dīng chǒu gōng yuán 1637 nián rùn sì yuè chū bā rì　 yè yǔ fēi fēi, sì shān ài dài id i yún shèng zhī zhuàng, mèi shuǎng fàng zhōu. xī xíng sān shí lǐ, wǔ hòu, fēn gù pū zhōu dǐ guì lín, yǔ tóng jìng wén cóng xiāng jiāng nán àn dēng yá, zhōu cóng běi lái, fǎn qū ér nán, gù àn zài běi. shì wèi shān jiǎo yì, dì míng huáng shā. xī nán xíng, dà sōng jiā dào, wǔ lǐ, huáng shā pù. dōng miàn dà lǐng yuē zǐ yún yán, xī miàn dà lǐng yuē bái yún yán. xiāng jiāng zài lù dōng zǐ yún yán xī. yòu nán sān lǐ, shuāng qiáo. yǒu shuǐ zì xī dà lǐng zhù yú xiāng. yòu qī lǐ, shí yuè pù, qí xī lǐng yuē huáng huā dà lǐng. yòu xī nán wǔ lǐ, chū shān lǒng xíng píng chóu jiān. yòu wǔ lǐ, shēn xī pù. guò pù yī lǐ, yǒu xī zì xī dà shān dōng zhù, xiǎo shí liáng kuà zhī, dāng jí shēn xī yě. yòu yī lǐ, shàng xiǎo lǐng, shě guān dào, shēn xī yī shí lǐ guān dào zhì tài píng fǔ, yòu shí lǐ zhì quán. yòu rù shān. xī xiàng dà shān xíng, èr lǐ, zhí dǐ shān xià, yòu èr lǐ, sù yú niú tóu gāng jiǎng xìng jiā. yè dà yǔ.
丁丑（公元1637年）閏四月初八日　夜雨霏霏，四山靉靆àidài雲盛之狀，昧爽放舟。西行三十里，午後，〔分顧仆舟抵桂林，予同靜聞從〕湘江南岸登涯，舟從北來，反曲而南，故岸在北。是為山角驛，地名黃沙。西南行，大松夾道，五里，黃沙鋪。東面大嶺曰紫雲岩，西面大嶺曰白雲岩。湘江在路東紫雲岩西。又南三里，雙橋。有水自西大嶺注於湘。又七里，石月鋪，其西嶺曰黃花大嶺。又西南五里，出山隴行平疇間。又五里，深溪鋪。過鋪一里，有溪自西大山東注，小石樑跨之，當即深溪也。又一里，上小嶺，舍官道，深溪一十里官道至太平輔，又十里至全。右入山。西向大山行，二里，直抵山下，又二里，宿於牛頭岡蔣姓家。夜大雨。

chū jiǔ rì　 mào yǔ xī xíng wǔ lǐ, zhì lóng yán pǔ rùn sì. sì yǒu sòng shǒu zhào yàn huī shī bēi, sòng lǐ shí liàng jì. yán dòng qián mén dōng xiàng rú qiáo, chū shuǐ yuē sān shí zhàng hòu mén běi xiàng, rù shuǐ yuē shí wǔ zhàng. quán zì shān hòu pò shí kū sān jí xià, gù yuē lóng. xī rù shén ào, zhōng yǒu lì sǔn chuí zhù. chū yán, xī sān lǐ, yǒu xiǎo shí shān wù lì lù páng. yòu xī sān lǐ, zhāng jiā cūn, cūn hòu dà shān yuē huí lóng yán. nán wǔ lǐ, gāng lǐng gāo xià, chū píng wù zhōng xī xíng yī lǐ, shàng dà chōng, xī xíng bàn lǐ, wèi fú shòu ān, fàn yú ān. yòu xī bàn lǐ, xī běi shàng liǔ shān, yǒu gé, cáo xué quán é, wèi liǔ zhòng tú shū yuàn. yòu shàng wèi cùn yuè tíng, yì cáo shū. tíng qián wèi qīng xiāng shū yuàn. yǒu wèi le wēng bēi. cǐ shān wèi jùn shǒu liǔ kāi jiǎng dào chù. yuàn wèi lín bā suǒ jiàn, yǔ suī yuè sōng, lú sì shū yuàn gòng zhe. qí nán yǒu quán yī fāng, zhōng yǒu shí tí yuē hǔ jù shí. yóu cǐ niè lǐng, yú ér xī, yī lǐ, wèi cí huì ān. zhuǎn běi yī lǐ, wèi shī zi yán, yán sēng jiàn xìng. sù shī zi yán nán qīng quán ān.
