chū liù rì fàn ér xíng. chū dōng mén, wǔ lǐ, yī shān tū yú lù běi, wǔ shuǐ yì běi xiàng zhì, lù yóu shān nán shuǐ běi zhuǎn shān zuǐ fù dōng nán qù. lù zhé ér dōng běi, yī lǐ, yí lù zhí běi, nǎi guì yáng jiān dào yī qí dōng běi, nǎi yí zhāng dào yě. sān lǐ zhì ā pí dòng, wǔ xī fù běi zhé ér lái, jīng qí dōng běi qù. shuǐ xī yǒu jū mín shù jiā, cóng cǐ dù qiáo dōng shàng niú miào lǐng, jù jì wú cūn luò yǐ. yú lǐng xià sì lǐ, wèi chuān zhōu shuǐ liáng tíng. yòu wǔ lǐ, shēng jiàng shān gǔ, wèi tóng mù láng qiáo. qiáo xià qù shuǐ, zì nán ér běi, qí fā yuán dāng zì xiù yán chuān xué zhī shuǐ yě. qiáo dōng yǒu gǔ bēi, dà shū fēi bái, wèi guǎng fú qiáo. qí shū shén qiú jìng, wèi sòng guì yáng jūn zhī lín wǔ xiàn shì céng xī yán suǒ shū. cóng cǐ nán ér dōng shàng yī lǐng, yòu dōng xiàng xún shān bàn xíng wǔ lǐ, lù hū sì qí, nǎi bù dōng ér cóng běi. xià lǐng, yòu dōng cóng shān wù xíng wǔ lǐ, wèi niú xíng. niú xíng rén yān bù duō, sàn chù shān gǔ. gài dà lù cóng sì qí zhí dōng, jù gāo lǐng wú rén, ér cǐ wèi xiǎo lù, biàn yú zhōng huǒ ěr. yóu niú xíng yòu dōng, cóng xiǎo jìng dēng lǐng. yú ér xià, sān lǐ, wèi xiǎo yuán, yì yǒu cūn mín shù jiā. cóng cǐ yòu dōng běi yú èr lǐng ér xià, gòng wǔ lǐ, wèi shuǐ xià. yù yī rén, yán:" shuǐ xià zhì fèng jí pù zhǐ sān lǐ, ér lǐng huāng duō dào, bì děi sòng zhě nǎi kě xíng." yú nǎi fàn yú shuǐ xià cūn jiā, qí rén wéi wǒ mì sòng zhě bù dé, suì dōng nán yī lǐ, fù nán shàng xiǎo jìng, lián yú èr lǐng, zé pù zài shān tóu yǐ. qí pù zhèng zài lǐng cè jí, shì wèi lín wǔ yí zhāng dōng xī jiè, ér pù tíng tuí luò, jì wú yī jiā. nǎi dōng xià lǐng, zhuǎn ér dōng běi xíng. èr lǐ, shǐ yǒu cūn luò, zài xiǎo xī xī. dù xī qiáo, ér dōng běi xún shuǐ xià èr lǐ, zhì suǒ shí, cūn luò shén shèng. běi wàng yǒu dà shān gāo qióng, shì wèi má tián dà lǐng. yóu suǒ shí běi shàng lǐng, sān lǐ guò shè shān, liǎng fēng yuán xuē zhì, jiān yuán ér yī xié tū, wèi suǒ shí shuǐ kǒu. yóu qí dōng xià lǐng èr lǐ, zé wǔ xī fù zì běi ér nán, lù yǔ zhī yù. nǎi xún xī nán dōng xíng, xī fù zhuǎn ér běi, xī běi huán chéng yī píng, shì wèi sūn chē píng, yá jì yǒu xiǎo zhōu bó yān. jí cóng xī nán zhuǎn rù shān xiá, yī lǐ, nán shàng yī lǐng, yuē chē dài lǐng. qí lǐng jiāo ji o gāo qiàn ér huāng, xíng zhě jù wèi wēi yán. yú bù gù, zhí shàng yī lǐ bàn, dēng qí diān, dōng wàng yǐn yǐn yǒu bān huáng zhī sè, bù biàn qí wèi yún wéi shān, ér má tián dà lǐng yǐ zài qí běi yǐ. xià lǐng lǐ bàn, yǒu xī liú cóng cóng, qí cè shí xué zhōng, yǒu quán yī chí, zì xué dǐng xià zhù, qīng líng bǎi bèi xī zhōng, nǎi jū ér yǐn zhī, yǐ xī shuǐ guàn yān. gèng xià ér dōng, gòng qī lǐ, zhì méi tián bái shā xún sī. wǔ xī fù běi zì má tián nán xiàng ér xià, jīng sī dōng ér qù. shì rì wǔ hòu dà jì, gòng xíng liù shí lǐ, zhǐ yú sī cè sì zhōng. xiān shì, tú rén lǚ yǐ tú yǒu bù cè jiè yú sù xíng, yú jiàn rì sè shàng zǎo, hé zhì nǎi ěr, dǐ nì lǚ, shǐ zhī shàng wǔ yǒu dào, bǎi sì shí rén zì shàng xiāng lái, yóu sī dōng zhì lóng cūn, qǔ jìng dào xiàng guǎng dōng, wèi tǔ rén wú kǒng, ěr bù zú rǎo yě.
