guǎng dé zhōng, yǒu sūn kè xiù cái zhě, yīn xià dì, yóu yú luò zhōng. zhì wèi wáng chí pàn, hū yǒu yī dà dì, tǔ mù jiē xīn. lù rén zhǐ yún:" sī yuán shì zhī dì yě."
广德中,有孙恪秀才者,因下第,游于洛中。至魏王池畔,忽有一大第,土木皆新。路人指云:“斯袁氏之第也。”
kè jìng wǎng kòu fēi, wú yǒu yīng zhě. hù cè yǒu xiǎo fáng, lián wéi pō jié, wèi cì kè zhī suǒ. kè suì qiān lián ér rù. liáng jiǔ, hū wén qǐ guān zhě, yī nǚ zǐ guāng róng jiàn wù, yàn lì jīng rén, zhū chū dí qí yuè huá, liǔ zhà hán qí yān mèi, lán fēn líng zhuó, yù yíng chén qīng. kè yí zhǔ rén zhī chǔ zǐ, dàn qián kuī ér yǐ. nǚ zhāi tíng zhōng zhī xuān cǎo, níng sī jiǔ lì, suì yín shī yuē:" bǐ jiàn shì wàng yōu, cǐ kàn tóng fǔ cǎo. qīng shān yǔ bái yún, fāng zhǎn wǒ huái bào."
恪径往扣扉,无有应者。户侧有小房,帘帷颇洁,谓伺客之所。恪遂褰帘而入。良久,忽闻启关者,一女子光容鉴物,艳丽惊人,珠初涤其月华,柳乍含其烟媚,兰芬灵濯,玉莹尘清。恪疑主人之处子,但潜窥而已。女摘庭中之萱草,凝思久立,遂吟诗曰:“彼见是忘忧,此看同腐草。青山与白云,方展我怀抱。”
yín fěng jì bì, róng sè cǎn rán, yīn lái qiān lián, hū dǔ kè, suì jīng cán rù hù, shǐ qīng yī jí zhī yuē:" zi hé rén, ér xī xiàng yú cǐ?"
吟讽既毕,容色惨然,因来褰帘,忽睹恪,遂惊惭入户,使青衣诘之曰:“子何人,而夕向于此?”
kè nǎi yǔ shì shuì jū zhī shì, yuē:" bù xìng chōng tū, pō yì cán hài, xìng wàng chén dá yú xiǎo niáng zǐ."
恪乃语是税居之士,曰:“不幸冲突,颇益惭骇,幸望陈达于小娘子。”
qīng yī jù yǐ gào. nǚ yuē:" mǒu zhī chǒu zhuō, kuàng bù xiū róng, láng jūn jiǔ pàn lián wéi, dāng jǐn suǒ dǔ, qǐ gǎn gèng huí bì yé? yuàn láng jūn shǎo rén nèi tīng, dāng zàn shì zhuāng ér chū."
青衣具以告。女曰:“某之丑拙,况不修容,郎君久盼帘帷,当尽所睹,岂敢更回避耶?愿郎君少仁内厅,当暂饰装而出。”
kè mù qí róng měi, xǐ bù zì shèng, jí qīng yī yuē:" shuí shì zhī zǐ?"
恪慕其容美,喜不自胜,诘青衣曰:“谁氏之子?”
yuē:" gù yuán zhǎng guān zhī nǚ, shǎo gū, gèng wú yīn qī, wéi yǔ qiè bèi sān wǔ rén jù cǐ dì ěr. xiǎo niáng zǐ jiàn wèi shì rén, qiě qiú shòu yě."
曰:“故袁长官之女,少孤,更无姻戚,唯与妾辈三五人据此第耳。小娘子见未适人,且求售也。”
liáng jiǔ, nǎi chū jiàn kè, měi yàn yù yú xiàng zhě suǒ dǔ, mìng shì bì jìn chá guǒ yuē:" láng jūn jì wú dì shě, biàn kě qiān náng tuó yú cǐ tīng yuàn zhōng."
良久,乃出见恪,美艳愈于向者所睹,命侍婢进茶果曰:“郎君既无第舍,便可迁囊橐于此厅院中。”
zhǐ qīng yī wèi kè yuē:" shǎo yǒu suǒ xū, dàn gào cǐ bèi."
