yī
一
bái xià bù yī zhū cǎo yī, shǎo shí yǒu pò lóu sēng dǎ xī yáng zhōng zhī jù, yīn zhī dé míng. wǎn nián wú zi, zú hòu zàng qīng liáng shān. yú wèi shū qīng gù shī rén zhū cǎo yī xiān shēng zhī mù, lè shí fén qián. yú zǎi lì shuǐ, méng jiàn zèng yún: dié wèi huā xiàn yī jiāng fēn, lái wǎng wéi xié liǎng xiù yún. dài kè jiǔ cóng cháo qǐ shè, gào tiān xiāng měi yè lái fén. zì cán lóng wěi fēi míng shì, kěn bǎ zhū gān lèi shǐ jūn? què xǐ xún liáng rén shuō biàn, tián qú sāi xiàng jǐn chuán wén. jiāo wài yún: luàn yā duō zài yě, shēn shù bù cáng cūn. yǔ kè yè jí yún: jī shēn tóng hǎi guó, guī mèng gè jiā xiāng. dà guān tíng yún: zhǎng jiāng wéi dì bái, lǎo shù gé cháo qīng. wǎn xíng yún: tǔ rén fáng hǔ mén shū zì, shuǐ wū chā yú shù yǒu dēng. zèng mǒu shì yù yún: cháo bà gōng páo duō zhì kù, shí qīng jiàn zhǐ jǐn chāo shū.
白下布衣朱草衣,少時有「破樓僧打夕陽鍾」之句,因之得名。晚年無子,卒後葬清涼山。余為書「清故詩人朱草衣先生之墓」,勒石墳前。余宰溧水,蒙見贈云:「疊為花縣一江分,來往惟攜兩袖雲。待客酒從朝起設,告天香每夜來焚。自慚龍尾非名士,肯把豬肝累使君?卻喜循良人說遍,填渠塞巷盡傳聞。」《郊外》云:「亂鴉多在野,深樹不藏村。」《與客夜集》云:「羈身同海國,歸夢各家鄉。」《大觀亭》云:「長江圍地白,老樹隔朝青。」《晚行》云:「土人防虎門書字,水屋叉魚樹有燈。」《贈某侍御》云:「朝罷宮袍多質庫,時清諫紙盡抄書。」
èr
二
suí yuán dì kuàng, duō shù mù, yè zhōng niǎo tí shén yì, jiā rén duō bù zhī. yǔ dú wáng fēng tíng jìn shì píng gōu zǎo fā yún: guài qín shēng lèi guǐ, àn shù yǐng yí rén. xiān dé wǒ xīn yǐ! qí tā jiā jù, rú: dà xīng gāo chū shù, cán yuè xì liú xī. yuè xié rén yǐng hū zài shuǐ, fēng guò qiū shēng zhèng mǎn shān. mǎn mào huáng huā féng zuì kè, yī jiān hóng yè shí guī qiáo. jiē miào.
隨園地曠,多樹木,夜中鳥啼甚異,家人多怖之。予讀王葑亭進士《平溝早發》云:「怪禽聲類鬼,暗樹影疑人。」先得我心矣!其他佳句,如:「大星高出樹,殘月細流溪。…『月斜人影忽在水,風過秋聲正滿山。」「滿帽黃花逢醉客,一肩紅葉識歸樵。」皆妙。
sān
三
hú zhōu pān jìn shì lì tíng, míng rǔ chéng, shī zōng hán dù, wǔ gǔ yóu jiā. ǒu chéng yún: jìng shì nán wèi jiè, jìng nǚ nán wèi méi. jià róng jìng nǚ chǒu, jiāo miàn jìng shì xiū. shèng nián yì wǎn wǎn, dú bào wú yì yóu. táo lǐ fēi wǒ chūn, pú liǔ fēi wǒ qiū. hè lǎo xīn wàn lǐ, péng nù yì jiǔ zhōu. wèi miǎn xiào fán yuán, qǐ xiè wǔ xuān jiū? sōu chūn rùn zhāng jù, zhāi huì gāo yín é. fēi wú lán sháo wán, fēng sāo zhǐ yǐ é. shī tāo yǔ shī gǔ, hán mèng liǎng cuó é. kūn tǐ dǎi tiě tǐ, tāo tāo tóng yī bō. jīn tiān xuē xiù huá, bì hǎi míng shén tuó. yì sè shǎo yáo yì, jí cí wú yín pō. bāo zhōng nán fēng shǒu, qǐng wèi nán fēng gē. liáo liáo fā gǔ xiǎng, jié gǔ rú yǔ hé? pān zǎi zhí lì mǒu xiàn, yǐ yū huǎn gù, jǐ bèi hé yǐ. shì fù zhōng yǒng gōng píng jīn chuān guī, pān xiàn náo gē gōng dà kuā shǎng, nǎi gǎi wèi zhuō jiàn.
湖州潘進士立亭,名汝晟,詩宗韓、杜,五古尤佳。《偶成》云:「靜士難為介,靜女難為媒。嫁容靜女丑,交面靜士羞。盛年易畹晚,獨抱無驛郵。桃李非我春,蒲柳非我秋。鶴老心萬里,鵬怒翼九州。未免笑樊援,豈屑伍喧啾?搜春潤章句,摘卉膏吟哦。非無蘭苕玩,風騷旨已訛。詩濤與詩骨,韓、孟兩嵯峨。昆體逮鐵體,滔滔同一波。金天削秀華,碧海鳴神鼉。義色少姚佚,吉詞無淫頗。褒中南風手,請為《南風歌》。寥寥發古響,羯鼓如予何?」潘宰直隸某縣,以迂緩故,幾被劾矣。適傅忠勇公平金川歸,潘獻《鐃歌》;公大誇賞,乃改為卓薦。
sì
四
bào jìn shì zhī zhōng, zì yǎ táng, shī rén bù jiāng zhī zǐ. shī yǒu fù fēng, ér qīng yì chù, wǎng wǎng tū guò qián rén. qiū yǔ zhà qíng yún: ruò mào máng xié zhǔn bèi qiū, shāo qíng biàn nǐ kàn shān yóu. jiāng cháo rù guō wú sān lǐ, xī shuǐ dào mén róng yī zhōu. tíng wǔ bái yún kāi yě jìng, xī yáng huáng yè xià sēng lóu. xián shēn zì xiào rú xián hè, yù dù qián fēng què yòu xiū. wǔ yán rú: yī niǎo lüè xī jìng, sì shān míng huà lián. yú tiào zhòng hú hēi, pú xuān jí yǔ lái. qī yán rú: dào xīn jìng shì shān cáng yù, shū wèi qīng yú shuǐ yǎng yú. fān shū xì jiǎn yí wàng shì, bō huǒ xián xún wèi guò xiāng. àn liǔ dài yā míng yuǎn zhào, tǎ líng hé yuè yǔ qīng xiāo. jiē kě ài yě. yǎ táng cháng yán: zuò qī gǔ shī, yǎ bù xǐ yī yùn dào dǐ. yú shēn rán qí yán. gù níng rén yún: shī zhuǎn yùn fāng huó, sān bǎi piān wú bù zhuǎn yùn.
鮑進士之鐘,字雅堂,詩人步江之子。詩有父風,而清逸處,往往突過前人。《秋雨乍晴》云:「箬帽芒鞋準備秋,稍晴便擬看山游。江潮入郭無三里,溪水到門容一舟。亭午白雲開野徑,夕陽黃葉下僧樓。閒身自笑如閒鶴,欲度前峰卻又休。」五言如:「一鳥掠溪鏡,四山明畫簾。」「魚跳重湖黑,蒲喧急雨來。」七言如:「道心靜似山藏玉,書味清於水養魚。」「翻書細檢遺忘事,撥火閒尋未過香。「岸柳帶鴉明遠照,塔鈴和月語清宵。」皆可愛也。雅堂嘗言:「作七古詩,雅不喜一韻到底。」余深然其言。顧寧人云:「詩轉韻方活,《三百篇》無不轉韻。」
wǔ
五
qín zhōng shī rén yáng zǐ ān luán jiàn fǎng, shì yú wài chū guī hòu jiàn yí yī cè. xuě jì yún: hán shòu zì xìng qíng, kǔ yín gōng wèi néng. wǎn qíng chuāng shàng rì, xiān shài yàn chí bīng. wén zhēn yún: mǎn yuàn tái hén hé, zhòng mén shù yǐng shēn.
秦中詩人楊子安鸞見訪,適餘外出;歸後見貽一冊。《雪霽》云:「寒瘦自性情,苦吟工未能。晚晴窗上日,先曬硯池冰。」《聞砧》云:「滿院苔痕合,重門樹影深。」
liù
六
yú zǎi jiāng níng shí, suǒ shǎng shí zhū shēng qín jiàn quán gōng yún ruò tú zhǎng qīng, jù dēng kē dì. ér liú luò bù ǒu zhě, wéi chē jìng yán yǔ shěn shòu cén. shěn gōng gǔ wén, bù wèi shī. chē shī yǒu kě cún zhě. hé nán dào zhōng yún: sān yuè chūn yáng dàn bù nóng, lǎo bīng rú shí shù hán fēng. jiǎn lǘ mì lù rén jiā yuǎn, rì mù shān ào hǔ yǎn hóng. nóng jiā yún: zhú chǎng rú jìng cǎo duī shān, rào wū huáng huā yìng bì tán. xián yǐ máo yán kàn kè guò, nán rén běi qù běi rén nán.
余宰江寧時,所賞識諸生秦澗泉、龔雲若、塗長卿,俱登科第。而流落不偶者,惟車靜研與沈瘦岑。沈工古文,不為詩。車詩有可存者。《河南道中》云:「三月春陽淡不濃,老冰如石漱寒風。蹇驢覓路人家遠,日暮山坳虎眼紅。」《農家》云:「築場如鏡草堆山,繞屋黃花映碧潭。閒倚茅檐看客過,南人北去北人南。」
qī
七
bǎo yīng wáng mèng tíng tài shǒu, wèi lóu cūn xiān shēng zhī sūn. dīng mǎo, jiàn fǎng jiāng níng. xié hú chuáng zuò mén wài, qí zhǔ rén qǐng jiàn nǎi yǐ, suì xiāng de shén huān. pìn xiū jiāng níng zhì shū, zhāo xī guò cóng. cháng yán lóu cūn xiān shēng jiào rén zuò shī, yǐ sān shān wèi shī: yī xiāng shān yī yì shān yī yí shān yě. yǒu cóng zi sōng gāo, zì shǎo lín, shào nián tì tǎng, lùn shī bù fú nǎi bó, ér fú suí yuán. dà liáng huái gǔ yún: yáo luò piān jīng lǚ kè hún, qiū fēng huí shǒu tiào zhōng yuán. sān huā shù sè kāi shén yuè, wàn lǐ hé shēng xià mèng mén. xíng shèng yù pán zhōng gǔ zài, yīng xióng kāng kǎi jǐ rén cún? xìn líng cè shì jù huáng tǔ, dú yǒu hóu shēng jiě bào ēn. tài shǒu huì zhēn yú.
寶應王孟亭太守,為樓村先生之孫。丁卯,見訪江寧。攜胡床坐門外,俟主人請見乃已,遂相得甚歡。聘修江寧志書,朝夕過從。嘗言樓村先生教人作詩,以「三山」為師:一香山、一義山、一遺山也。有從子嵩高,字少林,少年倜儻,論詩不服乃伯,而服隨園。《大梁懷古》云:「搖落偏驚旅客魂,秋風回首眺中原。三花樹色開神岳,萬里河聲下孟門。形勝郁盤終古在,英雄慷慨幾人存?信陵策士俱黃土,獨有侯生解報恩。」太守諱箴輿。
bā
八
yáng zhōu zhāng zhé shì, yǔ jiǎng qiū jīng jiāo hǎo. jiǎng yóu zì fù, zuò yóu shān yī shǒu, chéng yú mén kuā wèi xiǎo xiè. bó rán nù yuē: fēn míng dà xiè, hé xiǎo zhī yǒu? liú bié zhé shì yún: jìng guà qiū fān jué jì xíng, guān xīn tiān mò yǐ lǘ qíng. biàn guī zhǐ hǎo liú sān yuè, làng jī wú duān yǐ bàn shēng. rén shì chéng chú cāng gǒu huàn, míng shān qī xǔ bái tóu chéng. yīn qín xiāng shǔ hái xiāng wèi, chóu tīng xī fēng yàn yī shēng. zhé shì jì huái yún: liàn yǒu xīn kōng qiè, níng qīn qù gǎn chí? cái wèi sān xī bié, yǐ shì bǎi huí sī. bì rì lián réng xià, zhuī liáng tà wèi yí. bù zhī jiāng shàng lù, qiū shǔ kě céng shuāi? zhé shì yǒng yān zhī yún: nán cháo yǒu jǐng jūn wáng rù, běi dì wú shān fù nǚ chóu. yǐ cǐ dé míng, rén hū zhāng yān zhī.
揚州張哲士,與蔣秋涇交好。蔣尤自負,作《游山》一首,程魚門夸為「小謝」。勃然怒曰:「分明『大謝』,何小之有?」《留別哲士》云:「竟掛秋帆決計行,關心天末倚閭情。便歸只好留三月,浪跡無端已半生。人世乘除蒼狗幻,名山期許白頭成。殷勤相屬還相慰,愁聽西風雁一聲。」哲士《寄懷》云:「戀友心空切,寧親去敢遲?才為三夕別,已是百回思。避日簾仍下,追涼榻未移。不知江上路,秋暑可曾衰?」哲士詠《胭脂》云:「南朝有井君王入,北地無山婦女愁。」以此得名,人呼「張胭脂」。
jiǔ
九
zhōng zhōu lǐ zhú mén guò suí yuán, jiàn zèng yún: yuán zài liù cháo shān sè lǐ, yī qióng xiān yào wèn gāo tái. bì wú yè xiǎng qiū jiāng zhì, hóng ǒu huā xiāng kè zhèng lái. qí shī pō qīng. xī nián fǔ sān shí ér zú. yú ài qí yǒng biān yún: yī shì sī liang zhuǎn chóu chàng, bù néng xíng dào zǔ shēng xiān. jiāo wài yún: shān shì chèn cháo duō běi xiàng, rén xīn rú yàn zhǐ nán fēi.
中州李竹門過隨園,見贈云:「園在六朝山色里,一筇先要問高台。碧梧葉響秋將至,紅藕花香客正來。」其詩頗清。惜年甫三十而卒。余愛其《詠鞭》云:「一事思量轉惆悵,不能行到祖生先。」《郊外》云:「山勢趁潮多北向,人心如雁只南飛。」
shí
十
wú hú shī zhǎng chūn, màn láng shào nián, yǒu wèi shū bǎo zhī chēng. yú zǎi jiāng níng shí, qín jiàn quán lǚ wèi zhì yì, yún jiāng dù jiāng qiú jiàn. yǐ ér bìng wáng. yǒu shàng zhǒng gē yún: bái yáng shù, chéng dōng lù, yě cǎo qī qī zàng rén chù. qiè zhí tí hú chū guō xíng, kě lián jīn rì yòu qīng míng. fù jiā zhǒng gāo gāo bàng lǐng, pín jiā zhǒng dī dī yà zhěn zhǒng zhōng pín fù rén bù tóng, yī yàng jiǔ jiāo bù néng yǐn. míng yān cǎn dàn rì xī xié, qiè zhí tí hú hái fǎn jiā. yī xiàn yīn fēng xuán bù dìng, zhǐ qián fēi shàng táng lí huā.
蕪湖施長春,曼郎少年,有衛叔寶之稱。余宰江寧時,秦澗泉屢為致意,雲「將渡江求見」。已而病亡。有《上冢歌》云:「白楊樹,城東路,野草萋萋葬人處。挈植提壺出郭行,可憐今日又清明。富家冢高高傍嶺,貧家冢低低亞畛;冢中貧富人不同,一樣酒澆不能飲。暝煙慘澹日西斜,挈植提壺還返家。一線陰風旋不定,紙錢飛上棠梨花。」
yī shí yī
一十一
wú mén gù xīng qiáo jìn shì, shī cái qīng guān děng yí jiā yǒu yuè mǎn lóu, cáng shū wàn juǎn, hǎi nèi zhī míng zhī shì, wú bù jiāo tóu gǎo zhù. yǔ mù wèi jīn zhī zhèng dāng shí. lóng tán yī lǜ yún: wēi fēng huǎn huǎn sòng jiāng shēng, zuì hǎo lóng tán dào shàng xíng. bì shù shù cóng kān zuò zhàng, qīng shān yī bàn bù zhī míng. xián qíng zhuǎn xiàng chén zhōng de, yōu jǐng piān yí kè lǐ shēng. wǎn mì máo zhāi tóu yī xiǔ huā qián shì kàn jiǔ qí qīng. jìn shì míng zōng tài.
吳門顧星橋進士,詩才清冠等夷;家有月滿樓,藏書萬卷,海內知名之士,無不交投縞佇。予目為今之鄭當時。《龍潭》一律云:「微風緩緩送江聲,最好龍潭道上行。碧樹數叢堪作障,青山一半不知名。閒情轉向塵中得,幽景偏宜客里生。晚覓茅齋投一宿;花前試看酒旗輕。」進士名宗泰。
yī shí èr
一十二
yáo shēn fǔ fāng bó yǔ shěn yǒng zhī guān chá, běn zhōng biǎo qīn, yáo zǐ jià shěn. èr rén nián shào shí, yǔ yú tóng yì yè shū yuàn. měi jiàn fāng bó jiā qiǎn tóng dān hé, gōng qí zǐ xù. èr rén tóng dēng xiāng huì kē. shěn jì yáo shī yún: xīn qín èr lǎo xùn nán nán, ài xù yóu rú ài zhǎng nán. gān cuì měi jiào cháng jiàn fàn, kǔ yín yóu jì xǔ fēn gān. shěn diàn shì èr jiǎ dì sān, yáo èr jiǎ dì èr, zì hòu guān jiē shěn bì chà yáo yī jí: yáo wèi guān chá, shěn wèi tài shǒu shěn wèi guān chá, zé yáo wèi fāng bó yǐ. shěn yòu jì shī yún: píng shēng měi hǎo jū rén hòu, jīn rì hái yīng ràng dì xiān. yú jiāng fù guǎng xī jīn fǔ jūn zhī pìn, yáo fù shī xiāng liú yuē: jiù shǐ jiāng jūn zhòng yī kè, hé rú nán guó yǒu cí rén? hòu sì shí nián, yáo jìng xún fǔ guǎng xī. yú jì shū yún: bù liào dāng rì suǒ wèi jiāng jūn, jí cǐ shí zhī gé xià, xī wǒ bù néng lái zuō yī kè ěr! yǒng zhī zài shū yuàn jì nèi shī yún: shēn yuàn dié jiāo wú yǔ zuò, xiǎo yuán huā nèn juǎn lián kàn. wèi zhǎng jiào yáng wén shū xiān shēng suǒ shǎng.
姚申甫方伯與沈永之觀察,本中表親,姚姊嫁沈。二人年少時,與余同肄業書院。每見方伯家遣僮擔盒,供其子婿。二人同登鄉、會科。沈寄姚詩云:「辛勤二老訓喃喃,愛婿猶如愛長男。甘脆每教常健飯,苦吟猶記許分甘。」沈殿試二甲第三,姚二甲第二,自後官階沈必差姚一級:姚為觀察,沈為太守;沈為觀察,則姚為方伯矣。沈又寄詩云:「平生每好居人後,今日還應讓弟先。」余將赴廣西金撫軍之聘,姚賦詩相留曰:「就使將軍重揖客,何如南國有詞人?」後四十年,姚竟巡撫廣西。余寄書云:「不料當日所謂『將軍』,即此時之閣下,惜我不能來作揖客耳!」永之在書院寄內詩云:「深院蝶嬌無語坐,小園花嫩捲簾看。」為掌教楊文叔先生所賞。
yī shí sān
一十三
yú zài dōu shí, yǒng zhī yǐn jiàn mǎn zhōu xué shì chūn tái. chūn zì yún: nián sān shí shí, mù bù shí dīng. cóng yī chán shī jìng zuò sān yuè, pō yǐ wèi kǔ. yī xī, tí dāo yù shā chán shī. yǎng tóu jiàn yuè, hū rán yǒu wù, fù shī biàn gōng. sài wài yún: yě shuǐ tūn rén miàn, qīng shān wèng mǎ shēng. fú yún lián mào qǐ, cán xuě dài biān xíng. shū xióng wěi. gōng ài yǒng zhī yǔ méi, yǐ wèi liǎng shào nián bì guì měi zhì, bì liú yǐn liú sù, qiǎn qiè pěng shāng.
