suí yáng dì zhī xìng jiāng dū yě, mìng sī kōng yáng sù shǒu xī jīng. sù jiāo guì, yòu yǐ shí luàn, tiān xià zhī quán zhòng wàng chóng zhě mò wǒ ruò yě, shē guì zì fèng, lǐ yì rén chén. měi gōng qīng rù yán, bīn kè shàng yè, wèi cháng bù jù chuáng ér jiàn, lìng měi rén pěng chū, shì bì luó liè, pō jiàn yú shàng. mò nián yù shén, wú fù zhī suǒ fù hè, yǒu fú wēi chí diān zhī xīn.
隋炀帝之幸江都也,命司空杨素守西京。素骄贵,又以时乱,天下之权重望崇者莫我若也,奢贵自奉,礼异人臣。每公卿入言,宾客上谒,未尝不踞床而见,令美人捧出,侍婢罗列,颇僭于上。末年愈甚,无复知所负荷,有扶危持颠之心。
yī rì, wèi gōng lǐ jìng yǐ bù yī shàng yè, xiàn qí cè. sù yì jù jiàn. gōng qián yī yuē:" tiān xià fāng luàn, yīng xióng jìng qǐ. gōng wèi dì shì zhòng chén, xū yǐ shōu luó háo jié wèi xīn, bù yí jù jiàn bīn kè." sù liǎn róng ér qǐ, xiè gōng yǔ yǔ, dà yuè, shōu qí cè ér tuì.
一日,卫公李靖以布衣上谒,献奇策。素亦踞见。公前揖曰:“天下方乱,英雄竞起。公为帝室重臣,须以收罗豪杰为心,不宜踞见宾客。”素敛容而起,谢公与语,大悦,收其策而退。
dāng gōng zhī chěng biàn yě, yī jì yǒu shū sè, zhí hóng fú, lì yú qián, dú mù gōng. gōng jì qù, ér zhí fú zhě lín xuān zhǐ lì yuē:" wèn qù zhě chǔ shì dì jǐ? zhù hé chǔ?" gōng jù yǐ duì. jì sòng ér qù.
当公之骋辩也,一妓有殊色,执红拂,立于前,独目公。公既去,而执拂者临轩指吏曰:“问去者处士第几?住何处?”公具以对。妓诵而去。
gōng guī nì lǚ. qí yè wǔ gēng chū, hū wén kòu mén ér shēng dī zhě, gōng qǐ wèn yān. nǎi zǐ yī dài mào rén, zhàng jiē yī náng. gōng wèn:" shuí?" yuē:" qiè, yáng jiā zhī hóng fú jì yě." gōng jù yán rù. tuō yī qù mào, nǎi shí bā jiǔ jiā lì rén yě. sù miàn huà yī ér bài. gōng jīng dá bài. yuē:" qiè shì yáng sī kōng jiǔ, yuè tiān xià zhī rén duō yǐ, wú rú gōng zhě. sī luó fēi dú shēng, yuàn tuō qiáo mù, gù lái bēn ěr." gōng yuē:" yáng sī kōng quán zhòng jīng shī, rú hé?" yuē:" bǐ shī jū yú qì, bù zú wèi yě. zhū jì zhī qí wú chéng, qù zhě zhòng yǐ. bǐ yì bù shèn zhú yě. jì zhī xiáng yǐ, xìng wú yí yān." wèn qí xìng, yuē:" zhāng." wèn qí bó zhòng zhī cì, yuē:" zuì zhǎng." guān qí jī fū yí zhuàng yán cí qì xìng, zhēn tiān rén yě. gōng bù zì yì huò zhī, yù xǐ yù jù, shùn xī wàn lǜ bù ān, ér kuī hù zhě wú tíng jù. shù rì, yì wén zhuī tǎo zhī shēng, yì yì fēi jùn. nǎi xióng fú chéng mǎ, pái tà ér qù, jiāng guī tài yuán.
