yī
一
yú zài shān yīn, xú xiǎo tīng xiù cái jiāo shí wǔ jīn mǎi quán jí sān bù, yú guī rú shù jì zhī. wèi jǐ, xìn lái, shuō xìn miàn gǎi sān zuò èr, yǒu yà bǔ hén, fāng zhī jì shū rén qiè qù yī bù yǐ. lín yuǎn fēng yún: xīn jiàn wú mǒu yè bèi dào, qī rén míng huǒ zhí zhàng, kǔn fù shì zhǔ, shén nào, zuì hòu yǒu měi shào nián, shèng fú ér zhì, fān xié jià shàng, jiàn sòng bǎn wén xuǎn xiǎo cāng shān fáng shī jí gè yī bù. xiào yuē: cǐ fù ér néng dú suí yuán xiān shēng wén, pō bù sú kě shì zhī. shǒu liǎng shū ér qù. yú àn táng rén zài lǐ shè yù dào yī shì, fǎng fú shì zhī. zhì yú qiè shū zhě, zé yòu gǔ rén suǒ wú. fāng ǒu chuán míng fǔ yún: gāo lì jìn shì lǐ chéng xūn xiào lián lǐ xǐ míng xiù cái hóng dà róng děng, jù zài dōu zhōng gòu suí yuán jí, wèn yú qǐ jū nián chǐ shén yīn. xī, yú kuì yǐ!
余在山陰,徐小汀秀才交十五金買{全集》三部,余歸如數寄之。未幾,信來,說信面改「三」作「二」,有揠補痕,方知寄書人竊去一部矣。林遠峰云:「新建吳某夜被盜,七人明火執仗,捆縛事主,甚鬧,最後有美少年,盛服而至,翻擷架上,見宋板《文選》、《小倉山房詩集》各一部。笑曰:『此富兒能讀隨園先生文,頗不俗;可釋之。』手兩書而去。」余按唐人載李涉遇盜一事,仿佛似之。至於竊書者,則又古人所無。方藕船明府云:高麗進士李承熏、孝廉李喜明、秀才洪大榮等,俱在都中購《隨園集》,問余起居、年齒甚殷。嘻,余愧矣!
èr
二
nà jiàn táng chéng wèi cháng zhōng chéng jūn zhī dì sì zǐ, mù tōng zhōu shí, rù shān jiàn fǎng zhǎng shēn yù lì, shū qì yíng rén. rù dōu hòu, jì jìn zuò lái, dú zhī, rú jiē qìng hāi. bù gēng táng yùn yún: zòng bù gāo gāng wàng jìn chéng, jīn huái huō chù niàn jù qīng. shù pái pán dèng yě huā mǎn, shuǐ xiè shēn gōu xīn zhǎng píng. zhuī xiǎng fēng chén wèi sú lì, hé rú gēng záo xiè fú míng. xún yōu mò hèn wú tóng diào, qiě xǐ xīn zhī gòng cǐ xíng. dào wáng yún: xiè jiā fēng wèi zuì nán wàng, bù ài nóng zhuāng ài dàn zhuāng. xī fú rú hé piān jiǎn suàn, shēng zēng jiǎn diǎn jiù yī xiāng. xún cháng xiǎo bié shàng yī yī, kuàng fù zhǎng mián jìng bù guī. bēi jiǔ mù mén kōng yī diàn, bái yáng fēng lěng zhǐ qián fēi.
那鑒堂澄為常中丞鈞之第四子,牧通州時,入山見訪;長身玉立,書氣迎人。入都後,寄近作來,讀之,如接謦咳。《步耕堂韻》云: 「縱步高岡望禁城,襟懷豁處念俱清。樹排盤磴野花滿,水瀉深溝新漲平。追想風塵為俗吏,何如耕鑿謝浮名。尋幽莫恨無同調,且喜心知共此行。」《悼亡》云:「謝家風味最難忘,不愛濃妝愛淡妝。惜福如何偏減算,生憎檢點舊衣箱。」「尋常小別尚依依,況復長眠竟不歸。杯酒墓門空一奠,白楊風冷紙錢飛。」
sān
三
máo dà yíng hǎi kè qī kǒu shì, néng shī. chū hūn shí, máo zèng yún: tā rì xiāng guī chuán shèng shì, jìng tái xiān bài nǚ mén shēng. qī xiào yuē: yào gǎi yī zì. máo wèn hé zì. yuē: mén zì gǎi xiān zì fāng tuǒ. máo dà xiào. hòu jì máo jiā xìn yún: chū mén qī nián, jì yín bā liǎng. ér yào yī chuān, nǚ yào shǒu shì. qiǎo fù bù néng wèi wú mǐ zhī chuī, cǐ zhī wèi yě. zhì yú nián nián bèi fàng, qiè miàn zēng xiū cǐ jiē qiè mìng bù qí, lèi qīng rú cǐ. fū fù hé yán?
毛大瀛海客妻口氏,能詩。初婚時,毛贈云:「他日香閨傳盛事,鏡台先拜女門生。」妻笑曰:「要改一字。」毛問何字。曰:「門』字改先』字方妥。」毛大笑。後寄毛家信云:「出門七年,寄銀八兩。兒要衣穿,女要首飾。『巧婦不能為無米之炊』,此之謂也。至於年年被放,妾面增羞;此皆妾命不齊,累卿如此。夫復何言?」
sì
四
wú xiāng chén shū yì xiān shēng míng céng yì, ruǎn tíng gāo dì zǐ yě. yǔ tāng xī yá jiāng xī míng tóng shí, ér zhì jīn wú rén zhī zhě. yán sī mǎ shǒu tián jì chāo gǎo lái. dōng ā dào shàng yún: lán guāng dào yǎn hū qīng xū, bù fù yín qíng wù duǎn lǘ. shí jǐng quán jiāo xíng kè fàn, shuǐ tián yī guà lǎo sēng lú. liǎng tóu yún wò zhāng wú shù, sì miàn yān huán huà bù rú. jǐn rì xiǎo chē xíng bǎi lǐ, zuò kàn shān sè wò kàn shū. xiān shēng yóu zhǎng yú yán qíng. hǎo fēng yún qīng qū xì mǎ dú pái huái, zì bǎ sī biān bù gǎn cuī. zú dèng qiǎo jiāng xīn yuè yǐn, miàn luó gāng bèi hǎo fēng kāi. huā rú yù zhé xīn hái qiè, lù dào fēn qí yì lǚ cāi. fū xù bù jiào xiāng bàn qù, ā shuí fú xià xiù ān lái? kū qiè yún: shuǐ jīng lián xià yù lóng cōng, shí yàng xīn é huà wèi gōng. liú dé qīng tóng sān chǐ jìng, gèng wú rén yǐng zài dāng zhōng. bàn zhī huà zhú yè yíng yíng, jì dé guī chí yǎn qū píng. bǐ yù néng wēn bǐ huā huó, zuì nán wàng shì mèng chū xǐng. bì rén xǐ shǒu zuò gēng tāng, bù qiǎn láng zhī shì jiào cháng. zhí dào jiā cān fāng xiào wèn, ā nóng guǒ fǒu shèng chú niáng?
吾鄉陳叔毅先生名曾毅,阮亭高弟子也。與湯西崖、姜西溟同時,而至今無人知者。嚴司馬守田寄抄稿來。《東阿道上》云:「嵐光到眼忽清虛,不負吟情兀短驢。石井泉澆行客飯,水田衣掛老僧廬。兩頭雲幄張無數,四面煙鬟畫不如。盡日小車行百里,坐看山色臥看書。」先生尤長於言情。《好風》雲;「輕軀細馬獨徘徊,自把絲鞭不敢催。足鐙巧將新月隱,面羅剛被好風開。花如欲折心還怯,路到分歧意屢猜。夫婿不教相伴去,阿誰扶下繡鞍來?」《哭妾》云:「水晶簾下玉蘢蔥,十樣新蛾畫未工。留得青銅三尺鏡,更無人影在當中。」半枝樺燭夜熒熒,記得歸遲掩曲屏。比玉能溫比花活,最難忘是夢初醒。」避人洗手作羹湯,不遣郎知試教嘗。直到加餐方笑問,阿儂果否勝廚娘?」
wǔ
五
tài cháng qīng yī yún xiān shēng cháo liàn, sù wèi shí miàn, tuō wáng fēng tíng gěi jiàn jì gǎo shāng què, shī duō juàn yì. xǐ fēng tíng yí jū xiāng jìn yún jiè dé qīng chē zài jù qiān, xuān nán fāng dì yàn qiū tiān. sāng lín wǒ yǐ yān sān sù, huā jìng jūn chū tà yī chán. yún mǒ lóu tóu xiāo gòng yuè, yān xiāo jǐng kǒu xiǎo fēn quán. sù xīn chén xī jīng guò shù, jiā shì yīng tú zhǔ kè chuán. guī zhōu yún: cán yuè xián fān yǐng, zhǎng jiāng yī wěi huí. yān hán guā bù shù, cháo zǒu hǎi mén léi. liù dài xiāo bō dǐ, sān shān luò jiǔ bēi. rú shēng zhàng zhōng xìn, shè xiǎn xìng yōu zāi. qí zi bǐng shòu jìn shì, jiàn jì yún: lǔ líng guāng diàn shǔ é méi, yóu zài huán zhōng jiàn wèi qī. zǎo suì sòng shī tóng shàng yǒu, féng rén wèn xùn dāng qīn shī. míng yuán cáng dé sān shān shèng, miào bǐ jiān jiāng wǔ sè chí. wén dào zhū yán yìng méi è, jǐ shí lái fǎng zhèng dāng shí?
太常卿伊雲先生朝楝,素未識面,托王葑亭給諫寄稿商榷,詩多雋逸。《喜葑亭移居相近》雲;「借得輕車載具遷,宣南坊地雁秋天。桑林我已淹三宿,花徑君初拓一廛。雲抹樓頭宵共月,煙銷井口曉分泉。素心晨夕經過數,佳事應圖主客傳。」《歸舟》云:「殘月銜帆影,長江一葦回。煙寒瓜步樹,潮走海門雷。六代銷波底,三山落酒杯。儒生仗忠信,涉險興悠哉。」其子秉綬進士,見寄云:「魯靈光殿蜀峨嵋,猶在寰中見未期。早歲誦詩同尚友,逢人問訊當親師。名園藏得三山勝,妙筆兼將五色持。聞道朱顏映梅萼,幾時來訪鄭當時?」
liù
六
péng tài shǒu jī jiǔ kuì gé yún tíng, lù shàng wèi pú rén suǒ fù, gé diào yǐ shī yún: shí zhǐ ér jīn xiào bù líng, huáng táng jiā niàng shèng kōng píng. fēn gān tè jiào yí sān yǎ, shù dài máng chuán jiē wǔ jīng. xú shì shèng xián lái yǒu xìn, ruǎn jiā xiōng dì qù wú xíng. lù bàng pò zèng gōng xiū wèn, duì jú yī rán wǒ dú xǐng. yú wèi qí yǒu hé nán yuán kè shī, gé yòu xiè yún: sōu dé yí biān dài lèi kān, lián cái chū zì dà xián nán. jiàn kōng yù wù wú táo yǐng, huā hǎo féng chūn lì gǎi guān. ēn dào jiǔ yuán zhī jǐ shǎo, míng liú qiān zài yè tái ān. cóng jīn bù xiàn fāng sān bài, shǎng shí yīng tóng jí dì kàn. yú yóu ài qí diào mǎ xiāng lán yún: tiān jiào mìng bó wèi guān jì, rén shí shuí kān zuò zhàng fū?
