yī
一
yú jiǔ rì dēng zǐ yīn shān, jiàn rén tí jù yún: jīn zi fēng qián mù yè xī, dēng gāo wàng yuǎn sī yī yī. tiān hán hǎi qì lián yún bái, fēng jǐn chéng wū zuò zhèn fēi. hóng dòu cái shū nán jì yuǎn, huáng huā chā mào shì duō wéi. nián lái làng jī dōng xī dào, cán kuì tiān yá lǎo bù yī. mò tí chén lián èr zì. fǎng zhī, nǎi yú shēng xù chén wén shuǐ xiào lián zhī sān dì yě. yòu, yóu shí mén lóu yún: shān fēng chuī sōng yún, yán shí míng chǐ chǐ. yuán tí liǎng sān shēng, xíng rén jǐn dōng shì. juān juān shān shàng yuè, zhào jiàn shān xià sì. dòng mén yóu wèi guān, dài wǒ yóu jī zhì. tā ruò: qiū shēng jiāng diān yǔ, hán sè hǎi mén yān. yuè lěng chū fú shuǐ, xīng xī yù jìn rén. jiē qīng jué yě.
餘九日登紫蔭山,見人題句云:「巾子峰前木葉稀,登高望遠思依依。天寒海氣連雲白,風緊城烏作陣飛。紅豆裁書難寄遠,黃花插帽事多違。年來浪跡東西道,慚愧天涯老布衣。」末題「陳濂」二字。訪之,乃余甥婿陳文水孝廉之三弟也。又,《游石門樓》云:「山風吹松雲,岩石明齒齒。猿啼兩三聲,行人盡東視。娟娟山上月,照見山下寺。洞門猶未關,待我游屐至。」他若:「秋聲江甸雨,寒色海門煙。」月冷初浮水,星稀欲近人。」皆清絕也。
èr
二
xiá jiāng fēi lái fēng sì sēng chéng bō, gào hé shù fēng yún: bǐng yín yǒu guī xiù dài yùn yù, xié láng jūn mǒu yì xún zhōu fǔ shǔ shěng fù, zuò fēi lái tíng tí shī, shī chéng qì xià. yǒu jù yún: bái yuán zì wù dāng nián shì, jiàn shuō chí huán fǎn shàng gōng. rén duō bù jiě. bǐ zhì xún zhōu ér wáng. yí qí qián shēn, huò yuán nǚ yé?
峽江飛來峰寺僧澄波,告何數峰云:「丙寅有閨秀戴蘊玉,偕郎君某詣潯州府署省父,坐飛來亭題詩,詩成泣下。有句云:『白猿自悟當年事,見說持環返上宮。』人多不解。比至潯州而亡。疑其前身,或猿女耶?」
èr
二
èr tóng zǐ fàng fēng zhēng, yī tóng dé fēng, dà xǐ yī tóng diào zhī yuē: quàn jūn mò yà dōng fēng hǎo, chuī shàng hái néng chuī xià lái. wǒ shēn xǐ zhī. gài jí mèng zǐ suǒ wèi zhào mèng zhī suǒ guì, zhào mèng néng jiàn zhī zhī yì.
二童子放風箏,一童得風,大喜;一童調之曰:「勸君莫訝東風好,吹上還能吹下來。」我深喜之。蓋即孟子所謂「趙孟之所貴,趙孟能賤之」之意。
sì
四
yú zhì wú mén, sì fāng zhī shì sòng shī qiú pī zhě, měi féng jiā jù, bì xiàng rén chēng shuō, fēi yào yù yú hòu jìn yě. zhǎng kē xǔ mù táng xián tài qiū dào guǎng, jiàn zèng yī lǜ yún: xiān shēng tiān xià wàng, méi yǔ zhào rén qīng. lǎo zhì tōng yīn yà, ér shí shí xìng míng. fēng liú sū yù jú, shū juǎn zhèng kāng chéng. kě xī lián cái guò, yú yáng wù hòu shēng. yú dào: shǐ chēng páng shì yuán chēng xǔ rén cái, wǎng wǎng yǒu guò qí fēn. lǎo rén jìng fàn shì yuán zhī bìng, xíng jiāng gǎi zhī.
余至吳門,四方之士送詩求批者,每逢佳句,必向人稱說,非要譽於後進也。掌科許穆堂嫌太丘道廣,見贈一律云:「先生天下望,眉宇照人清。老至通姻婭,兒時識姓名。風流蘇玉局,書卷鄭康成。可惜憐才過,揄揚誤後生。」余道:史稱龐士元稱許人才,往往有過其分。老人竟犯士元之病,行將改之。
wǔ
五
yóu nán míng sì, jiàn guī yú xiān shēng yǒu duì lián yún: píng tiān jiàn shuǐ shèng jiāng yuè, nà guà sōng shāo rě dé yún. wèi zhī shì chéng yǔ, huò xiān shēng suǒ zhuàn yé? shì xī, fēng yǔ bào zuò, lóu zhù jǐn yáo. yú yǒu jù yún: lóu yáo sōng shù dǐng, rén wò hǎi cháo zhōng.
游南明寺,見歸愚先生有對聯云:「瓶添澗水盛將月,衲掛松梢惹得雲。」未知是成語,或先生所撰耶?是夕,風雨暴作,樓柱盡搖。余有句云:「樓搖松樹頂,人臥海潮中。」
liù
六
jīng kǒu ní néng shī, wáng bì yún nǚ zǐ zèng yún: xiān zǐ chuán lái shì gǔ xuě piān, bù xū shēng lǐ jiàng yún xiān. yáo zhī jìng duì méi huā yuè, hè tīng chán jīng lì wǎn yān.
京口尼能詩,王碧雲女子贈云:「仙子傳來噬古雪》篇,步虛聲里絳雲仙。遙知靜對梅花月,鶴聽禪經立晚煙。」
qī
七
zhí lì qiān ān xiàn dìng lì, rù xué bā míng, ér yīng shì zhě bù guò liù qī rén. zhī xiàn hú gōng zuò zǎi, hū yǒu mǎ fū, zhe hóng bù lǚ lái gào jià. wèn hé shì. yuē míng rì yào fù xiàn kǎo. hú gōng dà xiào, kǒu hào yǐ zèng yún: hóng xié zhe jiǎo méi mó yàn, mǎ fèn xūn yī bǐ huàn biān.
直隸遷安縣定例,入學八名,而應試者不過六七人。知縣胡公作宰,忽有馬夫,着紅布履來告假。問何事。曰;「明日要赴縣考。」胡公大笑,口號以贈云:「紅鞋着腳煤磨硯,馬糞熏衣筆換鞭。」
bā
八
jīn xián cūn tài shǒu huáng, xìng tì tǎng, tōng yīn lǜ yǒu sì jī rén, jù shàn gē, cháng xié zhì suí yuán dù qǔ chuī xiāo, tài shǒu qīn wèi àn bǎn: dài gǔ suǒ yún fēng liú rén háo zhě yé? jí xì wǎn píng, lín rù dōu shí, nián yú liù shí. shì liú bié yún: hé yīn zhí shǒu tì qī rán? zhǐ wèi fēn xié gè mù nián. tàn wǒ yǐ cí huān xǐ dì, duō jūn hái shàng xiào lián chuán. guān shān mǎn mù xīn xíng lǐ, ér nǚ suí shēn jiù guǎn xián. cǐ hòu suí yuán huā mǎn rì, mèng hún hái dào xiǎo cāng diān.
金賢村太守潢,性倜儻,通音律;有四姬人,俱善歌,常偕至隨園度曲吹簫,太守親為按板:殆古所云風流人豪者耶?籍系宛平,臨入都時,年逾六十。噬留別》云:「何因執手涕悽然?只為分攜各暮年。嘆我已辭歡喜地,多君還上孝廉船。關山滿目新行李,兒女隨身舊管弦。此後隨園花滿日,夢魂還到小倉巔。」
jiǔ
九
chéng yú mén rù hàn lín hòu, jì yǔ yún: sì shí nián cái wèi hòu bèi, jiāo yóu ruò cǐ gǔ lái xī. tóu xián rù shǒu chéng qīng jué, shū jú jī shēn wèi yì guī. lǎo jǐng zhēn rú dōng jǐng dàn, méi huā yòu gòng xuě huā fēi. shū tā jū shì shān chuāng hè, zhèn rì cóng róng lì diào jī. wū hū! yú mén jiā běn fù shāng, jiāo jié wén rén, jiā zī dàng jǐn, zhí zhì wǎn nián chéng jìn shì, zuò bù láng, sì kù guǎn yì xù, cái dé hàn lín, fēn xiào chūn wéi, kě wèi yǒu zhì zhě shì jìng chéng. rán ér jù zú yú qiū fān zhōng chéng shǔ zhōng, kě bēi yě!
程魚門入翰林後,寄語云:「四十年才為後輩,交遊若此古來稀。頭銜入手誠清絕,書局羈身未易歸。老景真如冬景淡,梅花又共雪花飛。輸他居士山窗鶴,鎮日從容立釣磯。」嗚呼!魚門家本富商,交結文人,家資盪盡,直至晚年成進士,作部郎,四庫館議敘,才得翰林,分校春闈,可謂有志者事竟成。然而遽卒於秋帆中丞署中,可悲也!
shí
十
huái níng zhū shēng láo zhú rú, shī rén yě. shào nián sàng ǒu, lǐ zhōng yǒu chén shì nǚ, měi yì néng shī, qiǎn méi shuō zhī. nǚ kuī jiàn zhú rú, xīn rán yuàn jià. liǎng rén yǐ mù chéng yǐ, wèi lǐ zhōng fù rén qiáng pìn qù. nǚ lín xíng, jì láo shēng yún wén shuō chéng luán xǔ shàng tiān, jǐ fān lín jìng zì yí xiān. bù zhī lún zhé yuán hé shì, biàn gé péng shān lù jǐ qiān. mèng jiàn wén xiāo sī yǔ shí, xiǎng huā xīn shì yào huā zhī. fēn míng xiá dǐ shuāng zhū zài, bù rěn hái jūn zhǐ lèi chuí.
懷寧諸生勞竹如,詩人也。少年喪偶,里中有陳氏女,美亦能詩,遣媒說之。女窺見竹如,欣然願嫁。兩人已目成矣,為里中富人強聘去。女臨行,寄勞生雲;「聞說乘鸞許上天,幾番臨鏡自疑仙。不知淪謫緣何事,便隔蓬山路幾千。」夢見文簫私語時,想花心事要花知。分明匣底雙珠在,不忍還君只淚垂。」
yī shí yī
一十一
yú yòu shí tóng fù tóng zǐ shì zhě, yǒu shēn jūn nán píng fā xiáng, quán qí tì tǎng, yǒu wēn tíng yún zhī fēng. dài rén fù kǎo, zhì zāo chì gé ér zhōng chéng jìn shì, wài chū wèi lìng. jiàn jì yún: suí yuán jū shì jīn fāng shuò, yóu xì rén jiān zuò suì xīng. luò bǐ biàn tóng tiān mǎ xià, wú rén bù jù zào gū tīng. lüè shī hóng zhǎo chān wèi zhèng, miào yòng huī cháo dāng shuō jīng. chī fēng biān luán sān shí zài, yòu dāo jiǎn fú dào tuí líng. jì cǐ shī shí, guān yǐ bào bà, zhǎng jiào qīng jiāng. yú wèi jí dá, ér jūn yǐ zú.
余幼時同赴童子試者,有申君南屏發祥,權奇倜儻,有溫庭筠之風。代人赴考,致遭斥革;而終成進士,外出為令。見寄云:「隨園居士今方朔,遊戲人間作歲星。落筆便同天馬下,無人不踞灶觚聽。略施鴻爪覘為政,妙用詼嘲當說經。笞風鞭鸞三十載,又叨剪拂到頹齡。」寄此詩時,官已報罷,掌教清江。余未及答,而君已卒。
yī shí èr
一十二
rén zǐ chūn, yǔ zhào wěi táng guǎng wén yóu jiāo shān, yù shī sēng jù chāo, chá huà liáng jiǔ, cǎi qí shī rù shī huà. jīn chūn, qìng dà sī mǎ fèng zhǐ dào jiāng nán, gōu dāng gōng shì, dù jiāng zhī biàn, lā tóng yóu jiāo shān. bié hòu, jù chāo jì shī yún céng xiàng jīn áo hàn màn yóu, xī fēng jiǔ yǐ bié jīng zhōu. hū péi tiān shǐ lín xiāng jiè, què guài shén xiān yě bái tóu. hǎi nèi shān chuān méng yī pàn, rén jiān shēng jià zhòng qiān qiū. xū zhī wèi mǎn shān líng yuàn, bù bǎ qín zūn zuò xiǎo liú.
