gāo jié lùn bǎo jiāng nán gāo jié shū yán:' mù jīn dà shì, shǒu jiāng běi yǐ bǎo jiāng nán, rén rén yán zhī. rán cóng cáo dān dù, zé huáng hé wú xiǎn zì yǐng guī rù, zé fèng sì kě yú: yóu huò yuē yǒu cháng jiāng tiān qiàn zài ěr. ruò hé ér jù shàng yóu? ruò hé ér fáng hǎi dào? qǐ zhǐ guā yí pǔ cǎi wèi jiāng nán mén hù yǐ hū! fú qǐ hé pán dǎ suàn, dìng duàn sù xíng zhōng xīng dà yè, shù yǒu kě guān'. jié fā zǒng bīng lǐ zhāo yún fù sì zhōu, yòu fā cān jiāng jiǎng yīng xióng xǔ zhàn kuí guō mào róng lǐ yù fù xú zhōu fáng shǒu. shí níng nán hóu zuǒ liáng yù bào chēng:' fù jiāng sū jiàn yóu jī zhū guó qiáng zhǎn zéi sì bǎi yú jí'. huò wěi guān jiāng yī hóng, xiàn fú jīng shī.
高杰论保江南高杰疏言:‘目今大势,守江北以保江南,人人言之。然从曹、单渡,则黄河无险;自颍、归入,则凤、泗可虞:犹或曰有长江天堑在耳。若何而据上游?若何而防海道?岂止瓜、仪、浦、采为江南门户已乎!伏乞和盘打算,定断速行;中兴大业,庶有可观’。杰发总兵李朝云赴泗州,又发参将蒋应雄、许占魁、郭茂荣、李玉赴徐州防守。时宁南侯左良玉报称:‘副将苏荐、游击朱国强斩贼四百余级’。获伪官江一洪,献俘京师。
chén zi lóng shū mù liàn shuǐ shī
陈子龙疏募练水师
liù yuè shí jiǔ rì, chén zi lóng shū yán:' yī jiè cǎo máo, sì zài bào dú, méng shēng nán jīng lì bù wén xuǎn sī zhǔ shì, biàn dào hái lǐ. yīn chén zǔ mǔ gāo shì lǎo bìng wēi dǔ, ér chén yǐ jié shēn dú zǐ, xún lì qǐ ēn, bài shū zhōng yǎng. fēng chén zǔ sè, wèi dá zhōng tú, méng xiān dì zhuó shǔ shěng yē. shí kòu pò héng dài, jiàn bī jīng shī chén wàng yì lián luò hǎi zhōu zhí dá, kě zī yìng yuán. yīn yǔ cháng lè zhī xiàn xià yǔn yí zhōng shū shè rén sòng zhēng bì děng juān zī zhào mù. hū wén shén jīng lún xiàn, xiān dì shēng xiá yǐn xuè bēng xīn, hū háo wú dì. chén fú sī jūn fù zhī chóu, bù kě bù bào zhōng yuán zhī dì, bù kě bù fù. rán bì bǎo gù jiāng huái, yǐ wéi zhōng xīng zhī gēn běn. shǒu jiāng zhī cè, mò jí shuǐ shī hǎi zhōu zhī yì, gèng bù róng huǎn. xìng sōng jiāng zhī fǔ chén hēng zhì qiè tóng páo qì xióng jī jí, duō fāng cuò zhì, yǐ qiú chéng lǚ. shì jiē bīng bù shàng shū shǐ kě fǎ zhí fāng sī láng zhōng wàn yuán jí shǒu shū, yǐ" jiāng shàng shǒu yù fāng yīn, wàng cǐ yī jūn, gòng wèi jī jiǎo bù fáng dòng zhī zhèng gōng, yǐ qí xiāo suàn. zǒng zhī, yǐ cháo tíng zhī liáng yǎng cháo tíng zhī bīng, wú fēn bǐ cǐ yě". chén děng tuī zhí fāng sī zhǔ shì hé gāng zhōng yǒng xìng chéng qīng jiè jué sú, zhuān sī mù liàn ér zuǒ yǐ shān yīn zhī xiàn qián shì guì jǔ rén xú fú yuǎn lǐ sù lǐn shēng zhāng mì yǐ mǎi shā chuán èr shí wǔ zhǐ, mù cái guān shuǐ zú gòng yī qiān yú míng, duō kān shǒu zhàn zhī shì. qí zhì zào qì jiǎ xiū chuán liàn yào děng shì, zé shì zhōng shū shè rén dǒng tíng dū sī lǐ shí jǔ shēng yuán táng hóu děng fēn tóu jīng lǐ: yī yuè zhī nèi, kě yǐ jiù xù. fū qiān rén zài cháng jiāng, rú shuāng fú chéng yàn, bù zú wéi zhòng qīng rán shǐ jiāng nán zhū jùn gè wèi mén hù zhī jì, zé wàn rén yì bù nán zhì. chén děng yì liáo jǐn jīng wèi zhī xīn, chàng nù wā zhī qì ér yǐ' chū" dà shì jì". zhāng liàng zòu biān fáng
六月十九日,陈子龙疏言:‘一介草茅,四载抱牍,蒙升南京吏部文选司主事,便道还里。因臣祖母高氏老病危笃,而臣以孑身独子,循例乞恩,拜疏终养。风尘阻塞,未达中途,蒙先帝擢署省掖。时寇破恒、代,渐逼京师;臣妄意联络海舟直达,可资应援。因与长乐知县夏允彝、中书舍人宋征璧等捐赀召募。忽闻神京沦陷,先帝升遐;饮血崩心,呼号无地。臣伏思君父之仇,不可不报;中原之地,不可不复。然必保固江、淮,以为中兴之根本。守江之策,莫急水师;海舟之议,更不容缓。幸松江知府陈亨志切同袍、气雄击楫,多方措置,以求成旅。适接兵部尚书史可法、职方司郎中万元吉手书,以“江上守御方殷,望此一军,共为犄角;不妨动支正供,以俟销算。总之,以朝廷之粮养朝廷之兵,无分彼此也”。臣等推职方司主事何刚忠勇性成、清介绝俗,专司募练;而佐以山阴知县钱世贵、举人徐孚远、李素、廪生张密已买沙船二十五只,募材官水卒共一千余名,多堪守战之士。其制造器甲、修船、练药等事,则试中书舍人董庭、都司李时举、生员唐侯等分头经理:一月之内,可以就绪。夫千人在长江,如双凫乘雁,不足为重轻;然使江南诸郡各为门户之计,则万人亦不难致。臣等亦聊尽精卫之心,倡怒蛙之气而已’(出“大事记”)。张亮奏边防
liù yuè èr shí jiǔ rì, ān lú xún fǔ zhāng liàng zòu" nán běi zhǐ gé yī hé shū" yuē:' zéi ruò cóng shān dōng lái, zé huái xú jù huáng hé zhī xiǎn, wǒ néng shǒu zhī. ruò cóng hé nán lái, zé wǒ wú xiǎn kě jù, bì bìn hé dì fāng fáng shǒu zhěn mì pán jié yán jǐn, bù róng yī rén yī chuán sī zì àn dù. ér bù zhī dà miù bù rán zhě. chén yá mén chéng chà chéng zhī yǎn qián fǔ chén dǒng pèi yuán chà wǎng běi jī zòu shēn xiàn zéi zhōng, sì yuè chū jiǔ rì shǐ dé tuō chū xún zhī yǎn cóng hé chǔ dù hé, bǐ yún zhǐ wén qīng jiāng pǔ yǒu fáng shǒu, bǐ cóng sù qiān mì chuán, yú bái yáng hé guò dù, tóng háng èr qiān rén. xiāng mín jiān yǒu wèn zhě, dá yún" nán biān táo nàn rén", zhé bù wéi guài yě. zài xún lù shàng yǒu xíng rén fǒu? bǐ yún:' tú jiān yù yǒu chē tuī xià bù shàn chá děng wù, jiē zì nán ér běi, fù bǐ jiāo yì'. chén wén zhī bù jué hài rán. fū nán běi zhǐ gé yī dài shuǐ, guǒ néng yī wěi bù dù, yóu lǜ qǔ dào zhōng zhōu jí jīn hé shí yě, ér qù lái zì ruò, máng wú jī chá, zhì shǐ chá shàn bù xiāng dé bǎo zài ér wǎng, yú zéi cháo xíng lǒng duàn zhī jì zāi! cóng lái zéi yòng jiān xì, jí yǐ běn dì zhī rén xíng zhī. chéng zhī yǎn xì ān qìng rén, yòu xì chén yá mén chà chū, xìng ér zhēn yě jiǎ lìng rén rén rú cǐ bù yí, qiě rú cǐ kě dù, jí zéi zhī jiān xì yǐ bù zhī yǒu ruò gān sàn nì yú dà jiāng nán běi yǐ! bīn hé zhě suǒ sī hé shì? ér shū wán ruò cǐ zāi! fū qiān sù jì yǒu wěi guān, bǐ yǐ shòu zéi zhī zhí, zì bù jīn rén zhī dù nǎi hé nán shǒu tǔ zhě màn bù jiā yì, cǐ hé yǐ gù? qǐ chì bīn hé zhōu xiàn yán jiā pán jié, ruò zhēn zhèng sī hàn guī nán zhě, yǒu hé píng jù, wù dé dí què ér hòu xǔ zhī ruò fàn mài běi sòng zhě, réng zhì yǐ tōng zéi zhī zuì. qí yú fēng jiāng zhī jì fēi xiǎo bǔ yě'. zhāng zhèng chén lùn shí shì
六月二十九日,安庐巡抚张亮奏“南北止隔一河疏”曰:‘贼若从山东来,则淮、徐据黄河之险,我能守之。若从河南来,则我无险可据,必摈河地方防守缜密、盘诘严谨,不容一人、一船私自暗渡。而不知大谬不然者。臣衙门承差程之兖、前抚臣董配元差往北齎奏身陷贼中,四月初九日始得脱出;询之兖从何处渡河,彼云止闻清江浦有防守,彼从宿迁觅船,于白洋河过渡,同行二千人。乡民间有问者,答云“南边逃难人”,辄不为怪也。再询路上有行人否?彼云:‘途间遇有车推夏布、扇、茶等物,皆自南而北,赴彼交易’。臣闻之不觉骇然。夫南北止隔衣带水,果能一苇不渡,犹虑取道中州;及今何时也,而去来自若,茫无稽察,致使茶、扇、布箱得饱载而往,于贼巢行垄断之计哉!从来贼用奸细,即以本地之人行之。程之兖系安庆人,又系臣衙门差出,幸而真也;假令人人如此不疑,且如此可渡,即贼之奸细已不知有若干散匿于大江南北矣!滨河者所司何事?而疏玩若此哉!夫迁宿既有伪官,彼已受贼之职,自不禁人之渡;乃河南守土者漫不加意,此何以故?乞饬滨河州县严加盘诘,若真正思汉归南者,有何凭据,务得的确而后许之;若贩卖北送者,仍治以通贼之罪。其于封疆之计非小补也’。章正宸论时事
qī yuè chū èr rì dīng hài, lì kē jǐ shì zhōng zhāng zhèng chén shàng yán:' liǎng yuè yǐ lái, wén dà lì xī pán yǐ, bù wén xiàn fú wǔ chén sī dòu yǐ, bù wén gōng zhàn lǎo chéng yǐn dùn yǐ, bù wén dí kài zhū shēng juǎn táng yǐ, bù wén qǐng yīng. rú cǐ ér yuē xìng zhāo qì xiàng, chén suī yú zhī qí wèi yě. jì wéi yǒu jìn qǔ wèi dì yī yì. jìn qǔ bù ruì, zé shǒu yù bù jiān. bǐ zhě hé běi shān zuǒ zhōng yì xiǎng yìng, gè jié yíng sāi duō shā wěi guān, wèi cháo tíng xiào sǐ lì bù jí jīn diàn chè xīng chí, chàng yì shēn tǎo, shì mó tiān xià zhī qì ér zuò shī shì jī yě. yí jí xí jiāng běi sì zhèn, fēn dù hé huái, lián luò zhū lù qí xīn xié lì, hù wèi shēng yuán shǐ liǎng jīng xuè mài tōng ér hòu sāi jǐng jīng jué mèng jīn jù wǔ guān yǐ gōng lǒng yòu, kǒng zéi bù nán dàn xī tiǎn yě. bì xià yí gǎo sù, qīn lǜ liù shī yú huái shàng. dàn bì xià qīn zhēng, qǐ bì mào shǐ shí lǚ xíng zhèn zāi! shēng líng suǒ zhèn, rén qiè tóng chóu hǔ bào pí xiū, yǒng fèn bǎi bèi yě. jīn dōu mén bù yuàn sì sī gè shǔ bù chēng" xíng zài", ér gōng zuò yí wén bì xià hè rán yù wèi zhōng xīng lìng zhǔ, yí yán chì zhū dà chén: sù jiǎn ěr chē tú, mǒu jiù é mǒu xīn zēng, shuǐ jǐ hé lù jǐ hé sù bèi ěr chú qiǔ, jǐ hé běn jǐ hé zhé, zhǔ jǐ fèi kè jǐ fèi xuǎn ěr jiàng shuài, mǒu kān jiān dào mǒu kān fēn kǔn shěn ěr xíng shì, mǒu dì jiàn zhèn mǒu dì shè bǎo, mǒu chù mái fú mǒu chù chū qí xiū ěr gān gē, shàn ěr chéng qiàn: jìn cùn zé cùn jìn chǐ zé chǐ, è xiǎn chù yào, dà shì yǐ dé. tiān xià dà yǐ, bù huàn wú rén chén wèi jiàn zhāng yuè hán liú zhī jié bù yìng yùn ér chū yě'.
七月初二日(丁亥),吏科给事中章正宸上言:‘两月以来,闻大吏锡鞶矣,不闻献俘;武臣私斗矣,不闻公战;老成引遯矣,不闻敌忾;诸生卷堂矣,不闻请缨。如此而曰兴朝气象,臣虽愚知其未也。计惟有进取为第一义。进取不锐,则守御不坚。比者河北、山左忠义响应,各结营塞、多杀伪官,为朝廷效死力;不及今电掣星驰,倡义申讨,是劘天下之气而坐失事机也。宜亟檄江北四镇,分渡河、淮,联络诸路齐心协力,互为声援;使两京血脉通而后塞井泾、绝孟津、据武关以攻陇右,恐贼不难旦夕殄也。陛下宜缟素,亲率六师于淮上。但陛下亲征,岂必冒矢石、履行阵哉!声灵所震,人切同仇;虎豹貔貅,勇愤百倍也。今都门部院、寺司各署不称“行在”,而工作仪文;陛下赫然欲为中兴令主,宜严敕诸大臣:速简尔车徒,某旧额、某新增,水几何、陆几何;速备尔刍糗,几何本、几何折,主几费、客几费;选尔将帅,某堪监纛、某堪分阃;审尔形势,某地建镇、某地设堡,某处埋伏、某处出奇;修尔干戈,缮尔城堑:进寸则寸、进尺则尺,阨险处要,大势已得。天下大矣,不患无人;臣未见张、岳、韩、刘之杰不应运而出也’。
dòng shí shì rú guān huǒ, tán bīng xiè rú liè méi ér guī zhòng qīn zhēng, yóu wéi dà yì.
