èr shí qī rì píng míng xíng, zhōu duō běi xiàng. èr shí lǐ, dǐ qí yáng dōng shì, zhōu rén fù pō ér shì mǐ, guò wǔ shǐ xíng. bù bàn lǐ, jiāng zhǎng liú héng, zhòng zhōu bù qián, suì pō yú yáng jiā bà, dōng shì nán jǐn chù yě. xià wǔ zhōu jì pō, yú nǎi tóng jìng wén dù yáng jiā qiáo, gòng yī lǐ, rù qí yáng xī mén. běi jīng sì pái fāng, dōng chū dōng mén wài, yòu dōng běi yī lǐ, wèi gān quán sì. quán yī fāng, dāng sì qián pō xià, chí fāng zhàng yú, shuǐ yì qí zhōng, shēn jǐn chǐ xǔ, wèi jí dàn liè, jí shì huì quán shuǐ. chéng dōng shān lǒng liáo ráo, zì běi ér nán, liǎng céng chéng xiá, quán chū qí zhōng. sì dōng xiàng, yǐ chéng wài dì yī gāng. diàn qián yíng yǒu wú jùn sòng zōu zhōng gōng míng hào, biǎn cǐ dì yǔ jiǎng wéi yóu. gān quán míng bēi, zhāng nán xuān míng shì. cóng jùn zhōng jiǎng shì dé zhī, bá ér juān cǐ. zōu dà shū, ér zhāng xiǎo kǎi, bǐ shì qiú jìng, kě chēng èr jué. qí qián shān dì èr céng zhī zhōng, pán chéng yī wō, zé jiǔ lián ān yě. jiù wèi duō bǎo sì, yì rén chén shàng shū chóng jiàn ér fù zhī, zhōng yǒu fǎ yǔ táng zàng jīng gé sān jiào táng. ér zàng jīng gé zhōng gōng gāo huáng dì xiàng, táng bāo jīn, dān zhǎi yī, méi rú wò cán ér zhōng bù duàn, shū xū kāi zhāng ér bù zhì wén, nǎi chén shì dé zhī nèi fǔ jí huáng gōng ér gōng cǐ zhě. jīn shàng shū suī gù, ér zǐ sūn yóu xiū shì wèi yǐ, shì wéi běn jiā xiāng huǒ yǐ. sì qián huán dǔ zuǒ rào, qí zhōng yǐ wú, ér bì hù zhī shàng, yǒu zhuān juān" yán líng dào yì" sì zì, qǐ yì zōu zhōng gōng zhī yí jī yé? ér tǔ rén yǐ mò zhī zhī, nà de cǐ zì zhī zhǎng wèi táng yáng yě. jiǔ lián ān zhī shān, nán chuí jí wéi xué gōng. xué zài chéng wài ér yòu yǐ shān, yǐ shān ér yòu dāng qí nán jǐn chù, qián yǒu dà chí, gān quán zhī liú, nán xià dōng rào, ér zhù yú xiāng. qí rù xiāng chù wèi xiāo xiāng qiáo. qiáo zhī běi qí shí líng huàn, yī fēng tū qǐ, wèi chéng wài dì èr céng zhī shān. yī pán ér wèi jiǔ lián, zài zhì ér wéi xué gōng, yòu cóng xué gōng zhī dōng dù mài tū cǐ, wéi xué gōng qīng lóng zhī shā. qí qián xiāng jiāng cóng nán zhì cǐ, dōng zhé ér qù qí jiāng cóng běi zhì cǐ, nán xiàng rù xiāng ér gān quán huó shuǐ, yòu rào xué qián, tòu chū nán xié, ér dōng xiàng rù xiāng. nǎi sān jiāo huì zhī zhōng, gù qiáo yuē xiāo