壬子春,與趙偉堂廣文游焦山,遇詩僧巨超,茶話良久,采其詩入《詩話》。今春,慶大司馬奉旨到江南,勾當公事,渡江之便,拉同游焦山。別後,巨超寄詩云;「曾向金鰲汗漫遊,西風久已別荊州。忽陪天使臨香界,卻怪神仙也白頭。海內山川蒙一盼,人間聲價重千秋。須知未滿山靈願,不把琴尊作小留。」
yī shí sān
一十三
shān yīn hú zhì wēi tiān yóu kuàng dài qí cái, bǐng chén tóng jǔ hóng bó, zhōng shēn yū yù ér wáng. yú chū chāo qí pián tǐ wén sān shí piān, wèi yáng róng shang cuàn qǔ qù. nǎi yú bié chù sōu dé liè nǚ lǐ sān xíng yī piān, chū xián tài zhǎng, nán rù shī huà rán yī xù yī shī, jù gǔ miào, bù rěn tīng qí yáng méi, jīn kè xù jí, bù fáng zài zhī. qí xù yuē: nǚ lǐ sān zhě, hé nán lù yì xiàn rén. fù mǒu yè tián, cháng yǐ yǐn shì yǔ yì dà háo xiāng hèn jí. háo yīn móu shā zhī: shǐ kè yáng yǔ qīn, zhào zhī jiǔ ér yào yǐ yǐn, suì fā bìng. xīn zhī háo suǒ wèi, jiāng sǐ, nǚ cóng mǔ qì yú qián. mǒu jiè chǐ qiè chì, yuē: hé qì? ruò fēi wǒ zi yě! qiě wú wèi rén shā, xìng yǒu ér, qí zhuàng huò xíng néng fù chóu. ruò miǎo jié qióng zhì, wú wàng yě, hèn zhōng bù tǔ yǐ! nǚ shí nián shí yú, wén fù yán, zhòu xī fèn shāng, shí shí xù bào háo zhì. gèng shù suì, yì zhǎng, rì shì guǐ shén, wǎng zhù mǒu mù, yuàn hún pò xiāng zhù, xié lì rèn, hòu dào shàng, qī chéng biàn cì háo. háo chū rù chéng mǎ, cóng tóng nú biāo biāo rán, shì bù dé chěng. qù, gài rén wèi cí, lǚ sù yǒu sī dà lì xián biàn, liè yú guān zhě sān nián yǐ, yī rén wú kěn bái qí shì zhě. nǚ shén hèn, yuē: cǐ cáo suī guān rén, shí dào lì ěr! tú zhī tàn jīn qián, qǔ zuì bǎo hé néng wèi zhí yuān tòng zhě hū? suì cí qí mǔ, dāng bēn wǎng jīng shī. lù yì dào jīng shī èr qiān lǐ, nǚ gū ruò wú xiāng xié qiè, mù tuō nì lǚ, zhǔ rén huò guài qí dú lái, yí yǒu tā, gù bù nèi: wǎng wǎng fú cǎo jiān. jì zhì, jiāng jī dēng wén gǔ zì sòng, shù wèi lì suǒ lán. yǐ chén yú xíng bù dū chá yuàn, jiāo gé zhī, yī rú yǒu sī dà lì zài hé nán zhě. jiǔ zhī, huì yǒu xīn rèn lìng yú lù yì zhě, pō qiáng zhí rèn shì. nǚ wén, nǎi zǒu hái. lìng fāng shēng chē chū, zhē qián dà hū, qiě tì qiě chén, wǔ bó lǒu qū bù néng dòng. lìng yǐ mǒu sǐ jiǔ suì yuè, qiě wú yàn, yì qí wèi xìn. gèng jié jiāng sǐ shí yǔ, jí bēn jīng shī zhuàng, nǎi shòu dié, fù jū kè yǔ háo, jiē zì qióng fú. lìng yǐ lùn zhèng háo zuì, wèi jí jué, háo sǐ láo hù zhōng. háo jiā zī zēng nǚ shén, bàng wèi cháng shòu wū. yǒu yì gōng zǐ dú xīn zhī nǚ xián, qǐng pìn zhī. qí mǔ yǔ zhǎng lǎo méi ǎo jiē quàn zhī xíng, shǐ bù xǔ. jí mǔ zú liàn mái, xī zhào zōng zú qīn qī lǐ lín, gào zhī yuē: wú tòng fù jiàn hài, chǔ dú jǐ shí nián, xìng de xuě chóu. ér míng wèi rén gòu, rěn bù zǎo jiù sǐ zhě, shāng wú xiōng dì zhōng fèng lǎo mǔ. jīn wú shì dà yǐ, qí jiāng yǒu suǒ zì míng. shì ér yǎn zhī, suì zì jiǎo yě. yú shì háo zi mù pāi zhī xiào, shì qí miàn, tì yóu shēng rán. jiāng jǔ dāo duàn zhī, yǒu xuè jī zhū kǒu, lèi pēn nù zhě. háo zi hài pū bù néng dòng, zuǒ yòu jí fú fù guī, yì jìng dé jí yǐ sǐ. nǚ sǐ kāng xī zhōng, zhì jīn qiě wǔ shí zài. suì wù wǔ, yǔ jū zhǎng ān, shǐ wén. gǎn dāng shì wú néng wén zhāng yáng xǐ zhāo bào zhī, shǐ jiā shuō hù chàng, xiāng yǔ miǎn quàn. nǎi zhuàn shù qí shì, gē ér xì zhī, yuē: dà hǎi hé màn màn, qiān nián bù néng yí. tài shān zì yán gāo, jīng wèi xián shí fēi. cháo jiàn jīng wèi fēi, mù jiàn jīng wèi fēi: tù xiě tián zuò qū, yī dàn chéng lù qī. qǐ wéi chéng lù qī, cuī wéi fù cuī wéi. nǚ miàn jié rú yù, nǚ shēn zhuó rú zhī. shí sì pō yǒu yú, shí wǔ shí liù shí. ē nuó huán chūn fēng, míng yuè chū pái huái. mén zhōng zǐ yǔ gū, lín shě zá lǎo wù. rén xiào nǚ wú shēng, rén huān nǚ zhǎng tí. xī xī zhòng xī xī, pò tòng bù dé zhì. yǒu shì shí dà gěng, huò hóu lián xié qí. ā mǔ huàn bù yīng, bù chū zhōng jiān guī. nǚ shēn yì fēi kuáng, nǚ xīn yì fēi chī. xiàng mǔ wèn ā yé: ā yé shuí suǒ shī? zuó zhě mén qián wàng, liè yǎn níng rěn kuī? yé chóu yì yán yán, zǒu mǎ dōng xī jiē. wǒ wú bái yáng rèn, duàn zuò shuāng hóng ní. mó wǒ xuē kuí dāo, sān cùn jiǔ zài huái. yī xīn yuàn yǔ chóu, xuè ròu xiāng jī héng. chóu rén hé lù liáng, xié duì jiàn rú bèi. qián zhě wèi jī láng, hòu zhě wèi nù chái. xiǎo què dǐ huáng yào, tú kǒng bǔ zuò mí. dà shēng hū xiàn guān, xiàn guān zhèng lóng chī. wǎn zhuǎn tài shǒu fǔ, zài sān zhōng chéng sī. táng huáng xìn wēi yán, lì zú sēn chái yá. guān zhī zuò zhōng jiān, yī yī gěng yǔ ní. hé yóu fǔ dì gǔ, guǐ xiào huí yá kuǎn? gū xiǎo bù shí shì, wén rén shuō jīng shī jīng shī duō guì guān, liè zuò shěng yú tái. tóu shàng tiě zhù guān, xiè fǔ dāng xiōng qī. xiè fǔ jiǎo yuè yuè, duō wàng néng jīn āi. jú wǒ tóu shàng fā, fèng wǒ dāng shè yī. shǒu zhōng hé suǒ jiāng? xuè bó bān lán sī. bó shàng hé suǒ shū? fán shuāng cǎn yàng mái. xì qū chéng jiān nán, yào dāng zì fáng zhī. nǚ ruò mǔ suǒ lián, qǐng mǔ wú pān chí. jīn biàn cí mǔ qù, chū mén qù rú yí. shì yuè zhòng dōng jié, shā qì zhēng jiāo pái. céng bīng sāi huáng hé, jí sǎn chuān máo zhuī. dà fēng bǒ tiān fān, xíng rén sè chéng huī. yè hēi bù jiàn zhǎng, shēn lín bào kū zhī. sān gēng jiào kē é, sì gēng háo hú lí wǔ gēng dào shàng xíng, zhí zhú zēng léi jī. jǔ tóu wàng zhǎng ān, pán pán fèng huáng pí. xià zhe shí èr mén, tōng dòng zòng héng kāi. chí wǒ bó shàng shū, yù wǒ náng zhōng guì, guì fú yù shǐ fǔ, tíng wèi sān chóng chí. shàng shū gèng é é, é é chàng zōu guī tóu shàng tiě zhù guān, xiè fǔ dāng xiōng qī. xiè fǔ jí wú jiǎo, qǐ yǔ qún yáng qí? lǐ nǚ yǐ zhù xiào, bái rì diāo jīng huī. jié yuàn mí zhōng xiāo, zhōng xiāo shèng xīn bēi. yǒu dì hé bó bó, yǒu tiān hé chuí chuí gāo chéng bù wèi bēng, gāo líng bù wèi biāo. wèi qiǎn míng fǔ lái, míng fǔ lái hé chí! zhǎng guì xiàng míng fǔ, lèi luò jiāng dōng chí: nǚ jīn qiān lǐ hái, nǚ yōu zhōng shēn lí, nǚ chéng bù gǎn dài, yuàn guān wú jiàn yí. fù yuān xìn chén chén, chén chén tòng wú qī. yī rì dàn néng ěr, jǐng dǐ shēng cháo xī. sǐ fù dì xià xiào, shēng chóu shì zhōng dào. gù cǐ ruò jiàn qū, gān cóng fǔ gēng chuī. yǔ zhōng nán chéng shēng, shēng rú xì páo mí. míng fǔ dà jiē tàn, jiē tàn réng xū xī. fān fān dòng tíng bō, dòng tíng fēi yuān huí zhǎn zhǎn qióng xiá bǎn, jiǔ zhé wú xiǎn é. wǒ jīn wèi rǔ shī, rǔ qù xíng dé zhī. yé chóu dé yán yán, jǔ jiā hū jīng cuī. shì shì sù zhěn fā, zhòu jù wú yóu yī. tóng shí è shào nián, qū zhì rú lián jī. yín dāng yā lǐng tóu, bì mìng tián láo bì. yǒu mǎ kōng mǎ ān, yǒng bié jiē xī kuí. kòu tóu xiè míng fǔ, nuò gǔ nán xiāng yí. xī wèi dī rǔ ér, jīn wèi jiàn hái biān. yáo yáo wàng wǒ lǐ, wǒ wū huāng bì lái. guǎ mǔ yǐ mén xī, xī yú qǐ liáng qī. nǚ qù mǔ dàn bǎi, dàn bǎi jīn chéng yí. suī zé jīn chéng yí, mǔ bēi zhuǎn nán cái. nǚ yán xī rú yù, nǚ fā hé qí qí, nǚ kǒu hán zhū dān, nǚ shǒu chuí chūn tí. kū qì qīn chén shā, miàn mù yú bān yì wǎn wǎn guī zhōng cún, lí jí yí bìng pí. gū zǐ kàn nǚ lái, zān jī bù jí shī lín lǎo kàn nǚ lái, zuǒ yòu xiāng hū xié. gè gè zì liú tì, yī chǐ fēn lián miǎn. lín lǎo shǎo bié qù, méi ǎo cóng róng lái, sān qǐng dé jiàn nǚ, yīn qín zhì yán cí gōng zǐ xiàn nán jū, duān zhèng wú pǐ chái. jīn yín liè liǎng xiāng, xiān wán bù shèng pī. shēn dāng zuò guān rén, huá róng zhuó fáng wéi. pō yù de xián nǚ, xián nǚ shèng jiāng jī. huí miàn dá méi ǎo: shēn shí hán qiě wēi. wú dì wú zhǎng xiōng, lǎo mǔ xīn wēi yī. suǒ yuàn shì lì zuò, sè zhǐ fèng qún xié. ān dé suí tā rén, guāi wéi mǔ ēn cí? mǔ nián fēng zhōng dēng, nǚ mìng shuāng zhōng kuí. xū yú mǔ dà bìng, sǐ fù xiāng xún zhuī. guān guǒ ān dāng zhōng, qǐ fén suì chéng duī. yī yī yíng shì tuō, gū zǐ kě qián lái. wèi wǒ huàn zhǎng lǎo, zhǎng lǎo shēng táng jiē wèi wǒ zhào xiāng lín, xiāng lín mí rú wéi. shí suì suí yé niáng, yòu xiǎo wéi chī hái. shí wǔ xián chén yuān, guàn bí chéng chún xī. èr shí háng bào chóu, bào chóu kǔ qiě wēi. sān nián zǒu dà liáng, zhào běi yàn nán chuí. nǚ xíng běn wú bàn, nǚ zhǐ yì yǒu guī. jiǎo jiǎo yuè guāng míng, bù duò zhuó shuǐ méi. bān bān jǐn yì ér, gěng sǐ ān néng yì? zì cǐ xuán rù fáng, zhòng hé shuāng shuāng fēi. zhū shéng bā jiǔ chǐ, guà xiàng liáng jiān tuí. xiān xiān guì huá shù, huá hǎo yè hé qí: wēi ruí yáng fāng xīn, shēng zài kōng shān wēi. liè huǒ shāo kūn gāng, sān rì yè wèi shuāi. dà shí wū yán yán, xiǎo shí dāng lián bèi. xiāo zhī qì huì cǎo, wàn zú hé yī méi. shāo chū bái yù zī. jiǎo xuě guāng ái ái. yù yǐ wèi nǚ fén, jiāng guì fén shàng zāi. yè yǒu dà xīng chén, qí guāng hé lí lí cuò luò guì shù jiān, qiān nián zhào róng huī.
