tài shān zhī dōng, yǒu lǐ quán, qí xíng rú jǐng, běn tǐ shì shí yě. yù qǔ yǐn zhě, jiē xǐ xīn zhì, guì ér yì zhī, zé quán chū rú fēi, duō shǎo zú yòng, ruò huò wū màn, zé quán zhǐ yān. gài shén míng zhī cháng zhì zhě yě. èr huá zhī shān, běn yī shān yě, dāng hé, hé shuǐ guò zhī, ér qū xíng hé shén jù líng, yǐ shǒu bò kāi qí shàng, yǐ zú dǎo lí qí xià, zhōng fēn wéi liǎng. yǐ lì hé liú. jīn guān shǒu jī yú huá yuè shàng, zhǐ zhǎng zhī xíng jù zài jiǎo jī zài shǒu yáng shān xià, zhì jīn yóu cún. gù zhāng héng zuò xī jīng fù suǒ chēng" jù líng bì xì, gāo zhǎng yuǎn zhí, yǐ liú hé qū," shì yě.
泰山之东,有澧泉,其形如井,本体是石也。欲取饮者,皆洗心志,跪而挹之,则泉出如飞,多少足用,若或污漫,则泉止焉。盖神明之尝志者也。二华之山,本一山也,当河,河水过之,而曲行;河神巨灵,以手擘开其上,以足蹈离其下,中分为两。以利河流。今观手迹于华岳上,指掌之形具在;脚迹在首阳山下,至今犹存。故张衡作西京赋所称“巨灵赑屃,高掌远跖,以流河曲,”是也。
hàn wǔ xǐ nán yuè zhī jì yú lú jiāng, qián xiàn, huò shān zhī shàng, wú shuǐ, miào yǒu sì huò, kě shòu sì shí hú, zhì jì shí, shuǐ zhé zì mǎn, yòng zhī, zú le, shì bì, jí kōng, chén tǔ shù yè, mò zhī wū yě. jī wǔ shí suì, suì zuò sì jì, hòu dàn zuò sān jì, yī huò zì bài.
汉武徙南岳之祭于庐江,灊县,霍山之上,无水,庙有四镬,可受四十斛,至祭时,水辄自满,用之,足了,事毕,即空,尘土树叶,莫之污也。积五十岁,岁作四祭,后但作三祭,一镬自败。
fán dōng zhī kǒu, yǒu fán shān, ruò tiān hàn, yǐ huǒ shāo shān, jí zhì dà yǔ. jīn wǎng yǒu yàn. kōng chéng zhī dì, jīn míng wéi kǒng bǎo, zài lǔ nán, shān zhī xué wài, yǒu shuāng shí, rú huán yíng qǐ lì, gāo shù zhàng. lǔ rén xián gē jì sì, xué zhōng wú shuǐ, měi dāng jì shí, sǎ sǎo yǐ gào, zhé yǒu qīng quán zì shí jiān chū, zú yǐ zhōu shì. jì yǐ, quán yì zhǐ. qí yàn zhì jīn cún yān.
樊东之口,有樊山,若天旱,以火烧山,即至大雨。今往有验。空乘之地,今名为孔宝,在鲁南,山之穴外,有双石,如桓楹起立,高数丈。鲁人弦歌祭祀,穴中无水,每当祭时,洒扫以告,辄有清泉自石间出,足以周事。既已,泉亦止。其验至今存焉。
xiāng xué zhōng yǒu hēi tǔ, suì dà hàn, rén zé gòng yōng shuǐ yǐ sāi cǐ xué xué yān, zé dà yǔ lì zhì.
湘穴中有黑土,岁大旱,人则共壅水以塞此穴;穴淹,则大雨立至。
qín huì wáng èr shí qī nián, shǐ zhāng yí zhù chéng dū chéng, lǚ tuí. hū yǒu dà guī fú yú jiāng, zhì dōng zǐ chéng dōng nán yú ér bì. yí yǐ wèn wū. wū yuē:" yī guī zhù zhī." biàn jiù, gù míng guī huà chéng. yóu quán xiàn, qín shí zhǎng shuǐ xiàn yě. shǐ huáng shí tóng yáo yuē:" chéng mén yǒu xuè, chéng dāng xiàn méi wèi hú." yǒu yù wén zhī, zhāo zhāo wǎng kuī. mén jiāng yù juàn zhī. yù yán qí gù. hòu mén jiāng yǐ quǎn xuè tú mén, yù jiàn xuè, biàn zǒu qù. hū yǒu dà shuǐ, yù méi xiàn. zhǔ bù lìng gàn rù bái lìng, lìng yuē:" hé hū zuò yú?" gàn yuē:" míng fǔ yì zuò yú." suì lún wéi hú.