初六日 饭而行。出东门,五里,一山突于路北,武水亦北向至,路由山南水北转山嘴复东南去。路折而东北,一里,一路直北,乃桂阳间道;一岐东北,乃宜章道也。三里至阿皮洞,武溪复北折而来,经其东北去。水西有居民数家,从此渡桥东上牛庙岭,俱寂无村落矣。逾岭下四里,为川州水凉亭。又五里,升降山谷,为桐木郎桥。桥下去水,自南而北,其发源当自秀岩穿穴之水也。桥东有古碑,大书飞白,为广福桥。其书甚遒劲,为宋桂阳军知临武县事曾晞颜所书。从此南而东上一岭,又东向循山半行五里,路忽四岐,乃不东而从北。下岭,又东从山坞行五里,为牛行。牛行人烟不多,散处山谷。盖大路从四岐直东,俱高岭无人,而此为小路,便于中火耳。由牛行又东,从小径登岭。逾而下,三里,为小源,亦有村民数家。从此又东北逾二岭而下,共五里,为水下。遇一人,言:“水下至凤集铺止三里,而岭荒多盗,必得送者乃可行。”余乃饭于水下村家,其人为我觅送者不得,遂东南一里,复南上小径,连逾二岭,则铺在山头矣。其铺正在岭侧脊,是为临武、宜章东西界,而铺亭颓落,寂无一家。乃东下岭,转而东北行。二里,始有村落,在小溪西。渡溪桥,而东北循水下二里,至锁石,村落甚盛。北望有大山高穹,是为麻田大岭。由锁石北上岭,三里过社山,两峰圆削峙,—尖圆而一斜突,为锁石水口。由其东下岭二里,则武溪复自北而南,路与之遇。乃循溪南东行,溪复转而北,溪北环成一坪,是为孙车坪,涯际有小舟舶焉。即从溪南转入山峡,一里,南上一岭,曰车带岭。其岭嶕jiāo高嵌而荒,行者俱为危言。余不顾,直上一里半,登其巅,东望隐隐有斑黄之色,不辨其为云为山,而麻田大岭已在其北矣。下岭里半,有溪流淙淙,其侧石穴中,有泉一池,自穴顶下注,清泠百倍溪中,乃掬而饮之,以溪水盥焉。更下而东,共七里,至梅田白沙巡司。武溪复北自麻田南向而下,经司东而去。是日午后大霁,共行六十里,止于司侧肆中。先是,途人屡以途有不测戒余速行,余见日色尚早,何至乃尔,抵逆旅,始知上午有盗,百四十人自上乡来,由司东至龙村,取径道向广东,谓土人无恐,尔不足扰也。
chū qī rì chén cān hòu nǎi xíng, yǐ yè lái tǐ bù ān yě. yóu sī dōng dù wǔ xī, suì dōng shàng dù tóu lǐng. dōng běi xíng, zhí bī má tián dà lǐng xià, gòng sān lǐ, nǎi zhuǎn dōng nán, zài shàng lǐng, èr lǐ ér xià, shǐ jiù wù zhōng xíng. yòu wǔ lǐ, yǒu shù shí jiā sàn chù shān lù jiān, shì wèi lóng cūn. qí běi yǒu shí fēng tū wù lù zuǒ. yòu dōng běi èr lǐ, nǎi nán xiàng dēng lǐng, cóng lǐng shàng píng xíng sān lǐ, shǐ nán xià xiá zhōng, yǒu xì liú zì nán ér běi, dù xī jí dōng shàng lǐng, lǐ bàn wèi gāo míng pù. yòu xià lǐng, yòu sān lǐ, wèi jiāo xī qiáo. jiāo xī zài gāo míng nán, yǒu shù shí jiā jiā qiáo ér jū, qí shuǐ zì běi ér nán. yóu cǐ dōng nán sān lǐ, yú yī lǐng, wèi qín cài píng. qí nán yǒu fēng fēn tū, xià yǒu céng yá chéng zhī, qí sè bān zhě zá hēi, jí shì wǔ yí zhī yī tǐ. cǐ chù sì shān jù qīng è huò pèi, dú cǐ yǒu yì. yòu sān lǐ, yú lǐng, pō gāo. qí xiān xíng lǐng běi, kě píng zhān má tián jiāng jūn zhài huáng cén lǐng zhū fēng, yǐ xíng lǐng nán, zé nán xiàng kuàng rán kāi tuò, xiǎng wǔ jiāng zhí xià zhī jìng yǐ. xià lǐng, yòu běi èr lǐ, yǒu lóu héng lù kǒu, shì wèi ài kǒu. qí dōng nán shān shàng, yǒu tǎ wǔ céng, xiū ér wèi jìng. guò ài kǒu, xún tǎ shān zhī běi chuí, mì xiǎo jìng zhuǎn rù shān ào, shì wèi gěn yán. sì xiàng xī nán, yán xiàng xī běi, yán kǒu yǒu chí yī fāng. sēng fèng yán wèi wǒ zhǔ jīn gāng sǔn, yǐ cù yóu chǎo zhī yǐ gōng zhōu, suì wò sì zhōng, dé yī jiào. xià wǔ rù nán zhèn guān, zhì sān xīng qiáo. guò qiáo, zé shì sì jiā dào, xíng lǐ zá tà t zá luàn, gài nán xià guǎng dōng zhī dà dào yún. qiáo jí zài chéng nán, ér nán mén zài xī, dà dào xún chéng ér dōng. yǐ nǎi běi guò dōng mén, yòu