jìn shì zhào hé, mào wēn qì zhí, xíng yì shén gāo. dà hé chū, yóu wǔ yuán, lù jīng shā qì, dǔ wù bēi tàn. suì yǐn jiǔ, yǔ pū shǐ bìng zuì, yīn qǐn yú shā qì. zhōng xiāo bàn xǐng, yuè sè jiǎo rán, wén shā zhōng yǒu nǚ zǐ bēi yín yuē."
进士赵合,貌温气直,行义甚高。大和初,游五原,路经沙碛,睹物悲叹。遂饮酒,与仆使并醉,因寝于沙碛。中宵半醒,月色皎然,闻沙中有女子悲吟曰。”
yún huán xiāo jǐn zhuǎn péng xī, mái gǔ qióng huāng wú suǒ yī, mù mǎ bù sī shā yuè bái, gū hún kōng zhú yàn nán fēi."
云鬟消尽转蓬稀,埋骨穷荒无所依,牧马不嘶沙月白,孤魂空逐雁南飞。”
hé suì qǐ ér fǎng yān. guǒ yǒu yī nǚ zǐ, nián yóu wèi jī, sè jué dài, yǔ hé yuē:" mǒu xìng lǐ shì, jū yú fèng tiān, yǒu zǐ jià luò yuán zhèn shuài, yīn wǎng shěng yān. dào zāo dǎng qiāng suǒ lǔ, zhì cǐ wō shā, jié qí shǒu shì ér qù. hòu wèi lù rén suǒ bēi, yǎn yú shā nèi, jīng jīn sān zài, zhī jūn pō yǒu yì xīn, tǎng néng wéi guī gǔ yú fèng tiān chéng nán xiǎo lǐ cūn, jí mǒu jiā fén yú ěr, dāng yǒu fèng bào."
合遂起而访焉。果有一女子,年犹未笄,色绝代,语合曰:“某姓李氏,居于奉天,有姊嫁洛源镇帅,因往省焉。道遭党羌所虏,至此挝杀,劫其首饰而去。后为路人所悲,掩于沙内,经今三载,知君颇有义心,倘能为归骨于奉天城南小李村,即某家枌榆耳,当有奉报。”
hé xǔ zhī, qǐng shì qí yǎn gé chǔ nǚ zi gǎn qì, gào zhī. hé suì shōu qí gǔ, bāo yú náng zhōng, cì dàn. é yǒu zǐ yī zhàng fū yuè qí ér zhì, yī hé yuē:" zhī zi rén ér yì, xìn ér lián, nǚ zǐ qǐ qí, shàng yǒu gǎn jī. wǒ lǐ wén yuè shàng shū yě. yuán hé shí sān nián céng shǒu wǔ yuán, wèi quǎn róng sān shí wàn wéi bī, chéng chí zhī sì yú, bīng gè hòu shí shù lǐ. lián nǔ sǎ yǔ, fēi tī pái yún, chuān bì jué háo, zhòu yè gōng jī chéng zhōng fù hù ér jí zhě, shǐ rú wèi máo. dāng qí shí, yù hàn zhī bīng cái sān qiān, jī lì qí jū rén, fù nǚ lǎo yòu, fù tǔ ér lì zhě, bù zhī hán něi. quǎn róng yú chéng běi zào dú jiǎo lóu, gāo shù shí zhàng, chéng zhōng jù xì, xián dé kuī zhī. mǒu suì shè qí jì dìng, zhōng qí lóu lì suì, qiāng qiú è rán, yǐ wéi shén gōng. yòu yǔ chéng zhōng rén yuē:" shèn wù chāi wū shāo, wú qiě wèi rǔ qǔ xīn."
合许之,请示其掩骼处;女子感泣,告之。合遂收其骨,包于囊中,伺旦。俄有紫衣丈夫跃骑而至,揖合曰:“知子仁而义,信而廉,女子启祈,尚有感激。我李文悦尚书也。元和十三年曾守五原,为犬戎三十万围逼,城池之四隅,兵各厚十数里。连弩洒雨,飞梯排云,穿壁决壕,昼夜攻击;城中负户而汲者,矢如猬毛。当其时,御捍之兵才三千,激厉其居人,妇女老幼,负土而立者,不知寒馁。犬戎于城北造独脚楼,高数十丈,城中巨细,咸得窥之。某遂设奇计定,中其楼立碎,羌酋愕然,以为神功。又语城中人曰:“慎勿拆屋烧,吾且为汝取薪。”
jī yú chéng xià, xǔ rén gōu shàng. yòu tài yīn shāo huì, jí wén chéng zhī sì yú, duō yǒu rén wù xíng dòng shēng, yán yún:" yè gōng chéng ěr."
积于城下,许人钩上。又太阴稍晦,即闻城之四隅,多有人物行动声,言云:“夜攻城耳。”
chéng zhōng shè lì, bù gǎn zàn ān. mǒu yuē:" bù rán."
城中慑栗,不敢暂安。某曰:“不然。”
qián yǐ tiě suǒ xià zhú ér zhào zhī, nǎi kōng qū niú yáng xíng, xié qí chéng, bīng shì shāo ān. yòu xī běi yú bèi gōng cuī shí yú zhàng, jiāng yù hūn huì, qún hú dà xǐ, zòng jiǔ kuáng gē, yún:" hòu míng chén ér rù."