xiāng qiáo, tíng yuē xiāo xiāng tíng, jīn gǎi jiàn xuán huá gé, miào yuē xiāo xiāng miào, wèi shì xiāo xiāng zhī hé liú yě. miào hòu è liè bàn cù, shí tài duō qí. miào sì dà shùn xiàng, wèi xún shǒu yóu cǐ, rán ài lòu bù chēng. fēng zhī dōng běi, yǒu shí liáng wǔ gǒng kuà qí shuǐ shàng, yuē xīn qiáo, nǎi dōng xiàng bái shuǐ dào, ér héng zhōu dào zé bù yóu qiáo ér běi sù qí liú yǐ. shí yú yù mì gōng wǎng wú xī tà zhōng xīng mó yá sòng, gōng yǐ rì mù bù jí wǎng, gù tàn lì zhū sì. dà dǐ gān quán gǔ piáo, jiǔ lián xīn zhěng, yī yǐ cún jiù, yī yǐ zhēng jīn yān. rì mù, yóu jiāng shì ér nán, jīng sān wú yì, jí cì shān wú shuǐ wú shān wú tíng jìng yě, qù" shān" qù" shuǐ" ér dú yǐ" wú" shèn shì. zì xīn qiáo sān lǐ, nán zhì yáng jiā qiáo, xià zhōu yǐ hūn hēi yǐ. shì liǎng rì gòng xíng wǔ shí lǐ, xiān zǔ yǔ, hòu zǔ shuǐ yě. shì yè shuǐ shēng xiōng xiōng, qí shì yù jí.
二十七日 平明行,舟多北向。二十里,抵祁阳东市,舟人复泊而市米,过午始行。不半里,江涨流横,众舟不前,遂泊于杨家坝,东市南尽处也。下午舟既泊,余乃同静闻渡杨家桥,共一里,入祁阳西门。北经四牌坊,东出东门外,又东北一里,为甘泉寺。泉一方,当寺前坡下,池方丈余,水溢其中,深仅尺许,味极淡冽,极似惠泉水。城东山陇缭饶,自北而南,两层成峡,泉出其中。寺东向,倚城外第一冈。殿前楹有吾郡宋邹忠公名浩,贬此地与蒋湋游。《甘泉铭碑》,张南轩名栻。从郡中蒋氏得之,跋而镌此。邹大书,而张小楷,笔势遒劲,可称二绝。其前山第二层之中,盘成一窝,则九莲庵也。旧为多宝寺,邑人陈尚书重建而复之,中有法雨堂、藏经阁、三教堂。而藏经阁中供高皇帝像,唐包巾,丹窄衣,眉如卧蚕而中不断,疏须开张而不志文,乃陈氏得之内府即皇宫而供此者。今尚书虽故,而子孙犹修饰未已,视为本家香火矣。寺前环堵左绕,其中已芜,而闭户之上,有砖镌“延陵道意”四字,岂亦邹忠公之遗迹耶?而土人已莫知之,那得此字之长为糖羊也。九莲庵之山,南垂即为学宫。学在城外而又倚山,倚山而又当其南尽处,前有大池,甘泉之流,南下东绕,而注于湘。其入湘处为潇湘桥。桥之北奇石灵幻,一峰突起,为城外第二层之山。一盘而为九莲,再峙而为学宫,又从学宫之东度脉突此,为学宫青龙之沙。其前湘江从南至此,东折而去;祁江从北至此,南向入湘;而甘泉活水,又绕学前,透出南胁,而东向入湘。乃三交会之中,故桥曰潇湘桥,亭曰潇湘亭,今改建玄华阁,庙曰潇湘庙,谓似潇、湘之合流也。〔庙后萼裂瓣簇,石态多奇。〕庙祀大舜像,谓巡守由此,然隘陋不称。峰之东北,有石梁五拱跨祁水上,曰新桥,乃东向白水道,而衡州道则不由桥而北溯祁流矣。时余欲觅工往浯溪拓《中兴摩崖颂》,工以日暮不及往,故探历诸寺。大抵甘泉古朴,九莲新整,一以存旧,一以征今焉。日暮,由江市而南,经三吾驿,即次山吾水、吾山、吾亭境也,去“山”、去“水”而独以“吾”甚是。自新桥三里,南至杨家桥,下舟已昏黑矣。是两日共行五十里,先阻雨,后阻水也。是夜水声汹汹,其势愈急。
èr shí bā rì shuǐ zhǎng zhōu pō, jìng bù chéng háng. jí xiāo xi o jí kōng xū fù qū gān quán, mì tà bēi zhě, qí rén yǐ chū. yòu cóng dà jiē qū dōng mén, cóng mén wài zhū zǐ yá mì fàn xìng, bā jiǎo fāng mì chén xìng biǎo gōng, jiē yán shuǐ dà nàn dù, yǐ fú xī yáng jiāng yě. wèi yú biàn mì tà běn, jù bù dé. fù qū gān quán, zé wáng xìng tà gōng yǐ guī, suǒ yú zhòng jià, zhōng bù gǎn xíng, zhǐ jiù gān quán mó míng èr zhǐ. yú xiān fǎn zhōu zhōng, liú jìng wén hòu tà yān.