zhí běi guò yǎn wǔ chǎng. qí nèi è shí huò pèi, héng wò dào cè. gòng běi shí lǐ, guò niú jīn dòng, jū mín jiāng jí bǎi jiā, zài qīng cén shān xià. gài dà shān xī nán, chū zhì wèi má tián dà lǐng, yóu lín wǔ dì. qí dōng běi zài zhì wèi jiāng jūn zhài. yǐ shǔ yí zhāng. cǐ zuì gāo zhī dǐng, nǎi dōng běi dù wèi gāo yún shān, yǒu sì yān. nǎi běi zhuǎn zuì shēn chù, yú shì shǐ dōng liè wéi huáng cén. qí shān nán běi héng liè, qí nán chuí jí wéi qū zhé lǐng, yòu dōng gèng liè yī céng, zé qīng cén yě, niú jīn dòng zài qí dōng běi lù. gèng chū xíng yī lǐ, wèi yě shí pù. qí běi shí fēng qiàn kōng, dūn jù lù zuǒ, jí wéi yě shí yán, ér shǐ bù zhī. wèn qí xià jū rén, yuē:" yóu qí běi xiǎo jìng rù jí shì." nǎi suí qí běi chuí, zhuǎn chū shān bèi, nǎi sì chǎng, fēi yán dòng yě. jí chū, yù tóu sù yú yán xià rén jiā, yǒu yī rén dāng mén jù kè, bù rù nà. yú jiàn qí yán shí qí, yǐ wéi cǐ bì yán yě, kǔ kěn zhī, wū cè yī xiǎo hù zhōng róng liú yān. yù cóng qí shě hòu shàng yán, ér qí jiā jù biān lí jué, xū zì qí zhōng shè hòu mén chū, ér jù kè rén yóu bù kěn róng rù. nǎi cóng nán pàn luàn shí zhōng pān yá yú shí ér rù. xiān dēng yī yán, qí mén yá rán, ér nèi yǒu tòu dǐng zhī xì, ér bù shèn shēn. yǎng guān mén zuǒ, yǒu dèng mái cǎo jiān, jí pī jīng shàng. xī nán xíng shí jìng jiān, fù dé shí mén rú hé zhǎng, qí nèi xiá ér shāo shēn, yòu liè páng qiào, qí shàng yì tòu tiān guāng, ér yòu bì zhī bàn, yī yuán qiào tòu míng rú jìng. chū xiá mén, gèng xī běi suí dèng shàng, zé qióng yá xuē lì, shàng yǒu dié shí sǒng xiāo, xià ruò zhǎn zhàng nèi liǎn. shí jiàn jiù wǎn, sì xiàng mì lù bù dé, niàn cǐ jí yě shí yán wú yí. zhì yuán yún" lín guān dào páng", fēi shān hòu kě zhī, dàn hèn wú bǔ dié wèi jìng yǐ qióng qí shèng zhě. nǎi xià, jiù zuò qí wǔ xià, ér dāng mén rén yǐ tā qù. yǐ ér wén zhōng shì yǒu nèi yǒu hū kè shēng, nǎi zhǔ rén wò xī zài nèi yě. wèi:" kè tàn yán céng jiàn xiān shī fǒu?" yú yǐ suǒ jīng duì. yuē:" wèi yě, qióng yá zhī yòu, xiá mén zhī shàng, shàng yǒu lù kě shàng, míng rì dāng zài qióng zhī." shí cè hù zhǔ rén yì suī ài kè, ér shì shén bēi ài, zhū juàn kè pù gòng zài yī chù, jiàn yú yì bù biàn, kòu shì zhōng fù jiè xià yú tà, ér fù bù yīng, yú yīn jiù yǒu xià qiú zhōng shì zhǔ rén, zhǔ rén xǔ zhī, nǎi yí wò jù yú zhōng. zhōng shì zhǔ rén qǐ xiàng kè yán:" kè ài yóu míng shān, cǐ jiān yǒu gāo yún shān, nǎi zhòng shān zhī dǐng, lù yóu huáng cén lǐng ér shàng, yí zhāng bā jǐng yǒu' huáng cén dī cuì'' bái shuǐ liú hóng' èr shèng zài qí xià, bù kě shī yě." yú hàn zhī.