初九日　冒雨西行五里，至礱岩普潤寺。寺有宋守趙彥暉詩碑，宋李時亮記。岩洞前門東向〔如橋，出水約三十丈；〕後門北向，〔入水約十五丈。泉自山後破石窟三級下，故曰「礱」。〕西入甚奧，中有立筍垂柱。出岩，西三里，有小石山兀立路旁。又西三里，張家村，〔村後大山曰回龍巖。〕南五里，岡嶺高下，出平塢中西行一里，上大沖，西行半里，為福壽庵，飯於庵。又西半里，西北上柳山，有閣，曹學佺額，為柳仲塗書院。又上為寸月亭，亦曹書。亭前為清湘書院。有魏了翁碑。此山為郡守柳開講道處。院為林蚆所建，與睢、岳、嵩，廬四書院共著。其南有泉一方，中有石題曰「虎踞石」。由此躡嶺，逾而西，一里，為慈慧庵。轉北一里，為獅子岩，岩僧見性。〔宿獅子岩南清泉庵。〕

chū shí rì　 yóu shī zi yán nán xià, èr lǐ, zhì xiāng shān sì. yóu sì dōng cè rù, dēng dà diàn, jì xíng lǐ. dōng bàn lǐ, rù quán zhōu xī mén. guò zhōu qián, chū dà nán mén, luó jiāng zài qián. dōng zhì xiǎo nán mén, sān jiāng hé chù. yuē zhōu dài yú xìng ān. fù rù chéng, chū xī mén zhì sì, dēng dà diàn, bài wú liàng shòu fó tǎ. wú liàng shòu fú chéng guǒ yú táng xián tōng jiān, chuán dēng lù wèi zài, hào quán zhēn, gù zhōu yǐ quán míng. ròu shēn zì wàn lì chū duàn, bǐng xū yòu huǐ, hòu yòu huǐ. tǎ hòu yǒu fēi lái shí. cóng tǎ dōng shàng zhǎng láng, xī yǒu guān yīn gé. xià sì, yóu sì xī sù luó jiāng yī lǐ, shàng juǎn yún gé, jué bì lín jiāng. gé xī wèi pán shí, bàn qiàn jiāng zhōng. jué bì yǒu lián huā yī bàn, āo rù bì jiān, bái bàn hēi yá, yǒu wú liàng zhǐ jia yìn shí, zuò xì diǎn zì liù gè. yòu xī, yī dòng lín jiāng, quán yóu dòng dōng liè shí chū, míng yù lóng quán. yòu xī, yǒu yī shí fēng gāo shù rú dāng guān zhě, shàng dà shū wú liàng shòu fú sì dà zì. gòng wǔ lǐ, yòu xī wèi duàn qiáo. yòu xī shí lǐ, dù shí xiàn gāng. shí guī, zhì zuò shí yàn, nán wèi lóng yǐn dòng, xiǎo shān dú lì jiāng shàng, dòng mén xī xiàng. chū dòng ér xī, jí wèi suō mù dù qiáo, sù. qiáo dù shuǐ dōng zì lóng shuǐ chū kǒu, shān sǒng xiù jiā lì.
初十日　由獅子岩南下，二里，至湘山寺。由寺東側入，登大殿，寄行李。東半里，入全州西門。過州前，出大南門，羅江在前。東至小南門，三江合處。約舟待於興安。復入城，出西門至寺，登大殿，拜無量壽佛塔。無量壽佛成果於唐咸通間，《傳燈錄》未載，號全真，故州以全名。肉身自萬曆初段，丙戌又毀，後又毀。〔塔後有飛來石。〕從塔東上長廊，西有觀音閣。下寺，由寺西溯羅江一里，上捲雲閣，絕壁臨江。〔閣西為盤石，半嵌江中。絕壁有蓮花一瓣，凹入壁間，白瓣黑崖，〕有無量指甲印石，作細點字六個。又西，〔一洞臨江，泉由洞東裂石出，〕名玉龍泉。又西，有一石峰高豎如當關者，上大書「無量壽佛」四大字。共五里，又西為斷橋。又西十里，度石蜆岡。石規，《志》作石燕，南為龍隱洞，〔小山獨立江上，〕洞門西向。出洞而西，即為桫木渡橋，宿。〔橋度水東自龍水出口，山聳秀夾立。〕

shí yī rì　 yóu dù qiáo xī běi xíng, wǔ lǐ wèi shí gǔ cūn, yòu sān lǐ wèi bái wò cūn, guò qī lǐ gāng wèi zhài xū. yǒu dà xī zì sì chuān lǐng chū. běi rù xiá wèi shān chuān kǒu, shí lǐ wèi yán jiā cūn. yòu wǔ lǐ wèi bái zhú jiāng, fàn yú lǐ niàn sōng jiā. yún kāi rì lì, wàng jiàn xī běi yǒu shān shén wù tū, wèn zhī wèi gōu guà shān, qí shàng yòu yǒu jīn bǎo dǐng, shén qí yì. shǐ wèn yī sēng, yuē: qù jīn bǎo yǒu liù shí lǐ. fù wèn yī rén, yuē: yóu sì chuān lǐng zhǐ quǎn lǐ. shí yǐ xī nán xiàng bǎo dǐng, suì hái bái zhú qiáo biān, sù xī běi jiāng ér shàng. wǔ lǐ, jìn xiá kǒu, liǎng shān bì lì jiā xī, shén qiào. lù yán xī xī běi yá shàng xíng, yuán yá gāo xià qū qǔ, shí lǐ chū xiá, wèi nán dòng. wén nán dòng běi wǔ lǐ dòng jǐn, kě yóu sì chuān lǐng dá bǎo dǐng. yǒu yī sēng tóng háng, yuē: sì chuān lù yǐ méi, xū cóng dǎ gǒu lǐng shàng, zhì dà zhú píng ér dēng, shǐ yǒu lù. suì suí zhī xíng. yóu xī qiáo dù ér xī shàng lǐng, yǒu pù bù zài qí zuǒ yè, qí shàng jùn jí. gòng sān shí lǐ zhì dǎ gǒu āo, yǐ mù, sù yú xìng lóng ān, ān běi gāo lǐng jí jīn bǎo dǐng yě.
十一日　由渡橋西北行，五里為石鼓村，又三里為白沃村，過七里岡為寨墟。有大溪自四川嶺出。北入峽〔為山川口，〕十里為閻家村。又五里為白竹江，飯於李念嵩家。雲開日麗，望見西北有山甚屼突，問之為鈎掛山，其上又有金寶頂，甚奇異。始問一僧，曰：「去金寶有六十里。」復問一人，曰：「由四川嶺只犬里。」時已西南向寶頂，遂還白竹橋邊，溯西北江而上。五里，進峽口，兩山壁立夾溪，甚峭。路沿溪西北崖上行，緣崖高下屈曲，十里出峽，為南峒。〔聞南洞北五里洞盡，可由四川嶺達寶頂。〕有一僧同行，曰：「四川路已沒，須從打狗嶺上，至大竹坪而登，始有路。」遂隨之行。由溪橋度而西上嶺，有瀑布在其左腋，其上峻極。共三十里至打狗凹，已暮，宿於興龍庵，〔庵北高嶺即金寶頂也。〕

shí èr rì　 yóu xìng lóng ān xī shàng, shǐ yán yá běi zhuǎn, gōu guà shān zài qí běi, wèi běn shān yǐn ér bù jiàn. sān xià sān shàng, sān dù ào qū, gòng sān lǐ, yú tǔ dì ào, xī wàng xīn níng jiāng yǐ zài shān lù. xià shān wǔ lǐ, wèi dà zhú píng. yóu píng yòu mì dǎo dēng jīn bǎo zhě, yī rén fāng chā yāng, sòng yú èr lǐ, yú shàng lǐng, yòu xià yī lǐ, zhì dà bí shān. yú yīn jì xíng lǐ yú shān xià liú qín chuān jiā. xiōng dì èr rén jù wàng bā, qī shòu tóng. qí jiā wéi lǎo zhě zài, shǎo zhě yǐ chū. yú zhì xíng lǐ, yóu cūn hòu dù xī, sù ér shàng èr lǐ, dāng yú lǐng xī dēng dà dào, wù suí xī zhí dōng shàng, èr lǐ lù qióng. hái zhì zhōng dào, lǎn qí cǎo zhōng, xī èr lǐ, yú lǐng shàng, dé nán lái dà dào, nǎi cóng zhī. běi èr lǐ, yòu dēng lǐng, yòu běi shàng yī lǐ, wèi jiù jiǎo ān jī. yóu jī hòu cóng mù zhōng shàng liù qī lǐ, bù dé dào, hái sù liú jiā. liú hòu yǒu jiàn, qí shàng yī lǐ, xuán xiá fēi pù, wǎn zhuǎn ér xià, xiū zhú huí yán, gèng xiāng yǎn yìng. guī tú cǎi sǔn zhú zhōng, wén shēng xún hè, tà yuè nǎi fǎn.