余在都時,永之引見滿洲學士春台。春自云:「年三十時,目不識丁。從一禪師靜坐三月,頗以為苦。一夕,提刀欲殺禪師。仰頭見月,忽然有悟,賦詩便工。」《塞外》云:「野水吞人面,青山瓮馬聲。浮雲連帽起,殘雪帶鞭行。」殊雄偉。公愛永之與枚,以為兩少年必貴;每至,必留飲、留宿,遣妾捧觴。
yī shí sì
一十四
tóng chéng xiàng gōng qī shí shēng chén, yú yǔ zhū hàn lín zhù shòu. yàn bà, gè cì shī shàn yī bǐng, shī xiě tián yuán zá xìng yún: bù shí fēng chén láo rǎo, dàn zhī yún shuǐ pán huán. mǎi běn ǒu lái chéng shì, sì shén yī zhāo yì guān. qiáo liú shuǐ cūn jìn, shū liǔ zhǎng dī lù xié. chē mǎ bù wén kòu hù, jī tún zì shí hái jiā. yān shēng máo wū yún bái, yǔ guò líng táng shuǐ xīn. jīn suì qiū tián dà rěn, dào miáo gāo guò xíng rén. zhú wū zhèng lín liú shuǐ, jǐn lí qū rào xián tíng. cǐ shì wú lú běn shǎi, bèi rén tōu zuò dān qīng. zuò kǔ zuì lián tián fù, bù yī chuí jì wú huá. kē xiǎng bìng xié zhì zǐ, cǎi sāng bù zhāi xián huā. gōng zhōng shēn fù guì, ér shī néng dàn yǎ ruò cǐ.
桐城相公七十生辰,余與諸翰林祝壽。宴罷,各賜詩扇一柄,詩寫《田園雜興》云:「不識風塵勞擾,但知雲水盤桓。買畚偶來城市,祀神一着衣冠。」「橋流水村近,疏柳長堤路斜。車馬不聞叩戶,雞豚自識還家。」「煙生茅屋雲白,雨過菱塘水新。今歲秋田大稔,稻苗高過行人。」「竹屋正臨流水,槿籬曲繞閒亭。此是吾廬本色,被人偷作丹青。」「作苦最憐田婦,布衣椎髻無華。磕餉並攜稚子,採桑不摘閒花。」公終身富貴,而詩能淡雅若此。
yī shí wǔ
一十五
yán gōng ruì lóng zuò hú běi bù zhèng shǐ, xù hàn shàng tí jīn jí, zhāo zhū shī rén chàng hè yì gōng qīng yǎ shì yě. fù chén sān gǎn chūn yún: qià qià chūn fēn èr yuè bàn, fēn chūn miào shǒu ài dōng jūn. dàn chóu guò què huā zhāo hòu, yī rì chūn róng jiǎn yī fēn. yuè luò cān héng yè xiàng chén, bàn xūn huā yì yù liú rén. yè lán mò qiè fēng chuī mèi, wèi ài méi huā bù xī shēn. dà yǔ xì zuò yún: yǔ shī yī xī xìng lín lí, bǐ jiān luàn diǎn xī chuāng zhǐ. chū yóu luò luò kē dǒu fēn, jì zé yíng yíng chuí lù shì. xū yú màn huàn yī piàn shī, zhí shì qín bēi méi zì tǐ. shū yǒu dōng pō fēng qù. shěn shù dé luò huā yún: fēi yàn cù guī lián yǐng lǐ, yóu yú chuī qǐ làng huā zhōng. yè shēng mù sòng rén yún: chuī jiǔ liáng fēng chuān shù guò, pò yān shuǐ yuè gé lóu shēng.
嚴公瑞龍作湖北布政使,續《漢上題襟集》,招諸詩人唱和;亦公卿雅事也。傅辰三《感春》云:「恰恰春分二月半,分春妙手愛東君。但愁過卻花朝後,一日春容減一分。」「月落參橫夜向晨,半醺花意欲留人。夜闌莫怯風吹袂,為愛梅花不惜身。」《大雨戲作》云:「雨師一夕興淋漓,筆尖亂點西窗紙。初猶落落蝌蚪分,繼則盈盈垂露似。須臾漫漶一片濕,直似秦碑沒字體。」殊有東坡風趣。沈樹德《落花》云:「飛燕蹴歸簾影里,游魚吹起浪花中。」葉聲木《送人》云:「吹酒涼風穿樹過,破煙水月隔樓生。」
yī shí liù
一十六
kāng xī rén yín, yú qī suì, shòu yè yú shǐ yù zàn xiān shēng. yōng zhèng dīng wèi, tóng rù xué. xiān shēng bù shèn zuò shī, ér dé jù shū juàn. ǒu chéng yún: hǎo niǎo míng suí yì, yōu huā luò zì rán. bìng zhōng yún: niàn nián xīn kǔ qián lóu fù, bàn shì suān xīn bó dào ér. zhōng wú zi. yú wèi zàng yú gé lǐng.
康熙壬寅,餘七歲,受業於史玉瓚先生。雍正丁未,同入學。先生不甚作詩,而得句殊雋。《偶成》云:「好鳥鳴隨意,幽花落自然。」《病中》云:「廿年辛苦黔婁婦,半世酸辛伯道兒。」終無子。余為葬於葛嶺。
yī shí qī
一十七
shěn guī yú shàng shū, wǎn nián shòu shàng zhī yù zhī lóng, cóng gǔ shī rén suǒ wèi yǒu. zuò xiù cái shí, qī xī dào wáng yún: dàn yǒu shēng lí wú sǐ bié, guǒ rán tiān shàng shèng rén jiān. luò dì yǒng zhāo jūn yún: wú jīn zèng yán shòu, qiè zì wù píng shēng. shēn wǎn yǒu wèi, jiē jí zhōng zuì chū sè tāo. liù shí qī suì, yǔ yú tóng rù cí lín. jì ēn shī yún: xǔ suí xiāng àn chēng xiān lì, wàng jiàn hóng yún shí shèng rén.
沈歸愚尚書,晚年受上知遇之隆,從古詩人所未有。作秀才時,《七夕悼亡》云:「但有生離無死別,果然天上勝人間。」《落第詠昭君》云:「無金贈延壽,妾自誤平生。」深婉有味,皆集中最出色濤。六十七歲,與余同入詞林。《紀恩》詩云:「許隨香案稱仙吏,望見紅雲識聖人。」
shí bā
—十八
yǔ yú tóng jiàn hóng cí zhě, yǒu hù bù zhǔ shì shàng tíng fēng, hào chá yáng, shǎn xī rén. wèi rén guǐ dàn bù jī, hū ér jié sì lián qí, hū ér bù yī lán lǚ. fù shī yǒu qí qì, rú: luò huā píng dì èr chǐ hòu, fāng cǎo rú tiān wàn lǐ qīng. yuè huá zhào shù yǒu wū què, yún qì shàng tiān rú bái yáng. jiē jǐng jù yě.
與余同薦鴻詞者,有戶部主事尚庭楓,號茶洋,陝西人。為人詭誕不羈,忽而結駟連騎,忽而布衣藍褸。賦詩有奇氣,如:「落花平地二尺厚,芳草如天萬里青。」「月華照樹有烏鵲,雲氣上天如白羊。」皆警句也。
yī shí jiǔ
一十九
yú ài sòng jīn shòu mén gù rén xiào bǐ tíng zhōng shù, yī rì qiū fēng yī rì shū zhī jù. háng jǐn pǔ xiān shēng yuē: cǐ jù běn táng rén gāo chán: jūn ēn qiū hòu yè, yī rì yī huí shū. bù zú wèi shòu mén qí. shòu mén jiā jù, rú: fú yān jù chù dōu chéng tǎ, lín yǔ chuī lái bàn zá huā. yǒng tái yún: xì yǔ piān sān yuè, wú rén yòu yī nián. nǎi zhēn dú zào. yú àn gǔ rén jiā jù, dōu yǒu suǒ běn: chén yuán xiào: chí huā duì yǐng luò, shā niǎo dài shēng fēi. běn lǐ qún yù: shā niǎo dài shēng fēi yuǎn tiān. liáng yào tíng: lóng hǔ piàn yún zhōng wáng hàn, shī shū yú huǒ jìng shāo qín. fǎng táng rén: bàn yè sù líng xiān kū chǔ, yī xīng yí huǒ xià shāo qín. yáng chéng zhāi: bù zhī luò de jǐ duō xuě, zuò jǐn běi fēng wú xiàn shēng. fǎng táng rén: liú dào qián xī wú yī yǔ, zài shān zuò dé xǔ duō shēng.
余愛誦金壽門「故人笑比庭中樹,一日秋風一日疏」之句。杭堇浦先生曰:「此句本唐人高蟾:『君恩秋後葉,一日一回疏。』不足為壽門奇。壽門佳句,如:『佛煙聚處都成塔,林雨吹來半雜花。』詠《苔》云:『細雨偏三月,無人又一年。』乃真獨造。」余按古人佳句,都有所本:陳元孝:「池花對影落,沙鳥帶聲飛。」本李群玉:「沙鳥帶聲飛遠天。」梁藥亭:「龍虎片雲終王漢,詩書余火竟燒秦。」仿唐人:「半夜素靈先哭楚,一星遺火下燒秦。」楊誠齋:「不知落得幾多雪,作盡北風無限聲。」仿唐人:「流到前溪無一語,在山作得許多聲。」
èr shí
二十
guī xiù lǐ jīn é yǒng lù shàng liǔ yún: zhé qǔ yī zhī chéng lǐ qù, jiào rén zhī dào shì chūn shēn. hú zhōu gāo shì xiǎo nǚ yǒu yī lián yún: yě zhī chūn sè guī rén zǎo, lín nǚ chāi biān yǒu xìng huā.
閨秀李金娥詠《路上柳》云:「折取一枝城裡去,教人知道是春深。」湖州高氏小女有一聯云:「也知春色歸人早,鄰女釵邊有杏花。」
èr shí yī
二十一
xiāng chuán jiāng níng nán chéng wài ruì xiāng yuàn hòu cóng zhú zhōng, wèi mǎ xiāng lán mù. wàng jiāng lǔ yàn mén tí shī yún: yè piāo nán jìn wǎng lái fēng, wèi kěn shū huái xiàng jiǎo tóng. huà dào lán xīn liú sù sù, sǐ yī sēng yuàn shì kōng kōng. zhī yīn zhuō nǚ qíng suī qiè, báo xìng wáng láng xìn wèi zhōng. yī diǎn lián cái zhēn yì zài, qīng qīng zhú jié xī yáng zhōng. jué shì yīng xióng jì nǚ zhuāng, jīng jiā céng shuō shí sān niáng. nián lái wén shì dòng xiāng jǐ, shǐ shí yī rén bù kě wàng. líng lù shì xūn xiāng dòu kòu, bǎi huā xiǎng jiàn xiù yī shang. píng shēng chú bài yào lí zhǒng, dào cǐ cái fén yī bàn xiāng. yán shì dú dōng yǒu yuē: ruì xiāng yuàn qián zhī mù, shǎo shí yì wù yǐ wèi xiāng lán hòu wǎng fǎng zhī, jiàn tí jié yún xīn ān zhēn nǚ mǒu shì zhī mù. bēi yīn zài wèi mǒu shāng rén zhī qiè, shāng rén bù guī, shǒu zhēn ér sǐ. yǐ wèi xiāng lán, yǒu diàn shì zhě yǐ shī chén chǔ yún zhì jǐn céng xiào zhǎng jí tǐ, wèi shī zhèng míng qí shì, yún: gǔ chāi gěng gěng shí huáng tǔ, qiān suì lǎo chán xiào qiū yǔ. cāng máng luò rì yǎn píng pō, fēng rù huáng hāo zuò rén yǔ. xīn ān shān gāo jiāng shuǐ yáo, juǎn shī yuán bù shēng chàng tiáo. zhēn hún yè hào yuè guāng xiǎo, ér tóng mò fù xī líng cǎo.
相傳江寧南城外瑞相院後叢竹中,為馬湘蘭墓。望江魯雁門題詩云:「葉飄難禁往來風,未肯輸懷向狡童。畫到蘭心留素素,死依僧院示空空。知音卓女情雖切,薄倖王郎信未終。一點憐才真意在,青青竹節夕陽中。」「絕世英雄寄女妝,荊家曾說十三娘。年來文士動相擠,始識伊人不可忘。零露似薰香豆蔻,百花想見繡衣裳。平生除拜要離冢,到此才焚一瓣香。」嚴侍讀冬友曰:「瑞相院前之墓,少時亦誤以為湘蘭;後往訪之,見題碣雲『新安貞女某氏之墓』。碑陰載為某商人之妾,商人不歸,守貞而死。以為湘蘭,有玷逝者矣屍陳楚筠制錦曾效長吉體,為詩證明其事,云:「古釵耿耿蝕黃土,千歲老蟾嘯秋雨。蒼茫落日掩平坡,風入黃蒿作人語。」「新安山高江水遙,卷施原不生倡條。貞魂夜號月光曉,兒童莫賦西陵草。」
èr shí èr
二十二
yú guò jīng kǒu, dān tú zǎi xú tiān qiú, zì tiān shí, guì zhōu rén, jiàn shì shī jí. yī bié zhī hòu, suì yǒng jué yǐ. yú ài qí fēng zhēng yī jué yún: shuí xiàng tiān biān rèn sāi hóng? dàn píng yī zhǐ kě téng kōng. rèn tā fēng xìn dōng xī zhuǎn, bǎi zhàng yóu sī zài zhǎng zhōng.
余過京口,丹徒宰徐天球,字天石,貴州人,見示詩集。一別之後,遂永訣矣。余愛其《風箏》一絕云:「誰向天邊認塞鴻?但憑一紙可騰空。任他風信東西轉,百丈遊絲在掌中。」
èr shí sān
二十三
shěn guāng lù zi dà xǔ míng fǔ zi xùn, èr rén qí míng. shěn rú: zhú guāng chén lù huá, chí jìng yè quán shēng. xǔ rú: zhōng shēng liáng yǐn yuè, jiāng qì xī chén shān. zhēn shǎo líng yě. xíng yì jué jù, yǒu xiāng tóng zhě. shěn yún: wéi yǒu mèng hún chuī bù duàn, yuè míng yóu zì nì fēng guī. xǔ yún: míng yuè yǒu qíng yīng shí wǒ, nián nián xiāng jiàn zài tā xiāng. zi xùn xiān shēng yǔ yú wèi wàng nián jiāo, lùn shī zūn táng chù sòng, shī zhī tài jū. yǒu mǒu shào nián, gù yì chāo sòng shī zhī yǒu shēng diào zhě shì zhī, xiān shēng wù yǐ wèi táng. shào nián dà xiào. yú zèng yún: qián shēng hé shì táng gōng nǚ, bù chàng kāi yuán yǐ hòu shī.
沈光祿子大、許明府子遜,二人齊名。沈如:「竹光晨露滑,池靜夜泉生。」許如:「鐘聲涼引月,江氣夕沉山。」真少陵也。行役絕句,有相同者。沈云:「惟有夢魂吹不斷,月明猶自逆風歸。」許云:「明月有情應識我,年年相見在他鄉。」子遜先生與余為忘年交,論詩尊唐黜宋,失之太拘。有某少年,故意抄宋詩之有聲調者試之,先生誤以為唐。少年大笑。余贈云:「前生合是唐宮女,不唱開元以後詩。」
èr shí sì
二十四
sōng jiāng wáng tài shǒu míng zǔ gēng, yǔ nǎi zǔ wén gōng gōng tóng rì shēng, gù hào shēng tóng. dīng wèi jìn shì, zhōng shēn yǐ bù rù cí guǎn wèi hèn. liǎng zi jiē rù hàn lín, ér xiān shēng bù lè yě. yǔ péng zhī tíng shàng shū, tóng chū yǐn wén duān gōng mén xià. yǒu nà liáng wén dí yún: bì kōng rú shuǐ jìng wú yún, dòu zhuǎn cān héng yè yù fēn. zhǎng dí bù zhī hé chù qǐ, hǎo fēng piān sòng cǐ jiān wén. jiāng méi piàn piàn shāng chūn mù, àn liǔ sī sī wǎn xī xūn. qū bà wú duān bèi chóu chàng, jiē qián liáng lù shī fēn fēn. yì tóng yú zhào shì yǒu yě.
松江王太守名祖庚,與乃祖文恭公同日生,故號生同。丁未進士,終身以不入詞館為恨。兩子皆入翰林,而先生不樂也。與彭芝庭尚書,同出尹文端公門下。有《納涼聞笛》云:「碧空如水淨無雲,斗轉參橫夜欲分。長笛不知何處起,好風偏送此間聞。江梅片片傷春暮,岸柳絲絲綰夕曛。曲罷無端倍惆悵,階前涼露濕紛紛。」亦同餘召試友也。
èr shí wǔ
二十五
xué rén zhī shī, wú xiāng chú zhū xiāng qī wāng hán mén èr gōng ér wài, yǒu dí jìn shì huì hào zì qíng jiāng zhě, yǒng yān cǎo wǔ shí yùn jǐng jù yún: jí ài pín qiāo shí, wéi huī shàng bō lú. zhà yí líng bǐng jiàn, fù xiào yàn xián lú. mò yǐn sān shēng jǐn, yān téng yī lǚ gū. shì máo jīng yàn fā, rú bǐ jiàn huā fū. kǔ kǒu chéng zhōng jiè, fén xīn yì yù yū. huì jīng líng cǎo luàn, zuì nǐ bì tǒng hū. wěn zào níng xián kě, chún jīn jiàn dé yú. qīng chán cān bí guān, hàng xiè rùn lóng hú. huàn yà tūn dāo bìng, hán néng jǔ kǒu qū. cān xiá fāng shú mì, yàn huǒ guó fēi wū. rào bìn wù xú jié, dàng xiōng yún dié pù. hán lái sī miǎo miǎo, cè qù bù yú yú. diǎn yǎ chū sè, zài hán mù lú xiān shēng yān cǎo shī zhī shàng. yòu, bó mù zhòu yǔ yún: hēi yún liú tì xī nán lái, kuáng biāo xié shì jīng bēn léi. xī yáng cāng zú shōu bù jí, huà zhù bàn bì qīng tiān kāi. jù shū qí xiǎn.
學人之詩,吾鄉除諸襄七、汪韓門二公而外,有翟進士諱灝、字晴江者,《詠煙草五十韻》警句云:「藉艾頻敲石,圍灰尚撥爐。乍疑伶秉箭,復效雁銜蘆。墨飲三升盡,煙騰一縷孤。似矛驚焰發,如筆見花敷。苦口成忠介,焚心異鬱紆。穢驚苓草亂,醉擬碧筒呼。吻燥寧嫌渴,唇津漸得腴。清禪參鼻觀,沆瀣潤嚨胡。幻訝吞刀並,寒能舉口驅。餐霞方孰秘,厭火國非誣。繞鬢霧徐結,盪胸雲疊鋪。含來思渺渺,策去步于于。」典雅出色,在韓慕廬先生《煙草》詩之上。又,《薄暮驟雨》云:「黑雲留替西南來,狂飆挾勢驚奔雷。夕陽倉卒收不及,劃住半壁青天開。」句殊奇險。
èr shí liù
二十六
yú zì yòu wén yí mǔ zhāng shì, jià fēi qí ǒu, shí sòng qiǎo qī cháng bàn zhuō fū mián zhī jù, bù zhī hé rén suǒ zuò. hòu yuè xiè zài háng jí, fāng zhī gù shì xiè shī. qí cí yuē: chī hàn piān qí jùn mǎ zǒu, qiǎo qī cháng bàn zhuō fū mián. shì jiān duō shǎo bù píng shì, bù huì zuò tiān mò zuò tiān.