初七日 晨餐后乃行,以夜来体不安也。由司东渡武溪,遂东上渡头岭。东北行,直逼麻田大岭下,共三里,乃转东南,再上岭,二里而下,始就坞中行。又五里,有数十家散处山麓间,是为龙村。其北有石峰突兀路左。又东北二里,乃南向登岭,从岭上平行三里,始南下峡中,有细流自南而北,渡溪即东上岭,里半为高明铺。又下岭,又三里,为焦溪桥。焦溪在高明南,有数十(家)夹桥而居,其水自北而南。由此东南三里,逾一岭,为芹菜坪。其南有峰分突,下有层崖承之,其色斑赭杂黑,极似武彝之一体。此处四山俱青萼藿珮,独此有异。又三里,逾岭,颇高。其先行岭北,可平瞻麻田、将军寨、黄岑岭诸峰,已行岭南,则南向旷然开拓,想武江直下之境矣。下岭,又北二里,有楼横路口,是为隘口。其东南山上,有塔五层,修而未竟。过隘口,循塔山之北垂,觅小径转入山坳,是为艮岩。寺向西南,岩向西北,岩口有池一方。僧凤岩为我煮金刚笋,以醋油炒之以供粥,遂卧寺中,得一觉。下午入南镇关,至三星桥。过桥,则市肆夹道,行李杂遝tà杂乱,盖南下广东之大道云。桥即在城南,而南门在西,大道循城而东。已乃北过东门,又直北过演武场。其内萼石藿珮,横卧道侧。共北十里,过牛筋洞,居民将及百家,在青岑山下。盖大山西南,初峙为麻田大岭,犹临武地。其东北再峙为将军寨。已属宜章。此最高之顶,乃东北度为高云山,有寺焉。乃北转最深处,于是始东列为黄岑。其山南北横列,其南垂即为曲折岭,又东更列一层,则青岑也,牛筋洞在其东北麓。更出行一里,为野石铺。其北石峰嵌空,蹲踞路左,即为野石岩,而始不知。问其下居人,曰:“由其北小径入即是。”乃随其北垂,转出山背,乃寺场,非岩洞也。亟出,欲投宿于岩下人家,有一人当门拒客,不入纳。余见其岩石奇,以为此必岩也,苦恳之,屋侧一小户中容留焉。欲从其舍后上岩,而其家俱编篱绝,须自其中舍后门出,而拒客人犹不肯容入。乃从南畔乱石中攀崖逾石而入。先登一岩,其门岈然,而内有透顶之隙,而不甚深。仰观门左,有磴埋草间,亟披荆上。西南行石径间,复得石门如合掌,其内狭而稍深,右裂旁窍,其上亦透天光,而右壁之半,一圆窍透明如镜。出峡门,更西北随磴上,则穹崖削立,上有叠石耸霄,下若展幛内敛。时渐就晚,四向觅路不得,念此即野石岩无疑。《志》原云“临官道旁”,非山后可知,但恨无补叠为径以穷其胜者。乃下,就坐其庑下,而当门人已他去。已而闻中室牖内有呼客声,乃主人卧息在内也。谓:“客探岩曾见仙诗否?”余以所经对。曰:“未也,穹崖之右,峡门之上,尚有路可上,明日当再穷之。”时侧户主人意虽爱客,而室甚卑隘,猪圈客铺共在一处,见余意不便,叩室中妇借下余榻,而妇不应,余因就牖下求中室主人,主人许之,乃移卧具于中。中室主人起向客言:“客爱游名山,此间有高云山,乃众山之顶,路由黄岑岭而上,宜章八景有‘黄岑滴翠’、‘白水流虹’二胜在其下,不可失也。”余颔之。
chū bā rì chén, mì dǎo yóu gāo yún zhě, qí rén yù yú shǎo dài, shàng wǔ nǎi dé tóng háng. yú fàn hòu fù dēng yán shàng, yóu qióng yá zhī dōng, cóng yù zhī xià, guǒ yòu dé lù. shàng shù bù, luàn shí zòng héng, lù fù mò biàn. nǎi pān yú shí è, shàng jù qiàn kōng jué liè, yǒu dà shí gāo sǒng yú wài, jiā chéng shí píng, yǎn yìng yù shèng, rán zhōng bù dé dòng zhōng shī yě. pái huái jiǔ zhī, hái zhì shī lù chù, jiàn yī shí xué, jí zài suǒ yú shí shàng. nǎi pú fú rù, qí nèi hán yá qǐ liè, liè xué páng tōng, wǎn zhuǎn tòu shí píng xià, jiē míng lǎng kě chuān. gài qián yuè qí shàng, zī tòu qí dǐ, qiú suǒ wèi xiān shī, jìng wú yǒu yě. xià yán, dǎo zhě wèi zhì, fāng zhuāi náng jiù dào, hū běi lù yán, dà dào èr bǎi yú rén zì běi lái. zhǔ rén jù bēn, qiǎng fù bēn bì hòu shān, yú yǔ gù pū fù xié náng cáng shì suǒ yóu xué zhōng, yǐ cǐ chù lù yōu mò jué, qiě yǒu hòu xué kě tā zǒu yě. yú fú xué zhōng, lìng gù pú cóng xué páng kuī zhī. chū bēn zǒu fēn fēn, yǐ ér lù jì wú rén. jiǔ zhī, fù yǒu zì běi ér nán zhě, nǎi xià wèn zhī, yuē:" zéi cóng zhāng qiáo zhī shàng, guò wài lǐng xī xiàng huáng máo yǐ." nǎi xià yán nán xíng, zé zì běi nán lái zhě shén zhòng, ér běi qù zhě yóu sù sù s jǔ bù cù xiá bù qián yě. tú rén xiāng gào, jí méi qián sī dù hé bǎi sì shí míng zhī huǒ jí" huǒ", nán zhì tiān dū shí píng xíng jié. nǎi dōng cóng jiān dào, běi chū zhāng qiáo, zhuǎn ér xī hái, gài rào yí zhāng zhī sì jiāo, ér yóu bù gǎn jìng dù guó mén yě. nán cóng jiù lù yī lǐ bàn, dǐ niú jīn dòng běi, suì cóng xiǎo jìng, xī nán xún dà shān xíng. lǐ bàn, chū niú jīn dòng zhī hòu, nǎi xī yuè shān xiá, gòng wǔ lǐ, chū xiá, nǎi xún qīng cén nán lù xíng. yǒu lù chà dà, nǎi xī nán xiàng xiàn zhě, ér huáng cén zhī dào zé ruò duàn ruò xù, wéi yǐ yì nǐ ěr. gòng xī sān lǐ, zhuǎn yī gāng, shǐ yǔ nán lái dà dào hé, suì běi xiàng qū zhé lǐng. èr lǐ, zhí jī lǐng ào, qí xī jí" bái shuǐ liú hóng". zhāng shuǐ zhī shàng yuán, zì gāo yún shān nán jìng huáng cén dòng, yóu cǐ chū xiá, bù liú xuán shí ér xià zhě yě. tǔ rén jí chēng cǐ lǐng yuē huáng cén, rán huáng cén shān shàng běi zhì, cǐ qí nán xià zhī. yú lǐng, xī běi bàn lǐ, jí sù jiàn xíng, huáng cén shān gāo zhì dōng běi, qí yáng huán chéng yī dòng, dà xī héng guàn zhī. jìng dòng lǐ bàn, yǒu xiǎo jìng běi qù, yún kě tōng zhāng qiáo. réng sù xī xī xíng sān lǐ, wèi bīng mǎ táng lù kǒu. réng sù xī běi zhuǎn yī lǐ, nǎi shě xī dēng lǐng. běi shàng yī lǐ, xī xià wù zhōng, shì wèi cáng jīng lóu. gāo shān sì rào, xiǎo jiàn yíng mén, sì shén zhěng jié. xī wèi zhù cáng zhī suǒ, jìn wèi zéi jié, sì sēng sàn qù, jīng yí gāo yún, dú yī èr sēng bì hù shǒu yān. yīn chuī zhōu qí zhōng, zuò wò qí zhōng jiǔ zhī. xià wǔ, nǎi yóu sì zuǒ dēng lǐng, tiáo yáo zhí shàng zhě èr lǐ, shì wèi píng tóu lǐng. yú lǐng shāo xià, dé wù shén yōu, shān wéi cuì dié, zhòng hè zhēng liú, yǒu xiū huáng yī qiū, cóng mù jiāo yìng zhōng, jìng