sān yuè chū yī rì guì wáng lín cháo, mìng chéng fèng liú jí wáng chéng fèng zhī zhí shè zhāi táo huā chōng shī sēng. jìng wén wǎng tóu zhāi, wú wáng chéng fèng zhī zhí, shǐ zhī qián tóu jiē yì zhù zhī yì, nèi sī bù shuǎng. gài cǐ zhù fēi yú běn yì, jīn jì dé jīn wù, gèng shǎo dài yú liú, biàn kě xī qù. jìng wén jiàn wáng yì rú cǐ, bù néng wú wàng. yú nǎi yì xiān wǎng dào zhōu, yóu jiǔ yí, liú jìng wén hòu zhù yú cǐ, yú réng hái hòu yǔ tóng qù, shù bǐ dé zuò qí, yú de xíng yóu, wèi liǎng biàn yún.
三月初一日 桂王临朝,命承奉刘及王承奉之侄设斋桃花冲施僧。静闻往投斋,唔王承奉之侄,始知前投揭议助之意,内司不爽。盖此助非余本意,今既得金物,更少贷于刘,便可西去。静闻见王意如此,不能无望。余乃议先往道州,游九疑,留静闻候助于此,余仍还后与同去,庶彼得坐俟,余得行游,为两便云。
chū èr rì nǎi cù dé jīn xiáng fǔ yín, réng fēng zhì jīn yù, yǐ shǎo zī suí shēn. liú xǔ wèi zhuǎn jiè, qī yǐ jīn rì, fù bù néng dé. yǔ wǎng bié, qiě zuò hòu zhī, suì bù jí xià zhōu.
初二日 乃促得金祥甫银,仍封置金寓,以少资随身。刘许为转借,期以今日,复不能得。予往别,且坐候之,遂不及下舟。
chū sān rì zǎo chū chái bù mén dēng zhōu. liú míng yǔ xiān yǐ qián èr qiān bìng juàn bù fù jìng wén, gèng yǐ gāo guǒ zhuī yǔ yú nán guān wài. shí yú zhōu shàng pō chái bù wèi jiě wéi, liú yán liú hái mì, shǐ yǔ yú yù, fù dìng qī ér bié. shì rì fēng yǔ fù zuò, zhōu zǐ qiān yán, wǎn yí nán mén bù ér pō.
初三日 早出柴埠门登舟。刘明宇先以钱二千并绢布付静闻,更以糕果追予于南关外。时余舟尚泊柴埠未解维,刘沿流还觅,始与余遇,复订期而别。是日风雨复作,舟子迁延,晚移南门埠而泊。
chū sì rì píng míng xíng, fēng zàn zhǐ, sù yǔ fēi fēi. xià wǔ guò chà jiāng, dǐ yún jí tán, qù yǔ xī rì bèi nàn chù bù yuǎn, ér yún jí zé ài xíng kě chén mì zhī suǒ yě. fēng yǔ qī qí, guāng jǐng dùn bié, yù wèi chǔ cí zhāo zhī, àn bù chéng shēng. shì wǎn pō yú yún jí tán zhī xī àn, gòng xíng liù shí yú lǐ.
初四日 平明行,风暂止,夙雨霏霏。下午过汊江,抵云集潭,去予昔日被难处不远,而云集则艾行可沉汨之所也。风雨凄其,光景顿别,欲为《楚辞》招之,黯不成声。是晚泊于云集潭之西岸,共行六十余里。
chū wǔ rì léi yǔ dà zhì. píng míng fā zhōu, ér fēng pō lì. shí lǐ, guò qián rì wèi tú, chén zhōu yóu zài yě. sì lǐ, guò xiāng lú shān, qí shàng yǒu tān pō gāo. yòu èr shí wǔ lǐ, wǔ guò guì yáng hé kǒu, guì yáng hé zì nán àn rù xiāng. chōng shuǐ chū dào zhōu chōng líng shān, kuī shuǐ chū níng yuǎn jiǔ yí shān, jīng guì yáng xī jìng, hé liú zhì cǐ rù xiāng, wèi cháng níng xiàn jiè. yóu hé kǒu rù, dǐ guì yáng shàng sān bǎi lǐ. yòu qī lǐ, běi àn yǒu jù luò cūn luò míng sōng běi. yòu sì lǐ, pō yú wǎ zhōu jiā. gòng xíng wǔ shí lǐ.