山陰胡稚威天游曠代奇才,丙辰同舉鴻博,終身紆鬱而亡。余初抄其駢體文三十篇,為楊蓉裳篡取去。乃於別處搜得{烈女李三行》一篇,初嫌太長,難入《詩話》;然一序一詩,俱古妙,不忍聽其煬沒,今刻續集,不妨載之。其序曰:「女李三者,河南鹿邑縣人。父某業田,嘗以隱事與邑大豪相恨疾。豪陰謀殺之:使客陽與親,召之酒而藥以飲,遂發病。心知豪所為,將死,女從母泣於前。某蚧齒切叱,曰:『何泣?若非我子也!且吾為人殺,幸有兒,俟壯或行能復仇。若渺孑煢稚,無望也,恨終不吐矣!』女時年十餘,聞父言,晝夕憤傷,時時蓄報豪志。更數歲,益長,日誓鬼神,往祝某墓,願魂魄相助,挾利刃,候道上,期乘便刺豪。豪出入乘馬,從僮奴彪彪然,勢不得逞。去,丐人為詞,屢訴有司、大吏咸遍,列於官者三年矣,一人無肯白其事者。女甚恨,曰:『此曹雖官人,實盜隸耳!徒知探金錢,取醉飽;何能為直冤痛者乎?』遂辭其母,當奔往京師。鹿邑到京師二千里,女孤弱無相攜挈,暮托逆旅,主人或怪其獨來,疑有他,固不內:往往伏草間。既至,將擊登聞鼓自訟,數為吏所闌。以陳於刑部、都察院,交格之,一如有司、大吏在河南者。久之,會有新任令於鹿邑者,頗強直任事。女聞,乃走還。令方升車出,遮前大呼,且涕且陳,伍伯簍驅不能動。令以某死久歲月,且無驗,意其未信。更詰將死時語,及奔京師狀,乃受牒,縛鞫客與豪,皆自窮服。令已論正豪罪,未即決,豪死牢戶中。豪家滋憎女甚,謗為嘗受污。有邑公子獨心知女賢,請聘之。其母與長老媒媼皆勸之行,矢不許。及母卒殮埋,悉召宗族、親戚、里鄰,告之曰:『吾痛父見害,楚毒幾十年,幸得雪仇。而名為人垢,忍不早就死者,傷無兄弟終奉老母。今吾事大已,其將有所自明。』室而掩之,遂自絞也。於是豪子暮拍之笑,視其面,倜猶生然。將舉刀斷之,有血激諸口,類噴怒者。豪子駭仆不能動,左右亟扶負歸,亦竟得疾以死。女死康熙中,至今且五十載。歲戊午,予居長安,始聞。感當世無能文章揚洗昭暴之,使家說戶唱,相與勉勸。乃撰述其事,歌而系之,曰:『大海何漫漫,千年不能移。太山自言高,精衛銜石飛。朝見精衛飛,暮見精衛飛:吐血填作嶇,一旦成路蹊。豈惟成路蹊,崔嵬復崔嵬。女面潔如玉,女身濯如脂。十四頗有餘,十五、十六時。婀娜環春風,明月初徘徊。門中姊與姑,鄰舍雜姥婺。人笑女無聲,人歡女長啼。昔昔重昔昔,破痛不得治。有似食大鯁,禍喉連脅臍。阿母喚不應,步出中間閨。女身亦非狂,女心亦非痴。向母問阿爺:「阿爺誰所屍?昨者門前望,裂眼寧忍窺?爺仇意妍妍,走馬東西街。我無白揚刃,斷作雙虹霓。磨我削葵刀,三寸久在懷。一心愿與仇,血肉相齏蘅。」仇人何陸梁,挾隊健如輩。前者為飢狼,後者為怒豺。小雀抵黃鷂,徒恐哺作糜。大聲呼縣官,縣官正聾蚩。宛轉太守府,再三中丞司。堂皇信威嚴,隸卒森柴崖。官知坐中間,一一梗與泥。何由腐地骨,鬼笑回牙款?孤小不識事,聞人說京師;京師多貴官,列坐省輿台。頭上鐵柱冠,獬腐當胸棲。獬腐角嶽嶽,多望能矜哀。局我頭上發,縫我當射衣。手中何所將?血帛班斕絲。帛上何所書?繁霜慘漾埋。細軀誠艱難,要當自防支。女弱母所憐,請母毋攀持。今便辭母去,出門去如遺。是月仲冬節,殺氣爭驕排。層冰塞黃河,急霰穿矛錐。大風簸天翻,行人色成灰。夜黑不見掌,深林抱枯枝。三更叫軻鵝,四更嗥狐狸;五更道上行,躑躅增羸飢。舉頭望長安,盤盤鳳凰陴。下着十二門,通洞縱橫開。持我帛上書,鬻我囊中桂,跪伏御史府,廷尉三重墀。尚書更峨峨,峨峨唱騶歸;頭上鐵柱冠,獬腐當胸棲。獬腐即無角,豈與群羊齊?李女倚柱嘯,白日凋精輝。結怨彌中宵,中宵盛辛悲。有地何博博,有天何垂垂;高城不為崩,高陵不為颮。為遣明府來,明府來何遲!長跪向明府,淚落江東馳:「女今千里還,女憂終身罹,女誠不敢紿,願官無見疑。父冤信沉沉,沉沉痛無期。一日但能爾,井底生朝曦。死父地下笑,生仇市中到。顧此弱賤軀,甘從釜羹炊。」語終難成聲,聲如系庖糜。明府大嗟嘆,嗟嘆仍噓唏。翻翻洞庭波,洞庭非淵洄;嶄嶄邛峽坂,九折無險峨。我今為汝屍,汝去行得知。爺仇得妍妍,舉家忽驚摧。勢似宿疹發,驟劇無由醫。同時惡少年,驅至如連雞。銀鐺押領頭,畢命填牢陛。有馬空馬鞍,永別街西馗。叩頭謝明府,搦骨難相貽。昔為羝乳兒,今為箭還鞭。遙遙望我里,我屋荒蔽萊。寡母倚門唏,唏於杞梁妻。女去母啖柏,啖柏今成飴。雖則今成飴,母悲轉難裁。女顏昔如玉,女發何祁祁,女口含朱丹,女手垂春荑。哭泣親塵沙,面目余瘢劓;宛宛閨中存,黧瘠疑病羆。姑姊看女來,簪笄不及施;鄰姥看女來,左右相呼攜。各各自流涕,一尺紛漣湎。鄰姥少別去,媒媼從容來,三請得見女,殷勤致言辭;「公子縣南居,端正無匹儕。金銀列兩箱,纖紈不勝披。身當作官人,華榮灼房幃。頗欲得賢女,賢女勝姜姬。」回面答媒媼:「身實寒且微。無弟無長兄,老母心偎依。所願事力作,澀指縫裙鞋。安得隨他人,乖違母恩慈?」母年風中燈,女命霜中葵。須臾母大病,死父相尋追。棺槨安當中,起墳遂成堆。一一營事托,姑姊可前來。為我喚長老,長老升堂階;為我召鄉鄰,鄉鄰麋如圍。十歲隨爺娘,幼小惟痴孩。十五銜沉冤,灌鼻承醇醯。二十行報仇,報仇苦且危。三年走大梁,趙北燕南陲。女行本無伴,女止亦有規。皎皎月光明,不墮濁水湄。斑斑錦翼兒,耿死安能翳?自此旋入房,重闔雙雙扉。朱繩八九尺,掛向梁間頹。鮮鮮桂華樹,華好葉何奇:葳蕤揚芳馨,生在空山隈。烈火燒崑岡,三日夜未衰。大石屋言言,小石當連輩。蕭芝泣蕙草,萬族合一煤。燒出白玉姿。皎雪光皚皚。玉以為女墳,將桂墳上栽。夜有大星辰,其光何離離;錯落桂樹間,千年照容徽。」
yī shí sì
一十四
jù qū nǚ shǐ, kǒng jìng tíng tuì ān tài pú zhī yòu nǚ, wáng kǒng xiáng gōng zǐ zhī shì yě. fū yú yǎo tiǎo, yǒu dà jiā fēng. xīn hài chūn, suí qí gū pān fū rén lái yuán kàn huā, jiā rén jiāo kǒu yù zhī. xìng yóu ài jìng, gōng shī. jì qí jì wài yún: yī bié kàn kàn shù yuè qī, gū dēng dú zuò lèi rú sī. duō qíng zuì shì tiān biān yuè, liǎng dì lí chóu zǒng dé zhī. yù xiě xiāng sī jì jǐn jiān, pái huái wú yǔ yǐ chuāng qián. quàn jūn mò shī fú róng yuē, gū fù xiāng qīn dú zì mián. jiē xìng líng dú chū. jīn nián liù yuè, hū yǒng cán hé yún: fēng zī zuó yè shàng kān kuā, kāi luò wú duān hèn zhuǎn jiā. zǎo shí jīn fān cuī tài jí, bù rú qián rì bù kāi huā. kǒng xiáng yà wèi bù xiáng. qī yuè jiān, jìng yǐ chǎn nán wáng. gǔ rén suǒ yún shī chèn, qí xìn rán yé? kǒng xiáng kū yǐ shī yún pà jiàn qiū chén diǎn jìng tái, shēn guī yī jiù qǐ chuāng kāi. yǒu shí wàng què rén zhǎng wǎng, yí shì guī níng shàng wèi huí.
句曲女史,孔靜亭退庵太僕之幼女,王孔翔公子之室也。敷腴窈窕,有大家風。辛亥春,隨其姑潘夫人來園看花,家人交口譽之。性尤愛靜,工詩。記其《寄外》云:「一別看看數月期,孤燈獨坐淚如絲。多情最是天邊月,兩地離愁總得知。」欲寫相思寄錦箋,徘徊無語倚窗前。勸君莫失芙蓉約,辜負香衾獨自眠。」皆性靈獨出。今年六月,忽詠《殘荷》云:「丰姿昨夜尚堪夸,開落無端恨轉加。早識今番摧太急,不如前日不開花。」孔翔訝為不祥。七月間,竟以產難亡。古人所云詩讖,其信然耶?孔翔哭以詩云;「怕見秋塵點鏡台,深閨依舊綺窗開。有時忘卻人長往,疑是歸寧尚未回。」
yī shí wǔ
一十五
wù yuán shī lán gāo, shǎo yǒu qīng cái, xī ruò guàn jí qì rú jiù jiǎ rán xìng pō ài shī, yīn wáng kǒng xiáng xiù cái yǐ shī lái jiàn. jì qí xīn liáng yún, cái tīng wú tóng yī yè shēng, xiāo xiāo qiū qì mǎn jiāng chéng. luó yī zhuó tǐ chū jīng báo, yǔ shàn yáo shí biàn jué qīng. rào tà qīng fēng qīn diàn lěng, dāng jiē hào yuè zhào chuāng míng. shī yín zhǎng yè shuí wèi bàn? jiū jī hán qióng sì bì míng. dōng yè wǎn bù jù yún liǔ shū yí yuè shàng, shuǐ qiǎn jué qiáo gāo. yòu, qiū huái yún gāo wú dài yǔ lǜ qīn chuāng. qī zì yì jiā.
婺源施蘭皋,少有清才,惜弱冠即棄儒就賈;然性頗愛詩,因王孔翔秀才以詩來見。記其《新涼》雲,「才聽梧桐一葉聲,瀟瀟秋氣滿江城。羅衣着體初驚薄,羽扇搖時便覺輕。繞榻清風侵簟冷,當階皓月照窗明。詩吟長夜誰為伴?啾唧寒蛩四壁鳴。」《冬夜晚步》句雲;「柳疏宜月上,水淺覺橋高。」又,《秋懷》雲;「高梧帶雨綠侵窗。」七字亦佳。
yī shí liù
一十六
jiǎng yú yě shòu yè shī shào qíng yán xiǎo, tí měi rén chūn shuì tú yún: jǐ fēn chūn sè shàng huā zhī, yún bìn yōng shū shuì qǐ chí. yīng wǔ lián qián kōng xué yǔ, mèng zhōng qíng shì zì jiā zhī. guī qíng shī, gǔ rén zuì duō, yì yú zhòng fù, yú ài qí jié jù qī zì yùn jí, dé gǔ rén suǒ wèi yǒu. yòu, lóu zhōng jiā jù yún: dàn dé dú shū yuán shì fú, yě néng cáng jiǔ bù wèi pín. yì miào.
蔣於野受業師邵晴岩曉,題《美人春睡圖》云:「幾分春色上花枝,雲鬢慵梳睡起遲。鸚鵡簾前空學語,夢中情事自家知。」閨情詩,古人最多,易於重複,余愛其結句七字蘊藉,得古人所未有。又,《樓中》佳句云:「但得讀書原是福,也能藏酒不為貧。」亦妙。
yī shí qī
一十七
jiǎ yín huā zhāo qián yī rì, yú fù yǒu rén sān yóu tiān tāi zhī yuē, mǎi zhào dù jiāng, zài zhōu zhōng jiē dào fú jìng zhāi sūn bǔ shān liǎng gōng xiāng, hé xī zhāi dà sī kōng, huì yáo pǔ zhōng chéng jiàn huái shī zhá, qíng wén shuāng zhì. qiè niàn sì guì rén zhōng, wéi sūn gōng tóng xiāng, huì gōng céng tōng fāng xùn, ruò fú hé èr gōng, zé yún ní jiǒng gé yǐ, ér hé yǐ lüè fēn lián cái, yī zhì yú cǐ. yīn jiāng lái zhá lái shī huáng zhì yī cè, tí yuē sì xián hé bì, yǐ wèi guāng yào. zhuāng chéng hòu, yòu jiē bèi lēi yáo huá zhǔ rén jì huái èr lǜ, jù wèi dú xiǎo cāng shān fáng shī jí, ài ér jīn chǒng zhī yě. yīn méi yǒu dá hé zhī zuò, gù jiāng yuán chàng jù zài rù quán jí zhōng. zī dàn lù qí lì chuān zhōng chéng tí cè hòu yún: fēi qí jí yú fēng, shī tǒng zhú yì tǒng. yáo cóng sān zàng wài, chuán rù wàn huā zhōng. luò bǐ chéng xiān jù, kāi hán jiàn shàng gōng. cóng zhī zhū dà jiāng, tóng rì yì shān wēng. ā yǔ chuāng zhuǎn yùn tí yún bái fà suí yuán lǎo, shī míng bào xiè rú. cùn xīn qiān gǔ shì, wàn lǐ sì hán shū. wén cǎi céng xiāo shàng, jiāo qīn jiù yǔ yú. hóng zhuāng guī zhào wěn, zhēn zhòng cǐ yáo mǎ. tài hú sī mǎ dé wò yún fú tí yún: tiān xià lóng mén qǐ, kōu yī rù kǒng chí. shàng gōng zhēng yǎng jìng, wàn lǐ gè cái shī. hàn mò lián huán zhòng, shēng míng jué yù zhī. jí kàn liú hé bì, wén cǎi shèng yú sī.
甲寅花朝前一日,余赴友人三游天台之約,買棹渡江,在舟中接到福敬齋、孫補山兩公相,和希齋大司空,惠瑤圃中丞見懷詩札,情文雙至。竊念四貴人中,惟孫公同鄉,惠公曾通芳訊,若福、和二公,則雲泥迥隔矣,而何以略分憐才,一至於此。因將來札、來詩潢治一冊,題曰《四賢合璧》,以為光耀。裝成後,又接貝勒瑤華主人寄懷二律,俱為讀《小倉山房詩集》,愛而矜寵之也。因枚有答和之作,故將原唱俱載入《全集》中。茲但錄奇麗川中丞題冊後云:「飛騎急於風,詩筒逐驛筒。遙從三藏外,傳入萬花中。落筆成仙句,開函見上公。從知諸大將,同日憶山翁。」阿雨窗轉運題雲;「白髮隨園老,詩名鮑、謝如。寸心千古事,萬里四函書。文采層霄上,交親舊雨余。虹裝歸棹穩,珍重此瑤瑪。」太湖司馬德臥雲福題云:「天下龍門啟,摳衣入恐遲。上公爭仰鏡,萬里各裁詩。翰墨連環重,聲名絕域知。即看留合璧,文采盛於斯。」
shí bā
—十八
jìn rì mǎn zhōu fēng yǎ, yuǎn shèng hàn rén, suī sī jūn lǚ, wú bù néng shī. fú jiàn jiāng jūn kuí xù zhāi lún, yǐ zhǐ huà mò jú, tí yún: dàn zhōng zī wèi yì piān zhǎng, měi ài qiū yīng yǐn jù shāng. xìng dào zhǐ tóu tú mǒ jì, mò xiāng hái dào shì huā xiāng.
近日滿洲風雅,遠勝漢人,雖司軍旅,無不能詩。福建將軍魁敘齋倫,以指畫墨菊,題云:「淡中滋味意偏長,每愛秋英引巨觴。興到指頭塗抹際,墨香還道是花香。」
yī shí jiǔ
一十九
yáng zhōu zhāng chūn líng xiān shēng, zì jìng zhuāng, lì táng xiào lián zhī fù yě. shì yǒng tóng yún: chūn qù huā shǐ kāi, qiū lái yè zǎo luò. hé rì zuò yáo qín, zì sù qiè mìng bó? cǐ èr shí zì, jué yǒng tóng zhě gǔ wèi yǒu yě.
揚州張椿齡先生,字鏡莊,立堂孝廉之父也。噬詠桐》云:「春去花始開,秋來葉早落。何日作瑤琴,自訴妾命薄?」此二十字,覺詠桐者古未有也。
èr shí
二十
shàng hǎi nǚ shì zhū wén yù yú guī wáng shì, fǔ gū shēng yún: mǔ sǐ shuí lián rǔ? xiāng xié gèng tòng xīn. gū gū tí bù zhǐ, yóu shì zǐ shēng yīn. cǐ jí yuán yí shān ā yí huái xiù ā niáng xiāng zhī yì. wú lán xuě dào jiā zhù mǔ shòu yún: mǔ yuē ér guī hǎo, lián cháo què zào pín. hái jiāng shēng rì jiǔ, zuì rǔ dào jiā rén. zhōu wǎn dào jiā jiàn mǔ yún: yào jiàn cí qīn jí bù xíng, gé qiáng xiān yǐ shí ér shēng. shēng táng zǐ mèi yī qí wèn: jǐ rì piān zhōu chū shí chéng? wú fū rén diào lán xuě yún: mǎn shēn hú dié fěn, zhī shì kàn huā huí. sì shī, jiē tiān lài yě.