二十八日 水涨舟泊,竟不成行。亟枵xiāo即空虚腹趋甘泉,觅拓碑者,其人已出。又从大街趋东门,从门外朱紫衙觅范姓,八角坊觅陈姓裱工,皆言水大难渡,以涪溪、阳江也。为余遍觅拓本,俱不得。复趋甘泉,则王姓拓工已归,索余重价,终不敢行,止就甘泉摹铭二纸。余先返舟中,留静闻候拓焉。
qí yáng dōng mén wài dà jiē yǔ bīn jiāng zhī shì, huán huì lián luò, shì sì chōng rèn r n mǎn qiě duō gāo mén dà dì, kě yǔ héng jùn bǐ lóng. dì chéng zhōng liáo jì, ruò zhǐ jiù dōng chéng wài guān, kě chēng yán yì.
祁阳东门外大街与濒江之市,阛闠连络,市肆充牣rèn满且多高门大第,可与衡郡比隆。第城中寥寂,若只就东城外观,可称岩邑。
èr shí jiǔ rì mèi shuǎng fàng zhōu. xiǎo sè zhēng xiá, céng lán kāi zǎo, jì ér huǒ lún yǒng qǐ, téng yàn fēi máng, zhí cóng zhōu wěi shè yǔ zhěn xì, tài yuè rì guān, bù wèi dé zhī wò yóu yě. wǔ lǐ guò wú xī, mó yá zài xī. dōng sù liú cóng xī, yòu èr shí lǐ, guò xí fù táng, pīng tíng bàng běi, yán huí zì nán, jù cóng gé jiāng jiǎo shǒu. suǒ chēng" xí fù shí" zhě, jiāng biān yī yá, cóng shān bàn xuē chū, xià chā jiāng dǐ, qí shàng yī shí tè lì ér qǐ, áng shǒu xī zhān, qǐ qí liáng rén jí zhàng fū yóu yù mén wèi fǎn yé? yòu èr shí lǐ, guò èr shí sì jī, jī shù xiāng cì. yòu wǔ lǐ pō yú huáng yáng pù.
二十九日 昧爽放舟。〔晓色蒸霞,层岚开藻,既而火轮涌起,腾焰飞芒,直从舟尾射予枕隙,泰岳日观,不谓得之卧游也。〕五里过浯溪,摩崖在西。东溯流从西,又二十里,过媳妇塘,娉婷傍北,沿洄自南,俱从隔江矫首。所称“媳妇石”者,江边一崖,从山半削出,下插江底,其上一石特立而起,昂首西瞻,岂其良人即丈夫犹玉门未返耶?又二十里,过二十四矶,矶数相次。又五里泊于黄杨铺。
huáng yáng pù yǐ shǔ líng líng. qí dōng jí wéi qí yáng jiè, qí xī yáo wàng dà shān, míng sì mǎ shān, cǐ shān yǐ shǔ dōng ān, zé xī qù dōng ān jiè yuē sān shí lǐ. xī běi yǒu dà lù tōng wǔ gāng zhōu, gòng èr bǎi sì shí lǐ. huáng yáng yǒu xiǎo shuǐ zì xī ér lái, shí liáng kuà qí shàng, míng dà qiáo. qiáo xià tōng zhōu, rù zhǐ sān wǔ lǐ ér yǐ. bù néng shàng yě.