shì chū yān. qí shì xiū jié, ér kōng jì wú rén, gāo shān liú shuǐ, yǎo rán ér yǐ. bàn lǐ, yú wù, fù sù jiàn běi shàng lǐng yī lǐ, lǐng qióng ér shuǐ bù jué. cǐ píng tóu ér shàng dì èr lǐng yě. shuǐ fù zì shàng wù tòu xiá xià, lù tòu xiá rù, yòu píng xíng wù zhōng bàn lǐ, dù jiàn, dōng běi shàng lǐng. jiàn dōng zì huáng cén shān hòu lái, píng liú wù zhōng, shí píng yān hóng, qīng quán sù rùn, sè móu m u xiāng dāng yú zhuó jǐn chū xiá xià xiè, zhū míng yù yùn, zhòng mù yì zhī, yǎo bù kě kuī yú shì rào jìng shì xī nán xià zhù, chū cáng jīng lǐng nán, wèi dà zhāng zhī yuán yě. lǐng bù shèn gāo, bù guò bàn lǐ, jiàn pán chū huáng cén běi. qí chù shān juān xiān lì, guāng cǎi shè mù, shù suī bù fán, ér huā sè jué shèng, fēi tā chǔ kě bǐ. cǐ píng tóu shàng dì sān lǐng yě. shāo guò píng, yòu dōng běi shàng yī lǐ, yú lǐng jí. cǐ píng tóu shàng dì sì lǐng yǐ. qí xī shí fēng tū rú jù shī, wèi jiāng jūn shān nán lái dōng zhuǎn zhī mài, qí dōng zé nán dù wèi huáng cén shān zhě yě. yú lǐng běi xià yī lǐ, zhé ér xī běi xià, xíng shēn shù zhōng yòu yī lǐ, dé gāo yún sì. sì suī shāo yǐ cuì wēi, yóu jù wàn fēng jué dǐng. bìng zhào yú lóng qìng wǔ nián, jīn jiàn jiù bì, ér shān mén fāng zhàng, yóu wèi quán bèi, xún què shí jùn jí zhī gòu zào fēi yì yě. sì xiàng yǒu wǔ shí sēng, wèi liú kòu suǒ rǎo, zhǐ cún liù qī sēng, yǐ gēng zhòng wèi yè, ér chén hūn zhī fàn kè bù fèi, yì cǐ zhōng zhī jǐn jiàn zhě. zhǔ sēng bǎo chuáng, pō néng ān kè. zhì sì, rì yóu wèi xián shān, yǐ bèi jí, jí yù ér wò.
初八日 晨,觅导游高云者,其人欲余少待,上午乃得同行。余饭后复登岩上,由穹崖之东,丛郁之下,果又得路。上数步,乱石纵横,路复莫辨。乃攀逾石萼,上俱嵌空决裂,有大石高耸于外,夹成石坪,掩映愈胜,然终不得洞中诗也。徘徊久之,还至失路处,见一石穴,即在所逾石上。乃匍伏入,其内崡岈起裂,列穴旁通,宛转透石坪下,皆明朗可穿。盖前越其上,兹透其底,求所谓仙诗,竟无有也。下岩,导者未至,方拽囊就道,忽北路言,大盗二百余人自北来。主人俱奔,襁负奔避后山,余与顾仆复携囊藏适所游穴中,以此处路幽莫觉,且有后穴可他走也。余伏穴中,令顾仆从穴旁窥之。初奔走纷纷,已而路寂无人。久之,复有自北而南者,乃下问之,曰:“贼从章桥之上,过外岭西向黄茅矣。”乃下岩南行,则自北南来者甚众,而北去者犹蹜蹜sù举步促狭不前也。途人相告,即梅前司渡河百四十名之夥即”伙”,南至天都石坪行劫。乃东从间道,北出章桥,转而西还,盖绕宜章之四郊,而犹不敢竟度国门也。南从旧路一里半,抵牛筋洞北,遂从小径,西南循大山行。里半,出牛筋洞之后,乃西越山峡,共五里,出峡,乃循青岑南麓行。有路差大,乃西南向县者,而黄岑之道则若断若续,惟以意拟耳。共西三里,转一冈,始与南来大道合,遂北向曲折岭。