公归逆旅。其夜五更初,忽闻叩门而声低者,公起问焉。乃紫衣戴帽人,杖揭一囊。公问:“谁?”曰:“妾,杨家之红拂妓也。”公遽延入。脱衣去帽,乃十八九佳丽人也。素面画衣而拜。公惊答拜。曰:“妾侍杨司空久,阅天下之人多矣,无如公者。丝萝非独生,愿托乔木,故来奔耳。”公曰:“杨司空权重京师,如何?”曰:“彼尸居余气,不足畏也。诸妓知其无成,去者众矣。彼亦不甚逐也。计之详矣,幸无疑焉。”问其姓,曰:“张。”问其伯仲之次,曰:“最长。”观其肌肤、仪状、言词、气性,真天人也。公不自意获之,愈喜愈惧,瞬息万虑不安,而窥户者无停屦。数日,亦闻追讨之声,意亦非峻。乃雄服乘马,排闼而去,将归太原。
xíng cì líng shí lǚ shè, jì shè chuáng, lú zhōng pēng ròu qiě shú. zhāng shì yǐ fā zhǎng wěi dì, lì shū chuáng qián. gōng fāng shuā mǎ. hū yǒu yī rén, zhōng xíng, chì rán ér qiú, chéng jiǎn lǘ ér lái. tóu gé náng yú lú qián, qǔ zhěn yī wò, kàn zhāng shū tóu. gōng nù shén, wèi jué, yóu shuā mǎ. zhāng shú shì qí miàn, yī shǒu wò fā, yī shǒu yìng shēn yáo shì gōng, lìng wù nù. jí jí shū tóu bì, liǎn rèn qián wèn qí xìng. wò kè dá yuē:" xìng zhāng." duì yuē:" qiè yì xìng zhāng, hé shì mèi." jù bài zhī. wèn dì jǐ, yuē:" dì sān." yīn wèn mèi dì jǐ, yuē:" zuì zhǎng." suì xǐ yuē:" jīn duō xìng féng yī mèi." zhāng shì yáo hū:" lǐ láng qiě lái jiàn sān xiōng." gōng zhòu bài zhī. suì huán zuò. yuē:" zhǔ zhě hé ròu?" yuē:" yáng ròu, jì yǐ shú yǐ." kè yuē:" jī." gōng chū shì hú bǐng. kè chōu yāo jiān bǐ shǒu qiè ròu gòng shí. shí jìng, yú ròu luàn qiè sòng lǘ qián shí zhī, shén sù. kè yuē:" guān lǐ láng zhī xíng, pín shì yě. hé yǐ zhì sī yì rén?" yuē:" jìng suī pín, yì yǒu xīn zhě yān. tā rén jiàn wèn, gù bù yán. xiōng zhī wèn, zé bù yǐn ěr." jù yán qí yóu. yuē:" rán zé jiāng hé zhī?" yuē:" jiāng bì dì tài yuán." yuē:" rán, wú gù yí fēi jūn suǒ zhì yě." yuē:" yǒu jiǔ hū?" yuē:" zhǔ rén xī, zé jiǔ sì yě." gōng qǔ jiǔ yī dòu. jì xún, kè yuē:" wú yǒu shǎo xià jiǔ wù, lǐ láng néng tóng zhī hū?" yuē:" bù gǎn." yú shì kāi gé náng, qǔ yī rén tóu bìng xīn gān, què tóu náng zhōng, yǐ bǐ shǒu qiè xīn gān, gòng shí zhī. yuē:" cǐ rén tiān xià fù xīn zhě, xián zhī shí nián, jīn shǐ huò zhī, wú hàn shì yǐ." yòu yuē:" guān lǐ láng yí xíng qì yǔ, zhēn zhàng fū yě. yì wén tài yuán yǒu yì rén hū?" yuē:" cháng shí yī rén, yú wèi zhī zhēn rén yě. qí yú, jiàng shuài ér yǐ." yuē:" hé xìng?" yuē:" jìng zhī tóng xìng." yuē:" nián jǐ?" yuē:" jǐn èr shí." yuē:" jīn hé wéi?" yuē:" zhōu jiāng zhī zǐ." yuē:" shì yǐ. yì xū jiàn zhī. lǐ láng néng zhì wú yī jiàn hū?" yuē:" jìng zhī yǒu liú wén jìng zhě, yǔ zhī xiá. yīn wén jìng jiàn zhī kě yě. rán xiōng hé wéi?" yuē:" wàng qì zhě yán tài yuán yǒu qí qì, shǐ fǎng zhī. lǐ láng míng fā, hé rì dào tài yuán?" jìng jì zhī rì, yuē:" dá zhī míng rì, rì fāng shǔ, hòu wǒ yú fén yáng qiáo." yán qì, chéng lǘ ér qù, qí xíng ruò fēi, huí gù yǐ shī. gōng yǔ zhāng shì qiě jīng qiě xǐ, jiǔ zhī, yuē:" liè shì bù qī rén. gù wú wèi." cù biān ér xíng.
