èr shí qī rì　 píng míng xíng, zhōu duō běi xiàng. èr shí lǐ, dǐ qí yáng dōng shì, zhōu rén fù pō ér shì mǐ, guò wǔ shǐ xíng. bù bàn lǐ, jiāng zhǎng liú héng, zhòng zhōu bù qián, suì pō yú yáng jiā bà, dōng shì nán jǐn chù yě. xià wǔ zhōu jì pō, yú nǎi tóng jìng wén dù yáng jiā qiáo, gòng yī lǐ, rù qí yáng xī mén. běi jīng sì pái fāng, dōng chū dōng mén wài, yòu dōng běi yī lǐ, wèi gān quán sì. quán yī fāng, dāng sì qián pō xià, chí fāng zhàng yú, shuǐ yì qí zhōng, shēn jǐn chǐ xǔ, wèi jí dàn liè, jí shì huì quán shuǐ. chéng dōng shān lǒng liáo ráo, zì běi ér nán, liǎng céng chéng xiá, quán chū qí zhōng. sì dōng xiàng, yǐ chéng wài dì yī gāng. diàn qián yíng yǒu wú jùn sòng zōu zhōng gōng míng hào, biǎn cǐ dì yǔ jiǎng wéi yóu. gān quán míng bēi, zhāng nán xuān míng shì. cóng jùn zhōng jiǎng shì dé zhī, bá ér juān cǐ. zōu dà shū, ér zhāng xiǎo kǎi, bǐ shì qiú jìn, kě chēng èr jué. qí qián shān dì èr céng zhī zhōng, pán chéng yī wō, zé jiǔ lián ān yě. jiù wèi duō bǎo sì, yì rén chén shàng shū chóng jiàn ér fù zhī, zhōng yǒu fǎ yǔ táng cáng jīng gé sān jiào táng. ér cáng jīng gé zhōng gōng gāo huáng dì xiàng, táng bāo jīn, dān zhǎi yī, méi rú wò cán ér zhōng bù duàn, shū xū kāi zhāng ér bù zhì wén, nǎi chén shì dé zhī nèi fǔ jí huáng gōng ér gōng cǐ zhě. jīn shàng shū suī gù, ér zi sūn yóu xiū shì wèi yǐ, shì wèi běn jiā xiāng huǒ yǐ. sì qián huán dǔ zuǒ rào, qí zhōng yǐ wú, ér bì hù zhī shàng, yǒu zhuān juān yán líng dào yì sì zì, qǐ yì zōu zhōng gōng zhī yí jī yé? ér tǔ rén yǐ mò zhī zhī, nà de cǐ zì zhī zhǎng wèi táng yáng yě. jiǔ lián ān zhī shān, nán chuí jí wèi xué gōng. xué zài chéng wài ér yòu yǐ shān, yǐ shān ér yòu dāng qí nán jǐn chù, qián yǒu dà chí, gān quán zhī liú, nán xià dōng rào, ér zhù yú xiāng. qí rù xiāng chù wèi xiāo xiāng qiáo. qiáo zhī běi qí shí líng huàn, yī fēng tū qǐ, wèi chéng wài dì èr céng zhī shān. yī pán ér wèi jiǔ lián, zài zhì ér wèi xué gōng, yòu cóng xué gōng zhī dōng dù mài tū cǐ, wèi xué gōng qīng lóng zhī shā. qí qián xiāng jiāng cóng nán zhì cǐ, dōng zhé ér qù qí jiāng cóng běi zhì cǐ, nán xiàng rù xiāng ér gān quán huó shuǐ, yòu rào xué qián, tòu chū nán xié, ér dōng xiàng rù xiāng. nǎi sān jiāo huì zhī zhōng, gù qiáo yuē xiāo xiāng qiáo, tíng yuē xiāo xiāng tíng, jīn gǎi jiàn xuán huá gé, miào yuē xiāo xiāng miào, wèi shì xiāo xiāng zhī hé liú yě. miào hòu è liè bàn cù, shí tài duō qí. miào sì dà shùn xiàng, wèi xún shǒu yóu cǐ, rán ài lòu bù chēng. fēng zhī dōng běi, yǒu shí liáng wǔ gǒng kuà qí shuǐ shàng, yuē xīn qiáo, nǎi dōng xiàng bái shuǐ dào, ér héng zhōu dào zé bù yóu qiáo ér běi sù qí liú yǐ. shí yú yù mì gōng wǎng wú xī tà zhōng xìng mó yá sòng, gōng yǐ rì mù bù jí wǎng, gù tàn lì zhū sì. dà dǐ gān quán gǔ pǔ, jiǔ lián xīn zhěng, yī yǐ cún jiù, yī yǐ zhēng jīn yān. rì mù, yóu jiāng shì ér nán, jīng sān wú yì, jí cì shān wú shuǐ wú shān wú tíng jìng yě, qù shān qù shuǐ ér dú yǐ wú shèn shì. zì xīn qiáo sān lǐ, nán zhì yáng jiā qiáo, xià zhōu yǐ hūn hēi yǐ. shì liǎng rì gòng xíng wǔ shí lǐ, xiān zǔ yǔ, hòu zǔ shuǐ yě. shì yè shuǐ shēng xiōng xiōng, qí shì yù jí.