余自幼聞姨母章氏,嫁非其偶,時誦「巧妻常伴拙夫眠」之句,不知何人所作。後閱謝在杭集,方知故是謝詩。其詞曰:「痴漢偏騎駿馬走,巧妻常伴拙夫眠。世間多少不平事,不會作天莫作天。」
èr shí qī
二十七
cóng dì fèng yí lǚ diàn yún: yíng miàn yǒu shān jiē kè lù, wèn xīn wú rì bù jiā xiāng. lǚ bǎi yán yǒu jù yún: tiān guǒ yǒu yá xíng yì jǐn, jiā suī wú lù mèng cháng tōng.
從弟鳳儀《旅店》云:「迎面有山皆客路,問心無日不家鄉。」呂柏岩有句云:「天果有涯行易盡,家雖無路夢常通。」
èr shí bā
二十八
yú zhī jiāng níng shí, hé yǐn gōng tōng zì yùn yún: shēn rú yǔ lù cūn cūn dào, xīn shì líng lóng miàn miàn tōng. shǐ wén jìng gōng wén zhī, xiào yuē: huà chū yī gè yǐn yuán zhǎng.
余知江寧時,和尹公「通」字韻云:「身如雨露村村到,心似玲瓏面面通。」史文靖公聞之,笑曰:「畫出一個尹元長。」
èr shí jiǔ
二十九
zhǎng shā tài shǒu chén yàn, shǎn xī rén, yǔ yú zài sū zhōu huā yàn shén huān. kǒu hào yún: cǐ dì ruò jiào xíng lè sǐ, tā shēng yīng bù dài chóu lái. wèi èr nián, jìng zú. rán tā shēng wú chóu, yì kě zhī yǐ!
長沙太守陳焱,陝西人,與余在蘇州花宴甚歡。《口號》云:「此地若教行樂死,他生應不帶愁來。」未二年,竟卒。然他生無愁,亦可知矣!
sān shí
三十
mǒu gōng zǐ huò nì xiá xié, jǐ yú dé jí. qí fù jiāng chī zhī, gōng zǐ xiàn shī yún: zì lián bìng tǐ qīng yú yè, fú shàng jīn ān mǎ bù zhī. fù wèi jì wēi. suǒ huò zhě yì yǒu jù yún: zhāo zhāo shū xǐ lín jiāng shuǐ, yí lù fú róng bù gǎn kāi. yòu yuē: shì jiān wèi yǒu wú qíng wù, là zhú néng chī jiǔ yì suān.
某公子惑溺狹斜,幾於得疾。其父將笞之,公子獻詩云:「自憐病體輕於葉,扶上金鞍馬不知。」父為霽威。所惑者亦有句云:「朝朝梳洗臨江水,一路芙蓉不敢開。」又曰:「世間未有無情物,蠟燭能痴酒亦酸。」
sān shí yī
三十一
fāng mǐn kè gōng liù shí yī suì shēng ér, dāng bā yuè shí sì rì fù dé zi shī yún: yǔ wēng tóng jiǎ zǐ, tiān rǔ zuò zhōng qiū. yú jiǔ xí gē chǎng chéng rén dòu jié zhī zuò, duō bù zài jí zhōng. yǐ wèi èr yuè, bì shēng rì yú sū zhōu, yǒu jiù shí nǚ xiào shū rèn shì, yǐ shàn suǒ shī. yú tí yún: gé nián xiāng jiàn bèi guān qíng, lóu shàng jīn dēng lóu xià zhēng. nán dé xiāng féng hǎo shí jié, zài chí sān rì shì qīng míng. shì zhǎng líng lù xiá xié, dāng yán yī shù bì táo huā. guǒ rán liù shí fēi xū dù, bàn zuì tiān tāi yù nǚ jiā. xiào shū xǐ, cì rì yǐn yú jiàn qí dì sì mèi. mèi yì chí shàn suǒ shī. yú tí yún: yù lì zhǎng shēn yǎo tiǎo zī. xiāng féng cóng cǐ rě xiāng sī. yún qiào gèng bǐ yún yīng ruò, zhī shì yáo tái dì sì zhī. ruò fēi yuè zǐ tōng xiāo xī, zhēng dé xuán shuāng jiàn shǎo jūn? yī yàng zhēn zhū liǎng xíng zì, tì tā tí shàng ǒu sī qún. sì hòu rèn jiā zǐ mèi, féng néng wén zhī kè, bì gē cǐ sì zhāng, bù là yī zì, yì huì rén yě. yú chū yì qìng liù xún, yù fǎng kāng duì shān jí míng jì bǎi rén, chàng bǎi nián gē ér bù liào chēng shāng zhī rì, jǐn dé wǔ rén. yù shǐ jiǎng yòng ān tóng xí, hòu jiāng wǎng háng zhōu, liú shī jiàn zèng yún: xǐ shì xún fāng dào wèi chí, táng chāng guān lǐ zhèng huā shí. zhī lán jiǔ wǎn chūn rú xǔ, què ràng zhī fáng dì yī zhī. wèi zhī xiān xiào shū. fēng yuè dōng nán shǔ zhǔ méng, mǎi huā qīn zì zài huā xíng. wèi zhī táo yè céng yíng fǒu, xiān zhàn yáng zhōu xiǎo dù míng. shòu yù huān chǎng bù yì quán, jiè méi jiàn shuō yǒu chū yán. fēn míng yī yàng chēng shāng jiǔ, qiàn shǒu fú lái biàn yù xiān. guǎn wá huí shǒu mèng xū wú, yòu guà fēng fān xī zǐ hú. bù shí yù chāi luó xiù pàn, kě céng xián yì dào kuáng fū? yú hòu sì nián, zài guò sū zhōu, rèn shì zǐ míng cuì yún zhě, chí jiù shàn xiāng shì, zhǐ yǐ pò yǐ yóu zhuāng guǒ hù chí, wèi yú chàng qǔ. yú gǎn qí qíng, zài tí èr jué yún: sì nián qián zèng shàn tóu shī, duō xiè jiā rén hǎo hù chí. bú shì wén jūn cái jué shì, xiàng rú qín qǔ yǒu shuí zhī? wèi nóng chóng chàng yù lóng líng, lì lì yīng shēng rào huà píng. yī qǔ gē zhōng rén yī shì, nà kān tóu bái kè zhōng tīng? sū zhōu tài shǒu kǒng nán xī, fēng gǔ lěng qiào, quán guì bù gǎn yǐ qíng gàn. qīng lóu jīn ruǐ xiān yǐ shì guà fǎ, yī shí jiāo hǎo, wú néng wèi zhī dào dì. nǎi qiǎn rén zhì bái xià, qiú yú guān shuō. yú yǔ jīn shén shū, jǐn bàn miàn ěr. qiè niàn shū zhōng yǔ tǎng bù yáng wèi qīn xiá, zhuǎn shēng kǒng zhī yí nǎi jì zhá yún: pū lǎo yǐ, sān shēng dù mù, wàn niàn jù kōng zhǐ huā yuè yīn yuán, yóu yǒu kuáng nú gù tài. jīn chūn dào zhì xià, yù wèi xún chūn zhī jǔ ér wú gōng huā cǎo, bàn shǔ xū míng jiē xí xián bēi, le wú dāng yì. wéi nǚ xiào shū jīn mǒu, hán dì yí xiào, gù shì jiǎo jiǎo yú yōng zhōng. suì tóng tàn méi dèng wèi ér bié. kè xià jiē xiāo niáng yī zhǐ, dào wèi tā shì qiān yǐn, jiù jū huáng táng, jiāng yǒu yuè quē huā cán zhī hèn. qí yī qiè diān mò, zì yǒu lìng jiǎ, píng gōng yǐ huì wén guān dàn zhì zhī, fēi pū suǒ gǎn yǔ wén. zhǐ niàn cǐ xiǎo nī zǐ, jiāo yè yǒu xīn, suī zhī juǎn yǔ ér yáng zhī wú lì, zhǐ hǎo suí fēng. ǒu yīn hùn zhī wù tóu, suì qióng mín ér wú gào. sì hū jūn jiā xuān shèng fù shēng, yì dāng zài shǎo zhě huái zhī zhī lì, ér bì bù yǐ zhàng kòu qí jìng yě. qiě cǐ bèi nán yíng běi sòng, hé lù bù tōng? hé bù tīng qǐng yú yǒu lì zhě zhī jiā, ér bì yuǎn qiú shù qiān lǐ wài zhī kōng shān yī sǒu? kě xiǎng jiàn fū zǐ zhī mén qiáng, bì lì wàn rèn ér fēi pū bù zú yǐ tì huā qǐng mìng yé? yuán wēi zhī shī yún: jì yǔ dōng fēng hǎo tái jǔ, yè lái céng yǒu fèng huáng qī. jìng wèi míng gōng sòng zhī. kǒng dé zhá hòu, fù yún: fèng niǎo céng qī zhī shù, tuō tái jǔ yú dōng fēng wéi yǒu dāng zuò zhào gōng zhī gān táng, wù jiǎn wù fá ér yǐ. èr zhá fēng chuán yī shí. wèi èr nián, yú yòu wǎng sū zhōu. guò jīng kǒu, yǐ jiě lǎn yǐ, dān tú xú lìng wǎn zhōu xiāng liú dào: jì dài sān yǔ tài shǒu huái shù zhāng gōng sī hūn zhě xiá, zhāng zhī zhī, zhú hūn rén, ér bù zuì dài. dài wǎng chéng huáng miào fén xiāng hái yuàn, yī miào huān rán. zhāng nù qí zhāng yáng, yán xí jū xùn, jiāng shǐ hé xiào yǐ xùn. xú wǎn qiú bù tīng, qǐ yú jiě wéi. yú zhào jiàn dài sān, zé wù bìn fēng huán, chūn qiū lǎo yǐ. rán mǎ gǔ gàn jīn, bù kě yǐ bù yuán shǒu yě. cǎo zhá yǔ tài shǒu yún: xī qián mù fù cì cháng zhōu yàn kè, jiāng chī yī jì. jì āi qǐng. qián yún: dé zuò shàng ōu yáng yǒng shū yī cí, gù dāng dài rǔ. ōu gōng wèi fù yī què, suì shì zhī. pū suī fēi yǒng shū, ér gōng zé jīn zhī mù fù yě. qǐng wèi èr zhāng, yǐ dāng xiǎo diào. cí yuē: dōng fēng chuī sàn yě yuān yāng, sī zhēng shén qián yī bàn xiāng. wèi zhù zhǎng guān qiān wàn fú, yuán hé fān nǎo zhǎng guān cháng? fán chuān xíng yǐ yī fān xié, nà yǒu qíng liú zǐ yè jiā? zhǐ wèn qiān qiū xián tài shǒu, kě céng jǐ gè zhuó táo huā? jiāo shū xú gōng, jí guà fān hái bái xià. zhōng bù dé xiāo xī, xīn shū juàn juàn. bàn yuè hòu, zhāng jì hán lái, kāi kàn zhǐ qī zì yuē: táo huā yī jiù xiào dōng fēng.
方敏恪公六十一歲生兒,當八月十四日;賦《得子》詩云:「與翁同甲子,添汝作中秋。」—余酒席歌場、乘人斗捷之作,多不載集中。乙未二月,避生日於蘇州,有舊識女校書任氏,以扇索詩。余題云:「隔年相見倍關情,樓上金燈樓下箏。難得相逢好時節,再遲三日是清明。」「市長陵路狹斜,當檐一樹碧桃花。果然六十非虛度,半醉天台玉女家。」校書喜,次日引余見其第四妹。妹亦持扇索詩。余題云:「玉立長身窈窕姿。相逢從此惹相思。雲翹更比雲英弱,知是瑤台第四枝。」「若非月姊通消息,爭得玄霜見少君?一樣珍珠兩行字,替他題上藕絲裙。」嗣後任家姊妹,逢能文之客,必歌此四章,不落一字,亦慧人也。余初意慶六旬,欲仿康對山集名妓百人,唱《百年歌》;而不料稱觴之日,僅得五人。御史蔣用庵同席,後將往杭州,留詩見贈云:「喜是尋芳到未遲,唐昌觀里正花時。芝蘭九畹春如許,卻讓芝房第一枝。」謂芝仙校書。「風月東南屬主盟,買花親自載花行。未知桃葉曾迎否,先占揚州小杜名。」「壽域歡場不易全,介眉見說有初筵。分明一樣稱觴酒,縴手扶來便欲仙。」「館娃回首夢虛無,又掛風帆西子湖。不識玉釵羅袖畔,可曾閒憶到狂夫?」余後四年,再過蘇州,任氏姊名翠筠者,持舊扇相示,紙已破矣;猶裝裹護持,為余唱曲。余感其情,再題二絕云:「四年前贈扇頭詩,多謝佳人好護持。不是文君才絕世,相如琴曲有誰知?」「為儂重唱《玉瓏玲》,嚦嚦鶯聲繞畫屏。一曲歌終人一世,那堪頭白客中聽?」蘇州太守孔南溪,風骨冷峭,權貴不敢以情干。青樓金蕊仙以事掛法,一時交好,無能為之道地。乃遣人至白下,求余關說。余與金甚疏,僅半面耳。竊念書中語倘不佯為親狎,轉生孔之疑;乃寄札云:「仆老矣,三生杜牧,萬念俱空;只花月因緣,猶有狂奴故態。今春到治下,欲為尋春之舉;而吳宮花草,半屬虛名;接席銜杯,了無當意。惟女校書金某,含睇宜笑,故是矯矯於庸中。遂同探梅鄧尉而別。刻下接蕭娘一紙,道為他事牽引,就鞫黃堂,將有月缺花殘之恨。其一切顛末,自有令甲,憑公以惠文冠彈治之,非仆所敢與聞。只念此小妮子,蕉葉有心,雖知卷雨;而楊枝無力,只好隨風。偶茵溷之誤投,遂窮民而無告。似乎君家宣聖復生,亦當在『少者懷之』之例,而必不『以杖叩其脛』也。且此輩南迎北送,何路不通?何不聽請於有力者之家,而必遠求數千里外之空山一叟?可想見夫子之門牆,壁立萬仞;而非仆不足以替花請命耶?元微之詩云:『寄與東風好抬舉,夜來曾有鳳凰棲。』敬為明公誦之。」孔得札後,覆云:「鳳鳥曾棲之樹,托抬舉於東風;惟有當作召公之甘棠,勿剪勿伐而已。」二札風傳一時。未二年,余又往蘇州。過京口,已解纜矣,丹徒徐令挽舟相留道:「妓戴三與太守淮樹章公司閽者狎,章知之,逐閽人,而不罪戴。戴往城隍廟焚香還願,一廟歡然。章怒其張揚,嚴檄拘訊,將使荷校以徇。徐婉求不聽,乞余解圍。」余召見戴三,則霧鬢風鬟,春秋老矣。然馬骨幹金,不可以不援手也。草札與太守云:「昔錢穆父刺常州宴客,將笞一妓。妓哀請。錢云:『得座上歐陽永叔一詞,故當貸汝。』歐公為賦一闋,遂釋之。仆雖非永叔,而公則今之穆父也。請為二章,以當小調。詞曰:『東風吹散野鴛鴦,私蒸神前一瓣香。為祝長官千萬福,緣何翻惱長官腸?」樊川行矣一帆斜,那有情留子夜家?只問千秋賢太守,可曾幾個斫桃花?」』交書徐公,即掛帆還白下。終不得消息,心殊倦倦。半月後,章寄函來,開看只七字曰:「桃花依舊笑東風。」
sān shí sì
三十四
hàn yáng dài yù ràng shī, yǒu qí qì, chū wú xiāng chén xīng zhāi xiān shēng mén xià. yǒu lín zhāng qū yún: mù yún shēn, bà qiáo shì shuǐ tiān héng, gē tái fèi. yù lóng jīn fèng yǐ qiān nián, gǔ wǎ hái juān tóng què zì. mài lǚ fēn xiāng ér nǚ qíng, dú shū shè liè yīng xióng qì. rú hé héng shuò duì dōng fēng? lǎo nián xiǎng zuò qiáo jiā xù. mò èr jù, lǎo mán zài jiǔ quán yì dāng xiào dào. yòu, yǒng xuě yún: wèi tiān yǔ lǐng sān fēn bái, yù jiè zhāng tái yī yuè huā.
漢陽戴喻讓詩,有奇氣,出吾鄉陳星齋先生門下。有《臨漳曲》云:「暮雲深,霸橋逝;水天橫,歌台廢。玉龍金鳳已千年,古瓦還鐫『銅雀』字。賣履分香兒女情,讀書射獵英雄氣。如何橫槊對東風?老年想作喬家婿。」末二句,老瞞在九泉亦當笑倒。又,《詠雪》云:「未添庾嶺三分白,預借章台一月花。」
sān shí wǔ
三十五
shào zi xiāng zuò yùn lüè, yǐ jiāng yáng wèi bì bù kě tōng. yú dú shǐ jì guī xiào chuán hán chāng lí cǐ rì zú kě xī jí lǐ áo jì hán gōng zhū piān, jiāng yáng jiē tōng. yóu yǐ wèi bǐ gù hé dōng qīng gēng ér tōng zhī shén guǎng, wèi zú jù yě. jí dú cén jiā zhōu péi dí yuán wài zǎo qiū dēng fǔ xī lóu yī piān yún: cháng ài zhāng yí lóu, xī shān zhèng xiāng dāng. chē mǎ ài bǎi jǐng, lǐ shuān pán sān jiāng. cǐ duǎn piān wǔ gǔ yě, táng rén yòng yùn shén yán, hé làn tōng nǎi ěr? yīn ér guǎng kǎo zhī, fāng zhī zi xiāng zhī lòu. shàng shū: lùn dào jīng bāng, xiè lǐ yīn yáng. dài jì: wú fú zhī sàng, yǐ chù wàn bāng. cǐ liù jīng tōng jiāng yáng zhī zhèng yě. kǒng què dōng nán fēi yún: dōng jiā dì sān láng, yǎo tiǎo shì wú shuāng. fán yì xī yuè bēi yún: qí dé xiū míng, zé yǒu zhēn xiáng. huāng yín sāo huì, dǔ zāi bì jiàng. liǔ mǐn bēi yún: shān líng yuán shì, jiàn sī bāng xī bù chì bù diāo, yǔn lǚ shuāng xī. sān guó zhì yáng xì shǔ jūn chén zàn yún: bǎo jù hé jiāng, jiā pò jūn wáng. jìn yǔ yún: èr lù sān zhāng, zhōng xìng guò jiāng. sòng shū dà shè zhī zhù yuē: dì dé pǔ shī, huì cún wú jiāng. nǎi jiàn dà shè, yǐ bǎo wàn bāng. hàn zǐ yù gē yún: yī rì shī xióng, sān nián gǎn shāng. suī yǒu zhòng niǎo, bù wèi pǐ shuāng. gǒu zuì zhèng dé wǔ gē yún: huàn bǐng qí zhāng, guāng hū wàn bāng. yǔ xìn liǔ xiá mù míng yún: qǐ zī lǐ shù, jùn cǐ róng zhāng. zhǎng lí wǎn wǎn, shuā yǔ líng jiāng. wú yuè chūn qiū hé liáng gē yún: zhū hóu bù jù jiē kǒng huáng, shēng chuán hǎi nèi wēi yuǎn bāng. lǚ wēn zhāo líng gōng chén zàn yún: jīng lún bā fāng, yàn hǎi chéng jiāng. lǐ hàn péi yàn shè hǔ zàn yún: hú shǐ zhī shuō, yǐ wēi sì fāng. qún hǔ jì yí, dí rén lái jiàng. cǐ hàn táng lè fǔ tōng jiāng yáng zhī zhèng yě. zhì sòng zhū dà jiā, yóu bù shèng qū zhǐ.