行次灵石旅舍,既设床,炉中烹肉且熟。张氏以发长委地,立梳床前。公方刷马。忽有一人,中形,赤髯而虬,乘蹇驴而来。投革囊于炉前,取枕欹卧,看张梳头。公怒甚,未决,犹刷马。张熟视其面,一手握发,一手映身摇示公,令勿怒。急急梳头毕,敛衽前问其姓。卧客答曰:“姓张。”对曰:“妾亦姓张,合是妹。”遽拜之。问第几,曰:“第三。”因问妹第几,曰:“最长。”遂喜曰:“今多幸逢一妹。”张氏遥呼:“李郎且来见三兄。”公骤拜之。遂环坐。曰:“煮者何肉?”曰:“羊肉,计已熟矣。”客曰:“饥。”公出市胡饼。客抽腰间匕首切肉共食。食竟,余肉乱切送驴前食之,甚速。客曰:“观李郎之行,贫士也。何以致斯异人?”曰:“靖虽贫,亦有心者焉。他人见问,故不言。兄之问,则不隐耳。”具言其由。曰:“然则将何之?”曰:“将避地太原。”曰:“然,吾故〔疑〕非君所致也。”曰:“有酒乎?”曰:“主人西,则酒肆也。”公取酒一斗。既巡,客曰:“吾有少下酒物,李郎能同之乎?”曰:“不敢。”于是开革囊,取一人头并心肝,却头囊中,以匕首切心肝,共食之。曰:“此人天下负心者,衔之十年,今始获之,吾憾释矣。”又曰:“观李郎仪形器宇,真丈夫也。亦闻太原有异人乎?”曰:“尝识一人,愚谓之真人也。其余,将帅而已。”曰:“何姓?”曰:“靖之同姓。”曰:“年几?”曰:“仅二十。”曰:“今何为?”曰:“州将之子。”曰:“似矣。亦须见之。李郎能致吾一见乎?”曰:“靖之友刘文静者,与之狎。因文静见之可也。然兄何为?”曰:“望气者言太原有奇气,使访之。李郎明发,何日到太原?”靖计之日,曰:“达之明日,日方曙,候我于汾阳桥。”言讫,乘驴而去,其行若飞,回顾已失。公与张氏且惊且喜,久之,曰:“烈士不欺人。固无畏。”促鞭而行。
jí qī, rù tài yuán. guǒ fù xiāng jiàn. dà xǐ, xié yì liú shì. zhà wèi wén jìng yuē:" yǐ shàn xiāng zhě sī jiàn láng jūn, qǐng yíng zhī." wén jìng sù qí qí rén, yī dàn wén yǒu kè shàn xiāng, jù zhì shǐ yíng zhī. shǐ huí ér zhì, bù shān bù lǚ, tì qiú ér lái, shén qì yáng yáng, mào yǔ cháng yì. qiú rán mò jū mò zuò, jiàn zhī xīn sǐ. yǐn shù bēi, zhāo jìng yuē:" zhēn tiān zǐ yě!" gōng yǐ gào liú, liú yì xǐ, zì fù. jì chū, ér qiú rán yuē:" wú dé shí bā jiǔ yǐ. rán xū dào xiōng jiàn. lǐ láng yí yǔ yī mèi fù rù jīng. mǒu rì wǔ shí, fǎng wǒ yú mǎ xíng dōng jiǔ lóu xià. xià yǒu cǐ lǘ jí shòu lǘ, jí wǒ yǔ dào xiōng jù zài qí shàng yǐ. dào jí dēng yān." yòu bié ér qù. gōng yǔ zhāng shì fù yīng zhī.