十二日　由興龍庵西上，始沿涯北轉，鈎掛山在其北，為本山隱而不見。三下三上，三度坳曲，共三里，逾土地坳，西望新寧江已在山麓。下山五里，為大竹坪。由坪右覓導登金寶者，一人方插秧，送餘二里，逾上嶺，又下一里，至大鼻山。余因寄行李於山下劉秦川家。兄弟二人俱望八，妻壽同。其家惟老者在，少者已出。余置行李，由村後渡溪，溯而上二里，當逾嶺西登大道，誤隨溪直東上，二里路窮。還至中道，覽岐草中，西二里，逾嶺上，得南來大道，乃從之。北二里，又登嶺，又北上一里，為舊角庵基。由基後叢木中上六七里，不得道，還宿劉家。劉後有澗，其上一里，懸峽飛瀑，宛轉而下，修竹回岩，更相掩映。歸途采筍竹中，聞聲尋壑，踏月乃返。

shí sān rì　 zǎo fàn yú liú, qiàn liú sūn wèi dǎo, nǎi yāo biāo bi o tóng biāo guǒ cān, réng cóng cūn hòu jiā jiàn shàng. yī lǐ, zhōng dào zhì fēi pù chù, jí xī pān lǐng, lù bǐ qián shàng gèng xiǎo. yī lǐ, zhì nán lái dà dào, nǎi cóng nán dà yuán shàng cǐ zhě. sān lǐ, yú lǐng ài, yī lǐ, zhì jiǎo ān jī. fù cóng ān hòu cóng zhōng fú shēn shé xíng rù, yuē sì lǐ, chuān cóng jí rú gù, yǐ nǎi cóng yòu yá cóng zhōng shé xíng shàng. gài qián nǎi cóng dōng xiá zhí shàng, gù bù dé dào, rán lù suī yì, cóng jí xiāng tóng. yóu qí yòu èr lǐ, cóng guān yīn zhú cóng zhōng xíng. qí zhú jí yú xiāng pén jǐng zhōng zhú, dàn cǐ chù dà rú guǎn, jīn bǎo dǐng shàng gèng dà, ér sǔn shén féi měi. yí lù cǎi sǔn yíng wò, zé zhì lù yú, yǐ shí lái jìng. yǐ ér yòu jiàn zhú shàng duō zhú shí, dà rú lián ròu, xiǎo rú dà dòu. chū lián zhī zhé xiù zhōng, jí fǎn, jù tuō luò yǐ. cóng guān yīn zhú zhōng shàng, yòu èr lǐ, zhì bǎo dǐng diàn jī, zé shí qiáng rú huán, bàn pǐ bàn lì, ér dòng liáng tuí fǔ héng dì, zhǐ yǒu dà shèng xiàng shǒu cún shí lú zhōng. shí rì sè fǔ zhōng, sì shān jù chū. nán fēng zhī jìn zhě wèi gōu guà shān, shí yá qiào lì, dōng běi xiàng ruò xuē zài nán jí dǎ gǒu lǐng, zài nán wèi dà mào, zài nán bǎo dǐng, ér bǎo dǐng zuì gāo, yǔ běi xiāng xié háng, yǎng wàng jī hòu jué dǐng gèng gāo. fù cóng cóng zhú zhōng dōng běi shàng, qí guān yīn zhú gèng dà ér sǔn duō, yòu cǎi ér xié zhī. qián cǎi zhì lù cè zhě jiào xì, bù néng jǐn jiān, qì zhī. yòu shàng yī lǐ zhì jué dǐng. cóng mì zhōng wú yóu sì wàng, dēng shù jiàn zhī, zhōng bù chàng mù. yǐ ér wàng zhú làng zhōng chū yī dà shí rú tái, nǎi tī jī qí shàng, zé qún shān lì lì. suì qǔ fàn, yǔ jìng wén jiù guǒ jīn zhōng yǐ cóng zhú zhī bō ér cān zhī. jì ér dǎo zhě yì cóng lín zhōng cǎi sǔn, ér jìng wén cǎi dé zhú gū g jí zhú jūn shù méi, yù jūn yī kē, huáng bái jù kě ài, yú yì cǎi jūn shù méi. cóng jiù lù xià shān, dǐ liú yǐ hūn hēi, nǎi yuè jūn wēi sǔn ér cān zhī.
十三日　早飯於劉，倩劉孫為導，乃腰鑣biāo同「鏢」裹餐，仍從村後夾澗上。一里，中道至飛瀑處，即西攀嶺，路比前上更小。一里，至南來大道，〔乃從南大源上此者。〕三里，逾嶺隘，一里，至角庵基。復從庵後叢中伏身蛇行入，約四里，穿叢棘如故，已乃從右崖叢中蛇行上。蓋前乃從東峽直上，故不得道，然路雖異，叢棘相同。由岐又二里，從觀音竹叢中行。其竹即余鄉盆景中竹，但此處大如管，金寶頂上更大，而筍甚肥美。一路采筍盈握，則置路隅，以識來徑。已而又見竹上多竹實，大如蓮肉，小如大豆。初連枝折袖中，及返，俱脫落矣。從觀音〔竹〕中上，又二里，至寶頂殿基，則石牆如環，半圮半立，而棟樑頹腐橫地，止有大聖像首存石壚中。時日色甫中，四山俱出。南峰之近者為鈎掛山，〔石崖峭立，東北向若削；〕再南即打狗嶺，再南為大帽，再南寶頂，而寶頂最高，〔與北相頡頏，〕仰望基後絕頂更高。復從叢竹中東北上，其觀音竹更大而筍多，又采而攜之。前采置路側者較細，不能盡肩，棄之。又上一里至絕頂。叢密中無由四望，登樹踐枝，終不暢目。已而望竹浪中出一大石如台，乃梯躋其上，則群山歷歷。遂取飯，與靜聞就裹巾中以叢竹枝撥而餐之。既而導者益從林中采筍，而靜聞採得竹菰gū即竹菌數枚，玉菌一顆，黃白俱可愛，余亦采菌數枚。從舊路下山，抵劉已昏黑，乃瀹菌煨筍而餐之。

