chū shí rì yǔ suī zhǐ ér nìng shén. zì wàn suì qiáo běi xíng shí lǐ, wèi xīn qiáo pù, yǒu lù zì dōng nán lái hé. xiǎng guì yáng xiàn zhī zhī dào yě. yòu běi shí lǐ wèi chēn zhōu zhī nán guān. chēn shuǐ dōng zì shān xiá, qū zhì chéng dōng nán yú, zhé ér běi jìng chéng zhī dōng guān wài, zé sū xiān qiáo héng gèn qí shàng. jiǔ dòng, shén hóng zhěng. zhì shì yǔ fù dà zuò, yú bù xiá rù chéng, gū fàn yú xī shàng sì zhōng, nǎi chí gài wèi sū xiān zhī yóu. suí chēn xī xī àn xíng, yī lǐ, dù sū xiān qiáo, suí chēn xī dōng àn xíng, dōng běi èr lǐ, xī zhé xī běi qù, nǎi yóu shuǐ jīng dōng shàng shān. rù shān jí yǒu qióng bēi, shū" tiān xià dì shí bā fú dì". yóu cǐ bàn lǐ, jí wéi rǔ xiān gōng. cóng guì yīn mén, qīng liú jiè dào, yǒu sēng chéng zōng chū yíng kè. yú yǐ zú wà lín lí, kǒng wū gōng nèi, yù chéng shì xiān dēng shān dǐng, yǔ sēng wèi míng rì qī. sēng yǐ chá sǔn chū xiǎng, qiě yuē:" bái lù dòng jí zài gōng hòu, kě xiān yī tàn." yú jí cóng zhī. yóu gōng zuǒ zhì gōng hòu, zé xīn shì sān yíng, yǎn mén wèi qǐ. jí pái tuī kāi mén yǐ rù, shí dòng zhèng dāng yíng hòu, yá gāo shù zhàng, wèi yíng yǎn, jù bù kě jiàn, dòng mén gāo zhàng liù, zhǐ cóng yíng shàng tòu guāng rù dòng ěr. dòng dōng xiàng, jiē qīng shí bèng liè, èr zhàng zhī nèi, jí chéng xiá ér rù, yǐ zhuǎn dōng xiàng, jiàn wā fú hēi ài, wú róng pú fú yǐ. chéng xiá chù qí xī shí yá dǎo chuí, bù jí dì zhě chǐ wǔ, yǒu qiàn liè tòu lòu zhī zhuàng. zhèng dé wǔ nián, xī yì qín tài bǎo jīn shí, yǐ xún fǔ zhēng gōng fú quán, lè shí yú shàng. yòu xī yǒu yī xì, cè shēn ér jìn, yǐ zhuǎn nán xià, chuān xué pú fú chū yán qián, zé míng dòu yě. fù cóng yíng nèi jìn dòng shǎo qì, réng zhì qián gōng bié chéng zōng, yóu gōng nèi yòu dēng lǐng, mào yǔ běi shàng yī lǐ, jí wéi zhōng guān. guān mén shén yǎ, zhōng yǒu shū shì, huā zhú xiāo xi o zì yóu zì zài rán, nǎi wáng shì zhě, yì yǐ zú wū wèi rù. yóu guān yòu dēng lǐng, mào yǔ dōng běi yī lǐ bàn, suì zào qí dǐng. yǒu dà lù yóu dōng xiàng yà rù jí yán shēn zhě, nǎi qián mén zhèng dào yǒu xiǎo lù běi shàng chén xiāng shí fēi shēng tíng, wèi diàn hòu lù. yú cóng xiǎo jìng shàng, dài shī yè sū xiān, sēng sú yè xiān zhě shù shí rén, xuān chǔ yú zhōng, yú xiàng huǒ zhì yī, zì shì qí shì, bù xiá tā wèn yě. chēn zhōu wèi jiǔ xiān èr fú zhī dì, ruò chéng wǔ dīng zhī luó gāng zài xī chéng wài, liú jiàn zhī liú xiān lǐng zài dōng chéng wài, fú zé wú liàng, zhì yǎn liào shī yě, jù bù jí sū xiān, gù bù xiá jí zhī.