邵子湘作《韻略》,以「江」、「陽」為必不可通。余讀《史記·龜笑傳》、韓昌黎《此日足可惜》及李翱《祭韓公》諸篇,「江」、「陽」皆通。猶以為彼固合「東」、「青」、「庚」而通之甚廣,未足據也。及讀岑嘉州《陪狄員外早秋登府西樓》一篇云:「常愛張儀樓,西山正相當。車馬隘百井,里閂盤三江。」此短篇五古也,唐人用韻甚嚴,何濫通乃爾?因而廣考之,方知子湘之陋。《尚書》:「論道經邦,燮理陰陽。」《戴記》:「無服之喪,以畜萬邦。」此「六經」通「江」、「陽」之證也。《孔雀東南飛》云:「東家第三郎,窈窕世無雙。」樊毅《西嶽碑》云:「其德休明,則有禎祥。荒淫臊穢,篤災必降。」《柳敏碑》云:「山陵元室,建斯邦兮;不飭不凋,隕履霜兮。」《三國志》楊戲《蜀君臣贊》云:「保據河江,家破軍亡。」《晉語》云:「二陸三張,中興過江。」《宋書·大社之祝》曰:「地德普施,惠存無疆。乃建大社,以保萬邦。」漢《紫玉歌》云:「一日失雄,三年感傷。雖有眾鳥,不為匹雙。」苟最《正德舞歌》云:「煥炳其章,光乎萬邦。」庾信《柳遐墓銘》云:「起茲禮數,峻此戎章。長離宛宛,刷羽凌江。」《吳越春秋·河梁歌》云:「諸侯怖懼皆恐惶,聲傳海內威遠邦。」呂溫《昭陵功臣贊》云:「經綸八方,晏海澄江。」李翰《裴晏射虎贊》云:「弧矢之說,以威四方。群虎既夷,狄人來降。」此漢、唐樂府通「江」、「陽」之證也。至宋諸大家,尤不勝屈指。
sān shí liù
三十六
yú zuò pián tǐ wén, yā cáo pī pī zì wèi shàng shēng, wèi rén suǒ chī. bù zhī pī yǔ bù tōng, yòu yǔ fù bèi tōng, bù zhǐ pān bēi qiè yě. shū yuē: shì yǒu pī zi zhī zé yú tiān. shǐ jì zuò fù zì. suǒ yǐn yǐn zhèng shì yuē: pī dú wèi fù. shí jīng shàng shū yì zuò fù zi. wéi jīn zhī yùn shū, jùn zhí qiǎn lòu, wèi jīng shōu shí. shěn cún zhōng xiào xiāng shān yā è piǎo wèi fū. yòu xiào dù mù zhī dù qiū shī yàn yù bù néng yí, wù yí táng zhī yí, zuò yǐn dàn yòng. bù zhī dù mù zhī yòng yí zì, běn dōng hàn tóng yáo: yí wǒ dà dòu pēng yù kuí. yòu, jìn shèng yàn chuán: bì shǐ qí cáo zhì yí zhī. xiāng shān zhī yā piǎo zuò píng shēng, běn táng yùn fū zì xià shōu piǎo, zuò fǔ jù qiè. yóu zhī jīn píng yùn bù shōu jiū zì, ér jī kāng qín fù yì jìng zuò píng shēng yā yě.
余作駢體文,押曹丕「丕」字為上聲,為人所嗤。不知「丕」與「不」通,又與「負背」通,不止「攀悲切」也。《書》曰:「是有丕子之責於天。」《史記》作「負字」。《索隱》引鄭氏曰:「丕讀為負。」《石經》、《尚書》亦作「負子」。惟今之韻書,捃摭淺漏,未經收拾。沈存中笑香山押「餓殍」為夫。又笑杜牧之《杜秋》詩「厭飫不能飴」,誤飴糖之飴,作飲啖用。不知杜牧之用「飴」字,本東漢《童謠》:「飴我大豆烹芋魁。」又,晉《盛彥傳》:「婢使蠐螬炙飴之。」香山之押「殍」作平聲,本《唐韻》「敷」字下收「殍」,作「撫俱切」。猶之今平韻不收「糾」字,而嵇康《琴賦》亦竟作平聲押也。
sān shí qī
三十七
yù tái xīn yǒng shí guó fēng zhī zhèng zōng, rán yǒu bù kě xué zhě. rú xiāng dōng wáng chūn rì, yī jù yòng liǎng xīn zì. bào quán shěn yuē yǒu shī bā shǒu yǐ wǔ yán yī shǒu wèi tí. rú qiū shuāi bēi luò tóng zhī lèi, fǎn fù qiān yán, shū jué kě zēng. wèi táng rén shì tiē fù dé tí suǒ zì fǎng yě.
《玉台新詠》實《國風》之正宗,然有不可學者。如湘東王《春日》,一句用兩「新」字。鮑泉、沈約有詩八首;以五言一首為題。如「秋衰悲落桐」之類,反覆千言,殊覺可憎。為唐人試帖賦得題所自仿也。
sān shí bā
三十八
rén wú jiǔ dé, ér tān bēi sháo, zuì wèi kě zēng. yǒu mǒu tài shǒu zài suí yuán shǎng hǎi táng, zuì hòu, jìng chí xià yī, sōu yú tíng zhōng. yú cì rì jì shī xì zhī yún: kè shì dāng nián yí shè gū, bù jiào hǔ zǐ qiè huā nú. dàn jīng léi zhě cǐ yáng yě, shuí lìng jūn zhōng yǒu bù hū? tóu tū gōng rán zé shì wū, xīn zhǎng kōng yǒu fù rú hù. píng shēng yǎ bào shí miáo pǐ, rì fù yì guān shè jiǔ tú.
人無酒德,而貪杯勺,最為可憎。有某太守在隨園賞海棠,醉後,竟弛下衣,溲於庭中。余次日寄詩戲之云:「客是當年夷射姑,不教虎子挈花奴。但驚羸者此陽也,誰令軍中有布乎?頭禿公然幘似屋,心長空有腹如瓠。平生雅抱時苗癖,日縛衣冠射酒徒。」
sān shí jiǔ
三十九
nián jiā zǐ gōng yǒu, qīng nián hǎo xué, lái sòng qí bái mén xiǎo zhù yún: qiū shēng huáng yè shēng zhōng yǔ, rén zài qīng xī shuǐ shàng lóu. yú wèi tàn shǎng. lín bié, hū xiàng yú zhèng sè yún: yǒu bù hǎo míng, xiān shēng qiē wù yǐ yǒu shī gào rén. yú yǎ bù xǐ, yuē: cǐ zi jīn qíng zuò tài, jú miàn tài xiǎo. yǐ ér jìng bù yǒng nián.
年家子龔友,青年好學,來誦其《白門小住》云:「秋生黃葉聲中雨,人在清溪水上樓。」余為嘆賞。臨別,忽向余正色云:「友不好名,先生切勿以友詩告人。」余雅不喜,曰:「此子矜情作態,局面太小。」已而竟不永年。
sì shí
四十
yú kū è zhì fǔ xū tíng sǐ jié shī yún: nán ér yù bào jūn ēn zhòng, sǐ dào shā chǎng shì shàn zhōng. yǐ yǒu tiān zǐ nán xún, fù wén zhōng gōng xiàng zhuāng zī pǔ xīn cān sòng cǐ èr jù, yuē: wǒ bù liào yuán mǒu cái rén, jìng yǒu cǐ xīn xiōng. wén xì gōng tóng nián, wǒ yù jiàn zhī, xī zhuǎn gào zhī. yú suī bù néng wǎng yè, ér xīn zhōng zhī jǐ zhī gǎn, cè cè bù wàng. dì niàn píng shēng shī pō duō, gōng hé yǐ dú ài cǐ èr jù? hòu gōng wǎng miǎn diān, shòu zhàng dé bìng guī, hōng. fāng zhī yī shí gǎn chù, wèi cháng fēi chèn yún. è gōng niān xiāng qīng liáng shān, guò suí yuán mén wài, zhǐ shì rén yuē: fēng jǐng shū jiā. kǒng cǐ zhōng rén, bì wèi shān lín suǒ wù. yǒu gào yú zhě. yú bù jiě suǒ wèi. hòu jiàn sòng rén tí lǚ xiān yī jué yuē: mì guān qiān lǐ fù shén jīng, dé yù zhōng lí gài biàn qīng. wèi bì wú xīn táng shè jì, jīn dān yī lì wù xiān shēng. fāng wù è gōng wù zì zhī yì.
余《哭鄂制府虛亭死節》詩云:「男兒欲報君恩重,死到沙場是善終。」乙酉天子南巡,傅文忠公向莊滋圃新參誦此二句,曰:「我不料袁某才人,竟有此心胸。聞系公同年,我欲見之,希轉告之。」余雖不能往謁,而心中知己之感,惻惻不忘。第念平生詩頗多,公何以獨愛此二句?後公往緬甸,受瘴得病歸,薨。方知一時感觸,未嘗非讖雲。鄂公拈香清涼山,過隨園門外,指示人曰:「風景殊佳。恐此中人,必為山林所誤。」有告余者。余不解所謂。後見宋人《題呂仙》一絕曰:「覓官千里赴神京,得遇鍾離蓋便傾。未必無心唐社稷,金丹一粒誤先生。」方悟鄂公「誤」字之意。
sì shí yī
四十一
sòng liú zi yí wèi xià yīng gōng xiān dé shū mì, nǎi yǒng hòu zi shī yuē kōng chéng hòu mào lín guān dào, gèng yǒu rén cóng jié jìng guò. běn cháo zhū cǎo yī yǒng xuě yún: zhèng chóu qián lù mí qiáo jìng, xiān yǒu rén xíng lù yī tiáo. chén gǔ yú kàn táo huā yún: huí tóu mò xiàn rén xíng chù, céng xiàng xíng rén xíng chù lái.
宋劉子儀為夏英公先得樞密,乃詠《堠子》詩曰;「空呈厚貌臨官道,更有人從捷徑過。」本朝朱草衣詠《雪》云:「正愁前路迷樵徑,先有人行路一條。」陳古漁《看桃花》云:「回頭莫羨人行處,曾向行人行處來。」
sì shí èr
四十二
tóng nián lǐ zhú xī táng, xìng chéng què, ér shī dú qīng chāo. gǎn huái yún: bà guān biàn yǒu xián rén jí, cái lǎo xuán shēng hòu bèi xián. dé jiā shū yún: jí kāi fān nǎo jiān fēng mì, lǎng sòng pín jiào jù dú chà. qí zi suì nián shí suì shí, yú mìng shǔ duì shuǐ xiān huā, qú yīng shēng yuē luó hàn sōng. píng zè suī bù xié, ér yì jìng jí jiā, suì dà qí zhī. guī hé jiān hòu jiàn huái yún: wéi sī fēng wèi táo qián jié, yě hè xián yún bàn cǐ shēn. sì hǎi shēng míng shuāng guǎn bǐ, liù cháo huā liǔ yī jiā chūn. xū méi měi xiàng shī zhōng jiàn, hán zhàng piān cóng mèng lǐ qīn. cǐ rì zhe shū shēn jǐ xǔ, bàn xiāng xīn shì shǔ hé rén? mò èr jù, qí zì mìng yì bù fán yǐ.
同年李竹溪棠,性誠愨,而詩獨清超。《感懷》云:「罷官便有閒人集,才老旋生後輩嫌。」《得家書》云:「急開翻惱緘封密,朗誦頻教句讀差。」其子燧年十歲時,余命屬對「水仙花」,渠應聲曰「羅漢松」。平仄雖不協,而意境極佳,遂大奇之。歸河間後見懷云:「韋司風味陶潛節,野鶴閒雲伴此身。四海聲名雙管筆,六朝花柳一家春。鬚眉每向詩中見,函丈偏從夢裡親。此日著書深幾許,瓣香心事屬何人?」末二句,其自命亦不凡矣。
sì shí sān
四十三
háng zhōu zhāng yǒu qián xiān shēng, nián jiǔ shí sān, huáng shàng qīn cì jǔ rén. yú zì yòu méng tí xié, gù qiú qí shī, bù dé. dé qí zi míng jì chuān hào nán gāo shēng zhě wēi yǔ yún: wú shēng zhe lín mù, yǒu sè yǐn méi tái. yù xuě yún: fēng hào píng yě jí, yún zhòng mù shān lián.
杭州張有虔先生,年九十三,皇上欽賜舉人。余自幼蒙提攜,故求其詩,不得。得其子名濟川號南皋生者《微雨》云:「無聲着林木,有色引莓苔。」《欲雪》云:「風號平野急,雲重暮山連。」
sì shí sì
四十四
yǒu rén sòng cháng zhōu wāng yù háng yǒng lèi jiā jù yún: jiāng gān bān zhú qiáng yīn cǎo, hú nèi hóng bīng jìng lǐ cháo. yú yǐ wèi bù rú qí dì yī shǒu yún shāng nǚ hán chóu gē yī qǔ, chǔ fēi wú yǔ guò sān nián gèng jué nài xiǎng. yòu ǒu chéng yún: gāo gé duì céng luán, wū jiǎo yān luó jiē. shān yǔ yù lái shí, xiāo xiāo xià huáng yè.
有人誦常州汪玉珩詠《淚》佳句云:「江干斑竹牆陰草,壺內紅冰鏡里潮。」余以為不如其第一首雲「商女含愁歌一曲,楚妃無語過三年」更覺耐想。又《偶成》云:「高閣對層巒,屋角煙蘿接。山雨欲來時,蕭蕭下黃葉。」
sì shí wǔ
四十五
hú zhì wēi yún: shī yǒu lái dé qù de cún dé zhī fēn. lái dé zhě, xià bǐ biàn yǒu yě qù de zhě, píng zhèng wěn tuǒ yě cún dé zhě, xīn xiān chū sè yě.
胡稚威云:「詩有來得、去得、存得之分。來得者,下筆便有也;去得者,平正穩妥也;存得者,新鮮出色也。」
sì shí liù
四十六
liú xiá shang yǔ yú lùn shī yuē: tiān fèn gāo zhī rén, qí xīn bì xū, kěn shòu rén jī dàn. yú wèi fēi dú shī yě zhōng gǔ xū gù shòu kǎo, shēng yú xū gù chéng yīn. shì kàn zhū gé wǔ hòu zhī jí sī guǎng yì, qín qiú qǐ huì: cǐ lǎo shì hé děng tiān fèn? kǒng zǐ rù tài miào, měi shì wèn yán zi yǐ néng wèn yú bù néng, yǐ duō wèn yú guǎ: fēi qiān yě, tiān fèn gāo, gù xīn xū yě.
劉霞裳與餘論詩曰:「天分高之人,其心必虛,肯受人譏彈。」余謂非獨詩也;鐘鼓虛故受考,笙竽虛故成音。試看諸葛武侯之集思廣益,勤求啟誨:此老是何等天分?孔子入太廟,每事問;顏子以能問於不能,以多問於寡:非謙也,天分高,故心虛也。
sì shí qī
四十七
liáng wén zhuāng gōng zhī xiōng qǐ xīn, zì shǒu cún, rù hàn lín hòu, jí qǐ guī yǎng. qí zi shān zhōu shì jiǎng, yì zǎo qǐ bìng, shǐ qí dì dūn shū shì yú cháo. yī mén jiā fēng rú cǐ. shǒu cún chú xī yuē tóng rén yóu wú shān, bù guǒ, nǎi jì shī yún: hé kān suì jǐn fù qiān yán? sù yuē dōu wèi sú shì qiān. duō xiè fēn yín liú yī xí, bù fáng shǔ hé dài míng nián. kōng shān xiǎng dá qiān mén bào, luò rì hán mí wàn wǎ yān. xiǎng jiàn zhū gōng gāo huì chù, xià fāng rén zhǐ dì xíng xiān. chú xī yún: jiù cì guān páo liáo yī zhāo, xīn bān chūn tiē lǎn zhòng shū. wǎn guò shān ān yún: qīng yī gǔ fó yuán wú mèng, lǎo xiào qiū chóng shàng yǒu sī. shān zhōu xìng mù jìn fù rén, bù yàn kè, yì bù fù rén zhī yàn. wéi yú hái háng zhōu, zé jù huá zhuàn, yī zhǔ yī bīn, xiāng duì ér yǐ. gù yú jì huái yún: yī fàn jīn yán cháng xuǎn kè, bàn shēng gū lěng bù yí huā. shān zhōu yǒu fǎn yóu xiān yún: màn shuō zhǎng shēng yǒu mì chuán, cān zhī jué lì jǐ jīng nián. dēng xiān zhí shì xún cháng shì, jī quǎn yóu lái yì shàng tiān. yáo lín qióng shù shēng lái yǒu, yù yǔ yún lóu wàng lǐ shēn: shàng jiè bù wén ē dǔ guì, dào rén piān yào liàn huáng jīn. céng shì cháo zhèng sān diàn lái, yáo zhān jīng jié xià péng lái. rú hé yī piàn fēi fú yǐng, yě bèi rén jiān wǎng dé huí? zhuàn tā liú ruǎn shì hé rén, bì jìng mí lóu mò dāng zhēn. wǒ shì tiān tāi kuáng dào shì, táo huā duō chù jí chōu shēn. rǎo rǎo fú yóu nài ruò hé? cùn tián chǐ zhái jìng cuō tuó. zì cóng tōu chī jī kāng suǐ, zhǐ jué xiōng zhōng kuài lěi duō.
梁文莊公之兄啟心,字守存,入翰林後,即乞歸養。其子山舟侍講,亦早乞病,使其弟敦書仕於朝。一門家風如此。守存除夕約同人游吳山,不果,乃寄詩云:「何堪歲盡復遷延?夙約都為俗事牽。多謝分吟留一席,不妨屬和待明年。空山響答千門爆,落日寒迷萬瓦煙。想見諸公高會處,下方人指地行仙。」《除夕》云:「舊賜官袍聊一着,新頒春帖懶重書。」《晚過山庵》云:「清依古佛原無夢,老笑秋蟲尚有絲。」山舟性木近婦人,不宴客,亦不赴人之宴。惟余還杭州,則具華饌,一主一賓,相對而已。故余《寄懷》云:「一飯矜嚴常選客,半生孤冷不宜花。」山舟有《反遊仙》云:「漫說長生有秘傳,餐芝絕粒幾經年。登仙直是尋常事,雞犬由來亦上天。」「瑤林瓊樹生來有,玉宇雲樓望里深:上界不聞阿堵貴,道人偏要煉黃金。」「曾侍朝正三殿來,遙瞻旌節下蓬萊。如何一片飛鳧影,也被人間網得回?」「賺他劉阮是何人,畢竟迷樓莫當真。我是天台狂道士,桃花多處急抽身。」「擾擾蜉蝣奈若何?寸田尺宅竟蹉跎。自從偷吃嵇康髓,只覺胸中塊壘多。」
sì shí bā
四十八
yǐn wàng shān xiàng gōng, sì dū jiāng nán zhū gōng zǐ suí rèn wèi jiǔ, duō shì yú cháo. wéi shì cūn yǐ xiù cái gù bù dāng chà, cháng shì xī xià, shī cái qīng jué. yú pián tǐ xù zhōng, yǐ bèi yán zhī. yóu jì qí dìng yú wǎng guò yún: qīng tán xiāng dìng jú huā qī, zhèng wèi yōu huái rù mèng shí. kōng gǔ chuán shū hóng lǚ zhì, xián tíng sǎo jìng pū xiān zhī. guān xīn shàng yì tā xiāng kè, shí yǐ shī jì sān xiōng. yīn bìng fān tiān shù shǒu shī. wén dào máng xié jiāng wǒ guò, yǐ lán zhǐ hèn yuè yuán chí. xuàn chūn yuán yún: mò huàn chí biān tān shuì quǎn, gé lín kǒng yǒu kàn huā rén. yǐ yǒu bié qù, gēng zǐ bā yuè hū fèng tài fū rén jiù wú hú guān chá liǎng fēng zhī yǎng, zhòng guò suí yuán. jiàn hé yún: yíng rén jī quǎn xián rú jiù, mǎn jià qín shū mài yù wú. lín bié yún: gù rén chuí lǎo bié, guī fǎng rèn fēng yí. tuì yī bù lái xiǎng, sī yóu běn bù qī. shì cūn, míng qìng lán.
尹望山相公,四督江南;諸公子隨任未久,多仕於朝。惟似村以秀才故不當差,常侍膝下,詩才清絕。余駢體序中,已備言之。猶記其訂余往過云:「清談相訂菊花期,正慰幽懷入夢時。空谷傳書鴻屢至,閒庭掃徑仆先知。關心尚憶他鄉客,時以詩寄三兄。因病翻添數首詩。聞道芒鞋將我過,倚欄只恨月圓遲。」《絢春園》云:「莫喚池邊貪睡犬,隔林恐有看花人。」乙酉別去,庚子八月忽奉太夫人就蕪湖觀察兩峰之養,重過隨園。見和云:「迎人雞犬閒如舊,滿架琴書賣欲無。」《臨別》云:「故人垂老別,歸舫任風移。退一步來想,斯游本不期。」似村,名慶蘭。
sì shí jiǔ
四十九
zhāng sōng yuán fāng bó bù shèn zuò shī, ér luò bǐ xīn yǐng. jiàn zhāng sù yún nǚ xiào shū shàn shàng yǒu yú zèng shī, nǎi tí qí hòu yún: xiǎo zhù qīng lóu zuì hǎo chūn, ǒu jiào zōng jī luò hóng chén. zuó xiāo yuè xià kàn gē shàn, hū jiàn wén xīng zhào měi rén.