二十七日　平明行，舟多北向。二十里，抵祁陽東市，舟人復泊而市米，過午始行。不半里，江漲流橫，眾舟不前，遂泊於楊家壩，東市南盡處也。下午舟既泊，余乃同靜聞渡楊家橋，共一里，入祁陽西門。北經四牌坊，東出東門外，又東北一里，為甘泉寺。泉一方，當寺前坡下，池方丈余，水溢其中，深僅尺許，味極淡冽，極似惠泉水。城東山隴繚饒，自北而南，兩層成峽，泉出其中。寺東向，倚城外第一岡。殿前楹有吾郡宋鄒忠公名浩，貶此地與蔣湋游。《甘泉銘碑》，張南軒名栻。從郡中蔣氏得之，跋而鐫此。鄒大書，而張小楷，筆勢遒勁，可稱二絕。其前山第二層之中，盤成一窩，則九蓮庵也。舊為多寶寺，邑人陳尚書重建而復之，中有法雨堂、藏經閣、三教堂。而藏經閣中供高皇帝像，唐包巾，丹窄衣，眉如臥蠶而中不斷，疏須開張而不志文，乃陳氏得之內府即皇宮而供此者。今尚書雖故，而子孫猶修飾未已，視為本家香火矣。寺前環堵左繞，其中已蕪，而閉戶之上，有磚鐫「延陵道意」四字，豈亦鄒忠公之遺蹟耶？而土人已莫知之，那得此字之長為糖羊也。九蓮庵之山，南垂即為學宮。學在城外而又倚山，倚山而又當其南盡處，前有大池，甘泉之流，南下東繞，而注於湘。其入湘處為瀟湘橋。橋之北奇石靈幻，一峰突起，為城外第二層之山。一盤而為九蓮，再峙而為學宮，又從學宮之東度脈突此，為學宮青龍之沙。其前湘江從南至此，東折而去；祁江從北至此，南向入湘；而甘泉活水，又繞學前，透出南脅，而東向入湘。乃三交會之中，故橋曰瀟湘橋，亭曰瀟湘亭，今改建玄華閣，廟曰瀟湘廟，謂似瀟、湘之合流也。〔廟後萼裂瓣簇，石態多奇。〕廟祀大舜像，謂巡守由此，然隘陋不稱。峰之東北，有石樑五拱跨祁水上，曰新橋，乃東向白水道，而衡州道則不由橋而北溯祁流矣。時余欲覓工往浯溪拓《中興摩崖頌》，工以日暮不及往，故探歷諸寺。大抵甘泉古樸，九蓮新整，一以存舊，一以征今焉。日暮，由江市而南，經三吾驛，即次山吾水、吾山、吾亭境也，去「山」、去「水」而獨以「吾」甚是。自新橋三里，南至楊家橋，下舟已昏黑矣。是兩日共行五十里，先阻雨，後阻水也。是夜水聲洶洶，其勢愈急。

èr shí bā rì　 shuǐ zhǎng zhōu pō, jìng bù chéng háng. jí xiāo xi o jí kōng xū fù qū gān quán, mì tà bēi zhě, qí rén yǐ chū. yòu cóng dà jiē qū dōng mén, cóng mén wài zhū zǐ yá mì fàn xìng, bā jiǎo fāng mì chén xìng biǎo gōng, jiē yán shuǐ dà nán dù, yǐ fú xī yáng jiāng yě. wèi yú biàn mì tà běn, jù bù dé. fù qū gān quán, zé wáng xìng tà gōng yǐ guī, suǒ yú zhòng jià, zhōng bù gǎn xíng, zhǐ jiù gān quán mó míng èr zhǐ. yú xiān fǎn zhōu zhōng, liú jìng wén hòu tà yān.