二里,直跻岭坳,其西即“白水流虹”。章水之上源,自高云山南径黄岑峒,由此出峡,布流悬石而下者也。〔土人即称此岭曰黄岑,然黄岑山尚北峙,此其南下支。〕逾岭,西北半里,即溯涧行,黄岑山高峙东北,其阳环成一峒,大溪横贯之。竟峒里半,有小径北去,云可通章桥。仍溯溪西行三里,为兵马堂路口。仍溯溪北转一里,乃舍溪登岭。北上一里,西下坞中,是为藏经楼。高山四绕,小涧潆门,寺甚整洁。昔为贮藏之所,近为贼劫,寺僧散去,经移高云,独一二僧闭户守焉。因炊粥其中,坐卧其中久之。下午,乃由寺左登岭,岧峣直上者二里,是为坪头岭。逾岭稍下,得坞甚幽,山帏翠叠,众壑争流,有修篁一丘,丛木交映中,静室出焉。其室修洁,而空寂无人,高山流水,窈然而已。半里,逾坞,复溯涧北上岭一里,岭穷而水不绝。此坪头而上第二岭也。水复自上坞透峡下,路透峡入,又平行坞中半里,渡涧,东北上岭。〔涧东自黄岑山后来,平流坞中,石坪殷红,清泉素润,色侔móu相当于濯锦;出峡下泻,珠鸣玉韵,重木翳之,杳不可窥;于是绕静室西南下注,出藏经岭南,为大章之源也。〕岭不甚高,不过半里,渐盘出黄岑北。其处山鹃鲜丽,光彩射目,树虽不繁,而花色绝胜,非他处可比。此坪头上第三岭也。稍过坪,又东北上一里,逾岭脊。此坪头上第四岭矣。其西石峰突如踞狮,为将军山南来东转之脉,其东则南度为黄岑山者也。逾岭北下一里,折而西北下,行深树中又一里,得高云寺。寺虽稍倚翠微,犹踞万峰绝顶。并肇于隆庆五年,今渐就敝,而山门方丈,犹未全备,洵确实峻极之构造非易也。寺向有五十僧,为流寇所扰,止存六七僧,以耕种为业,而晨昏之梵课不废,亦此中之仅见者。主僧宝幢,颇能安客。至寺,日犹未衔山,以惫极,急浴而卧。
chū jiǔ rì chén qǐ, nóng wù yì shān, zhǐ chǐ mò biàn, wèn shān yì wú tā qí, suì jué cè xià shān, dōng běi xiàng cóng mù zhōng xià. chū, yú yì wèi luó jí suǒ yì, jí bù néng rù, ér shēn suǒ guò chù, huò zhān qǐ bù gū. jí wǔ lǐ zhì shān lù, cūn luò shù jiā sàn chù wù zhōng, wèn suǒ wèi tǎn shān, jiē yún jí cǐ, ér wèn suǒ wèi wàn huá yán, jiē yún wú zhī. pái huái sì gù, jìng wú yì chù. dàn qí shuǐ dōng xià zhāng qiáo, dà lù cóng zhī, shén yū yóu cǐ běi yú hǔ tóu lǐng chū liáng tián, wèi jiān dào, shén biàn. suì cóng cūn cè běi shàng lǐng, lǐng dōng ào zhōng, dòng shuǐ xiè dà shí yá ér xià, xuán lián xiè bù, yì cǐ zhōng suǒ jǐn jiàn. yī lǐ, yú ào shàng, yī lǐ bàn, fù sù liú běi xíng wù zhōng, yī lǐ bàn, yòu yú lǐng ér xià, yǒu xī zì xī ér dōng, wèn zhī, yóu dōng chū zhāng qiáo zhě yě. dù xī, yòu yǒu yī xī zì běi lái rù. sù xī běi xíng xiá zhōng, èr lǐ wèi dà zhú dòng, jū mín shù jiā, shuǐ zì xī lái, xiǎng yì huáng máo lǐng xià zhī yú bō yě. yóu zhú dòng dōng yú dà zhú lǐng, lǐng wèi dà zhú shān nán xià zhī jí, shì wèi fēn shuǐ, dōng yóu wú xī chū chēn, xī yóu zhāng qiáo rù yí. shàng shǎo xià duō. dōng xiàng zhí xià èr lǐ, shì wèi wú xī. jū mín shù jiā, sàn chù shén chǎng, qián zhāng qiáo liú zéi suǒ cóng ér xī zhě yě. cūn dōng yī lǐ, yǒu qiáo kuà xī shàng, dù qiáo běi, shàng xiǎo fēn lǐng, yì shàng