shí sì rì　 bié liú ér xíng. suí xī xī xià yī lǐ, dé dà zhú píng lái dào. yòu sān lǐ wèi dà yuán, zé dà bí xī xiá shuǐ yǔ cūn hòu dōng xiá shuǐ huì, zhì qiáo qí shàng, yǒu tíng suí qiáo shù yíng, qiáo yuē cháo qiáo. yóu qiáo yǐ xī wèi dà yuán cūn. yǔ wǎng nán dǐng, zé cóng qiáo dōng suí jiàn nán xíng. lǐ xǔ, dù mù qiáo, jiàn hū dōng zhé rù shān, lù nán chū shān ài. jiàn fù zhuì lù dōng pò xiá chū, lián dǎo sān tán: shàng fāng, pù zhǎng rú bù zhōng āo, pù zhuǎn rú qīng, xià yuán zhěng, pù yún chéng lián. xià èr tán jù yǒu yuán shí zhōng lì chéng shuǐ, shuǐ zhuì tán zuò shì yíng huí yóu yì. yòu sān lǐ, dù qiáo wèi tóng chū, yǒu shuǐ nán zì dǎ gǒu lǐng lái huì, yì qiáo qí shàng. èr shuǐ hé ér xī nán, zé yòu guān yīn qiáo kuà zhī. dà dào cóng guān yīn qiáo xī yú lǐng chū, yǔ cóng qiáo xià suí xī nán. yī lǐ, shuǐ cóng xī xiá chū. yú yī lǐng chū xī yàn, yòu xī sì lǐ wèi chén mù yuán, yǒu pù zì dōng shān xiá zhōng yǒng yuè ér chū, yǔ dōng lǐng xī hé, yǒu qiáo kuà qí huì chù, dà dào yǔ shuǐ jù nán. yú dù qiáo, dōng jī lǐng ér shàng, jí yǒng pù nán lǐng yě. èr lǐ, píng xíng lǐng jí, běi wàng běi bǎo dǐng kuī rán, xiá zhōng shuǐ pò zì dǎ gǒu nán yá, zhí bī qí xià. nán wàng xīn níng jiāng liú, yuǎn cóng jīn zi lǐng héng jiè nán bǎo dǐng zhī xī. qí xī nán yǒu fēng jiān tū, zhèng dāng chén mù shuǐ kǒu, yǐ ér lù jiàn chū qí xià. èr lǐ, nán xià lǐng cóng ào zhōng xíng. yòu èr lǐ, yú yī xiǎo lǐng, yī lǐ zhì sū jiā dà píng, jù jū shén shèng, jiē sū xìng yě. fàn yú sū huái jiāng jiā. xià wǔ dà yǔ, huái jiāng jiān liú, suì zhǐ qí chù.
十四日　別劉而行。隨溪西下一里，得大竹坪來道。又三里為大源，〔則大鼻西峽水與村後東峽水會，〕置橋其上，有亭隨橋數楹，橋曰潮橋。由橋以西為大源村。〔予往南頂，則從橋東隨澗南行。里許，渡木橋，澗忽東折入山，路南出山隘。澗復墜路東破峽出，連搗三潭：上方，瀑長如布；中凹，瀑轉如傾，下圓整，瀑勻成簾。下二潭俱有圓石中立承水，水墜潭作勢瀠回尤異。又三里，度橋為桐初，有水南自打狗嶺來會，亦橋其上。二水合而西南，則又觀音橋跨之。大道從觀音橋西逾嶺出，予從橋下隨溪南。一里，水從西峽出。〕逾一嶺出西堰，又西四里為陳墓源，有瀑自東山峽中涌躍而出，與東嶺溪合，有橋跨其會處，〔大道與水俱南。〕余渡橋，東躋嶺而上，〔即涌瀑南嶺也。二里，平行嶺脊，北望北寶頂巋然，峽中水迫自打狗南崖，直逼其下。南望新寧江流，遠從巾子嶺橫界南寶頂之西。其西南有峰尖突，正當陳墓水口，已而路漸出其下。二里，南〕下嶺從坳中行。又二里，逾一小嶺，一里至蘇家大坪，聚居甚盛，皆蘇姓也。飯於蘇懷江家。下午大雨，懷江堅留，遂止其處。

shí wǔ rì　 guò shān lù. píng cè dà pù pò shān xī xiàng chū, shì shén xióng wěi xià wèi dà xī, xī běi hé chén mù yuán chū kǒu. xià wǔ, dōng nán shàng yī lǐng, wù dōng wǎng dà mào lǐng dào. nǎi xī nán zhuǎn liù lǐ, chū nán bǎo dǐng, dào táo zi píng. wèn shàng liáng sù chù, sì lǐ ér shì. yú lǐng dōng zhì xīn kāi tián suǒ, yǒu lù nán xià fú cǎo zhōng. fù wù chū qí dōng, lì xiǎn bēi sān lǐ, bù biàn suǒ xiàng. yǐ hū dé yī kān, dì míng guà fān, qù shàng liáng wǔ lǐ yǐ. qí chù wǔ lǐ zhì kuài lè ān, yòu shí lǐ nǎi zhì nán dǐng. yǐ mù yǔ, suì xiē kān.
