nán sú: wù tián nóng cài pǔ, zhàn dòu bù fēn wén wǔ, wú zá sè yì. měi yǒu zhēng fā, dàn xià wén shū yǔ cūn yì lǐ rén chù, kè wǎng lái yuè rì ér yǐ, qí bīng zhàng rén gè zì jī, gèng wú guān gěi. bǎi jiā yǐ shàng yǒu zǒng zuǒ yī, qiān rén yǐ shàng yǒu lǐ rén guān yī, rén yuē wàn jiā yǐ lái, jí zhì dū du, dì xiāng guǎn xiá. shàng guān shòu yǔ sì shí shuāng, hàn èr qǐng yě. shàng hù sān shí shuāng, hàn yī qǐng wǔ shí mǔ. zhōng hù xià hù gè yǒu chà jiàng. měi jiā yǒu dīng zhuàng, jiē dìng wèi mǎ jūn, gè jù yì jū yuǎn jìn, fēn wèi sì jūn, yǐ qí fān sè bié qí dōng nán xī běi, měi ér zhì yī jiāng, huò guǎn qiān rén, huò wǔ bǎi rén. sì jūn yòu zhì yī jūn jiāng tǒng zhī, rú yǒu fù dào rù jiè, jí zuì zài suǒ rù chù miàn jiāng.
南俗:務田農菜圃,戰鬥不分文武,無雜色役。每有徵發,但下文書與村邑理人處,克往來月日而已,其兵杖人各自齎,更無官給。百家已上有總佐一,千人已上有理人官一,人約萬家以來,即制都督,遞相管轄。上官授與四十雙,漢二頃也。上戶三十雙,漢一頃五十畝。中戶、下戶各有差降。每家有丁壯,皆定為馬軍,各據邑居遠近,分為四軍,以旗幡色別其東南西北,每而置一將,或管千人,或五百人。四軍又置一軍將統之,如有賦盜入界,即罪在所入處面將。
luó jū zi jiē yú xiāng bīng zhōng shì rù, gù chēng sì jūn jū zi. dài guāng dōu móu àn: xīn táng shū. nán zhào chuán zuò dài zhū dī móu guāng zì yí zhū zì zhī é fù xī pí tóng gǔ pái, xiǎn zú, lì xiǎn rú fēi. měi bǎi rén, luó jū zuǒ yī rén guǎn zhī.
羅苴子皆於鄉兵中試入,故稱四軍苴子。戴光兜鍪(案:《新唐書。南詔傳》作「戴朱鞮鍪」「光」字疑「朱」字之訛)負犀皮銅股排,跣足,歷險如飛。每百人,羅苴佐一人管之。
fù pái, yòu cóng luó jū zhōng jiǎn rù, wú bèi shù. nán zhào jí zhū zhèn dà jūn jiāng qǐ zuò bù xiāng lí hàn bì zhě, jiē fù pái yě.
負排,又從羅苴中揀入,無貝數。南詔及諸鎮大軍將起坐不相離捍蔽者,皆負排也。
yǔ yí yì wú yuán shù, jiē qīng píng guān děng zǐ dì chōng, zhū mán bù yǔ yān, cháng zài yún nán wáng zuǒ yòu, yǔ yí zhǎng zhàng qián guǎn xì zhī.
羽儀亦無員數,皆清平官等子弟充,諸蠻不與焉,常在雲南王左右,羽儀長帳前管系之。
yǔ yí zhǎng bā rén, rú fāng nèi jié dù zhī yá guān zhī shǔ. qīng píng guān yǐ xià, měi rù jiàn nán zhào, jiē bù dé pèi jiàn, wéi yǔ yí zhǎng dé pèi jiàn. chū rù wò wài, suī bù zhǔ gōng shì, zuì wèi xīn fù qīn xìn.