彭太守齎酒饋葛筠亭,路上為僕人所覆,葛調以詩云:「食指而今笑不靈,黃堂佳釀剩空瓶。分甘特教貽『三雅』,束帶忙傳接『五經』。徐氏聖賢來有信,阮家兄弟去無形。路傍破甑公休問,對菊依然我獨醒。」余為其友何南園刻詩,葛又謝云:「搜得遺編帶淚刊,憐才出自大賢難。鑒空遇物無逃影,花好逢春立改觀。恩到九原知己少,名留千載夜台安。從今不羨方三拜,賞識應同及第看。」余尤愛其《吊馬湘蘭》云:「天教命薄為官妓,人實誰堪作丈夫?」
qī
七
duì lián zhī jiā zhě: huò tí chán táng yún: wú fǎ xiàng rén shuō, jiāng xīn tì rǔ ān. fó zuò yún: dà hù fǎ bù jiàn sēng guò, shàn zhī shí néng diào wù qíng. tí chūn cè yún yī yīn yī yáng zhī wèi dào, cǐ shí cǐ jì nán wèi qíng. tí xì tái yún: zuò xì hé rú kàn xì lè xià chǎng gèng bǐ shàng chǎng nán. tí shū zhāi yún wú qiú biàn shì ān xīn fǎ bù bǎo zhēn wèi què bìng fāng. huò jiàn zèng yún: tiān shàng hé céng yǒu shān shuǐ rén jiān lè dé zuò shén xiān.
對聯之佳者:或題禪堂云:「無法向人說,將心替汝安。」佛座云:「大護法不見僧過,善知識能調物情。」題春冊雲;「一陰一陽之謂道,此時此際難為情。」題戲台云:「做戲何如看戲樂;下場更比上場難。」題書齋雲;「無求便是安心法;不飽真為卻病方。」或見贈云:「天上何曾有山水;人間樂得做神仙。」
bā
八
lǐ qīng lián cháo lǔ rú, yǒu wèi xíng xiān qǐ chén zhī jù. yú shǎo shí àn: mín guó běn hòu yǒu yǒng wù èr zì. yún: zhāng móu shǐ shí qīng máng kǔ, duì miàn rú tóng xué jiū tán. yǒu tóng zǐ mǒu cháo qí shī yún: bāo yī dà zhāo fāng jǔ bù, fǔ qì chōng tiān tiān yì jù. yǒu tài bái cháo lǔ rú zhī yì.
李青蓮《嘲魯儒》,有「未行先起塵」之句。余少時(按:民國本後有「詠霧」二字。)云:「張眸始識青盲苦,對面如同學究談。」有童子某嘲其師云:「褒衣大招方矩步,腐氣沖天天亦懼。」有太白《嘲魯儒》之意。
jiǔ
九
liú zhī jǐ yún: yǒu cái wú xué, rú qiǎo jiàng wú mù, bù néng yùn jīn yǒu xué wú cái, rú yú jiǎ cāo jīn, bù néng tún huò. yú yǐ wèi shī wén zhī zuò yì yòng bǐ, rú měi rén zhī fà fū qiǎo xiào, xiān tiān yě, shī wén zhī zhēng wén yòng diǎn, rú měi rén zhī yī shang shǒu shì, hòu tiān yě. zhì yú qiāng diào tú zé, zé yòu shì měi rén zhī guǒ zú chuān ěr, qí gōng gèng hòu yǐ!
劉知幾云:「有才無學,如巧匠無木,不能運斤;有學無才,如愚賈操金,不能屯貨。」余以為詩文之作意用筆,如美人之髮膚巧笑,先天也,詩文之徵文用典,如美人之衣裳首飾,後天也。至於腔調塗澤,則又是美人之裹足穿耳,其功更後矣!
shí
十
wǔ lín nǚ shì wáng xī yǐng jiě, jià hóng qiáo jū shì lín zhēng, shī cái qīng lì. yǒng lǎn māo yún: shān zhāi kōng huàn xiǎo lí nú, xìng lǎn yīng cán shǒu bì lú. shēn yè chí zhāi shēng jì jì, hán tiān mèi zào shuì qú qú. huā yīn mǎn dì xián zhuī dié, xī shuǐ dāng mén shí yǒu yú. lài shì shǔ xián pín bù zhì, bù rán shuí hù wǔ chē shū? xiǎo sè yún: cán xīng tiān shàng dàn jiāng luò, lěng lù huā jiān dī wèi xī. luò huā yún: zhèng zhí yīng tí chūn shù xiǎo, nà kān yǔ xiē lǜ yīn shēng? táng shí wāng lún zhě, jīng chuān háo shì yě, wén lǐ bái jiāng zhì, xiū shū yíng zhī, guǐ yún: xiān shēng hǎo yóu hū? cǐ dì yǒu shí lǐ táo huā. xiān shēng hǎo yǐn hū? cǐ dì yǒu wàn jiā jiǔ diàn. lǐ xīn rán zhì. nǎi gào yún: táo huā zhě, tán shuǐ míng yě, bìng wú táo huā. wàn jiā zhě, diàn zhǔ rén xìng wàn yě, bìng wú wàn jiā jiǔ diàn. lǐ dà xiào kuǎn liú shù rì, zèng míng mǎ bā pǐ guān jǐn shí duān, ér qīn sòng zhī. lǐ gǎn qí yì, zuò táo huā tán jué jù yī shǒu. jīn tán yǐ yōng sè. zhāng xīng zhāi jiǒng tí yún: chán fān yī yè zhuì kōng lín, lù zhǐ táo huā shàng kě xún. mò guài shì rén jiāo yì qiǎn, cǐ tán fēi fù jiù shí shēn. xīng zhāi nǎi shī rén qī yuán rǔ lín sī mǎ zhī zǐ, luò bǐ chuò yǒu jiā fēng.
武林女士王樨影姐,嫁虹橋居士麟征,詩才清麗。詠《懶貓》云: 「山齋空豢小狸奴,性懶應慚守敝廬。深夜持齋聲寂寂,寒天媚灶睡蘧蘧。花陰滿地閒追蝶,溪水當門食有魚。賴是鼠嫌貧不至,不然誰護五車書?」{曉色》云:「殘星天上淡將落,冷露花間滴未唏。」{落花》云:「正值鶯啼春樹曉,那堪雨歇綠陰生?」唐時汪倫者,涇川豪士也,聞李白將至,修書迎之,詭云:「先生好游乎?此地有十里桃花。先生好飲乎?此地有萬家酒店。」李欣然至。乃告云:「『桃花』者,潭水名也,並無桃花。『萬家』者,店主人姓萬也,並無萬家酒店。」李大笑;款留數日,贈名馬八匹、官錦十端,而親送之。李感其意,作《桃花潭》絕句一首。今潭已壅塞。張惺齋炯題云:「蟬翻一葉墜空林,路指桃花尚可尋。莫怪世人交誼淺,此潭非復舊時深。」惺齋乃詩人棲園汝霖司馬之子,落筆綽有家風。
yī shí èr
一十二
mǎn zhōu sōng xiào lián, bié zì yǔ jiǔ, wén qí yù shù lín fēng, wèi zhǎng ān cái zǐ zhī guān. táo yí yún guī, sòng qí huái suí yuán yún míng cóng wǔ shí nián qián shèng, jiāo zài sān qiān lǐ wài lùn. yú cóng wèi tōng shū, ér méng qí tuī yì rú cǐ, yǐ wèi jiàn qí rén wèi hèn, fù shī bào xiè yún: jiān jiā yǐ yù zhī hé rì? fēng yǔ huái rén gè yì tiān.
滿洲嵩孝廉,別字雨韭,聞其玉樹臨風,為長安才子之冠。陶怡雲歸,誦其《懷隨園》雲;「名從五十年前盛,交在三千里外論。」余從未通書,而蒙其推挹如此,以未見其人為恨,賦詩報謝云:「蒹葭倚玉知何日?風雨懷人各一天。」
yī shí sān
一十三
yú dōng yuè dù jiāng guò yǒng jì sì, yǒu rén tí bì yún: fàn yǔ chén chén niǎo zhuàn yān, rén néng dào cǐ jí wèi xiān. quǎn xīn shàng qiě xián rú xǔ, zhèn rì rú lái diàn wài mián. mò shǔ yún: tǎng suí yuán lǎo rén guò cǐ jiàn zhī, bù yǐ wèi yě hú chán fǒu? mò shǔ sōng lán èr zì, bù zhī hé xǔ rén.
余冬月渡江過永濟寺,有人題壁云:「梵宇沉沉裊篆煙,人能到此即為仙。犬心尚且閒如許,鎮日如來殿外眠。」末署云:「倘隨園老人過此見之,不以為野狐禪否?」末署「松嵐」二字,不知何許人。
yī shí sì
一十四
fēng tíng gěi jiàn zhī cì zǐ wáng fēng shū, nián shí qī, kǒng xiáng zhī dì yě. shì wú tí yún: yǐ zhōu chūn sī zhèng pái huái, qià zhí xiān láng dí miàn lái. dài yào láng kàn hái shì qiè, bàn chuāng xié yǎn bàn chuāng kāi. běi dù yún běi guò huáng hé bù jiàn shān, shuí zhī cǐ dì yǒu fēng luán? tái tóu jué shì rén lí jiǔ, fèn wài qiān lián yào xì kàn. yòu cūn pì quǎn jīng chē zhé xiǎng, dì gāo niǎo jìn wū yán fēi. jù yì jiā.
葑亭給諫之次子王風書,年十七,孔翔之弟也。噬無題》云:「倚舟春思正徘徊,恰值仙郎覿面來。待要郎看還似怯,半窗斜掩半窗開。」《北渡》雲;「北過黃河不見山,誰知此地有峰巒?抬頭絕似人離久,分外搴簾要細看。」又;「村僻犬驚車轍響,地高鳥近屋檐飛。」句亦佳。
yī shí wǔ
一十五
yǒng zhé huā zhě, pān lán rú yún: fēng zhī lù ruǐ yè chū kāi, jīn jiǎn shāng liáng mì chù cái. wèi zèng měi rén cái zhé rǔ, yě yīng xiào rù shǒu zhōng lái. yáng zhōu wāng kūn yún: shǒu zhé huā zhī cuì dài pín, yīn qín yù jì yuǎn zhēng rén. míng zhī dào rì yīng qiáo cuì, jí cǐ méi huā jiàn qiè shēn.