初十日 雨虽止而泞甚。自万岁桥北行十里,为新桥铺,有路自东南来合。想桂阳县之支道也。又北十里为郴州之南关。郴水东自山峡,曲至城东南隅,折而北径城之东关外,则苏仙桥横亘其上。九洞,甚宏整。至是雨复大作,余不暇入城,姑饭于溪上肆中,乃持盖为苏仙之游。随郴溪西岸行,一里,度苏仙桥,随郴溪东岸行,东北二里,溪折西北去,乃由水经东上山。入山即有穹碑,书“天下第十八福地”。由此半里,即为乳仙宫。丛桂荫门,清流界道,有僧乘宗出迎客。余以足袜淋漓,恐污宫内,欲乘势先登山顶,与僧为明日期。僧以茶笋出饷,且曰:“白鹿洞即在宫后,可先一探。”余急从之。由宫左至宫后,则新室三楹,掩门未启。即排推开门以入,石洞正当楹后,崖高数丈,为楹掩,俱不可见,洞门高丈六,止从楹上透光入洞耳。洞东向,皆青石迸裂,二丈之内,即成峡而入,已转东向,渐洼伏黑隘,无容匍伏矣。成峡处其西石崖倒垂,不及地者尺五,有嵌裂透漏之状。正德五年,锡邑秦太保金时,以巡抚征龚福全,勒石于上。又西有一隙,侧身而进,已转南下,穿穴匍伏出岩前,则明窦也。复从楹内进洞少憩,仍至前宫别乘宗,由宫内右登岭,冒雨北上一里,即为中观。观门甚雅,中有书室,花竹翛xiáo自由自在然,乃王氏者,亦以足污未入。由观右登岭,冒雨东北一里半,遂造其顶。有大路由东向迓入即延伸者,乃前门正道;有小路北上沉香石、飞升亭,为殿后路。余从小径上,带湿谒苏仙,僧俗谒仙者数十人,喧处于中,余向火炙衣,自适其适,不暇他问也。郴州为九仙二佛之地,若成武丁之骡冈在西城外,刘僭之刘仙岭在东城外,佛则无量,智俨廖师也,俱不及苏仙,故不暇及之。
shí yī rì yǔ zhòng lǚ fàn hòu, nǎi dú yóu diàn wài xū táng. táng sān yíng, shàng yǒu shī biǎn huán liè, zhōng yǒu é, míng bù yǎ xún, bù xiá jì yě. qí táng zhǐ gāo, qián liè lóu huán zhī, zhèng yǔ zhī děng. lóu yì xuān chǎng, dàn wèi shī dān è bái, yǐ jiù yī liè, qí wài jí wéi qián mén, diàn hòu yǒu qǐn gōng yù huáng gé, qí xià jí fēi shēng tíng yǐ. shì zǎo wēi yǔ, zhì shì wēi yǔ yóu líng, réng chí gài xià shān. guò zhōng guān, rù yè xiān, mì sēng biàn rú, bù zài. rù wáng shì shū shì, zhé qiáng wēi yī zhī, xià zhì rǔ yuán gōng, gōng xiān àn jiān. chéng zōng réng liú chá diǎn, qiě yǐ xiān táo shí kuì yú, yú wú yǐ chóu, wéi quàn qí wèi wú yóu, jì tā rì bèi yún shuǐ yī gōng ěr. gōng zhōng yǒu tiān qǐ chū yì rén yuán zi xùn léi zhōu èr shǒu. bēi, yán sū xiān shì shén xiáng. yán xiān zhī mǔ biàn xiàn rén, biàn jí jīn yǒng xīng. yǒu huàn yú xī, yǒu tái chéng tuán rào zú zhě zài sì, gǎn ér chéng yùn, shēng xiān yú hàn huì dì wǔ nián jí gōng yuán qián 177 nián wǔ yuè shí wǔ. mǔ qì zhī hòu dòng zhōng, jí bái lù dòng. míng rì wǎng shì, zé bái hè fù zhī, bái lù rǔ zhī, yì ér shōu guī. zhǎng jiù xué, shī yù mìng míng ér bù zhī qí xìng, lìng chū guān suǒ yù, yù dān hé zhě yǐ cǎo guàn yú ér guò, suì yǐ sū