羽儀長八人,如方內節度支衙官之屬。清平官已下,每入見南詔,皆不得佩劍,唯羽儀長得佩劍。出入臥外,雖不主公事,最為心腹親信。
qí liù cáo zhǎng jí wèi zhǔ wài sī gōng wù. liù cáo zhǎng liù rén, bīng cáo hù cáo kè cáo xíng cáo gōng cáo huì cáo, yī rú nèi zhōu fǔ liù sī suǒ zhǎng zhī shì. yòu yǒu duàn shì cáo zhǎng, tuī jū dào zéi jūn móu cáo zhǎng, zhǔ yīn yáng zhàn hòu tóng lún zhǎng liǎng rén àn: tóng lún yuán běn é zuò sī lún, jīn jù hòu wén gǎi zhèng, gè yǒu fù dōu, zhǔ yuè zhōng chàng. àn: cǐ zì wèi xiáng, yí wù. zhū cáo jī bū rú lù shì zhī zhí. cáo guān wén dié xià zhū chéng zhèn, jiē hū zhǔ zhě. liù cáo zhǎng yǒu kè xiào míng zhe, dé qiān bǔ dà jūn jiāng.
其六曹長即為主外司公務。六曹長六人,兵曹、戶曹、客曹、刑曹、工曹、會曹,一如內州府六司所掌之事。又有斷事曹長,推鞫盜賊;軍謀曹長,主陰陽占候;同倫長兩人(案:「同倫」原本訛作「司侖」,今據後文改正),各有副都,主月終唱。(案:此字未詳,疑誤)。諸曹稽逋如錄事之職。曹官文牒下諸城鎮,皆呼主者。六曹長有課效明著,得遷補大軍將。
dà jūn jiāng yī shí èr rén, yǔ qīng píng guān tóng liè. měi rì jiàn nán zhào yì shì, chū zé lǐng yào hài chéng zhèn, chēng jié dù. yǒu shì jī gōng láo shū yóu zhě, dé chú shòu qīng píng guān àn: yuán běn yǐ chú shòu wèi jù, jīn jù táng shū. nán zhào chuán dà jūn jiāng chū zhì jūn bì. chēng jié dù, cì bǔ qīng píng guān zhī wén, shì chú shòu xià yīng yǒu qīng píng guān sān zì, yuán běn gài yīn xià tiáo xiāng shǔ ér wù tuō ěr, jīn zēng rù.
大軍將一十二人,與清平官同列。每日見南詔議事,出則領要害城鎮,稱節度。有事跡功勞殊尤者,得除授清平官(案:原本以除授為句,今據《唐書。南詔傳》「大軍將出治軍壁。稱節度,次補清平官」之文,是除授下應有「清平官」三字,原本蓋因下條相屬而誤脫耳,今增入)。
qīng píng guān liù rén, měi rì yǔ nán zhào cān yì jìng nèi dà shì. qí zhōng tuī liàng yī rén wèi nèi suàn guān, fán yǒu wén shū, biàn dài nán zhào pàn yā chù zhì. yǒu fù liǎng yuán tóng gōu dāng.
清平官六人,每日與南詔參議境內大事。其中推量一人為內算官,凡有文書,便代南詔判押處置。有副兩員同勾當。
yòu wài suàn guān liǎng rén, huò qīng píng guān huò dà jūn jiāng jiān lǐng zhī. liù cáo gōng shì wén shū chéng, hé xíng xià zhě, yī qiè shì wài suàn guān, yǔ běn cáo chū wén dié xíng xià, yì wú shāng liáng cái zhì.
又外算官兩人,或清平官或大軍將兼領之。六曹公事文書成,合行下者,一切是外算官,與本曹出文牒行下,亦無商量裁製。
yòu yǒu tóng lún pàn guān liǎng rén, nán zhào yǒu suǒ chù fēn, zhé shū jì zhī, zhuǎn fù liù cáo. jìn nián yǐ lái, nán mán gèng tiān zhí míng bù shǎo.
又有同倫判官兩人,南詔有所處分,輒疏記之,轉付六曹。近年已來,南蠻更添職名不少。
fán shì mǎ jūn, xū wǔ cì shàng. shè zhòng piàn bǎn, wèi yī cì shàng zhōng shuāng shù zǐ àn: èr zì wèi xiáng, wèi yī cì shàng sì shí bù wài zǒu mǎ jù àn: cǐ zì wèi xiáng pō zhù, zhōng dǒu zi, wèi yī cì shàng pán qiāng bǎi zhuǎn wú shī, wèi yī cì shàng néng suàn néng shū, wèi yī cì shàng. shì guò, yǒu yōu gěi.