二十八日　水漲舟泊，竟不成行。亟枵xiāo即空虛腹趨甘泉，覓拓碑者，其人已出。又從大街趨東門，從門外朱紫衙覓范姓，八角坊覓陳姓裱工，皆言水大難渡，以涪溪、陽江也。為余遍覓拓本，俱不得。復趨甘泉，則王姓拓工已歸，索余重價，終不敢行，止就甘泉摹銘二紙。余先返舟中，留靜聞候拓焉。

qí yáng dōng mén wài dà jiē yǔ bīn jiāng zhī shì, huán huì lián luò, shì sì chōng rèn r n mǎn qiě duō gāo mén dà dì, kě yǔ héng jùn bǐ lóng. dì chéng zhōng liáo jì, ruò zhǐ jiù dōng chéng wài guān, kě chēng yán yì.
祁陽東門外大街與瀕江之市，闤闠連絡，市肆充牣rèn滿且多高門大第，可與衡郡比隆。第城中寥寂，若只就東城外觀，可稱岩邑。

èr shí jiǔ rì　 mèi shuǎng fàng zhōu. xiǎo sè zhēng xiá, céng lán kāi zǎo, jì ér huǒ lún yǒng qǐ, téng yàn fēi máng, zhí cóng zhōu wěi shè yǔ zhěn xì, tài yuè rì guān, bù wèi dé zhī wò yóu yě. wǔ lǐ guò wú xī, mó yá zài xī. dōng sù liú cóng xī, yòu èr shí lǐ, guò xí fù táng, pīng tíng bàng běi, yán huí zì nán, jù cóng gé jiāng jiǎo shǒu. suǒ chēng xí fù shí zhě, jiāng biān yī yá, cóng shān bàn xuē chū, xià chā jiāng dǐ, qí shàng yī shí tè lì ér qǐ, áng shǒu xī zhān, qǐ qí liáng rén jí zhàng fū yóu yù mén wèi fǎn yé? yòu èr shí lǐ, guò èr shí sì jī, jī shù xiāng cì. yòu wǔ lǐ pō yú huáng yáng pù.
二十九日　昧爽放舟。〔曉色蒸霞，層嵐開藻，既而火輪湧起，騰焰飛芒，直從舟尾射予枕隙，泰岳日觀，不謂得之臥遊也。〕五里過浯溪，摩崖在西。東溯流從西，又二十里，過媳婦塘，娉婷傍北，沿洄自南，俱從隔江矯首。所稱「媳婦石」者，江邊一崖，從山半削出，下插江底，其上一石特立而起，昂首西瞻，豈其良人即丈夫猶玉門未返耶？又二十里，過二十四磯，磯數相次。又五里泊於黃楊鋪。

huáng yáng pù yǐ shǔ líng líng. qí dōng jí wèi qí yáng jiè, qí xī yáo wàng dà shān, míng sì mǎ shān, cǐ shān yǐ shǔ dōng ān, zé xī qù dōng ān jiè yuē sān shí lǐ. xī běi yǒu dà lù tōng wǔ gāng zhōu, gòng èr bǎi sì shí lǐ. huáng yáng yǒu xiǎo shuǐ zì xī ér lái, shí liáng kuà qí shàng, míng dà qiáo. qiáo xià tōng zhōu, rù zhǐ sān wǔ lǐ ér yǐ. bù néng shàng yě.