洞时事如观火,谈兵械如列眉;而归重亲征,尤为大义。
xióng rǔ lín lùn fēng sì zhèn hù kē xióng rǔ lín yán:' sì zhèn yǐ qiǎng shā fēng hóu, bǎi xìng tóu jǐng hé gū ér wèi cǐ bèi gōng míng zhī dì hū! jīn yǎn rán zuǒ mìng yǐ, shōu shí huī fù wèi zhōng xīng míng jiàng, qǐ bù gēng kuài? kuàng yī zhèn zhī xiǎng duō zhì liù shí wàn, shì bì bù gōng hé bù fǎng gǔ fān zhèn fǎ, zài dà hé yǐ běi kāi tún shè fǔ, yǒng méng dài lì, ér bī chù táng ào yě? wàn yuán jí yún:" chéng wài zhī wū yīng ràng yú bīng" shuí fēi mín yè, ér gǒng shǒu ràng hū? jìn wén niǎn jīn qiú jìn zhě, shí fán yǒu tú. dāng shì zhū chén, yì yí měng shěng qián shì bèi dí fèi cháng yě'!
熊汝霖论封四镇户科熊汝霖言:‘四镇以抢杀封侯,百姓头颈何辜而为此辈功名之地乎!今俨然佐命矣,收拾恢复为中兴名将,岂不更快?况一镇之饷多至六十万,势必不供;何不仿古藩镇法,在大河以北开屯设府,永盟带砺,而逼处堂奥也?万元吉云:“城外之屋应让于兵”;谁非民业,而拱手让乎?近闻辇金求进者,实繁有徒。当事诸臣,亦宜猛省前事、倍涤肺肠也’!
jiǎng fēn qǐng qín wáng
蒋芬请勤王
guǎng xī xún fǔ fāng zhèn rú sōng jiāng zhī fǔ chén hēng jǐ shì zhōng lǐ wéi yuè yǔ xiōng qiān dōu yù shǐ lǐ guāng tài xiān hòu gè cuò xiǎng mù bīng rù wèi. ér jiàn yáng zhī xiàn jiǎng fēn juān fèng zī zào huǒ qì, mù yǒng shì zhū qiān jīn liú tiě bì děng, sān qǐng qín wáng qí cí yuē:' xìng ér yāo tiān zhī xìng, xùn sǎo kuáng fēn, zhǐ rì zòu kǎi, shè jì zhī fú. fǒu zé, wéi yǒu duàn dòu jué fù, yī míng ér wàn shì bù shì yǐ míng guó jiā sān bǎi nián yǎng shì zhī bào, yì wú fù zhí sān shí nián dú shū zhī zhì'. shí zhě zhuàng zhī.
广西巡抚方震孺、松江知府陈亨、给事中李维樾与兄佥都御史李光泰先后各措饷募兵入卫。而建阳知县蒋芬捐俸资造火器,募勇士朱千斤、刘铁臂等,三请勤王;其词曰:‘幸而邀天之幸,迅扫狂氛,指日奏凯,社稷之福。否则,惟有断脰决腹,一瞑而万世不视;以明国家三百年养士之报,亦无负职三十年读书之志’。识者壮之。
" jiǎ yǐ shǐ":' qī yuè chū èr rì dīng hài, jiàn níng zhī xiàn jiǎng fēn zì qǐng qín wáng, jù jìn suǒ zào huǒ qì àn chén lù qīng yuán zòu wén'. wáng sūn fān lùn dōng nán xíng shì
“甲乙史”:‘七月初二日(丁亥),建宁知县蒋芬自请勤王,具进所造火器;按臣陆清原奏闻’。王孙蕃论东南形势
yù shǐ wáng sūn fān zòu yuē:' shěn tiān xià zhī shì zhě, guì yīn hū shí ér zhì yī shí zhī yí zhě, xiān è qí yào. jīn rì dìng huī fù guī mó, huò yǐ qū qū zài dōng nán shǒu bèi rán bì fáng shǒu gù ér hòu kě yǐ yì gōng tǎo, nǎi wèi cè zhī shàn yě. fū dà jiāng yǐ nán dú chēng ān tǔ zhě, shì cǐ yī jīn dài shuǐ ěr. yú cǐ shí, dāng yǐ tún jiāng wèi wàn lǐ cháng chéng. zī péng zé jīng kǒu yǐ zēng èr zhèn, kě wèi shí è xiǎn zhī yí yǐ. rán péng zé yǒu dào chén yǒu dū chén, céng céng tán yā jié jié guān tōng, shàng liú chōng yào huò wú tā lǜ jīng kǒu fù shān zhěn jiāng, kòng è sān guān jīn dài bǎi yuè, bìng zhèn yǐ ér bù yì shè jiān jūn dào, hé yǐ chóng tán yā hū! cháng zhèn dào biān cháng bù jí, zé dào chén suǒ yí zhuān shè zhě yě. shuō zhě wèi jīng kǒu bìng zhèn, bù rú mèng hé suī jìn hǎi kǒu, yán dào chū mò, shì yī yú zhī xiǎn, ér fēi hé chóu dōng nán dà shì yě. mèng hé jiù yǐ bǎ zǒng bù zhī, shā hǔ chuán èr shí èr zhǐ shuǐ lù guān bīng zhǐ jiǔ bǎi sì shí sān yuán míng, shí cún jiàn bīng shǎo. shuǐ jūn zhàn jiàn zēng shè ruò gān, réng yú jīng kǒu bìng zhèn wèi zhǎng yě. fū jīn shān dōng lián dà hǎi xī jiē shén jīng, qù sān jiāng huì kǒu jǐn gé yī jiāng. xī hán shì zhōng tún bīng è jīn rén yú cǐ," jiāng fáng kǎo" suǒ zài é shè guān bīng sān qiān bā bǎi yuán míng zhàn chuán bǎi sōu. jīn cún jiàn bīng liù bǎi míng zhàn chuán shí yú zhǐ, jí zhī chí lù lín zhī chōng chì qiě bù zú, hé xiá gǒng gù huáng dōu ér chēng suǒ yuè zhòng dì yé! shì yì bù kě bù zǎo jì zhě'. lǐ xiàng zhōng chén chǔ shěng ān wēi
御史王孙蕃奏曰:‘审天下之势者,贵因乎时;而制一时之宜者,先扼其要。今日定恢复规模,或以区区在东南守备;然必防守固而后可以议攻讨,乃为策之善也。夫大江以南独称安土者,恃此一襟带水耳。于此时,当以屯江为万里长城。兹彭泽、京口已增二镇,可谓识扼险之宜矣。然彭泽有道臣、有督臣,层层弹压、节节关通,上流冲要或无他虑;京口负山枕江,控扼三关、襟带百越,并镇矣而不议设监军道,何以重弹压乎!常镇道鞭长不及,则道臣所宜专设者也。说者谓京口并镇,不如孟河;虽近海口,盐道出没,是一隅之险,而非合筹东南大势也。孟河旧以把总部之,沙唬船二十二只、水陆官兵止九百四十三员名,实存见兵少。水军战舰增设若干,仍于京口并镇为长也。夫金山东连大海、西接神京,去三江会口仅隔一江。昔韩世忠屯兵扼金人于此,“江防考”所载额设官兵三千八百员名、战船百艘。今存见兵六百名、战船十余只,即支持绿林之充斥且不足,何暇巩固皇都而称锁钥重地耶!是亦不可不早计者’。李向中陈楚省安危
bīng bù yuán wài lǐ xiàng zhōng yán:' chén xiāng hú guǎng, qióng mín sǎn luàn jūn lǚ kōng xū, wàn yī nì zéi jìng wǔ chāng, zé jiāng nán qǐ dé ān dǔ? chén wèi jīng xiāng liǎng chù yí sù shè zhòng zhèn, mù dà bīng yǐ jù qí shàng yóu, yǔ huái fèng zhū chù xiāng yǔ jī jiǎo shǐ zéi qí bù dé chí zhòu hàn huáng, shù kě bǎo zhàng jiāng nán. qiě xiāng yáng ér xià hàn huáng ér shàng, wèi chéng tiān líng qǐn zhòng dì àn qí zhāo mù qì jīn jǐn sì shì ěr, dāng bù rěn shǐ zǔ zōng xuè shí wèi zéi chū mò zhī qū, qǐ zǎo wèi zhěng dùn. zhì zuǒ zhèn zhù zhá wǔ chāng, zì yǐn yǒu hǔ jù zài shàng zhī shì. ér fǔ chén hé téng jiāo yī qiāng zhōng yì, qiān lǐ gān chéng xiǎo mín yī zhī ruò yīng ér zhī qiú cí mǔ jiàng shì xìn zhī ruò shǒu zú zhī yīng fù xīn, yì kě wèi shàng xià xiāng ān ér jūn mín gè dé zhě yǐ. jìn wén yǒu shēng qiān bié shěng zhī shuō, qǐ huáng shàng réng lìng hé téng jiāo zhào jiù hé zhōng fǔ chǔ. chén sī bǎo jiāng nán bù zài bī chù jiāng gān, ér zài è qí yào lǐng zé chén shěng jīng xiāng wèi jí yǐ. ér ān chén shěng zhě, jù zéi yóu hòu ér yù bīng wèi xiān zé zhī fǔ chén qí bù kě gèng yǐ. fú qǐ shèng míng sù cì shī xíng' chū" dà shì jì". wáng yīng xióng qǐng jié zhì chǔ yún guì guǎng sì chuān dū fǔ wáng yīng xióng shàng yán:' shǔ jìng xī běi jiē yún, dōng dǐ yí líng, xī nán yóu jiàn chāng tōng yún nán, dōng nán yóu zūn yì tōng guì zhōu. jīn kòu jù chéng dū, shǔ rén dài wú jié yí. yì zhě wèi lǐ zéi zài shǎn, xiàn zhōng bì bù běi xiàng. rán lǐ zéi zì qī yuè rù shǔ, xū hē bǎo níng shùn qìng zhī lì mín ér zhì zhī yī qiě wèi xiàn zhōng suǒ qū, zé xiàn zhōng zhī wú gù wèi kě jiàn yǐ. chuān shǎn zǒng dū yí tí bīng fù bǎo níng, qiān zéi běi gù chén dé hé diān qián zhī lì, yǐ dǎo qí kōng. zéi ruò bù nán bù běi, zé réng qū zhèng dōng, wèi kě liào yě. guǎng xī yún yáng xǔ chén jié zhì, zé huǎn jí kě yǐ hū yìng chén míng zǒng dū sì shěng, ér bīng zhǐ yú qián xiǎng zhǐ yú diān, bù jǐ qīng shì jù kòu hū'? yǒu zhǐ:' mìng chǔ yún guì guǎng xī tīng dū fǔ jié zhì'.
兵部员外李向中言:‘臣乡湖广,穷民散乱、军旅空虚,万一逆贼竞武昌,则江南岂得安堵?臣谓荆、襄两处宜速设重镇,募大兵以据其上游,与淮、凤诸处相与犄角;使贼骑不得驰骤汉、黄,庶可保障江南。且襄阳而下、汉黄而上,为承天陵寝重地;按其昭穆迄今仅四世耳,当不忍使祖宗血食为贼出没之区,乞早为整顿。至左镇驻札武昌,自隐有虎据在上之势。而抚臣何腾蛟一腔忠义,千里干城;小民依之若婴儿之求慈母、将士信之若手足之应腹心,亦可谓上下相安而军民各得者矣。近闻有升迁别省之说,乞皇上仍令何腾蛟照旧和衷抚楚。臣思保江南不在逼处江干,而在扼其要领;则臣省荆、襄为急矣。而安臣省者,拒贼犹后而驭兵为先;则知抚臣其不可更矣。伏乞圣明速赐施行’(出“大事记”)。王应熊请节制楚、郧、贵、广四川督辅王应熊上言:‘蜀境西北接郧,东抵夷陵,西南由建昌通云南,东南由遵义通贵州。今寇踞成都,蜀人殆无孑遗。议者谓李贼在陕,献忠必不北向。然李贼自七月入蜀,虚喝保宁、顺庆之吏民而制之;一且为献忠所驱,则献忠之无顾畏可见矣。川陕总督宜提兵复保宁,牵贼北顾;臣得合滇、黔之力,以捣其空。贼若不南不北,则仍趋正东,未可料也。广西、郧阳许臣节制,则缓急可以呼应;臣名总督四省,而兵止于黔、饷止于滇,不几轻视巨寇乎’?有旨:‘命楚、郧、贵、广悉听督辅节制’。
huáng ěr dǐng hé jiě xué lóng zhāng jìn yàn
黄耳鼎劾解学龙、张缙彦
yù shǐ huáng ěr dǐng yán:' jiě xué lóng zhí fǎ dà chén, shòu huì dǎng nì, rú guāng shí hēng zhōu zhōng fāng yǔn chāng xiàng yù chén míng xià yì huǎn yì shú, qǐ gǔ rén sān yòu bā yì zhī dào jìn yú cǐ zhě! zhāng jìn yàn fǔ shǒu zéi lì, yán chuǎn tōu shēng huáng shàng zhòng yǐ jié yuè, yōu yóu shù yuè, bù huī fù cùn tǔ. gāo jié zhī biàn, dān qí táo bì. qǐ fù fǎ sī zhì yǐ wù guó zhī zuì'! zhào wù wèn.
御史黄耳鼎言:‘解学龙执法大臣,受贿党逆,如光时亨、周钟、方允昌、项煜、陈名夏议缓议赎,岂古人三宥八议之道进于此者!张缙彦俛首贼吏,延喘偷生;皇上重以节钺,优游数月,不恢复寸土。高杰之变,单骑逃避。乞付法司治以误国之罪’!诏勿问。
zhū guó bì hé lù zhèn fēi
朱国弼劾路振飞
bǎo guó gōng zhū guó bì hé jiù huái fǔ lù zhèn fēi:' zéi xìn rì bī, xiān zòng yù qiú tiān huáng jiàn zhì, bīng jù hé shàng. huáng shàng piān zhōu bù nà rù chéng, qiě yún fèng yáng yǒu tiān zǐ qì wěi guān wǔ sù xì jìn xué mén shēng, dài wéi yín yuán. qǐ chì fǎ sī dǎi zhì'! zhāng xià bù yuàn.
