé suǒ shǎng. zì shì zhī hòu, mín xìn wú qǐ zhī shǎng fá. shǎng fá xìn hū mín, hé shì ér bù chéng, qǐ dú bīng hū?
六曰：上尊下卑。卑則不得以小觀上。尊則恣，恣則輕小物，輕小物則上無道知下，下無道知上。上下不相知，則上非下，下怨上矣。人臣之情，不能為所怨；人主之情，不能愛所非。此上下大相失道也。故賢主謹小物以論好惡。巨防容螻，而漂邑殺人。突泄一熛，而焚宮燒積。將失一令。而軍破身死。主過一言，而國殘名辱，為後世笑。衛獻公戒孫林父、甯殖食。鴻集於囿，虞人以告，公如囿射鴻。二子待君，日晏，公不來至。來，不釋皮冠而見二子。二子不說，逐獻公，立公子黚。衛莊公立，欲逐石圃。登台以望，見戎州，而問之曰： 「是何為者也？」侍者曰：「戎州也。」莊公曰：「我姬姓也，戎人安敢居國？」 使奪之宅，殘其州。晉人適攻衛，戎州人因與石圃殺莊公，立公子起。此小物不審也。人之情，不蹶於山而蹶於垤。齊桓公即位，三年三言，而天下稱賢，群臣皆說。去肉食之獸，去食粟之鳥，去絲罝之網。吳起治西河，欲諭其信於民，夜日置表於南門之外，令於邑中曰：「明日有人僨南門之外表者，仕長大夫。」 明日日晏矣，莫有僨表者。民相謂曰：「此必不信。」有一人曰：「試往僨表，不得賞而已，何傷？」往僨表，來謁吳起。吳起自見而出，仕之長大夫。夜日又復立表，又令於邑中如前。邑人守門爭表，表加植，不得所賞。自是之後，民信吳起之賞罰。賞罰信乎民，何事而不成，豈獨兵乎？