上海女士朱文毓于歸王氏,《撫孤甥》云:「母死誰憐汝?相攜更痛心。呱呱啼不止,猶是姊聲音。」此即元遺山「阿姨懷袖阿娘香」之意。吳蘭雪《到家祝母壽》云:「母曰兒歸好,連朝鵲噪頻。還將生日酒,醉汝到家人。」周琬《到家見母》云:「要見慈親急步行,隔牆先已識兒聲。升堂姊妹一齊問:幾日扁舟出石城?」吳夫人《調蘭雪》云:「滿身蝴蝶粉,知是看花回。」四詩,皆天籟也。
èr shí yī
二十一
jiāng yòu duō zōng shān gǔ, ér yáng zhōu zhuǎn yùn céng bīn gǔ xiān shēng dú xǐ táng yīn, sù wèi shí miàn, méng yǐ shī jiù zhèng. xiǎo xíng yún: bái yún bó zài dì, yuǎn wàng yī chuān shuǐ. xíng rù shuǐ yún zhōng, fēi fēi shōu bù qǐ. qiū yè sù wàn shòu sì yún: fān dòng wēi fēng lái, xū táng yī zhōng qiāo. jiē qián shòu jiāo yǐng, xié yuè zài sōng miǎo. zhǎng shēng diàn yún: xī diàn yíng fēi xīng hàn liú, fú róng xiāng lěng yuān yāng chóu. jiāo zī shì yè yù jiē lì, yuè xià xiāng kàn lèi hén shī. shì yuán ān dé rú niú nǚ, wàn gǔ jīn xiāo huì hé zhǔ. shēng shēng shì shì bǐ jiān rén, niú nǚ zài tiān wén cǐ yǔ. kě lián sī yǔ rén bù zhī, lín qióng dào shì wèi chuán zhī. jié jù yóu yùn jí.
江右多宗山谷,而揚州轉運曾賓谷先生獨喜唐音,素未識面,蒙以詩就正。《曉行》云:「白雲渤在地,遠望一川水。行入水雲中,霏霏收不起。」《秋夜宿萬壽寺》云:「幡動微風來,虛堂一鍾悄。階前瘦蛟影,斜月在松杪。」《長生殿》云:「夕殿螢飛星漢流,芙蓉香冷鴛鴦愁。嬌姿侍夜玉階立,月下相看淚痕濕。世緣安得如牛、女,萬古今宵會河渚。生生世世比肩人,牛、女在天聞此語。可憐私語人不知,臨邛道士為傳之。」結句尤蘊藉。
èr shí èr
二十二
xiè yùn shān guān chá gōng zǐ xué yōng, nián cái shí èr, sòng zào yún hū wén bào zhú luàn shū shēng, xiāng shǔ shèng pán jiǔ zhèng yíng. mò xiàng yù huáng yán shàn è, quàn jūn duō shí jiāo yá táng.
謝蘊山觀察公子學墉,年才十二,《送灶》雲;「忽聞爆竹亂書聲,香黍盛盤酒正盈。莫向玉皇言善惡,勸君多食膠牙餳。」
èr shí sān
二十三
xún zǐ yún: shàn wèi yì zhě bù zhàn, shàn wèi shī zhě bù shuō. táng xián xiāng yáng wǎn néng shī, zhōng shēn bù yǐ shì rén, jí cǐ yì yě. háng zhōu tài shǒu lǐ xiǎo yuán xiān shēng, zhèng shēng zhuō yuè, ér yú wén hàn zhī shì, qiān ràng bù huáng. ǒu jiàn fāng ǒu táng míng fǔ chù duì lián, shòu tǐng kě ài, ér bù shǔ xìng míng. qí yǒu yáo qiū chá sòng qí yǒng qún dài yú yún: xiāo xiāng liù fú yǐ chéng chén, chǐ liàn shuí jiào qì shuǐ bīn? shì jiào shòu féi liàng dài kǒng, jiāo gōng yīng yǒu xì yāo rén.
《荀子》云:「善為《易》者不占,善為詩者不說。」唐賢相楊綰能詩,終身不以示人,即此意也。杭州太守李曉園先生,政聲卓越,而於文翰之事,謙讓不遑。偶見方藕堂明府處對聯,瘦挺可愛,而不署姓名。其友姚秋槎誦其{詠裙帶魚》云:「瀟湘六幅已成塵,尺練誰教棄水濱?試較瘦肥量帶孔,蛟宮應有細腰人。」
èr shí sì
二十四
lǐ cāng yún gěi jiàn qíng, yǔ yú wèi sān shí nián qián zhī jiāo. jīn nián xìn lái, xù jiù lùn shī, qíng wén shuāng zhì. jiàn zèng qī gǔ yī zhāng, yǐ cǎi rù tóng rén jí yǐ. zī lù qí xiǎo fā xìn yáng yún cháo tūn yǐn yǐn dòu qíng xiá, qiū sè wēi máng lù zhèng shē. dù kǒu mǎ rú fú yù qǐ, rù shān rén gòng niǎo xíng xié. liáo jī dàn yù xīn cháng miàn, zi yě qián bèi xǐ shí miàn, gù jí zhī. jiě kě hé xū làng xuē guā? zuì xǐ yóu chéng xiān yì jìng, fēng guāng jiā chù biàn tíng chē. yuè yáng lóu yún: gāo lóu qiào qǐ zhěn hán liú, fǔ kàn zhǎng tiān wàn qǐng qiū. yún qì yuǎn lián shān yǐng dòng, làng huā shí cù rì guāng fú. háo máng bù biàn qiān fēng shù, jiè mò nán fēn yī yè zhōu. lǐng qǔ qíng hé jǐng zhèng hǎo, zhòng yáng fēng yǔ zài gōu liú.
李滄雲給諫檠,與余為三十年前之交。今年信來,敘舊論詩,情文雙至。見贈七古一章,已采入《同人集》矣。茲錄其《曉發信陽》雲;「朝暾隱隱逗晴霞,秋色微茫路正賒。渡口馬如鳧浴起,入山人共鳥行斜。療飢但欲新嘗面,子野前輩喜食麵,故及之。解渴何須浪削瓜?最喜郵程纖翳淨,風光佳處便停車。」《岳陽樓》云:「高樓峭起枕寒流,俯瞰長天萬頃秋。雲氣遠連山影動,浪花時蹴日光浮。毫芒不辨千峰樹,芥末難分一葉舟。領取晴和景正好,重陽風雨再勾留。」
èr shí wǔ
二十五
mù yuán xū fù hǎi hòu, yǒng hǎi shī jiā zhě shén shǎo. jìn rì qí lì chuān zhōng chéng yún yī piàn yú lóng qì, máng máng huì wàn chuān. shuí néng liáng chǐ cùn? tiān dú yǔ zhōu xuán. bāo kuò rú sī ěr, xū kōng běn zì rán. jǔ tóu rén gòng jiàn, hé bì wèn zhāng qiān? háng zhōu zhuǎn yùn ā yǔ chuāng lín bǎo yún: jué dǐng líng cāng hǎi, shuāng móu wàn lǐ chí. liǎng cháo fēn zhòu yè, yī qì hùn huá yí. jiǎo dǐ hóng liáng zhí, zūn qián yǔ shì qí. tián bō tōng gòng dào, jù jiàn jí fēng qí. èr gōng gè yǒu liǎng shǒu, ér yú yǐ wèi mèng hào rán dù shǎo líng yǒng dòng tíng, jù zhǐ yī shǒu, gù gē ài ér shān zhī.
木元虛賦海後,詠海詩佳者甚少。近日奇麗川中丞雲;「一片魚龍氣,茫茫匯萬川。誰能量尺寸?天獨與周旋。包括如斯耳,虛空本自然。舉頭人共見,何必問張騫?」杭州轉運阿雨窗林保云:「絕頂凌滄海,雙眸萬里馳。兩潮分晝夜,一氣混華夷。腳底虹梁直,樽前雨勢奇。恬波通貢道,巨艦集風旗。」二公各有兩首,而余以為孟浩然、杜少陵詠洞庭,俱只一首,故割愛而刪之。
èr shí liù
二十六
yú guò jiā xìng, xíng lǔ táng yào tài shǒu yí shī jiān yī shù. dú zhī, zhī qí xué dù zuì shēn. guàn huā yún cán yuè shuì yā qǐ, míng qióng yóu guā ěr. pī yī dào lán qián, yōu huā xiàng rén xǐ. jīng xún yǔ wèi pèi, tǔ mài gàn wú shì. hū tóng zhuǎn lù lú, qǔ cǐ qīng lěng shuǐ. rào gēn wēi wēi guàn, qīn biǎo xú jí lǐ. jí jù shào chéng gōng, qí wò fāng róng zhǐ. jiāo huā shǐ huā zhī, péi zhí fēi jǐn měi. pì rú yǐn jiǔ rén, zhōng zì jù wēi lǐ. chū yǐn jiàn xūn rán, bù shǐ shāng xìng shǐ. jīng xī yǔ niú yǐn, qǐ shì tiān quán zi? lín chuān dào zhōng yún: shí lǐ píng dī yě sè zǎn, liǔ tiáo cán lù shàng tuán tuán. hū kàn bái niǎo shuāng fēi qǐ, zhī yǒu yú zhōu xià qiǎn tān. lǐ quán kè cì yún: duǎn hòu yī shān jiàn pèi héng, sān qiān lǐ wài jǐn guān chéng. duō qíng jīn yè guān shān yuè, cái zhào zhēng rén dì yī chéng. dēng yǔ lóu yún yán jiāng céng yǐn dāng nián mǎ, xiù rǎng xián gēng cǐ rì niú.
余過嘉興,邢魯堂藥太守遺詩箋一束。讀之,知其學杜最深。《灌花》雲;「殘月睡鴉起,鳴蛩猶聒耳。披衣到欄前,幽花向人喜。經旬雨未沛,土脈干無似。呼童轉轆轤,取此清冷水。繞根微微灌,侵表徐及里。急遽少成功,俟沃方容止。澆花使花知,培植非盡美。譬如飲酒人,中自具微理。初飲漸醺然,不使傷性始。鯨吸與牛飲,豈是天全子?」《臨川道中》云:「十里平堤野色攢,柳條殘露尚團團。忽看白鳥雙飛起,知有漁舟下淺灘。」《醴泉客次》云:「短後衣衫劍佩橫,三千里外錦官城。多情今夜關山月,才照征人第一程。」《登庾樓》雲;「岩疆曾飲當年馬,繡壤閒耕此日牛。」
èr shí qī
二十七
shān yīn shào shòu mín bǎo qí jí sū zhōu tài shǒu hòu ān xiān shēng zhī sūn yě. hòu ān míng dà yè, yǔ yú tóng guān. ér shòu mín cóng wèi móu miàn, nián cái èr shí sì, yǐ jǔ xiào lián, dú yú shī huà, jiàn jì yún qí cái bù liào rén hái zài, miào lùn dōu rú wǒ yù yán. lài yǒu xī náng shōu shí jǐn shì jiān duō shǎo wèi zhāo hún!
山陰邵壽民葆祺;即蘇州太守厚庵先生之孫也。厚庵名大業,與余同官。而壽民從未謀面,年才二十四,已舉孝廉,讀余《詩話》,見寄雲;「奇才不料人還在,妙論都如我欲言。賴有奚囊收拾盡;世間多少未招魂!」
èr shí bā
二十八
sōng jiāng nǚ shǐ zhuāng dào, liào zhī yún zhī qī yě. jì chūn guī jiā yún: gū fān zhà xiè xī yáng xī, qīng fěn qiáng biān liǔ xiàn dī. zhèng shì nèi jiē xīn yǔ guò, yù jīn qún shàng huàn chūn ní. yǒng mǔ dān yún jǐ fān è yǔ diàn chūn kāi, yàn yǐng zhāo yáo luò pǔ huí. zuó yè yuè míng rén jìng hòu, wǔ fēng yí yǒu pèi shēng lái.
松江女史莊燾,廖織雲之戚也。《季春歸家》云:「孤帆乍卸夕陽西,青粉牆邊柳線低。正是內街新雨過,鬱金裙上浣春泥。」《詠牡丹》雲;「幾番厄雨殿春開,艷影招搖洛浦回。昨夜月明人靜候,舞風疑有佩聲來。」
èr shí jiǔ
二十九
wén yǐ qíng shēng, wèi yǒu wú qíng ér yǒu wén zhě. yùn yīn shī yā, wèi yǒu wú shī ér xiān yǒu yùn zhě. yú yǎ bù xǐ rén yǐ yī tí pái āi shàng xià píng zuò sān shí shǒu, fū yǎn còu pāi, mǎn zhǐ fú cí, gǔ míng jiā duàn wú cǐ zhǒng. zhì yú shàng yòng qiū zì, xià yòng huā zì, rú qiū yuè qiū yún táo huā guì huā zhī lèi, lián mián shù shí shǒu, shì zuò lèi shū qún fāng pǔ, fēi yǒng shī yě.
文以情生,未有無情而有文者。韻因詩押,未有無詩而先有韻者。余雅不喜人以一題排挨上下平作三十首,敷衍湊拍,滿紙浮詞,古名家斷無此種。至於上用「秋」字,下用「花」字,如秋月秋雲、桃花桂花之類,連綿數十首,是作類書《群芳譜》,非詠詩也。
sān shí
三十
yú shǎo shí zì fù néng gǔ wén, ér kǔ wú tí mù, qǔ péng shì duō bù qiè yì. gù jí zhōng yǒu jù yún: lùn wén pō shì shēng píng jiāng, qǔ qiè cháng rú xià dì rén. bù liào wǎn nián, sì fāng suǒ wén zhě rú má, bù shèng qí kǔ. gù yòu yǒu jù yún: zhēng míng suǒ xù jiān tí bá, máng shā rén jiān lěng yīng chóu.
余少時自負能古文,而苦無題目,娶篷室多不愜意。故集中有句云:「論文頗似昇平將,娶妾常如下第人。」不料晚年,四方索文者如麻,不勝其苦。故又有句云:「征銘索序兼題跋,忙殺人間冷應酬。」
sān shí yī
三十一
sān shí nián qián, xú jiāo lín cān fǔ zài lú zhōu, yǔ yú jí jiǎng xīn yú èr rén zuì jiāo hǎo, cháng yǐ chuán zài xūn lán gàn běn, wèi suí yuán biàn zāi shān zhōng, huā kāi rú xuě. wèi rén quán qí tì tǎng. yú xù qí xíng shì, zuò xiāng féng xíng zèng zhī. hòu shēng rèn guì zhōu, jìng chéng yǒng jué. jīn chūn, yú guò jiā xìng, qí zi shuāng guì qiū shān, zǎi xiù shuǐ, shù jí jiāo qíng, bǐ cǐ bēi xǐ. suǒ nǎi wēng shī gǎo, dé qí zì pǔ ěr jì ér yún wàn lǐ dāng guān rì, jiā huī bào xiǎo yáng. sān dōng chēng zú yòng, yī xiàn mò xū zhǎng. zhàng lì shēn piān jiàn, qiāo qiāng qì yǐ cáng. shàng lín hǎo chūn sè, nǔ lì kàn huā xiāng. tí huái yīn hóu miào bì yún: yī fàn shàng sī chóu mǔ dé, sān qí níng rěn bèi jūn ēn? qiū shān yǒu fù fēng, tí sì tíng yì yún: tiān zǐ gōng chéng yī jiàn zhōng, gù xiāng jī quǎn shí xīn fēng. yīng xióng wèi yǒu wú qíng zhě, lǎo lèi zūn qián chàng dà fēng.