黃楊鋪已屬零陵。其東即為祁陽界，其西遙望大山，名駟馬山，此山已屬東安，則西去東安界約三十里。西北有大路通武岡州，共二百四十里。黃楊有小水自西而來，石樑跨其上，名大橋。橋下通舟，入止三五里而已。不能上也。

rùn sì yuè chū yī rì　 mèi shuǎng, cóng huáng yáng pù fàng zhōu, zhì shì shǐ zhuǎn nán xíng. qí xiān zì qí yáng lái, duō xī xiàng xíng. shí wǔ lǐ dà hù tān, yǒu wō chéng xuán, zhū liú jiē bēn rù xuán zhōng, qí shēng rú léi, gài lòu zhī lòu dǒu yě. yòu shàng wèi xiǎo hù tān. yòu shí wǔ lǐ wèi gāo lì shì. jí fāng liàn yì yě. yòu èr shí lǐ guò qīng lóng jī, jī shí cuán wán. héng niè jí yǎo jiāng liú. yòu shí lǐ, hūn hēi ér hòu dǐ lěng shuǐ wān. xià wǔ, yú bìng yú fù, wèi jiǎn wǎn cān. pō xī àn shí yá xià, shuǐ zhǎng shí méi, bù ruò qián wàng zhōng zhēng róng yě.
閏四月初一日　昧爽，從黃楊鋪放舟，至是始轉南行。其先自祁陽來，多西向行。十五里大護灘，有渦成漩，諸流皆奔入漩中，其聲如雷，蓋漏卮漏斗也。又上為小護灘。又十五里為高栗市。即方瀲驛也。又二十里過青龍磯，磯石巑岏。橫齧即「咬」江流。又十里，昏黑而後抵冷水灣。下午，余病魚腹，為減晚餐。泊西岸石涯下，水漲石沒，不若前望中崢嶸也。

chū èr rì　 zhōu rén dēng yá shì xīn cài, chén cān shí nǎi xíng. léi yǔ dà zuò, jù wǔ nǎi qíng. gòng sì shí lǐ, pō yú hú kǒu guān, rì shàng gāo chōng yě. zì lěng shuǐ wān lái, shān kāi tiān kuàng, mù jiè dà huō, ér jiāng liǎng àn, dàn shuǐ zhī shí shí chū shí méi, dàn yǒu suǒ yù, wú bù shǎng xīn yuè mù. gài rù qí yáng jiè, shí zhì jí qí, shí sè jí rùn guò qí yáng, tū wù zhī shì, yǐ cì jiàn lù, zhì cǐ ér suí dì yǒng chū yǐ jí rù xiāng kǒu, zé sǒng tū pán gèn zhě, biàn wèi qiào shù huí xiáng yǐ.
初二日　舟人登涯市薪菜，晨餐時乃行。雷雨大作，距午乃晴。共四十里，泊於湖口關，日尚高舂也。自冷水灣來，山開天曠，目界大豁，而江兩岸，啖水之石時出時沒，但有所遇，無不賞心悅目。蓋入祁陽界，石質即奇，石色即潤；過祁陽，突兀之勢，以次漸露，至此而隨地湧出矣；〔及入湘口，則聳突盤亘者，變為峭豎迴翔矣。〕

chū sān rì　 píng míng, fàng zhōu rù xiāng kǒu, yú shì qù xiāo ér zhuǎn xiàng xiāng yǐ. xiāo jí yú qián rù yǒng zhī dào, yǔ xiāng jiāo huì yú cǐ. èr shuǐ yī dōng nán, xiāo. yī xī nán, xiāng. huì tóng běi qù, wèi dòng tíng zhòng liú zhī zhǔ, jiè qí zhōng zhě jí zhī shān zhī mài, zhí zǒu ér běi jǐn. jǐn chù liǎng liú jiā zhī, jiān ruò lóng wěi xià chuí, yīn qí jí wú shí zhōng dǐ, gù liǎng liú cuò yě bì ruì ér hòu yǐ. xiāo