wèi xìng, ér míng zhī yuē dān. cháng tóng zhū ér mù niú yáng, bù tū bù rǎo, yīn gè qún bì zhī, wú luàn qún zhě, zhū ér yòu chēng wéi niú shī. shì mǔ zhì xiào, mǔ bìng sī yú kuài ku i xì ròu, xiān xíng mì kuài, bù sù ér zhì. mǔ shí zhī xǐ, wèn suǒ cóng dé, yuē:" biàn." biàn qù suǒ jū yuǎn, fēi liǎng rì bù néng fǎn, mǔ yǐ wéi qī. yuē:" shì kuài shí jiù shì zài páng, qiě xún zhī mǔ yàng, bù rì qiě zhì, kě yàn." jiù zhì, mǔ shǐ yì zhī. hòu bái rì fèng shàng dì mìng, suí xiān guān shàng shēng yú wén dì sān nián qī yuè shí wǔ rì. mǔ yán:" ér qù, wú hé yǐ yǎng?" nǎi liú yī guì, fēng shí shén gù, yuē:" fán suǒ xū, kòu guì kě dé. dì bì bù kě kāi." zhǐ tíng jiān jú jí jǐng yuē:" cǐ zhōng jiàng dà yì, yǐ jú yè jí jǐng shuǐ yù zhī." hòu guǒ dà yàn. jùn rén yì líng yì zhī, yù kāi guì yī shì, mǔ cóng zhī, yǒu zhǐ hè chōng qù, cǐ hòu kòu guì bù líng yǐ. mǔ yú bǎi suì, jì zú, xiāng rén fǎng fú jiàn xiān zài lǐng āi háo bù yǐ. jùn shǒu zhāng miǎo wǎng sòng zàng, qiú yī jiàn xiān róng, wèi shì bàn miàn, guāng cǎi shè rén. yòu chuí kōng chū zhī shǒu, lǜ máo jù zhǎng, jiàn zhě dà yì. zì hòu líng yì shén duō, jù bù xiá lǎn. dì suǒ wèi" chén xiāng shí" zhě, yī shí tū shān tóu, yǔ chū yí qí wú wèi, ér juān zì shén gǔ, zì wài yǒu lǚ jī hén, zé xiān rén shàng shēng yí jī yě. suǒ wèi" xiān táo shí" zhě, shí xiǎo rú táo xíng, zài qiǎn tǔ zhōng, kě chú ér dé zhī, fēng dǐng jí rǔ xiān dòng jù yǒu, mó ér fú zhī, kě yǐ zhì yù xīn jí, yì jú jǐng zhī yí yì yě. chuán wén shén zhǎng, lüè shí yī èr, yǐ zhēng běn mò yún. hái guò sū xiān qiáo, cóng xī shàng mì biàn zhōu, zhōu guò wǔ shǐ fā, nǎi guò nán guān, rù zhōu qián, fù xī guò xíng tái qián, réng chū nán guān. gài nán guān wài yǒu shí zì kǒu, shì sì pō shèng, ér chéng zhōng shén liáo jì. chéng bù dà, ér qiáng yì bù shèn gāo. chēn zhī shuǐ zì dōng nán běi rào, qí shān zé zhé lǐng héng qí nán ér bù gāo, ér gāo zhě jiē fēi guò lóng zhī jí.