三十年前,徐椒林參府在廬州,與余及蔣心餘二人最交好,常以船載薰蘭干本,為隨園遍栽山中,花開如雪。為人權奇倜儻。余敘其行事,作《相逢行》贈之。後升任貴州,竟成永訣。今春,余過嘉興,其子雙桂秋山,宰秀水,述及交情,彼此悲喜。索乃翁詩稿,得其《自普洱寄兒》雲;「萬里當關日,葭灰報小陽。三冬稱足用,一線莫虛長。瘴癘身偏健,橇槍氣已藏。上林好春色,努力看花香。」《題淮陰侯廟壁》云:「一飯尚思酬母德,三齊寧忍背君恩?」秋山有父風,《題泗亭驛》云:「天子功成一劍中,故鄉雞犬識新豐。英雄未有無情者,老淚尊前唱《大風》。」
sān shí èr
三十二
jìn rén xuē xī yuán yǒng yuè yún: hé chù fén xiāng xià jiē bài? yǒu rén sī yǔ bìng jiān xíng. suī zǒu xī kūn yí lù, ér yōu juàn dú jué. shì jí yuè chū jiǎo xī, jiāo rén liáo xī zhī yú yīn.
近人薛西原詠{月》云:「何處焚香下階拜?有人私語並肩行。」雖走西崑一路,而幽雋獨絕。是即「月出皎兮,姣人僚兮」之餘音。
sān shí sān
三十三
cháng shú xiàn shì, shī tí shì yě shě shí yǔ rùn. mǒu tóng yǒu yī lián yún qīng zhān gū jiǔ sì, hóng dī mài huā lán. wú zhú qiáo tài shǐ bá wèi dì èr. zhǎng zhōu xiàn shì tóng yú shī, tí shì lǜ mǎn chuāng qián cǎo bù chú. chén zhú shì jī yǒu yī lián yún: xiù sè sān fēn yǔ, chūn hén yī mǒ yān. zhù zhǐ táng gěi jiàn jiàn zhī, bá wèi dì qī. èr rén bìng fēi kàn juǎn zhī rén, ér jiē yǔ xiàn guān jiāo hǎo, gù néng ài cái rú cǐ. fǒu zé, cǐ shī yì bèi qīng qīng diǎn guò yǐ. zhú shì, jí jīn xiān xiān zhī fū yě. jié lí wǔ nián, hù xiāng chàng hè. yú dào háng zhōu yī yuè, guī, xiān xiān jìng sǐ. xiān shì, xiān xiān yǒu shū shàng wǒ yún: cǐ rì bì yún qiū yàn, fèng yī hán yú míng yuè lóu zhōng, tā shí jiàng zhàng chūn fēng, dāng shuāng bài yú hǎi táng huā xià. yú dào sū, guǒ shòu qí yī bài, suì chéng yǒng jué. gù diào yǐ yī lián yún shuāng bài huā qián, yǐ cháng fù jí cóng yóu yuàn, wǔ nián dēng xià, wèi liǎo chōu zān quàn xué xīn. zhú shì zài wú jiāng, xiān xiān jì shī yún: zhǐ yàng luó yī qiū yàng shòu, nà néng jìn dé shuǐ tiān liáng? qí kàng lì zhī dǔ kě xiǎng.
常熟縣試,詩題是《野舍時雨潤》。某童有一聯雲;「青沾沽酒肆,紅滴賣花籃。」吳竹橋太史拔為第二。長洲縣試童於詩,題是《綠滿窗前草不除》。陳竹士基有一聯云:「秀色三分雨,春痕一抹煙。祝芷塘給諫見之,拔為第七。二人並非看卷之人,而皆與縣官交好,故能愛才如此。否則,此詩亦被輕輕點過矣。竹士,即金纖纖之夫也。結縭五年,互相唱和。余到杭州一月,歸,纖纖竟死。先是,纖纖有書上我云:「此日碧雲秋雁,奉一函於明月樓中,他時絳帳春風,當雙拜於海棠花下。」余到蘇,果受其一拜,遂成永訣。故吊以一聯雲;「雙拜花前,已償負笈從游願,五年燈下,未了抽簪勸學心。」竹士在吳江,纖纖寄詩云:「紙樣羅衣秋樣瘦,那能禁得水天涼?」其伉儷之篤可想。
sān shí sì
三十四
yú suǒ dào bì yǒu rì jì, yīn shī dān zhī lǎo ér shàn wàng yě. qí ěr shòu jiā jù, yì suí jì dài guī. hàn lín qián bèi shěn hāo shī xiān shēng róng rén yǒng mò chuáng yún: shuí yún tān mò wú xiū rì, dào dǐ mó rén yǒu juàn shí. yǒng lù sī yún: qǐ yǒu zhū jūn tuī jiǎ yǐ? kě lián gōng zǐ zuì fēng biāo. zhōu qù huá yún: chóu shēng fèi fǔ dēng lín shǎo, pín rù yì guān qìng diào shū. qìng shì cūn yún: zhú yīn fēng jìng píng ān jiǔ, huā wèi chūn hán fù guì chí. wáng yún shàng yún: jiù shā lián é hán xiān rù, xīn fěn qiáng tóu yuè gèng míng. liú xī xiù cái wén gāo lì guó rén lái suǒ yú shī, bìng jí xiá shang shī, gù zèng liú shī yún jì wěi dé míng suī jiào yì, rén xīn suǒ hǎo běn lái gōng. gōng yún zhōu xiù cái lǐng luò juǎn yún: náng dǐ shàng cún wú xiào yào, zhǎng zhōng guàn huà bù líng fú. zhāng yáo yīng nǚ zǐ xiè yú suǒ shī gǎo yún: lù zhān táo liǔ gàn zhū shù, cì dì chūn fēng dào nǚ luó. bì huì zhū nǚ zǐ gǎn shì yún yī yàng chūn fēng fēn lěng nuǎn, táo huā hán xiào liǔ hán chóu.
余所到必有日記,因師丹之老而善忘也。其耳受佳句,亦隨記帶歸。翰林前輩沈蒿師先生榮仁詠《墨床》云:「誰雲貪墨無休日,到底磨人有倦時。」詠《鷺鷥》云:「豈有諸君推甲乙?可憐公子最風標。」周去華云:「愁生肺腑登臨少,貧入衣冠慶弔疏。」慶似村云:「竹因風靜平安久,花為春寒富貴遲。」王雲上云:「舊紗簾額寒先入,新粉牆頭月更明。」劉熙秀才聞高麗國人來索余詩,並及霞裳詩,故贈劉詩云;「驥尾得名雖較易,人心所好本來公。」龔雲洲秀才《領落卷》云:「囊底尚存無效藥,掌中慣畫不靈符。」張瑤英女子謝余索詩稿云:「露沾桃柳干株樹,次第春風到女蘿。」畢慧珠女子{感事》雲;「一樣春風分冷暖,桃花含笑柳含愁。」
sān shí wǔ
三十五
nǚ líng yú sì guān bài yáo qiū chá jū shì wèi shī, guān qí yǎn diē bà yī chū, zèng yún: zhuàng shì zhì jīn xiū shuō xiàng, měi rén qiān gǔ zuì lián yú. hòu dù wèi nǚ dào shì, hào kōng cuì ān zhǔ rén. yáo yòu zèng yī tàn chūn lìng yún: jǐ fān huā xìn àn xiāng cuī, zǎo zì sān chūn mù. dù juān tí bà dōng fēng lǎn, kàn mǎn jìng duī hóng yǔ. nián nián cǐ jì guī hé chù? mò dì pāo rén qù. niǎo xié yáng yān wài, yī cùn yóu sī, zěn xì dé sháo guāng zhù?
女伶虞四官拜姚秋槎居士為師,觀其演{跌霸》一出,贈云:「壯士至今休說項,美人千古最憐虞。」後度為女道士,號空翠庵主人。姚又贈一《探春令》云:「幾番花信暗相催,早自三春暮。杜鵑啼罷東風懶,看滿徑堆紅雨。年年此際歸何處?驀地拋人去。裊斜陽煙外,一寸遊絲,怎系得韶光住?」
sān shí liù
三十六
liú xiá shang mèng zhōng de yī lián yún: xīng yáo shì zuì chóu tā duò, shǒu jǔ nán fú xiào wǒ dī. xǐng hòu xù èr jù yún: ān dé xiān yún shēng xiù dǐ, yù fēng fēi dào dòu niú xī? wǒ yǐ wèi xǐng yǔ zhōng bù rú mèng yǔ.
劉霞裳夢中得一聯云:「星搖似醉愁他墮,手舉難扶笑我低。」醒後續二句云:「安得仙雲生袖底,御風飛到斗、牛西?」我以為醒語終不如夢語。
sān shí qī
三十七
yún guì zǒng dū yáng yīng jū, zì qiū shuǐ, yǒu xián míng. rù xiàng hòu, yǐ miǎn diān fèn shì, zhì wǎn jié bù zhōng. wú cháng yǐ nán cháo wú míng chè xiāng bǐ, shū bù kuì yě. qí sūn nǚ qióng huá, jià jiāng níng fāng bó yǒng gōng tài zhī zǐ míng xīn. míng shòu yè suí yuán, ér nǚ zhī fù zhòng yīng hào shān zhāi zhě, yǔ yú yǒu jiù. shān zhāi cān zàn jūn wù, jiān shì fù jí, bèi miǎn fěi lǔ qù. qí zi hè pǔ, jiān jìn èr shí yú nián. yú guò tài zhōu, qióng huá yǐ jì dì shī jiàn shì, yún: fǒu tài guān tiān yì, chéng chú yùn mò zhēng. dì xiōng chóu shī sàn, shēn shì gǎn líng dīng. wǎng zhě jiā féng nán, huáng chí dào nòng bīng. tāo qián fán shàng xiàng, jué yù bō wēi míng. chǒng xī cóng dān jìn, jīng qí shì yuǎn zhēng. qī qín gōng wèi jiù, wǔ zhàng bìng xiān shēng. fēng zhào wú jiāng xià, xiān dà rén bǐng niè wú mén. jīn ān ěr hǎi xíng. jiān jūn suí hǔ zhàng, fù yào tīng jī shēng. huà jiǎo bēi fēng qǐ, míng xīng dà yě qīng. xióng shī shuí kòng yù, xiǎo chǒu gǎn zòng héng. gū lěi zhī nán shǒu, wān gōng jìng bù míng. mí tú shāng lǐ guǎng, niè xuě gǎn sū qīng. mǎ gé yú shēng zài, yú shū wàn lǐ jīng. tiān ēn yóu sì shè, yí yù xìng cóng qīng. jì dì piān yīng nán, hè pǔ zuò yù duō nián. jiān wēi zhì bù gēng. zhū lián chén hàn shuǐ, jiàn kǒng luò fēng chéng. yàn yǐng yíng lí sī, líng yuán yì jiù qíng. zhù kàn yāo yǔ lù, tóu jiǎo zài zhēng róng.
雲貴總督楊應琚,字秋水,有賢名。入相後,以緬甸僨事,致晚節不終。吾嘗以南朝吳明徹相比,殊不愧也。其孫女瓊華,嫁江寧方伯永公泰之子明新。明受業隨園,而女之父重英、號山齋者,與余有舊。山齋參贊軍務,兼侍父疾,被緬匪虜去。其子鶴圃,監禁二十餘年。余過泰州,瓊華以《寄弟}詩見示,云:「否泰關天意,乘除運莫爭。弟兄愁失散,身世感零丁。往者家逢難,潢池盜弄兵。韜鈐煩上相,絕域播威名。寵錫從丹禁,旌旗事遠征。七擒功未就,五丈病先生。風詔吳江下,先大人秉臬吳門。金鞍洱海行。監軍隨虎帳,付藥聽雞聲。畫角悲風起,明星大野傾。雄師誰控馭,小丑敢縱橫。孤壘知難守,彎弓竟不鳴。迷途傷李廣,齧雪感蘇卿。馬革餘生在,魚書萬里驚。天恩猶肆赦,疑獄幸從輕。季弟偏膺難,鶴圃坐獄多年。艱危志不更。珠憐沉漢水,劍恐落豐城。雁影縈離思,鴒原憶舊情。佇看邀雨露,頭角再崢嶸。」
sān shí bā
三十八
yú wén rén jiā jù, jí lù rù shī huà, bìng bù zhī shì shuí hé zhī zuò. jiǎ yín sān yuè, yú yóu huá tíng, zhāng mèng jiē xiān shēng yǐn yú gǔ téng huā xià, qí láng jūn xìng zài ěr yǔ yuē: jiā zǐ yuàn jiàn xiān shēng. yú wèi è rán. yǐ ér qiān lián chū bài, zhí dì zǐ zhī lǐ, fāng zhī shī huà bǔ yí dì yī juàn zhōng, céng zài qí suǒ zuò qiū xìn děng shī gù yě. mào yì zhuāng shū. qí mǔ fū rén wāng fú zhēn shī, jiǔ cǎi rù shī huà dì sì juǎn zhōng. shǐ xìn fēng yǎ yuān yuán, qí lái yǒu zì. qí gū fú xiù jià yáo shì, yì cái nǚ yě. bù mèi yún: yī zhěn xián yín mèng jìng kōng, cán dēng shǎn shǎn yǐng méng lóng. wú tóng bù guǎn rén chóu chàng, fān jǐn yín táng yī yè fēng. tā rú: yī jìng ní xiāng fēi yàn zi, mǎn ōu chá shú luàn sōng shēng. hé xū dì pì xīn fāng jìng, cái jué shēn xián mèng yì qīng. jù miào.