保国公朱国弼劾旧淮抚路振飞:‘贼信日逼,先纵狱囚;天潢洊至,兵拒河上。皇上扁舟不纳入城,且云凤阳有天子气;伪官武愫系进学门生,代为夤缘。乞敕法司逮治’!章下部院。
zuǒ liáng yù cān mǎ shì yīng bā zuì
左良玉参马士英八罪
sì yuè chū sì rì bǐng chén, níng nán hóu zuǒ liáng yù jǔ bīng dōng xià, chí shū zhì yún:' qiè jiàn nì zéi mǎ shì yīng chū zì miáo zhǒng, xìng běn xiōng wán. chén shēn zài háng jiān, wú rì bù wén qí zuì zhuàng wú rén bù wén qí jiān xié. xiān dì huáng tài zǐ zhì jīng, dào lù xiōng chuán bì xià lǚ fā jīn cí, shì yīng yǐ zhēn wèi jiǎ, bì yù zhì zhī sǐ ér hòu kuài qí móu. chén qián liǎng shū, wàng bì xià cóng róng shěn chǔ jì shì yīng yè qì shāo cún, yì dāng tī cháng huǐ guò yǐ cún xiān dì yī mài. bù yì jiān móu rì shèn yī rì, chén zì cǐ yì bù yǔ jiān zéi gòng tiān rì yǐ! chén yǐ tí shī zài tú, jiàng shì zì mù zhǐ fā, jiē yù shí qí ròu. chén kǒng bǎi wàn zhī zhòng fā ér nán shōu, zhèn jīng gōng què qiě shēng qí zuì zhuàng, zhèng gào bì xià. yǎng qí gāng duàn, yǔ tiān xià gòng qì zhī! zì xiān dì zhī biàn, rén rén hào qì shì yīng lì zāi shàn quán, shì shì yǔ xiān dì wèi chóu." qīn àn", xiān dì shǒu dìng zhě, shì yīng shǒu fān zhī" yào diǎn", xiān dì shǒu fén zhě, shì yīng fù xiū zhī. sī zōng gǎi shì" yì zōng", míng shì xiān dì bù zú" sī", yǐ jué tiān xià bào chóu xuě chǐ zhī xīn: zuì bù róng yú sǐ zhě yī yě. guó jiā tí héng wén wǔ, quán shì míng qì gǔ wǔ rén xīn. zì zéi chén qiè bǐng yǐ lái, mài guān yù jué, dài wú xū kè dōu mén yǒu" zhí fāng jiàn rú gǒu dū du mǎn jiē zǒu" zhī yáo. rú yuè qí jié yǐ tān zuì qiǎn shù, bù yī nián ér lì shēng bù táng yǐ tān wū jiǎo fàn, bù shù rì ér yín yuán pū shǎo yuán yǔ zhāng dào jùn jiē zhào yù lùn zuì zhě yě, jiè qǐ fèi jìng fù yuán guān rú yáng wén cōng liú mì wáng suì yǐ jí zhào shū bàn děng jiē xíng tóng quǎn zhì huò zuì děng pàn nì, jiē yòng zhī yú dāng lù. fán cǐ zhī lèi, zhí yǐ qiān jì, qìng zhú nán shū: zuì bù róng yú sǐ zhě èr yě. gé chén sī piào nǐ zhèng shì guī liù bù, zhì yú bīng bǐng yóu bù róng jiān wò. shì yīng yǐ wéi shǒu fǔ, yóu fù zhǎng shū shì biàn máo tài zǔ fǎ dù. yòu yǐn fù xīn ruǎn dà chéng wèi tiān shè shàng shū, yǐ jì qí cuàn shì zhī jiē liǎng zi xiāo jìng, gè cāo zhòng bīng yǐ wéi hū yìng, sī mǎ zhāo fù shēng yú jīn rì: zuì bù róng yú sǐ zhě sān yě. bì xià xuǎn lì zhōng gōng, diǎn lǐ yōu guān. shì yīng jū wèi qí huò, xiān zé qí yóu zhě yǐ chōng xià chén, zuì tōng yú tiān ér yòu sī mǎi gē nǚ jì yǎng ruǎn dà chéng jiā, xī tú jìn xuǎn, jì luàn zhōng gōng, yīn móu pǒ cè: zuì bù róng yú sǐ zhě sì yě. bì xià jí wèi zhī chū, gōng jiǎn shén míng shì yīng bǎi jì kuáng huò, jìn yōu tóng yàn nǚ, sǔn shāng shèng dé. měi duì rén yán, è zé guī jūn: zuì bù róng yú sǐ zhě wǔ yě. guó jiā zāo cǐ dà nàn, xū kuān rén cí ài yǐ shōu rén xīn. shì yīng zì yǐn ruǎn dà chéng yǐ lái, yá zì shā rén, rú léi yǎn zuò zhōu biāo děng duàn liàn zhōu nà, zhū lián màn yǐn. yóu qí shèn zhě, jiè tí sān àn, shēn mái xiàn jǐng jiāng shēng píng bù kuài yì zhī rén yī wǎng dǎ jìn, lìng tiān xià shì mín zhòng zú jiě tǐ: zuì bù róng yú sǐ zhě liù yě. jiǔ zhòng mì mì, qǐ chén zǐ suǒ gǎn yán shì yīng biàn bù sī rén, fán bì xià yī yán yī dòng, wú bù kuī shì. yòu mù sǐ shì cuàn fú huáng chéng, guǐ míng jìn jūn, yǐ guān bì xià dòng jìng, yuē" fèi lì yóu wǒ": zuì bù róng yú sǐ zhě qī yě. lǜ tǔ suì xīn tòng hào zhě, xiān dì xùn nàn, huáng zǐ xìng cún. qián cǐ dìng wáng zhī shì, sì hǎi zhì jīn chuán yí wèi yǐ kuàng jīn huáng tài zǐ shòu shòu bù míng, shì yīng nǎi yǔ ruǎn dà chéng yī shǒu ná dìng, mǒ shā dí què rèn shi zhī fāng gǒng gàn ér xìn chuàn tōng péng móu zhī liú zhèng zōng, bù wèi tiān dào shén míng bù wèi èr zǔ liè zōng bù wèi tiān xià gōng yì bù wèi wàn gǔ gāng cháng, rěn yǐ xiān dì yǐ lì qī nián zhī sì jūn wèi sì hǎi ōu gē sòng yù suǒ guī zhě, fù zhī yōu qiú tiān hūn dì cǎn, shén rén gòng fèn. fán yǒu xuè qì zhě, jiē yù cùn zhé shì yīng dà chéng děng yǐ xiè xiān dì. cǐ fēi chén zhī sī yán, zhū jiàng shì zhī yán yě fēi dú chén biāo jiāng zhī yán, tiān xià zhōng chén yì shì yú fū yú fù zhī gōng yán yě. fú qǐ bì xià lì jiàng shì yīng děng sì zhū shì cháo, chuán shǒu sì fāng, yòng shū gōng fèn. chén děng shù bīng jì kè yǐ dài, bù jīn dà shēng jí hū, jī qiè yǐ wén'. shù liè bā zuì, shǐ rén zhí biàn bù dé duǒ shǎn bù dé zú chǐ jiān xióng zhī pò yǐ!
四月初四日(丙辰),宁南侯左良玉举兵东下,驰疏至云:‘窃见逆贼马士英出自苗种,性本凶顽。臣身在行间,无日不闻其罪状、无人不闻其奸邪。先帝皇太子至京,道路汹传陛下屡发矜慈,士英以真为假,必欲置之死而后快其谋。臣前两疏,望陛下从容审处;冀士英夜气稍存,亦当剔肠悔过以存先帝一脉。不意奸谋日甚一日,臣自此义不与奸贼共天日矣!臣已提师在途,将士眦目指发,皆欲食其肉。臣恐百万之众发而难收,震惊宫阙;且声其罪状,正告陛下。仰祈刚断,与天下共弃之!自先帝之变,人人号泣;士英利灾擅权,事事与先帝为仇。“钦案”,先帝手定者,士英首翻之;“要典”,先帝手焚者,士英复修之。思宗改谥“毅宗”,明示先帝不足“思”,以绝天下报仇雪耻之心:罪不容于死者一也。国家提衡文武,全恃名器鼓舞人心。自贼臣窃柄以来,卖官鬻爵,殆无虚刻;都门有“职方贱如狗、都督满街走”之谣。如越其杰以贪罪遣戍,不一年而立升部堂;□□□以贪污绞犯,不数日而夤缘仆少;袁□□与张道浚皆诏狱论罪者也,借起废径复原官;如杨文骢、刘泌、王燧以及赵书办等皆行同犬彘或罪等叛逆,皆用之于当路。凡此之类,直以千计,罄竹难书:罪不容于死者二也。阁臣司票拟、政事归六部,至于兵柄尤不容兼握。士英已为首辅,犹复掌枢;是弁髦太祖法度。又引腹心阮大铖为添设尚书,以济其篡弑之阶;两子枭獍,各操重兵以为呼应,司马昭复生于今日:罪不容于死者三也。陛下选立中宫,典礼攸关。士英居为奇货,先择其尤者以充下陈,罪通于天;而又私买歌女寄养阮大铖家,希图进选,计乱中宫,阴谋叵测:罪不容于死者四也。陛下即位之初,恭俭神明;士英百计诳惑,进优童艳女,损伤盛德。每对人言,恶则归君:罪不容于死者五也。国家遭此大难,须宽仁慈爱以收人心。士英自引阮大铖以来,睚眦杀人,如雷演祚、周镳等锻炼周纳,株连蔓引。尤其甚者,借题三案,深埋陷阱;将生平不快意之人一网打尽,令天下士民重足解体:罪不容于死者六也。九重秘密,岂臣子所敢言;士英遍布私人,凡陛下一言一动,无不窥视。又募死士窜伏皇城,诡名禁军,以观陛下动静,曰“废立由我”:罪不容于死者七也。率土碎心痛号者,先帝殉难,皇子幸存。前此定王之事,四海至今传疑未已;况今皇太子授受不明,士英乃与阮大铖一手拏定,抹杀的确认识之方拱干、而信串通朋谋之刘正宗,不畏天道神明、不畏二祖列宗、不畏天下公议、不畏万古纲常,忍以先帝已立七年之嗣君为四海讴歌讼狱所归者,付之幽囚;天昏地惨,神人共愤。凡有血气者,皆欲寸磔士英、大铖等以谢先帝。此非臣之私言,诸将士之言也;非独臣标将之言,天下忠臣义士、愚夫愚妇之公言也。伏乞陛下立将士英等肆诸市朝,传首四方,用抒公愤。臣等束兵计刻以待,不禁大声疾呼,激切以闻’。数列八罪,使人摭辨不得、躲闪不得;足褫奸雄之魄矣!
yòu tǎo mǎ shì yīng xí
又讨马士英檄
gài wén dà yì zhī chuí, bǐng yú xīng rì wú lǐ zhī zhú, yán yú yīng zhān: tiān dì yǒu zhì gōng, chén mín bù kě wǎng yě. jiān chén mǎ shì yīng gēn yuán chì shēn, zhǒng lèi lán miàn. xī mào jiǔ sǐ zhī zuì, yè yǐ qiáo qiè zuò nú tú fā wèi sēng zhòng hè sān dài zhī ēn, tú ěr gū kū bái mén láng tūn sì shàng. huì dāng guó jiā duō nàn zhī rì, chǐ yán yōng dài quàn jìn zhī gōng yǐ jīn shàng lì shǔ zhī guī, wèi sī jiā xié zèng zhī wù. qiè nòng wēi fú, yáng bì cōng míng. chí bīng lì yǐ xié rén, zhì tiān zǐ bì mù gǒng shǒu zhāng wěi zhǐ yǐ zhé sú, bǐ chén mín zhòng zú hán xīn! běn wèi bào chóu ér lì jūn, nǎi shì shì yǔ xiān dì wèi chóu, bù zhǐ jiǎo wū shèng dé chū yīn mín yuàn ér zé zhǔ, nǎi shì shì fú zhào mín zhī yuàn, hé yóu diàn lì mín shēng? huàn shèn bì tiān, yāo má zhàng rì. mài guān bì xiān yīn yà, shì kàn qī shí lǎo qiú sān mù bài lèi, jū rán jié yuè jiān jūn yú sè wǎng shí jūn qīn, tuō yán liù gōng bèi xuǎn èr bā hóng yán, biàn wéi sāng jiān pú shàng. sū sōng cháng zhèn, héng zhēng zhī shǐ sì xíng zuì lǐ kuài jī, miào xuǎn zhī yīn rì xià. jiāng nā mó yè ān zhī zhěn, yán mǎ jiā biàn ěr shā rén běi dǒu yǒu zhāo huì zhī xīng, wèi yīng jūn shí yīng tú chèn. chú gào mìng zèng yīn zhī yú wú cháo zhèng, zì sī yuàn jiù chóu ér wài wú gōng néng. lèi cǐ zhī wèi, hé qí jí yě! ér nǎi bīng shān fā yàn, è shuǐ xīng bō qún xiǎo chōng chì yú cháo duān, xián liáng cuàn zhú yú yá gǔ. tóng jǐ zhě xìng móu chái hǔ háng liè zhū jiā rú ruǎn dà chéng zhāng sūn zhèn lǐ hóng xūn děng shù shí jù duì, jiē yǐn zhī wèi yǔ yì, yǐ zhāng shā rén mèi rén zhī chì zhì yì jǐ zhě dé bìng sū huáng cái pì fáng dù rú liú zōng zhōu jiāng yuē guǎng gāo hóng tú děng shù shí dà xián, jiē wū zhī wèi péng dǎng, yǐ kuài rú huī rú shé zhī hěn xīn. dào lù yǒu kǒu, kōng lián" zhí fāng rú gǒu dū du mǎn jiē" zhī yáo shén míng nán qī, zuì tòng" lì jūn yóu wǒ"" shā rén hé fáng" zhī jù! wū hū! jiāng hàn cháng liú xiāo xiāng jǐn zhú, qìng cǐ zhī zuì, qǐ yǒu jí yú! ruò bào yú xù ér rì shān, ruò huǒ mù zhòng ér yù liè. fàng cuī wèi zhī chì gǒu, jù gǎn miè lún shōu chuǎng xiàn zhī xiǎn hóu, jiào yǐ shēng mù. yòng fù xīn chū zhèn, tài wèi zhū cǐ zhī gù zhì, jǐ jǐ dài yǒu shèn yān mù sǐ shì rù gōng, yǔ wén huà jí zhī suǒ wéi, rén rén ér zhī zhī yǐ. shì chéng hé shān wèi zhī xuē sè, rì yuè shū xī wú guāng. yòu kuàng huáng sì yōu qiú, liè zǔ yuàn dòng. hǎi nèi huái zhōng zhī shì, shuí bù yuàn shí qí ròu dí guó xiàng fēng zhī shì, xián sī cāo dùn qí jiā. běn fān xiān dì jiù chén zhāo tǎo zhòng rèn. pín nián tòng xīn jí shǒu, yuàn wèi dǐng biān jī quǎn yǐ wú cóng cǐ rì lǚ dì dài tiān, shì yǔ jūn cè chái láng ér bìng mìng. zài xī táo bā zhōu jìng shí tou zhī nán, dà yì yú jīn bǐng rán qì hū hán qí wáng chú miáo shì zhī jiān, chén zhí rú sī nǎi jǐn. shì yòng lì bīng mò mǎ, tǎo zuì xīng shī. dāng zhèng tián tǎo zéi zhī jūn, yì péi dù bì xié zhī yǔ. wèi cháo zhōng jiān dǎng jǐn qù, zé zhū zéi bù tǎo zì píng tǎng zuǒ yòu xiōng è wèi chú, zé hé běi suī píng wú yòng. sān jūn zhī shì, lù lì tóng chóu. shēn míng rén yì zhī shēng wén, shǒu yán fén lù zhī yǐn huò: bù gǎn wàng shā yī rén yǐ shāng tiān xīn, bù gǎn huāng hū yī rì yǐ wàng wáng shì. yì qí suǒ zhǐ, zhèng míng wéi rén chén zǐ bù wàng jūn fù zhī xīn tiān yì zhōng xīng, bì yǒu jiàn shì yīng líng tiān yì huáng míng zhī yùn!