黄杨铺已属零陵。其东即为祁阳界,其西遥望大山,名驷马山,此山已属东安,则西去东安界约三十里。西北有大路通武冈州,共二百四十里。黄杨有小水自西而来,石梁跨其上,名大桥。桥下通舟,入止三五里而已。不能上也。
rùn sì yuè chū yī rì mèi shuǎng, cóng huáng yáng pù fàng zhōu, zhì shì shǐ zhuǎn nán xíng. qí xiān zì qí yáng lái, duō xī xiàng xíng. shí wǔ lǐ dà hù tān, yǒu wō chéng xuán, zhū liú jiē bēn rù xuán zhōng, qí shēng rú léi, gài lòu zhī lòu dǒu yě. yòu shàng wèi xiǎo hù tān. yòu shí wǔ lǐ wèi gāo lì shì. jí fāng liàn yì yě. yòu èr shí lǐ guò qīng lóng jī, jī shí cuán wán. héng niè jí" yǎo" jiāng liú. yòu shí lǐ, hūn hēi ér hòu dǐ lěng shuǐ wān. xià wǔ, yú bìng yú fù, wèi jiǎn wǎn cān. pō xī àn shí yá xià, shuǐ zhǎng shí méi, bù ruò qián wàng zhōng zhēng róng yě.
闰四月初一日 昧爽,从黄杨铺放舟,至是始转南行。其先自祁阳来,多西向行。十五里大护滩,有涡成漩,诸流皆奔入漩中,其声如雷,盖漏卮漏斗也。又上为小护滩。又十五里为高栗市。即方潋驿也。又二十里过青龙矶,矶石巑岏。横啮即“咬”江流。又十里,昏黑而后抵冷水湾。下午,余病鱼腹,为减晚餐。泊西岸石涯下,水涨石没,不若前望中峥嵘也。
chū èr rì zhōu rén dēng yá shì xīn cài, chén cān shí nǎi xíng. léi yǔ dà zuò, jù wǔ nǎi qíng. gòng sì shí lǐ, pō yú hú kǒu guān, rì shàng gāo chōng yě. zì lěng shuǐ wān lái, shān kāi tiān kuàng, mù jiè dà huō, ér jiāng liǎng àn, dàn shuǐ zhī shí shí chū shí méi, dàn yǒu suǒ yù, wú bù shǎng xīn yuè mù. gài rù qí yáng jiè, shí zhì jí qí, shí sè jí rùn guò qí yáng, tū wù zhī shì, yǐ cì jiàn lù, zhì cǐ ér suí dì yǒng chū yǐ jí rù xiāng kǒu, zé sǒng tū pán gèn zhě, biàn wéi qiào shù huí xiáng yǐ.