初五日 雷雨大至。平明发舟,而风颇利。十里,过前日畏途,沉舟犹在也。四里,过香炉山,其上有滩颇高。又二十五里,午过桂阳河口,桂阳河自南岸入湘。〔舂水出道州舂陵山,岿水出宁远九疑山,经桂阳西境,合流至此入湘,为常宁县界。由河口入,抵桂阳尚三百里。〕又七里,北岸有聚落村落名松北。又四里,泊于瓦洲夹。共行五十里。
chū liù rì mèi shuǎng xíng, yǔ zhǐ fēng xī. èr shí lǐ, guò bái fāng yì, jù luò zài jiāng zhī xī àn, zhì cǐ yǐ rù cháng níng xiàn jiè yǐ. yòu xī nán sān shí lǐ, wèi cháng níng shuǐ kǒu, qí shuǐ cóng dōng àn rù xiāng, yì rú guì yáng zhī kǒu, ér qí shuǐ jiào xiǎo, gài cháng níng xiàn zhì yóu zài jiāng zhī dōng nán yě. yòu xī shí wǔ lǐ, pō yú liáng chuán bù, yǒu shù jiā zài dōng àn, bù chéng cūn luò. shì rì gòng xíng liù shí wǔ lǐ.
初六日 昧爽行,雨止风息。二十里,过白坊驿,聚落在江之西岸,至此已入常宁县界矣。又西南三十里,为常宁水口,其水从东岸入湘,亦如桂阳之口,而其水较小,盖常宁县治犹在江之东南也。又西十五里,泊于粮船埠,有数家在东岸,不成村落。是日共行六十五里。
chū qī rì xī nán xíng shí wǔ lǐ, hé zhōu yì. rì sè yǐng xiàn, shān gāng kāi fú. gài zì héng yáng lái, xiāng jiāng liǎng àn suī gāng tuó liáo rào, ér yún mǔ zhī wài, shàng wú chóng shān jié zhàng. zhì cǐ dì, xiāng zhī dōng àn wèi cháng níng jiè, xiāng jiāng xī àn wèi yǒng zhī qí yáng jiè, jiē píng líng kuò rán, gāng fù yuǎn dié yě. yòu sān shí lǐ, guò dà pù, yú shì liǎng àn jù qí yáng shǔ yǐ. shàng jiǔ zhōu tān, yòu sān shí lǐ, pō guī yáng yì.
初七日 西南行十五里,河洲驿。日色影现,山冈开伏。盖自衡阳来,湘江两岸虽冈陀缭绕,而云母之外,尚无崇山杰嶂。至此地,湘之东岸为常宁界,湘江西岸为永之祁阳界,皆平陵扩然,冈阜远叠也。又三十里,过大铺,于是两岸俱祁阳属矣。上九州滩,又三十里,泊归阳驿。
chū bā rì fàn hòu yú zhòu jí jí bìng, shēn yín bù yǐ. liù shí lǐ, zhì bái shuǐ yì. chū nǐ dēng fǎng dài yǔ wán, xiè qí yù jié shí jiě yī jiù dòng zhī huì, zhì shì jìng bù néng dēng. shì wǎn, zhōu rén chéng fēng shùn, yòu mù xíng shí wǔ lǐ, pō yú shí bà lǐ, gài bái shuǐ zhī shàng liú yě. shì rì gòng xíng qī shí wǔ lǐ. àn zhì: bái shuǐ shān zài qí yáng dōng nán èr bǎi yú lǐ, shān xià yǒu quán rú bái liàn. quē qù qí yáng jiǔ shí yú lǐ, yòu zài dōng běi. shì yé, fēi yé?
