sān yuè chū yī rì　 guì wáng lín cháo, mìng chéng fèng liú jí wáng chéng fèng zhī zhí shè zhāi táo huā chōng shī sēng. jìng wén wǎng tóu zhāi, wú wáng chéng fèng zhī zhí, shǐ zhī qián tóu jiē yì zhù zhī yì, nèi sī bù shuǎng. gài cǐ zhù fēi yú běn yì, jīn jì dé jīn wù, gèng shǎo dài yú liú, biàn kě xī qù. jìng wén jiàn wáng yì rú cǐ, bù néng wú wàng. yú nǎi yì xiān wǎng dào zhōu, yóu jiǔ yí, liú jìng wén hòu zhù yú cǐ, yú réng hái hòu yǔ tóng qù, shù bǐ dé zuò qí, yú de xíng yóu, wèi liǎng biàn yún.
三月初一日　桂王臨朝，命承奉劉及王承奉之侄設齋桃花沖施僧。靜聞往投齋，唔王承奉之侄，始知前投揭議助之意，內司不爽。蓋此助非余本意，今既得金物，更少貸於劉，便可西去。靜聞見王意如此，不能無望。余乃議先往道州，游九疑，留靜聞候助於此，余仍還後與同去，庶彼得坐俟，余得行游，為兩便雲。

chū èr rì　 nǎi cù dé jīn xiáng fǔ yín, réng fēng zhì jīn yù, yǐ shǎo zī suí shēn. liú xǔ wèi zhuǎn jiè, qī yǐ jīn rì, fù bù néng dé. yǔ wǎng bié, qiě zuò hòu zhī, suì bù jí xià zhōu.
初二日　乃促得金祥甫銀，仍封置金寓，以少資隨身。劉許為轉借，期以今日，復不能得。予往別，且坐候之，遂不及下舟。

chū sān rì　 zǎo chū chái bù mén dēng zhōu. liú míng yǔ xiān yǐ qián èr qiān bìng juàn bù fù jìng wén, gèng yǐ gāo guǒ zhuī yǔ yú nán guān wài. shí yú zhōu shàng pō chái bù wèi jiě wéi, liú yán liú hái mì, shǐ yǔ yú yù, fù dìng qī ér bié. shì rì fēng yǔ fù zuò, zhōu zǐ qiān yán, wǎn yí nán mén bù ér pō.
初三日　早出柴埠門登舟。劉明宇先以錢二千並絹布付靜聞，更以糕果追予於南關外。時余舟尚泊柴埠未解維，劉沿流還覓，始與余遇，復訂期而別。是日風雨復作，舟子遷延，晚移南門埠而泊。

chū sì rì　 píng míng xíng, fēng zàn zhǐ, sù yǔ fēi fēi. xià wǔ guò chà jiāng, dǐ yún jí tán, qù yǔ xī rì bèi nán chù bù yuǎn, ér yún jí zé ài xíng kě chén mì zhī suǒ yě. fēng yǔ qī qí, guāng jǐng dùn bié, yù wèi chǔ cí zhāo zhī, àn bù chéng shēng. shì wǎn pō yú yún jí tán zhī xī àn, gòng xíng liù shí yú lǐ.
初四日　平明行，風暫止，夙雨霏霏。下午過汊江，抵雲集潭，去予昔日被難處不遠，而雲集則艾行可沉汨之所也。風雨淒其，光景頓別，欲為《楚辭》招之，黯不成聲。是晚泊於雲集潭之西岸，共行六十餘里。