及期,入太原。果复相见。大喜,偕诣刘氏。诈谓文静曰:“以善相者思见郎君,请迎之。”文静素奇其人,一旦闻有客善相,遽致使迎之。使回而至,不衫不履,裼裘而来,神气扬扬,貌与常异。虬髯默居末坐,见之心死。饮数杯,招靖曰:“真天子也!”公以告刘,刘益喜,自负。既出,而虬髯曰:“吾得十八九矣。然须道兄见。李郎宜与一妹复入京。某日午时,访我于马行东酒楼下。下有此驴及瘦驴,即我与道兄俱在其上矣。到即登焉。”又别而去。公与张氏复应之。
jí qī fǎng yān, wǎn jiàn èr chéng. lǎn yī dēng lóu, qiú rán yǔ yī dào shì fāng duì yǐn, jiàn gōng jīng xǐ, zhào zuò. wéi yǐn shí shù xún, yuē:" lóu xià guì zhōng yǒu qián shí wàn. zé yī shēn yǐn chǔ zhù yī mèi. mǒu rì fù huì wǒ yú fén yáng qiáo." rú qī zhì, jí dào shì yǔ qiú rán yǐ dào yǐ. jù yè wén jìng, shí fāng yì qí, yī ér huà xīn yān. wén jìng fēi shū yíng wén huáng kàn qí. dào shì duì yì, qiú rán yǔ gōng bàng shì yān. é ér wén huáng dào lái, jīng cǎi jīng rén, cháng yī ér zuò. shén qì qīng lǎng, mǎn zuò fēng shēng, gù pàn wěi rú yě. dào shì yī jiàn cǎn rán, xià qí zǐ yuē:" cǐ jú quán shū yǐ! yú cǐ shī què jú zāi! jiù wú lù yǐ! fù xī yán!" bà yì ér qǐng qù, jì chū, wèi qiú rán yuē:" cǐ shì jiè fēi gōng shì jiè, tā fāng kě yě. miǎn zhī, wù yǐ wéi niàn." yīn gòng rù jīng. qiú rán yuē:" jì lǐ láng zhī chéng, mǒu rì fāng dào. dào zhī míng rì, kě yǔ yī mèi tóng yì mǒu fāng qū xiǎo zhái xiāng fǎng. lǐ láng xiāng cóng yī mèi, xuán rán rú qìng. yù lìng xīn fù zhī yè, jiān yì cóng róng, wú qián què yě." yán bì, xū jiē ér qù.
及期访焉,宛见二乘。揽衣登楼,虬髯与一道士方对饮,见公惊喜,召坐。围饮十数巡,曰:“楼下柜中有钱十万。择一深隐处驻一妹。某日复会我于汾阳桥。”如期至,即道士与虬髯已到矣。俱谒文静,时方弈棋,揖而话心焉。文静飞书迎文皇看棋。道士对弈,虬髯与公傍侍焉。俄而文皇到来,精采惊人,长揖而坐。神气清朗,满坐风生,顾盼炜如也。道士一见惨然,下棋子曰:“此局全输矣!于此失却局哉!救无路矣!复奚言!”罢弈而请去,既出,谓虬髯曰:“此世界非公世界,他方可也。勉之,勿以为念。”因共入京。虬髯曰:“计李郎之程,某日方到。到之明日,可与一妹同诣某坊曲小宅相访。李郎相从一妹,悬然如磬。欲令新妇祗谒,兼议从容,无前却也。”言毕,吁嗟而去。
gōng cè mǎ ér guī. jí dào jīng, suì yǔ zhāng shì tóng wǎng. nǎi yī xiǎo bǎn mén zǐ. kòu zhī, yǒu yīng zhě, bài yuē:" sān láng lìng hòu lǐ láng yī niáng zǐ jiǔ yǐ." yán rù zhòng mén, mén yù zhuàng. bì sì shí rén, luó liè tíng qián. nú èr shí rén, yǐn gōng rù dōng tīng. tīng zhī chén shè, qióng jí zhēn yì, xiāng zhōng zhuāng lián guān jìng shǒu shì zhī shèng, fēi rén jiān zhī wù. jīn zhì zhuāng shì bì, qǐng gēng yī, yī yòu zhēn yì. jì bì, chuán yún:" sān láng lái!" nǎi qiú rán shā mào tì qiú ér lái, yì yǒu lóng hǔ zhī zhuàng, huān rán xiāng jiàn, cuī qí qī chū bài, gài yì tiān rén ěr. suì yán zhōng táng, chén shè pán yán zhī shèng, suī wáng gōng jiā bù móu yě. sì rén duì zhuàn qì, chén nǚ lè èr shí rén, liè zòu yú qián, shì cóng tiān jiàng, fēi rén jiān zhī qū. shí bì, xíng jiǔ. jiā rén zì dōng táng yú chū èr shí chuáng, gè yǐ jǐn xiù pà fù zhī. jì chén, jǐn qù qí pà, nǎi wén bù yào shi ěr. qiú rán yuē:" cǐ jǐn bǎo huò quán bèi zhī shù. wú zhī suǒ yǒu, xī yǐ chōng zèng. hé zhě? yù yú cǐ shì jiè qiú shì, dāng lóng zhàn sān èr shí zài, jiàn shǎo gōng yè. jīn jì yǒu zhǔ, zhù yì hé wéi? tài yuán lǐ shì, zhēn yīng zhǔ yě! sān wǔ nián nèi, jí dāng tài píng. lǐ láng yǐ qí tè zhī cái fǔ qīng píng zhī zhǔ, jié xīn jǐn shàn, bì jí rén chén. yī mèi yǐ tiān rén zhī zī, yùn bù shì zhī yì, cóng fū zhī guì, yǐ shèng xuān shang. fēi yī mèi bù néng shí lǐ láng, fēi lǐ láng bù néng róng yī mèi. qǐ lù zhī guì, jì huì rú qī, hǔ xiào fēng shēng, lóng yín yún cuì, gù fēi ǒu rán yě. chí yú zhī zèng, yǐ zuǒ zhēn zhǔ, zàn gōng yè yě, miǎn zhī zāi! cǐ hòu shí nián, dāng dōng nán shù qiān lǐ wài yǒu yì shì, shì wú dé shì zhī qiū yě. yī mèi yǔ lǐ láng kě lì jiǔ dōng nán xiāng hè." yīn mìng jiā tóng liè bài, yuē:" lǐ láng yī mèi, shì rǔ zhǔ yě." yán qì, yǔ qí qī cóng yī nú, chéng mǎ ér qù. shù bù, suì bù fù jiàn. gōng jù qí zhái, nǎi wèi háo jiā, dé yǐ zhù wén huáng dì gòu zhī zī, suì kuāng tiān xià.