初二日 舟人登涯市薪菜,晨餐时乃行。雷雨大作,距午乃晴。共四十里,泊于湖口关,日尚高舂也。自冷水湾来,山开天旷,目界大豁,而江两岸,啖水之石时出时没,但有所遇,无不赏心悦目。盖入祁阳界,石质即奇,石色即润;过祁阳,突兀之势,以次渐露,至此而随地涌出矣;〔及入湘口,则耸突盘亘者,变为峭竖回翔矣。〕
chū sān rì píng míng, fàng zhōu rù xiāng kǒu, yú shì qù xiāo ér zhuǎn xiàng xiāng yǐ. xiāo jí yú qián rù yǒng zhī dào, yǔ xiāng jiāo huì yú cǐ. èr shuǐ yī dōng nán, xiāo. yī xī nán, xiāng. huì tóng běi qù, wèi dòng tíng zhòng liú zhī zhǔ, jiè qí zhōng zhě jí zhī shān zhī mài, zhí zǒu ér běi jǐn. jǐn chù liǎng liú jiā zhī, jiān ruò lóng wěi xià chuí, yīn qí jí wú shí zhōng dǐ, gù liǎng liú cuò yě bì ruì ér hòu yǐ. xiāo zhī dōng àn jí xiāng kǒu yì. yǒu gǔ xiāo xiāng cí, sì shùn dì zhī èr fēi. yóu cí qián jié xiāo shuǐ ér xī, pán lóng wěi ér rù xiāng. xiāng kǒu zhī zhōng, yǒu shā qì zhōng xuán, cóng mù rú shān, xiāng liú fēn liǎng pài yíng zhī, ruò lóng kǒu zhī hán zhū, shàng xià zhī zhōu, jù cóng qí xī bī shān yá ér shàng. shí yīn liú zhǎng, jí cóng zhū dōng jiā gǎng yán lóng wěi yǐ jìn. yī lǐ, rào chū zhū hòu, jí fēn kǒu chù yě. yú shì xī běi sù quán xiāng, ruò rù yān hóu rán, qí nán yǒu xiǎo shuǐ běi xiàng rù xiāng, jí zhī shān xī lù zhī shuǐ, yú xiàng dēng lǐng suǒ wàng ér jiàn zhī zhě yě. shì shí xiāo shuǐ yǐ qīng, xiāng shuǐ shàng zhuó. rù xiāng kǒu shí, yǒu zhōu pō ér dài fù, gòng wǔ rén yān, jí qián rì lǐ yú táng bèi jié zhī rén yě. yóu xiāng kǒu ér shàng, duō yǒu xī běi zhī qū, tān shēng yù duō, shí yá yù qí. èr shí lǐ, yǒu xié tū yú yòu zhě, shàng céng qiào ér xià qiàn kōng. yòu èr shí lǐ, yǒu píng xuē yú zuǒ zhě, huáng bān bái liū, xiāng jiàn chéng háng yòu yǒu pián lì yú yòu zhě, yǔ jiāng zuǒ píng pōu zhī yá, jiā jiāng duì zhì, rú wǔ lǎo bǐ jiān, yù jiàn qí qiào. zhuǎn ér xī xíng wǔ lǐ, guò jūn jiā bù. yòu zhuǎn ér nán, yòu yī shān zhōng pōu bēi píng chā jiāng yòu, qí xià yún gēn dào jìn zhòng bō. xún zhī, wú zhī qí míng zhě. shí luò rì zhèng xián shān wài, zhōu guò jiāng dōng, hū fēng jiān piàn xué tōng míng, ruò gōu yuè yǔ rì bìng xuán, xuán jí yǐn bì. yóu shān xià zhuǎn ér dōng, pō yú jūn jiā bù tái pán zi zhī jiān, qù jūn jiā bù yòu wǔ lǐ yǐ.