chū wǔ rì　 léi yǔ dà zhì. píng míng fā zhōu, ér fēng pō lì. shí lǐ, guò qián rì wèi tú, chén zhōu yóu zài yě. sì lǐ, guò xiāng lú shān, qí shàng yǒu tān pō gāo. yòu èr shí wǔ lǐ, wǔ guò guì yáng hé kǒu, guì yáng hé zì nán àn rù xiāng. chōng shuǐ chū dào zhōu chōng líng shān, kuī shuǐ chū níng yuǎn jiǔ yí shān, jīng guì yáng xī jìng, hé liú zhì cǐ rù xiāng, wèi cháng níng xiàn jiè. yóu hé kǒu rù, dǐ guì yáng shàng sān bǎi lǐ. yòu qī lǐ, běi àn yǒu jù luò cūn luò míng sōng běi. yòu sì lǐ, pō yú wǎ zhōu jiā. gòng xíng wǔ shí lǐ.
初五日　雷雨大至。平明發舟，而風頗利。十里，過前日畏途，沉舟猶在也。四里，過香爐山，其上有灘頗高。又二十五里，午過桂陽河口，桂陽河自南岸入湘。〔舂水出道州舂陵山，巋水出寧遠九疑山，經桂陽西境，合流至此入湘，為常寧縣界。由河口入，抵桂陽尚三百里。〕又七里，北岸有聚落村落名松北。又四里，泊於瓦洲夾。共行五十里。

chū liù rì　 mèi shuǎng xíng, yǔ zhǐ fēng xī. èr shí lǐ, guò bái fāng yì, jù luò zài jiāng zhī xī àn, zhì cǐ yǐ rù cháng níng xiàn jiè yǐ. yòu xī nán sān shí lǐ, wèi cháng níng shuǐ kǒu, qí shuǐ cóng dōng àn rù xiāng, yì rú guì yáng zhī kǒu, ér qí shuǐ jiào xiǎo, gài cháng níng xiàn zhì yóu zài jiāng zhī dōng nán yě. yòu xī shí wǔ lǐ, pō yú liáng chuán bù, yǒu shù jiā zài dōng àn, bù chéng cūn luò. shì rì gòng xíng liù shí wǔ lǐ.
初六日　昧爽行，雨止風息。二十里，過白坊驛，聚落在江之西岸，至此已入常寧縣界矣。又西南三十里，為常寧水口，其水從東岸入湘，亦如桂陽之口，而其水較小，蓋常寧縣治猶在江之東南也。又西十五里，泊於糧船埠，有數家在東岸，不成村落。是日共行六十五里。

chū qī rì　 xī nán xíng shí wǔ lǐ, hé zhōu yì. rì sè yǐng xiàn, shān gāng kāi fú. gài zì héng yáng lái, xiāng jiāng liǎng àn suī gāng tuó liáo rào, ér yún mǔ zhī wài, shàng wú chóng shān jié zhàng. zhì cǐ dì, xiāng zhī dōng àn wèi cháng níng jiè, xiāng jiāng xī àn wèi yǒng zhī qí yáng jiè, jiē píng líng kuò rán, gāng fù yuǎn dié yě. yòu sān shí lǐ, guò dà pù, yú shì liǎng àn jù qí yáng shǔ yǐ. shàng jiǔ zhōu tān, yòu sān shí lǐ, pō guī yáng yì.
初七日　西南行十五里，河洲驛。日色影現，山岡開伏。蓋自衡陽來，湘江兩岸雖岡陀繚繞，而雲母之外，尚無崇山傑嶂。至此地，湘之東岸為常寧界，湘江西岸為永之祁陽界，皆平陵擴然，岡阜遠疊也。又三十里，過大鋪，於是兩岸俱祁陽屬矣。上九州灘，又三十里，泊歸陽驛。

chū bā rì　 fàn hòu yú zhòu jí jí bìng, shēn yín bù yǐ. liù shí lǐ, zhì bái shuǐ yì. chū nǐ dēng fǎng dài yǔ wán, xiè qí yù jié shí jiě yī jiù dòng zhī huì, zhì shì jìng bù néng dēng. shì wǎn, zhōu rén chéng fēng shùn, yòu mù xíng shí wǔ lǐ, pō yú shí bà lǐ, gài bái shuǐ zhī shàng liú yě. shì rì gòng xíng qī shí wǔ lǐ. àn zhì: bái shuǐ shān zài qí yáng dōng nán èr bǎi yú lǐ, shān xià yǒu quán rú bái liàn. quē qù qí yáng jiǔ shí yú lǐ, yòu zài dōng běi. shì yé, fēi yé?
初八日　飯後余驟疾急病，呻吟不已。六十里，至白水驛。初擬登訪戴宇完，謝其遇劫時解衣救凍之惠，至是竟不能登。是晚，舟人乘風順，又暮行十五里，泊於石壩里，蓋白水之上流也。是日共行七十五里。按《志》：白水山在祁陽東南二百餘里，山下有泉如白練。（缺）去祁陽九十餘里，又在東北。是耶，非耶？