公策马而归。即到京,遂与张氏同往。乃一小版门子。扣之,有应者,拜曰:“三郎令候李郎一娘子久矣。”延入重门,门愈壮。婢四十人,罗列廷前。奴二十人,引公入东厅。厅之陈设,穷极珍异,箱中妆奁冠镜首饰之盛,非人间之物。巾栉妆饰毕,请更衣,衣又珍异。既毕,传云:“三郎来!”乃虬髯纱帽裼裘而来,亦有龙虎之状,欢然相见,催其妻出拜,盖亦天人耳。遂延中堂,陈设盘筵之盛,虽王公家不侔也。四人对馔讫,陈女乐二十人,列奏于前,似从天降,非人间之曲。食毕,行酒。家人自东堂舁出二十床,各以锦绣帕覆之。既陈,尽去其帕,乃文簿钥匙耳。虬髯曰:“此尽宝货泉贝之数。吾之所有,悉以充赠。何者?欲于此世界求事,当龙战三二十载,建少功业。今既有主,住亦何为?太原李氏,真英主也!三五年内,即当太平。李郎以奇特之才辅清平之主,竭心尽善,必极人臣。一妹以天人之姿,蕴不世之艺,从夫之贵,以盛轩裳。非一妹不能识李郎,非李郎不能荣一妹。起陆之贵,际会如期,虎啸风生,龙吟云萃,固非偶然也。持余之赠,以佐真主,赞功业也,勉之哉!此后十年,当东南数千里外有异事,是吾得事之秋也。一妹与李郎可沥酒东南相贺。”因命家童列拜,曰:“李郎、一妹,是汝主也。”言讫,与其妻从一奴,乘马而去。数步,遂不复见。公据其宅,乃为豪家,得以助文皇缔构之资,遂匡天下。
zhēn guān shí nián, gōng yǐ zuǒ pú yè píng zhāng shì. shì nán mán rù zòu yuē:" yǒu hǎi chuán qiān sōu, jiǎ bīng shí wàn, rù fú yú guó, shā qí zhǔ zì lì. guó yǐ dìng yǐ." gōng xīn zhī qiú rán dé shì yě. guī gào zhāng shì, jù yī bài hè, lì jiǔ dōng nán zhù bài zhī.
贞观十年,公以左仆射平章事。适南蛮入奏曰:“有海船千艘,甲兵十万,入扶余国,杀其主自立。国已定矣。”公心知虬髯得事也。归告张氏,具衣拜贺,沥酒东南祝拜之。
nǎi zhī zhēn rén zhī xìng yě, fēi yīng xióng suǒ jì, kuàng fēi yīng xióng hū! rén chén zhī miù sī luàn zhě, nǎi táng bì zhī jù zǒu lún ěr. wǒ huáng jiā chuí fú wàn yè, qǐ xū rán zāi! huò yuē:" wèi gōng zhī bīng fǎ, bàn nǎi qiú rán suǒ chuán ěr."
乃知真人之兴也,非英雄所冀,况非英雄乎!人臣之谬思乱者,乃螳臂之拒走轮耳。我皇家垂福万叶,岂虚然哉!或曰:“卫公之兵法,半乃虬髯所传耳。”