詠折花者,潘蘭如云:「風枝露蕊夜初開,金剪商量密處裁。為贈美人才折汝,也應笑入手中來。」揚州汪坤云:「手摺花枝翠黛顰,殷勤欲寄遠征人。明知到日應憔悴,即此梅花見妾身。」
yī shí liù
一十六
huà jiā yǒu dú huà zhī shuō. yú wèi huà wú kě dú zhě, dú qí shī yě. ǒu guò shū pù, xuán yáng jiāo shān shī yī fú, yún yǐn jiǔ kàn shū sì shí nián, wū shā tóu shàng jí qīng tiān. nán ér yù huà líng yān gé, dì yī gōng míng bù ài qián. yòu jiàn báo zhòng wén zhú bǐ tǒng shàng diāo yī shī yún: shān wài qīng jiāng jiāng wài shā, bái yún shēn chù yǒu rén jiā. chuán tóu bú shì xiān yuán jìn, nà de fēi lái shù piàn huā? yòu, dá jiāng shàng tí huà yún yún guī hū dài yǔ jǐ diǎn, mù luò yòu tiān shān yī fēng.
畫家有讀畫之說。余謂畫無可讀者,讀其詩也。偶過書鋪,懸楊椒山詩一幅,雲;「飲酒看書四十年,烏紗頭上即青天。男兒欲畫凌煙閣,第一功名不愛錢。」又見薄仲文竹筆筒上雕一詩云:「山外清江江外沙,白雲深處有人家。船頭不是仙源近,那得飛來數片花?」又,笪江上題畫雲;「雲歸忽帶雨幾點,木落又添山一峰。」
yī shí qī
一十七
jìn jīn fū fù néng shī zhě, shī huà zhōng yǐ zài shù rén. zī yòu dé sūn zi xiāo qī xí pèi lán zì yùn fēn zhě, nán guī tí shàng dǎng guān shǔ yún: yī huí tóu chù yī qī rán, ruò zhì céng jīng zhù liǎng nián. hū bì liú xīn jiǎn zhuāng hé, mò jiào rén shí jiù huā tián. yǔ hòu táng lí piàn piàn cán, fēi lái hé lèi shī lán gàn. yī huā yī cǎo xún cháng jiàn, dào de lí shí què nài kàn. chūn yóu yún: fàng jiǎng rú fēi luò rì chí, bìng chuán xiǎng jiàn hǎo huā zhī. chūn yóu xué dé xīn xìng jì, míng rì shū tóu gèng rù shí. xī chūn yún: shí shù huā kāi jiǔ shù kōng, yī fān shū yǔ yī fān fēng. zhī zhū yě jiě liú chūn zhù, wǎn zhuǎn chōu sī wǎng luò hóng. shì lù xíng yún: tuō què fēng bō tà dì píng, chuān jiāng zhū kē shù yóu chéng. míng míng mǎ duó chē qián xiǎng, cuò rèn guī zhōng tiě mǎ shēng. suān jiǔ yún: gè zhōng zī wèi shuí cháng biàn? xià dì cái rén bèi fàng guān. kū ān ér yún: yī bēi liáng yùn diàn líng chuáng, dī xiàng quán tái kū duàn cháng. shuí shì jiǔ jiāng shuí shì lèi? jiào ér suān kǔ zì jiā cháng. ān ér nián wǔ suì, néng sòng táng shī. yé chū duì yún: shuǐ rú bì yù shān rú dài. yīng shēng yuē: yún xiǎng yī shang huā xiǎng róng. yì qí ér yě.
近今夫婦能詩者,《詩話》中已載數人。茲又得孫子瀟妻席佩蘭、字韻芬者,《南歸題上黨官署》云:「一回頭處一悽然,弱質曾經住兩年。呼婢留心檢妝合,莫教人拾舊花鈿。」雨後棠梨片片殘,飛來和淚濕闌干。一花一草尋常見,到得離時卻耐看。」《春遊》云: 「放槳如飛落日遲,並船想見好花枝。春遊學得新興髻,明日梳頭更入時。」《惜春》云:「十樹花開九樹空,一番疏雨一番風。蜘蛛也解留春住,宛轉抽絲網落紅。」噬陸行》云:「脫卻風波踏地平,穿將珠顆數郵程。明明馬鐸車前響,錯認閨中鐵馬聲。」《酸酒》云:「箇中滋味誰嘗遍?下第才人被放官。」《哭安兒》云:「一杯涼醞奠靈床,滴向泉台哭斷腸。誰是酒漿誰是淚?教兒酸苦自家嘗。」安兒年五歲,能誦唐詩。爺出對云:「水如碧玉山如黛。」應聲曰:「雲想衣裳花想容。」亦奇兒也。
yī shí bā
一十八
wú háng gāo yí yuán jǐng fān guān chá zhī jì nǚ dàn xiān yùn zhēn, shī cái qīng miào, bù kuì jiā fēng. yǒng xiǎo qīng yún: zhū mén huáng tǔ hèn nián nián, cǎo yǎn gū shān mù kě lián. xiāo jǐn hóng xiāng rú shì shuǐ, shēng lái bó mìng gǎn wéi tiān? lí huā chūn mèng xiāo xiāo yǔ, liǔ sè qiū fēng mò mò yān. duō xiè tán láng néng yì yù, fāng hún liú luò shèng hú biān. chú xī yǔ dàn rén láng jūn tóng zuò yún: cán nián yǐ guò chūn sān rì, yī suì yóu yú huà bàn xiāo. dàn rén hú shàng wǎn guī yún: huāng cūn quǎn fèi lù míng míng, yí shàng tiān biān jǐ gè xīng. shān yuè wèi gāo hú miàn hēi, yú dēng yī diǎn pǔ yān qīng. guī lái yuǎn shù dī fēi niǎo, zhē zhù héng qiáo bàn jié tíng. gé shuǐ rén jiā kàn bù jiàn, dàn wén xiào yǔ chū hán tīng.
吾杭高怡園景藩觀察之季女淡仙韞珍,詩才清妙,不愧家風。《詠小青》云:「朱門黃土恨年年,草掩孤山墓可憐。消盡紅香如逝水,生來薄命敢違天?梨花春夢瀟瀟雨,柳色秋風漠漠煙。多謝檀郎能瘞玉,芳魂流落聖湖邊。」《除夕與淡人郎君同作》云:「殘年已過春三日,一歲猶余話半宵。」淡人《湖上晚歸》云:「荒村犬吠路冥冥,移上天邊幾個星。山月未高湖面黑,漁燈一點浦煙青。歸來遠樹低飛鳥,遮住橫橋半截亭。隔水人家看不見,但聞笑語出寒汀。」
kè zhōng yún: bìng hòu yín shī duō gǎn jiù, zuì zhōng wú mèng bù hái jiā. yǔ dàn xiān qín sè shén diào, ér dàn xiān zǎo zú, kě bēi yě! gāo gōng jiǎ chén jìn shì, yú dīng sì nián zhǔ qí jiā sān yuè. hòu wèi míng mù, yǐ bào qí dé.
《客中》云:「病後吟詩多感舊,醉中無夢不還家。」與淡仙琴瑟甚調,而淡仙早卒,可悲也!高公甲辰進士,余丁巳年主其家三月。後為銘墓,以報其德。
yī shí jiǔ
一十九
shì fēng bēi chǎn, tài shǐ mǒu è ér cì yǐ shī, zhōng yǒu shǔn tān shì zhì zì yàng. yú guī zhī yún: xià yú suǒ wèi, xián zhě fēi tè bù wèi, yì bù néng zhī. pì rú fèng huáng xiáng yú gàn rèn, xià jiè yǒu gū qiāng zhuǎn fèn zhī chóng fèng huáng wèi bì zhī yě. wáng gōng guì rén, rǔ lì qí pú cóng, zài pú cóng wèi bì rǔ, ér zì jǐ fǎn sǔn wēi zhòng yǐ. yuán rǎng, kuáng shì yě, gù kǒng zǐ yǐ zhàng kòu zhī. cài jīng, bàn xiān yě, gù má gū yǐ biān chī zhī. qí tā yōng è zhī tú, qí néng shòu shèng rén zhī zhàng xiān rén zhī biān yě zāi? suǒ wèi kǒng zǐ jiā ér bù zhī mà, zēng zǐ jiā ér bù zhī chóu, jí cǐ yì yě.
士風卑諂,太史某惡而刺以詩,中有「吮癱舐痔」字樣。余規之云:「下愚所為,賢者非特不為,亦不能知。譬如鳳凰翔於干仞,下界有蛄蜣轉糞之蟲;鳳凰未必知也。王公貴人,辱詈其僕從,在僕從未必辱,而自己反損威重矣。原壤,狂士也,故孔子以杖叩之。蔡經,半仙也,故麻姑以鞭笞之。其他庸惡之徒,其能受聖人之杖、仙人之鞭也哉?所謂『孔子家兒不知罵,曾子家兒不知愁』,即此意也。」
èr shí
二十
fán gǔ rén yòng shuāng zì zhě, rú yī yī chán chán yōu yōu cōng cōng zhī lèi, zhǐ bù shèng qū. táng sòng míng jiā, cóng wú dān yòng yī zì zhě. jìn jīn shī rén tān yā yùn, yòu tān dié yùn, suì bù dé yǐ ér wǎng wǎng dān yòng zhī, cǐ dà miù yě! zuò zhě dāng yǐ wèi jiè.
凡古人用雙字者,如依依、潺潺、悠悠、匆匆之類,指不勝屈。唐、宋名家,從無單用一字者。近今詩人貪押韻,又貪疊韻,遂不得已而往往單用之,此大謬也!作者當以為戒。
èr shí yī
二十一
wú tài shǐ zhú qiáo jì bào míng shān shī lái. qí rén mù yóu kè sǐ, shǔ yú cǎi shù yǔ rù shī huà zhōng. qiū xī yún sà sà zhǎng láng luò yè shēng, xiá guāng àn dàn zhào lián jīng. fú róng qì lù qiū táng wǎn, luò wěi yín fēng xiǎo yuàn qīng. hǎo mèng shì yún huí shǒu sàn, xīn chóu rú shuǐ suì cháo shēng. wú duān chù yǎn jīng chén jī, xǐ mǎ máng máng cǐ jì qíng. tā rú: rén jiān bù yè jiē yīn yuè, tiān shàng wú qíng qǐ shì xiān? wǎng yī wū jiǎo yú rén sàn, quǎn fèi qiáo biān yě zhào hái. mǎn yuàn luò huā gāng kè dào, xiǎo lóu tīng yǔ yòu chūn shēn. jù jiā.