十五日　過山路。〔坪側大瀑破山西向出，勢甚雄偉；下為大溪，西北合陳墓源出口。下午，東南上一嶺，誤東往大帽嶺道。乃西南轉六里，出南寶頂，道桃子坪。問上樑宿處，四里而是。逾嶺東至新開田所，有路南下伏草中。復誤出其東，歷險陂三里，不辨所向。已忽得一龕，地名掛幡，去上樑五里矣。其處五里至快樂庵，又十里乃至南頂。以暮雨，遂歇龕。〕

shí liù rì　 yǔ bù zhǐ, zhì kān zhōng. jǐn wǔ lǐ, kuài lè ān.
十六日　〔雨不止，滯龕中。〕（僅五里，）快樂庵。

shí qī rì　 cóng dìng xīn qiáo xià guò jí chù, mì lián bàn xì hén, xuē yá mì fù, páng wú yú jìng. nǎi cóng jí dōng gé xiá wàng zhī, hén suī yá rán, rán shàng chuí xià xuē, fēi tuō lú jià dào chù yě. nǎi shàng dìng xīn shí, guò shèng shuǐ yá, zài yóu shě shēn yá dēng fēi xī jué dǐng, fǎn bái yún ān. sù bái yún ān, wù xiāng zōng shī.
十七日　〔從定心橋下過脊處，覓蓮瓣隙痕，削崖密附，旁無餘徑。乃從脊東隔峽望之，痕雖岈然，然上垂下削，非托廬架道處也。乃上定心石，過聖水涯，再由捨身崖登飛錫絕頂，返白雲庵。〕宿白雲庵，晤相宗師。

shí bā rì　 chén cān hòu, bié xiāng zōng, yóu dōng lù xià shān. yī lǐ yú, zé lù páng qiào shí fēn liè, zhì xuán jí chū qí jiān, shì wèi tiān mén. mén wài yǒu sǒng shí lì lù yòu, míng jīn gāng shí, shàng dà shū bái yún dòng tiān. cóng cǐ lì dèng ér xià, wēi qiào yú yú xī lù. xī ān zhī míng kuài lè, qǐ yì yǐ lù zhī tǎn yé! yòu sì lǐ, guò tí lóng ān, ān běi xiàng. xiān shì, cóng guān yīn jìng shì yáo jiàn liǎng rén rù qìng jí zhōng, wèn yún zhī wèi jué qīng shǔ zhě, ér bù biàn qí wèi hé. guò tí lóng ān, yòu jiàn liǎng rén yǐ xiàn luò fù sì méi, xíng rú xiǎo zhū ér féi shén, dāng jí zhú diāo yě. sǔn gēn zhì zǐ. jīn gū jiàn zhī yǐ. dà zhě jīn xǔ, xiǎo zhě bàn jīn, suǒ jià měi tóu èr fēn, dàn huó ér yǒu shēng, bù biàn kuāng fù, nǎi tīng ér qù. gài shān zhōng sān xiǎo zhēn: huáng shǔ shì hú zhú tún. wéi zhú tún wèi cháng, ér wú nài qí huó bù néng xié, kuàng cǐ shí sǔn guò ér féi, qiě dì yǒu guān yīn měi sǔn, qí wèi wèi bì tā chù suǒ néng jí. dōng xià lǐ xǔ, nán wàng nà chā shān fēi pù xuán kōng ér zhuì. xiān cóng bǎo dǐng jí kuī jiàn, zhì cǐ shǐ dǔ chóng lóng ruò jiǔ tiān yě. yòu dōng xià wǔ lǐ, zuǒ dù xiǎo xī, shēn zhú zhōng yǒu sì jì rán, zé kǔ liàn ān. ān nán xiàng, zuǒ yòu gè yī xī zì hòu lái rào, ér yòu xī jiào dà, qiáo héng qí shàng, shuǐ cóng xī nán shān yè tòu bì xià. cóng ān qián dōng nán dù qiáo nán shàng lǐng, qí dì zhú shén dà, lù shǐ fēn dōng xī qí. cóng xī qí xià, shǐ jiàn nà chā pù běi guà céng yá, kǔ liàn xī yì tòu kōng xuán hè, yǔ nà chā dà xiǎo gāo xià shì xiāng xié háng. rán kǔ liàn jìn zài duì shān, lù yán zhī