余聞人佳句,即錄入《詩話》,並不知是誰何之作。甲寅三月,余游華亭,張夢喈先生飲余古藤花下,其郎君興載耳語曰:「家姊願見先生。」余為愕然。已而搴簾出拜,執弟子之禮,方知{詩話補遺》第一卷中,曾載其所作《秋信》等詩故也。貌亦莊姝。其母夫人汪佛珍詩,久采入《詩話》第四卷中。始信風雅淵源,其來有自。其姑佛繡嫁姚氏,亦才女也。《不寐》云:「欹枕閒吟夢境空,殘燈閃閃影朦朧。梧桐不管人惆悵,翻盡銀塘一夜風。」他如:「一徑泥香飛燕子,滿甌茶熟亂松聲。」何須地僻心方靜,才覺身閒夢亦清。」俱妙。
sān shí jiǔ
三十九
rén zhàng qì yùn, yùn qù zé rén guǐ jiē qī zhī. měi jiàn cǎo shù yì rán, qí zhī yè chàng mào zhě, zhū bù gǎn jié wǎng, shuāi ruò zhě, zé chén sī huī jī. ǒu dú pí rì xiū shī: shuǐ hén qīn bìng zhú, zhū wǎng shàng shuāi huā. fāng zhī gǔ rén zuò shī, wú chù bù sōu dào yě.
人仗氣運,運去則人鬼皆欺之。每見草樹亦然,其枝葉暢茂者,蛛不敢結網,衰弱者,則塵絲灰積。偶讀皮日休詩:「水痕侵病竹,蛛網上衰花。」方知古人作詩,無處不搜到也。
sì shí
四十
gù níng rén yún: gǔ bù yòng yín. yú pō bù yǐ wèi rán. jìn dú zhāng jí sòng nán qiān kè shī yún hǎi guó zhàn qí xiàng, mán zhōu shì yòng yín. yǐ yòng yín yǔ qí xiàng duì shuō, kě zhī zhōng guó qí mǎ bù qí xiàng, yòng qián bù yòng yín yǐ.
顧寧人云:「古不用銀。」余頗不以為然。近讀張籍《送南遷客》詩云;「海國戰騎象,蠻州市用銀。」以「用銀」與「騎象」對說,可知中國騎馬不騎象,用錢不用銀矣。
sì shí yī
四十一
bái tài fù yīn lǐ liú shǒu xiàng gōng jiàn guò, chí shàng fàn zhōu, huà jí hàn lín jiù shì, yīn zèng shī yún: tóng shí liù xué shì, wǔ xiāng yī yú wēng. yú jǐ wèi hàn lín, yì yǒu liǎng xiāng sān shàng shū wèi zhī wǔ rán.
白太傅因李留守相公見過,池上泛舟,話及翰林舊事,因贈詩云:「同時六學士,五相一漁翁。」余己未翰林,亦有兩相三尚書;為之憮然。
sì shí èr
四十二
wú lán xuě zhān yuán zuò yuè yún: lín táng yōu jué shì shān jiā, zuò zhuǎn lán yīn yuè wèi xié. xiān hè yī shuāng dōu shuì zháo, lěng xiāng chuī biàn lǜ méi huā. xú lǎng zhāi sù tài shān yún: luàn shí zhǎng sōng lù bù fēn, shù shēng zhōng qìng gé lín wén. shān zhōng yè bàn shāo cán zhú, zì qǐ kāi chuāng zhào bái yún. èr shī zhēn qīng jué yǐ!
吳蘭雪《瞻園坐月}云:「林塘幽絕似山家,坐轉欄陰月未斜。仙鶴一雙都睡着,冷香吹遍綠梅花。」徐朗齋《宿泰山》云:「亂石長松路不分,數聲鐘磬隔林聞。山中夜半燒殘燭,自起開窗照白雲。」二詩真清絕矣!
sì shí sān
四十三
chén shǎo yáng yǔ ōu yáng chè jiù lǐ gāng ér sǐ, miào zài dān yáng. qián lóng gēng shēn, miào wèi huǒ suǒ fén, dú shén xiàng bù dòng, páo hù yī rán. yú guò qí dì, jiàn bì shàng tí yún: liǎng gōng xiāo xī zhèng máng máng, miào suàn tú wén bà lǐ gāng. bù xìn jiǔ mén sī hǔ bào, dú liú sān shū dòng fēng shuāng. yì guān bái zhòu bēi dōng shì, sōng bǎi qīng lín zhào běi máng. guò kè màn zēng sāng zǐ gǎn, lǐ jū cóng gǔ shuō dān yáng. yòu yún: cǎo yě jù gàn xìng fù jì? gōng qīng wú nài jiàn shū xī. yú dú ér ài zhī. mò shū yú zhèn zì yī chuān wǔ zì. fāng zhī jí èr shí nián qián fù shī lái yè, zì chēng bù méng xǔ kě, jí yào tóu jiāng sǐ zhě yě. zhuān gōng míng qī zǐ yī tǐ, wèi miǎn míng zhēng léi gǔ, jiàn shǎng zhě xī. rán jiā chù bù kě mǐn méi. jiàn zèng yún: shēng míng ruò bù féng yuán yàn, cí fù hé yóu zhòng luò yáng? pǔ fēng qiū wàng yún: àn zǒu tāo shēng tūn xiàng lǐng, shù fú tiān yǐng chū láng shān. yán qìng sì yún: dì jiǒng rén yān fú shuǐ qì, lóu gāo mù yè xià qiū shēng. jiē pō xióng jiàn. zhì ruò jiǔ jiāng yún: shāng nǚ zhì jīn gē bái zhù, zhēng rén jǐ dù huàn zhū yán. zé shāo hé huǎn, qiě jiàng gé ér wèi zhī. qí rén wáng yǐ èr shí yú nián, lián qí yī shēng kǔ zhì, wèi lǐ ér cún zhī.
陳少陽與歐陽徹救李綱而死,廟在丹陽。乾隆庚申,廟為火所焚,獨神像不動,袍笏依然。余過其地,見壁上題云:「兩宮消息正茫茫,廟算徒聞罷李綱。不信九門司虎豹,獨留三疏動風霜。衣冠白晝悲東市,松柏青磷照北邙。過客漫增桑梓感,里居從古說丹陽。」又云:「草野詎干興復計?公卿無奈諫書稀。」余讀而愛之。末書「于震字一川」五字。方知即二十年前負詩來謁,自稱不蒙許可,即要投江死者也。專工明七子一體,未免鳴鉦擂鼓,見賞者稀。然佳處不可泯沒。見贈云:「聲名若不逢元晏,詞賦何由重洛陽?」《圃峰秋望》云:「岸走濤聲吞象嶺,樹浮天影出狼山。」《延慶寺》云:「地迥人煙浮水氣,樓高木葉下秋聲。」皆頗雄健。至若《九江》云:「商女至今歌白佇,征人幾度換朱顏。」則稍和緩,且降格而為之。其人亡已二十餘年,憐其一生苦志,為理而存之。
sì shí sì
四十四
guō pín jiā xiù cái jì xiǎo zhào qiú shī, lián yú shuāi lǎo, dài zuò èr shǒu lái. jiào yú shū zhī. yú xīn rán cóng mìng, bìng zhá xiè yún: shǐ lǎo rén wò guǎn, bì bù néng rú cǐ zhī jiā. qú yòu yǐ cǐ lì qiú yáo jī chuán xiān shēng. yáo nù qí wú lǐ, zhì hái qí tú, yí shū chēn zé. yú dào: cǐ shì yǔ yuè wǔ mù pò yáng me guī, sòng lǐ yǔ hán zhāng èr wáng, yī xǐ yī chēn. rén xīn bù tóng, yì zhèng xiāng sì. liú xiá shang yuē: èr xiān shēng jiē shì yě: wú yáo gōng, rén bù zhī qián bèi zhī zūn wú suí yuán, rén bù zhī qián bèi zhī dà.
郭頻伽秀才寄小照求詩,憐余衰老,代作二首來。教余書之。余欣然從命,並札謝云:「使老人握管,必不能如此之佳。」渠又以此例求姚姬傳先生。姚怒其無禮,擲還其圖,移書嗔責。余道:此事與岳武穆破楊麼歸,送禮與韓、張、二王,一喜一嗔。人心不同,亦正相似。劉霞裳曰:「二先生皆是也:無姚公,人不知前輩之尊;無隨園,人不知前輩之大。」
sì shí wǔ
四十五
bǐng chén tóng zhào shì zhě, xuān zhōu méi zhào yí xiān shēng, guǎn wén mù gōng jiā, nián liù shí xǔ, hé ǎi pǔ chéng, yǔ yú wèi wàng nián jiāo. jīn jiǎ zǐ yǐ zhōu, fǎng qí yí gǎo bù kě dé, jìn cái huò qí yóu jìng tíng shān yún chūn sè hū yún mù, wěng rán wàn mù qí. mìng jià yuè shì chén, fú zhàng xún yán qī. bái yún tíng yīn lǐng, qīng liú guàn zhǎng xī. bēi jié fǔ cán shèng, tái xiè píng gāo dī. hǎo huā dèng páng chū, shí niǎo lín xián tí. gǔ rén bù kě zuò, shèng dì wú huāng qī. kǒng rú táo huā yuán, zài zhì yú zhōu mí.
丙辰同召試者,宣州梅兆頤先生,館文穆公家,年六十許,和藹朴誠,與余為忘年交。今甲子已周,訪其遺稿不可得,近才獲其《游敬亭山》雲;「春色忽雲暮,蓊然萬木齊。命駕越市塵,扶杖尋岩棲。白雲停陰嶺,清流貫長溪。碑碣撫殘剩,台榭憑高低。好花磴旁出,時鳥林閒啼。古人不可作,勝地無荒蹊。恐如桃花源,再至漁舟迷。」
sì shí liù
四十六
yǐn shì cūn gōng zǐ, wáng hòu wú zi. yú shī huà zhōng yǒu yì duō cún zhī. jīn yòu zài pò lù zhōng jiǎn dé qí kū sōng ér èr shǒu yún: shēn yín bù tīng yǒu ér yīn, shuō qǐ shēng qián gǎn bèi shēn. rěn bìng pà tóu liáng yào kǔ, yáng huān qiě wèi ā yé xīn. yōu yōu duǎn mèng jīn zhāo xǐng, xiǎo xiǎo gū hún hé chù xún? zàng rǔ liú jiā qiū mù cè, tiān yī diào shí zì néng rèn. liú nǎi yú zhī rǔ mǔ. dōng xī wèi biàn hé yóu xī, tiān xìng piān shēng jiě xiào sī. rào xī cháng jiāng lí zǎo fèng, wǔ mián dī huàn màn lián chuí. kàn zāi huā zhú xié chú lì, ài nòng tú shū xué fù wèi. lǎo lèi pāo cán zuò dá yǔ, shī rén duō bàn jiàn ér chí. mò jù fěng suí yuán. hé méi cén yì jiù yún: yī shēng ǎi nǎi dàng guī bān, bié lèi jiāo liú sǎ dà jiāng. yǐ yǒu běi shàng, méi cén sòng zhì pǔ kǒu. gòng xǐ rén mián máo diàn tà, pà tīng jī chàng wǔ gēng chuāng. pān yáng nán xì zhēng chē yuǎn, dài miàn quán píng chǐ lǐ shuāng. jì dé fēn qí chūn èr yuè, cuì nóng yì lù zhèng chuáng chuáng. ǒu féng huā shì yě xián xíng, lǎo qù fēng huái zǒng bù qíng. jiù yǔ guān xīn tuī dà dì, qīng yún dé lù ràng zhū xiōng. nǚ wèi ér zi jī wèi yǒu, zhú zuò píng fēng shū zuò chéng. zì xiào wèi néng chú jié xí, yǔ rén zhēng chù shì shī míng.
尹似村公子,亡後無子。余《詩話》中有意多存之。今又在破簏中檢得其《哭松兒》二首云:「呻吟不聽有兒音,說起生前感倍深。忍病怕投良藥苦,佯歡且慰阿爺心。悠悠短夢今朝醒,小小孤魂何處尋?葬汝劉家丘墓側,添衣調食自能任。劉乃余之乳母。」東西未辨合游嬉,天性偏生解孝思。繞膝常將梨棗奉,午眠低喚幔簾垂。看栽花竹攜鋤立,愛弄圖書學父為。老淚拋殘作達語,詩人多半見兒遲。末句諷隨園。」《和梅岑〈憶舊〉》云:「一聲欸乃盪歸般,別淚交流灑大江。乙酉北上,梅岑送至浦口。共喜人眠茅店榻,怕聽雞唱五更窗。攀楊難系徵車遠,代面全憑尺鯉雙。記得分歧春二月,翠濃驛路正幢幢。」偶逢花市也閒行,老去風懷總不情。舊雨關心推大弟,青雲得路讓諸兄。女為兒子姬為友,竹作屏風書作城。自笑未能除結習,與人爭處是詩名。」
sì shí qī
四十七
sì shí nián qián, yú dú zhōng bó jìng wèi rén luò dì yún: shì zi hé xū lùn fù guì? páng rén wèi miǎn zhòng kē míng. yǐ wèi jiā jué. bù liào jiǎ yín qī yuè, ǒu fān táng shī, yáo hé sòng jiāng líng cóng shì yún: cái zǐ hé xū jí fù guì? nán ér zhōng jìng yào kē míng. zhōng xiān shēng rú cǐ tōu shī, shāng shì zhǔ yǐ.
四十年前,余讀鍾伯敬《慰人落第》云:「似子何須論富貴?旁人未免重科名。」以為佳絕。不料甲寅七月,偶翻唐詩,姚合{送江陵從事》云:「才子何須藉富貴?男兒終竟要科名。」鍾先生如此偷詩,傷事主矣。
sì shí bā
四十八
qīng yī zhèng dé jī shī yún chūn fēng èr yuè qì wēn hé, mài cǎo chū zhǎng lǜ mǎn pō. mù shù yě zhī xián biàn hǎo, héng mián niú bèi chàng shān gē. yòu, yǒng lián nèi měi rén yún: dào dǐ chūn guāng zhē bú zhù, hái rú zhú wài kàn méi huā. cǐ èr shǒu, jiē tiān lài yě. yú mìng ā tōng dài wèi píng diǎn, jìng hū lüè kàn guò, zhōng jìng shī xué bù shēn.
青衣鄭德基詩云;「春風二月氣溫和,麥草初長綠滿坡。牧豎也知閒便好,橫眠牛背唱山歌。」又,《詠簾內美人》云:「到底春光遮不住,還如竹外看梅花。」此二首,皆天籟也。余命阿通代為評點,竟忽略看過,終竟詩學不深。
sì shí jiǔ
四十九
xué jì yuē: bù xué bó yī, bù néng ān shī. bó yī zhù zuò pì yù jiě. cǐ shī zhī suǒ yǐ zhòng bǐ xìng yě. wéi zhèng yǐ yuē: gē bù màn qí shēng zé shǎo qíng, wǔ bù zhǎng qí xiù zé shǎo tài. cǐ shī zhī suǒ yǐ guì qíng yùn yě. gǔ rén dōng pō shān gǔ, jù shǎo qíng yùn. jīn cáng yuán, ōu běi liǎng cái zǐ shī, dòu xiǎn zhēng xīn, yú wàng ér què bù, wéi yú qíng yùn èr zì, shàng shǎo xián wài zhī yīn. néng zhī zhě, qí qián zhú chū hū? xī jìn rì xué xiān, bù kěn fèi xīn yǐ.