秦惠王二十七年,使张仪筑成都城,屡颓。忽有大龟浮于江,至东子城东南隅而毙。仪以问巫。巫曰:“依龟筑之。”便就,故名龟化城。由拳县,秦时长水县也。始皇时童谣曰:“城门有血,城当陷没为湖。”有妪闻之,朝朝往窥。门将欲縳之。妪言其故。后门将以犬血涂门,妪见血,便走去。忽有大水,欲没县。主簿令干入白令,令曰:“何忽作鱼?”干曰:“明府亦作鱼。”遂沦为湖。
qín shí, zhù chéng yú wǔ zhōu sāi nèi, yǐ bèi hú, chéng jiāng chéng, ér bēng zhě shù yān. yǒu mǎ chí zǒu, zhōu xuán fǎn fù, fù lǎo yì zhī, yīn yī mǎ jī yǐ zhù chéng, chéng nǎi bù bēng. suì míng mǎ yì. qí gù chéng jīn zài shuò zhōu.
秦时,筑城于武周塞内,以备胡,城将成,而崩者数焉。有马驰走,周旋反复,父老异之,因依马迹以筑城,城乃不崩。遂名马邑。其故城今在朔州。
hàn wǔ dì záo kūn míng chí, jí shēn, xī shì huī mò, wú fù tǔ. jǔ cháo bù jiě. yǐ wèn dōng fāng shuò. shuò yuē:" chén yú bù zú yǐ zhī zhī." yuē:" shì wèn xī yù rén." dì yǐ shuò bù zhī, nán yǐ yí wèn. zhì hòu hàn míng dì shí, xī yù dào rén rù lái luò yáng, shí yǒu yì fāng shuò yán zhě, nǎi shì yǐ wǔ dì shí huī mò wèn zhī. dào rén yún:" jīng yún:' tiān dì dà jié jiāng jǐn, zé jié shāo.' cǐ jié shāo zhī yú yě." nǎi zhī shuò yán yǒu zhǐ.
汉武帝凿昆明池,极深,悉是灰墨,无复土。举朝不解。以问东方朔。朔曰:“臣愚不足以知之。”曰:“试问西域人。”帝以朔不知,难以移问。至后汉明帝时,西域道人入来洛阳,时有忆方朔言者,乃试以武帝时灰墨问之。道人云:“经云:‘天地大劫将尽,则劫烧。’此劫烧之余也。”乃知朔言有旨。
lín sì xiàn yǒu liào shì, shì lǎo shòu. hòu yí jū, zǐ sūn zhé cán zhé. tā rén jū qí gù zhái, fù lěi shì shòu. nǎi zhī shì zhái suǒ wéi. bù zhī hé gù. yí jǐng shuǐ chì. nǎi jué jǐng zuǒ yòu, dé gǔ rén mái dān shā shù shí hú dān zhī rù jǐng, shì yǐ yǐn shuǐ ér dé shòu.
临汜县有廖氏,世老寿。后移居,子孙辄残折。他人居其故宅,复累世寿。乃知是宅所为。不知何故。疑井水赤。乃掘井左右,得古人埋丹砂数十斛;丹汁入井,是以饮水而得寿。
jiāng dōng míng" yú fù" zhě: xī wú wáng hé lǘ jiāng xíng, shí kuài, yǒu yú, yīn qì zhōng liú, xī huà wéi yú jīn yú zhōng yǒu míng" wú wáng kuài yú" zhě, zhǎng shù cùn, dà zhě rú zhù, yóu yǒu kuài xíng.
江东名“余腹”者:昔吴王阖闾江行,食脍,有余,因弃中流,悉化为鱼;今鱼中有名“吴王脍余”者,长数寸,大者如箸,犹有脍形。
péng chóng yuè, xiè yě. cháng tōng mèng yú rén, zì chēng" zhǎng qīng." jīn lín hǎi rén duō yǐ" zhǎng qīng" hū zhī.
蟛(虫越),蟹也。尝通梦于人,自称“长卿。”今临海人多以“长卿”呼之。
nán fāng yǒu chóng, míng" chóng yú," yī míng" zhú," yòu míng" qīng fú," xíng sì chán ér shāo dà, wèi xīn měi, kě shí. shēng zǐ bì yī cǎo yè, dà rú cán zǐ, qǔ qí zi, mǔ jí fēi lái, bù yǐ yuǎn jìn, suī qián qǔ qí zi, mǔ bì zhī chù. yǐ mǔ xuè tú qián bā shí yī wén, yǐ zi xuè tú qián bā shí yī wén: měi shì wù. huò xiān yòng mǔ qián, huò xiān yòng zi qián, jiē fù fēi guī. lún zhuàn wú yǐ. gù huái nán zǐ shù yǐ zhī huán qián, míng yuē" qīng fú."
南方有虫,名“●(虫禺),”一名“●蠋,”又名“青蚨,”形似蝉而稍大,味辛美,可食。生子必依草叶,大如蚕子,取其子,母即飞来,不以远近,虽潜取其子,母必知处。以母血涂钱八十一文,以子血涂钱八十一文:每市物。或先用母钱,或先用子钱,皆复飞归。轮转无已。故淮南子术以之还钱,名曰“青蚨。”
tǔ fēng, míng yuē" guǒ," jīn shì wèi","" xì yāo" zhī lèi. qí wèi wù xióng ér wú cí, bù jiāo, bù chǎn cháng qǔ sāng chóng huò fù zhōng zi yù zhī, zé jiē huà chéng jǐ zi. yì huò wèi zhī" míng líng." shī yuē:" míng líng yǒu zi, guǒ léi fù zhī," shì yě.