初八日 饭后余骤疾急病,呻吟不已。六十里,至白水驿。初拟登访戴宇完,谢其遇劫时解衣救冻之惠,至是竟不能登。是晚,舟人乘风顺,又暮行十五里,泊于石坝里,盖白水之上流也。是日共行七十五里。按《志》:白水山在祁阳东南二百余里,山下有泉如白练。(缺)去祁阳九十余里,又在东北。是耶,非耶?
chū jiǔ rì mèi shuǎng, zhōu rén fàng zhōu, yú bìng yóu shén. wǔ shí yú lǐ, xià wǔ dǐ qí yáng, suì pō yān, ér yú bù néng dēng. xiān gé wǎn jiāng zhì bái shuǐ yì, yú lì jí qǐ wàng xī tiān, héng shān rú liè píng, zhì shì zhōu sù liú ér xī, yòu zhuǎn ér běi, yǐ chū shì shān zhī yáng yǐ, gài jí qí shān yě. shān zài xiāng jiāng běi, xiàn zài xiāng jiāng xī, qí shuǐ nán, xiāng jù shí wǔ lǐ. qí shàng liú zé xiāng zì nán lái, xún chéng dōng, dǐ shān nán zhuǎn, xiàn zhì shí zài shān yáng shuǐ xī. ér xiàn dōng lín jiāng zhī shì pō shèng, nán běi lián zhì, ér xī xiàng rù chéng shàng yī lǐ. qí chéng běi zé qí shuǐ xī zì shào yáng lái, dōng rù yú xiāng, suì tóng qū ér dōng nán qù.
初九日 昧爽,舟人放舟,余病犹甚。五十余里,下午抵祁阳,遂泊焉,而余不能登。先隔晚将至白水驿,余力疾起望西天,横山如列屏,至是舟溯流而西,又转而北,已出是山之阳矣,盖即祁山也。山在湘江北,县在湘江西,祁水南,相距十五里。其上流则湘自南来,循城东,抵山南转,县治实在山阳、水西。而县东临江之市颇盛,南北连峙,而西向入城尚一里。其城北则祁水西自邵阳来,东入于湘,遂同曲而东南去。
chū shí rì yú niàn wú xī zhī shèng, bù kě bù yī dēng, bìng yì shāo chà ch i bìng yù, ér zhōu rén yǐ hòu kè wèi fā, nǎi lì jí qǐ. yán jiāng shì ér nán, wǔ lǐ, dù jiāng ér dōng, yǐ zài wú xī xià yǐ. dì suǒ wèi shī zi fú zhě, zài xiàn nán bīn jiāng èr lǐ, nǎi suǒ jīng xíng dì, ér wèn zhī, yǐ bù kě dé. qǐ shā jī liú yí, shí yì bù miǎn cāng sāng yē? wú xī yóu dōng ér xī rù yú xiāng, qí liú shén xì. xī běi sān yá pián zhì, xī lín xiāng jiāng, ér zhōng yá zuì gāo, yán lǔ gōng suǒ shū zhōng xīng sòng gāo juān yá bì, qí cè zé shí jìng qiàn yān. shí zhǎng èr chǐ, kuò chǐ wǔ, yī miàn guāng hēi rú qī, yǐ shuǐ pēn zhī, jìn ér yá biān tíng shí, yuǎn ér gé jiāng cūn shù, lì lì jù zhào chè qí jiān. bù zhī cóng hé chǔ lái, cóng hé shí zhì, cǐ qǐ yì yuán cì shān suǒ yí, suì yǔ yán shū pì shèng yé! sòng chén yǎn yún:" yuán shì shǐ mìng zhī yì, yīn