tóng xià, lǎng lǎng jiàn qí dǎo hè shì qí xià shān huán chéng chéng, pù chuí qí zhōng, chū xī bì, yǔ nà chā dōng dà xī hé ér dōng nán qù. jiàn xī xiá zhōng yòu yī pù rú xiàn, tòu shān ér xià, lián xiè jiǔ céng, suī xì ér shén zhǎng. lù nǎi zhuǎn dōng, gòng sān lǐ, yòu yī xī zì xī běi lái. dù ér suí zhī, shǐ jué shèn wēi, jiàn xià jiàn dà, suì chéng hōng léi yǒng xuě guān. lù yīng cóng xī yòu xià, ér wù cóng xī yòu. yòu èr lǐ, shì wèi dà píng. dù xī ér yòu, rén yī cūn jiā wèn zhī, zé zài lián huā ān zhī xià yǐ, zhú sè cóng yù. cūn yù chū suǒ chuī zhōu gēng xiǎng, yú yǐ zhì sǔn chóu zhī, yú zì dà bí shān liú jiā zhì dé guān yīn sǔn, jí mì yī shān lán bèi fù zhī. lù shí jué yá, xuān jūn kě shí zhī wù, zhé tóu qí zhōng, dǐ nì lǚ, jí zhǔ yǐ gōng yān. yú shì xī nán dù nà chā dà xī, xī dōng běi chū bái shā jiāng. yòu xī shàng lǐng, sān lǐ, fàn yú cūn jiā, qí chù nǎi dà píng zhī jí nán yě. yòu xī nán yú lǐng ér shàng, èr lǐ, shì wèi bàn shān lǐng. lǚ dù xī, yú lǐng ér shàng, bā lǐ, rù wàng jiāng lǐng. yú lǐng sù xī, yòu shí lǐ, wèi tóng yuán shān. nán xià shān èr lǐ, wèi jiǔ cài yuán. dōng guò ào xià shān sān lǐ, yòu xún yī shuǐ, wèi xiǎo chē jiāng. suí jiāng nán xià sì lǐ, yǒu tóng yuán dà xī zì xī lái, jí tóng yuán jiǔ cài xī, yǒu dà lù yì zì xī lái, nán yǔ xiǎo chē jiāng hé ér nán qù. lù dù xiǎo chē jiāng kǒu qiáo, cóng shuǐ yòu shàng shān yī lǐ, suí jiāng ér dōng nán, lù xíng jiā jiāng shān shàng, jí xiǎn jùn. yǒu xiǎo shí shān, běi miàn píng pōu, wén rú gē yáo, ér báo ruò piàn bǎn. jiāng rào qí nán, lù rào qí běi. dōng běi yòu yǒu xiǎo xī, pò xiá chéng pù. yòu dōng nán èr lǐ shǐ xià, yòu yī lǐ xià zhì jiāng yá. shāo shàng wèi mù pí kǒu, yǒu xī zì dōng běi lái rù. qí běi fēng yuē bú zhù lǐng. nǎi sù.
十八日　晨餐後，別相宗，由東路下山。一里余，則路旁峭石分列，置懸級出其間，是為天門。門外有聳石立路右，名金剛石，上大書「白雲洞天」。從此歷磴而下，危峭逾於西路。西庵之名快樂，豈亦以路之坦耶！又四里，過題龍庵，〔庵北向。〕先是，從觀音靜室遙見兩人入箐棘中，問雲知為掘青暑者，而不辯其為何。過題龍庵，又見兩人以線絡負四枚，形如小豬而肥甚，當即竹鼦也。筍根稚子。今姑見之矣。大者斤許，小者半斤，索價每頭二分，但活而有聲，不便筐負，乃聽而去。蓋山中三小珍：黃鼠、柿狐、竹豚。惟竹豚未嘗，而無奈其活不能攜，況此時筍過而肥，且地有觀音美筍，其味未必他處所能及。東下里許，南望那叉山飛瀑懸空而墜。〔先從寶頂即窺見，至此始睹崇隆若九天也。〕又東下五里，左渡小溪，深竹中有寺寂然，則苦煉庵。〔庵南向，左右各一溪自後來繞，而右溪較大，橋橫其上，水從西南山腋透壁下。〕從庵前東南渡橋南上嶺，〔其地竹甚大，路始分東西岐。〕從西岐下，〔始見那叉瀑北掛層崖，苦煉溪亦透空懸壑，與那叉大小高下勢相頡頏。然苦煉近在對山，路沿之同下，朗朗見其搗壑勢；其下山環成城，瀑垂其中，出西壁，與那叉東大溪合而東南去。〕見西峽中又一瀑如線，透山而下，連泄九層，雖細而甚長。