盖闻大义之垂,炳于星日;无礼之逐,严于鹰鹯:天地有至公,臣民不可罔也。奸臣马士英根原赤身,种类蓝面。昔冒九死之罪,业已侨妾作奴、屠发为僧;重荷三代之恩,徒尔孤窟白门、狼吞泗上。会当国家多难之日,侈言拥戴、劝进之功;以今上历数之归,为私家携赠之物。窃弄威福,炀蔽聪明。持兵力以胁人,致天子闭目拱手;张伪旨以詟俗,俾臣民重足寒心!本为报仇而立君,乃事事与先帝为仇,不止矫诬圣德;初因民愿而择主,乃事事拂兆民之愿,何由奠丽民生?幻蜃蔽天,妖蟆障日。卖官必先姻娅,试看七十老囚、三木败类,居然节钺监军;渔色罔识君亲,托言六宫备选、二八红颜,变为桑间濮上。苏、松、常、镇,横征之使肆行;檇李、会稽,妙选之音日下。江南无夜安之枕,言马家便尔杀人;北斗有朝彗之星,谓英君实应图谶。除诰命、赠荫之余无朝政,自私怨旧仇而外无功能。类此之为,何其亟也!而乃冰山发焰,鳄水兴波;群小充斥于朝端,贤良窜逐于崖谷。同己者性侔豺虎、行列猪猳如阮大铖、张孙振、李宏勋等数十巨憝,皆引之为羽翼,以张杀人媚人之赤帜;异己者德并苏黄、才媲房杜如刘宗周、姜曰广、高宏图等数十大贤,皆诬之为朋党,以快如虺如蛇之狠心。道路有口,空怜“职方如狗、都督满街”之谣;神明难欺,最痛“立君由我”、“杀人何妨”之句!呜呼!江汉长流、潇湘尽竹,罄此之罪,岂有极欤!若鲍鱼蓄而日膻,若火木重而愈烈。放崔、魏之瘈狗,遽敢灭伦;收闯、献之狝猴,教以升木。用腹心出镇,太尉朱泚之故智,几几殆有甚焉;募死士入宫,宇文化及之所为,人人而知之矣。是诚河山为之削色,日月倏兮无光。又况皇嗣幽囚,列祖怨恫。海内怀忠之士,谁不愿食其肉;敌国向风之士,咸思操盾其家。本藩先帝旧臣、招讨重任。频年痛心疾首,愿为鼎边鸡犬以无从;此日履地戴天,誓与君侧豺狼而并命。在昔陶八州靖石头之难,大义于今炳然;迄乎韩蕲王除苗氏之奸,臣职如斯乃尽。是用砺兵秣马,讨罪兴师。当郑畋讨贼之军,意裴度蔽邪之语。谓朝中奸党尽去,则诸贼不讨自平;倘左右凶恶未除,则河北虽平无用。三军之士,戮力同仇。申明仁义之声闻,首严焚戮之隐祸:不敢妄杀一人以伤天心,不敢荒忽一日以忘王室。义旗所指,正明为人臣子不忘君父之心;天意中兴,必有间世英灵天翼皇明之运!
qì gào xiān dì, jiē cǐ xīn gān: yuàn zhǎn zéi chén zhī shǒu, yǐ fù jiǔ jīng hái shōu ruǎn nú zhī dǎng, yǐ bào sì wàng. tǎng huò yú xié shuō guà wù liú yán, huò shòu jiān chén zhī zhǐ huī huò shù yì bīng zhī chóu dí, běn fān yī qiāng rè xuè, yù wèi lún qūn lí qí shì bì bǎi wàn xióng bīng, huà zuò jiāo chī yāo niè. yù shí jù fén zhī huò jìn zài mù qián, shuǐ huǒ wú qíng zhī shí zhuī wéi tòng xīn. jìng gào kǔ zhōng, yuàn yán gòng shì. wū hū! cháo wú zhí chén, shuí chì lǐ lín fǔ zhī jiān xié! guó yǒu tóng xīn, shàng huái zhèng hǔ chén zhī sù zhì. wǒ zǔ zōng sān bǎi nián yǎng shì zhī dé, qǐ qí jué liè yú qiān rén? dà míng cháo shí wǔ guó zhōng yì zhī xīn, zhèng yí bào bái yú hún pò. sù zhāng yì hǔ zhī jī, wù zuò bū yuán zhī sǒu! rán dǒng zhuō zhī fù, gāo yì sān xún jí yuán zài zhī chú, jiāo yíng bā bǎi: guó rén jǐn kuài, zhōng wài gān xīn!
泣告先帝,揭此心肝:愿斩贼臣之首,以复九京;还收阮奴之党,以报四望。倘惑于邪说、诖误流言,或受奸臣之指挥、或树义兵之仇敌,本藩一腔热血,郁为轮囷离奇;势必百万雄兵,化作蛟螭妖孽。玉石俱焚之祸近在目前,水火无情之时追维痛心。敬告苦衷,愿言共事。呜呼!朝无直臣,谁斥李林甫之奸邪!国有同心,尚怀郑虎臣之素志。我祖宗三百年养士之德,岂其决裂于佥壬?大明朝十五国忠义之心,正宜暴白于魂魄。速张殪虎之机,勿作逋猿之薮!燃董卓之腹,膏溢三旬;籍元载之厨,椒盈八百:国人尽快,中外甘心!
jǐn xí.
谨檄。
yòu xí
又檄
zuǒ liáng yù fǎn bīng dōng xià, qǐng chú jūn cè zhī è yí xí yuǎn jìn, yǐ tǎo mǎ shì yīng. qí lüè yún:' mǎ shì yīng mán liáo wú zhī, tān hěn bèi yì. xié yì rén wéi qí huò, sī lào dú yǐ zhǒng jiān qī há ma zhī bù wén, zì lù mǎ yǐ rèn yì. bù nán tú miè huáng zōng, suì gǎn xíng lù tài zǐ. xiào hú yíng zhī míng fǎng lā tà, jì bù shǐ zhī dùn yú huāng yě zhǒng qián níng zhī jí xùn dà qiān, yòu bù róng qí bì yú shēn gōng. qún xiǎo luó zhī, bǐ yàn zhuó ér yǐ shēn zhōng àn yōu qiú, shì què tàn ér gèng cǎn. lǐ zhān wēi kǎo, hé rú cuī jì shū quán ōu wáng duó hē zhāo, yǒu shèn zhū yǒu gōng sāi bàng! qǐ xiān dì bù zú fù liú zhǒng, jì shěn qí dì, yòu miè qí xiōng jiāng xiǎo cháo zì yǒu yī fān rén, jì xuē qí chén, bìng jiǎn qí zhǔ. jiē hū! ān jīn cáng zhī bù zuò, bǐng dìng hóu zhī yǐ wáng! fù huì chéng qún, shuí gǎn yuē" wú jūn zhī zǐ"? yī wéi yù le, xián chēng yuē" de xì tā rén". lín jiāng zhī dāng luàn hǔ, shì kě rěn yě! jié yú zhī yù mǎng dú, shàng hé yán zāi! liáng yù shòu ēn gù zhǔ, jué tiǎn tōng hóu níng wú shí ruǐ zhī sī, jù wàng jié cǎo zhī bào. yuàn gòng yì shì, gòng tǎo tiān chóu! yán hǔ bào zhī jí qū, fēng yún qì fèn shǐ yīng zhān zhī bì zhú, rì yuè guāng míng. méi wù fēng yíng, yīng yǒu rán qí zhī huò jiàn tái gāo yōng, nán táo qiè shé zhī zāi'! xí xià yuǎn jìn chuán bō, wéi jīng zhōng jìn kǒu.
左良玉反兵东下,请除君侧之恶;移檄远近,以讨马士英。其略云:‘马士英蛮獠无知,贪狠悖义。挟异人为奇货,私嫪毒以种奸;欺虾蟆之不闻,恣鹿马以任意。不难屠灭皇宗,遂敢刑戮太子。效胡溁之名访邋遢,既不使之遯于荒野;踵钱宁之即讯大千,又不容其毙于深宫。群小罗织,比燕啄而已深;中犴幽囚,视雀探而更惨。李沾威拷,何如崔季舒拳殴;王铎喝招,有甚朱友恭塞谤!岂先帝不足复留种,既沈其弟,又灭其兄;将小朝自有一番人,既削其臣,并翦其主。嗟乎!安金藏之不作,丙定侯之已亡!附会成群,谁敢曰“吾君之子”?依违欲了,咸称曰“的系他人”。临江之当乱虎,是可忍也!孑舆之遇蟒毒,尚何言哉!良玉受恩故主,爵忝通侯;宁无食蕊之思,讵忘结草之报。愿共义士,共讨天仇!严虎豹之亟驱,风云气愤;矢鹰鹯之必逐,日月光明。郿坞丰盈,应有然脐之祸;渐台高拥,难逃切舌之灾’!檄下远近传播,惟京中噤口。
qián xí chū" yí wén", zài chū sì rì bǐng chén xià cǐ xí chū" jiǎ yǐ shǐ" yǔ" biān nián", zài chū sān rì yǐ mǎo yě.
前檄出“遗闻”,在初四日(丙辰)下;此檄出“甲乙史”与“编年”,载初三日(乙卯)也。
zuǒ bīng dōng xià sì yuè chū wǔ rì dīng sì, zuǒ bīng rù jiǔ jiāng ān qìng zhì yú jiàn dé, shùn liú dōng xià. chū qī rì jǐ wèi, zuǒ bīng rù dōng liú. liáng yù yán tú biàn zhāng gào shì, chēng' běn fān fèng tài zǐ mì zhǐ, lǜ shī fù jiù'. shì yīng děng dà jù, jīng shī jiè yán shì yīng zhuān lǐ bù shì, bù rù zhí. jiāng dū yuán jì xián qǐng shè tài zǐ yǐ è zhǐ zhī hóng guāng qiè zé. shì yīng diào huáng dé gōng liú liáng zuǒ lí xùn, yāo liú kǒng zhāo ruǎn dà chéng fāng guó ān zhū dà diǎn yù zuǒ bīng. shēng dà diǎn bīng bù shàng shū, guó ān guà zhèn nán jiāng jūn yìn. shí sì rì bǐng yín, huáng dé gōng bīng zhì jiāng shàng zhe yú dí gǎng sān shān zàn zhù, yǒu jǐng jìn qián. shí wǔ rì dīng mǎo, mǎ shì yīng yán: shuǐ lù zhū jūn bì zhí dǐ hú kǒu, yǔ jiǔ jiāng ān qìng hū xī xiāng tōng. nǎi zhī shàng yóu xiāo xī, jí cuī ruǎn dà chéng zhū dà diǎn dū zhū jūn qián fā, bù dé jī yán. shí qī rì jǐ sì, mǎ shì yīng zòu shàng dà jié, shǎng liú kǒng zhāo zhū dà diǎn huáng dé gōng ruǎn dà chéng huáng bīn qīng huáng fēi zhèng cǎi fāng guó ān zhào mín huái zhèng hóng kuí bo cóng shàn dù hóng yù zhāng péng yì yáng zhèn zōng yín bì. wǔ yuè chū yī rì, zhāng jié lǜ bǎi guān jìn hè jié biǎo. shí wéi yáng xìn jué, zuǒ bīng tíng liú bù xià ruǎn dà chéng liú kǒng zhāo xū bào jié yīn, yǐ yú dōu rén ěr mù. chū wǔ rì bǐng xū, huáng dé gōng yǔ zuǒ bīng lǚ zhàn, shēn zhōng èr shǐ. jié wén, zhào fēng jìng guó gōng qiǎn tài jiàn wáng zhào jī láo zhī. bìng jìn ruǎn dà chéng zhū dà diǎn bìng tài zǐ tài bǎo, zǒng bīng zhāng jié mǎ dé gōng zhèng cǎi huáng fēi bìng jiā sān jí, fù jiāng ér xià gè jìn yī jí, réng yǔ jǐn yī shì xí.
左兵东下四月初五日(丁巳),左兵入九江、安庆至于建德,顺流东下。初七日(己未),左兵入东流。良玉沿途遍张告示,称‘本藩奉太子密旨,率师赴救’。士英等大惧,京师戒严;士英专理部事,不入直。江督袁继咸请赦太子以遏止之;宏光切责。士英调黄得功、刘良佐离汛,邀刘孔昭、阮大铖、方国安、朱大典御左兵。升大典兵部尚书,国安挂镇南将军印。十四日(丙寅),黄得功兵至江上;着于荻港三山暂驻,有警进前。十五日(丁卯),马士英言:水陆诸军必直抵湖口,与九江、安庆呼吸相通。乃知上游消息,即催阮大铖、朱大典督诸军前发,不得稽延。十七日(己巳),马士英奏上大捷,赏刘孔昭、朱大典、黄得功、阮大铖、黄斌卿、黄蜚、郑彩、方国安、赵民怀、郑鸿逵、卜从善、杜宏域、张鹏翼、杨振宗银币。五月初一日,张捷率百官进贺捷表。时维扬信绝,左兵停留不下;阮大铖、刘孔昭虚报捷音,以愚都人耳目。初五日(丙戌),黄得功与左兵屡战,身中二矢。捷闻,诏封靖国公;遣太监王肇基劳之。并进阮大铖、朱大典并太子太保,总兵张杰、马得功、郑彩、黄蜚并加三级,副将而下各进一级,仍予锦衣世袭。
" yí wén" yún:' liáng yù jǔ bīng bù shù rì, jí bìng sǐ. zi mèng gēng dōng xià zhì cǎi shí, wèi huáng dé gōng fāng guó ān suǒ bài. xún wén dà qīng bīng jǐn jí, suì yǐn hái'.
“遗闻”云:‘良玉举兵不数日,即病死。子梦庚东下至采石,为黄得功、方国安所败。寻闻大清兵紧急,遂引还’。
gāo jié yí dà qīng sù wáng shū
高杰遗大清肃王书
nì chuǎng fàn quē, wēi jí jūn fù, tòng fèn yú xīn. dà chóu wèi fù, shān zhōu jù méng xiū sè, qǐ dú chén zǐ yì bù gòng tiān! guān dōng dà bīng néng fù wǒ shén zhōu zàng wǒ xiān dì xuě wǒ shēn yuàn jiù wǒ lí mín, qián yǒu zhāo shǐ jǐn jī jīn bì, shāo shū wēi chén dú niàn qū qū yī jiè, wèi zú dá gāo hòu wàn yī! zī nì chéng tiào liáng xī jìn, wèi jí shòu shǒu. fán xì chén zǐ jí yī shí háo jié zhōng yì zhī shì, wú bù xī wàng qì xuè, yù shí qí ròu ér qǐn qí pí zhòu yè wò xīn cháng dǎn, wéi yǐ shā chuǎng nì bào guó chóu wèi jí. guì guó yuán yǒu mò dà zhī ēn, míng pèi bù xiá qǐ gǎn gǒu méng yì niàn, zì gàn fù yì zhī qiān! jié wěi yǐ fēi liè, fèng zhǐ dǔ hé. bù chuǎi mián lì, jí yù huì hé jìng lǚ, fēn dào rù qín, jiān nì chéng zhī shǒu, kū diàn xiān dì zé jié zhī zhōng xuè yǐ jǐn néng shì yǐ bì, biàn dāng pī fà rù shān, bù yǔ shì jiān shì, yī yì é zhù fù wǒ dà chóu zhě. zī zhǐ chǐ guāng yào, kě shèng xīn yǎng yī qiāng jī huái, wú yóu ér zhì. ruò jié běn niàn qiān yán wàn yǔ, zǒng yù huì shī jiǎo chuǎng, yǐ chéng guì guó xù lín zhī míng. qiě nì chéng xiōng bèi, guì guó suǒ è yě běn cháo dǐ sǐ yù bào dà chóu, guì guó niàn qí zhōng yì, suǒ bì xǔ yě. běn cháo liè shèng xiāng chéng, yuán wú shī dé zhēng shuò chéng tǒng, tiān yì yǒu zài. sān bǎi nián huàn yǎng shì mín, lún jī jiā suǐ, zhōng jūn bào guó, wèi jǐn mǐn miè yì qí guì guó zhī chuí jiàn yě.