zhī dōng àn jí xiāng kǒu yì. yǒu gǔ xiāo xiāng cí, sì shùn dì zhī èr fēi. yóu cí qián jié xiāo shuǐ ér xī, pán lóng wěi ér rù xiāng. xiāng kǒu zhī zhōng, yǒu shā qì zhōng xuán, cóng mù rú shān, xiāng liú fēn liǎng pài yíng zhī, ruò lóng kǒu zhī hán zhū, shàng xià zhī zhōu, jù cóng qí xī bī shān yá ér shàng. shí yīn liú zhǎng, jí cóng zhū dōng jiā gǎng yán lóng wěi yǐ jìn. yī lǐ, rào chū zhū hòu, jí fēn kǒu chù yě. yú shì xī běi sù quán xiāng, ruò rù yān hóu rán, qí nán yǒu xiǎo shuǐ běi xiàng rù xiāng, jí zhī shān xī lù zhī shuǐ, yú xiàng dēng lǐng suǒ wàng ér jiàn zhī zhě yě. shì shí xiāo shuǐ yǐ qīng, xiāng shuǐ shàng zhuó. rù xiāng kǒu shí, yǒu zhōu pō ér dài fù, gòng wǔ rén yān, jí qián rì lǐ yú táng bèi jié zhī rén yě. yóu xiāng kǒu ér shàng, duō yǒu xī běi zhī qū, tān shēng yù duō, shí yá yù qí. èr shí lǐ, yǒu xié tū yú yòu zhě, shàng céng qiào ér xià qiàn kōng. yòu èr shí lǐ, yǒu píng xuē yú zuǒ zhě, huáng bān bái liū, xiāng jiān chéng háng yòu yǒu pián lì yú yòu zhě, yǔ jiāng zuǒ píng pōu zhī yá, jiā jiāng duì zhì, rú wǔ lǎo bǐ jiān, yù jiàn qí qiào. zhuǎn ér xī xíng wǔ lǐ, guò jūn jiā bù. yòu zhuǎn ér nán, yòu yī shān zhōng pōu bēi píng chā jiāng yòu, qí xià yún gēn dào jìn zhòng bō. xún zhī, wú zhī qí míng zhě. shí luò rì zhèng xián shān wài, zhōu guò jiāng dōng, hū fēng jiān piàn xué tōng míng, ruò gōu yuè yǔ rì bìng xuán, xuán jí yǐn bì. yóu shān xià zhuǎn ér dōng, pō yú jūn jiā bù tái pán zi zhī jiān, qù jūn jiā bù yòu wǔ lǐ yǐ.
初三日　平明，放舟入湘口，於是去瀟而轉向湘矣。瀟即余前入永之道，與湘交會於此。二水一東南，瀟。一西南，湘。會同北去，為洞庭眾流之主，界其中者即芝山之脈，直走而北盡。盡處兩流夾之，尖若龍尾下垂，因其脊無石中砥，故兩流挫也必銳而後已。瀟之東岸即湘口驛。有古瀟湘祠，祀舜帝之二妃。由祠前截瀟水而西，盤龍尾而入湘。湘口之中，有砂磧中懸，叢木如山，湘流分兩派瀠之，若龍口之含珠，上下之舟，俱從其西逼山崖而上。時因流漲，即從珠東夾港沿龍尾以進。一里，繞出珠後，即分口處也。於是西北溯全湘，若入咽喉然，其南有小水北向入湘，即芝山西麓之水，余向登嶺所望而見之者也。是時瀟水已清，湘水尚濁。入湘口時，有舟泊而待附，共五人焉，即前日鯉魚塘被劫之人也。由湘口而上，多有西北之曲，灘聲愈多，石崖愈奇。二十里，有斜突於右者，上層峭而下嵌空。又二十里，有平削於左者，黃斑白溜，相間成行；又有駢立於右者，與江左平剖之崖，夾江對峙，〔如五老比肩，愈見奇峭。〕轉而西行五里，過軍家埠。又轉而南，又一山中剖卑平插江右，〔其下雲根倒浸重波。〕詢之，無知其名者。〔時落日正銜山外，舟過江東，忽峰間片穴通明，若鈎月與日並懸，旋即隱蔽。〕由山下轉而東，泊於軍家埠、台盤子之間，去軍家埠又五里矣。