初三日 平明,放舟入湘口,于是去潇而转向湘矣。潇即余前入永之道,与湘交会于此。二水一东南,潇。一西南,湘。会同北去,为洞庭众流之主,界其中者即芝山之脉,直走而北尽。尽处两流夹之,尖若龙尾下垂,因其脊无石中砥,故两流挫也必锐而后已。潇之东岸即湘口驿。有古潇湘祠,祀舜帝之二妃。由祠前截潇水而西,盘龙尾而入湘。湘口之中,有砂碛中悬,丛木如山,湘流分两派潆之,若龙口之含珠,上下之舟,俱从其西逼山崖而上。时因流涨,即从珠东夹港沿龙尾以进。一里,绕出珠后,即分口处也。于是西北溯全湘,若入咽喉然,其南有小水北向入湘,即芝山西麓之水,余向登岭所望而见之者也。是时潇水已清,湘水尚浊。入湘口时,有舟泊而待附,共五人焉,即前日鲤鱼塘被劫之人也。由湘口而上,多有西北之曲,滩声愈多,石崖愈奇。二十里,有斜突于右者,上层峭而下嵌空。又二十里,有平削于左者,黄斑白溜,相间成行;又有骈立于右者,与江左平剖之崖,夹江对峙,〔如五老比肩,愈见奇峭。〕转而西行五里,过军家埠。又转而南,又一山中剖卑平插江右,〔其下云根倒浸重波。〕询之,无知其名者。〔时落日正衔山外,舟过江东,忽峰间片穴通明,若钩月与日并悬,旋即隐蔽。〕由山下转而东,泊于军家埠、台盘子之间,去军家埠又五里矣。
chū sì rì mèi shuǎng fā zhōu, dōng guò guà bǎng yá. yá píng xuē jiāng zuǒ, xià zhì shuǐ miàn, qiàn rù chéng tán, qí shàng shí ruò mó yá, sè jiān huáng bái, yuǎn yú lín wǔ, wài fāng zhěng ér zhōng jiè sān fēn běi zhī, qián suǒ jiàn jiāng zuǒ chéng háng zhě, wú qí gāo guǎng. yóu guà bǎng xià zhōu zhuǎn nán, xíng èr shí lǐ, shàng xī liú tān. yòu shí lǐ, shí xī yì, yǐ shǔ dōng ān yǐ. yì zài jiāng nán àn, jīn yǐ gé. yǒu dōng jiāng zì nán ér běi, zhù yú xiāng, shì chán ch n jiā dōng jiāng zhī liǎng àn, yǒu dà shí liáng kuà qí kǒu, míng yuē fù chéng qiáo. qí shuǐ fā yuán yú líng líng nán jiè, chuán yóu qiáo xià nán rù, shí wǔ lǐ wèi líng líng jiè. yòu èr shí wǔ lǐ wèi dōng jiāng qiáo, qí shàng yǒu xiǎo hé sān zhī, tōng fá ér yǐ. àn zhì:" yǒng shuǐ chū yǒng shān, zài yǒng zhōu xī nán jiǔ shí lǐ, běi rù xiāng." jí cǐ shuǐ wú yí yě. shí xī yì wèi líng líng dōng ān fèn jiè. shí xī, kǎo běn dì bēi wén yuē shí qī, dōng jiāng, tǔ rén yòu wèi zhī hóng jiāng, jiē yīn xiāng hùn h n hùn luàn yě. shí qī zhī zuǒ, yǒu shān tū wù, yá xià chā jiāng zhōng, yǒu xì běi xiàng, rú zhòng mén xuán xiá. shān zhī hòu dǐng wèi shī zi dòng, dòng mén dōng nán xiàng, bù shèn gāo chǎng. chuān shí kū ér xià yī lǐ, kě tòu chū lín jiāng mén xiá, xī shí fāng shuǐ yì, qí lín jiāng chù jì méi jìn zhōng, ér dòng xū bǐng jù rù. xiān, yú chéng zhōu rén pō fàn shì ròu, yī lǐ pān shān jiāo ér shàng, pái huái dòng mén, kǒng zhōu rén bù yú dài, yú yì bù néng dài jù rù dòng, jí fǎn zhōu zhōng. shì gù pū yì shì yú yā rù zhōu, suì dài yǔ xíng. yòu wǔ lǐ, pō yú bái shā zhōu. qí duì yá yǒu shí bì lín jiāng, huáng bái càn rán mǎn bì, yá běi shān diān yòu qǐ yī yá, xī běi xiàng yǒu ān yǐ zhī, zhèng yǔ yú pō zhōu duì, yǔ zhōng wàng zhī shén fēi, hèn gé jiāng bù néng wǎng yě. shì rì gòng xíng sì shí lǐ, tiān yù tān gāo, tíng bó bù shí ěr.