十一日 与众旅饭后,乃独游殿外虚堂。堂三楹,上有诗扁环列,中有额,名不雅驯,不暇记也。其堂址高,前列楼环之,正与之等。楼亦轩敞,但未施丹垩è白,已就欹裂,其外即为前门,殿后有寝宫玉皇阁,其下即飞升亭矣。是早微雨,至是微雨犹零,仍持盖下山。过中观,入谒仙,觅僧遍如,不在。入王氏书室,折蔷薇一枝,下至乳源宫,供仙案间。乘宗仍留茶点,且以仙桃石馈余,余无以酬,惟劝其为吴游,冀他日备云水一供耳。宫中有天启初邑人袁子训雷州二守。碑,言苏仙事甚详。言仙之母便县人,便即今永兴。有浣于溪,有苔成团绕足者再四,感而成孕,生仙于汉惠帝五年即公元前177年五月十五。母弃之后洞中,即白鹿洞。明日往视,则白鹤覆之,白鹿乳之,异而收归。长就学,师欲命名而不知其姓,令出观所遇,遇担禾者以草贯鱼而过,遂以苏为姓,而名之曰耽。尝同诸儿牧牛羊,不突不扰,因各群畀之,无乱群者,诸儿又称为牛师。事母至孝,母病思鱼脍kuài细肉,仙行觅脍,不宿而至。母食之喜,问所从得,曰:“便。”便去所居远,非两日不能返,母以为欺。曰:“市脍时舅氏在旁,且询知母恙,不日且至,可验。”舅至,母始异之。后白日奉上帝命,随仙官上升于文帝三年七月十五日。母言:“儿去,吾何以养?”乃留一柜,封识甚固,曰:“凡所需,扣柜可得。第必不可开。”指庭间橘及井曰:“此中将大疫,以橘叶及井水愈之。”后果大验。郡人益灵异之,欲开柜一视,母从之,有只鹤冲去,此后扣柜不灵矣。母逾百岁,既卒,乡人仿佛见仙在岭哀号不已。郡守张邈往送葬,求一见仙容,为示半面,光彩射人。又垂空出只手,绿毛巨掌,见者大异。自后灵异甚多,俱不暇览。第所谓“沉香石”者,一石突山头,予初疑其无谓,而镌字甚古,字外有履迹痕,则仙人上升遗迹也。所谓“仙桃石”者,石小如桃形,在浅土中,可锄而得之,峰顶及乳仙洞俱有,磨而服之,可已治愈心疾,亦橘井之遗意也。传文甚长,略识一二,以征本末云。还过苏仙桥,从溪上觅便舟,舟过午始发,乃过南关,入州前,复西过行台前,仍出南关。盖南关外有十字口,市肆颇盛,而城中甚寥寂。城不大,而墙亦不甚高。郴之水自东南北绕,其山则折岭横其南而不高,而高者皆非过龙之脊。
wǔ hòu, xià xiǎo zhōu, dōng běi yóu sū xiān qiáo xià, shùn liú xī běi qù, liù shí lǐ dá chēn kǒu. shí mù sè yǐ shàng, ér yǔ fù zhì, kǒng cǐ běi wǎn wú biàn zhōu, ér suǒ fù zhōu lián yè wǎng chéng kǒu, suì suí zhī xíng. chēn kǒu zé chēn jiāng zì dōng nán, lěi shuǐ zì zhèng dōng, èr shuǐ hé ér shì shǐ dà. lěi shuǐ chū guì yáng xiàn nán wǔ lǐ lěi shān xià, xī běi zhì xīng níng xiàn, shèng xiǎo zhōu yòu sān shí lǐ zhì jiāng dōng shì, shèng dà zhōu, yòu wǔ shí lǐ nǎi zhì cǐ. jiāng kǒu zhū fēng, jù shí yá pán lì, cùn tǔ wú lì jí fù zhuó. zhì chēng yǒu cáo wáng zhài, shān jí xiǎn jùn, mù bù jí dēng, yì wú lù dēng yě. zhōu rén yè gǔ zhào, sān shí lǐ, dǐ huáng ní pù, yǔ zhì ér pō. yú cóng péng dǐ kuī zhī, wài ruò qiáo mén, xīn yì, yīn qǐ shì, zé yī dà shí shì xià yě. kuān ruò shù jiān wū, xià huì wèi tán, wài fù ruò huán qiáo, sì zhōu jù pō qí nèi. yán wài yǔ shēng chán chán, sì gǔ nǎi zhǐ. yǔ zhǐ ér xíng, mèi shuǎng dá chéng kǒu yǐ. nǎi dēng yá.