張松園方伯不甚作詩,而落筆新穎。見張素雲女校書扇上有餘贈詩,乃題其後云:「小住青樓醉好春,偶教蹤跡落紅塵。昨宵月下看歌扇,忽見文星照美人。」
wǔ shí
五十
jiā hé zhēng shì cáo tíng shū gǔ qiān, yǔ gé bo yuán tóng jiào xí zōng xué. gé běi fāng rén, zhǎng yú kǎo jù, zì fù bó yǎ. ér cáo zhuān gōng cí zhāng. èr rén bù xiāng néng. yú shān jiǎng gōng mǎn zhōu shì gōng, gè yǒu suǒ bì, suì xiāng cān hé. gǔ rén luò shǔ zhī fēn, jiē yóu mén xià shì qǐ yě. cáo shī zì jiā, yǒng chūn yǔ yún: liǎng liǎng xī biān shuǐ niǎo hū, jiàn kàn yán jì shī mó hu. píng lán huā zhòng hóng yí dī, gé zuò shān héng cuì yù wú. yín kǔ mò chóu chūn lěng dàn, bìng duō piān wěn shuì gōng fū. juǎn lián zì ài xū wú jǐng, wèi yào xiāo xiāng rù huà tú.
嘉禾徵士曹廷樞古謙,與葛卜元同教習宗學。葛北方人,長於考據,自負博雅。而曹專工詞章。二人不相能。虞山蔣公、滿洲世公,各有所庇,遂相參劾。古人洛、蜀之分,皆由門下士起也。曹詩自佳,詠《春雨》云:「兩兩溪邊水鳥呼,漸看檐際濕模糊。憑欄花重紅疑滴,隔座山橫翠欲無。吟苦莫愁春冷淡,病多偏穩睡工夫。捲簾自愛虛無景,未要瀟湘入畫圖。」
wǔ shí yī
五十一
háng zhōu chái nán píng xiān shēng, míng qiān, zuò zhōng shū shí, hé shèng zǔ dōng zhì shī, yǒu xuě huā yù gòng méi huā luò, chūn yì hái tóng là yì shū zhī jù. shèng zǔ wèi yǒu hàn yuàn cái, chāo shēng yù shǐ. yú yǔ qí céng sūn jǐng gāo jiāo, xiān shēng nián bā shí yú yǐ, yǒng xī hú yún: yuè chū guàn liú gē wǔ xí, fēng shēng bù sòng bié lí chuán.
杭州柴南屏先生,名謙,作中書時,和聖祖《冬至》詩,有「雪花欲共梅花落,春意還同臘意舒」之句。聖祖謂有翰苑才,超升御史。余與其曾孫景高交,先生年八十餘矣,詠《西湖》云:「月出慣留歌舞席,風生不送別離船。」
wǔ shí èr
五十二
shì yǒu kǒu tóu sú jù, jiē chū míng shì jí zhōng: shì luàn nú qī zhǔ, shí shuāi guǐ nòng rén. dù xún hè shī yě. jīn zhāo yǒu jiǔ jīn zhāo zuì, míng rì wú qián míng rì chóu. luó yǐn shī yě. yī zhāo quán zài shǒu, biàn bǎ lìng lái xíng. cuī róng jiǔ chóu shī yě. bì mén bù guǎn chuāng qián yuè, fēn fù méi huā zì zhǔ zhāng. nán sòng chén suí yǐn zì shù qí xiān rén shī yě. dà fēng chuī dào wú tóng shù, zì yǒu páng rén shuō duǎn zhǎng. sòng rén xiào zhào shī zhào yù fù fàn wén zhèng gōng cí táng shī yě. wǎn fàn shǎo chī kǒu, huó dào jiǔ shí jiǔ. gǔ lè fǔ yě. jiàn qī xiū lèi gǎo suǒ yǐn. nán jiāng yī rén shǒu, yǎn dé tiān xià mù. cáo yè shī yě. yì qiú wú jià bǎo, nán dé yǒu qíng láng. nǚ zhēn huì lán shī yě. yī jǔ shǒu dēng lóng hǔ bǎng, shí nián shēn dào fèng huáng chí. zhāng táng qīng shī yě. píng shēng bù zuò zhòu méi shì, shì shàng yīng wú qiè chǐ rén. shào kāng jié shī yě. ér sūn zì yǒu ér sūn fú, mò yǔ ér sūn zuò mǎ niú. xú shǒu xìn shī yě. shì fēi zhǐ wèi duō kāi kǒu, fán nǎo jiē yīn qiáng chū tóu zì jiā sǎo qù mén qián xuě, mò guǎn tā jiā wǎ shàng shuāng: bìng jiàn shì lín guǎng jì. huáng quán wú kè diàn, jīn yè sù shuí jiā? jiàn táng rén yì shī.
世有口頭俗句,皆出名士集中:「世亂奴欺主,時衰鬼弄人。」杜荀鶴詩也。「今朝有酒今朝醉,明日無錢明日愁。」羅隱詩也。「一朝權在手,便把令來行。」崔戎《酒籌》詩也。「閉門不管窗前月,分付梅花自主張。」南宋陳隨隱自述其先人詩也。「大風吹倒梧桐樹,自有旁人說短長。」宋人笑趙師罩欲附范文正公祠堂詩也。「晚飯少吃口,活到九十九。」古樂府也。見《七修類稿》所引。「難將一人手,掩得天下目。」曹鄴詩也。「易求無價寶,難得有情郎。」女真蕙蘭詩也。「一舉首登龍虎榜,十年身到鳳凰池。」張唐卿詩也。「平生不作皺眉事,世上應無切齒人。」邵康節詩也。「兒孫自有兒孫福,莫與兒孫作馬牛。」徐守信詩也。「是非只為多開口,煩惱皆因強出頭」;「自家掃去門前雪,莫管他家瓦上霜」:並見《事林廣記》。「黃泉無客店,今夜宿誰家?」見唐人逸詩。
wǔ shí sān
五十三
hé dū yáo xiǎo pō, zuò bié jià shí, yǐ jì zàng èr zì mìng tí. yú zǎi jiāng níng shí, wú zi, yǒng jì yún: xuè shí mǎn tiān xià, dàn kàn suǒ shù ēn. xiū jiāng hǎo hún pò, jī bǎo zhàng ér sūn.
河督姚小坡,作別駕時,以「祭葬」二字命題。余宰江寧時,無子,《詠祭》云:「血食滿天下,但看所樹恩。羞將好魂魄,饑飽仗兒孫。」
wǔ shí sì
五十四
yú zuò shù cháng shí, yù nián jiā huā yuán. tóng nián wú zì táng yǔ qí xiōng fēi chí jiè yù yuán zhōng. fēi chí yǔ wú nǚ jīn niáng yǒu sān shēng zhī yuē, wèi qī bù gǎn pìn. jīn jì shī yún: cán lèi wèi xiāo hé yǐng shì, jiù shū zhòng zhǎn bèi rén kàn. shī jì jiā, shū fǎ yì xiù mèi.
余作庶常時,寓年家花園。同年吳自堂與其兄飛池借寓園中。飛池與吳女金娘有三生之約,畏妻不敢聘。金寄詩云:「殘淚未消和影拭,舊書重展背人看。」詩既佳,書法亦秀媚。
wǔ shí wǔ
五十五
yún jiān shěn dà chéng, zì xué zi, hào shǒu qióng jīng, duō wén bó xué cháng jiàn gǔ miào yǒu jiǔ yuán zhàng rén zhī bēi, bù zhī suǒ chū. hòu yuè shí zhōu jì, shǐ zhī nǎi hǎi shén, sī shuǐ zhě yě. yīn zuò jiǔ yuán zhàng rén kǎo yī piān. zèng shào tán bō yún: yì shū kān hòu jiān jīn zhòng, gǔ yàn mó duō shì jiù shēn. jí shì yún: lóu tóu fēng dìng zhōng chū dòng, hú shàng yún kāi fǎng jiàn xíng.
雲間沈大成,字學子,皓首窮經,多聞博學;嘗見古廟有九原丈人之碑,不知所出。後閱《十洲記》,始知乃海神,司水者也。因作《九原丈人考》一篇。《贈邵檀波》云:「異書勘後兼金重,古硯磨多似臼深。」《即事》云:「樓頭風定鍾初動,湖上雲開舫漸行。」
wǔ shí liù
五十六
zhè zhōng suì chāng jiào yù wáng shì fāng, zì zhī pǔ, nián yī bǎi shí suì, rù dōu zhù tài hòu wàn shòu, cì hàn lín shì jiǎng xián. hái xiāng, chén tài cháng xīng zhāi zèng shī yún: huá hào hé lái yún shuǐ tóu? chǒng jiā xīn zhì fǎn piān zhōu. jiǔ qián wèi bǔ píng shuí yǔ? hú yào fān dāo wèi wǒ tóu. báo huàn mèng jīng shān běi xí, sàn xiān xíng zhú hǎi dōng ōu. dú liú jiā huà chuán tái gé, céng yǔ qí yīng dà fù yóu. wáng miàn zhǎng chǐ xǔ, yāo ruò zhí qí. zì yán: shǎo jū xiāng, zāo gěng nì zhī biàn. yǔ zhū mèi dòu péng xián zuò, yī mèi tóu hū bù jiàn, gài wèi fēi pào jī qù yě. yǔ dì sān zi tóng lái, bái fà piāo xiāo, bèi zhuǎn yǔ lóu. wèn qí zhǎng zi. yuē: bù xìng yāo wáng yǐ. wèn yāo wáng zhī nián. yuē: bā shí wǔ suì. qián lóng xīn wèi, shèng jià nán xún, yǒu hú nán tāng lǎo rén lái jiē jià, nián yī bǎi sì shí suì. huáng shàng xiān cì biǎn é yún huā jiǎ zhòng zhōu. yòu cì yún gǔ xī zài dù.
浙中遂昌教諭王世芳,字芝圃,年一百十歲,入都祝太后萬壽,賜翰林侍講銜。還鄉,陳太常星齋贈詩云:「華皓何來雲水頭?寵加新秩返扁舟。酒錢未卜憑誰與?壺藥翻叨為我投。薄宦夢驚山北檄,散仙行逐海東鷗。獨留佳話傳台閣,曾與耆英大父游。」王面長尺許,腰若植鰭。自言:「少居鄉,遭耿逆之變。與諸妹豆棚閒坐,一妹頭忽不見,蓋為飛炮擊去也。」與第三子同來,白髮飄蕭,背轉傴僂。問其長子。曰:「不幸夭亡矣。」問夭亡之年。曰:「八十五歲。」乾隆辛未,聖駕南巡,有湖南湯老人來接駕,年一百四十歲。皇上先賜匾額雲「花甲重周」。又賜雲「古稀再度」。
wǔ shí qī
五十七
yú xià jiān è wén, cháng wù pī jiá shén tòng, ér wén nǎi fēi qù. ǒu dú yè shēng mù qiào wén shī, bù jué dà kuài. cí yuē: hǔ láng ǒu shí rén, rén yóu qǐn qí pí. dú guài zǎo shī yǎo, shì rén gān rú yí. jǐ shī wǒ zì shēng, zì niè jiāng yuàn shuí? zǎo chū chén tǔ jiān, tiào liáng yì zàn shí. ěr wén hé wèi zhě? hōng hōng shēng yīn léi. dìng méng rú diǎn jiāng, shà xuè qiǎn yù fēi. jù hūn gèng wèi shì, lì xī qiū háo wēi. chuān yī qiǎo cì xiù, zhōng fū jīng zhuō zhuī. shēn rù shí yǐn yǔ, qián qīn jiàn qiè ní. sān fú liáng yè hǎo, qīng fēng chuī mǎn huái. shí fāng ài lù zuò, míng dí yī shēng lái. wù fèn zì pī jiá, chàng wàng kōng pái huái. yì huò zhōng lǎo quán, zhé liè jiān qú kuí. wú nài kǔ sāo yǎng, hàn zhān biàn chuāng yí. duō duō me mó chóng, yīn dú nǎi rú sī. zhǎng huì bù zé ròu, hū xī ruò rǔ ér. guài dǐ rù xià shòu, máo kǒng chéng lòu zhī. ān dé tōng shēn shǒu, zuǒ yòu shí jiāo huī! yè huì chéng, qián táng xiào lián.
余夏間惡蚊,常誤批頰甚痛,、而蚊乃飛去。偶讀葉聲木《譙蚊》詩,不覺大快。詞曰:「虎狼偶食人,人猶寢其皮。獨怪蚤虱咬,嗜人甘如飴。蟣虱我自生,自孽將怨誰?蚤出塵土間,跳梁亦暫時。爾蚊何為者?薨薨聲殷雷。訂盟如點將,歃血遣欲飛。聚昏更為市,利析秋毫微。穿衣巧刺繡,中膚驚卓錐。深入石飲羽,潛侵劍切泥。三伏涼夜好,清風吹滿懷。時方愛露坐,鳴鏑一聲來。誤憤自批頰,悵望空徘徊。亦或中老拳,磔裂殲渠魁。無奈苦搔癢,汗粘變瘡痍。咄咄麼麽蟲,陰毒乃如斯。長喙不擇肉,呼吸若乳兒。怪底入夏瘦,毛孔成漏卮。安得通身手,左右時交揮!」葉諱誠,錢塘孝廉。
wǔ shí bā
五十八
wáng ān kūn, zì píng pǔ. yǔ shǎo zài dōu zhōng, yǔ jiāo hǎo, cháng sù qí jiā, jiàn qí tí yóu gòng fǔ mò zhú yún: jǐ gè láng gān jǐ diǎn tái, shèng tā wǔ sè bǐ huā kāi. fēn míng mǎn fú xiāo xiāo xiǎng, shì dài jiāng nán fēng yǔ lái. mǎi zhú yún: nán jiāo guò yǔ lǜ shēng xiāng, dǐ shì láo rén mǎi zhú máng? wǒ yī chū chéng jūn rù shì, liǎng biān fēng wèi gè fēn cháng. yòu, sòng luó liǎng fēng guī hán shàng jiān shì shè dì shòu shēng yún: bié shí bīng xuě dào shí chūn, wàn shù hán méi zhào yǎn xīn. xiè hòu ruò féng jiāng shàng kè, yǐ guī xū quàn wèi guī rén.
王安昆,字平圃。予少在都中,與交好,常宿其家,見其題尤貢甫《墨竹》云:「幾個琅玕幾點苔,勝他五色筆花開。分明滿幅蕭蕭響,似帶江南風雨來。」《買竹》云:「南郊過雨綠生香,底事勞人買竹忙?我一出城君入市,兩邊風味各分嘗。」又,《送羅兩峰歸邗上兼示舍弟瘦生》云:「別時冰雪到時春,萬樹寒梅照眼新。邂逅若逢江上客,已歸須勸未歸人。」
wǔ shí jiǔ
五十九
yú zǎi shù yáng, yǒu huàn jiā nǚ yī zǔ mǔ jū, sī qí shēng chén mǒu, táo huò. xùn shí zhí liù yuè, guì liè rì zhōng, hàn yǔ xià ér fū lǐ yù yìng. chén mào qǐn, yǐ fèng pí wèi yè. yú niàn yàn wǎn zhī qiú, dé cǐ qī shī, shū bù kě jiě. wèn nǚ hé gōng. nǚ chuí lèi yún: yī niàn zhī chā, diàn rǔ xiān rén, zì shì qián shēng sù niè. qí zǔ mǔ nù shén, yù zhì zhī sǐ. yú yǐ zhuō mào yǔ, zài sān yù zhī. chī shēng, ér yǐ nǚ jiāo hái qí jiā. sōu qí qiè, yǒu guī cí yún: jiāo xīn sǐ hòu yóu quán juǎn, lián zi shēng shí biàn dào hán. yì shī chèn yě. gé shù yuè, wén bèi qī fěi hú fēng mài wǎng shān dōng yǐ. yǔ zhì jīn xī zhī. cháng wèi rén tí huà cè yún: tā shēng yuàn zuò sī xiāng wèi, shí wàn jīn líng hù luò huā.
余宰沭陽,有宦家女依祖母居,私其甥陳某,逃獲。訊時值六月,跪烈日中,汗雨下;而膚理玉映。陳貌寢,以縫皮為業。余念燕婉之求,得此戚施,殊不可解。問女何供。女垂淚云:「一念之差,玷辱先人,自是前生宿孽。」其祖母怒甚,欲置之死。余以卓茂語,再三諭之。笞甥,而以女交還其家。搜其篋,有《閨詞》云:「蕉心死後猶全卷,蓮子生時便倒含。」亦詩讖也。隔數月,聞被戚匪胡豐賣往山東矣。予至今惜之。嘗為人題畫冊云:「他生願作司香尉,十萬金鈴護落花。」
liù shí
六十
zǎi jiāng níng shí, yǒu nán xiāng qián gòng fǔ zhī zǐ mǒu, mǎi zhāng mǒu qī chén shì wèi qiè dé jià hòu, lǚ zhà bù suí, suì lái kòng guān. yú zhào xùn zhī. qián shāo yáo, zhāng wèi qí cǎi méi zhě yě, mào rú shí tàn, qī yān rán yǎo tiǎo. qián měi shào nián, néng shī. yú yì tiān rán jiā ǒu, yù pèi hé zhī, ér gé yú lì, nǎi fā guān méi, miǎn qí chī. yǒu yì mǒu sù xiá, tàn zhī guān yì, mì shòu qián jì, réng mǎi guī yān. qián gù xiāng jū, shì guò hòu, yú bù biàn zài wèn xiāo xī. hòu shí yú nián, yú yóu niú shǒu shān, lù jiàn jiǎn zōng zhě, lǜ sān yīng ér, pěng xiāng fú dì. wèn hé rén. yuē: qián mǒu yě. nián lái qī wáng, fú chén shì wèi zhèng shì. cǐ sān ér jiē qí suǒ shēng. mǒu yì rù shàng yuán xué yǐ. qī wén gōng yóu shān, mìng wǒ lái xiè. xiàn shī yún: chóu ēn liǎng gè shān cūn què, hán zhe jīn huán méi chù xún. lǜ yè chéng yīn mǎn zhī zǐ, fèi gōng duō shǎo zhǒng huā xīn shī
宰江寧時,有南鄉錢貢甫之子某,買張某妻陳氏為妾;得價後,屢詐不遂,遂來控官。余召訊之。錢燒窯,張為其採煤者也,貌如石炭,妻嫣然窈窕。錢美少年,能詩。余意天然佳偶,欲配合之,而格於例,乃發官媒,免其笞。有役某素黠,探知官意,密授錢計,仍買歸焉。錢故鄉居,事過後,余不便再問消息。後十餘年,余游牛首山,路見鬋鬃者,率三嬰兒,捧香伏地。問何人。曰:「錢某也。年來妻亡,扶陳氏為正室。此三兒皆其所生。某亦入上元學矣。妻聞公游山,命我來謝。」獻詩云:「酬恩兩個山村雀,含着金環沒處尋。綠葉成陰滿枝子,費公多少種花心屍
liù shí yī
六十一
lǐ lì wēng cí qū jiān qiǎo, rén duō qīng zhī. rán qí shī yǒu zú cǎi zhě. rú: sòng zhōu cān róng zhī pǔ yáng yún: rú jiāng cóng lái zhòng, jūn qí rán jué lún. sān qiān wú xǐ sè, bǎi zhàn yǒu wán shēn. huī lǐ qiú yí shǐ, dāo biān huó gù rén. xiān huá míng shèng dì, xì liǔ zhèng kān tún. wù níng ān yún: shuí yǐn zhāo tí lù, suí yún shàng xiǎo fēng. fàn yī xiāng jī zhǔ, yī qiàn nà sēng fèng. gǔ chuī qiān lín niǎo, bō tāo wàn hè sōng. léng yán tīng wèi què, guī jì qiě cóng róng. yóu zhǎn chéng zèng yún: shí láng cái diào běn wú shuāng, shuāng yàn shuāng yīng huà xiǎo chuāng. sòng kè liú kūn xiū miè zhú, yào kàn huā yǐng zhào yín gāng.