吳太史竹橋寄鮑銘山詩來。其人幕遊客死,屬余采數語入《詩話》中。《秋夕》雲;「颯颯長廊落葉聲,霞光黯淡照簾旌。芙蓉泣露秋塘晚,絡緯吟風小院清。好夢似雲回首散,新愁如水遂潮生。無端觸眼驚陳跡,洗馬茫茫此際情。」他如:「人間不夜皆因月,天上無情豈是仙?」「網欹屋角漁人散,犬吠橋邊野棹還。」滿苑落花剛客到,小樓聽雨又春深。」俱佳。
èr shí èr
二十二
yōng zhèng jiān, sūn wén dìng gōng zuò zǒng xiàn, lǐ yuán zhí zuò yù shǐ, chén fǎ zuò bù láng: sān rén yí yí zì lì, yǐ gǔ xián xiāng qī, jīng shī hào yuē sān guài. yú chū sūn gōng mén xià, cǎi qí xíng lüè, wèi zuò shén dào bēi. hòu yǔ lǐ gōng zǐ xiàn qiáo jiāo hǎo, wèi zhuàn mù zhì. wéi chén gōng guān chá huái yáng shí, yú zǎi shù yáng, lì qí shǔ xià, qīn chéng fēng cǎi, píng yì kě qīn. jí hé shuài bái gōng bèi zuì, gōng dú yǐ yī shū bǎo zhī, zhì gé zhí shù biān. xìn yì rén zāi 1 jǐn jì qí wò bìng shī yún: gāo wò xīn qiū jí mù qiū, jiǔ chǎng wén shè fèi jiāo yóu. xiāo shū bìn fà chóu pān lìng, qīng shòu xíng hái xiào yǐn hóu. jǐn rì xián shū liú zhěn pàn, jīng shí cán yào zhù chuáng tóu. shì qíng kěn xìn wú zhēn lǎn? nài shì wéi mó jí wèi chōu. gōng zì shì chuí, guì zhōu rén, guǐ sì jìn shì.
雍正間,孫文定公作總憲,李元直作御史,陳法作部郎:三人嶷嶷自立,以古賢相期,京師號曰「三怪」。余出孫公門下,采其行略,為作神道碑。後與李公子憲喬交好,為撰墓誌。惟陳公觀察淮揚時,余宰沭陽,隸其屬下,親承風采,平易可親。及河帥白公被罪,公獨以一疏保之,致革職戍邊。信異人哉1僅寄其《臥病》詩云:「高臥新秋及暮秋,酒場文社廢交遊。蕭疏鬢髮愁潘令,清瘦形骸笑隱侯。盡日閒書留枕畔,經時殘藥貯床頭。世情肯信吾真懶?奈是維摩疾未瘳。」公字世垂,貴州人,癸巳進士。
èr shí sān
二十三
jīn xiào lián yǒu jù yún: bìng shēn duì qiè zhuāng rú kè. huáng yě wēng yǒu jù yún: lǎo yǎn kàn dēng dà shì lún. cǐ èr jù, zhèng kě zuò duì.
金孝廉有句云:「病身對妾莊如客。」黃野翁有句云:「老眼看燈大似輪。」此二句,正可作對。
èr shí sì
二十四
huáng jiāo mén jì zhāng xiāng yán yún: jiē dào shǒu shū piān bù fā, xiān cóng hán wài kàn píng ān. yòu yǒu jù yún: huàn yī chí qiǎn chūn wú yǔ, dí mǐ rén guī wū yǒu yān. jīn líng yǒu cǐ shī rén, ér yǔ bù zhī.
黃蛟門《寄張香岩》云:「接到手書偏不發,先從函外看平安。」又有句云:「浣衣池淺春無雨,糴米人歸屋有煙。」金陵有此詩人,而予不知。
èr shí wǔ
二十五
yú yuán zhōng zhǒng bā jiāo sān shí yú zhū, měi zǎo cǎi huā bǎi duǒ, xī qí lù, gān xiān kě ài. kǒng hàn wǔ suǒ wèi jīn jīng xiān zhǎng, wèi bì yǒu cǐ wèi yě. yǐ yī pán fēi sòng xiāng tíng. qú xiè shī yún: chū rì tóng tóng càn xiǎo xiá, qiāo mén jīng qǐ shù qī yā. píng tóu nú zi fēi jiān sòng, yī hé bā jiāo dài lù huā. dīng níng kāi hé biàn xū cān, lüè huǎn xū yú lù yǐ gàn. cóng gǔ chéng xiān zài qǐng kè, mò jiào fú báo zǒu jīn dān. zhuāng zhōu hé bì fù xiāo yáo? yī yǐn tí hú wàn niàn xiāo. fēn yǔ quán jiā ér nǚ chī, yě hū jī quǎn shàng yān xiāo. bú shì shén xiān yǐ shì xiān, xiōng chú míng yuè dì gēng yān. gèng qī sān wàn liù qiān rì, zài qǐ qióng jiāng gòng shàng tiān.
余園中種芭蕉三十餘株,每早採花百朵,吸其露,甘鮮可愛。恐漢武所謂金莖仙掌,未必有此味也。以一盤飛送香亭。渠謝詩云:「初日瞳瞳燦曉霞,敲門驚起樹棲鴉。平頭奴子飛箋送,一盒芭蕉帶露花。」叮嚀開盒便須餐,略緩須臾露已干。從古成仙在頃刻,莫教福薄走金丹。」莊周何必賦《逍遙》?一飲醍醐萬念消。分與全家兒女吃,也呼雞犬上煙霄。」不是神仙已是仙,兄鋤明月弟耕煙。更期三萬六千日,再乞瓊漿共上天。」
èr shí liù
二十六
qián lóng gēng yín, yú zài háng zhōu, fǎng jiǎng sháo shēng tài shǐ wén yù hú zhōu tài shǒu zhāng gōng chù, jí jù míng zhǐ wǎng tóu. jiǎng wèi jiàn, nǎi yǒu yī é guān zhě, gǒng shǒu chū. xīn zhī shì tài shǒu, sù wú jiāo, ér qí yì shén qīn, wèi miǎn è rán. tài shǒu xiào yuē: xiān shēng bù shí wǒ yé? wǒ zǎo shí xiān shēng, bìng shí xiān shēng zhī fū rén, mào zuò hé zhuàng, lìng zǐ mào zuò hé zhuàng, lì lì rú huì. yú yì jīng, wèn gù. tài shǒu yuē: dāng nián gōng zuò hàn lín, zhù qián mén wài héng jiē. wǒ nián jiǔ suì, yǔ gōng lù shì èr shēng tóng zài méng guǎn dú shū. shú shī fàng xué hòu, xī yóu gōng jiā. gōng zǐ jí fū rén shū tóu, cháng zài páng, shǒu jìn shū bì. gōng guò, yóu hū bǐng ěr dàn wǒ. gōng jìng wàng yé? yú xiè yuē shì shí wèi wàng, bù liào xī rì shèng tóng, jīn wèi gōng zǔ yě. xī èr shēng zǎo wáng yǐ! xiāng yǔ xī xū zhě jiǔ zhī. cóng cǐ suì bié, gèng èr shí nián, gōng zǐ huì táng xiào lián lái, quán zhī lì shuǐ, yòu shì yú gǎi guān jiāng nán dì yī cì pěng xí zhī suǒ, chóng chóng chūn mèng, sī zhī wǔ rán! qí qián shì jī, yǐ zuò qī gǔ yī piān zèng jiǎng, zǐ rù jí zhōng yǐ. jīn nián shuāi, bù néng zài zhuì, nǎi zuò yī lián zèng huì táng yún: hòu wǒ cè nián, tóng wèi nán guó qīn mín zǎi, tōng jiā liǎng dài, céng jiàn ér wēng shàng xué shí. gài shí xù píng shēng jiā huà, fēi gǎn xié zhǎng yě.
乾隆庚寅,余在杭州,訪蔣苕生太史;聞寓湖州太守張公處,即具名紙往投。蔣未見,乃有一峨冠者,拱手出。心知是太守,素無交,而其意甚親,未免愕然。太守笑曰:「先生不識我耶?我早識先生,並識先生之夫人,貌作何狀,令姊貌作何狀,歷歷如繪。」余益驚,問故。太守曰:「當年公作翰林,住前門外橫街。我年九歲,與公陸氏二甥同在蒙館讀書。塾師放學後,嬉遊公家。公姊及夫人梳頭,常在旁,手進梳篦。公過,猶呼餅餌啖我。公竟忘耶?』余謝曰;「事實未忘,不料昔日聖童,今為公祖也。惜二甥早亡矣!」相與唏噓者久之。從此遂別,更二十年,公子惠堂孝廉來,權知溧水,又是余改官江南第一次捧檄之所,重重春夢,思之憮然!其前事跡,已作七古一篇贈蔣,梓入集中矣。今年衰,不能再贅,乃作一聯贈惠堂云:「後我冊年,同為南國親民宰,通家兩代,曾見而翁上學時。」蓋實敘平生佳話,非敢挾長也。
èr shí qī
二十七
zhāng yì zhāi yǎn, xiāng yán xiù cái zhī xiōng yě, yǒu jué jù yún: bǎn qiáo yī wàng fēng chū qíng, yìng shuǐ hóng lán fèn wài míng. dǐ shì lián qián xiāng bù sàn? wǎn fēng chuī guò mài huā shēng. wén yīng yún: gāo shì yǒu qíng pín cè ěr, xiāng guī wú mèng yì guān xīn.
張毅齋琰,香岩秀才之兄也,有絕句云:「板橋一望風初晴,映水紅欄分外明。底事簾前香不散?晚風吹過賣花聲。」《聞鶯》云:「高士有情頻側耳,香閨無夢亦關心。」
èr shí bā
二十八
gēng xū dōng, yú yǒu gǎn yú xiàng shì shòu zhōng qī liù zhī yán, xì zuò shēng wǎn shī, zhāo tóng rén hé zhī. bù liào rén zǐ chūn, jìng yǒu chuán yú yǐ gù zhě. xìn zhì sū zhōu, xú lǎng zhāi xiào lián yāo wáng xī lín lín yuǎn fēng zhū rén, wèi wèi yǐ kū, jiàn wǎn yún: míng mǎn rén jiān liù shí nián, hū wén qí hè shàng qīng tiān. sāo tán tòng shī yuán lín rǔ, xiān jiè zhēng yíng gé zhì chuān. zhù zuò zì chuí qīng shǐ hòu, péng shāng zǎo wù hēi tóu xiān. wàng fēng bù gǎn tūn shēng kū, dàn zhù chí láng jì hòu xián. yú dú zhī, xiào yuē: xī fàn shǔ gōng wù kū dōng pō, yǒu lèi wú shī. jīn zhū jūn wù kū suí yuán, yǒu shī wú lèi. rán ér lèi jǐn shù xíng, shī liú qiān gǔ yǐ.