shuǐ yǐ wéi wú xī, yīn shān yǐ wéi yǔ shān, zuò shì yǐ wéi wǔ tíng, sān wú zhī chēng, wǒ suǒ zì yě. zhì zì cóng shuǐ cóng shān cóng guǎng, wǒ suǒ mìng yě. sān zhě zhī mù, jiē zì wú yān, wǒ suǒ shàn ér yǒu yě." yá qián yǒu tíng, xià lín xiāng shuǐ, yá diān shí chán cù lì, rú fú róng cóng è. qí běi yì yǒu tíng yān, jīn zhì fú mó dà dì xiàng. yá zhī dōng lù wèi yuán yán cí, cí kōng ér ài. qián yǒu shì sān yíng, wèi zhù yóu zhī suǒ, ér wú shǒu zhě. yuè wú xī ér dōng, yǒu sì běi xiàng, shì wèi zhōng gōng sì, jí màn zhái jiù zhǐ yě, qīng tuí yǐ shèn, bù shèng diào gǔ zhī gǎn. shí yú bìng qiè xíng, wò yá biān shí shàng, dài zhōu jiǔ zhī, hèn mó yá bēi tuò jià wèi chè tōng chè ér wú tà zhě, wèi zhī chàng chàng! jì wǔ zhōu zhì, yòu xíng èr shí lǐ, guò xí fù niáng táng, jiāng běi àn yǒu shí pīng tíng lì yán duān, jiǎo shǒu zuò xī wàng zhuàng. qí xià yǒu yú yuē zhú yú, xiǎo ér shén féi, bā jiǔ yuè zhòng yī èr jīn, tā chǔ suǒ wú yě. shí yú wò bìng cāng zhōng, yǔ xí fù dí d dāng miàn miàn ér guò. yòu shí lǐ, pō zhōu dī shuǐ yá ér hòu zhī zhī, jiǎo shǒu dōng wàng, yǐ gé jiāng yún jǐ qū yǐ. dī shuǐ yá zài jiāng nán àn, wēi yán gèn kōng, jiāng liú jì rán, huāng cūn wú jǐ, bù zhī zhōu rén hé yǐ pō cǐ? shì rì gòng xíng sān shí wǔ lǐ.
初十日 余念浯溪之胜,不可不一登,病亦稍差chài病愈,而舟人以候客未发,乃力疾起。沿江市而南,五里,渡江而东,已在浯溪下矣。第所谓狮子袱者,在县南滨江二里,乃所经行地,而问之,已不可得。岂沙积流移,石亦不免沧桑耶?浯溪由东而西入于湘,其流甚细。溪北三崖骈峙,西临湘江,而中崖最高,颜鲁公所书《中兴颂》高镌崖壁,其侧则石镜嵌焉。石长二尺,阔尺五,一面光黑如漆,以水喷之,近而崖边亭石,远而隔江村树,历历俱照彻其间。不知从何处来,从何时置,此岂亦元次山所遗,遂与颜书媲胜耶!宋陈衍云:“元氏始命之意,因水以为浯溪,因山以为峿山,作室以为廡亭,三吾之称,我所自也。制字从水、从山、从广,我所命也。三者之目,皆自吾焉,我所擅而有也。”崖前有亭,下临湘水,崖巅石巉簇〔立〕,如芙蓉丛萼。其北亦有亭焉,今置伏魔大帝像。崖之东麓为元颜祠,祠空而隘。前有室三楹,为驻游之所,而无守者。越浯溪而东,有寺北向,是为中宫寺,即漫宅旧址也,倾颓已甚,不胜吊古之感。时余病怯行,卧崖边石上,待舟久之,恨磨崖碑拓架未彻通撤而无拓者,为之怅怅!既午舟至,又行二十里,过媳妇娘塘,江北岸有石娉婷立岩端,矫首作西望状。其下有鱼曰竹鱼,小而甚肥,八九月重一二斤,他处所无也。时余卧病舱中,与媳妇觌dī当面面而过。又十里,泊舟滴水崖而后知之,矫首东望,已隔江云几曲矣。滴水崖在江南岸,危岩亘空,江流寂然,荒村无几,不知舟人何以泊此?是日共行三十五里。