chū sì rì　 mèi shuǎng fā zhōu, dōng guò guà bǎng yá. yá píng xuē jiāng zuǒ, xià zhì shuǐ miàn, qiàn rù chéng tán, qí shàng shí ruò mó yá, sè jiān huáng bái, yuǎn yú lín wǔ, wài fāng zhěng ér zhōng jiè sān fēn běi zhī, qián suǒ jiàn jiāng zuǒ chéng háng zhě, wú qí gāo guǎng. yóu guà bǎng xià zhōu zhuǎn nán, xíng èr shí lǐ, shàng xī liú tān. yòu shí lǐ, shí xī yì, yǐ shǔ dōng ān yǐ. yì zài jiāng nán àn, jīn yǐ gé. yǒu dōng jiāng zì nán ér běi, zhù yú xiāng, shì chán ch n jiā dōng jiāng zhī liǎng àn, yǒu dà shí liáng kuà qí kǒu, míng yuē fù chéng qiáo. qí shuǐ fā yuán yú líng líng nán jiè, chuán yóu qiáo xià nán rù, shí wǔ lǐ wèi líng líng jiè. yòu èr shí wǔ lǐ wèi dōng jiāng qiáo, qí shàng yǒu xiǎo hé sān zhī, tōng fá ér yǐ. àn zhì: yǒng shuǐ chū yǒng shān, zài yǒng zhōu xī nán jiǔ shí lǐ, běi rù xiāng. jí cǐ shuǐ wú yí yě. shí xī yì wèi líng líng dōng ān fèn jiè. shí xī, kǎo běn dì bēi wén yuē shí qī, dōng jiāng, tǔ rén yòu wèi zhī hóng jiāng, jiē yīn xiāng hùn h n hùn luàn yě. shí qī zhī zuǒ, yǒu shān tū wù, yá xià chā jiāng zhōng, yǒu xì běi xiàng, rú zhòng mén xuán xiá. shān zhī hòu dǐng wèi shī zi dòng, dòng mén dōng nán xiàng, bù shèn gāo chǎng. chuān shí kū ér xià yī lǐ, kě tòu chū lín jiāng mén xiá, xī shí fāng shuǐ yì, qí lín jiāng chù jì méi jìn zhōng, ér dòng xū bǐng jù rù. xiān, yú chéng zhōu rén pō fàn shì ròu, yī lǐ pān shān jiāo ér shàng, pái huái dòng mén, kǒng zhōu rén bù yú dài, yú yì bù néng dài jù rù dòng, jí fǎn zhōu zhōng. shì gù pū yì shì yú yā rù zhōu, suì dài yǔ xíng. yòu wǔ lǐ, pō yú bái shā zhōu. qí duì yá yǒu shí bì lín jiāng, huáng bái càn rán mǎn bì, yá běi shān diān yòu qǐ yī yá, xī běi xiàng yǒu ān yǐ zhī, zhèng yǔ yú pō zhōu duì, yǔ zhōng wàng zhī shén fēi, hèn gé jiāng bù néng wǎng yě. shì rì gòng xíng sì shí lǐ, tiān yù tān gāo, tíng bó bù shí ěr.