庚戌冬,余有感於相士壽終七六之言,戲作生輓詩,招同人和之。不料壬子春,竟有傳余已故者。信至蘇州,徐朗齋孝廉邀王西林、林遠峰諸人,為位以哭,見挽云:「名滿人間六十年,忽聞騎鶴上青天。騷壇痛失袁臨汝,仙界爭迎葛稚川。著作自垂青史後,彭殤早悟黑頭先。望風不敢吞聲哭,但祝遲郎繼後賢。」余讀之,笑曰:「昔范蜀公誤哭東坡,有淚無詩。今諸君誤哭隨園,有詩無淚。然而淚盡數行,詩留千古矣。」
èr shí jiǔ
二十九
jīn shào péng xiù cái bìng bǒ, ér shī cái qīng miào, jū nán mén wài, shén yuǎn. yú zuò shī huì, zhé jiān yú yíng zhī. zhì yàn yún dòng hé duān xī lěng qiàn hōng, zhì lái xīn chèn nuǎn lú hóng. yān yún qì tǔ yáng chūn wài, tiě shí xīn huí fāng cùn zhōng. bīng shì qià rú sū dì mài, bǐ gēng cái dé zhǎn tián gōng. gèng kuā wén zhèn tōng bīng fǎ, jí mò chéng jiān zhàng huǒ gōng. hú chuāng yún: sù chǔ jīng yíng sài yuè líng, shū chuāng miàn miàn jì huī níng. bù jiào gù zhǐ zhē shuāng yǎn, zì yǒu qīng guāng tòu yī céng. nòng yǐng dài kàn méi chèn yuè, qiāo shī hǎo yìng xuě tiāo dēng. bái shēng xū shì shén xiān shuǎng, piān zhǎn nán huá jǐ shì píng. shì ā bǐ yún: zhōng shū yě gǎn chuī xū lì, jué qiáng quán xiāo tīng zhǐ huī.
金紹鵬秀才病跛,而詩才清妙,居南門外,甚遠。余作詩會,輒肩輿迎之。《炙硯》雲;「凍合端溪冷倩烘,炙來欣趁暖爐紅。煙雲氣吐陽春外,鐵石心回方寸中。冰釋恰如蘇地脈,筆耕才得展田功。更夸文陣通兵法,即墨城堅仗火攻。」{糊窗》云:「素楮晶瑩賽越綾,書窗面面霽輝凝。不教故紙遮雙眼,自有清光透一層。弄影待看梅襯月,敲詩好映雪挑燈。白生虛室神先爽,篇展《南華》幾試憑。」噬呵筆》云:「中書也感吹噓力,崛強全消聽指揮。」
sān shí
三十
lín zhú xī wǎn liǔ xù yún: yī chūn cóng wèi jiàn qú kāi, zhǐ jiàn fēn fēn diǎn cuì tái. máng shā jiāo chī xiǎo ér nǚ, xián tíng pěng shǒu dài fēi lái. huái níng láo chóng xù yún: xiào zhǐ bàn gōu fēi pò jìng, xì pāo shuāng chuàn dié lián huán. hǎo mèng yì lí huān xǐ dì, chūn qíng nán dào liǎng sān tiān. jù yǎn qián yǔ, ér niān chū biàn xīn.
林竹溪皖{柳絮》云:「一春從未見渠開,只見紛紛點翠苔。忙殺嬌痴小兒女,閒庭捧手待飛來。」懷寧勞崇煦云:「笑指半鈎飛破鏡,戲拋雙釧疊連環。」好夢易離歡喜地,春晴難到兩三天。」俱眼前語,而拈出便新。
sān shí yī
三十一
rén yǔ dōng guò huái, yán sī mǎ lì tíng shǒu tián, xí jiān sòng sūn xiāng guó shì yì lǐng bīng fù tái wān yún: zì xiào chén lín xí wèi gōng, yě céng mó dùn xué cóng róng. mèng jīng měng gǒng tāo tóu bái, kě yǐn guān tún zhàn xuè hóng. yuán qǐng yī wán fēng yǐ zú, pō yí sān shǐ pàn yóu xióng. gǎn ēn hé chù chóu háo mò? yuàn dé fú jiāng bǐ ā tóng. nán zhēng yún: luán chéng jīn dài jiē chóng yáng, shàng xià sī wén jǐng wù huāng. yín wù jiāo xián gōng yǎn rì, dīng nán yā zuǐ guàn gēng shuāng. rù yún bǎn dòng pán qiān zhé, jiā dào wēng chá wǎng sì zhāng. tǔ rén hū guān wèi wēng chá, chū rù jié wǎng wèi jiào. zuì shì mǎ qián fán wèi láo, bīn láng mǎn zhí dāng hú jiāng. qiú dài jū rán biàn bǎi mán, ěr hé ēn xǔ chàng dāo huán. wén yuān jī yǐ mái tóng zhù, dìng yuǎn xīn yuán liàn yù guān. èr yuè huā nóng huáng mù dù, sān nián xiāng rǎn zǐ chén bān. zhǐ yīn yāo niǎo cháo yóu zài, mèng rào luó píng wèi kěn hái.
壬予冬過淮,嚴司馬歷亭守田,席間誦孫相國士毅《領兵赴台灣》云:「自笑陳琳檄未工,也曾磨盾學從戎。夢驚猛拱濤頭白,渴飲官屯戰血紅。元請一丸封已足,頗遺三矢盼猶雄。感恩何處酬豪末?願得浮江比阿童。」《南征》云:「欒城襟帶接重洋,上下思文景物荒。寅霧蛟涎工掩日,丁男鴉嘴慣耕霜。入雲坂洞盤千折,夾道翁茶網四張。土人呼「官」為「翁茶」,出入結網為轎。最是馬前煩慰勞,檳榔滿植當壺漿。」裘帶居然遍百蠻,洱河恩許唱刀環。文淵跡已埋銅柱,定遠心原戀玉關。二月花濃黃木渡,三年香染紫宸班。只因妖鳥巢猶 在,夢繞羅平未肯還。」
sān shí èr
三十二
wāng rǔ bì mèng yán sòng chūn yún: zi guī tí jí kè qíng qiān, lán wěi huā zhōng bà qǐ yán. fēi dào yáng huā chūn shì mèng, lì cán xié rì cǎo rú yān. xiāo chóu xīn xù píng bēi jiǔ, kàn hǎo sháo guāng dài gé nián. wǒ yì yù guī guī wèi dé, shù shēng zhǎng dí mù jiāng tiān. yòu: xī yáng zài shù chán shēng yuǎn, liáng yuè zhuì lián huā yǐng shēng. jiē miào jù. qí jiàn zèng shī, yǐ rù tóng rén jí.
汪汝弼夢岩《送春》云:「子規啼急客情牽,婪尾花中罷綺筵。飛到楊花春似夢,立殘斜日草如煙。消愁心緒憑杯酒,看好韶光待隔年。我亦欲歸歸未得,數聲長笛暮江天。」又:「夕陽在樹蟬聲遠,涼月墜簾花影生。」皆妙句。其見贈詩,已入{同人集》。
sān shí sān
三十三
yú yóu tiān tāi, lí jiā bàn zài, guī hòu jiàn jǐ shàng yǒu shū yī fēng, shǔ míng dù qíng hǎi, bù zhī hé xǔ rén yě. qí lüè yún: wéi cái rén néng mù cái rén, ér huò guān shān jiān gé, pín wú yǐ jù liáng jū xì liú guāng, mìng yǒu rú zhāo lù. zhì yú tí bēi huī tì, bào shū wū yàn, cí kè yǒu líng, shí zēng yí hàn. qiè měi niàn jí, gěng gěng zhōng xiāo. hǎi yú hǎi nèi cái rén, liú yì duō yǐ. wéi gōng zé cái dà rú tiān, wéi pū zé qíng shēn rú hǎi. zì wén míng yǐ lái, bù zhī hé yǐ dī huí sī mù, zhāo xī bù zhì. qǐ sān shēng zhī shuō, yuán yǒu kě zhēng, ér yī dài zhī cái, zì yīng zuò hé yé? pū cháng yǒu jù yún: chú kuáng jǐ yù sǐ, bù shā dìng xiāng lián. tǎng huò xiāng jiàn yǒu zǔ, ér xiǎo dù qīng hún yī lǚ, dàng tiān rù dì, yǒu bù yǔ jié huī jù miè zhě. suǒ píng qīng yǎn, jiàn cǐ dān chéng. yú yīn qí shī yǒu qí qì, gū lù zhī, dài fǎng qí rén.
余游天台,離家半載,歸後見几上有書一封,署名杜情海,不知何許人也。其略云:「惟才人能慕才人,而或關山間隔,貧無以聚糧;駒隙流光,命有如朝露。至於題碑揮涕,抱書嗚咽,詞客有靈,實增遺憾。竊每念及,耿耿終宵。海於海內才人,留意多矣。惟公則才大如天,惟仆則情深如海。自聞名以來,不知何以低徊思慕,朝夕不置。豈三生之說,原有可征,而一代之才,自應作合耶?仆常有句云:除狂幾欲死,不殺定相憐。』倘或相見有阻,而小杜清魂一縷,盪天入地,有不與劫灰俱滅者。所憑青眼,鑒此丹誠。」余因其詩有奇氣,姑錄之,待訪其人。
sān shí sì
三十四
yú zuò lìng liù nián, céng zuò sú lì piān shù shǒu, cún jí zhōng. jīn dú qián zhú chū míng fǔ lì bù kě wèi liù zhāng, jué cóng qián lì zhì, shàng bù zhì cǐ, tè lù zhī, yǐ qí cǎi fēng zhě. qí cí yuē jī chū míng, zhēn dà fǔ. gǔ shēng lóng lóng, xián wěi jí jìn rú qún shǔ. zuò zuǒ xiāng, rì tíng wǔ. jī bù dé cān lún zhuǎn dù, kǒu zào chún gān jìn wú yǔ. xū yú shǒu bǎn rú yè fēi, yuē gōng bù huáng jié dàn lái. rú shì zhě zài sì, nǎi dé cè shēn rù yè shēng qí jiē. wú héng chàng yǔ hū? mín bù jí kǔ hū? kǒu zhī suǒ zī fēi suǒ tú, yǐ sè shì tuì lóu ér qū. guī gào qí bīn péng, jīn rì shàng guān yù wǒ shū. cān yè ruò zhě xiàn jǐn wàng, ruò zhě fù shàng zhōng, féi jí chuāi ér zhī, jù shù cáng qí xiōng. wèn lì hé suǒ yǒu, yī sī yī sù mín gāo zhī. jiāo qīn zǔ bāo lái, bái zhe yán niǔ ní. suǒ ài quán zī zhū, suǒ wèi huī shā ní. shān zhōng jūn lù chuān zhōng yú, jìng líng sì jǐn gǔ yǒu tú. qǔ bǐ yǐ yǔ cǐ, hǎi bō zhī lán nǎi zì rú. lìng gōng xǐ, lìng gōng nù, zhū tí yǒu shén zuò rén yǔ. kuì yí guān rú dà yú lì xiǎo yú, wán liáng zhī