逆闯犯阙,危及君父,痛愤于心。大仇未复,山州俱蒙羞色,岂独臣子义不共天!关东大兵能复我神州、葬我先帝、雪我深怨、救我黎民,前有朝使谨齎金币,稍抒微忱;独念区区一介,未足答高厚万一!兹逆成跳梁西晋,未及授首。凡系臣子及一时豪杰忠义之士,无不西望泣血,欲食其肉而寝其皮;昼夜卧薪尝胆,惟以杀闯逆、报国仇为亟。贵国原有莫大之恩,铭佩不暇;岂敢苟萌异念,自干负义之愆!杰猥以菲劣,奉旨堵河。不揣绵力,急欲会合劲旅,分道入秦,歼逆成之首,哭奠先帝;则杰之忠血已尽、能事已毕,便当披发入山,不与世间事,一意额祝复我大仇者。兹咫尺光耀,可胜忻仰;一腔积怀,无由而质。若杰本念千言万语,总欲会师剿闯,以成贵国恤邻之名。且逆成凶悖,贵国所恶也;本朝抵死欲报大仇,贵国念其忠义,所必许也。本朝列圣相承,原无失德;正朔承统,天意有在。三百年豢养士民,沦肌浃髓,忠君报国,未尽泯灭;亦祈贵国之垂鉴也。
sù wáng bào shū
肃王报书
sù wáng zhì shū gāo dà jiàng jūn: qīn chāi guān yuǎn lái, zhī yǒu tóu chéng zhī yì, zhèng shǒu jiàn gōng zhī rì yě. guǒ néng qì àn tóu míng, zé zhǔ ér shì, jué yì gōng lái guò hé miàn huì, jiāng jūn gōng míng bù zài xún cháng zhōng yǐ. ruò dì yù hé bīng jiǎo chuǎng, qí shì bù yǔ yǔ yán huò chà guān běi lái, yǔ lìng rén yǐn zòu wǒ huáng shàng, yǔ bù zì zhǔ. cǐ fù.
肃王致书高大将军:钦差官远来,知有投诚之意,正首建功之日也。果能弃暗投明,择主而事,决意躬来过河面会,将军功名不在寻常中矣。若第欲合兵剿闯,其事不与予言;或差官北来,予令人引奏我皇上,予不自主。此复。
xiān shì, dà qīng fù jiāng táng qǐ lóng qí fù táng yú shí zhì shū jié, quàn qí zǎo duàn sù xíng yǒu' dà zhě wáng xiǎo zhě hóu, bù shī rú dài rú lì shì shì máo tǔ' yǔ. jié jiē bù tīng shēn xiān shì zú, yán hé zhù qiáng, zhuān lì bèi yù. xǔ dìng guó shā gāo jié
先是,大清副将唐起龙其父唐虞时致书杰,劝其早断速行;有‘大者王、小者侯,不失如带如砺、世世茅土’语。杰皆不听;身先士卒,沿河筑墙,专力备御。许定国杀高杰
xǔ dìng guó, hé nán guī dé fǔ suī zhōu rén lǚ lì qiān jīn. chū, gāo jié wèi lǐ zì chéng jiāng shí, cháng jié dìng guó cūn, shā qí quán jiā lǎo yòu, wéi dìng guó táo miǎn. zhì shì tóng wèi liè jiāng, dìng guó xián zhī mì ér bù yán, yáng yǔ jié hǎo. shí jié mào xuě fáng hé, shū qǐng zhòng bīng zhù guī dé, dōng xī jiān gù, lián luò hé nán zǒng bīng xǔ dìng guó yǐ diàn zhōng yuán. dìng guó zài suī, wén jié jiāng zhì, qiǎn rén zhì shū yún:' suī zhōu chéng chí wán gù qì xiè jīng liáng, yuàn ràng gōng zhù bīng'. jié xìn ér bù yí. shí èr yuè èr shí qī rì, jié zài guī dé, yí dìng guó qiān jīn bì bǎi pǐ. zhēng yuè chū jiǔ rì, dìng guó yuē jié huì yú suī zhōu. chū shí rì, jié dǐ suī zhōu, dìng guó lái jiàn jié jí huí yè, gè xù sī mù yì. shí èr rì, dìng guó zhāo jié yǐn jié jí yǔ zhāng jìn yàn jiān jūn lǐ shēng xié bù jiàng bā rén jí qīn bīng shù shí rén tǎn rán fù zhī. dìng guó shè zhuān xí yú nèi yǐ yàn jié, bù liè xí yú wài yǐ yàn zhū jiàng cóng bīng, jiǔ láo xī shèng hān yǐn jìng rì, jì zhī yǐ zhú. jié zuì, dìng guó fú bīng yú nèi, shì měi jì jiàn qǐn. xiān qiè qù jié zhī jiǎ bīng yè bàn, zhàng wài fú bīng sì qǐ, dà shēng lián hū" gāo jié". jié mèng mèi jiān wén zhī, dà jīng yuē:' shuí gǎn hū wǒ míng'! jí qǐ mì qiāng jiǎ, yǐ bù dé. dìng guó chí qiāng zhí rù, lá jié jié suī duǎn xiǎo ér yǒng hàn jué rén, lián zhé èr qiāng dìng guó chí duǎn dāo shā zhī, pōu qí fù yǐ jì xiān líng. zhāng jìn yàn lǐ shēng zǒu miǎn shí bā jiāng yóu yǐn yú wài, wén nèi biàn dà hài, tuī dǎo yán àn, yú yuán kuáng zǒu. qīn bīng bèi shā zhě sān shí yú rén, yú qū chū chéng qù. dìng guó chí jié shǒu, zhāo fǔ shì zú shì zú yǐ shī zhǔ jiàng, yù zhōng zhōu rén jí shā, wèi qí hé móu yě. chéng zhōng rú fèi, jìng yè zǒu kōng. dìng guó suì yǐ dù hé jiàng dà qīng, fēng wèi píng nán hóu. jì ér yǐn dà bīng rù yí fēng.
许定国,河南归德府睢州人;膂力千斤。初,高杰为李自成将时,尝劫定国村,杀其全家老幼,惟定国逃免。至是同为列将,定国衔之;秘而不言,阳与杰好。时杰冒雪防河,疏请重兵驻归德,东西兼顾,联络河南总兵许定国以奠中原。定国在睢,闻杰将至,遣人致书云:‘睢州城池完固、器械精良,愿让公驻兵’。杰信而不疑。十二月二十七日,杰在归德,贻定国千金、币百匹。正月初九日,定国约杰会于睢州。初十日,杰抵睢州,定国来见;杰即回谒,各叙思慕意。十二日,定国招杰饮;杰即与张缙彦、监军李升偕部将八人及亲兵数十人坦然赴之。定国设专席于内以宴杰,布列席于外以宴诸将从兵,酒醪悉盛;酣饮竟日,继之以烛。杰醉,定国伏兵于内,饰美妓荐寝。先窃去杰之甲兵;夜半,帐外伏兵四起,大声连呼“高杰”。杰梦寐间闻之,大惊曰:‘谁敢呼我名’!急起觅枪甲,已不得。定国持枪直入,剌杰;杰虽短小而勇悍绝人,连折二枪;定国持短刀杀之,剖其腹以祭先灵。张缙彦、李升走免;时八将犹饮于外,闻内变大骇,推倒筵案,逾垣狂走。亲兵被杀者三十余人,余趋出城去。定国持杰首,招抚士卒;士卒以失主将,遇中州人即杀,谓其合谋也。城中如沸,竟夜走空。定国遂以渡河降大清,封为平南侯。既而引大兵入仪封。
wén dìng guó shā gāo jié yǒu shòu zhǐ zhě.
闻定国杀高杰有授旨者。
èr yuè chū wǔ rì, shǐ kě fǎ qǐng yōu xù gāo jié. shí èr yuè, jié qī xíng shì lǜ zi yuán jué qǐng xù, kě fǎ qǐng yǐ jié bù jiàng lǐ běn shēn wèi tí dū. yǒu zhǐ:' xīng píng yǒu zi, zhèn qǐ yǐ bīng mǎ xìn dì jù shòu tā rén! jiā jiān jūn wèi yìn wén bīng bù shì láng, zǒng dū jié jūn. suǒ bù jiàng shì, réng tīng xíng shì tǒng xiá'. jì ér, zài qǐng jiā lǐ běn shēn tài zǐ tài bǎo zuǒ dū du, tí dū běn zhèn, fù guī dé zhōng quán zǒng bīng yáng chéng zǔ fù xià yì, fù jiāng táng yīng hǔ fù yú chéng, miáo shùn fǔ fù dàng shān, hòu jìn zǒng bīng lǐ xiáng yún fù shuāng gōu yòu xié zǒng bīng hú mào zhēn zuǒ yì zǒng bīng guō hǔ fù sì zhōu zhù fáng. shí sì rì, huáng dé gōng cháng yǔ jié zhēng yáng zhōu ér hōng, zhì shì wén jié bèi hài, yù xiàng yáng zhōu xiè fèn. shǐ kě fǎ chí guī zhèn fǔ zhī. qǐng zhǐ, shàng yù yuē:' dà chén dāng xiān guó shì ér hòu sī hàn, dé gōng ruò xiàng yáng zhōu, zhì gāo yíng bīng qì hé dōng gù, shè qīng bīng chéng xì dù hé, zuì jiāng shuí rèn? zhū fān dāng kè shǒu chén jié, bù dé rèn yì'! yòu yù shǐ kě fǎ:' qīng jì guī yáng, jiě yù huáng dé gōng huí xùn, hé bì yǔ gū ér guǎ fù zhēng gòu? hé shàng fáng yù, zé chéng wáng yǒng jí wèi yìn wén liào lǐ'. shí wǔ rì, liú liáng zuǒ jiàn jié sǐ, yù bìng qí zhòng shū chēng kuì bīng bù yí shòu běn shēn tí dū. liú zé qīng huáng dé gōng liú liáng zuǒ yòu hé zòu' gāo jié cóng wú cùn gōng, jiāo hèng yín shā, shàng tiān mò chú dà è shǐ kě fǎ nǎi yù qí zi chéng xí, yòu yù lǐ běn shēn wèi tí dū, shì hé fèi cháng? tǎng wù tīng jiā ēn tài zhòng, chén děng shí bù néng xiāng ān yǐ'. níng nán hóu zuǒ liáng yù yǒu" zhōng yìn jiāng tóng yā luǎn" zhī shū, jiǔ jiāng zǒng dū yuán jì xián yì yǒu" xīng píng yǒu kě niàn zhī láo" shū zhào zèng tài zǐ tài bǎo, xǔ qí zi xí jué, zài yīn yī zi jǐn yī wèi bǎi hù, cóng yōu jì zàng.
二月初五日,史可法请优恤高杰。十二月,杰妻邢氏率子元爵请恤,可法请以杰部将李本深为提督。有旨:‘兴平有子,朕岂以兵马信地遽授他人!加监军卫胤文兵部侍郎,总督杰军。所部将士,仍听邢氏统辖’。既而,再请加李本深太子太保、左都督,提督本镇,赴归德;中权总兵杨承祖赴夏邑,副将唐应虎赴虞城,苗顺甫赴砀山,后劲总兵李翔云赴双沟、右协总兵胡茂贞、左翼总兵郭虎赴泗州驻防。十四日,黄得功尝与杰争扬州而哄,至是闻杰被害,欲向扬州泄忿。史可法驰归镇抚之。请旨,上谕曰:‘大臣当先国事而后私憾,得功若向扬州,致高营兵弃河东顾,设清兵乘隙渡河,罪将谁任?诸藩当恪守臣节,不得任意’!又谕史可法:‘卿既归扬,解谕黄得功回汛,何必与孤儿寡妇争构?河上防御,责成王永吉、卫胤文料理’。十五日,刘良佐见杰死,欲并其众;疏称溃兵不宜授本深提督。刘泽清、黄得功、刘良佐又合奏‘高杰从无寸功,骄横淫杀,上天默除大恶;史可法乃欲其子承袭,又欲李本深为提督,是何肺肠?倘误听加恩太重,臣等实不能相安矣’。宁南侯左良玉有“忠胤将同压卵”之疏,九江总督袁继咸亦有“兴平有可念之劳”疏;诏赠太子太保,许其子袭爵,再荫一子锦衣卫百户,从优祭葬。
yuè" bù néng xiāng ān" yī yǔ, liú huáng bèi xié zhì cháo tíng, mù zhōng wú shàng jiǔ yǐ.
阅“不能相安”一语,刘、黄辈挟制朝廷,目中无上久矣。
zhāng jìn yàn jiàn bo cóng shàn
张缙彦荐卜从善
èr yuè, zhāng jìn yàn zòu:' dí bái èr zéi liú màn gù rǔ jiān, chén wěi lǐ dǐng zhāo ān zhèn chén wáng zhī gāng yǐ zhēng dì zhī gù, jī xiàn wáng shuài, nǎi bì mén zì shǒu, zòng bīng shā jié. chén yǐ wéi zhī gāng yí zuò zhèn nèi dì, ān xiǎng wēn bǎo. wú hú bo cóng shàn ēn wēi jiǔ zhe hé běi, yǒu" fēi jiàng" zhī hào diào shǐ huī fù, zé dū fǔ yǒu bì zhǐ zhī shǐ'.
二月,张缙彦奏:‘狄、白二贼流蔓固、汝间,臣委李鼎招安;镇臣王之纲以争地之故,激陷王帅,乃闭门自守,纵兵杀劫。臣以为之纲宜坐镇内地,安享温饱。芜湖卜从善恩威久着河北,有“飞将”之号;调使恢复,则督、抚有臂指之使’。
shǐ kě fǎ qǐng xiǎng
史可法请饷
jiǔ yuè, shǐ kě fǎ yán:' chén huáng huáng dù jiāng, qǐ zhēn tiáo hé sì zhèn zāi! cháo tíng zhī shè sì zhèn, qǐ zhēn jiāng běi shù jùn zāi! sì zhèn qǐ yǐ jiāng běi shù zhōu wèi zǐ sūn yè zāi? gāo jié yán jìn qǔ kāi guī, zhí dǎo guān luò, qí zhì shén ruì chén yú liù yuè qǐng liáng, jīn jiǔ yuè yǐ, qǐ yǒu bù shí zhī zú kě yǐ shā zéi hū'?