初四日　昧爽發舟，東過掛榜崖。崖平削江左，下至水面，嵌入成潭，其上石若磨崖，色間黃白，〔遠逾臨武，〕外方整而中界三分北之，前所見江左成行者，無其高廣。由掛榜下舟轉南，行二十里，上西流灘。又十里，石溪驛，已屬東安矣。驛在江南岸，今已革。有東江自南而北，注於湘，市廛chán夾東江之兩岸，有大石樑跨其口，名曰復成橋。其水發源於零陵南界，舡由橋下南入，十五里為零陵界。又二十五里為東江橋，其上有小河三支，通筏而已。〔按《志》：「永水出永山，在永州西南九十里，北入湘。」即此水無疑也。〕石溪驛為零陵、東安分界。石溪，考本地碑文曰石期，東江，土人又謂之洪江，皆音相溷hùn混亂也。石期之左，有山突兀，崖下插江中，有隙〔北向，〕如重門懸峽。山之後頂為獅子洞，洞門〔東南向，〕不甚高敞。穿石窟而下一里，可透出臨江門峽，惜時方水溢，其臨江處既沒浸中，而洞須秉炬入。先，余乘舟人泊飯市肉，一里攀山椒而上，徘徊洞門，恐舟人不余待，余亦不能待炬入洞，急返舟中。適顧仆亦市魚鴨入舟，遂帶雨行。又五里，泊於白沙洲。其對崖有石壁臨江，黃白燦然滿壁，崖北山巔又起一崖，西北向有庵倚之，正與余泊舟對，雨中望之神飛，恨隔江不能往也。是日共行四十里，天雨灘高，停泊不時耳。

chū wǔ rì　 yǔ chè yè dá dàn, chén cān nǎi xíng. shí lǐ, jiāng nán àn shí yá fēi tū, běi àn yǒu shuǐ zì běi lái zhù, yuē yòu jiāng kǒu. huò yuē yòu jiāng. yòu wǔ lǐ, shàng mó pán tān bái tān bù, liǎng àn shān shǐ jùn ér xuē. qiào yá zhī tū yú yòu zhě, yǒu fēi pù guà qí yè jiān, suī yǔ zhuàng qí guān, rán yì bù duàn zhī liú yě. yòu wǔ lǐ, yá zhī tū yú zuǒ, wèi bīng shū xiá. yá liè chéng xué xu dà shí, yǒu shí qiàn zhuì qí duān, xíng fāng ér sè huáng bái, gù xiào pín sān xiá zhī chēng. qí xī ào yì yǒu pù rú liàn, ér duì àn jiāng bīn yǒu yuán shí rú hé, wèi guǒ hé táng. guǒ hé bīng shū, yī fāng yī yuán, yī shàng yī xià, jiē duì ér nǐ zhī zhě yě. yòu xī wǔ lǐ, wèi chén xiāng yá. yá xié dié chéng wén, yá duān gāo jiǒng chù dié wén hū liè, zhōng tǔ liǎng zhī, yī qǔ yī zhí, wàng zhī mù xíng yǒu sè, míng yuē chén xiāng, bù zhī shì mù shì shí yě. qí shàng yǒu dà shù yī zhū, zhèng dāng yá dǐng. gèng yǒu shàng yá yī zhòng nèi zhì, yǒu ān qiàn qí jiān, wàng zhī céng lán sǒng cuì, xià qiè yáo jiāng, zhēn yì jìng yě. tǔ rén yán: zài xiàn lìng yù qǔ chén xiāng, yǐ jù suǒ xuán yá duān dà shù chuí rén xià qǔ, hū léi yǔ dà zuò, mí bù kě jiàn. lìng jù ér zhǐ. yì màn yǔ yě. guò yá, zhōu zhuǎn ér nán, pō yú luó bù tóu zhī dōng àn. shì rì zhǐ xíng èr shí wǔ lǐ, tān gāo shuǐ zhǎng, lín yǔ bù zhǐ yě. luó bù tóu zài jiāng xī àn, yǐ shān lín liú, jù luò pō shèng, qí dì xī běi zǒu dōng ān dà dào yě.