李笠翁詞曲尖巧,人多輕之。然其詩有足采者。如:《送周參戎之浦陽》云:「儒將從來重,君其髯絕倫。三遷無喜色,百戰有完身。灰里求遺史,刀邊活故人。仙華名勝地,細柳正堪屯。」《婺寧庵》云:「誰引招提路,隨雲上小峰。飯依香積煮,衣倩衲僧縫。鼓吹千林鳥,波濤萬壑松。《楞嚴》聽未闋,歸計且從容。」尤展成贈云:「十郎才調本無雙,雙燕雙鶯話小窗。送客留髡休滅燭,要看花影照銀釭。」
liù shí èr
六十二
háng zhōu yáo jūn sī qín huáng jūn xiāng pǔ wú jūn xī qí bā jiǔ rén, tóng zuò xīn nián bǎi yǒng, jù diǎn yǎ ér wú shī yóu chāo. mén shén yún: wèn ěr hóu mén lì, néng zhī shēn jǐ zhòng? ní jīng péi yún: jué fēng wàn hù wài, zhì mǎn yī nián zhōng. yáo yǒng bài nián yún: lǚ jí gōng xié huàn, cuī zhuāng suì zhú rán. shèng cháng chēng zài sì, lì shì qǐ tuán yuán. fēng líng yún: miàn mù wèi shuí gǎo? xīn cháng dào dǐ tián. huáng yǒng bào zhú yún: mǎi lái hái suō shǒu, bì jìng ràng rén gōng. miàn guǐ yún: yī bàn tóu xián yòng, jǐ zhòng yán jiǎ shēng. jiē jiā jù yě. jīn yǔ shū zōng bó wèi tí cí yún: huí shǒu cí jiā shí zài yú, jiù xiāng fēng tǔ mèng huá xū. juǎn zhōng zhòng rèn xīn nián jǐng, què rèn chū lái zhàn jí jū.
杭州姚君思勤、黃君湘圃、吳君錫麒八九人,同作《新年百詠》,俱典雅;而吳詩尤超。《門神》云:「問爾侯門立,能知深幾重?」倪經培云:「爵封萬戶外,秩滿一年中。」姚詠《拜年》云:「履吉弓鞋換,催妝歲燭然。勝常稱再四,利市乞團圓。」《風菱》云:「面目為誰槁?心腸到底甜。」黃詠《爆竹》云:「買來還縮手,畢竟讓人工。」《面鬼》云:「一半頭銜用,幾重顏甲生。」皆佳句也。金雨叔宗伯為題辭云:「回首辭家十載余,舊鄉風土夢華胥。卷中重認新年景,卻認初來占籍居。」
liù shí sān
六十三
qīng bō zá zhì zài: yuán hù jiān, xīn zhèng hè jié, yǒu shì chí mén zhuàng qiǎn pū dài wǎng dào mén, qí rén chū yíng, pū yún: yǐ tuō lóng yǐ. yàn yún tuō lóng zhě, zhà shǎn yě. wēn gōng wén zhī, xiào yuē: bù chéng zhī shì, yuán bù kě wèi! jí qián cháo wén héng shān bài nián shī yuē: bù qiú jiàn miàn wéi tōng yè, míng zhǐ cháo lái mǎn bì lú. wǒ yì suí rén tóu shù zhǐ, shì qíng xián jiǎn bù xián xū. kě jiàn hè jié tóu xū tiē, sòng cháo bù kě, míng cháo bù yǐ wèi fēi: shì fēng bù gǔ, yì yīn nián dài ér dì jiàng yān.
《清波雜誌》載:「元祜間,新正賀節,有士持門狀遣仆代往;到門,其人出迎,仆云:『已脫籠矣。』諺雲『脫籠』者,詐閃也。溫公聞之,笑曰:『不誠之事,原不可為!」』及前朝文衡山《拜年》詩曰:「不求見面惟通謁,名紙朝來滿敝廬。我亦隨人投數紙,世情嫌簡不嫌虛。」可見賀節投虛帖,宋朝不可,明朝不以為非:世風不古,亦因年代而遞降焉。
liù shí sì
六十四
yú yǒu shī bù rù jí zhōng zhě, xián qí shǎo zuò wèi gōng yě. rán zhōng jìng shì ěr shí yī zhǒng guāng jǐng, qì zhī kě xī, nǎi zhuī yì ér lù zhī. jiǔ suì yǒng pán xiāng yún: kōng liáng wú yàn ní cháng luò, gǔ fó chuán dēng yǐng tài gū. shí wǔ suì yǒng huái yún: yě kān zhǎn mǎ tán fāng lüè, hái shì qí niú dú hàn shū. tí tián gǔ nóng mài shū mǎi jiàn tú yún: zhàng fū qióng hòu yí wú lù, yóu yǒu shén xiān zuò tuì bù. zhōu xíng yún: shān yún yóu biàn shù, jiāng yǔ àn yí chūn. yǒng liǔ yún: xīn sī mǎi dé gāng sān yuè, jiù yǔ chuī lái shì liù cháo. luò huā yún: mò yà wàn zhī suí yǔ jǐn, xū zhī yī piàn zì tiān lái. wú tí yún: hóng dòu xiāng sī duō rù gǔ, lǜ luó zhe chù biàn shēng gēn. zài dōu zhōng, wèi xú xiāng guó gēng jí yīng zhì yún: shuǐ dào gōng tián lóng mài zhuǎn, fēng fān xiān zhàng xìng huā fēi. pō wèi xiàng gōng chēng xǔ. hé jīn pèi ēn yǒng zhāo jūn zhǐ yuān yún: yù mén chūn lǎo hèn nán wàng, yóu zhú dōng fēng yè hàn wáng. huán gǒng yǐng chén tiān mò běi, pí pá shēng zài bái yún xiāng. sù sī jiě zuò liú xiān dài, xì yǔ dàn chéng zhuì mǎ zhuāng. mò guài luò chéng duō zhǐ guì, huà tú zhōng rì duì xié yáng.
余有詩不入集中者,嫌其少作未工也。然終竟是爾時一種光景,棄之可惜,乃追憶而錄之。九歲《詠盤香》云:「空梁無燕泥常落,古佛傳燈影太孤。」十五歲《詠懷》云:「也堪斬馬談方略,還是騎牛讀《漢書》。」《題田古農〈賣書買劍圖〉》云:「丈夫窮後疑無路,猶有神仙作退步。」《舟行》云:「山雲猶辨樹,江雨暗移春。」《詠柳》云:「新絲買得剛三月,舊雨吹來似六朝。」《落花》云:「莫訝萬枝隨雨盡,須知一片自天來。」《無題》云:「紅豆相思多入骨,綠蘿着處便生根。」在都中,《為徐相國耕籍應制》云:「水到公田龍脈轉,風翻仙仗杏花飛。」頗為相公稱許。《和金沛恩〈詠昭君紙鳶〉》云:「玉門春老恨難忘,猶逐東風謁漢王。環鞏影沉天漠北,琵琶聲在白雲鄉。素絲解作留仙帶,細雨彈成墜馬妝。莫怪洛城多紙貴,畫圖終日對斜陽。」
liù shí wǔ
六十五
dīng mǎo dōng, yú zǎi jiāng níng, yǐ gōng shì wǎng yáng zhōu, zǔ fēng yàn zi jī. hóng jì sì sēng mò mò, nián jiǔ shí yú, dǎo yú yóu shān bìng chū xī lín tóng chéng liǎng xiāng guó jí zhū gōng qīng shī xiāng shì. yú yì zèng sì lǜ ér bié. hòu xīn wèi nán xún, mò mò jiē jià. shàng wèn qí nián. zòu yuē: yī bǎi èr suì. shàng xiào yuē: hé shàng hái yǒu èr shí nián shòu. suí cì zǐ yī. mò mò xiè ēn ér chū. qián lóng èr shí nián, jìng yuán jì yǐ. fāng zhī tiān yǔ zhī chéng chèn yě. gāo wén dìng gōng zèng yǐ shī yún: mò mò sēng nián bā shí yú, mài chéng yóu ài hé chūn chú. tái tóu jiàn kè xīn xiān xǐ, kuǎn zuò pēng chá yì zì rú. qiān chǐ suō luó tíng wài shù, liǎng cháo chéng xiàng bì jiān shū. jiù shēng zhōu sòng fēng fān wěn, lì shè zhǎng jiāng xìn bù xū.
丁卯冬,余宰江寧,以公事往揚州,阻風燕子磯。宏濟寺僧默默,年九十餘,導余游山;並出西林、桐城兩相國及諸公卿詩相示。余亦贈四律而別。後辛未南巡,默默接駕。上問其年。奏曰:「一百二歲。」上笑曰:「和尚還有二十年壽。」隨賜紫衣。默默謝恩而出。乾隆二十年,竟圓寂矣。方知天語之成讖也。高文定公贈以詩云:「默默僧年八十餘,麥塍猶愛荷春鋤。抬頭見客心先喜,款坐烹茶意自如。千尺娑羅庭外樹,兩朝丞相壁間書。救生舟送風帆穩,利涉長江信不虛。」
liù shí wǔ
六十五
táo zhēn bái yún: xiān rén jiǔ zhàng, míng jū yī yān. yú bù xìng fù xū míng. dīng chǒu guò shū sì, jiàn yǒu zuò jīn líng huái gǔ shī zhě, xìng wáng, míng diān kè, jiǎ yú xù wén. shī jì bù jiā, xù yì xiāng chēng, yú yī xiào zhì zhī. hòu sān nián, zài guò shū sì, jiàn qīng xī chàng chóu jí yī běn, zài shàng hǎi péng jīn dù dàng shān wāng yuán chēn tài cāng bì lóng děng, gòng sān shí yú rén qián pián tǐ xù, yì jiǎ wǒ xìng míng. shī xù jù jiā, bù néng wú yà. yīn mǎi guī, shì chéng yú mén. chéng xiào yuē: míng zhī lèi rén rú cǐ. suī rán, rú yú mén zhī míng, qiú qí yī jiǎ, shàng wèi kě dé. hòu shí nián, jí zhōng wáng lù tí cáo xī chén xú dé liàng fàn yún péng sì rén, dōu lái xiāng jiàn. ér zhū jūn zǐ zé zhōng wèi móu miàn. gū lù shù shǒu, yǐ zhì àn zhōng yīn yuán. fàn cǎi líng qū yún: cǎi lián mò cǎi líng, líng jiǎo cì nóng shǒu. cǎi líng mò cǎi lián, lián xīn kǔ nóng kǒu. cì shǒu kǔ nóng kǔ bù shēn, kǔ kǒu jiān yù kǔ nóng xīn. wāng jīn líng zá shī yún: qīng jiāng yī qǔ yā tóu bō, xiāng yuē jiān qún tà qiǎn shā. shuāng jiǎng yuè míng táo yè dù, dàn wén rén yǔ bù wén gē.
陶貞白云:「仙人九障,名居一焉。」余不幸負虛名。丁丑過書肆,見有作《金陵懷古》詩者,姓王,名顛客,假余序文。詩既不佳,序亦相稱,餘一笑置之。後三年,再過書肆,見《清溪唱酬集》一本,載上海彭金度、碭山汪元琛、太倉畢瀧等,共三十餘人;前駢體序,亦假我姓名。詩序俱佳,不能無訝。因買歸,示程魚門。程笑曰:「名之累人如此。雖然,如魚門之名,求其一假,尚未可得。」後十年,集中王陸提、曹錫辰、徐德諒、范雲鵬四人,都來相見。而諸君子則終未謀面。姑錄數首,以志暗中因緣。范《采菱曲》云:「採蓮莫采菱,菱角刺儂手。采菱莫採蓮,蓮心苦儂口。刺手苦儂苦不深,苦口兼欲苦儂心。」汪《金陵雜詩》云:「清江一曲鴨頭波,相約湔裙踏淺莎。雙槳月明桃葉渡,但聞人語不聞歌。」
liù shí qī
六十七
wáng xī zhuāng guāng lù, wèi rén zuò xù yún: suǒ wèi shī rén zhě, fēi bì qí néng yín shī yě. guǒ néng xiōng jìng chāo tuō, xiāng duì wēn yǎ, suī yī zì bù shí, zhēn shī rén yǐ. rú qí xiōng jìng wò chuò, xiāng duì chén sú, suī zhōng rì yǎo wén jiáo zì, lián piān lèi dú, nǎi fēi shī rén yǐ. yú ài qí yán, shēn yǒu de yú shī zhī xiān zhě, gù lù zhī.
王西莊光祿,為人作序云:「所謂詩人者,非必其能吟詩也。果能胸境超脫,相對溫雅,雖一字不識,真詩人矣。如其胸境齷齪,相對塵俗,雖終日咬文嚼字,連篇累牘,乃非詩人矣。」余愛其言,深有得於詩之先者,故錄之。
liù shí bā
六十八
bǐng chén, yú jiāng fù guǎng xī. wú xiāng yǒu kǒng xiān shēng zhě, nián bā shí yú, zèng shī yún: huà méi shēng lǐ tuī péng zuò, bú shì kàn shān biàn dú shū.
丙辰,余將赴廣西。吾鄉有孔先生者,年八十餘,贈詩云:「畫眉聲里推篷坐,不是看山便讀書。」
liù shí jiǔ
六十九
zhāng gōng zhān péng sūn, shòu jīn shàng zhī zuì shēn. shì zhí gān qīng mén, fāng xuān zhào, ér zhāng yǐ guī. shàng yǐ shī zé zhī yún: chuán xuān xué shì wèi yín shī, qín zhèng lín xuān wèi tuì shí. shì wèn gāo yáng sān shǒu nèi, jǐ céng cǐ jì xǔ wēi yí? mìng yī yùn hé chéng, liáo dāng zì sòng. zhāng fèng zhǐ chéng shī, shàng xǐ, cì yǐ kè shí. zhāng jìn xiè ēn shī, yǒu wēn yǔ gèng xīn tiān yī xiào, fān jiào cì rǔ dé pián yí zhī jù. hòu shù rì, hé shàng liǔ xù shī, tuō cí jiàn yì yún: kōng jiē yún jī shì pù shuāng, hū qǐ yīn fēng shàng yù táng. zòng yǒu bié qíng gōng guǎn lǐng, běn wú cái sī gǎn qīng kuáng. sàn lái yù zhe réng nán qǐ, fēi qù rú xián qià yòu máng. shèng yǒu bìn sī kān bǐ sù, fēng zhān què zhuó dǐ hé fáng? cháo chūn fēng yún: fēng yí shí bā zhèng dāng jiā, qiáng jiǎo zhū fān nòng yǐng xié. sǎo jǐn luàn hóng wú xìng xù, qiáng jiāng yú lì guǎn yáng huā. xiān shēng yǒng wù shī, yóu wèi dú jué. rú jí zhōng ní měi rén yàn zì fěn tuán yù huán zhū tí, jiē néng bù tuō bù zhān, chū rén yì biǎo. shǎo shí yóu chǔ nán, tài shǒu zhāng cāng yá mào zèng yǐ xù yún: hǎo qióng qī zé zhī yóu, wù jù tūn wú yún mèng shì wèn yǐng zhōng zhī kè, shuí néng hé rǔ yáng chūn?
張宮詹鵬猻,受今上知最深。侍值乾清門,方宣召,而張已歸。上以詩責之云:「傳宣學士為吟詩,勤政臨軒未退時。試問《羔羊》三首內,幾曾此際許委蛇?」命依韻和呈,聊當自訟。張奉旨呈詩,上喜,賜以克食。張進謝恩詩,有「溫語更欣天一笑,翻教賜汝得便宜」之句。後數日,和上《柳絮》詩,託詞見意云:「空階勻積似鋪霜,忽起因風上玉堂。縱有別情供管領,本無才思敢輕狂。散來欲着仍難起,飛去如閒恰又忙。剩有鬢絲堪比素,蜂粘雀啄底何妨?」《嘲春風》云:「封姨十八正當家,牆角朱幡弄影斜。掃盡亂紅無興緒,強將餘力管楊花。」先生詠物詩,尤為獨絕。如集中《泥美人》、《雁字》、《粉團》、《玉環》諸題,皆能不脫不粘,出人意表。少時游楚南,太守張蒼崖懋贈以序云:「好窮七澤之游,勿遽吞吾雲夢;試問郢中之客,誰能和汝《陽春》?」
qī shí
七十
kāng xī gēng zǐ, cháng shú dù chāng dīng rù cáng, guò lán cāng bǎi lǐ qí bù luò rì gū bǎo, yǒu xiǎo nǚ míng lún jǐ bēi, cōng huì míng yàn, néng tōng hàn yǔ. chāng dīng lái wǎng, lǚ zhǔ qí jiā, jiàn zhé hū mù guā ya bù. mù guā zhě, zūn chēng yě ya bù zhě, yóu yán hǎo yě. bǐ cǐ yǒu qíng. lín xíng, yǐ suǒ guà jiè zhū zuò zèng, huī lèi ér bié. guī yǔ shì dài fū, xián wèi wǔ rán. shěn zi dà xiān shēng zuò shī yún: gū liáo xiǎo nǚ nián shí liù, shēng zhǎng hú xiāng fú hú fú. hóng chú zhǎi shān xiǎo chuí shǒu, bái shū tiē dì shuāng fū zú. hàn jiā tiān zǐ fǔ qióng biān, mén qián jié shǐ fēn chán lián. huì xìng zǎo néng tōng hàn yǔ, hán qíng hé chù jié wēi yuán? dù láng qī chǐ qīng yún shì, zhàng jiàn cí jiā bào zhī jǐ. pǐ mǎ piān piān qù fù huí, zàn jiè gū zōng xī xíng lǐ. jiě ān rù hù chà yān rán, wàn lǐ guī xīn yī xiào kuān. xiào yíng bǎn wū cáng chūn nuǎn, xù wèn yóu zōng niàn xià hán. zì yán qù rì céng xiāng jiàn, jūn zì wú xīn qiè zì lián. qiè xīn rú yuè cháng lín hàn, jūn yì rú yún yù fǎn shān. sī yǔ xián jiāng fān zì jiào, pēng chá zhī yàn lào jiāng shān. yǔ yì chóu móu é shí rì, shuí yán shí rì shì qiān nián? liú jūn bú zhù guī dōng tǔ, hèn wú shuāng yì suí jūn jǔ. liáo jiě xiōng qián mǎ nǎo zhū, jiāng lèi hé zhū qīn zèng yǔ. yī zhū yī niàn shì qiè xīn, bǎi huí bù duàn zhū zhōng lǚ. chén qǐ rú yān mǎ rú diàn, zhū zài jūn huái jūn bù jiàn. huáng hé dōng liú hēi shuǐ xī, mài mài kōng xuán qíng yī xiàn.
康熙庚子,常熟杜昌丁入藏,過瀾滄百里;其部落日估保,有小女名倫幾卑,聰慧明艷,能通漢語。昌丁來往,屢主其家,見輒呼「木瓜呀布」。「木瓜」者,尊稱也;「呀布」者,猶言好也。彼此有情。臨行,以所掛戒珠作贈,揮淚而別。歸語士大夫,咸為憮然。沈子大先生作詩云:「估僚小女年十六,生長胡鄉服胡服。紅廚窄衫小垂手,白毹貼地雙趺足。漢家天子撫窮邊,門前節使紛蟬聯。慧性早能通漢語,含情何處結微緣?杜郎七尺青雲士,仗劍辭家報知己。匹馬翩翩去復回,暫借估棕息行李。解鞍入戶詫嫣然,萬里歸心一笑寬。笑迎板屋藏春暖,絮問遊蹤念夏寒。自言去日曾相見,君自無心妾自憐。妾心如月常臨漢,君意如雲欲返山。私語閒將番字教,烹茶知厭酪漿膻。雨意綢繆俄十日,誰言十日是千年?留君不住歸東土,恨無雙翼隨君舉。聊解胸前瑪瑙珠,將淚和珠親贈與。一珠一念是妾心,百回不斷珠中縷。塵起如煙馬如電,珠在君懷君不見。黃河東流黑水西,脈脈空懸情一線。」
qī shí yī
七十一
guō huī yuǎn jì jiā xìn, wù fēng bái zhǐ. qī dá shī yuē: bì shā chuāng xià qǐ jiān fēng, chǐ zhǐ cóng tóu chè wěi kōng. yīng shì xiān láng huái bié hèn, yì rén quán zài bù yán zhōng.