《學記》曰:「不學博依,不能安詩。」博依」注作「譬喻」解。此詩之所以重比興也。韋正已曰:「歌不曼其聲則少情,舞不長其袖則少態。」此詩之所以貴情韻也。古人東坡、山谷,俱少情韻。今藏園,甌北兩才子詩,斗險爭新,余望而卻步,惟於「情韻」二字,尚少弦外之音。能之者,其錢竹初乎?惜近日學仙,不肯費心矣。
wǔ shí
五十
yú qīn jiā jiǎng méi chǎng sān zi, yǒu hé dōng sān fèng zhī chēng. qí zhǎng zi shēn zhī shī, jiǔ rù shī huà. jīn chūn zài guò sū zhōu, qí dì wèi kuí yòu yǐ shī lái. wèi yǒng zhōu xiào hóu shè hǔ gē yún: jiāng jūn shè hǔ rú shè niú, bái é héng sǐ nán shān tóu. jiāng jūn fù zéi rú fù hǔ, wǎng shuō shǐ jūn jiān wén wǔ. xián mìng wǎng tǎo qí wàn nián, zhōng xiào zhī dào nán liǎng quán. cǎo zhōng hú shǔ hé zú jǐn? yīng xióng shòu zhì jiē kě lián. yuán bīng sì jué gǔ bù zhǐ, àn jiàn yī hū chuàng zhě qǐ. měng hǔ rù kǎn hé néng wèi? wǔ qiān jiàn ér tóng rì sǐ. xū jiē hū! wū tú zhī qì néng shí niú, liè shì qǐ jiě wèi shēn móu? bù rán fù hǔ mò fù zéi, yī jiù shè liè nán shān tóu. kǔ yǔ yún: bié guǎn shēn yán zuò zǒng chí, fén xiāng sǎo dì zuò cái shī. cháo lái lán qì chōng lián rù, zhèng shì shān lóu yǔ guò shí. kuí chūn yīn yún: lǜ bō zhī gòng bǎn qiáo píng, xiāng wù fēi fēi shī luò yīng. hán nuǎn nán píng sān yuè hòu, míng yíng wèi dìng piàn shí qíng. shān zhāi kè guò tái réng hé, shuǐ guó cháo duō cǎo luàn shēng. chà xǐ shū shū tiān yì xiǎng, jǐ huí xì yǔ hé chá dāng. tā rú: tián zhōng zhà shú jū gōng yù, xī shàng dī kāi lù nǚ huā. yì gōng.
余親家蔣梅廠三子,有「河東三鳳」之稱。其長子莘之詩,久入《詩話}。今春再過蘇州,其弟蔚、夔又以詩來。蔚詠{周孝侯射虎歌》云:「將軍射虎如射牛,白額橫死南山頭。將軍縛賊如縛虎,枉說使君兼文武。銜命往討齊萬年,忠孝之道難兩全。草中狐鼠何足盡?英雄受制嗟可憐。援兵四絕鼓不止,按劍一呼創者起。猛虎入檻何能為?五千健兒同日死。吁嗟乎!於菟之氣能食牛,烈士豈解為身謀?不然縛虎莫縛賊,依舊射獵南山頭。」《苦雨》云:「別館深嚴作總持,焚香掃地坐裁詩。朝來嵐氣沖簾入,正是山樓雨過時。」夔《春陰》云:「綠波知共板橋平,香霧霏霏濕落英。寒暖難憑三月候,溟瀠未定片時晴。山齋客過苔仍合,水國潮多草亂生。差喜疏疏添逸響,幾回細雨和茶鐺。」他如:「田中乍熟狙公芋,溪上低開鹿女花。」亦工。
wǔ shí yī
五十一
bǐng chén dōng yuè, yú nián èr shí yī suì, chū shí wú jiāng lǐ chún xī guāng yùn yú zhǎng ān xiǎo shì: shī huà zhōng céng zài qí jiàn zèng wǔ lǜ yī shǒu. jīn jiǎ yín qiū, liù shí nián yǐ, qí zi huì ēn qiū shì lái yuán, dú qí shī, xǐ chún xī zhī yǒu zi. diào hán qí wáng yún wǎng wèi jūn wáng fù shì wēi, zhōng yuán bù fù wàng jīng qí. lián pō pī jiǎ xīn yóu zhuàng, wèi jiàng hé róng shì yǐ fēi. shuí shǐ dù jiāng lái bái mǎ, jìng wàng xíng jiǔ yǒu qīng yī. qiān qiū yí hèn wú rén shí, huí shǒu qín tái yī yàn fēi. yǒng xuě yún: pù píng wàn hù bái rú hǎi, zhǐ yǒu chuī yān yī lǚ qīng. xīn zhú yún: bǐng jié chū zhōng cái tǐng gàn, rù lín xiān hòu jiàn wàng xíng.
丙辰冬月,餘年二十一歲,初識吳江李蓴溪光運於長安小市:《詩話》中曾載其見贈五律一首。今甲寅秋,六十年矣,其子會恩秋試來園,讀其詩,喜蓴溪之有子。《吊韓蘄王》雲;「枉為君王賦式微,中原不復望旌旗。廉頗披甲心猶壯,魏絳和戎事已非。誰使渡江來白馬,竟忘行酒有青衣。千秋遺恨無人識,回首琴台一雁飛。」《詠雪》云:「鋪平萬戶白如海,只有炊煙一縷青。」《新竹》云:「秉節初終才挺干,入林先後漸忘形。」
wǔ shí èr
五十二
jūn zǐ bù yǐ rén fèi yán. yán sōng qián shān táng jí pō yǒu kě guān, rú juǎn màn hū jīng shān wù rù, jìn cūn zhǎng tīng shuǐ qín tí. shā shàng liǔ sōng yān jì sè, shuǐ biān lóu gé yàn guī shēng. jiē kě ài yě. yòu, ruǎn dà chéng yǒu jù yún: lù liáng jí chóng yǔ, fēng shàn dìng yíng qíng. hòu wǔ zì pō nài xiǎng.
君子不以人廢言。嚴嵩{鈐山堂集》頗有可觀,如;「卷幔忽驚山霧入,近村長聽水禽啼。」沙上柳松煙霽色,水邊樓閣雁歸聲。」皆可愛也。又,阮大鋮有句云:「露涼集蟲語,風善定螢情。」後五字頗耐想。
wǔ shí sān
五十三
hǎi gāng fēng yán lì gū jiè, ér shī què qīng hé. cháng jiàn jiù fēng sì bì shàng yǒu zèng zhú yuán yǐn zhě yún: jì jì jiāng cūn lù, hé fán mìng jià guò. yáng qiú wàng dì yuǎn, sōng zhú dào mén duō. yě wài cháng wú jiǔ, tián jiān bié yǒu gē. xǐ bēi shēn zhuó chù, luò rì zài cāng bō. mò shū hǎi ruì èr zì, bǐ lì cāng xiù.
海剛峰嚴厲孤介,而詩卻清和。嘗見鷲峰寺壁上有《贈竹園隱者》云:「寂寂江村路,何煩命駕過。羊求忘地遠,松竹到門多。野外常無酒,田間別有歌。洗杯深酌處,落日在滄波。」末書「海瑞」二字,筆力蒼秀。
wǔ shí sì
五十四
yú shǎo shí dú huì zhēn jì, xián yuán jiǔ báo xìng, tí yún: yí tā shén nǚ ài xíng yún, gù bǎ yuān yāng dǐ sǐ fēn. qiū yǔ lín qióng tóu xuě bái, xiàng rú zhōng bù qì wén jūn. chéng yú mén kè shǒu chéng zhū zhī xué, pī yún cǐ shī duàn bù kě cún. yú wěi wěi fǒu fǒu, ér zhōng bù néng gē ài. hòu dú táng tài cháng sì cān jūn qín guàn suǒ zhuàn zhèng héng jí fū rén cuī shì hé fǔ mù zhì, fāng zhī táng rén xiǎo shuō, yuán zài yǒu wú zhī jiān, bù bì shēn kǎo. yú yǒng shī yòng yì shēn hòu, gù kě wù shān.
余少時讀《會真記》,嫌元九薄倖,題云:「疑他神女愛行雲,故把鴛鴦抵死分。秋雨臨邛頭雪白,相如終不棄文君。」程魚門恪守程、朱之學,批雲;「此詩斷不可存。」余唯唯否否,而終不能割愛。後讀唐太常寺參軍秦貫所撰《鄭恆及夫人崔氏合拊墓誌》,方知唐人小說,原在有無之間,不必深考。余詠詩用意深厚,故可勿刪。
wǔ shí wǔ
五十五
tóng nián xǔ hóng qiáo cháo, yī zì guāng tíng, shī xué fàng wēng. mò hòu, qí zi xiǎo qiáo xié fù shī lái yè, wú lì fù zǐ, zhāi qí liǔ zhōu zhōu cì yún: shān zhàn huǒ lóng kàn yě shāo, shuǐ xuān tóng gǔ dù jīng tān. hǔ qiū yún: dù kǒu rì xié rén sàn yǐng, liǔ shāo fēng jìng niǎo tí yān. yàn zì yún: shā qīng xū zhàng mó tiān hé, fēi zhá yí zhuī zhú rì rén. jiāng shàng yún: bài lú cáng tǐng chuī yān chū, gǔ shù fān yā luò yè pín. zá yǒng yún: niú hòu nán fáng shāo wěi huǒ, mǎ qián hái pà dǎ tóu fēng. tí qīng jiāo mǎ sī fēng lì, shēng sè huāng jī pū xuě tí. suí dà fǔ quàn nóng yún: fēng fān yīng yā jiē chuí jǐng, rén yǎng jīng qí jǐn jǔ tóu. yòu yǒu xiè xiào zǐ shī. xiào zǐ huì jī rén, míng zhèn zōng, yǐ shēn fù yuān gù, xiù tiě chuí, dǎ suì tiān ān mén nèi shí shī zi, tóu yuān zhuàng, fā hēi lóng jiāng chōng jūn, ér fù yuān zú bái, yì yì rén yě 1 shī zhǎng, bù bèi lù.
同年許紅橋朝,一字光庭,詩學放翁。歿後,其子小橋攜父詩來謁,無力付梓,摘其{柳州舟次》云:「山戰火龍看野燒,水喧銅鼓渡驚灘。」《虎丘》云:「渡口日斜人散影,柳梢風靜鳥啼煙。」《雁字》云: 「殺青須仗摩天翮,飛札疑追逐日人。」《江上》云:「敗蘆藏艇炊煙出,古樹翻鴉落葉頻。」《雜詠》云:「牛後難防燒尾火,馬前還怕打頭風。」蹄輕驕馬嘶風立,聲澀荒雞撲雪啼。」{隨大府勸農》云:「風翻櫻椏皆垂頸,人仰旌旗盡舉頭。」又有《謝孝子詩》。孝子會稽人,名振宗,以申父冤故,袖鐵椎,打碎天安門內石獅子,投冤狀,發黑龍江充軍,而父冤卒白,亦異人也1詩長,不備錄。
wǔ shí liù
五十六
yú jí zhōng yǒu jiā ér gē, wèi tóng nián lǐ zhú xī táng zhī zǐ suì zuò yě. sān shí yú nián, wèn xiāo xī bù dé. jīn nián zài háng zhōu yù lǐ xù chén hóng jǔ, wèi xiān jū lìng, sòng qí jìn rì jù yún: tǐ yīn guàn bìng fān wàng yào, rén bù gōng shī yì zì qióng. wū hū! cái zé yóu shì yě, ér jìn zhuàng kě xiǎng yǐ.
余集中有《佳兒歌》,為同年李竹溪棠之子燧作也。三十餘年,問消息不得。今年在杭州遇李婿陳鴻舉,為仙居令,誦其近日句云:「體因慣病翻忘藥,人不工詩亦自窮。」嗚呼!才則猶是也,而近狀可想矣。
wǔ shí qī
五十七
yú zài yú shān, zhú qiáo tài shǐ lái, sòng qí dài sōng yún tài shǒu zèng piān rú xiǎo cí yún: yě fāng bāng shuǐ míng rú jìng, hū rán zhào jiàn jīng hóng yǐng. lái yě yì hé chí, jīn xiāo mò fǎn ér. fāng míng cái liǎng zì, mó jǐn zhēn fēng zhì. zuì yǎn dào hái diān, yí tóng měi shào nián. piān rú nán zhuāng.
余在虞山,竹橋太史來,誦其代松雲太守贈翩如小詞云:「野芳浜水明如鏡,忽然照見驚鴻影。來也抑何遲,今宵莫反而。芳名才兩字,摹盡真風致。醉眼倒還顛,疑同美少年。翩如男妝。」
wǔ shí bā
五十八
rén dàn zhī shī zhī xīn xiù zhě nán, ér bù zhī shī zhī qí pì zhě yóu nán. zhèn jiāng zhāng bǐng jūn píng bó yóu lǎo rén fēng yún: kōng dòng zú wù tà, bēng yī chéng zhòng xiǎng. lì xiǎn suī shí lǐ, xuàn qí yǐ bǎi shǎng. sū zhōu yáng yī hóng yí jí guò jī xī yún: lù zhuǎn gū cūn míng, qiáo héng yī xī dù. léi yǔ qíng yì jīng, jiāo lóng dòng yóu nù. jiā xìng dài guāng céng sù jìng cí sì yún yuè sè xià píng dì, rén yǐng shàng máo wū. hú shàng zhū luó fēng, huán gǒng rú pú fú. yòu, cháng shān yún: lǎn cóng shān jǐ qiān yún qù, zhōu xiàng bō zhōng juǎn xuě lái. jiē qí qiào kě xǐ. wǔ jiǔ xiù zhōu shī rén wú wén pǔ, bié shí wǔ nián, jīn qiū hū lái, shī yǐ fù zǐ, dú zhī, zhuǎn duō zhì ài, bù rú cóng qián zhī míng xiù: xìn jìng yù zhī lèi rén, ér shī yǒu zhī gōng bù kě shǎo yě. lù qí xīn jù zhī kě ài zhě, rú: zhú lǐ bù zhī wū, shuǐ biān wén yǒu jī. wèn jìng huā xiāng yǐn, kāi mén niǎo luàn tí. fēng jìng xī yú xiǎng, yún lái shù yù yí. jiē jiā. yòu yī jué yún: jiǔ hòu kè lái zhòng zhuó jiǔ, fēi huā liú kè sòng cán chūn. zhǔ rén zuì dào bù xiāng quàn, kè zhuǎn chí bēi quàn zhǔ rén.