凡試馬軍,須五次上。射中片板,為一次上;中雙庶子(案:二字未詳),為一次上;四十步外走馬據(案:此字未詳)頗柱,中斗子,為一次上;盤槍百轉無失,為一次上;能算能書,為一次上。試過,有優給。
bù zú xū wèi wǔ cì shàng. diàn cāng shān dǐng lì qí, xiān shàng dào qí xià, wèi yī cì shàng mò yī zhàng sān chǐ kēng guò, wèi yī cì shàng jí liú shuǐ shàng fú èr qiān chǐ, wèi yī cì shàng nòng jiàn, wèi yī cì shàng fù yī shí wǔ dǒu mǐ sì shí lǐ, wèi yī cì shàng. yǐ shàng yī yī shì guò, dé shàng cì zhě bǔ luó jū yě.
步卒須為五次上。玷蒼山頂立旗,先上到旗下,為一次上;驀一丈三尺坑過,為一次上;急流水上浮二千尺,為一次上;弄劍,為一次上;負一石五斗米四十里,為一次上。已上一一試過,得上次者補羅苴也。
mán wáng wèi lóu, jí zhū chéng zhèn lín yì, dàn yǒu kòng píng chù, jí lì mù bā shí chǐ, kè qí shàng wèi dǒu zi, zhōng jiān yǐ mò sān cùn guī zhī, míng yuē pō zhù. suǒ shì rén chí zhú jiàn, qù pō zhù sì shí bù wài, zǒu mǎ xiàng qián zhù, zhōng dǒu zi zhě shàng, zhōng dì èr guī cì zhī, zhōng dì yī guī wèi xià. měi nóng xì zhī shí, yì zhōng yǒu mǎ zhě, jiē qí mǎ yú pō zhù xià shì xí.
蠻王為樓,及諸城鎮林邑,但有空平處,即立木八十尺,刻其上為斗子,中間以墨三寸規之,名曰「頗柱」。所試人持竹劍,去頗柱四十步外,走馬向前柱,中斗子者上,中第二規次之,中第一規為下。每農隙之時,邑中有馬者,皆騎馬於頗柱下試習。
měi suì shí yī shí èr yuè, nóng shōu jì bì, bīng cáo zhǎng xíng wén shū jìng nèi zhū chéng yì cūn gǔ, gè yī sì jūn, jí rén shì qiāng jiàn jiǎ zhòu yāo dāo, xī xū xī lì, yī shì què jí yǒu zuì, qí fǎ yī rú lín dí. bù zhèn, luó jū zi zài qián, yǐ cì gōng shǒu pái xià, yǐ cì mǎ jūn sān shí qí wèi duì. rú cǐ cì dì, cháng wèi dìng zhì. lín xíng jiāo cuò, wèi fàn lìng.
每歲十一、十二月,農收既畢,兵曹長行文書境內諸城邑村谷,各依四軍,集人試槍劍甲冑腰刀,悉須犀利,一事闕即有罪,其法一如臨敵。布陣,羅苴子在前,以次弓手排下,以次馬軍三十騎為隊。如此次第,常為定製。臨行交錯,為犯令。
měi zhàn, nán zhào jiē qiǎn qīng píng guān huò fù xīn yī rén zài jūn qián jiān shì. yǒu yòng mìng bù yòng mìng jí gōng dà xiǎo xiān hòu, yī yī shū jì, huí jù bái nán zhào, píng cǐ wèi dìng shǎng fá. jūn jiāng fàn lìng, jiē dé zhàng, huò zhì wǔ shí, huò yī bǎi, gèng zhòng zhě xǐ zhàng dì. zhū zài zhí zhī rén, jiē yǐ zhàn gōng wèi bāo biǎn chù zhì.