mín qí jù rù. guān rú hǔ, lì rú māo, jù tǐ ér wēi shì rén gāo. èr yuè sī, bā yuè gǔ fù chū mén, jī dēng wū. wǔ xíng zhī shǔ yóu lì shì, yì qíng zhuī hū zuì qí zuì. xīn suǒ bù nù qiáng wēi zhī, tóu qiān kēng rán yàn qiě bèi. zuò táng huáng, biān qí kāo, yì yǐ pí ròu gèng qián dāo. bǐ zòng bù kǔ wǒ zé láo, shǔ shàng shàng kǎo hé zú gāo. cuī kē qiáng zhě dào, nuò zhě zéi, míng zhě jié, àn zhě qiè. dào bù yì bǔ zéi yì dé, chái láng fú mǎng shǔ tiào bì. cǐ bèi mín zhī máo, wǔ dú yí chéng xiōng. jí guān hào hū cǎn, zhī tǐ yǔ wǒ tóng. suǒ qǐ yóu jī hán, xíng zhī bù kě zhǐ. dān cí jū tú fán, dé qíng wú zú xǐ. chuān yú nèi rěn ér sè lì, qǔ fēi qí yǒu xián chōng lèi. nǎi zhī tiān xià zhī zéi nán jǐn qiú, qiè gōu zhě zhū qiè guó hóu. jū zéi chén qǐ bà guàn shù, tóng lái cù guān shū. guān shū rì jǐ hé, duī àn èr chǐ yú. kān zhāng kuāng yǐ huā, jí dì chā yǐ yǔ. suì yuè jiā fēng jiǎn, zì jù fá zhī zhù. pī zhī liǎng móu zhā, zhū mò shǒu juàn jǔ. suàn shì yé? suàn dīng yé? jiǎ yǐ bǐng zhě zhe lìng yé? jué shì zhī bǐ fēn rú má. xū tóu cí bēi lèi ér shàng, dé yī dà nuò zì tiān jiàng. yí dǐ pián, jiān qí zhuàng. fú huǒ sù, gān zuò dú, wěi jiā dòng hē shì yǐ shú, dà xū zhī chì shǒu lìng rú chì pū, pàn dú lè mò lè xī jiàn gù rén, kǔ mò kǔ xī duì è bīn. xiōng gé qiān lǐ wàn lǐ mào qiáng qīn, wěi wěi nuò nuò bù gǎn chēn. xián bēi yǐn shǒu shì yīn bù zǒu, shǐ yáo hé xià yàn bù dé fǔ, ráo nǎo tián cháng xiè qiě ǒu. hé rú hái xiāng dú chù jiōng mén tíng, suǒ bù yuàn jiàn zhě kòu bù yīng. chóu bīn
余作令六年,曾作{俗吏篇》數首,存集中。今讀錢竹初明府《吏不可為》六章,覺從前吏治,尚不至此,特錄之,以俟採風者。其詞曰;「雞初鳴,偵大府。鼓聲隆隆,銜尾疾進如群鼠。坐左箱,日亭午。飢不得餐輪轉肚,口燥唇乾噤無語。須臾手版如葉飛,曰公不遑詰旦來。如是者再四,乃得側身入謁升其階。『無恆暢雨乎?民不疾苦乎?』口之所咨非所圖,以色示退僂而趨。歸告其賓朋,今日上官遇我殊。」(《參謁》)「若者縣緊望,若者賦上中,肥瘠揣而知,窶數藏其胸。問吏何所有,一絲一粟民膏脂。交親組褒來,白着顏忸怩。所愛權錙銖,所畏揮沙泥。山中麇鹿川中魚,竟陵四盡古有徒。取彼以與此,海波之瀾乃自濡。令公喜,令公怒,朱提有神作人語。」(《饋遺》)「官如大魚吏小魚,完糧之民其沮洳。官如虎,吏如貓,具體而微舐人膏。二月絲,八月谷;婦出門,雞登屋。五刑之屬郵麗事,役情追呼罪其罪。心所不怒強威之,投簽鏗然厭且憊。坐堂皇,鞭其尻,役以皮肉更錢刀。彼縱不苦我則勞,署上上考何足高。」(《催科》) 「強者盜,懦者賊,明者劫,暗者竊。盜不易捕賊易得,豺狼伏莽鼠跳壁。此輩民之蟊,五毒宜懲凶。及觀號呼慘,肢體與我同。所起由饑寒,刑之不可止。單辭鞫徒煩,得情無足喜。穿窬內荏而色厲,取非其有賢充類。乃知天下之賊難盡求,竊鈎者誅竊國侯。」(《鞠賊》) 「晨起罷盥漱,僮來促官書。官書日幾何,堆案二尺余。刊章匡以花,急遞插以羽。歲月加封檢,字句乏蜘蛀。披之兩眸吒,朱墨手倦舉。算事耶?算丁耶?甲乙丙者著令耶?決事之比紛如麻。需頭辭卑累而上,得一大諾自天降。宜底駢,緘其狀。符火速,竿作櫝,尾加恫喝視已熟,大胥之叱守令如叱仆,」(《判牘》)「樂莫樂兮見故人,苦莫苦兮對惡賓。胸隔千里萬里貌強親,唯唯諾諾不敢嗔。銜杯引手;視蔭不走,使餚核下咽不得腐,嬈腦填腸泄且嘔。何如還鄉獨處扃門庭,所不願見者叩不應。」(《酬賓》)
sān shí wǔ
三十五
qián lóng jǐ chǒu, jīn yà xiāng liú chóng rú xiān shēng chū shǒu jiāng níng, fēng shēng shén jùn, rén wàng ér wèi zhī. xiāng chuán yǒu jiàn zhú zhī xìn, lín lǐ dōu lái sòng xíng. yú gù yǒu shì yì, wén cǐ yán, piān bù zǒu yè, xiāng ān yú nián. gōng tuō guǎng wén liú mǒu yào yú dài zhuàn jiāng nán ēn kē xiè biǎo, bèi shēn wǎn kuǎn. fāng zhī qián shuō, dōu wú fēng yǐng yě. xuán qiān hú nán guān chá. yú sòng xíng yǒu yī lián yún: yuè wú máng jiǎo xīng xiān bì, shù yǒu bāo róng niǎo yì zhī. bù cún gǎo, jiǔ yǐ wàng yǐ. jīn nián gōng chōng huì shì zǒng cái, yóu xiàng nèi jiān shì wáng fēng tíng sòng cǐ èr jù. wáng jì xìn lái yún, gù gǎn ér zhì zhī.
乾隆己丑,今亞相劉崇如先生出守江寧,風聲甚峻,人望而畏之。相傳有見逐之信,鄰里都來送行。余故有世誼,聞此言,偏不走謁,相安逾年。公托廣文劉某要余代撰《江南恩科謝表》,備申宛款。方知前說,都無風影也。旋遷湖南觀察。余送行有一聯云:「月無芒角星先避,樹有包容鳥亦知。」不存稿,久已忘矣。今年公充會試總裁,猶向內監試王葑亭誦此二句。王寄信來雲,故感而志之。
sān shí liù
三十六
xīn ān wáng tài shǒu gù tíng xiān shēng, kàn suí yuán shī huà yǒu de, dùn gǎi cóng qián zhī zuò. yǎng shēng tán guān yú shī yún kè yì zhī yú lè, xiāng jiāng zuò xiǎo zhōu. shuǐ shēn qīng jiàn dǐ, shā jìng bái yí fú. dé shí yī xíng zhào, chéng qún xì shè liú. xī yáng héng duàn àn, hóng liǎo jǐ zhī qiū. qià yǒu táng rén fēng wèi.
新安王太守顧亭先生,看《隨園詩話》有得,頓改從前之作。《養生潭觀魚》詩云;「客亦知魚樂,相將坐小舟。水深清見底,沙淨白疑浮。得食依行棹,成群戲涉流。夕陽橫斷岸,紅蓼幾枝秋。」恰有唐人風味。
sān shí qī
三十七
rén jiān: shī yào nài xiǎng. rú hé ér nài rén xiǎng? yú yīng zhī yuē: bā chǐ kuāng chuáng fāng jǐn rù, yǐ liáng tiān qì wèi hán shí. xiá kè lún wáng lì huá sǐ, tā nián jiāng lìng dú lái shí. zhú huā jiàn àn rén chū shuì, jīn yā wú yān qià yǒu xiāng. mèng lǐ bù zhī liáng shì yǔ, xǐng lái wēi shī zài hé huā. sēng guǎn yuè míng huā yī shù, jiǔ lóu rén sàn yǔ qiān sī. wǔ yán rú: yè liáng zhī yǒu yǔ, ān jìng ruò wú sēng. wèn hán sēng jiē zhàng, biàn yǔ quǎn xián yī. jiē nài xiǎng yě.
人間:「詩要耐想。如何而耐人想?」余應之曰:「『八尺匡床方錦褥,已涼天氣未寒時。」狎客淪亡麗華死,他年江令獨來時。」燭花漸暗人初睡,金鴨無煙恰有香。」夢裡不知涼是雨,醒來微濕在荷花。」僧館月明花一樹,酒樓人散雨千絲。』五言如:『夜涼知有雨,庵靜若無僧。」問寒僧接杖,辨語犬銜衣。』皆耐想也。」
sān shí bā
三十八
táng xuē néng xiào dù shǎo líng bù gǎn zuò lì zhī shī, xiāng shān yǒu zhī ér bù jiā, zì zuò yī shǒu, kuā yún bù kuì bù fù, ér bù zhī yōng qiǎn yǐ shèn, kě xiào yě 1 néng shī zuì jiā zhě, yǒng shǔ liǔ yún gāo chū jūn tái yuǎn yìng qiáo, zéi bīng céng zhuó huǒ céng shāo. fēng liú xìng zài zhōng nán gǎi, yī jiù chūn lái wàn wàn tiáo.
唐薛能笑杜少陵不敢作荔支詩,香山有之而不佳,自作一首,夸雲「不愧不負」,而不知庸淺已甚,可笑也1能詩最佳者,詠{蜀柳》雲;「高出軍台遠映橋,賊兵曾斫火曾燒。風流性在終難改,依舊春來萬萬條。」
sān shí jiǔ
三十九
yú jiǔ suì shí, xié rén yóu háng zhōu wú shān, xué zuò wǔ lǜ, dé jù yún: yǎn qián sān liǎng jí, zú xià wàn qiān jiā. zhì jīn zhòng yóu cǐ shān, jué tóng yǔ zhōng shì zhēn yǔ. yòu, ǒu chéng yún: yuè yīn sī yè zhōng xián lěng, shān dào chéng míng bì jìng gāo. yì shì yǒu xiān zhī zhī yì.
餘九歲時,偕人游杭州吳山,學作五律,得句云:「眼前三兩級,足下萬千家。」至今重遊此山,覺童語終是真語。又,《偶成》云:「月因司夜終嫌冷,山到成名畢竟高。」亦似有先知之意。
sì shí
四十
shī rú shè yě, yī tí dào shǒu, rú shè zhī yǒu hú, néng zhě yī jiàn zhōng, bù néng zhě gàn bǎi jiàn bù néng zhōng. néng zhī jīng zhě, zhèng zhōng qí xīn, cì zhě zhōng qí xīn zhī bàn, zài qí cì zhě, yǔ hú xiāng lí bù yuǎn, qí xià yān zhě, zé páng chuān zá chū, ér wú kě zhuō mō yān. qí zhōng bù zhōng, bù lí tiān fèn xué lì sì zì. mèng zǐ yuē: qí zhì ěr lì, qí zhōng fēi ěr lì. zhì shì xué lì, zhōng shì tiān fèn.