九月,史可法言:‘臣皇皇渡江,岂真调和四镇哉!朝廷之设四镇,岂真江北数郡哉!四镇岂以江北数州为子孙业哉?高杰言进取开、归,直捣关、雒,其志甚锐;臣于六月请粮,今九月矣,岂有不食之卒可以杀贼乎’?
shǐ kě fǎ qǐng huī fù shí yī yuè shí qī rì xīn chǒu, qīn mìng dū shuài shǐ kě fǎ wéi shí shì wàn nán fēn zhī, zhōng xīng yī wú shèng zhe mì qǐng huī fù yuǎn lüè, jī lì tóng chóu, yǐ shōu rén xīn yǐ ān tiān wèi shì:' tòng zì sān yuè lái, líng miào huāng wú shān hé dǐng fèi dà chóu zài mù, yī shǐ wèi jiā. chén bèi yuán dū shī, sǐ bù sè zé. jìn zhī mò yě, qí jūn chén rì tú zhōng yuán, ér jǐn bǎo jiāng zuǒ sòng zhī jì yě, qí jūn chén jìn lì chǔ shǔ, ér jǐn gù lín ān. gài piān ān zhě, huī fù zhī tuì bù wèi yǒu zhì zài piān ān, ér jù rán zì lì zhě yě. dà biàn zhī chū, qián lí sǎ qì shēn shì bēi gē, tòng fèn xiāng chéng, yóu yǒu zhāo qì jīn bīng jiāo xiǎng qū, wén tián wǔ xī, dùn chéng mù qì yǐ. lǚ dé běi lái táng bào, jiē yán qīng bì nán kuī shuǐ zé guǎng diào hǔ chuán, lù zé fēn bù jīng ruì. huáng hé yǐ běi, xī wèi qīng yǒu ér wǒ hé shàng zhī fáng, bǎi wèi liào lǐ. rén xīn bù yī, wēi lìng bù xíng fù chóu zhī shī bù jí yú guān shǎn, tǎo zéi zhī zhào bù dá yú běi tíng. yī sì jūn fù zhī chóu, zhì zhī mó wài zhě. jìn jiàn qīng shì, gōng rán yǐ" jiàn nì" èr zì jiā yú nán shì hé yì duàn nán chéng yě. yī dàn kòu wèi qīng bìng, bì yǐ quán lì nán qīn jí shǐ kòu shì chī zhāng zú yǐ xiāng è, bì zhuǎn yǔ qīng hé, xiān fàn dōng nán. zōng shè ān wēi, jué yú cǐ rì. wǒ jí bēi gōng fěi shí cháng dǎn wò xīn, zhěn gē dài dàn pò fǔ shěn zhōu, shàng kǒng wú jiù yú shì yǐ chén guān miào táng zhī zuò yòng yǔ bǎi zhí shì zhī jīng yíng, shū yǒu wèi jìn rán zhě. fū jiāng zhī suǒ yǐ néng kè dí zhě, qì yě jūn zhī suǒ yǐ néng yù jiāng zhě, zhì yě. miào táng zhī zhì bù fèn, zé háng jiān zhī qì bù gǔ. xià zhī shào kāng, bù wàng táo chū zì dòu zhī zhì hàn zhī guāng wǔ, bù wàng wú sǒu ruò xīn zhī shí. chén yuàn huáng shàng zhī wèi guāng wǔ shào kāng, bù yuàn zuǒ yòu xiè yù zhī chén yǐ táng sù sòng gāo zhī shuō jìn yě! yì qián běi biàn chū chuán, rén xīn hài zhèn chén děng gōng yíng shèng jià lín lì nán dōu, yì wàn zhī rén huān shēng dòng dì. huáng shàng chū jiàn chén děng, yán jí xiān dì, zé lèi xià zhān jīn cì yè xiào líng, zàn jiàn gāo huáng dì gāo huáng hòu, zé lèi hén mǎn jīn: huáng tiān hòu tǔ, shí shì jiān lín. céng jǐ hé shí, dùn wàng qián shì! xiān dì yǐ shèng míng lí cǎn huò, cǐ qiān gǔ yǐ lái suǒ wèi yǒu zhī biàn yě. xiān dì dài chén yǐ lǐ yù jiāng yǐ ēn qiě biàn chū fēi cháng, zài běi zhū chén sǐ jié zhě liáo liáo zài nán zhū chén tǎo zéi zhě liáo liáo: cǐ qiān gǔ yǐ lái suǒ wèi yǒu zhī chǐ yě. shù mín zhī jiā, fù xiōng bèi shā, shàng sī xué xiōng duàn dòu dé ér gān xīn kuàng zài cháo tíng, gù kě mó zhì! yǐ chén yǎng kuī shèng dé fǔ chá rén qíng, shì yǒu chū ér xiān zhōng gǎi dé ér jiàn yuàn. yǐ qīng zhī qiáng ruò bǐ ér wǒ zhī ruò rú cǐ yǐ qīng zhī néng xíng rén zhèng ruò bǐ ér wǒ zhī jiàn shī rén xīn rú cǐ, chén kǒng huī fù zhī wú qī ér piān ān wèi kě bǎo yě! jīn yí sù fā tǎo zéi zhī zhào, yán zé chén yǔ sì zhèn xī jiǎn jīng ruì, zhí zhǐ qín guān xuán shàng shǎng yǐ dài yǒu gōng, jiǎ pián yí yǐ zé chéng xiào. sī lún zhī bù, tòng qiè lín lí shù shǐ hǎi nèi zhōng chén yì shì wén ér gǎn jī yě. guó jiā zāo cǐ dà biàn, huáng shàng sì chéng dà tǒng, yuán yǔ qián dài bù tóng zhū chén dàn yǒu zuì zhī dāng zhū, shí wú gōng zhī zú lù. chén yú" dēng jí zhào" gǎo, jiāng" jiā ēn" yī kuǎn tè wèi shān chú bù yì bān fā zhī shí, réng fù kāi zài! wén qīng jiàn cǐ shì, pō xiào zhī. jīn ēn wài jiā ēn, fēn fēn wèi yǐ wǔ chén yāo yù, zhí děng xún cháng: míng qì làn shāng, yú sī wèi jí. yǐ hòu shì yí shèn zhòng, zhuān dài zhēn zhèng zhàn gōng shù shǐ háng jiān měng jiàng jìn bīng, yǒu suǒ jī lì yě. zhì bīng xíng tǎo zéi, zuì kǔ wú liáng sōu kuò jì bù kě xíng, quàn shū yì jué nán qiáng. shì yí jiāng nèi kù yī qiè jǐn xíng cuī jiě, còu jì jūn xū. qí yú bù jí zhī gōng yì kě yǐ zhī fán fèi, yī qiè bào bà zhāo xī zhī yàn kàn zuǒ yòu zhī gòng xiàn, yī qiè xiè jué. jí shì guān diǎn lǐ, wàn bù róng fèi, yì yí gài cóng jiǎn yuē. gài dào zéi yī rì bù miè, hǎi yǔ yī rì bù níng. jí yǒu gōng shì, qǐ néng yàn chù jí yǒu yù shí, qǐ néng ān xiǎng! cǐ shí yī jǔ yī dòng, jiē rén xīn xiàng bèi suǒ guān lín guó kuī sì suǒ zài yě. bì huáng shàng niàn niàn sī zǔ zōng zhī hóng yè kè kè fèn xiān dì zhī shēn chóu, zhèn jǔ cháo zhī jīng shén cuì sì fāng zhī wù lì, yǐ bìng yú xuǎn jiāng liàn bīng miè kòu fù chóu zhī yī shì, shù hū rén xīn yóu kě gǔ tiān yì yóu kě huí ěr! chén dài zuì róng háng, bù yí fù yù cháo zhèng rán ān nèi shí yù wài zhī běn, gù gǎn tòng qiè zhí chén'.
史可法请恢复十一月十七日(辛丑),钦命督帅史可法为时事万难分支,中兴一无胜着;密请恢复远略,激励同仇,以收人心、以安天位事:‘痛自三月来,陵庙荒芜、山河鼎沸;大仇在目,一矢未加。臣备员督师,死不塞责。晋之末也,其君臣日图中原,而仅保江左;宋之季也,其君臣尽力楚、蜀,而仅固临安。盖偏安者,恢复之退步;未有志在偏安,而遽然自立者也。大变之初,黔黎洒泣、绅士悲歌,痛愤相乘,犹有朝气;今兵骄饷诎,文恬武嬉,顿成暮气矣。屡得北来塘报,皆言清必南窥;水则广调唬船,陆则分布精锐。黄河以北,悉为清有;而我河上之防,百未料理。人心不一,威令不行;复仇之师不及于关陕,讨贼之诏不达于北廷。一似君父之仇,置之膜外者。近见清示,公然以“僭逆”二字加于南;是和议断难成也。一旦寇为清并,必以全力南侵;即使寇势鸱张足以相扼,必转与清合,先犯东南。宗社安危,决于此日。我即卑宫菲食、尝胆卧薪,枕戈待旦、破釜沈舟,尚恐无救于事;以臣观庙堂之作用与百执事之经营,殊有未尽然者。夫将之所以能克敌者,气也;君之所以能驭将者,志也。庙堂之志不奋,则行间之气不鼓。夏之少康,不忘逃出自窦之志;汉之光武,不忘芜薮爇薪之时。臣愿皇上之为光武、少康,不愿左右亵御之臣以唐肃、宋高之说进也!忆前北变初传,人心骇震;臣等恭迎圣驾临莅南都,亿万之人欢声动地。皇上初见臣等,言及先帝,则泪下沾襟;次谒孝陵,赞见高皇帝、高皇后,则泪痕满襟:皇天后土,实式监临。曾几何时,顿忘前事!先帝以圣明罹惨祸,此千古以来所未有之变也。先帝待臣以礼、驭将以恩;且变出非常,在北诸臣死节者寥寥、在南诸臣讨贼者寥寥:此千古以来所未有之耻也。庶民之家,父兄被杀,尚思穴胸断脰得而甘心;况在朝廷,顾可膜置!以臣仰窥圣德、俯察人情,似有初而鲜终、改德而见怨。以清之强若彼而我之弱如此、以清之能行仁政若彼而我之渐失人心如此,臣恐恢复之无期而偏安未可保也!今宜速发讨贼之诏,严责臣与四镇悉简精锐,直指秦关;悬上赏以待有功,假便宜以责成效。丝纶之布,痛切淋漓;庶使海内忠臣义士闻而感激也。国家遭此大变,皇上嗣承大统,原与前代不同;诸臣但〔有〕罪之当诛,实无功之足录。臣于“登极诏”稿,将“加恩”一款特为删除;不意颁发之时,仍复开载!闻清见此示,颇笑之。今恩外加恩,纷纷未已;武臣腰玉,直等寻常:名器滥觞,于斯为极。以后似宜慎重,专待真正战功;庶使行间猛将、劲兵,有所激厉也。至兵行讨贼,最苦无粮;搜括既不可行,劝输亦觉难强。似宜将内库一切尽行催解,凑济军需。其余不急之工役、可已之繁费,一切报罢;朝夕之宴衎、左右之贡献,一切谢绝。即事关典礼,万不容废,亦宜概从俭约。盖盗贼一日不灭,海宇一日不宁。即有宫室,岂能宴处;即有玉食,岂能安享!此时一举一动,皆人心向背所关、邻国窥伺所在也。必皇上念念思祖宗之鸿业、刻刻愤先帝之深仇,振举朝之精神、萃四方之物力,以并于选将练兵、灭寇复仇之一事,庶乎人心犹可鼓、天意犹可回耳!臣待罪戎行,不宜复预朝政;然安内实御外之本,故敢痛切直陈’。
shèng zhǐ:' lǎn qīng zòu shū, jù zhēng zhōng kǔn. zhèn yú huáng kǎo xiān dì shēn chóu, zhāo xī wèi cháng qù niàn shì shī běi tǎo guāng fù jiù yè, qǐ fēi zhì yuàn! dàn wài jiě bù zhì bǎi yòng kuì qū. shí fù kàng hàn, cuī kē shí nán zhuō jīn lù zhǒu, tú fán yǎng wū. xī gōng dà hūn děng fèi, rì cóng shěng yuē nèi kù wù liào, zhèng zài yì zhé. qí yú de, zhèn zhī dào le. qīng fán yǒu zhōng dǎng, bù fáng mì qiè fū chén. tǎo zéi zhào shū, hòu jí bān xíng. gāi yá mén zhī dào'.
圣旨:‘览卿奏疏,具征忠悃。朕于皇考、先帝深仇,朝夕未尝去念;誓师北讨、光复旧业,岂非至愿!但外解不至、百用匮诎。时复亢旱,催科实难;捉衿露肘,徒烦仰屋。西宫、大婚等费,日从省约;内库物料,正在议折。其余的,朕知道了。卿凡有忠谠,不妨密切敷陈。讨贼诏书,候即颁行。该衙门知道’。
" jiǎ yǐ shǐ" zài cǐ shū wèi shí èr rì zòu, ér" yí wén" zé yún' shū rù, bù xǐng'. yǔ dú cǐ shū, kù sì jiǎ shēng tòng kū wǔ hòu jìn cuì zhī shū. yuè zhī ér bù fā fèn wèi xióng zhě, zhēn xià yú zhī bù yí yě kě wèi sān tàn!
“甲乙史”载此疏为十二日奏,而“遗闻”则云‘疏入,不省’。予读此疏,酷似贾生痛哭、武侯尽瘁之书。阅之而不发愤为雄者,真下愚之不移也;可为三叹!
dà qīng shè zhèng wáng zhì shǐ kě fǎ shū
大清摄政王致史可法书
jiǎ shēn jiǔ yuè, qīng shè zhèng wáng qiǎn fù jiāng táng qǐ lóng zhì shǐ kě fǎ shū:
甲申九月,清摄政王遣副将唐起龙致史可法书:
qīng shè zhèng wáng zhì shū yú shǐ lǎo xiān shēng wén jǐ: yǔ xiàng zài shěn yáng, jí zhī yān shān wù wàng, xián tuī sī mǎ jí rù guān pò zéi, dé yǔ dōu rén shì xiāng jiē jiàn, shí jiè dì yú qīng bān, céng tuō qí shǒu lēi píng ān, quán zhì zhōng xù, wèi shěn hé shí dé dá?