初五日　雨徹夜達旦，晨餐乃行。十里，江南岸石崖飛突，北岸有水自北來注，曰右江口。或曰幼江。又五里，上磨盤灘、白灘埠，兩岸山始峻而削。峭崖之突於右者，有飛瀑掛其腋間，雖雨壯其觀，然亦不斷之流也。又五里，崖之突於左，為兵書峽。崖裂成嶨xuè大石，有石嵌綴其端，形方而色黃白，故效顰三峽之稱。其西坳亦有瀑如練，而對岸江濱有圓石如盒，為果盒塘。果盒、兵書，一方一圓，一上一下，皆對而擬之者也。又西五里，為沉香崖。〔崖斜疊成紋，〕崖端高迥處疊紋忽裂，中吐兩枝，一曲一直，望之木形黝色，名曰沉香，不知是木是石也。其上有大樹一株，正當崖頂。更有上崖一重內峙，有庵嵌其間，望之層嵐聳翠，下挈遙江，真異境也。土人言：「在縣令欲取沉香，以巨索懸崖端大樹垂人下取，忽雷雨大作，迷不可見。令懼而止。」亦漫語也。過崖，舟轉而南，泊於羅埠頭之東岸。是日止行二十五里，灘高水漲，淋雨不止也。羅埠頭在江西岸，倚山臨流，聚落頗盛，其地西北走東安大道也。

chū liù rì　 yè yǔ suī zhǐ, ér jiāng zhǎng yǒu shēng, suì zhǐ bù xíng. xī wàng luó bù, yī shuǐ yíng yíng, zhōu dù shén jiān. zhōu zhōng xīn jǐn, dōng àn wú shì chù, lìng gù pū shí zhuì zhī yǐ gōng zhāo xī yān. xià wǔ, liú shā fēng shùn, nǎi guà fān dōng nán xíng. wǔ lǐ, dōng pō yú shí chōng wān. shì xī yuè míng shān kuàng, yān bō miǎo rán, yǒu xī hú nán pǔ zhī sī. qián yī xī, jiāng zhǎng liù qī chǐ tíng yī rì, luò hén yì rú zhī.
初六日　夜雨雖止，而江漲有聲，遂止不行。西望羅埠，一水盈盈，舟渡甚艱。舟中薪盡，東岸無市處，令顧仆拾墜枝以供朝夕焉。下午，流殺風順，乃掛帆東南行。五里，東泊於石沖灣。是夕月明山曠，煙波渺然，有西湖南浦之思。前一夕，江漲六七尺；停一日，落痕亦如之。

chū qī rì　 mèi shuǎng xíng, xī zhuǎn sì lǐ wèi xià chǎng. yòu xī yī lǐ, jiāng nán shān yī zhī zì nán bēn ér běi xiàng yòu xī yī lǐ, jiāng běi shān yī zhī zì běi bēn ér nán lái, liǎng shān jiā jiāng còu ér mén lì, suì fēn chǔ yuè zhī jiè. liǎng shān zhī dōng, shǔ hú guǎng yǒng zhōu fǔ dōng ān xiàn liǎng shān zhī xī, shǔ guǎng xī guì lín fǔ quán zhōu. quán zhōu jiù shǔ yǒng, hóng wǔ èr shí bā nián gǎi lì guǎng xī. qí jiè shǐ bù cóng shuǐ ér cóng shān. yòu wǔ lǐ wèi shàng chǎng. yú shì zhuǎn ér nán xíng, gòng shí wǔ lǐ, yí lǐ ér xī, wèi liǔ pǔ yì. yòu nán shí lǐ, wèi jīn huá tān. tān zuǒ yǒu shí yá dāng chōng, hōng liú zhǎn bì, gāo xià liǎng jué, xiǎn shèng yī shí. xī zhuǎn bā lǐ, wèi yí xiāng hé kǒu, yǒu shuǐ zì běi àn rù xiāng. zhōu rén èr lǐ, wèi yí xiāng, dà jù luò yě. yòu xī èr lǐ, pō yú miào tóu.
初七日　昧爽行，西轉四里為下廠。又西一里，江南山一支自南奔而北向；又西一里，江北山一支自北奔而南來，兩山夾江湊而門立，遂分楚、粵之界。兩山之東，屬湖廣永州府東安縣；兩山之西，屬廣西桂林府全州。全州舊屬永，洪武二十八年改隸廣西。其界始不從水而從山。又五里為上廠。於是轉而南行，共十五里，迤邐而西，為柳浦驛。又南十里，為金華灘。灘左有石崖當沖，轟流嶄壁，高下兩絕，險勝一時。西轉八里，為夷襄河口，有水自北岸入湘。舟人二里，為夷襄，大聚落也。又西二里，泊於廟頭。