人但知詩之新秀者難,而不知詩之奇辟者尤難。鎮江張秉鈞平伯《游老人峰》云:「空洞足誤踏,崩一成眾響。歷險雖十里,炫奇已百賞。」蘇州楊一鴻儀吉《過積溪》云:「路轉孤村明,橋橫一溪渡。雷雨晴亦驚,蛟龍凍猶怒。」嘉興戴光曾《宿淨慈寺》雲;「月色下平地,人影上茅屋。湖上諸螺峰,環拱如匍匐。」又,《常山》云:「纜從山脊牽雲去,舟向波中卷雪來。」皆奇峭可喜。五九秀州詩人吳文溥,別十五年,今秋忽來,詩已付梓,讀之,轉多窒礙,不如從前之明秀:信境遇之累人,而師友之功不可少也。錄其新句之可愛者,如:「竹里不知屋,水邊聞有雞。」問徑花相引,開門鳥亂啼。」風靜溪逾響,雲來樹欲移。」皆佳。又一絕云:「酒後客來重酌酒,飛花留客送殘春。主人醉倒不相勸,客轉持杯勸主人。」
liù shí
六十
qián mǎ shā xiān shēng gōng zǐ míng méi zhě, qí chū shēng shí, shì yú dào, gù fǎng cài zhōng láng yǐ míng yǔ gù yōng gù shì. hòu jǔ xiào lián, shī cái qīng miào. cè mǎ yún: cè mǎ guān mén wài, cāng máng wèi shí tú. yī biān cán zhào xià, huí shǒu bái yún gū. lù xiǎn chóu bīng huá, shēn yī dài shù fú. zì lián nóng tài shòu, bì ròu běn lái wú. guò cháng zhōu yún: jié guò bái lù hán yóu qiǎn, àn jìn dān yáng shuǐ jiàn dī.
錢瑪沙先生公子名枚者,其初生時,適余到,故仿蔡中郎以名與顧雍故事。後舉孝廉,詩才清妙。《策馬》云:「策馬關門外,蒼茫未識途。一鞭殘照下,回首白雲孤。路險愁冰滑,身欹待樹扶。自憐儂太瘦,髀肉本來無。」《過常州》云:「節過白露寒猶淺,岸近丹陽水漸低。」
liù shí yī
六十一
tài hú yǒu dōng xī dòng tíng qī shí èr fēng, qí xiù kě ài. guān qí dì zhě, shì jiǎn mín chún, zuì wèi lè tǔ. sī mǎ dé wò yún xiān shēng fú zhāo yú wǎng yóu, xiǎo zhù sān rì. shì sī lǐ chéng qián chuān sī lè zhí zhì mén xià. biǎo zhí zhāng bì chuān qín zài mù zhōng, chū xīn yuè méi huā liǎng shī gǎo jiàn shì. xiǎng jiàn liáo shǔ duō cái, zhǔ bīn fēng yǎ, kě wèi bù fù cǐ hú shān yǐ. dé gōng yǒng xīn yuè yún: yī xiàn jīng guāng shàng huà lán, màn yí sù pò běn fēi tuán. wēi kāi yù nǚ lián zhōng jìng, bàn tǔ cháng é jiù lǐ wán. qū qū dài méi rú dàn sǎo, míng míng qīng yǎn shì xiāng kàn. ài tā zuò dào xī shān wǎn, wàng què shēn guī cuì xiù hán. yòu: màn shōu tù pò hán quán bì, shēn yǐn yún huán zhǐ bàn zhuāng. méi huā yún: shòu tài měi yí qīng wù hòu, cán zhuāng zuì ài wǎn xiāng yú. chéng qián chuān xīn yuè yún: gāng tóng cuì dài xīn miáo hòu, hǎo bǐ qiū bō zhà zhuǎn yú. bàng zhū zhà tǔ réng xián kǒu, bǎo jìng fāng kāi wèi chū lián. zhāng bì chuān xīn yuè yún shì jìng pà wèi tiān xiǎo bié, shuí néng liú dào yè shēn kàn? dòu sù zì míng rú zuó xī, lóu tái xiān dé shàng yī xī. wú duō shí bié réng xiāng jiàn, ruò tài fēn míng qǐ zhà féng? méi huā yún c nà fáng chù bō xiāng yíng xiù, rěn sǎo héng xié yǐng shàng jiē. jù jiā.
太湖有東、西洞庭七十二峰,奇秀可愛。官其地者,事簡民淳,最為樂土。司馬德臥雲先生福招余往游,小住三日。適司李程前川思樂執贄門下。表侄張碧川琴在幕中,出《新月》、《梅花》兩詩稿見示。想見僚屬多才,主賓風雅,可謂不負此湖山矣。德公詠《新月》云:「一線晶光上畫欄,漫疑素魄本非團。微開玉女奩中鏡,半吐嫦娥臼里丸。曲曲黛眉如淡掃,明明青眼似相看。愛他坐到西山晚,忘卻深閨翠袖寒。」又:「漫收兔魄含全璧,深隱雲鬟只半妝。」《梅花》云:「瘦態每宜輕霧後,殘妝最愛晚香余。」程前川{新月》云:「剛同翠黛新描後,好比秋波乍轉余。」蚌珠乍吐仍銜口,寶鏡方開未出奩。」張碧川《新月》雲;「似竟怕為天曉別,誰能留到夜深看?」斗宿自明如昨夕,樓台先得尚依稀。」無多時別仍相見,若太分明豈乍逢?」《梅花》雲c「那防觸撥香盈袖,忍掃橫斜影上階。」俱佳。
liù shí èr
六十二
jiǎng yú yě shēn cóng yú yóu dòng tíng liǎng shān, yín xìng pō háo, duō jì yóu zhī zuò. qí dēng mò lí fēng yún: cǎo shēn zhēng wù shī, dì kuàng shòu fēng duō. cóng shù yīn yóu zhuǎn, fēi qín yǐng bù guò. wàng tài hú yún: shān dōu bāo shuǐ nèi, làng yù pāi tiān fú. sù shí gōng shān chán yuàn yún: bǎi chǐ dān tī xuē cuì píng, xià pán qū dèng tòu lóng líng. fēng tóu ài zú qián wú lù, dòng fù chuān yún shàng yǒu tíng. tiān kuò hú guāng gàn qǐng bái, gēng shēn fú huǒ yī dēng qīng. wǒ lái bù gǎn yín gāo diào, duō kǒng jiāo lóng chū shuǐ tīng. yòu, hé dé sī mǎ xīn yuè, yǒu shí gāng luò rì bàn léng duō, qī zì yì wèi jīng rén dào.
蔣於野莘從余游洞庭兩山,吟興頗豪,多紀游之作。其《登莫厘峰》云:「草深蒸霧濕,地曠受風多。叢樹陰猶轉,飛禽影不過。」《望太湖》云:「山都包水內,浪欲拍天浮。」《宿石公山禪院》云:「百尺丹梯削翠屏,下蟠曲磴透瓏玲。峰頭礙足前無路,洞腹穿雲上有亭。天闊湖光干頃白,更深佛火一燈青。我來不敢吟高調,多恐蛟龍出水聽。」又,{和德司馬〈新月〉》,有「時剛落日半棱多」,七字亦未經人道。
liù shí sān
六十三
tí dū yáng kǎi, yí zhēng wǔ jìn shì yě. tōng shí yì wén, kāng xī jiān shòu zhī shèng zǔ, zhào rù nán shū fáng, yǔ hé yì mén, jiǎng nán shā zhū qián bèi, tóng xiào shū shǐ. hòu tí dū liǎng hú. wǎn nián guī lǎo. jù shèng zhuàn zhāo yú wén yàn. bì guà yī qì, xíng rú lǎ bā, zhǎng èr zhàng xǔ, hú yǐ hēi shā. zhǐ shì yú yuē: cǐ jūn zhōng suǒ yòng shùn fēng ěr yě. jiāng jūn yǔ jūn shī yǒu mì móu zé yòng zhī. xiāng lí shén yuǎn, qí yǔ zhǐ èr rén wén, tā rén bù wén yě. bì shàng jiàn xǔ dēng yíng guān chá zèng yī lián yún: tiān lù xiào shū míng jìn shì, yuè yáng chí jié lǎo jiāng jūn. shū qiè.
提督楊愷,儀征武進士也。通識懿文,康熙間受知聖祖,召入南書房,與何義門,蔣南沙諸前輩,同校書史。後提督兩湖。晚年歸老。具盛饌招余文宴。壁掛一器,形如喇叭,長二丈許,糊以黑紗。指示余曰:「此軍中所用順風耳也。將軍與軍師有密謀則用之。相離甚遠,其語只二人聞,他人不聞也。」壁上見許登瀛觀察贈一聯云:「天祿校書名進士,岳陽持節老將軍。」殊切。
liù shí sì
六十四
hóng lán zhǔ rén yǒu jù yún: xī lǐng shēng yún jiāng zuò yǔ, dōng fēng wú lì bù fēi huā. qí pū hé fú yǒu jù yún: yī shuāng bái niǎo dōng fēi jí, zhī shì xī shān mù yǔ lái.
紅蘭主人有句云:「西嶺生雲將作雨,東風無力不飛花。」其仆和福有句云:「一雙白鳥東飛急,知是西山暮雨來。」
liù shí wǔ
六十五
lì yáng dí mèng sōng mèng zhōng de jù yún: zhòng niǎo guī lái tuō, fán lín dé suǒ tiān. chū bù jiě suǒ wèi. hòu huì shì chǎng tí yǔ qián shī yì xiāng hé. yùn xiàn tiān zì, jí yòng mèng zhōng jù. shì guān yǐ qí shī àn hé shèng yì, suì rù xuǎn, xuán guān hàn lín.
溧陽狄夢松夢中得句云:「眾鳥歸來托,繁林得所天。」初不解所謂。後會試場題與前詩意相合。韻限「天」字,即用夢中句。試官以其詩暗合聖意,遂入選,旋官翰林。
liù shí liù
六十六
gù xiān gēn, xìng huà rén yě, yǒu mǎi pū shī yún: wǒ jiā dé yī pū, rén jiā shī yī zi. tóng shì fù mǔ xīn, hái dāng shèn qū shǐ. kě chēng rén yán.
顧仙根,興化人也,有《買仆》詩云:「我家得一仆,人家失一子。同是父母心,還當慎驅使。」可稱仁言。
liù shí qī
六十七
hú běi pú qí xiàn wàn yáng ān, yǒu wú jīng shān shàng shū tí bì wǔ lǜ, nèi yǒu fān zì ēn yǔ. hé zhě rú yún. chǔ yún xīn xué shì shì xué qí dì, yǒu yú bǎn kōng wáng fǎ, yīng huā zào wù ēn. yòu: qù lù yuán lái lù, jūn ēn shì fú ēn. wú bái huá shì láng yǒu xiǎo niǎo tà huā fān zhī jù, yā fān yùn jí xīn. lú yuán yǎn xiāng cuō guò qí dì, yún: duàn yún gàn shù míng, cán zhào yī yā fān.
湖北蒲圻縣萬羊庵,有吳荊山尚書題壁五律,內有「翻」字、 「恩」宇。和者如雲。褚筠心學士視學其地,有「魚版空王法,鶯花造物恩」。又:「去路原來路,君恩是佛恩。」吳白華侍郎有「小鳥踏花翻」之句,押「翻」韻極新。盧元琰湘搓過其地,云:「斷雲干樹暝,殘照一鴉翻。」
liù shí bā
六十八
qí zhōng chéng yú sū fān rèn nèi, kǎo zǐ yáng shū yuàn shǔ xū wèi bǐ tí. zhū shēng kè juǎn sān bǎi yú běn, jué shǎo jiā jù. zhǐ yǒu huáng yī jī huī háo jīng zhǐ niè, qǐ cǎo yì dēng kuī èr jù, wèi yī shí zhī guān.
奇中丞於蘇藩任內,考紫陽書院《鼠須為筆》題。諸生課卷三百餘本,絕少佳句。止有黃一機「揮毫驚紙齧,起草憶燈窺」二句,為一時之冠。
liù shí jiǔ
六十九
lú xiāng cuó bá gòng, cháo kǎo bèi chì, juān zhōu pàn, fù wǎn xū cì. zì cháo yún: bù wèi zhé yāo lì, quán zuò kē tóu chóng.
盧湘鹺拔貢,朝考被斥,捐州判,赴皖需次。《自嘲》云:「不為折腰吏,權作磕頭蟲。」
qī shí
七十
wú mén duō guī xiù, jìn yòu dé yuán lì qīng jiāo fāng bìng qǐ yún: yuè zhào lán gān yǐng bàn xié, yè liáng rú shuǐ xié yī jiā. jīng xún wò bìng shā chuāng lǐ, gū fù yī lán zhǐ jia huā. yóu zì yān yān lǎn xià lóu, píng lán xián nòng yù sāo tóu. jīn zhāo fēng zì lái xī běi, dōng miàn zhū lián kě shàng gōu? wāng yí qiū yù zhěn zhōng qiū wú yuè yún: nǐ xiàng cháng é sù yōu hèn, hūn hūn yuè yòu bù fēn míng. xuě yún: chuāng wài zhú shāo sān liǎng gè, yā dī jiàn jìn bì lán gān. jīn xiān xiān yì hé tóng rén jí yún miǎn zhāi yún: lǜ qǐ xié lái héng xī shàng, yè liáng dàn xǐng shuǐ xiān huā. bìng qǐ yún yīng wǔ bù zhī rén bìng jiǔ, zhāo zhāo lóu shàng huàn shū zhuāng. yòu, zèng mǒu nǚ shì yún: xiè jiā fēi xù sū jiā jǐn, rú cǐ cái zhēn wèi jiàn lái. yú yǐ wèi cǐ jù shì xiān xiān zì dào.
吳門多閨秀,近又得袁麗卿椒芳《病起}云:「月照欄杆影半斜,夜涼如水挾衣加。經旬臥病紗窗里,孤負一欄指甲花。」猶自懨懨懶下樓,憑欄閒弄玉搔頭。今朝風自來西北,東面珠簾可上鈎?」汪宜秋玉軫《中秋無月》云:「擬向嫦娥訴幽恨,昏昏月又不分明。」《雪》云:「窗外竹梢三兩個,壓低漸近碧欄杆。」金纖纖逸《和同人集耘勉齋》云:「綠綺攜來橫膝上,夜涼彈醒水仙花。」《病起》雲;「鸚鵡不知人病久,朝朝樓上喚梳妝。」又,《贈某女士》云:「謝家飛絮蘇家錦,如此才真未見來。」余以為此句是纖纖自道。
qī shí yī
七十一
qián táng xiàng yōng jīn mén zài wú xiāng dà kāi tán diàn, yī shí fēng yǎ zhī shì, guī zhī rú yún. yú dào háng zhōu, bì zhǔ qí jiā. dú qí xiè hú fēng táng zhāo yóu hú shàng yún: xián yú qiào zú lù, lè shì jù tóu yú. luò yè sì jù yún kè jìng yè suí hán yǔ duò, sēng chuāng qíng dài bái yún piāo. rào pō xiè zǎi guò qún lù, gé shuǐ xiāo shū bào yī tiáo. bù kuì lǎo shǒu.
錢塘項墉金門在吾鄉大開壇坫,一時風雅之士,歸之如雲。余到杭州,必主其家。讀其《謝胡葑塘招游湖上》云:「閒於翹足鷺,樂似聚頭魚。」《落葉》四句雲;「客徑夜隨寒雨墮,僧窗晴帶白雲飄。繞坡屑宰過群鹿,隔水蕭疏抱一蜩。」不愧老手。