指青衣谓恪曰:“少有所须,但告此辈。”
kè kuì hé ér yǐ. kè wèi shì, yòu jiàn nǚ zǐ zhī yán lì rú shì, nǎi jìn méi ér qǐng zhī. nǚ yì xīn rán xiāng shòu, suì nà wèi shì. yuán shì shàn zú, jù yǒu jīn zēng, ér kè jiǔ pín, hū chē mǎ huàn ruò, fú wán huá lì, pō wéi qīn yǒu zhī yí yà, duō lái jí bèi kè jìng bù shí duì. kè yīn jiāo jù, bù qiú míng dì, rì qià háo guì, zòng jiǔ kuáng gē. rú cǐ sān sì suì, bù lí luò zhōng. hū yù biǎo xiōng zhāng xián yún chǔ shì. kè wèi yuē:" jì jiǔ kuí jiān, pō sī cóng róng, yuàn xié qīn chóu, yī lái xiāo huà."
恪愧荷而已。恪未室,又见女子之妍丽如是,乃进媒而请之。女亦欣然相受,遂纳为室。袁氏赡足,巨有金缯,而恪久贫,忽车马焕若,服玩华丽,颇为亲友之疑讶,多来诘悖恪竟不实对。恪因骄倨,不求名第,日洽豪贵,纵酒狂歌。如此三四岁,不离洛中。忽遇表兄张闲云处士。恪谓曰:“既久暌间,颇思从容,愿携衾绸,一来宵话。”
zhāng shēng rú qí suǒ yuē. jí yè yǒng jiāng qǐn, zhāng shēng wò kè shǒu, mì wèi zhī yuē:" yú xiōng yú dào mén céng yǒu suǒ shòu, shì guān dì cí sè, yāo qì pō nóng, wèi shěn bié yǒu hé suǒ yù, shì zhī jù xì, bì yuàn jiàn chén. bù rán zhě, dāng shòu huò ěr."
张生如其所约。及夜永将寝,张生握恪手,密谓之曰:“愚兄于道门曾有所授,适观弟词色,妖气颇浓,未审别有何所遇,事之巨细,必愿见陈。不然者,当受祸耳。”
kè yuē:" wèi cháng yǒu tīng yù yě."
恪曰:“未尝有听遇也。”
zhāng shēng yòu yuē:" fū rén bǐng yáng jīng, yāo shòu yīn qì. hún yǎn pò jǐn, rén zé cháng shēng pò yǎn hún xiāo, rén zé lì sǐ. gù guǐ guài wú xíng ér quán yīn yě, xiān rén wú yǐng ér quán yáng yě. yīn yáng zhī shèng shuāi, hún pò zhī jiāo zhàn, zài tǐ ér wēi yǒu shī wèi, mò bù biǎo bái yú qì sè. xiàng guān dì shén cǎi, yīn qīn yáng wèi, xié gàn zhèng fǔ, zhēn jīng yǐ hào, shí yòng jiàn huī, jīn yè qīng shū, gēn dì fú dòng, gǔ jiāng huà tǔ, yán fēi wò dān, bì wèi guài yì suǒ shuò, hé jiān yǐn ér bù pōu qí yóu yě?"
张生又曰:“夫人禀阳精,妖受阴气。魂掩魄尽,人则长生;魄掩魂消,人则立死。故鬼怪无形而全阴也,仙人无影而全阳也。阴阳之盛衰,魂魄之交战,在体而微有失位,莫不表白于气色。向观弟神采,阴侵阳位,邪干正腑,真精已耗,识用渐隳,津液倾输,根蒂浮动,骨将化土,颜非渥丹,必为怪异所铄,何坚隐而不剖其由也?”
kè fāng jīng wù, suì chén qǔ nà zhī yīn. zhāng shēng dà hài yuē:" zhī cǐ shì yě, qí nài zhī hé?"
恪方惊悟,遂陈娶纳之因。张生大骇曰:“只此是也,其奈之何?”
kè yuē:" dì cǔn duó zhī, yǒu hé yì yān."
恪曰:“弟忖度之,有何异焉。”
zhāng yuē:" qǐ yǒu yuán shì hǎi nèi wú guā gé zhī qīn zāi? yòu biàn huì duō néng, zú wèi kě yì yǐ."
张曰:“岂有袁氏海内无瓜葛之亲哉?又辨慧多能,足为可异矣。”
suì gào zhāng yuē:" mǒu yī shēng zhān zhūn, jiǔ chù dòng něi, yīn zī hūn qǔ, pō shì sū xī, bù néng fù yì, hé yǐ wéi jì?"
遂告张曰:“某一生邅迍,久处冻馁,因兹婚娶,颇似苏息,不能负义,何以为计?”
zhāng shēng nù yuē:" dà zhàng fū wèi néng shì rén, yān néng shì guǐ? chuán yún:" yāo yóu rén xīng. rén wú xìn yān, yāo bù zì zuò."