詩如射也,一題到手,如射之有鵠,能者一箭中,不能者干百箭不能中。能之精者,正中其心,次者中其心之半,再其次者,與鵠相離不遠,其下焉者,則旁穿雜出,而無可捉摸焉。其中不中,不離「天分學力」四字。孟子曰:「其至爾力,其中非爾力。」至是學力,中是天分。
sì shí yī
四十一
kāng jié xiān shēng yǒu sān bù chū zhī jiè, wèi fēng bù chū, yǔ bù chū, dà hán shǔ bù chū yě. yú qī shí hòu, wéi shǔ bù chū. guò zhōng qiū cái chū, cǐ dìng lì yě. jīn nián bā yuè bā rì, tài shǒu sōng yún lǐ gōng xīn xiū mò chóu hú chéng, zhāo yú wǎng yǐn, qiě yún: néng wèi mò chóu pò lì fǒu? yú dá yún lǎo sēng rù dìng, wén chāi chuàn shēng biàn yào pò jiè, kuàng mò chóu hū? jí wǎng fù zhī. shì wáng gù tíng tài shǒu jiàn fǎng, bù zhí, zhuī zhì hú shàng, kǒu hào yǐ zèng yún: shì jìng hú guāng yī yè héng, bái tóu yáo rèn shì xiān shēng. lú jiā, shàng jù shén tōng lì, jìng bǎ xián yún yǐn chū chéng.
康節先生有三不出之戒,謂風不出,雨不出,大寒暑不出也。餘七十後,惟暑不出。過中秋裁出,此定例也。今年八月八日,太守松雲李公新修莫愁湖成,招余往飲,且云:「能為莫愁破例否?」余答雲;「老僧入定,聞釵釧聲便要破戒,況莫愁乎?」即往赴之。適王顧亭太守見訪,不值,追至湖上,口號以贈云:「似鏡湖光一葉橫,白頭遙認是先生。·盧家,尚具神通力,竟把閒雲引出城。」
sì shí èr
四十二
xīn ān hú bǎo tíng yǒu jù yuē qiān lǐ xióng xīn kōng shì jì, bǎi nián shuāi zú kě wú jiū? yú ài qí diǎn yǎ. hòu qí zi xuě jiāo bǐ bù wén yīng yún xì yǔ zhà yí jiāng shàng fǎng, hǎo chūn yòu fàng gù yuán huā. fāng zhī hú shì shī xué chuán jiā, yuān yuán yǒu zì. xuě jiāo yǒu dì yuè jiàn zèng yún: suí kǒu piān zhāng jiē jué diào, jí mén dì zǐ zǒng chuán rén. guō pín jiā xiù cái jiàn zèng yún: shēng bù nìng rén hé kuàng fú, shì wéi qiàn sǐ kǒng chéng xiān. lǚ zhòng dǔ dú suí yuán shī huà, zèng yún: dà hǎi zì néng hán wàn pài, míng shān zhēn bù fù qiān qiū. fàn shòu shēng dú suí yuán jí, zèng yún: yǒu bǐ yǒu shū yǒu yīn jié, yī zhāo jiān zhě yī xiān shēng.
新安胡葆亭有句曰;「千里雄心空似驥,百年衰族可無鳩?」余愛其典雅。後其子雪蕉比部《聞鶯》雲;「細雨乍移江上舫,好春又放故園花。」方知胡氏詩學傳家,淵源有自。雪蕉有弟岳見贈云:「隨口篇章皆絕調,及門弟子總傳人。」郭頻伽秀才見贈云:「生不佞人何況佛,事惟欠死恐成仙。」呂仲篤讀《隨園詩話》,贈云:「大海自能含萬派,名山真不負千秋。」范瘦生讀《隨園集》,贈云:「有筆有書有音節,一朝兼者一先生。」
sì shí sān
四十三
yú bù xìn fēng shuǐ zhī shuō. rén yán: huáng cháo lǐ chuǎng, jù yīn huǐ mù ér bài, fēi fēng shuǐ zhī yàn fǒu? yú dào: cǐ děng nì zéi, suī bù huǐ qí fén, yì bì bài yě. yīn kǒu hào yī shī, yǐ xiǎo shì rén yún: jì yǔ xíng jiā mò làng jiāo, zàng jīng yī bù kě quán shāo. fén yáng zǔ mù cháo ēn jué, yī jiù róng huá lì sì cháo.
余不信風水之說。人言:「黃巢、李闖,俱因毀墓而敗,非風水之驗否?」余道:「此等逆賊,雖不毀其墳,亦必敗也。」因口號一詩,以曉世人云:「寄語形家莫浪驕,《葬經》一部可全燒。汾陽祖墓朝恩掘,依舊榮華歷四朝。」
sì shí sì
四十四
yú fǎng jīng zhōng shī rén yú hóng zhì cún. hóng shǒu jiàn sì chuān zhāng chuán shān tài shǐ, wèi suì níng xiāng guó zhī hòu, jì èr shēng gē jiàn shì, yú yǐ ài ér lù zhī yǐ. zhuī yì qián lóng bǐng chén, jiàn hóng bó rù dōu, zài zhào héng shān gé xué chù, jiàn měi shào nián zhāng jūn míng gù jiàn zhě, bǐ cǐ dìng chǔ jiù zhī jiāo, yí yǔ chuán shān yǒu guā gé, jì xìn wèn zhī, bù liào jí qí zūn rén yě. chuí liù shí nián, hū tōng fāng xùn, zhī gù rén guān zhì tài shǒu, shàng wú yàng, qiě yǒu zi bù fán, wèi zhī kuáng xǐ. méng yǐ shī gǎo jiàn jì, míng yuē tuī yuán jí, yóu zú gǎn yě. wén yì yù shù lín fēng, jiān zhòng róng zhī jiāo. yǒu xiù shuǐ jīn yún quán xiào jì wú xī mǎ yún tí càn, jù yuàn yǔ lái shēng zuò qiè. chuán shān diào zhī yuē fēi lái qǐ yǔ tài chán mián, bù dú cháng é ài shào nián. rén jǐn yuàn wèi fū zǐ qiè, tiān jiào duō jié zài shēng yuán. lèi tā míng shì jiē qiú sǐ, yǐn wǒ chī qíng yù fàng diān. wèi gào shān qī xū liào lǐ, diǎn yī zǎo xù mǎi huā qián. míng liú zhēng xiàn nǚ láng shēn, yī xiào cán dōng sì chǎn chūn. jī bì cǐ shí wú dù fù, qīng chéng tā rì jǐn shī rén. zhǐ chóu gé shì hóng qún xiǎo, wèi miǎn xiān shēng bái fà xīn. sòng yù nián lái shāng jī huǐ, dēng qiáng hé shì kǔ kuī chén? yú wén ér shén wáng, yì xì diào zhī yuē fū qī yù yǒu cóng sū lǐ, xián zhě lián cái měi guò qíng. dàn xué fáng xīng jiān èr tǐ, xīn qī hé bì dài lái shēng?
余訪京中詩人於洪稚存。洪首薦四川張船山太史,為遂寧相國之後,寄《二生歌》見示,余已愛而錄之矣。追憶乾隆丙辰,薦鴻博入都,在趙橫山閣學處,見美少年張君名顧鑒者,彼此訂杵臼之交,疑與船山有瓜葛,寄信問之,不料即其尊人也。垂六十年,忽通芳訊,知故人官至太守,尚無恙,且有子不凡,為之狂喜。蒙以詩稿見寄,名曰《推袁集》,尤足感也。聞亦玉樹臨風,兼仲容之姣。有秀水金筠泉孝繼、無錫馬雲題燦,俱願與來生作妾。船山調之曰;「飛來綺語太纏綿,不獨嫦娥愛少年。人盡願為夫子妾,天教多結再生緣。累他名士皆求死,引我痴情慾放顛。為告山妻須料理,典衣早蓄買花錢。」「名流爭現女郎身,一笑殘冬四產春。擊壁此時無妒婦,傾城他日盡詩人。只愁隔世紅裙小,未免先生白髮新。宋玉年來傷積毀,登牆何事苦窺臣?」余聞而神王,亦戲調之曰;「夫妻喻友從蘇、李,賢者憐才每過情。但學房星兼二體,心期何必待來生?」
sì shí wǔ
四十五
wáng zhuó tíng tíng qǔ bié jià, gù tíng tài shǒu zhī dì yě,. yǒu píng huā yī shǒu, yún: yī zhī nóng yàn dǎn píng zhōng, xí xí chūn shēng jǐ xí fēng. mò guài wú gēn yì diāo xiè, rén qíng zhǐ ài yǎn qián hóng. yú dào: cǐ shī yǔ wēng chéng zàn yǒng sēng sì mǔ dān xiāng tóng. qí cí yún: làn màn xiāng fēng yǐn guì yóu, gāo sēng xián bù yì chí liú. kě lián diàn jiǎo zhǎng sōng sè, bù dé wáng sūn yī jǔ tóu. jūn yǒu jì tuō kě xǐ. bié jià yòu yǒu wén shū tái shī, yún: wén shū tái shàng rì chū xūn, cuì yǐng lán guāng kàn bù fēn. piàn shí shàng kān róng dú zuò, zuò hán sān shí liù fēng yún. dōng xī shān zhuāng yǒu jù yún: shèng yǒu hǎo shān gōng wàng yǎn, zì lái shèng shì shǔ xián shēn. jù kě ài yě.
王濯亭廷取別駕,顧亭太守之弟也,。有{瓶花》一首,云:「一枝濃艷膽瓶中,習習春生幾席風。莫怪無根易凋謝,人情只愛眼前紅。」余道:此詩與翁承贊《詠僧寺牡丹》相同。其詞云:「爛漫香風引貴游,高僧閒步亦遲留。可憐殿角長松色,不得王孫一舉頭。」均有寄託可喜。別駕又有《文殊台》詩,云:「文殊台上日初曛,翠影嵐光看不分。片石尚堪容獨坐,坐寒三十六峰雲。」《東溪山莊》有句云:「剩有好山供望眼,自來勝事屬閒身。」俱可愛也。
sì shí liù
四十六
fǎ shí fān xué shì zào shī kān, tí yún: qíng yǒu bù róng yǐ, yǔ yǒu bù zì zhī. tiān lài yǔ rén lài, gǎn zhào ér chéng shī. yòu yuē: jiàn fú fú zài xīn, shuō shī shī zài kǒu. hé rú liǎng xiāng wàng, bù zhì kě yǔ fǒu? yú dú zhī, yǐ wèi shēn dé shī jiā shàng chéng zhī zhǐ. xuán dú qí jìng yè hú dài yuè yún: huǎn bù chū chái mén, tiān guāng gé qiáo nì. xī yún méi jiǔ lóu, lín lù dī chá lóng. qiū shuǐ hū wú yān, hóng liǎo yī zhī dòng. yòu: kōu yī tà xiǎn huā, mǎn tóu yā xīng dǒu. xī xíng hū yǒu zǔ, yǎn jiǎn lái zuì sǒu. rǎng bì yù fú chí, zhěn hú yī jiāng liǔ. cǐ zhēn tiān lài yě. yòu, dú zhì cún shī fèng jiǎn yún: dào zéi lüè rén cái, shàng qiě yǒu xíng pì. hé kuàng wèi tōng rú, tiǎn yán rǎng zài jí. liǎng dà jǐng cháng xīn, sì shí jìng lǚ yì. jiāo zhù yǔ kè zhōu, yī shēng qín wú yì. cǐ xiào rén zhī rén lài ér bù zhī tiān lài zhě. xiān shēng yú shī jiào, gōng zhēn dà yǐ. yǒng hé yún: chū shuǐ xiāng zì cún, lín fēng yǐng fú luàn. kě yǐ xiǎng qí shēn fèn. yòu yuē: yě yún huāng diàn shuí gū jiǔ, shū yǔ xiǎo lóu rén mài huā. kě yǐ xiǎng qí xiōng jīn.