清摄政王致书于史老先生文几:予向在沈阳,即知燕山物望,咸推司马;及入关破贼,得与都人士相接见,识介弟于清班,曾托其手勒平安,权致衷绪,未审何时得达?
bǐ wén dào lù fēn fēn, duō wèi jīn líng yǒu zì lì zhě. fū jūn fù zhī chóu, bù gòng dài tiān." chūn qiū" zhī yì, yǒu zéi bù tǎo, zé gù jūn bù dé shū zàng xīn jūn bù dé shū jí wèi: suǒ yǐ fáng luàn chén zéi zǐ, fǎ zhì yán yě. chuǎng zéi lǐ zì chéng chēng bīng fàn quē, shǒu dú jūn qīn zhōng guó chén mín, bù wén jiā yí yī shǐ! píng xī wáng wú sān guì jiè zài dōng chuí, dú xiào bāo xū zhī kū cháo tíng gǎn qí zhōng yì, niàn lěi shì zhī sù hǎo qì jìn rì zhī xiǎo xián, yuán zhěng pí xiū, qū chú gǒu shǔ. rù jīng zhī rì, shǒu chóng huái zōng huáng dì hòu shì hào bo zàng shān lín, xī rú diǎn lǐ. qīn wáng jiāng jūn yǐ xià, yī réng gù fēng, bù jiā gǎi xuē xūn qī wén wǔ zhū chén, xián zài cháo liè, ēn lǐ yǒu jiā. gēng shì bù jīng, qiū háo wú fàn. fāng nǐ qiū gāo qì shuǎng, qiǎn jiàng xī zhēng. chuán xí jiāng nán, lián bīng hé shuò chén shī jū lǚ, lù lì tóng xīn: bào ěr jūn fù zhī chóu, zhāng wǒ cháo tíng zhī dé. qǐ yì nán zhōu zhū jūn zǐ gǒu ān dàn xī, bù shěn shì jǐ liáo mù xū míng, dùn wàng shí hài: yǔ shén huò zhī! fū guó jiā zhī fǔ dìng yàn dōu, nǎi dé zhī yú chuǎng zéi, fēi qǔ zhī yú míng cháo yě. zéi huǐ míng cháo zhī miào zhǔ rǔ jí xiān rén wǒ guó jiā bù dàn zhēng shàn zhī láo, xī suǒ bì fù, dài wéi xuě chǐ. rén rén jūn zǐ, dāng hé rú gǎn ēn tú bào! zī nǎi chéng nì kòu jī zhū wáng shī zàn xī, jí yù xióng jù jiāng nán, zuò xiǎng yú rén zhī lì kuí zhī qíng lǐ, qǐ kě wèi píng? jiāng yǐ wéi tiān qiàn bù néng fēi dù tóu biān bù zú duàn liú yé? fū chuǎng zéi dàn wèi míng cháo suì ěr, wèi cháng dé zuì yú wǒ guó jiā yě tú yǐ bó hǎi tóng chóu, tè shēn dà yì. jīn ruò yōng hào chēng zūn, biàn shì" tiān yǒu èr rì", yǎn wèi jìng dí. yǔ jiāng jiǎn xī xíng zhī ruì, zhuǎn pèi dōng zhēng qiě nǐ shì bǐ zhòng zhū, mìng wèi qián dǎo. fū yǐ zhōng huá quán lì, shòu kùn huáng chí ér yù yǐ jiāng zuǒ yī yú jiān zhī dà guó, shèng fù zhī shù wú dài shī guī yǐ! yǔ wén jūn zǐ zhī ài rén yě yǐ dé, xì rén zé yǐ gū xī. zhū jūn zǐ guǒ shí shí zhī mìng, dǔ niàn gù zhǔ hòu ài xián wáng, yí quàn lìng xuē hào chēng fān, yǒng suí fú wèi cháo tíng dāng dài yǐ yú bīn, tǒng chéng lǐ wù dài lì hé shān, wèi zài zhū hóu wáng shàng: shù bù fù cháo tíng shēn yì tǎo zéi xīng miè jì jué zhī chū xīn. zhì yú nán zhōu qún yàn piān rán lái yí, ěr gōng ěr hóu liè jué fēn tǔ, yǒu píng xī zhī diǎn lì zài wéi zhí shì shí tú wéi zhī! wǎn jìn shì dài fū hào gāo shù míng yì ér bù gù guó jiā zhī jí, měi yǒu dà shì, zhé tóng zhù shě xī sòng rén yì lùn wèi dìng ér bīng yǐ dù hé, kě wèi yīn jiàn! xiān shēng lǐng xiù míng liú, zhǔ chí zhì jì bì néng shēn wéi zhōng shǐ, níng rěn suí sú chén fú! qǔ shě cóng wéi, yīng zǎo shěn dìng! bīng xíng zài jí, kě dōng kě xī nán guó ān wēi, zài cǐ yī jǔ. yuàn zhū jūn zǐ tóng yǐ tǎo zéi wèi xīn, wú tān shùn xī zhī róng, zhì lìng gù guó yǒu wú qióng zhī huò, wèi luàn chén zéi zǐ suǒ xiào! yǔ shí yǒu hòu wàng yān.
比闻道路纷纷,多谓金陵有自立者。夫君父之仇,不共戴天。“春秋”之义,有贼不讨,则故君不得书葬、新君不得书即位:所以防乱臣贼子,法至严也。闯贼李自成称兵犯阙,手毒君亲;中国臣民,不闻加遗一矢!平西王吴三桂介在东陲,独效包胥之哭;朝廷感其忠义,念累世之夙好、弃近日之小嫌,爰整貔貅,驱除狗鼠。入京之日,首崇怀宗皇帝后谥号;卜葬山林,悉如典礼。亲王、将军以下,一仍故封,不加改削;勋戚、文武诸臣,咸在朝列,恩礼有加。耕市不惊,秋毫无犯。方拟秋高气爽,遣将西征。传檄江南,联兵河朔;陈师鞠旅,戮力同心:报尔君父之仇,彰我朝廷之德。岂意南州诸君子苟安旦夕,不审事几;聊慕虚名,顿忘实害:予甚惑之!夫国家之抚定燕都,乃得之于闯贼,非取之于明朝也。贼毁明朝之庙主;辱及先人;我国家不惮征缮之劳,悉索敝赋,代为雪耻。仁人君子,当何如感恩图报!兹乃乘逆寇稽诛、王师暂息,即欲雄据江南,坐享渔人之利;揆之情理,岂可谓平?将以为天堑不能飞渡、投鞭不足断流耶?夫闯贼但为明朝祟耳,未尝得罪于我国家也;徒以薄海同仇,特申大义。今若拥号称尊,便是“天有二日”,俨为劲敌。予将简西行之锐,转旆东征;且拟释彼重诛,命为前导。夫以中华全力,受困潢池;而欲以江左一隅兼支大国,胜负之数无待蓍龟矣!予闻君子之爱人也以德,细人则以姑息。诸君子果识时知命,笃念故主、厚爱贤王,宜劝令削号称藩,永绥福位;朝廷当待以虞宾,统承礼物;带砺河山,位在诸侯王上:庶不负朝廷伸义讨贼、兴灭继绝之初心。至于南州群彦翩然来仪,尔公尔侯、列爵分土,有平西之典例在;惟执事实图维之!晚近士大夫好高树名义而不顾国家之急,每有大事,辄同筑舍;昔宋人议论未定而兵已渡河,可为殷鉴!先生领袖名流,主持至计;必能深维终始,宁忍随俗沉浮!取舍从违,应早审定!兵行在即,可东可西;南国安危,在此一举。愿诸君子同以讨贼为心,毋贪瞬息之荣,致令故国有无穷之祸,为乱臣贼子所笑!予实有厚望焉。
" jì" yǒu zhī:' wéi shàn rén néng shòu jìn yán'. gǎn bù fù xīn, zhù wén míng jiào jiāng tiān zài wàng, yán qí wèi láo. shū bù jìn yì. shǐ kě fǎ dá shū
“记”有之:‘惟善人能受尽言’。敢布腹心,伫闻明教;江天在望,延跂为劳。书不尽意。史可法答书
nán zhōng xiàng jiē hǎo yīn, suí qiǎn shǐ xùn wú dà jiàng jūn, wèi gǎn jù tōng zuǒ yòu fēi wěi lóng yì yú cǎo mǎng yě, chéng yǐ" dài fū wú sī jiāo"," chūn qiū" zhī yì. jīn kǒng zǒng zhī jì, hū pěng wǎn jiān zhī zhāng, bù chì cóng tiān ér jiàng yě. fěng dú zài sān, yīn yīn zhì yì ruò yǐ nì zéi shàng jī tiān tǎo wèi guì guó yōu, fǎ qiě gǎn qiě kuì. jù zuǒ yòu bù chá, wèi nán zhōng chén mín tōu ān jiāng zuǒ, dùn wàng jūn fù zhī chóu jìng wèi diàn xià yī xiáng chén zhī.
南中向接好音,随遣使讯吴大将军,未敢遽通左右;非委隆谊于草莽也,诚以“大夫无私交”,“春秋”之义。今倥偬之际,忽捧琬瑊之章,不啻从天而降也。讽读再三,慇慇致意;若以逆贼尚稽天讨为贵国忧,法且感且愧。惧左右不察,谓南中臣民偷安江左,顿忘君父之仇;敬为殿下一详陈之。
wǒ dà xíng huáng dì jìng tiān fǎ zǔ qín zhèng ài mín, zhēn yáo shùn zhī zhǔ yě yǐ yōng chén wù guó, zhì yǒu sān yuè shí jiǔ zhī biàn. fǎ dài zuì nán shū, jiù yuán wú jí. shī cì jiāng shàng, xiōng wèn suì lái dì chè tiān bēng, chuān kū hǎi jié. jiē hū! rén shú wú jūn? suī sì fǎ yú shì cháo yǐ wéi xiè xiè zhī jiè, yì xī zú wèi xiān dì yú dì xià zāi! ěr shí nán zhōng chén mín āi tòng rú sàng kǎo bǐ, wú bù fǔ yīng qiè chǐ, yù xī dōng nán zhī jiǎ, lì jiǎn xiōng chóu ér èr sān lǎo chéng, wèi" guó pò jūn wáng, zōng shè wéi zhòng", xiāng yǔ yíng lì jīn shàng, yǐ xì zhōng wài rén xīn. jīn shàng fēi tā, shén zōng zhī sūn guāng zōng yóu zǐ ér dà xíng huáng dì zhī xiōng yě míng zhèng yán shùn, tiān yú rén guī. wǔ yuè shuò rì, jià lín nán dōu, wàn xìng jiā dào huān hū, shēng wén shù lǐ qún chén quàn jìn, jīn shàng bēi bù zì shèng, ràng zài ràng sān, jǐn yǔn jiān guó. dài chén mín fú quē lǚ qǐng, shǐ yú shí wǔ rì zhèng wèi nán dōu. cóng qián fèng jí hé qīng, ruì yīng fēi yī. jí gào miào zhī rì, zǐ qì rú gài, zhù wén shēng xiāo, wàn mù gòng zhān, xīn chuán shèng shì dà jiāng yǒng chū nán zǐ shù wàn, zhù xiū gōng diàn: shì qǐ fēi tiān yì zāi! yuè shù rì, jí mìng fǎ shì shī jiāng běi, kè rì xī zhēng. hū chuán wǒ dà jiàng jūn wú sān guì jiǎ bīng guì guó, pò zǒu nì chéng diàn xià rù dōu, wèi wǒ xiān huáng dì hòu fā sāng chéng lǐ, sǎo qīng gōng què, fǔ jí qún lí, qiě bà tì fā zhī lìng, shì bù wàng běn cháo: cǐ děng jǔ dòng, zhèn gǔ shuò jīn fán wèi dà míng chén zǐ, wú bú shì jì běi xiàng dǐng lǐ jiā é, qǐ dàn rú míng yù suǒ yún" gǎn ēn tú bào" yǐ hū! jǐn yú bā yuè báo zhì kuāng fěi, qiǎn shǐ kào shī jiān yù qǐng mìng hóng cái, lián bīng xī tǎo. shì yǐ wáng shī jì fā, fù cì jiāng huái. nǎi rǔ míng huì, yǐn" chūn qiū" dà yì lái xiāng jié zé shì tuī yán zhī, cǐ yòu wèi" liè guó jūn hōng, shì zǐ yīng lì yǒu zéi wèi tǎo, bù rěn sǐ qí jūn zhě" zhī shuō ěr. ruò fú tiān xià gòng zhǔ shēn xùn shè jì qīng gōng huáng zǐ cǎn biàn fēi cháng, ér yóu jū qiān" bù jí wèi" zhī wén zuò mèi" dà yī tǒng" zhī yì, zhōng yuán dǐng fèi, cāng cù chū shī, jiāng hé yǐ wéi xì rén xīn hào zhào zhōng yì? zǐ yáng" gāng mù", zhǒng shì" chūn qiū". qí jiān tè shū, rú mǎng yí hàn dǐng, guāng wǔ zhōng xīng pī fèi shān yáng, zhāo liè jiàn zuò huái mǐn wáng guó, jìn yuán sì jī huī qīn méng chén, sòng gāo zuǎn tǒng: shì jiē yú guó chóu wèi jiǎn zhī rì jí zhèng wèi hào," gāng mù" wèi cháng chì wèi zì lì, zú yǐ zhèng tǒng yǔ zhī. shèn zhì rú xuán zōng xìng shǔ, tài zǐ jí wèi líng wǔ yì zhě cī zhī, yì wèi cháng bù xǔ yǐ xíng quán, xìng qí guāng fù jiù wù yě. běn cháo chuán shì shí liù, zhèng tǒng xiāng chéng, zì zhì guàn dài zhī zú jì jué cún wáng, rén fēng xiá bèi guì guó xī zài xiān cháo, sù yīng fēng hào, zài zài méng fǔ. hòu yǐ xiǎo rén gòu xìn, zhì qǐ bīng duān xiān dì shēn tòng jí zhī, xuán jiā zhū lù: cǐ diàn xià zhī suǒ zhī yě. jīn tòng xīn běn cháo zhī nán, qū chú luàn nì, kě wèi dà yì fù zhe yú" chūn qiū" yǐ. ruò chéng wǒ guó yùn zhōng wēi, yī dàn shì tóng gē jù zhuǎn yù yí shī dōng xià, ér yǐ qián dǎo mìng yuán xiōng, yì lì jiān shōu ēn chóu shū hū, jiǎng luàn zéi ér zhǎng kòu chóu: cǐ bù wéi gū běn cháo jiè lì fù chóu zhī xīn, yì shén wéi diàn xià zhàng yì fú wēi zhī chū zhì yǐ! xī qì dān hé sòng, zhǐ suì shū yǐ jīn zēng huí hé zhù táng, yuán bù lì qí tǔ dì. kuàng guì guó dǔ niàn shì hǎo, bīng yǐ yì dòng wàn dài zhān yǎng, zài cǐ yī jǔ. ruò fú shǒu zú qí nán, bìng tóng qín yuè guī cǐ fú yuán, wéi dé bù zú: shì yǐ yì shǐ ér yǐ lì zhōng, yí zéi rén qiè xiào yě, guì guó qǐ qí rán yú?
我大行皇帝敬天法祖、勤政爱民,真尧、舜之主也;以庸臣误国,致有三月十九之变。法待罪南枢,救援无及。师次江上,凶问遂来;地坼天崩,川枯海竭。嗟乎!人孰无君?虽肆法于市朝以为泄泄之戒,亦奚足慰先帝于地下哉!尔时南中臣民哀痛如丧考妣,无不抚膺切齿,欲悉东南之甲,立翦凶仇;而二、三老成,谓“国破君亡,宗社为重”,相与迎立今上,以系中外人心。今上非他,神宗之孙、光宗犹子而大行皇帝之兄也;名正言顺,天与人归。五月朔日,驾临南都,万姓夹道欢呼,声闻数里;群臣劝进,今上悲不自胜,让再、让三,仅允监国。迨臣民伏阙屡请,始于十五日正位南都。从前凤集河清,瑞应非一。即告庙之日,紫气如盖,祝文升霄,万目共瞻,欣传盛事;大江涌出楠梓数万,助修宫殿:是岂非天意哉!越数日,即命法视师江北,刻日西征。忽传我大将军吴三桂假兵贵国,破走逆成;殿下入都,为我先皇帝后发丧成礼,扫清宫阙,抚戢群黎,且罢薙发之令,示不忘本朝:此等举动,振古铄今;凡为大明臣子,无不是跽北向、顶礼加额,岂但如明谕所云“感恩图报”已乎!谨于八月薄治筐篚,遣使犒师;兼欲请命鸿裁,连兵西讨。是以王师既发,复次江、淮。乃辱明诲,引“春秋”大义来相诘责;试推言之,此又为“列国君薨,世子应立;有贼未讨,不忍死其君者”之说耳。若夫天下共主身殉社稷、青宫皇子惨变非常,而犹拘牵“不即位”之文、坐昧“大一统”之义,中原鼎沸,仓卒出师,将何以维系人心、号召忠义?紫阳“纲目”,踵事“春秋”。其间特书,如莽移汉鼎,光武中兴;丕废山阳,昭烈践祚;怀、愍亡国,晋元嗣基;徽、钦蒙尘,宋高缵统:是皆于国雠未翦之日亟正位号,“纲目”未尝斥为自立,卒以正统予之。甚至如玄宗幸蜀,太子即位灵武;议者疵之,亦未尝不许以行权,幸其光复旧物也。本朝传世十六,正统相承,自治冠带之族;继绝存亡,仁风遐被贵国昔在先朝,夙膺封号,载在盟府。后以小人构衅,致启兵端;先帝深痛疾之,旋加诛僇:此殿下之所知也。今痛心本朝之难,驱除乱逆,可谓大义复着于“春秋”矣。若乘我国运中微,一旦视同割据;转欲移师东下,而以前导命元凶,义利兼收、恩仇倏忽,奖乱贼而长寇仇:此不惟孤本朝借力复仇之心,亦甚违殿下仗义扶危之初志矣!昔契丹和宋,止岁输以金缯;回纥助唐,原不利其土地。况贵国笃念世好,兵以义动;万代瞻仰,在此一举。若夫手足齐难,并同秦、越;规此幅员,为德不卒:是以义始而以利终,贻贼人窃笑也,贵国岂其然欤?
wǎng zhě xiān dì zhěn niàn huáng chí, bù rěn jǐn lù jiǎo fǔ hù yòng, yí wù zhì jīn. jīn shàng tiān zòng yīng wǔ, kè kè yǐ fù chóu wèi niàn miào táng zhī shàng, hé zhōng tǐ guó. jiè zhòu zhī shì, yǐn qì zhěn gē zhōng yì mín bīng, yuàn wèi guó sǐ. qiè yǐ tiān wáng nì chuǎng, dāng bù yuè yú sī shí yǐ. yǔ yǒu yún:' shù dé wù zī, chú è wù jìn'. jīn nì zéi wèi fú tiān zhū, dié zhī juǎn tǔ xī qín, fāng tú bào fù cǐ bù dú běn cháo bù gòng dài tiān zhī hèn, yì yì guì guó" chú è wèi jǐn" zhī yōu. fú qǐ jiān tóng chóu zhī yì quán shǐ zhōng zhī dé, hé shī jìn tǎo, wèn zuì qín zhōng gòng xiāo nì chéng zhī tóu, yǐ xiè fū tiān zhī hèn: zé guì guó yì wèn zhào yào qiān qiū, běn cháo tú bào wéi lì shì shì. cóng cǐ liǎng guó shì tōng méng hǎo, chuán zhī wú qióng bù yì xiū hū! zhì yú niú ěr zhī méng, běn cháo shǐ chén jiǔ yǐ zài dào bù rì dǐ yàn, fèng pán yú cóng shì yǐ.