每戰,南詔皆遣清平官或腹心一人在軍前監視。有用命不用命及功大小先後,一一疏記,回具白南詔,憑此為定賞罰。軍將犯令,皆得杖,或至五十,或一百,更重者徙瘴地。諸在職之人,皆以戰功為褒貶黜陟。
cháo tíng chāi shǐ dào yún nán, nán zhào yíng jiē yuǎn sòng. zì shù nián lái, yuán yōng jiāo liǎng dì zhǎng lì kē bào, zì shā fēi shì, zhì lìng zhòng mán gào yuān, yīn zī pín lái gōng lüè, fú méng shèng xīn, zhēng fā dà jūn, zhǐ huī qī yú kè fù. qí róng zhōu jīng guǎn sān shí sì jī mí zhōu àn: xīn táng shū. dì lǐ zhì lǐng nán dào jī mí zhōu jiǔ shí èr, lì guì guǎn zhě qī zhōu, lì yōng guǎn zhě èr shí liù zhōu, lì ān nán zhě sì shí yī zhōu, bìng wú shǔ róng guǎn zhě, yǔ cǐ shāo yǒu bù hé, fú qǐng wěi ān nán dà shǒu lǐng wèi cì shǐ, wǔ dìng zhōu àn: xīn táng shū. dì lǐ zhì wǔ dìng zhōu nǎi ān nán dōu hù fǔ suǒ shǔ jī mí zhōu zhī yī yì qǐng wěi dà shǒu lǐng wèi zhǎng lì zhě, zhǒng qián xǔ jīng lüè shǐ juàn gù qīn shǔ, zòu yuán cóng yā yá wèi cì shǐ, kǒng fēi wěn biàn. chén qiè zhī gù ān nán qián jié dù shǐ zhào chāng xiāng jì shí sān nián, jī lǐ jiāo zhǐ, zhì jīn yí ài bù zài qí lǎo, zhì jìng nèi wú shì. qí shí yǐ dōu yā yá dù yīng cè wèi zhāo tǎo fù shǐ, rù yuàn pàn àn, měi yuè liào qián gōng gěi qī shí guàn, yǐ jì kè zhāng zhōu wèi jīng lüè pàn guān, yǐ hòu jǔ zhāng zhōu wèi dōu hù. zì lǐ xiàng gǔ rèn ān nán jīng lüè shǐ àn: yuán běn zuò lǐ xiàng gǔ, jīn kǎo táng shū lǐ xiàng gǔ wèi ān nán dōu hù, yǐ kē kè shī zhòng, wèi zéi yáng qīng suǒ hài, gài jí cǐ rén, jīn gǎi zhèng, zì yì tān hài, suì zhì zhēng bīng. xù yòu yǒu lǐ zhuō jì zhī zhū bō àn: yuán běn zhuō shàng tuō lǐ zì, jīn jù tōng jiàn zēng rù, lìng shēng líng shòu hài, mò fēi zhǎng lì fēi rén suǒ zhì.
朝廷差使到雲南,南詔迎接遠送。自數年來,緣邕、交兩地長吏苛暴,恣殺非事,致令眾蠻告冤,因茲頻來攻掠,伏蒙聖心,徵發大軍,指揮期於克復。其容州經管三十四羈縻州(案:《新唐書。地理志》嶺南道羈縻州九十二,隸桂管者七州,隸邕管者二十六州,隸安南者四十一州,並無屬容管者,與此稍有不合),伏請委安南大首領為刺史,武定州(案:《新唐書。地理志》武定州乃安南都護府所屬羈縻州之一)亦請委大首領為長吏者,踵前許經略使眷顧親屬,奏元從押衙為刺史,恐非穩便。臣切知故安南前節度使趙昌相繼十三年,緝理交阯,至今遺愛布在耆老,至境內無事。其時以都押衙杜英策為招討副使,入院判案,每月料錢供給七十貫,以寄客張舟為經略判官,已後舉張舟為都護。自李象古任安南經略使(案:原本作「李象古」,今考《唐書》李象古為安南都護,以苛刻失眾,為賊楊清所害,蓋即此人,今改正),恣意貪害,遂至徵兵。續又有李涿繼之誅剝(案:原本「涿」上脫「李」字,今據《通鑑》增入),令生靈受害,莫非長吏非人所致。