郭暉遠寄家信,誤封白紙。妻答詩曰:「碧紗窗下啟緘封,尺紙從頭徹尾空。應是仙郎懷別恨,憶人全在不言中。」
qī shí èr
七十二
sū zhōu xiè cāng méi lǎo yú yóu mù, wèi huái guān què shǐ nián xī yáo zhī shàng kè. yǒu de yì jù yún: wéi yǒu xiāng xīn xiāo bù dé, yòu suí yī yàn luò jiāng nán. měi lǚ yè gāo yín, zé shēng lèi jù xià. guò huì shān yún lù zhuǎn gōng wān sān lǐ shē, hǎo fēng yóu chèn bàn fān xié. yīng shēng mǎn diàn èr quán jiǔ, chūn yǔ wéi zhōu yī shù huā. bái fà lái yóu jiē yǐ wǎn, qīng shān rú huà yù yí jiā. jǐ shí lái bàng chán dēng sù, huì lù yún zhōng jí jǐng huá.
蘇州謝滄湄老於游幕,為淮關榷使年希堯之上客。有得意句云:「惟有鄉心消不得,又隨一雁落江南。」每旅夜高吟,則聲淚俱下。《過惠山》雲;「路轉弓彎三里賒,好風猶趁半帆斜。鶯聲滿店二泉酒,春雨維舟一樹花。白髮來游嗟已晚,青山如畫欲移家。幾時來傍禪燈宿,惠麓雲中汲井華。」
qī shí sān
七十三
zhēng shì wáng zài yáng, yín shī yǐ duì zhàng wèi gōng, yǒu jù yún: bǎi wǔ zhèng féng hán shí jié, shí qiān shuí zuì měi rén jiā? ài yú téng wáng gé shī ē páng yǒu jiāo tǔ, yù lóu wú gù dīng yī lián. hú zhōu xú jiē wǔ xiān shēng zèng shěn jiāo yuán shī yún: shī pài tóng chū bái, guān qíng gòng ruǎn hóng. yǐ shěn nǎi chū bái xiān shēng wài sūn gù yě. wáng yì ài ér shí shí sòng zhī. xú zhī yǔ yú wèi yù shí. jì qí guān shān yuè yī shǒu yún: dà yá qí juǎn xī yáng cán, xuán jiàn chéng biān yǒng yù pán. gǔ jiǎo wú shēng shuāng qì sù, shān hé liú yǐng jìng guāng hán. bái tóu hàn jiāng zhān xīng lì, hóng lèi hú jī yǐ mǎ kàn. jìng sǎo yān chén tiān què jiǒng, qīng huī duō chù shì zhǎng ān. xiān shēng míng yǐ shēng, yōng zhèng guǐ mǎo hàn lín, guān niè shǐ.
徵士王載揚,吟詩以對仗為工,有句云:「百五正逢寒食節,十千誰醉美人家?」愛余《滕王閣》詩「阿房有焦土,玉樓無故釘」一聯。湖州徐階五先生《贈沈椒園》詩云:「詩派同初白,官情共軟紅。」以沈乃初白先生外孫故也。王亦愛而時時誦之。徐知予於未遇時。記其《關山月》一首云:「大牙旗卷夕陽殘,旋見城邊涌玉盤。鼓角無聲霜氣肅,山河流影鏡光寒。白頭漢將占星立,紅淚胡姬倚馬看。淨掃煙塵天闕迥,清輝多處是長安。」先生名以升,雍正癸卯翰林,官臬使。
qī shí sì
七十四
xìng huà zhèng bǎn qiáo zuò zǎi shān dōng, yǔ yú cóng wèi shí miàn yǒu wù chuán yú sǐ zhě, bǎn qiáo dà kū, yǐ zú tà dì. yú wén ér gǎn yān. hòu niàn nián, yǔ yú xiāng jiàn yú lú yǎ yǔ xí jiān. bǎn qiáo yán: tiān xià suī dà, rén cái qū zhǐ bù guò shù rén. yú gù zèng shī yún: wén sǐ wù pāo gàn diǎn lèi, lùn cái bù jué jiǔ zhōu kuān. bǎn qiáo shēn yú shí wén, gōng huà, shī fēi suǒ zhǎng. jiā jù yún: yuè lái mǎn dì shuǐ, yún qǐ yì tiān shān. wǔ gēng shàng mǎ pī fēng lù, xiǎo yuè suí rén chū shù lín. nú cáng qù zhì shén xiān jǔ, hè yǒu jī róng yǔ bù xiū. jiē kě sòng yě. bǎn qiáo duō wài chǒng, cháng yán yù gǎi lǜ wén chī tún wèi chī bèi. wén zhě xiào zhī.
興化鄭板橋作宰山東,與余從未識面;有誤傳余死者,板橋大哭,以足蹋地。余聞而感焉。後廿年,與余相見於盧雅雨席間。板橋言:「天下雖大,人才屈指不過數人。」余故贈詩云:「聞死誤拋干點淚,論才不覺九州寬。」板橋深於時文,工畫,詩非所長。佳句云:「月來滿地水,雲起一天山。」「五更上馬披風露,曉月隨人出樹林。」「奴藏去志神先沮,鶴有飢容羽不修。」皆可誦也。板橋多外寵,常言欲改律文笞臀為笞背。聞者笑之。
qī shí wǔ
七十五
dài xuě cūn xué shì diǎn shì shùn tiān, wèi jì zhě suǒ shāng, luò zhí jiā jū. qí yǐn jiǔ rú zhǎng jīng xī hǎi, zú yǐ cǐ chéng jí, wáng yuán zhōu. lì qiū yún: yuán zhōu qiū xìn qiǎo rán shēng, lǚ sī wú fán yàn dào jīng. yuè luò shàng yú shān guì bái, lù líng xiān zhe hǎi táng qīng. mèng rú dié bù lí wén diàn, jìng jué qióng dōu jiù huà yíng. kuì shì shàng fāng xún rì zhù, chán guān céng wèi qiǎn wēi qíng. zhèn yuǎn yún: quán mài zì lái yán kě jiē, qìng duān shí míng yǔ xuán qīng. zhǐ chóu guī shuō rén nán xìn, ān dé yín chéng gèng huà chéng?
戴雪村學士典試順天,為忌者所傷,落職家居。其飲酒如長鯨吸海,卒以此成疾,亡沅州。《立秋》云:「沅州秋信悄然生,旅思無煩雁到驚。月落尚余山桂白,露零先着海棠清。夢如蝶不離紋簟,靜覺蛩都就畫楹。愧是上方旬日住,禪觀曾未遣微情。」《鎮遠》云:「泉脈自來檐可接,箐端時暝雨旋傾。只愁歸說人難信,安得吟成更畫成?」
qī shí liù
七十六
dù chá cūn wèi guó chū yì lǎo, rén duō chóng qí wǔ lǜ. yú yǐ wèi xí dù zhī pí máo, shén jué wú wèi. dú ài qí yǒng hǎi táng yī jù yún: quán shù kāi chéng yī duǒ huā.
杜茶村為國初逸老,人多重其五律。余以為襲杜之皮毛,甚覺無味。獨愛其詠《海棠》一句云:「全樹開成一朵花。」
qī shí qī
七十七
cháo jūn chéng shī: xiǎo yǔ qiāo qiāo rén bù mèi, wò tīng léi mǎ hé cán chú. zhēn jìng zhōng miào jìng yě. huáng lǔ zhí xué zhī yún: mǎ bāo kū jī xuān wǔ mèng, wù jīng fēng yǔ làng fān jiāng. luò bǐ tài hěn, biàn wú yì zhì.
晁君誠詩:「小雨悄悄人不寐,臥聽羸馬齕殘芻。」真靜中妙境也。黃魯直學之云:「馬齙枯箕喧午夢,誤驚風雨浪翻江。」落筆太狠,便無意致。
qī shí bā
七十八
yǐn xiān ān dào shì zhōu míng xiān shàn qín, néng shī, lí suí yuán shén jìn, nián wèi wǔ shí wáng. yú lù qí jiā jù yún: shén xiān lè shì jūn zhī fǒu? zhǐ bǐ rén jiān duō xiào shēng. zhú jiān lóu xiǎo chuāng sān miàn, shān lǐ rén xī shù sì lín. bì qín fēng guò wén tiān lài, xiāng wǎn huī shēn niǎo zhuàn yān. yǔ zhōng pò bì wō liú zhuàn, zuì hòu yú xīng yǐ qǐ bīng. yòu: xīn sǔn chéng shí bái zhòu zhǎng. qī zì yì miào.
隱仙庵道士周明先善琴,能詩,離隨園甚近,年未五十亡。余錄其佳句云:「神仙樂事君知否?只比人間多笑聲。」「竹間樓小窗三面,山里人稀樹四鄰。」「壁琴風過聞天籟,香碗灰深裊篆煙。」「雨中破壁蝸留篆,醉後余腥蟻起兵。」又:「新筍成時白晝長。」七字亦妙。
qī shí jiǔ
七十九
gū sū yǐn zhě yīn rú méi, zì yǔ diào. yǒng táo huā yún: wàng qù fēn míng lín shuǐ àn, kāi cán róng yì zhú yáng huā. yǒng méi yún: zì shì suì hán sōng zhú bàn, wú xīn yào zhàn bǎi huā xiān. xiè rén huì fó shǒu qǐ yún: shù lái qiān zhǐ, qū shēn zǒng shì wú míng kàn qù liǎng zhī, dà xiǎo qǐ néng chuí shǒu? zēng wén yún: yǐ qǐ qí máo, hé kān gōng rǔ liú gē? bù rú qí wèi, yì qiě jīng wǒ xū shēng.
姑蘇隱者殷如梅,字羽調。詠《桃花》云:「望去分明臨水岸,開殘容易逐楊花。」詠《梅》云:「自是歲寒松竹伴,無心要占百花先。」《謝人惠佛手啟》云:「數來千指,屈伸總是無名;看去兩枝,大小豈能垂手?」《憎蚊》云:「以啟其毛,何堪供汝流歌?不濡其味,亦且驚我虛聲。」
bā shí
八十
háng zhōu duō gāo shì. liáng qiū tán xiān shēng, yīn cóng zi shī zhèng guì, hòu suì bù xiāng shì, chǐ yǐ guān juǎn zhōng gù yě. chuí diào yún: yī xī xīn zhǎng shī qián tīng, zhào jiàn qīng shān chù chù qīng. xiāng ěr zì xiāng yú bù shí, diào gān zhǐ hǎo lì qīng tíng. tí cǎi zhī tú yún: shān jiān shí shàng làn shēng guāng, céng shòu qīng chéng dào shì fāng. zì cǎi zì cān hái zì shòu, bù lái cháo shì shuō zhēn xiáng. sòng xìng zhōu xiān shēng yǒng huái huā yún: jì yǔ shì jiān zhū jǔ zi, bù yīng cái dào cǐ shí máng. zhōu zhēng shì xī mù hú shàng yún: yě ōu dǎo wǒ yǒu xián yì, xīn liǔ xiào rén chéng lǎo fū. shī wén xué zhú tián hú xīn tíng yún: liù shí dàn yǒu cáng fēng zhì, wǔ yuè lái kàn méi yǔ qíng.
杭州多高士。梁秋潭先生,因從子詩正貴,後遂不鄉試,恥以官卷中故也。《垂釣》云:「一溪新漲失前汀,照見青山處處青。香餌自香魚不食,釣竿只好立蜻蜓。」《題〈采芝圖〉》云:「山間石上爛生光,曾受青城道士方。自采自餐還自壽,不來朝市說珍祥。」宋杏洲先生《詠槐花》云:「寄語世間諸舉子,不應才到此時忙。」周徵士西穆《湖上》云:「野鷗導我有閒意,新柳笑人成老夫。」施文學《竹田湖心亭》云:「六時但有藏風至,五月來看梅雨晴。」
bā shí
八十—
yú dú hàn shū, yǎ bù xǐ dǒng guǎng chuān, ér zuì xǐ jiǎ tài fù. ǒu dú qián zhú chū luò zhōng huái gǔ yún: nán lái mò zài xún yí zhái, dì yī rén cái shì jiǎ shēng. sū zhōu xuē jiē shān yún: yī piān xuē juān fù lí xíng xiāng, cái zǐ huí tóu shì dào rén. èr shī jiē tuī chóng tài fù, shí huò wǒ xīn.
余讀《漢書》,雅不喜董廣川,而最喜賈太傅。偶讀錢竹初《洛中懷古》云:「南來莫再尋遺宅,第一人才是賈生。」蘇州薛皆山云:「一篇削鵑賦》離形相,才子回頭是道人。」二詩皆推崇太傅,實獲我心。
bā shí èr
八十二
yú yòu shí yóu xī hú, jiàn jiǔ lóu hào wǔ liǔ jū zhě, bì shàng tí shī shén duō, bù jiǔ jí wū qù. wéi xī mù xiān shēng yī shǒu, mò shěn lín lí, zì xiě zhēng zuò wèi tiē, lì qī bā nián rú xīn. jiǔ lóu zhǔ rén jí lái yóu zhě jiē hù cún zhī, jìng qí wèi míng shì gù yě. tí shì dōng rì tóng fán xiè fàng zhōu hú shàng, niàn luán chéng chì fú dōu yǐ xià shì, mí jué qīng yóu zhī zú zhòng yě, fēn yùn tóng zuò, yún: yī jiǎo xī shān xuě wèi xiāo, jìng guāng qīng zhào chì lán qiáo. xiǎo fēn hán yǐng kàn méi sè, bàn rù chūn hén shì liǔ tiáo. xián lǐ ān pái chén wài jī, jiǔ biān zhēn zhòng gù rén zhāo. gū yān luò rì kōng tái xiè, suì wǎn zhòng lái huà jì liáo. hòu sì shí nián, yú zài zhì hú shàng, zé bì shī wú cún. xī mù fán xiè, jiǔ guī dào shān, ér jiǔ lóu zhǔ rén, yì bù zhī míng shì wèi hé wù yǐ! wéi chén zhuāng bì shàng yǒu jiǎng yòng ān shì yù chóu wáng mèng lóu zhāo yóu yī shǒu yún: liù cháo fēng wù zhèng yán hé, zhēn zhòng wū péng zài jiǔ guò. yī chuàn gē zhū rén shì yù, sì wéi luán cuì shuǐ wēi bō. kuáng fū xìng bù suí nián jiǎn, jiù yǔ qíng yú shī lù duō. zhēng nài yán chéng xiāo lòu jí, wèi zhī jīn yè yuè rú hé.
余幼時游西湖,見酒樓號五柳居者,壁上題詩甚多,不久即圬去。惟西穆先生一首,墨瀋淋漓,字寫《爭坐位帖》,歷七八年如新。酒樓主人及來游者皆護存之,敬其為名士故也。題是《冬日同樊榭放舟湖上,念欒城、赤鳧都已下世,彌覺清游之足重也,分韻同作》,云:「一角西山雪未消,鏡光清照赤闌橋。小分寒影看梅色,半入春痕是柳條。閒里安排塵外跡,酒邊珍重故人招。孤煙落日空台榭,歲晚重來話寂寥。」後四十年,余再至湖上,則壁詩無存。西穆、樊榭,久歸道山,而酒樓主人,亦不知名士為何物矣!惟陳莊壁上有蔣用庵侍御《酬王夢樓招游》一首云:「六朝風物正妍和,珍重烏篷載酒過。一串歌珠人似玉,四圍巒翠水微波。狂夫興不隨年減,舊雨情於失路多。爭奈嚴城宵漏急,未知今夜月如何。」
bā shí sān
八十三
wú xiāng shī yǒu zhè pài, hǎo yòng tì dài zì, gài shǐ yú sòng rén, ér chéng yú lì fán xiè. sòng rén rú: shuǐ ní xíng guō suǒ, yún mù jiào gōu xiá. bù guò yī xiè yī zhè gū ěr. suì mù cāng guān néng zì bǎo, rì gāo qīng nǚ shàng héng chén. hán fēng yā lǜ lín lín qǐ, nòng rì é huáng niǎo niǎo chuí. bù guò sōng shuāng shuǐ liǔ sì wù ér yǐ zuò cí mí yǔ, le wú yú wèi. fán xiè zài yáng zhōu mǎ qiū yù jiā, suǒ jiàn shuō bù shū duō, hǎo yòng pì diǎn jí líng suì gù shì, yǒu lèi shù wù yì míng shū qīng yì lù èr zhǒng. dǒng zhú zhī yún: tōu jiāng lěng zì piàn shāng rén. zé zhī shì yě. bù zhī xiān shēng zhī shī, jiā chù quán bù zài shì. sì hòu xué zhě, suì yǐ píng wèi jūn chí, qiáo wèi lüè biāo, zhù wèi xié tí, mián wèi ruì wēn, tí dēng wèi xuán huǒ, fēng xiāng wèi shàn zé, yùn dǒu wèi rè shēng, cǎo jù wèi bù jiè qí tā qīng nú huáng nǎi hóng yǒu lǜ qīng shàn zāi jí le bái jiǎ hóng dīng zhī lèi, shù zhī kě jǐn, wèi tóng jué là. yú àn shì shuō: hǎo lóng wèi huán wēn nán bù cān jūn. sān yuè sān rì zuò shī yuē: zōu yú yuè qīng chí. huán wèn hé wù. yuē: yú yě. huán wèn: hé yǐ zuò mán yǔ? yuē: qiān lǐ tóu gōng, cái dé mán bù cān jūn, nà de bù zuò mán yǔ? cǐ yòng tì dài zì zhī làn shāng. wén xuǎn zhōng shī, yǐ rì wèi yào, líng fēng wèi shāng biāo, yuè wèi chán pò, jiē cǐ lèi yě. táng chén zi áng chū, shǐ yī xǐ ér kōng zhī.
吾鄉詩有浙派,好用替代字,蓋始於宋人,而成於厲樊榭。宋人如:「水泥行郭索,雲木叫鈎轄。」不過一蟹一鷓鴣耳。「歲暮蒼官能自保,日高青女尚橫陳。含風鴨綠鱗鱗起,弄日鵝黃裊裊垂。」不過松、霜、水、柳四物而已;座詞謎語,了無餘味。樊榭在揚州馬秋玉家,所見說部書多,好用僻典及零碎故事,有類《庶物異名疏》、《清異錄》二種。董竹枝云:「偷將冷字騙商人。」責之是也。不知先生之詩,佳處全不在是。嗣後學者,遂以「瓶」為「軍持」,「橋」為「略杓」,「箸」為「挾提」,「棉」為「芮溫」,「提燈」為「懸火」,「風箱」為「扇賾」,「熨斗」為「熱升」,「草屨」為「不借」;其他「青奴」、「黃奶」、「紅友」、「綠卿」、「善哉」、「吉了」、「白甲」、「紅丁」之類,數之可盡,味同嚼蠟。余按《世說》:「郝隆為桓溫南部參軍。三月三日作詩曰:『鯫隅躍清池。』桓問何物。曰:『魚也。』桓問:『何以作蠻語?』曰:『千里投公,才得蠻部參軍,那得不作蠻語?」』此用替代字之濫觴。《文選》中詩,以「日」為「耀」,「靈風」為「商飆」,「月」為「蟾魄」,皆此類也。唐陳子昂出,始一洗而空之。
bā shí sì
八十四
bǎo yì xiān shēng: ēn tóng huā shàng lù, liú dé bù duō shí. wàn zhè pō: xiāng féng shì chūn xuě, yī yè bù néng liú. yuán wēi zhī: shāng xīn luò cán yè, yóu shí hé hūn qī. sān shī yì wèi xiāng sì.
寶意先生:「恩同花上露,留得不多時。」萬柘坡:「相逢似春雪,一夜不能留。」元微之:「傷心落殘葉,猶識合昏期。」三詩意味相似。
bā shí wǔ
八十五
lǐ mù táng xiān shēng shī, yǐ shǎo zuò wèi jiā wèi zūn hòu, yǒu lǜ yì zhī bìng. yǔ suǒ xǐ zhě, jiē qí wèi dì shí jí chū rù hàn lín zhī zuò. dōng píng zhōu kàn xìng huā yún: duàn yún xié rì guò dōng píng, yáng liǔ fēng lái yè yè qīng. mò wèi chūn yīn biàn chóu chàng, xìng huā rú xuě gèng fēn míng. luò yè yún: hán lái qiān shù báo, qiū jǐn yī shēn qīng. jí shì yún: yù wèn chūn shēn qiǎn, táo huā dàn bù yán. tāng quán yún: hàn jǐng yán fāng chì, zhōu jīng dé kěn liáng? rì mù yún: niǎo shēng gé wū shān chū àn, dēng yǐng dāng chuāng zhǐ wèi wēn. yì pù yún: duǎn dié yī kōng jī jué chàng, bài cáo bǎi niè mǎ wú shēng. wǎn nián bù xiè wèi cǐ zhǒng shī, yì bù néng wèi cǐ zhǒng shī.