shǎo xià duō. èr lǐ, xià zhì xiān rén chǎng, yǒu shuǐ pō dà, běi zì shān dòng tòu xiá ér dōng, yī fēng dāng guān è zhī, shuǐ jī shí fèn. shuǐ zhé ér nán, fēng pōu qí xī, ruò píng xuē ér xià zhě, yǐ wéi xià bì yǒu dòng hè kě qì jí dǐ yá xià, nǎi jué liú ér dù, zé jì wú rén yān. nǎi běi yú yī gāng, èr lǐ wèi wāi lǐ. xiān wèi liào shì, jū rén pō shèng, yǒu xiǎo shuǐ zì běi nán qù. nǎi cóng qí cūn dōng shàng píng lǐng, běi xíng yī lǐ, qí xī wù zhōng wèi wáng shì, shì lú shén zhěng. xún zhī tǔ rén, zuó liú zéi zì zhāng qiáo běi xiǎo jìng, zhǐ yú cūn xī dà shān cóng mù zhōng, jīng sù ér qù, xiǎng bì yǒu suǒ hǎn k n ér bù gǎn dòng yě. cóng cǐ dōng běi chū shān ào, shí dào xiū zhěng, shí èr lǐ ér dǐ liáng tián. zì wāi lǐ yǔ zuò, zhì cǐ yù shén, nǎi chuī fàn suǒ yǐn yú sì zhōng. liáng tián jū shì shén zhòng, nǎi zhōng dào yī dà jù luò, èr yuè jiān, liú kòu sān sì bǎi rén yì qún ér guò yān. fàn hòu, yǔ bù jìn, zhǐ běi shí lǐ, sù yú wàn suì qiáo. àn zhì, chēn nán yǒu líng shòu shān, shān yǒu líng shòu mù, xī míng wàn suì, gù shān xià shuǐ míng qiān qiū. jīn yǒu xiǎo wàn suì dà wàn suì èr xī, jù yǒu qiáo jià qí shàng, shuǐ jù zì xī ér dōng. yú yǐ líng shòu shān bì yǒu shèng kě xún, jí biàn xún tǔ rén, jù wú kě zhēng, wéi èr liú zhī yì" qiān qiū" cún" wàn suì" ěr.
初九日 晨起,浓雾翳山,咫尺莫辨,问山亦无他奇,遂决策下山,东北向丛木中下。初,余意为萝棘所翳,即不能入,而身所过处,或瞻企不辜。及五里至山麓,村落数家散处坞中,问所谓坦山,皆云即此,而问所谓万华岩,皆云无之。徘徊四顾,竟无异处。但其水东下章桥,大路从之,甚迂;由此北逾虎头岭出良田,为间道,甚便。遂从村侧北上岭,岭东坳中,洞水泻大石崖而下,悬帘泄布,亦此中所仅见。一里,逾坳上,一里半,复溯流北行坞中,一里半,又逾岭而下,有溪自西而东,问之,犹东出章桥者也。渡溪,又有一溪自北来入。溯溪北行峡中,二里为大竹峒,居民数家,水自西来,想亦黄茅岭下之余波也。由竹峒东逾大竹岭,岭为大竹山南下之脊,是为分水,东由吴溪出郴,西由章桥入宜。上少下多。东向直下二里,是为吴溪。居民数家,散处甚敞,前章桥流贼所从而西者也。村东一里,有桥跨溪上,度桥北,上小分岭,亦上少下多。二里,下至仙人场,有水颇大,北自山峒透峡而东,一峰当关扼之,水激石奋。水折而南,峰剖其西,若平削而下者,以为下必有洞壑可憩;及抵崖下,乃绝流而渡,则寂无人烟。乃北逾一冈,二里为歪里。先为廖氏,居人颇盛,有小水自北南去。乃从其村东上平岭,北行一里,其西坞中为王氏,室庐甚整。询之土人,昨流贼自章桥北小径,止于村西大山丛木中,经宿而去,想必有所阚kàn而不敢动也。从此东北出山坳,石道修整,十二里而抵良田。自歪里雨作,至此愈甚,乃炊饭索饮于肆中。良田居市甚众,乃中道一大聚落,二月间,流寇三四百人亦群而过焉。饭后,雨不尽,止北十里,宿于万岁桥。按《志》,郴南有灵寿山,山有灵寿木,昔名万岁,故山下水名千秋。今有小万岁、大万岁二溪,俱有桥架其上,水俱自西而东。余以灵寿山必有胜可寻,及遍询土人,俱无可征,惟二流之易“千秋”存“万岁”耳。