土蜂,名曰“蜾●,”今世谓“●●,”“细腰”之类。其为物雄而无雌,不交,不产;常取桑虫或阜螽子育之,则皆化成己子。亦或谓之“螟蛉。”诗曰:“螟蛉有子,果羸负之,”是也。
mù dù, shēng chóng, yǔ huà wéi dié.
木蠹,生虫,羽化为蝶。
wèi duō cì, gù bù shǐ chāo yú yáng liǔ.
猬多刺,故不使超踰杨柳。
kūn lún zhī shān xū, dì shǒu yě, shì wéi dì zhī xià dū, gù qí wài jué yǐ ruò shuǐ zhī shēn, yòu huán yǐ yán huǒ zhī shān. shān shàng yǒu niǎo shòu cǎo mù, jiē shēng yù zī cháng yú yán huǒ zhī zhōng gù yǒu" huǒ huàn bù," fēi cǐ shān cǎo mù zhī pí xǐ, zé qí niǎo shòu zhī máo yě. hàn shì xī yù jiù xiàn cǐ bù, zhōng xián jiǔ jué. zhì wèi chū shí, rén yí qí wú yǒu. wén dì yǐ wéi huǒ xìng kù liè, wú hán shēng zhī qì, zhe zhī diǎn lùn, míng qí bù rán zhī shì, jué zhì zhě zhī tīng. jí míng dì lì, zhào sān gōng yuē:" xiān dì xī zhe diǎn lùn, bù xiǔ zhī gé yán, qí kān shí yú miào mén zhī wài jí tài xué, yǔ" shí jīng" bìng yǐ yǒng shì lái shì." zhì shì, xī yù shǐ rén xiàn" huǒ huàn bù" jiā shā, yú shì kān miè cǐ lùn, ér tiān xià xiào zhī.
昆仑之(山虚),地首也,是惟帝之下都,故其外绝以弱水之深,又环以炎火之山。山上有鸟兽草木,皆生育滋长于炎火之中;故有“火澣布,”非此山草木之皮枲,则其鸟兽之毛也。汉世西域旧献此布,中闲久绝。至魏初时,人疑其无有。文帝以为火性酷裂,无含生之气,着之典论,明其不然之事,绝智者之听。及明帝立,诏三公曰:“先帝昔着典论,不朽之格言,其刊石于庙门之外及太学,与“石经”并以永示来世。”至是,西域使人献“火浣布”袈裟,于是刊灭此论,而天下笑之。
fū jīn zhī xìng yī yě, yǐ wǔ yuè bǐng wǔ rì zhōng zhù," wèi yáng suì," yǐ shí yī yuè rén zǐ yè bàn zhù, wèi" yīn suì." yán bǐng wǔ rì zhù wèi" yáng suì," kě qǔ huǒ rén zǐ yè zhù wèi" yīn suì," kě qǔ shuǐ yě.
夫金之性一也,以五月丙午日中铸,“为阳燧,”以十一月壬子夜半铸,为“阴燧。”(言丙午日铸为“阳燧,”可取火;壬子夜铸为“阴燧,”可取水也。)
hàn líng dì shí, chén liú cài yōng, yǐ shù shàng shū chén zòu, wǔ shàng zhǐ yì, yòu nèi chǒng è zhī, lǜ bù miǎn, nǎi wáng mìng jiāng hǎi, yuǎn jī wú huì. zhì wú, wú rén yǒu shāo tóng yǐ cuàn zhě, yōng wén huǒ liè shēng, yuē:" cǐ liáng cái yě." yīn qǐng zhī, xuē yǐ wéi qín, guǒ yǒu měi yīn. ér qí wěi jiāo, yīn míng" jiāo wěi qín."
汉灵帝时,陈留蔡邕,以数上书陈奏,忤上旨意,又内宠恶之,虑不免,乃亡命江海,远迹吴会。至吴,吴人有烧桐以爨者,邕闻火烈声,曰:“此良材也。”因请之,削以为琴,果有美音。而其尾焦,因名“焦尾琴。”
cài yōng cháng zhì kē tíng, yǐ zhú wèi chuán, yōng yǎng pàn zhī, yuē:" liáng zhú shì." qǔ yǐ wéi dí, fā shēng liáo liàng. yī yún:" yōng gào wú rén yuē:' wú xī cháng jīng kuài jī gāo qiān tíng, jiàn wū dōng jiān dì shí liù zhú chuán kě wèi dí, qǔ yòng, guǒ yǒu yì shēng.'"
蔡邕尝至柯亭,以竹为椽,邕仰盼之,曰:“良竹事。”取以为笛,发声辽亮。一云:“邕告吴人曰:‘吾昔尝经会稽高迁亭,见屋东间第十六竹椽可为笛,取用,果有异声。’”