路乃轉東，〔共三里〕，又一溪自西北來。渡而隨之，始覺甚微，漸下漸大，〔遂成轟雷涌雪觀。〕路應從溪右下，而誤從溪右。又二里，是為大坪。渡溪而右，人一村家問之，則在蓮花庵之下矣，〔竹色叢郁。〕村嫗出所炊粥羹餉，余以炙筍酬之，余自大鼻山劉家炙得觀音筍，即覓一山籃背負之。路拾蕨芽，萱菌可食之物，輒投其中，抵逆旅，即煮以供焉。於是〔西南渡〕那叉大溪，〔溪東北出白沙江。〕又西上嶺，三里，飯於村家，其處乃大坪之極南也。又西南逾嶺而上，二里，是為半山嶺。屢渡溪，逾嶺而上，八里，入望江嶺。逾嶺溯溪，又十里，為桐源山。南下山二里，為韭菜園。東過坳下山三里，又循一水，為小車江。隨江南下四里，有〔桐源〕大溪自西來，即桐源韭菜溪，有大路亦自西來，南與小車江合而南去。路渡小車江口橋，從水右上山一里，隨江而東南，〔路行夾江山上，極險峻。〕有小石山，北面平剖，紋如哥窯，而薄若片板。江繞其南，路繞其北。〔東北又有小溪，破峽成瀑。〕又東南二里始下，又一里下至江涯。稍上為木皮口，〔有溪自東北來入。其北峰曰不住嶺。〕乃宿。

shí jiǔ rì　 chén cān hòu, dōng nán shàng lǐng. suí jiāng zuǒ xíng sì lǐ, xià shè tiào shí jiāng. yòu shàng lǐng, guò chē wān tái pán shí. gòng sān lǐ, chū liǎng shān xiá kǒu, yǒu bà yàn shuǐ shèn jù, yuē shàng guān bà. bà wài yī wàng píng chóu, zhí nán dǐ lǐ shān yú. chū xiá, shuǐ dōng nán rù xiāng, lù suí xiá yòu xī nán xià. xíng píng chóu zhōng yòu yī lǐ, dǐ zhào táng, qí jù zú jù zhào, jù xìng yě. cūn hòu yī shí shān zhì lì, yuē xī zhōng shān, xià jù qīng shí qiào xuē, shàng yǒu píng wō, tǔ rén fāng chì shí dié lù, jiàn wǔ gǔ dà xiān diàn. qí dōng qiào yá shàng yǒu dòng kě shēn rù. shí yǐ kāi dào fá mù, fǎn ài qí lù, bù dé pān yuán ér dù. yòu xī nán dù yī xī qiáo, gòng sì lǐ, guò qì jī lǐng. yòu sì lǐ, chū xián shuǐ, ér shān zǎo yì zài yān, zé guān dào yě. xián shuǐ zhī nán, dà shān héng gèn, yuē lǐ shān wēi xián shuǐ zhī běi, chóng lǐng zhòng dié, yuē sān qīng jiè: cǐ xián shuǐ nán běi zhī jiè yě. xián shuǐ xī zì sān qīng jiè fā yuán, liú wèi jiāo chuān, zì nán zhái chū shān, zhì cǐ tòu qiáo dōng nán luó jiāng kǒu rù xiāng. dù qiáo xī nán xíng, zhǎng sōng hé dào, jiā jìng bì tiān, jí shì dào zhōu yǒng míng dào. shí lǐ, bǎn shān pù. yòu shí lǐ, shí zǐ pù. cóng xiǎo lù zhé ér dōng nán, wǔ lǐ dǐ jiè shǒu, nǎi qiān jiā zhī shì, nán bàn shǔ xìng ān, dōng bàn shǔ quán zhōu. zhì jiè shǒu cái xià wǔ, dà yǔ hū zhì, suì zhǐ bù qián. shì rì gòng xíng wǔ shí lǐ.
十九日　晨餐後，東南上嶺。隨江左行四里，下涉跳石江。又上嶺，過車灣台盤石。共三里，出兩山峽口，有壩堰水甚巨，曰上官壩。壩外一望平疇，直南抵里山隅。出峽，水東南入湘，路隨峽右西南下。行平疇中又一里，抵趙塘，其聚族俱趙，巨姓也。村後一石山峙立，曰西鐘山，下俱青石峭削，上有平窩，土人方斥石疊路，建五穀大仙殿。其東峭崖上有洞可深入。時以開道伐木，反隘其路，不得攀緣而渡。又西南〔渡〕一溪橋，共四里，過棄雞嶺。又四里，出鹹水，而山棗驛在焉，則官道也。鹹水之南，大山橫亘，曰里山隈；鹹水之北，崇嶺重疊，曰三清界：此鹹水南北之界也。鹹水溪自三清界發源，流為焦川，自南宅出山，至此透橋東南羅江口入湘。渡橋西南行，長松合道，夾徑蔽天，〔極似道州永明道。〕十里，板山鋪。又十里，石子鋪。從小路折而東南，五里抵界首，乃千家之市，南半屬興安，東半屬全州。至界首才下午，大雨忽至，遂止不前。是日共行五十里。