潜以铁索下烛而照之,乃空驱牛羊行,胁其城,兵士稍安。又西北隅被攻摧十余丈,将遇昏晦,群胡大喜,纵酒狂歌,云:“候明晨而入。”
mǒu yǐ mǎ nǔ wǔ bǎi, zhāng ér nǐ zhī, suì xià pí qiáng zhàng zhī, yī xī bìng gōng àn zhù, bù shǐ yǒu shēng, dí zhī yǐ shuǐ shí hán, lái rì bīng jiān, chéng zhī yíng rú yín, bù kě gōng jī. yòu qiāng qiú jiàn dà jiàng zhī qí, nǎi zàn pǔ suǒ cì, lì zhī yú wǔ huā yíng nèi mǒu yè chuān bì ér duó zhī rú fēi, zhòng qiāng hào wèi shì qǐng hái qián lǔ lüè zhī rén ér shú qí qí, zòng qí cháng yòu fù nǚ bǎi qīn rén, dé qí jǐn guī, rán hòu zhì qí ér hái zhī.
某以马弩五百,张而拟之,遂下皮墙障之,一夕并工暗筑,不使有声,涤之以水;时寒,来日冰坚,城之莹如银,不可攻击。又羌酋建大将之旗,乃赞普所赐,立之于五花营内;某夜穿壁而夺之如飞,众羌号位、誓请还前掳掠之人而赎其旗,纵其长幼妇女百亲人,得其尽归,然后掷旗而还之。
shí bīn jīng jiù bīng èr wàn rén lín qí jìng, gǔ piào bù jìn. rú cǐ xiāng chí sān shí qī rì, qiāng qiú nǎi yáo bài yuē:" cǐ chéng nèi yǒu shén jiāng, wú jīn xià gǎn qī."
时邠、泾救兵二万人临其境,股票不进。如此相持三十七日,羌酋乃遥拜曰:“此城内有神将,吾今下敢欺。”
suì juǎn jiǎ ér qù, bù xìn sù, dá yòu zhōu, yī zhòu ér gōng pò qí chéng, lǎo shào sān wàn rén jǐn zāo lǔ qù. yǐ cǐ lì hài, zé yú zhī gōng jí sī chéng bù xì. dàn dāng shí shí xiāng shǐ yú bù dé zhàng jié chū cǐ chéng, kōng jiā yī diāo chán ěr. yú wén zhōng líng wéi dài fū jiù zhù yī dī, jiāng fáng shuǐ lǎo, hòu sān shí nián, shàng yǒu bǎi xìng jí lián wèn zhōu gōng gǎn zhēn gōng, ér zòu lì dé zhèng bēi é rán. ruò yú dāng shí shǒu bì bù jiān, chéng zhōng zhī rén, jǐn wèi qiāng hú zhī jiàn lì, qǐ cún jīn rì zǐ sūn hū? zhī zi yǒu xīn, qǐng bái qí bǎi xìng, fěng qí zhōu zūn, yǔ lì dé zhèng bēi zú yǐ."
遂卷甲而去,不信宿,达宥州,一昼而攻破其城,老少三万人、尽遭掳去。以此利害,则余之功及斯城不细。但当时时相使余不得仗节出此城,空加一貂蝉耳。余闻钟陵韦大夫旧筑一堤,将防水潦,后三十年,尚有百姓及廉问周公感真功,而奏立德政碑峨然。若余当时守壁不坚,城中之人,尽为羌胡之贱隶,岂存今日子孙乎?知子有心,请白其百姓,讽其州尊,与立德政碑足矣。”
yán qì, cháng yī ér tuì.
言讫,长揖而退。
hé jì shòu jiào, jiù wǔ yuán yǐ yǔ bǎi xìng jí cì shǐ, jù yǐ wéi yāo, bù tīng chóu chàng ér fǎn. zhì shā zhōng, yòu féng xī rì shén rén, xiè hé yuē:" jūn wèi yán wǔ yuán, wú zhī zhī sú, cì shǐ bù míng. cǐ chéng dāng yǒu rén zāi, fāng yǔ qí qiú yōu fǔ. wú yán yú wǔ yuán zhī shì bù xié, cǐ yì yì xī, qí huò bù sān xún ér jí yǐ."
合既受教,就五原以语百姓及刺史,俱以为妖,不听;惆怅而返。至沙中,又逢昔日神人,谢合曰:“君为言五原,无知之俗,刺史不明。此城当有人灾,方与祈求幽府。吾言于五原之事不谐,此意亦息,其祸不三旬而及矣。”
yán qì ér méi. guǒ rú qī zāi shēng, wǔ yuán chéng jǐn sǐ wàn rén, lǎo yòu xiāng shí. hé zhì nǚ hái gǔ zhì fèng tiān, fǎng dé xiǎo lǐ cūn ér zàng zhī. míng rì, dào cè, hé yù xī rì zhī nǚ zǐ lái xiè, ér yán yuē:" gǎn jūn zhī yì, wú dà fù nǎi zhēn yuán zhōng de dào zhī shì, yǒu yǎn cān tóng qì xù hùn yuán jīng, zi néng qióng zhī, lóng hǔ zhī dān, bù rì ér chéng yǐ."
言讫而没。果如期灾生,五原城馑死万人,老幼相食。合挚女骸骨至奉天,访得小李村而葬之。明日,道侧,合遇昔日之女子来谢,而言曰:“感君之义,吾大父乃贞元中得道之士,有《演参同契》、《续混元经》,子能穷之,龙虎之丹,不日而成矣。”
hé shòu zhī, nǚ zǐ yǐ méi, hé suì shě jǔ, jiū qí xuán wēi, jū yú shǎo shì. shāo zhī yī nián, jiē shǐ wǎ lì wèi jīn bǎo èr nián, néng qǐ bì zhě sān nián, ěr zhī néng dù shì. jīn rì yǒu rén yù zhī yú sōng lǐng ěr.
合受之,女子已没,合遂舍举,究其玄微,居于少室。烧之一年,皆使瓦砾为金宝;二年,能起毙者;三年,饵之能度世。今日有人遇之于嵩岭耳。