chū jiǔ rì　 mèi shuǎng, zhōu rén fàng zhōu, yú bìng yóu shén. wǔ shí yú lǐ, xià wǔ dǐ qí yáng, suì pō yān, ér yú bù néng dēng. xiān gé wǎn jiāng zhì bái shuǐ yì, yú lì jí qǐ wàng xī tiān, héng shān rú liè píng, zhì shì zhōu sù liú ér xī, yòu zhuǎn ér běi, yǐ chū shì shān zhī yáng yǐ, gài jí qí shān yě. shān zài xiāng jiāng běi, xiàn zài xiāng jiāng xī, qí shuǐ nán, xiāng jù shí wǔ lǐ. qí shàng liú zé xiāng zì nán lái, xún chéng dōng, dǐ shān nán zhuǎn, xiàn zhì shí zài shān yáng shuǐ xī. ér xiàn dōng lín jiāng zhī shì pō shèng, nán běi lián zhì, ér xī xiàng rù chéng shàng yī lǐ. qí chéng běi zé qí shuǐ xī zì shào yáng lái, dōng rù yú xiāng, suì tóng qū ér dōng nán qù.
初九日　昧爽，舟人放舟，余病猶甚。五十餘里，下午抵祁陽，遂泊焉，而余不能登。先隔晚將至白水驛，餘力疾起望西天，橫山如列屏，至是舟溯流而西，又轉而北，已出是山之陽矣，蓋即祁山也。山在湘江北，縣在湘江西，祁水南，相距十五里。其上流則湘自南來，循城東，抵山南轉，縣治實在山陽、水西。而縣東臨江之市頗盛，南北連峙，而西向入城尚一里。其城北則祁水西自邵陽來，東入於湘，遂同曲而東南去。