初四日 昧爽发舟,东过挂榜崖。崖平削江左,下至水面,嵌入成潭,其上石若磨崖,色间黄白,〔远逾临武,〕外方整而中界三分北之,前所见江左成行者,无其高广。由挂榜下舟转南,行二十里,上西流滩。又十里,石溪驿,已属东安矣。驿在江南岸,今已革。有东江自南而北,注于湘,市廛chán夹东江之两岸,有大石梁跨其口,名曰复成桥。其水发源于零陵南界,舡由桥下南入,十五里为零陵界。又二十五里为东江桥,其上有小河三支,通筏而已。〔按《志》:“永水出永山,在永州西南九十里,北入湘。”即此水无疑也。〕石溪驿为零陵、东安分界。石溪,考本地碑文曰石期,东江,土人又谓之洪江,皆音相溷hùn混乱也。石期之左,有山突兀,崖下插江中,有隙〔北向,〕如重门悬峡。山之后顶为狮子洞,洞门〔东南向,〕不甚高敞。穿石窟而下一里,可透出临江门峡,惜时方水溢,其临江处既没浸中,而洞须秉炬入。先,余乘舟人泊饭市肉,一里攀山椒而上,徘徊洞门,恐舟人不余待,余亦不能待炬入洞,急返舟中。适顾仆亦市鱼鸭入舟,遂带雨行。又五里,泊于白沙洲。其对崖有石壁临江,黄白灿然满壁,崖北山巅又起一崖,西北向有庵倚之,正与余泊舟对,雨中望之神飞,恨隔江不能往也。是日共行四十里,天雨滩高,停泊不时耳。
chū wǔ rì yǔ chè yè dá dàn, chén cān nǎi xíng. shí lǐ, jiāng nán àn shí yá fēi tū, běi àn yǒu shuǐ zì běi lái zhù, yuē yòu jiāng kǒu. huò yuē yòu jiāng. yòu wǔ lǐ, shàng mò pán tān bái tān bù, liǎng àn shān shǐ jùn ér xuē. qiào yá zhī tū yú yòu zhě, yǒu fēi pù guà qí yè jiān, suī yǔ zhuàng qí guān, rán yì bù duàn zhī liú yě. yòu wǔ lǐ, yá zhī tū yú zuǒ, wèi bīng shū xiá. yá liè chéng xué xu dà shí, yǒu shí qiàn zhuì qí duān, xíng fāng ér sè huáng bái, gù xiào pín sān xiá zhī chēng. qí xī ào yì yǒu pù rú liàn, ér duì àn jiāng bīn yǒu yuán shí rú hé, wèi guǒ hé táng. guǒ hé bīng shū, yī fāng yī yuán, yī shàng yī xià, jiē duì ér nǐ zhī zhě yě. yòu xī wǔ lǐ, wèi chén xiāng yá. yá xié dié chéng wén, yá duān gāo jiǒng chù dié wén hū liè, zhōng tǔ liǎng zhī, yī qǔ yī zhí, wàng zhī mù xíng yǒu sè, míng yuē chén xiāng, bù zhī shì mù shì shí yě. qí shàng yǒu dà shù yī zhū, zhèng dāng yá dǐng. gèng yǒu shàng yá yī zhòng nèi zhì, yǒu ān qiàn qí jiān, wàng zhī céng lán sǒng cuì, xià qiè yáo jiāng, zhēn yì jìng yě. tǔ rén yán:" zài xiàn lìng yù qǔ chén xiāng, yǐ jù suǒ xuán yá duān dà shù chuí rén xià qǔ, hū léi yǔ dà zuò, mí bù kě jiàn. lìng jù ér zhǐ." yì màn yǔ yě. guò yá, zhōu zhuǎn ér nán, pō yú luó bù tóu zhī dōng àn. shì rì zhǐ xíng èr shí wǔ lǐ, tān gāo shuǐ zhǎng, lín yǔ bù zhǐ yě. luó bù tóu zài jiāng xī àn, yǐ shān lín liú, jù luò pō shèng, qí dì xī běi zǒu dōng ān dà dào yě.