张生怒曰:“大丈夫未能事人,焉能事鬼?传云:“妖由人兴。人无衅焉,妖不自作。”
qiě yì yǔ shēn shú qīn? shēn shòu qí zāi, ér gù qí guǐ guài zhī ēn yì, sān chǐ tóng zǐ, shàng yǐ wéi bù kě, hé kuàng dà zhàng fū hū!"
且义与身孰亲?身受其灾,而顾其鬼怪之恩义,三尺童子,尚以为不可,何况大丈夫乎!”
zhāng yòu yuē:" wú yǒu bǎo jiàn, yì gàn jiàng zhī chóu yà yě, fán yǒu liǎng liǎng, jiàn zhě miè méi, qián hòu shén yàn, bù kě bèi shù. jí cháo fèng jiè, tǎng xié mì shì, bì dǔ qí láng bèi, bù xià xī rì wáng jūn xié bǎo jìng ér zhào yīng wǔ yě. bù rán zhě, zé bù duàn ēn ài ěr."
张又曰:“吾有宝剑,亦干将之俦亚也,凡有魉魉,见者灭没,前后神验,不可备数。诘朝奉借,倘携密室,必睹其狼狈,不下昔日王君携宝镜而照鹦鹉也。不然者,则不断恩爱耳。”
míng rì, kè suì shòu jiàn. zhāng shēng gào qù, zhí shǒu yuē:" shàn cì qí biàn."
明日,恪遂受剑。张生告去,执手曰:“善伺其便。”
kè suì xié jiàn, yǐn yú shì nèi, ér zhōng yǒu nán sè. yuán shì é jué, dà nù ér zé kè yuē:" zi zhī qióng chóu, wǒ shǐ chàng tài, bù gù ēn yì, suì xìng fēi wéi, rú cǐ yòng xīn, zé quǎn zhì bù shí qí yú, qǐ néng lì jié xíng yú rén shì yě!"
恪遂携剑,隐于室内,而终有难色。袁氏俄觉,大怒而责恪曰:“子之穷愁,我使畅泰,不顾恩义,遂兴非为,如此用心,则犬彘不食其余,岂能立节行于人世也!”
kè jì bèi zé, cán yán tì lǜ, kòu tóu yuē:" shòu jiào yú biǎo xiōng, fēi sù xīn yě, yuàn yǐ yǐn xuè wèi méng, gèng bù gǎn yǒu tā yì yǐ."
恪既被责,惭颜惕虑,叩头曰:“受教于表兄,非宿心也,愿以饮血为盟,更不敢有他意矣。”
hàn luò fú dì, yuán shì suì sōu dé qí jiàn, cùn zhé zhī, ruò duàn qīng ǒu ěr. kè yù jù, shì yù bēn bèng. yuán shì nǎi xiào yuē:" zhāng shēng yī xiǎo zi, bù néng yǐ dào yì hǎi qí biǎo dì, shǐ xíng qí xiōng xiǎn, lái dāng rǔ zhī. rán guān zi zhī xīn, de yìng bù rú shì, rán wú pǐ jūn yǐ shù suì yě, zi hé lǜ zāi?"
汗落伏地,袁氏遂搜得其剑,寸折之,若断轻藕耳。恪愈惧,似欲奔迸。袁氏乃笑曰:“张生一小子,不能以道义海其表弟,使行其凶险,来当辱之。然观子之心,的应不如是,然吾匹君已数岁也,子何虑哉?”
kè fāng shāo ān. hòu shù rì, yīn chū yù zhāng shēng, yuē:" nài hé shǐ wǒ liāo hǔ xū, jǐ bù tuō hǔ kǒu ěr."
恪方稍安。后数日,因出遇张生,曰:“奈何使我撩虎须,几不脱虎口耳。”
zhāng shēng wèn jiàn zhī suǒ zài, jù yǐ shí duì. zhāng shēng dà hài yuē:" fēi wú suǒ zhī yě."
张生问剑之所在,具以实对。张生大骇曰:“非吾所知也。”
shēn jù ér bù gǎn lái yè. hòu shí yú nián, yuán shì yǐ jū yù èr zi, zhì jiā shén yán, bù xǐ cān zá. hòu kè zhī cháng ān, yè jiù yǒu rén wáng xiàng guó jìn, suì jiàn yú nán kāng zhāng wàn qǐng dài fū, wèi jīng lüè pàn guān, qiè jiā ér wǎng. yuán shì měi yù qīng sōng gāo shān, níng dì jiǔ zhī, ruò yǒu bù kuài yì.