chū shí rì　 yú niàn wú xī zhī shèng, bù kě bù yī dēng, bìng yì shāo chà ch i bìng yù, ér zhōu rén yǐ hòu kè wèi fā, nǎi lì jí qǐ. yán jiāng shì ér nán, wǔ lǐ, dù jiāng ér dōng, yǐ zài wú xī xià yǐ. dì suǒ wèi shī zi fú zhě, zài xiàn nán bīn jiāng èr lǐ, nǎi suǒ jīng xíng dì, ér wèn zhī, yǐ bù kě dé. qǐ shā jī liú yí, shí yì bù miǎn cāng sāng yē? wú xī yóu dōng ér xī rù yú xiāng, qí liú shén xì. xī běi sān yá pián zhì, xī lín xiāng jiāng, ér zhōng yá zuì gāo, yán lǔ gōng suǒ shū zhōng xìng sòng gāo juān yá bì, qí cè zé shí jìng qiàn yān. shí zhǎng èr chǐ, kuò chǐ wǔ, yī miàn guāng hēi rú qī, yǐ shuǐ pēn zhī, jìn ér yá biān tíng shí, yuǎn ér gé jiāng cūn shù, lì lì jù zhào chè qí jiān. bù zhī cóng hé chù lái, cóng hé shí zhì, cǐ qǐ yì yuán cì shān suǒ yí, suì yǔ yán shū pì shèng yé! sòng chén yǎn yún: yuán shì shǐ mìng zhī yì, yīn shuǐ yǐ wèi wú xī, yīn shān yǐ wèi yǔ shān, zuò shì yǐ wèi wǔ tíng, sān wú zhī chēng, wǒ suǒ zì yě. zhì zì cóng shuǐ cóng shān cóng guǎng, wǒ suǒ mìng yě. sān zhě zhī mù, jiē zì wú yān, wǒ suǒ shàn ér yǒu yě. yá qián yǒu tíng, xià lín xiāng shuǐ, yá diān shí chán cù lì, rú fú róng cóng è. qí běi yì yǒu tíng yān, jīn zhì fú mó dà dì xiàng. yá zhī dōng lù wèi yuán yán cí, cí kōng ér ài. qián yǒu shì sān yíng, wèi zhù yóu zhī suǒ, ér wú shǒu zhě. yuè wú xī ér dōng, yǒu sì běi xiàng, shì wèi zhōng gōng sì, jí màn zhái jiù zhǐ yě, qīng tuí yǐ shèn, bù shèng diào gǔ zhī gǎn. shí yú bìng qiè xíng, wò yá biān shí shàng, dài zhōu jiǔ zhī, hèn mó yá bēi tuò jià wèi chè tōng chè ér wú tà zhě, wèi zhī chàng chàng! jì wǔ zhōu zhì, yòu xíng èr shí lǐ, guò xí fù niáng táng, jiāng běi àn yǒu shí pīng tíng lì yán duān, jiǎo shǒu zuò xī wàng zhuàng. qí xià yǒu yú yuē zhú yú, xiǎo ér shén féi, bā jiǔ yuè zhòng yī èr jīn, tā chù suǒ wú yě. shí yú wò bìng cāng zhōng, yǔ xí fù dí d dāng miàn miàn ér guò. yòu shí lǐ, pō zhōu dī shuǐ yá ér hòu zhī zhī, jiǎo shǒu dōng wàng, yǐ gé jiāng yún jǐ qū yǐ. dī shuǐ yá zài jiāng nán àn, wēi yán gèn kōng, jiāng liú jì rán, huāng cūn wú jǐ, bù zhī zhōu rén hé yǐ pō cǐ? shì rì gòng xíng sān shí wǔ lǐ.
初十日　余念浯溪之勝，不可不一登，病亦稍差chài病癒，而舟人以候客未發，乃力疾起。沿江市而南，五里，渡江而東，已在浯溪下矣。第所謂獅子袱者，在縣南濱江二里，乃所經行地，而問之，已不可得。豈沙積流移，石亦不免滄桑耶？浯溪由東而西入於湘，其流甚細。溪北三崖駢峙，西臨湘江，而中崖最高，顏魯公所書《中興頌》高鐫崖壁，其側則石鏡嵌焉。石長二尺，闊尺五，一面光黑如漆，以水噴之，近而崖邊亭石，遠而隔江村樹，歷歷俱照徹其間。不知從何處來，從何時置，此豈亦元次山所遺，遂與顏書媲勝耶！宋陳衍云：「元氏始命之意，因水以為浯溪，因山以為峿山，作室以為廡亭，三吾之稱，我所自也。制字從水、從山、從廣，我所命也。三者之目，皆自吾焉，我所擅而有也。」崖前有亭，下臨湘水，崖巔石巉簇〔立〕，如芙蓉叢萼。其北亦有亭焉，今置伏魔大帝像。崖之東麓為元顏祠，祠空而隘。前有室三楹，為駐游之所，而無守者。越浯溪而東，有寺北向，是為中宮寺，即漫宅舊址也，傾頹已甚，不勝弔古之感。時余病怯行，臥崖邊石上，待舟久之，恨磨崖碑拓架未徹通撤而無拓者，為之悵悵！既午舟至，又行二十里，過媳婦娘塘，江北岸有石娉婷立岩端，矯首作西望狀。其下有魚曰竹魚，小而甚肥，八九月重一二斤，他處所無也。時余臥病艙中，與媳婦覿dī當面面而過。又十里，泊舟滴水崖而後知之，矯首東望，已隔江雲幾曲矣。滴水崖在江南岸，危岩亘空，江流寂然，荒村無幾，不知舟人何以泊此？是日共行三十五里。