初五日 雨彻夜达旦,晨餐乃行。十里,江南岸石崖飞突,北岸有水自北来注,曰右江口。或曰幼江。又五里,上磨盘滩、白滩埠,两岸山始峻而削。峭崖之突于右者,有飞瀑挂其腋间,虽雨壮其观,然亦不断之流也。又五里,崖之突于左,为兵书峡。崖裂成峃xuè大石,有石嵌缀其端,形方而色黄白,故效颦三峡之称。其西坳亦有瀑如练,而对岸江滨有圆石如盒,为果盒塘。果盒、兵书,一方一圆,一上一下,皆对而拟之者也。又西五里,为沉香崖。〔崖斜叠成纹,〕崖端高迥处叠纹忽裂,中吐两枝,一曲一直,望之木形黝色,名曰沉香,不知是木是石也。其上有大树一株,正当崖顶。更有上崖一重内峙,有庵嵌其间,望之层岚耸翠,下挈遥江,真异境也。土人言:“在县令欲取沉香,以巨索悬崖端大树垂人下取,忽雷雨大作,迷不可见。令惧而止。”亦漫语也。过崖,舟转而南,泊于罗埠头之东岸。是日止行二十五里,滩高水涨,淋雨不止也。罗埠头在江西岸,倚山临流,聚落颇盛,其地西北走东安大道也。
chū liù rì yè yǔ suī zhǐ, ér jiāng zhǎng yǒu shēng, suì zhǐ bù xíng. xī wàng luó bù, yī shuǐ yíng yíng, zhōu dù shén jiān. zhōu zhōng xīn jǐn, dōng àn wú shì chù, lìng gù pū shí zhuì zhī yǐ gōng zhāo xī yān. xià wǔ, liú shā fēng shùn, nǎi guà fān dōng nán xíng. wǔ lǐ, dōng pō yú shí chōng wān. shì xī yuè míng shān kuàng, yān bō miǎo rán, yǒu xī hú nán pǔ zhī sī. qián yī xī, jiāng zhǎng liù qī chǐ tíng yī rì, luò hén yì rú zhī.
初六日 夜雨虽止,而江涨有声,遂止不行。西望罗埠,一水盈盈,舟渡甚艰。舟中薪尽,东岸无市处,令顾仆拾坠枝以供朝夕焉。下午,流杀风顺,乃挂帆东南行。五里,东泊于石冲湾。是夕月明山旷,烟波渺然,有西湖南浦之思。前一夕,江涨六七尺;停一日,落痕亦如之。
chū qī rì mèi shuǎng xíng, xī zhuǎn sì lǐ wéi xià chǎng. yòu xī yī lǐ, jiāng nán shān yī zhī zì nán bēn ér běi xiàng yòu xī yī lǐ, jiāng běi shān yī zhī zì běi bēn ér nán lái, liǎng shān jiā jiāng còu ér mén lì, suì fēn chǔ yuè zhī jiè. liǎng shān zhī dōng, shǔ hú guǎng yǒng zhōu fǔ dōng ān xiàn liǎng shān zhī xī, shǔ guǎng xī guì lín fǔ quán zhōu. quán zhōu jiù shǔ yǒng, hóng wǔ èr shí bā nián gǎi lì guǎng xī. qí jiè shǐ bù cóng shuǐ ér cóng shān. yòu wǔ lǐ wèi shàng chǎng. yú shì zhuǎn ér nán xíng, gòng shí wǔ lǐ, yǐ lǐ ér xī, wèi liǔ pǔ yì. yòu nán shí lǐ, wèi jīn huá tān. tān zuǒ yǒu shí yá dāng chōng, hōng liú zhǎn bì, gāo xià liǎng jué, xiǎn shèng yī shí. xī zhuǎn bā lǐ, wèi yí xiāng hé kǒu, yǒu shuǐ zì běi àn rù xiāng. zhōu rén èr lǐ, wèi yí xiāng, dà jù luò yě. yòu xī èr lǐ, pō yú miào tóu.
初七日 昧爽行,西转四里为下厂。又西一里,江南山一支自南奔而北向;又西一里,江北山一支自北奔而南来,两山夹江凑而门立,遂分楚、粤之界。两山之东,属湖广永州府东安县;两山之西,属广西桂林府全州。全州旧属永,洪武二十八年改隶广西。其界始不从水而从山。又五里为上厂。于是转而南行,共十五里,迤逦而西,为柳浦驿。又南十里,为金华滩。滩左有石崖当冲,轰流崭壁,高下两绝,险胜一时。西转八里,为夷襄河口,有水自北岸入湘。舟人二里,为夷襄,大聚落也。又西二里,泊于庙头。