往者先帝轸念潢池,不忍尽戮;剿抚互用,贻误至今。今上天纵英武,刻刻以复仇为念;庙堂之上,和衷体国。介胄之士,饮泣枕戈;忠义民兵,愿为国死。窃以天亡逆闯,当不越于斯时矣。语有云:‘树德务滋,除恶务尽’。今逆贼未伏天诛,谍知卷土西秦,方图报复;此不独本朝不共戴天之恨,抑亦贵国“除恶未尽”之忧。伏乞坚同仇之谊、全始终之德,合师进讨,问罪秦中;共枭逆成之头,以泄敷天之恨:则贵国义问照耀千秋,本朝图报惟力是视。从此两国世通盟好,传之无穷;不亦休乎!至于牛耳之盟,本朝使臣久已在道;不日抵燕,奉盘盂从事矣。
fǎ běi wàng líng miào, wú tì kě yǔn shēn xiàn dà lù, zuì yīng wàn sǐ. suǒ yǐ bù jí cóng xiān dì yú dì xià zhě, shí wèi shè jì zhī gù." chuán" yuē:' jié gǔ gōng zhī lì, jì zhī yǐ zhōng zhēn'. fǎ chù jīn rì, jū gōng zhì mìng, kè jìn chén jié ér yǐ. jí rì jiǎng shuài sān jūn cháng qū dù hé, yǐ qióng hú shǔ zhī kū, guāng fù shén zhōu, yǐ bào jīn shàng jí dà xíng huáng dì zhī ēn. guì guó jí yǒu tā mìng, fú gǎn yù wén wéi diàn xià shí zhāo jiàn zhī!
法北望陵庙,无涕可陨;身陷大戮,罪应万死。所以不即从先帝于地下者,实为社稷之故。“传”曰:‘竭股肱之力,继之以忠贞’。法处今日,鞠躬致命,克尽臣节而已。即日奖帅三军长驱渡河,以穷狐鼠之窟,光复神州,以报今上及大行皇帝之恩。贵国即有他命,弗敢与闻;惟殿下实昭鉴之!
hóng guāng jiǎ shēn jiǔ yuè shí wǔ rì.
宏光甲申九月十五日。
hé liàng gōng, nán zhí tóng chéng rén zǎi xiàng hé rú chǒng zhī sūn yě. liàng gōng shǎo yǒu yì cái, shí wéi shǐ dào lín mù bīn cǐ shū nǎi qí shǒu bǐ. shùn zhì dīng yǒu, liàng gōng jǔ xiào lián jiā yú nán jīng wǔ dìng qiáo.
何亮工,南直桐城人;宰相何如宠之孙也。亮工少有逸才,时为史道邻幕宾;此书乃其手笔。顺治丁酉,亮工举孝廉;家于南京武定桥。
shǐ kě fǎ zòu lǐ jì yù jiàng dà qīng zhēng yuè chū jiǔ rì guǐ sì, shǐ kě fǎ shàng shū:' chén qián fū suǒ bào qīng yù wáng zì mèng xiàn dù hé, yuē wǔ liù qiān qí bù zú shàng zài dān huái, yù wǎng tóng guān: jiē lǐ jì yù jiē yǐn cháng qū ér lái, kè rì kě zhì. jù cǐ, lǐ jì yù jiàng fù què rán yǐ. kuàng gōng pī zhī rì wèi fǎn jǐ níng, qǐ yī kè wàng jiāng běi zāi! qǐng mìng gāo jié tí bīng èr wàn, yǔ zhāng jìn yàn zhí dǐ kāi luò, jù hǔ láo liú liáng zuǒ tiē fáng pī sù'. yòu yán:' yù shǐ chén jìn wǎng diào qián bīng wǔ qiān rén, bàn zǎi yǎo rán qǐ cuī zhī zǎo dào'. shàng cóng zhī, mìng gěi mǐn chòng sān shí méi. yòu zòu:' qīng bīng dù luò yáng, hé nán fǔ àn jù bì yú yǐng shòu'.
史可法奏李际遇降大清正月初九日(癸巳),史可法上书:‘陈潜夫所报清豫王自孟县渡河,约五、六千骑;步卒尚在单、怀,欲往潼关:皆李际遇接引长驱而来,刻日可至。据此,李际遇降附确然矣。况攻邳之日未返济宁,岂一刻忘江北哉!请命高杰提兵二万,与张缙彦直抵开、雒,据虎牢;刘良佐贴防邳、宿’。又言:‘御史陈荩往调黔兵五千人,半载杳然;乞催之早到’。上从之,命给闽铳三十枚。又奏:‘清兵渡洛阳,河南抚按俱避于颍、寿’。
shǐ kě fǎ zòu hé yì bù chéng
史可法奏和议不成
shí èr rì bǐng shēn, shǐ kě fǎ yán:' běi shǐ zhī xuán, hé yì yǐ wú chéng yǐ. xiàng yǐ quán lì yù kòu ér bù zú, jīn fù fēn yǐ yù běi yǐ. táng sòng mén hù zhī huò yǔ guó shǐ zhōng, yǐ yì qì xiāng jī, huà chéng ēn chóu. yǒu xīn zhī shì, fāng yǐ wéi wēi shēn zhī chǎng ér wú shí zhī rén, zhuǎn yǐ wéi kuài yì zhī jì. shú yǒu shèn yú qiāng wǒ jūn fù fù wǒ bāng jiā zhě? bù cǐ zhī chóu ér xiū yá zì zhī wēi, zhēn bù zhī lèi yǐ: cǐ chén suǒ wàng yú miào táng yě. xiān dì zhī dài zhū zhèn hé děng hòu ēn huáng shàng zhī fēng zhū zhèn hé děng lóng yù zhū zhèn zhī bù néng jiù nán, hé děng zuì guò! shì cǐ bù wèn ér rì xún gān gē, yú xīn rěn hū? hé bù chéng, wéi yǒu zhàn zhàn fēi zhū jiàng zhī shì ér shuí shì yě? kǔn wài shì miào táng, miào táng shì huáng shàng yóu wàng shēn sī tòng fèn, wú rán xiè dá! gǔ rén yán:" bù běn rén qíng, hé yóu huī fù" jīn zhī rén qíng, dà kě jiàn yǐ'. zhì shí sì rì, kě fǎ qī qǐng jiē jì. shí mù kè chí jīn sì chū, yǐ zhào jí wéi míng, bù wèn suǒ zhì ér kě fǎ gōng zì jiǎn kǔ, jūn xū cháng fá, rén jiē xī zhī.
十二日(丙申),史可法言:‘北使之旋,和议已无成矣。向以全力御寇而不足,今复分以御北矣。唐、宋门户之祸与国始终,以意气相激,化成恩仇。有心之士,方以为危身之场;而无识之人,转以为快意之计。孰有甚于戕我君父、覆我邦家者?不此之仇而修睚眦之微,真不知类矣:此臣所望于庙堂也。先帝之待诸镇何等厚恩、皇上之封诸镇何等隆遇;诸镇之不能救难,何等罪过!释此不问而日寻干戈,于心忍乎?和不成,惟有战;战非诸将之事而谁事也?阃外视庙堂,庙堂视皇上;尤望深思痛愤,无然泄沓!古人言:“不本人情,何由恢复”;今之人情,大可见矣’。至十四日,可法七请接济。时幕客驰金四出,以召集为名,不问所至;而可法躬自俭苦,军需尝乏,人皆惜之。
" hé yì bù chéng" yī shū," biān nián" zài yú jiǎ shēn shí èr yuè xià xún.
“和议不成”一疏,“编年”载于甲申十二月下旬。
shǐ kě fǎ qiú tuì
史可法求退
zhēng yuè èr shí sì rì wù shēn, shǐ kě fǎ shàng shū qiú tuì, yán:' wèi yìn wén jiē wèi yī shì quán, wèi chén zhuì yóu yīng qù, yù zhào chén shǐ hái. chén tǎo zéi wèi xiào, wàng jì hái cháo chén suī zhì yú, jì bù chū cǐ. zāo jūn fù zhī biàn yīng jiǎn mìng zhī lóng, qiān nán wàn kǔ, chén hé zì ān'! shàng wèi miǎn zhī. yòu yán:'" chūn qiū" jí wèi chū nián, bì chēng yuán nián míng rén jūn zhī yòng yě. jìng tiān fǎ zǔ rèn xián shǐ néng jié yòng ài rén qín zhèng jiǎng xué, wéi huáng shàng lì xíng wú yì, jiāng yóu yuán nián yǐ zhì yì wàn nián yǐ'.
正月二十四日(戊申),史可法上疏求退,言:‘卫胤文揭为一事权,谓臣赘疣应去,欲召臣使还。臣讨贼未效,妄冀还朝;臣虽至愚,计不出此。遭君父之变、膺简命之隆,千难万苦,臣何自安’!上慰勉之。又言:‘“春秋”即位初年,必称元年;明人君之用也。敬天法祖、任贤使能、节用爱人、勤政讲学,惟皇上力行无斁,将由元年以至亿万年矣’。
shǐ kě fǎ lùn jūn zī èr yuè shí sì rì dīng mǎo, shǐ kě fǎ yán:' dāng rì jiàn zhì sì fān, huī fù nán qī, ér jūn zī zuì jí zài huái yáng zé yǒu shuì kě què, ér lú fèng zé fǒu: cǐ dé gōng liáng zuǒ suǒ yǐ yǒu piān kū zhī jiē yě. chén měi suì xiǎng yín yǒu běn zhé liù shí wàn shù, nèi wǔ wàn yǎng xú zhōu bīng yī wàn wǔ qiān yǎng sì zhōu bīng, guān bīng jiān yǒu kào shǎng. yì jiāng huái yáng liǎng guān suì zhēng, chén yǔ dé gōng liáng zuǒ sān gǔ jūn fēn. cǐ shí běi dào bù tōng, měi jì bù guò wǔ qiān ruò néng shǒu zhù jiāng běi, zé shuì guī cháo tíng. fǒu zé, dì qiě nán cún, hé cóng què shuì'.
史可法论军资二月十四日(丁卯),史可法言:‘当日建置四藩,恢复难期,而军资最急;在淮、扬则有税可榷,而庐、凤则否:此得功、良佐所以有偏枯之嗟也。臣每岁饷银有本、折六十万数,内五万养徐州兵、一万五千养泗州兵,官兵间有犒赏。议将淮、扬两关岁征,臣与得功、良佐三股均分。此时北道不通,每季不过五千;若能守住江北,则税归朝廷。否则,地且难存,何从榷税’。
shǐ kě fǎ zòu sì zhōu jiāng
史可法奏泗州将
sān yuè jiǎ shēn shuò, shǐ kě fǎ shàng yán:' sì zhōu zhèn jiāng lǐ shì chūn lián ér yǒu wēi, yī bìng jù wáng. qí dì yù chūn duì wǔ jīng yán, dì fāng xiāng ān fèng zhǐ yòng dài yǐ. huáng dé gōng jiān zhú pǔ kǒu jiāng zhāng tiān fú, bù yì gǎi zhāng tiān fú yú sì zhōu gāo yíng gè jiāng yǐ sì zhōu wèi qí fēn dì, tiān fú ruò lái, kǒng nán xiāng ān. bǐ yī xiōng tiān lù qiān jiā shǔ zhì, zǒng bīng bo cóng shàn è zhī yú pō suǒ duó qí mǎ luó, jiā juàn jīng luò shuǐ zhōng. qǐ chì bù réng yòng yù chūn, qí tiān fú lìng yòng'. shàng rú qí yán.
三月甲申朔,史可法上言:‘泗州镇将李世春廉而有威,一病遽亡。其弟遇春队伍精严,地方相安;奉旨用代矣。黄得功坚逐浦口将张天福,部议改张天福于泗州;高营各将以泗州为其分地,天福若来,恐难相安。比伊兄天禄迁家属至,总兵卜从善扼之于泊所;夺其马骡,家眷惊落水中。乞敕部仍用遇春,其天福另用’。上如其言。
shǐ kě fǎ běi zhēng shū
史可法北征疏
sì yuè guǐ chǒu shuò, shǐ kě fǎ" běi zhēng shū" yún:' chén shòu mìng dū shī, wú rì bù yǐ guó shì wèi niàn. ér rén qíng nán xié, shì jú fēn gèng suī zhōu dà biàn zhī hòu, yòu yǒu wéi yáng zhī gòu. wài wǔ wèi yù, nèi xìn fāng shēn yōng jié zhì zhī xū míng fù fēng jiāng zhī dà zuì, qiè zì bēi yě! xiān shì, tí dū zhī mìng wèi xià, gāo yíng jiàng shì xiōng xiōng chén bù dé bù róng zhī yǐ zhèn jìng. běn yuè èr shí sān rì, chén yì diào bīng běi xiàng, lǐ běn shēn shēn huàn yōng wèi qǐ jīn chén bù dé yǐ, xiān jiāng zhèn chén hú mào zhēn jìn fā yǐ'.
四月癸丑朔,史可法“北征疏”云:‘臣受命督师,无日不以国事为念。而人情难协,事局纷更;睢州大变之后,又有维扬之构。外侮未御,内衅方深;拥节制之虚名、负封疆之大罪,窃自悲也!先是,提督之命未下,高营将士汹汹;臣不得不容之以镇静。本月二十三日,臣议调兵北向,李本深身患痈未起;今臣不得已,先将镇臣胡茂贞进发矣’。