李穆堂先生詩,以少作為佳;位尊后,有率易之病。予所喜者,皆其未第時及初入翰林之作。《東平州看杏花》云:「斷雲斜日過東平,楊柳風來葉葉輕。莫為春陰便惆悵,杏花如雪更分明。」《落葉》云:「寒來千樹薄,秋盡一身輕。」《即事》云:「欲問春深淺,桃花淡不言。」《湯泉》云:「漢井炎方熾,周京德肯涼?」《日暮》云:「鳥聲隔屋山初暗,燈影當窗紙未溫。」《驛鋪》云:「短堞一空雞絕唱,敗槽百齧馬無聲。」晚年不屑為此種詩,亦不能為此種詩。
bā shí liù
八十六
wáng ruǎn tíng shàng shū wèi yù shí, shòu zhī yú xiān dá mǒu gù shī jí juàn shǒu, jí lù qí suǒ zèng wǔ gǔ yī piān, yòng xiāo háo yùn. mù táng wèi yù shí, shòu zhī yú ruǎn tíng gù kū ruǎn tíng wǔ gǔ yī piān, gōng yòng xiāo háo yùn. jiāng xī míng kū xú jiàn ān sī kòu shī, yòng zhāng wén chāng kū chāng lí yùn, xiǎng jiàn gǔ rén shēng yīng qì qiú, hòu xiān tuī wǎn zhī shèng.
王阮亭尚書未遇時,受知於先達某;故詩集卷首,即錄其所贈五古一篇,用「蕭豪」韻。穆堂未遇時,受知於阮亭;故哭阮亭五古一篇,功;用「蕭豪」韻。姜西溟《哭徐健庵司寇》詩,用張文昌《哭昌黎》韻,想見古人聲應氣求,後先推挽之盛。
bā shí qī
八十七
wú xiāng wén xué cáo zhī, zì lì wéi, yǐ hǎo míng pín qí jiā. zhōng nián jù wáng, shī gǎo shén fù. sù suí yuán jiàn zèng yún: péng huò nián nián jìng yǎn fēi, hǎo fēng chuī shàng jì hé yī. qīng shān yī jué hè tóng mèng, bái fà mǎn tóu huā dǎ wéi. kěn yǔ fán qín zhēng yǐn zhuó? guǒ rán tiān mǎ tuō ān guǐ. táo guī bǐng bà guān hé shì? chū chù rú gōng shì suǒ xī.
吾鄉文學曹芝,字荔帷,以好名貧其家。中年遽亡,詩稿甚富。《宿隨園》見贈云:「蓬藿年年靜掩扉,好風吹上芰荷衣。青山一覺鶴同夢,白髮滿頭花打圍。肯與凡禽爭飲啄?果然天馬脫鞍軌。陶歸邴罷關何事?出處如公世所稀。」
bā shí bā
八十八
dīng chǒu chūn, chén gǔ yú xiù shī yī cè, lái gào yǔ yuē: dé yī shī rén yǐ. shì huáng xīng yán zài shān zhōng. sān rén pī dú, nǎi cháng zhōu dǒng cháo zì dōng tíng zhě suǒ zuò yě. qí jīng kǒu dù jiāng yún: qīng fān rú yè xià wú tóu, wǎn jǐng cāng máng dòng kè chóu. yún jìng wú chéng shān guò yǔ, jiāng kōng guā bù yàn héng qiū. líng yīn jǐ chù yān zhōng sì, dēng yǐng shuí jiā shuǐ shàng lóu? zuì shì èr fēn míng yuè hǎo, yù xiāo shēng lǐ sù yáng zhōu. xiǎng jiàn qí rén tì tǎng. guǐ wèi yuè dǐ chāo, zhī yǔ xiāng tíng tóng zhōng jìn shì, rù cí guǎn. yǔ fāng xǐ xiāng jiāo zhī rì zhèng zhǎng. bù liào sàn guǎn hòu, jìng bìng zú. yú yīn sī wèi jiàn qí rén, xiān yín qí shī ér xiāng mù zhě, yī wèi jiǎng jūn shì quán, yī wèi táo jūn yuán zǎo, jiē gé shí yú nián, xīn rán wò shǒu wéi dǒng jūn zé shǐ zhōng gé miàn. qú wèi bì zhī míng míng zhōng yǒu cǐ yī zhī jǐ yě, wū hū!
丁丑春,陳古愚袖詩一冊,來告予曰:「得一詩人矣。」適黃星岩在山中。三人披讀,乃常州董潮、字東亭者所作也。其《京口渡江》云:「輕帆如葉下吳頭,晚景蒼茫動客愁。雲淨蕪城山過雨,江空瓜步雁橫秋。鈴音幾處煙中寺,燈影誰家水上樓?最是二分明月好,玉簫聲里宿揚州。」想見其人倜儻。癸未閱邸抄,知與香亭同中進士,入詞館。予方喜相交之日正長。不料散館後,竟病卒。余因思未見其人,先吟其詩而相慕者,一為蔣君士銓,一為陶君元藻,皆隔十餘年,欣然握手;惟董君則始終隔面。渠未必知冥冥中有此一知己也,嗚呼!
bā shí jiǔ
八十九
cáo dàn quán shī: hán yǔ huā rú bào hèn rén. fāng zǐ yún yún: xiàng rì huā rú bào fù rén. chén gǔ yú yún: xīn lǜ shù rú rén shào nián. sān rén diào tóng ér gè miào.
曹澹泉詩:「含雨花如抱恨人。」方子云云:「向日花如暴富人。」陳古愚云:「新綠樹如人少年。」三人調同而各妙。
jiǔ shí
九十
hú guǎng péng xiāng nán tíng méi, yǔ zhǎng shā chén kè mǐn gōng jiāo hǎo guò suí yuán shí, nián yǐ qī shí, jí xí fù shī, yǒu luò rì hóng wèi jǐn, yáo shān qīng yù lái zhī jù. yú ài shǎng zhī. zài qín huái hé kǒu zhàn yún: qín huái hé pàn luàn shā tīng, fāng cǎo hún shēng liù dài qīng. chūn qù yǔ zhōng rén bù xī, dù juān tí yǔ luò huā tīng. xiāng nán huà xiǎo xiàng: yī sǒu zuò shì zhōng, páng yǒu tōu ér, chí fǔ xué dòng ér kuī, hào qiè bǐ yú wǒ lǎo péng tú. jiàn zhě dà xiào. qiū xī sù píng xū gé yún: xún yōu zhù cǐ shān, qiū shēng jí wú xìng. yī gé xián xī yáng, bàn jiāng hóng bù dìng. dàn dàn mù yún dī, mò mò sōng yīn míng. yáo jiàn gé lín dēng, hán kōng shēng yuǎn yìng.
湖廣彭湘南廷梅,與長沙陳恪敏公交好;過隨園時,年已七十,即席賦詩,有「落日紅未盡,遙山青欲來」之句。余愛賞之。在秦淮河口占云:「秦淮河畔亂沙汀,芳草魂生六代青。春去雨中人不惜,杜鵑啼與落花聽。」湘南畫小像:一叟坐室中,旁有偷兒,持斧穴洞而窺,號「竊比於我老彭圖」。見者大笑。《秋夕宿憑虛閣》云:「尋幽住此山,秋聲即吾性。一閣銜夕陽,半江紅不定。淡淡暮雲低,漠漠松陰暝。遙見隔林燈,寒空生遠映。」
jiǔ shí yī
九十一
xī rén chēng wáng càn jīng sī, bù néng yǒu jiā yú sù gòu, gù zhuō sù bù rú qiǎo chí. cǐ yán shì yě. rán duì kè huī háo, wén bù jiā diǎn, yì shì lè shì. yú píng shēng suǒ jiàn mǐn yú shī zhě sì rén: qián bèi zhōng, yī wèi gōng zhān zhāng nán huá péng sūn, yī wèi xué shì zhōu lán pō zhǎng fā tóng xué zhōng, yī wèi hóu yí mén jiā jìn, wèi jīn jìn shì zhào yàn: jù kě yǐ jī bō shēng zhōng, wàn yán yǐ mǎ. yǐ chǒu yǔ zǎi jiāng níng, hóu wèi èr yǐn, zhāo zhī xiǎo yǐn. hóu jí xí yǒu lóng pán hǔ jù jiāng shān zhù, bì hé zhū lián wén zì jiāo zhī jù, xī wàng qí quán piān. hòu dé kuáng yì zhī jí, sǐ zhèn jiāng huáng tài shǒu shǔ zhōng. qín jiàn quán kū yǐ shī yún: kè chuán jīng kǒu fù yīn lái, wú jì chóu yún wàng bù kāi. qī zǐ bàn chuán guī hǎi jiào, tú shū qiān zhì fù hāo lái. lóng shé yīng yǒu qián shēng mèng, yǔ zhòu shuí wèi kuàng shì cái? ào nǎo rén tiān jīn yì lù, xīn shī dìng yǐ mǎn quán tái. yòu yuē: ruò shǐ jiǔ yuán zhēn jí dì, shèng jiào wǔ dǒu liàn wēi guān.
昔人稱王粲精思,不能有加於宿構,故拙速不如巧遲。此言是也。然對客揮毫,文不加點,亦是樂事。余平生所見敏於詩者四人:前輩中,一為宮詹張南華鵬猻,一為學士周蘭坡長發;同學中,一為侯夷門嘉縉,——為金進士兆燕:俱可以擊缽聲終,萬言倚馬。乙丑予宰江寧,侯為貳尹,招之小飲。侯即席有「龍蟠虎踞江山助,璧合珠聯文字交」之句,惜忘其全篇。後得狂易之疾,死鎮江黃太守署中。秦澗泉哭以詩云:「客傳京口訃音來,無際愁雲望不開。妻子半船歸海嶠,圖書千帙付蒿萊。龍蛇應有前生夢,宇宙誰為曠世才?懊惱人天今異路,新詩定已滿泉台。」又曰:「若使九原真及第,勝教五斗戀微官。」
jiǔ shí èr
九十二
yú sàn guǎn chū dōu, zǒu bié nán huá xiān shēng. xiān shēng qǔ zhǐ, jí shū sòng bié yún: qīng shí zhòng mín mù, lín yù jiǎn liáng cái. jīng shù píng shēng yù, wén zhāng wǒ bèi tuī. zuì cí liáo lù lǚ, yín xiàng fèng huáng tái. mín lì dōng nán jí, jūn qí bǎo zhàng zāi. juàn yán sāng zǐ jìn, zhèng zhòng xī fēn jīn. zàn chuò sān dū bǐ, jiāng tīng wǔ kuà yín. fēng liú wèi zhèng měi, kǎi tì rù rén shēn. qiān lǐ tóng míng yuè, xiāng sī jì hǎo yīn.
余散館出都,走別南華先生。先生取紙,疾書《送別》云:「清時重民牧,臨御簡良才。經術平生裕,文章我輩推。醉辭鷯鷺侶,吟向鳳凰台。民力東南急,君其保障哉。」「眷言桑梓近,鄭重惜分襟。暫輟《三都》筆,將聽《五挎吟》。風流為政美,愷悌入人深。千里同明月,相思寄好音。」
jiǔ shí sān
九十三
guǐ yǒu xià wǔ, zhōu lán pō pān yún xuān liǎng xué shì tóng yǐn suí yuán jiàn àn shàng yǒu dōng pō shī, xié zhī xiào yuē: wǒ jí yòng qí chóu chí shí yùn, xù jīn rì shì, kě hū? yú yuē: xìng shèn. mó mò shēn zhǐ, rì yǐng wèi yí, shī yǐ bì yǐ. yuē: qiān zhāng xià mù qīng, yī yǔ xǐ nóng lǜ. qián yuè yóu suí yuán, lín luán kàn wèi zú. běi yǒu tān zhòu mián, rén qiào biān sháo fù. yún kāi fēng dài yán, shuǐ zhǎng bō wén cù. yǎo tiǎo lí shì chán, shū kuáng xiá qiáo mù. kǒng fèi shí qiān gū, hé céng zài sān dú? liú huǒ tǔ hóng ruí, lín huáng xuē qīng yù. lǎo yǒu zhōng zhōu guī, chén rén àn qián fú. xiāng yuē yǐn wú hé, lián yín rì kě bo. wèi ài hǎo xuān yíng, bù cí lǚ zhēng zhú. jué lèi zhòng wèi yuán, huǎng rù zǐ zhēn gǔ. wú jiǔ jūn xū móu, yǒu yú wǒ suǒ yù. kàn chú shào pǔ guā, gǎn gù zhōu láng qū. jù xǐ tiān yǐ qíng, mò yà kè bù sù.
癸酉夏五,周蘭坡、潘筠軒兩學士同飲隨園;見案上有東坡詩,擷之笑曰:「我即用其仇池石韻,序今日事.,可乎?」余曰:「幸甚。」磨墨申紙,日影未移,詩已畢矣。曰:「千章夏木清,一雨洗濃綠。前月游隨園,林巒看未足。北牖貪晝眠,人誚邊韶腹。雲開峰黛妍,水長波紋蹙。窈窕離市廛,疏狂狎樵牧。恐費十千沽,何曾再三瀆?榴火吐紅蕤,林篁削青玉。老友中州歸,陳人案前伏。相約飲無何,聯吟日可卜。為愛好軒楹,不辭屢徵逐。絕類仲蔚園,恍入子真谷。無酒君須謀,有魚我所欲。看鋤邵圃瓜,敢顧周郎曲。劇喜天已晴,莫訝客不速。」
jiǔ shí sì
九十四
zōng tíng zài jiāng shì qiū shēng guǎn, jí xí hé yú sì jué yún: zuò duì míng shān liè qǐ yán, lí huā zhēng yàn mù qiū tiān. bǎi nián chuán dé shī rén zhái, xiān bǎ huáng jīn zhù làng xiān. jìn guō yáo fēng zuǒ yòu dāng, fān qiáng lì lì yuǎn tiān zhǎng. nǚ qiáng chuān guò shū lín wài, fàng chū cán xiá chèn xī yáng. shān yāo qí shí zuì líng pīng, ǎi zuò lán gàn qū zuò píng. xuǎn dé yún gēn zuò chuī dí, xīn shēng fēn yǔ wàn jiā tīng. huì láng zhōng jiǔ yǎn bō xié, yī qǔ qīng gē è zhòng huā. ān dé jiāng shēn zuò me fèng, xiāng cóng zhǎng bàn cì tóng huā?
棕亭在江氏秋聲館,即席和餘四絕云:「坐對名山列綺筵,籬花爭艷暮秋天。百年傳得詩人宅,先把黃金鑄浪仙。」「近郭遙峰左右當,帆檣歷歷遠天長。女牆穿過疏林外,放出殘霞襯夕陽。」「山腰奇石最伶俜,矮作闌干曲作屏。選得雲根坐吹笛,新聲分與萬家聽。」「惠郎中酒眼波斜,一曲清歌遏眾嘩。安得將身作麼鳳,香叢長伴刺桐花?」
jiǔ shí wǔ
九十五
shàn xiě kè qíng zhě, xī rén shī, rú: zhǐ yīn xiāng jiàn jìn, zhuǎn zhì jiǔ wú shū. jìn xiāng xīn gèng qiè, bù gǎn wèn lái rén. shàn xiě bié qíng zhě, rú: kě lián gāo chù wàng, yóu jiàn gù rén chē. xiāng kàn shàng wèi yuǎn, bù gǎn jù huí zhōu.
善寫客情者,昔人詩,如:「只因相見近,轉致久無書。」「近鄉心更怯,不敢問來人。」善寫別情者,如:「可憐高處望,猶見故人車。」「相看尚未遠,不敢遽回舟。」
jiǔ shí liù
九十六
wèi xué xīn nán zú, zhī jūn gèng yǎn fēi. xiàng sī zèng yǒu shī yě. yī diǎn cūn qián huǒ, shuí jiā wèi yǎn fēi. táng shān rén cūn xíng shī yě. liǎng yā fēi zì, jūn miào.
「為學心難足,知君更掩扉。」項斯《贈友》詩也。「一點村前火,誰家未掩扉。」唐山人《村行》詩也。兩押「扉」字,均妙。
jiǔ shí qī
九十七
hé nán yuán guǎn yú wāng shì, qí zūn rén lǐ zhī shèn zhì hòu qí zi fēi jiě shì zhě, ér kē zé guǎn kè zhuǎn yán. nán yuán fù shī yún: jí guǎn fán xián zǐ yè shēng, gōng shāng qiáng bàn bù fēn míng. lǎo fū tīng guàn kāi yuán qǔ, tīng dào cán táng kè kè jīng.
何南園館於汪氏,其尊人禮之甚至;後其子非解事者,而苛責館課轉嚴。南園賦詩云:「急管繁弦《子夜》聲,宮商強半不分明。老夫聽慣開元曲,聽到殘唐刻刻驚。」
jiǔ shí bā
九十八
shī yǒu yīn jié qīng cuì, rú xuě zhú bīng sī, fēi rén jiān fán xiǎng jiē yǒu tiān xìng shǐ rán, fēi guān xué wèn. zài táng zé qīng lián yī rén, ér wēn fēi qīng jì zhī. sòng yǒu yáng chéng zhāi, yuán yǒu sà tiān xī, míng yǒu gāo qīng qiū. běn cháo jì zhī zhě, qí wéi huáng shēn tián hū?
詩有音節清脆,如雪竹冰絲,非人間凡響;皆有天性使然,非關學問。在唐則青蓮一人,而溫飛卿繼之。宋有楊誠齋,元有薩天錫,明有高青丘。本朝繼之者,其惟黃莘田乎?
jiǔ shí jiǔ
九十九
wú lǔ zhāi xián, zǎi gān quán, yǒu huì zhèng bù xìng wú zi, sì shí ér cú. qí shī gǎo shī sàn, jǐn jì qí sòng yǒu yún: yáo zhī bái fà xiāng sī kǔ, mǎ shàng féng rén biàn jì shū. guò luò yáng yún: zuì xiàn shào nián néng xié cè, zhì jīn tiān zǐ zhòng shū shēng. yá zhāi ǒu chéng yún: hòu lì jiě tóu shān kè cì, xī tóng bù sǎo yìn chuáng huā. jīng jiāng yún: yáng zi jiāng tóu yuè zhèng míng, yè shēn fēng lòu qiè qī qīng. lín zhōu yǒu kè héng chuī dí, shì shuō gù rén lí bié qíng.
吳魯齋賢,宰甘泉,有惠政;不幸無子,四十而殂。其詩稿失散,僅記其《送友》云:「遙知白髮相思苦,馬上逢人便寄書。」《過洛陽》云:「最羨少年能挾策,至今天子重書生。」《衙齋偶成》云:「候吏解投山客刺,奚童不掃印床花。」《京江》云:「揚子江頭月正明,夜深風露怯淒清。鄰舟有客橫吹笛,似說故人離別情。」
yī bǎi
一百
ǒu jiàn wǎn táng rén cí mǒu jié dù qī lǜ yī shǒu, qián sì jù yún: qù wéi zhī jǐ zhù wéi qīn, yù cè léi cān lǚ qūn xún. wàn lǐ jiā shān guī yǎng zhì, shí nián mén guǎn shòu ēn shēn. dú zhī yī wǎng qíng shēn, bì shì jūn zǐ zhōng yǒu zhì xìng zhě yě. hèn bù yǒu qí rén yú qiān zài yǐ shàng. xī bù néng jì qí quán shǒu yǔ qí xìng míng. tā rì fān xié quán táng shī, zì néng yù zhī.
偶見晚唐人辭某節度七律一首,前四句云:「去違知己住違親,欲策羸驂屢逡巡。萬里家山歸養志,十年門館受恩身。」讀之一往情深,必士君子中有至性者也。恨不友其人於千載以上。惜不能記其全首與其姓名。他日翻擷《全唐詩》,自能遇之。