法時帆學士造詩龕,題云:「情有不容已,語有不自知。天籟與人籟,感召而成詩。」又曰:「見佛佛在心,說詩詩在口。何如兩相忘,不置可與否?」余讀之,以為深得詩家上乘之旨。旋讀其《淨業湖待月}云:「緩步出柴門,天光隔橋溺。溪雲沒酒樓,林露滴茶籠。秋水忽無煙,紅蓼一枝動。」又:「摳衣踏蘚花,滿頭壓星斗。溪行忽有阻,偃蹇來醉叟。攘臂欲扶持,枕湖一僵柳。」此真天籟也。又,《讀稚存詩奉柬》云:「盜賊掠人財,尚且有刑辟。何況為通儒,靦顏攘載籍。兩大景常新,四時境屢易。膠柱與刻舟,一生勤無益。」此笑人知人籟而不知天籟者。先生於詩教,功真大矣。《詠荷》云:「出水香自存,臨風影弗亂。」可以想其身份。又曰:「野雲荒店誰沽酒,疏雨小樓人賣花。」可以想其胸襟。
sì shí qī
四十七
yú yǔ hé xī zhāi dà sī kōng, quán wú jiè shào, ér méng qí jīn chǒng tè lóng. zài jūn zhōng yǔ fú jìng zhāi sūn bǔ shān liǎng xiāng guó, huì yáo pǔ zhì fǔ, gè yǒu jì huái zhī zuò, yǐ kè cāng shān jí zhōng. zī yòu cóng huáng xiǎo sōng sī mǎ chù, dé qí xī zhāo chūn yǒng yún: mò yà chūn lái hòu, hán róng zhuǎn shì tiān. xiǎo chuāng xīn rì sè, dà mò miǎo rén yān. fēng nù shā néng yǔ, shān wēi xuě nòng quán. huā xī míng bù shí, hé chù tīng tí juān? cáng zhōng rù chūn, fēng xuě zhuǎn shèng. zhōng qiū dé qìng dào zhōng yún: shān jùn jiān yú huǎn, zhēng rén yè wèi xiū. jiǔ wàng jiā wàn lǐ, jīng jiàn yuè zhōng qiū. qù suì jiāng gōng bèi, jīn xiāo wáng càn lóu. xǐ chéng chōng guó jì, hán xiào jiě wú gōu. chūn yè yún: yín gāng shǎn shǎn lòu tiáo tiáo, fēng sòng biān shēng zhù jì liáo. cán yuè yìn chuāng tiān shì xiǎo, hán jī jiào yuè mèng piān yáo. pín nián kè kuàng dāng chūn hǎo, yī wèi xiāng xīn yì bìn diāo. mò yǐ mù hóu jī xiàng shì, yè xíng yī jǐn xiào bān chāo. sān shī, suī jí guāng piàn yǔ, ér sī chāo bǐ jiàn, yīn jié qīng cāng. fāng zhī gāo kuí zhōu zhào, běn shì shī rén fēi zhēn yǒu cái zhě, bù néng lián cái yě. jì suí yuán shī zì zhù yún: dāng zài dì zǐ zhī liè. yǔ xiǎo sōng zhá zhōng, yòu yǒu jiǔ sī lì xuě zhī yǔ. yú zhòng xiáng dé cǐ zhī jǐ, zhēn kě sǐ ér wú hàn. dàn wèi zhī bā shí shuāi nián, jīn shēng shàng néng yī jiàn fǒu, sī zhī àn rán!
余與和希齋大司空,全無介紹,而蒙其矜寵特隆。在軍中與福敬齋、孫補山兩相國,惠瑤圃制府,各有寄懷之作,已刻{倉山集》中。茲又從黃小松司馬處,得其《西招春詠》云:「莫訝春來後,寒容轉似添。小窗欣日色,大漠渺人煙。風怒沙能語,山危雪弄權。花稀名不識,何處聽啼鵑?藏中入春,風雪轉盛。」《中秋德慶道中》云: 「山峻肩輿緩,征人夜未休。久忘家萬里,驚見月中秋。去歲姜肱被,今宵王粲樓。喜成充國計,含笑解吳鈎。」《春夜》云:「銀釭閃閃漏迢迢,風送邊聲助寂寥。殘月印窗天似曉,寒雞叫月夢偏遙。頻年客況當春好,一味鄉心易鬢凋。莫以沐猴譏項氏,夜行衣錦笑班超。」三詩,雖吉光片羽,而思超筆健,音節清蒼。方知皋、夔、周、召,本是詩人;非真有才者,不能憐才也。《寄隨園》詩自注云:「當在弟子之列。」與小松札中,又有「久思立雪」之語。虞仲翔得此知己,真可死而無憾。但未知八十衰年,今生尚能一見否,思之黯然!
sì shí bā
四十八
yú chūn jiān fǎn gù xiāng sǎo mù, dòng tíng zhū jiàn dōng chéng rù shān jiàn fǎng, bù zhí, tí bì yún: wǔ shí nián qián fù mǔ guān, yú jīn bā shí xiǎng qīng xián. sī mín bù fàng yuán gōng qù, liú dé qīng tiān zài cǐ jiān. sì bì lín láng shào nǚ cí, shān yīn yīng jiē pō rú zhī. nà kān gèng dú tóng jūn huà? jué bǐ méi huā jué bǐ shī. tóng èr shù sù wèi shí miàn, huà méi zèng xiān shēng, tí shī wèi jìng ér zú. xiān shēng jiā bá, xuán zhū bì jiān. zhuī yú zhì wú mén, yú shān táng xiāng jiàn, yòu jiàn zèng yún: dāo zuò jiān jiā yǐ, míng yuán jì shèng yóu. shēng gē jīn běi hǎi, tú huà gǔ yíng qiū. jiàn hé fú hóng xiù, xián yí bàn bái ōu. gōng yīng shì xuān cǎo, xiāng duì rì wàng yōu. yǒng wù shī nán zài bù tuō bù zhān, zì rán qí yǎ. jiàn dōng yǒng yù zān huā yún: yáo chí zuó yè kāi fāng yàn, yuè zǐ tiān sūn xǐ xiāng jiàn. zuì lǐ yí zān zhí děng xián, xiāng fēng chuī luò duò rén jiān. xǐng lái xiào xiàng ā mǔ suǒ, qǐ kuà qīng tiān bái yǔ hè. yí shí sōu dào yě rén jiā, nǎi zhī jiǎo kuài huàn zuò huā. yān zhōng biàn yù sāo tóu qù, cuì xiù fēn pī bǎo jì xié.
余春間返故鄉掃墓,洞庭朱澗東成入山見訪,不值,題壁云: 「五十年前父母官,於今八十享清閒。斯民不放袁公去,留得青天在此間。」「四壁琳琅少女辭,山陰應接頗如之。那堪更讀童君畫?絕筆梅花絕筆詩。童二樹素未識面,畫梅贈先生,題詩未竟而卒。先生加跋,懸諸壁間。」追余至吳門,於山塘相見,又見贈云:「叨作蒹葭倚,名園紀勝游。笙歌今北海,圖畫古營丘。健合扶紅袖,閒宜伴白鷗。公應是萱草,相對日忘憂。」詠物詩難在不脫不粘,自然奇雅。澗東詠《玉簪花》云:「瑤池昨夜開芳宴,月姊天孫喜相見。醉里遺簪直等閒,香風吹落墮人間。醒來笑向阿母索,起跨青天白羽鶴。移時搜到野人家,乃知狡獪幻作花。煙中便欲搔頭去,翠袖紛披寶髻斜。」
sì shí jiǔ
四十九
xiāng tán zhāng zǐ xiàn, lǎo shī rén yě, yú jiàn dōng wèi qián bèi, fǎng qí tǐ, tí qú suǒ huà mò lán yún: gōng sūn dà niáng wǔ jiàn qì, diān xù dé zhī wèi cǎo shū. jiàn dōng jiān èr miào, xiě zuò yōu lán tú. zòng héng qǐ yǒu xíng yǔ mó, tiān gōng rén qiǎo xiāng yǔ jù. xiāng fēi chóu chūn gé yān shuǐ, gǔ yún niàn yǔ yī shí lǐ. ní cháng yù mín yōng xié yǐ, lái jiàng zhǐ chuāng sù cí lǐ. duì zhī wēi xiào hū tōng líng, dàn wú yán shuō tiān chún qīng. xīn bāo yì è xiè sú mò, jiǔ wǎn pì jǐn qí yǔ tīng. wǒ yù zhì zhī jiǔ yí fēng diān sì qiān zhàng, bù kě cǎi xī dàn yáo wàng.
湘潭張紫峴,老詩人也,於澗東為前輩,仿其體,題渠所畫墨蘭云:「公孫大娘舞劍器,顛旭得之為草書。澗東兼二妙,寫作幽蘭圖。縱橫豈有形與模,天工人巧相與俱。湘妃愁春隔煙水,古雲念雨一十里。《霓裳》玉珉慵斜倚,來降紙窗素瓷里。對之微笑忽通靈,澹無言說天純青。心苞意萼謝俗墨,九畹辟盡畦與町。我欲置之九嶷峰巔四千丈,不可采兮但遙望。」
wǔ shí
五十
yǒng táo yuán shī, gǔ lái zuì duō, yì yì jù bèi shuō guò, zuò zhě wǎng wǎng yǒu dié chuáng jià wū zhī bìng, zuì nán chū sè. zhū jiàn dōng lái sòng huáng dài zhōu qí rén guò táo yuán yī jué yún: táo yuán pán qū xiǎo shān hé, yī dòng shēn shēn suǒ xuē luó. xíng guò xī qiáo yún mì chù, dàn wén huā wài yǒu yú gē. dàn ér yǒu wèi. cāng làng shī huà suǒ wèi zuò shī bù guì yòng lì, ér guì yǒu shén yùn àn: cāng làng shī huà bìng wú cǐ yǔ.: jí cǐ shì yě.
詠桃源詩,古來最多,意義俱被說過,作者往往有疊床架屋之病,最難出色。朱澗東來誦黃岱洲其仁《過桃源》一絕云:「桃源盤曲小山河,一洞深深鎖薛蘿。行過溪橋雲密處,但聞花外有漁歌。」淡而有味。《滄浪詩話》所謂作詩不貴用力,而貴有神韻(按:《滄浪詩話》並無此語。):即此是也。