深惧而不敢来谒。后十余年,袁氏已鞠育二子,治家甚严,不喜参杂。后恪之长安,谒旧友人王相国缙,遂荐于南康张万顷大夫,为经略判官,挈家而往。袁氏每遇青松高山,凝睇久之,若有不快意。
dào duān zhōu, yuán shì yuē:" qù cǐ bàn chéng, jiāng ruán yǒu xiá shān sì, wǒ jiā jiù yǒu mén tú sēng huì yōu, jū yú cǐ sì, bié lái shù shí nián. sēng xíng xià là jí gāo, néng bié xíng hái, shàn chū chén gòu, tǎng jīng bǐ shè shí, pō yì nán xíng zhī fú."
到端州,袁氏曰:“去此半程,江壖有峡山寺,我家旧有门徒僧惠幽,居于此寺,别来数十年。僧行夏腊极高,能别形骸,善出尘垢,倘经彼设食,颇益南行之福。”
kè yuē:" rán."
恪曰:“然。”
suì jù zhāi shū zhī lèi. jí dǐ sì, yuán shì xīn rán, yì fú lǐ zhuāng, xié èr zi yì lǎo sēng yuàn, ruò shú qí jìng zhě. kè pō yì zhī. suì jiāng bì yù huán zǐ yǐ xiàn sēng yuē:" cǐ shì yuàn zhōng jiù wù."
遂具斋蔬之类。及抵寺,袁氏欣然,易服理妆,携二子诣老僧院,若熟其径者。恪颇异之。遂将碧玉环子以献僧曰:“此是院中旧物。”
sēng yì bù xiǎo. jí zhāi bà, yǒu yě yuán shù shí, lián bì xià yú gāo sōng, ér shí yú tái shàng. hòu bēi xiào, mén luó ér yuè. yuán shì cè rán, é mìng bǐ tí sēng bì yuē:" gāng bèi ēn qíng yì cǐ xīn, wú duān biàn huà jǐ yān chén. bù rú zhú bàn guī shān qù, cháng xiào yī shēng yān wù shēn!"
僧亦不晓。及斋罢,有野猿数十,连臂下于高松,而食于台上。后悲啸,扪萝而跃。袁氏恻然,俄命笔题僧壁曰:“刚被恩情役此心,无端变化几湮沉。不如逐伴归山去,长啸一声烟雾深!”
nǎi zhì bǐ yú dì, fǔ èr zi yàn qì shù shēng, yǔ kè yuē:" hǎo zhù hǎo zhù, wú dāng yǒng jué yǐ!"
乃掷笔于地,抚二子咽泣数声,语恪曰:“好住好住,吾当永诀矣!”
suì liè yī huà wéi lǎo yuán, zhuī xiào zhě yuè shù ér qù, jiāng dǐ shēn shān ér fù fǎn shì. kè nǎi jīng jù, ruò hún fēi shén sàng. liáng jiǔ, fǔ èr zi yī tòng, nǎi xún yú lǎo sēng. sēng fāng wù:" cǐ yuán shì pín dào wèi shā mí shí suǒ yǎng. kāi yuán zhōng, yǒu tiān shǐ gāo lì shì jīng guò cǐ, lián qí huì xiá, yǐ shù bó ér yì zhī. wén dǐ luò jīng, xiàn yú tiān zǐ. shí yǒu tiān shǐ lái wǎng, duō shuō qí huì xiá guò rén, zhǎng xún rǎo yú shàng yáng guān nèi, jí ān shǐ zhī luàn, jí bù zhī suǒ zhī. yú xì, bù qī jīn rì gèng dǔ qí guài yì ěr! bì yù huán zhě, běn hē líng hú rén suǒ shī, dāng shí yì suí yuán jǐng ér wǎng, jīn fāng wù yǐ."
遂裂衣化为老猿,追啸者跃树而去,将抵深山而复返视。恪乃惊惧,若魂飞神丧。良久,抚二子一恸,乃询于老僧。僧方悟:“此猿是贫道为沙弥时所养。开元中,有天使高力士经过此,怜其慧黠,以束帛而易之。闻抵洛京,献于天子。时有天使来往,多说其慧黠过人,长驯扰于上阳官内,及安史之乱,即不知所之。于戏,不期今日更睹其怪异耳!碧玉环者,本诃陵胡人所施,当时亦随猿颈而往,今方悟矣。”
kè suì chóu chàng, yǐ zhōu liù qī rì, xié èr zi ér huí zhào, bù fù néng zhī rèn yě.
恪遂惆怅,舣舟六七日,携二子而回棹,不复能之任也。