午后,下小舟,东北由苏仙桥下,顺流西北去,六十里达郴口。时暮色已上,而雨复至,恐此北晚无便舟,而所附舟连夜往程口,遂随之行。郴口则郴江自东南,耒水自正东,二水合而势始大。〔耒水出桂阳县南五里耒山下,西北至兴宁县,胜小舟;又三十里至江东市,胜大舟,又五十里乃至此。〕江口诸峰,俱石崖盘立,寸土无丽即附着。《志》称有曹王寨,山极险峻,暮不及登,亦无路登也。舟人夜鼓棹,三十里,抵黄泥铺,雨至而泊。余从篷底窥之,外若桥门,〔心异,〕因起视,则一大石室下也。宽若数间屋,下汇为潭,外覆若环桥,四舟俱泊其内。岩外雨声潺潺,四鼓乃止。雨止而行,昧爽达程口矣。乃登涯。
shí èr rì chén chuī yú chéng kǒu sì zhōng. chéng kǒu zhě, zhì suǒ chēng chéng xiāng shuǐ yě, qí dì shǔ xīng níng, qí shuǐ fā yuán chá líng líng xiàn jiè. zhōu sù liú rù, jiē xīng níng xī jìng. shí wǔ lǐ wèi chēn jiāng, yòu jìn yǒu zhōng yuǎn shān, yòu míng zhōng yuán. wèi wú liàng fú xiàn shēng dì, tǔ rén kuā wéi míng shān. yòu jìn, zé xiǎo zhōu shàng kě sù liú sān rì chéng, yú gāo jiǎo lǐng zé chá líng dào yǐ. ruò xīng níng xiàn zhì, zé zì dōng jiāng shì ér shàng sān shí lǐ nǎi zhì yě. chéng xiāng shuǐ xī rù chēn jiāng, qí chù méi tàn dà zhōu lín cì, yǐ shuǐ qiǎn shàng bù néng fā. shàng wǔ, dé xiǎo méi chuán, suì fù zhī xíng. chéng kǒu xī běi, zhòng yán ruò pōu, jiā lì jiāng zhī liǎng yá, jù chún shí pán gèn, shū zuǒ shū yòu, sè jiān zhě hēi, huán zhuǎn yī rú wǔ yí. suǒ fù zhōu bì shèn ér wú chuī jù, yú lǎn shān shuǐ zhī shèng, guò wǔ bù jué qí něi jī è. yòu èr shí lǐ, guò yǒng xīng xiàn. xiàn zài jiāng běi, nán lín jiāng àn, yǐ àn wèi chéng, zhōu guò sù bù jí tíng. yǐ ér dé yī xiǎo zhōu, suì yì zhī, jiù chuī qí jiān. fàn bì, yǐ shí wǔ lǐ, wèi guān yīn yán. yán zài jiāng běi àn, xī nán xià kàn jiāng zhōng, yǒu shí yá téng kōng, shàng fù xià liè, zhí bīn jiāng liú. chū yǐ qí zú, dié gé liǎng céng, gé qián yǒu dòng lín liú, zhōng róng shù rén. yóu gé yòu xuán tī zhí shàng, niǎo kōng guà dōng d ng jí hóng, shàng jiē yá dǐng, tòu xì ér shàng, fù dǐng zhī xià, zhōng qiàn yī kān, guān shì yīn xiàng zài yān. yán xià jiāng xīn, yòu yǒu shí shī héng wò zhōng liú, áng shǒu xiàng yán, zhǒng zhǒng jué yì. xià zhōu yòu wǔ lǐ, yǒu dà xī zì nán lái zhù, shì wèi sēn kǒu. nǎi guì yáng zhōu lóng dù yǐ dōng zhū shuǐ, dōng hé bái bào shuǐ, zhì cǐ rù lěi jiāng. yòu běi wǔ lǐ, pō yú liǔ zhōu tān, jiè lín zhōu tuō lóu yǐ sù. shì wǎn sù pò zhǐ yuè liàng dú yíng, wèi sān yuè suǒ wú, ér jiāng liú shān sè, shù yǐng xū dēng, yuǎn jìn yìng hé, sū dōng pō chéng tiān sì yè jǐng bú shì guò yě. yǒng xīng yǐ běi, shān shǐ wú huí yá tū shí zhī guān, dì jiā jiāng wēi yí ěr.
十二日 晨炊于程口肆中。程口者,《志》所称程乡水也,其地属兴宁,其水发源茶陵、酃县界。舟溯流入,皆兴宁西境。十五里为郴江,又进有中远山,又名钟源。为无量佛现生地,土人夸为名山。又进,则小舟尚可溯流三日程,逾高脚岭则茶陵道矣。若兴宁县治,则自东江市而上三十里乃至也。程乡水西入郴江,其处煤炭大舟鳞次,以水浅尚不能发。上午,得小煤船,遂附之行。程口西北,重岩若剖,夹立江之两涯,俱纯石盘亘,倏左倏右,〔色间赭黑,〕环转一如武夷。所附舟敝甚而无炊具,余揽山水之胜,过午不觉其馁饥饿。又二十里,过永兴县。县在江北,南临江岸,以岸为城,舟过速不及停。已而得一小舟,遂易之,就炊其间。饭毕,已十五里,为观音岩。岩在江北岸,西南下瞰江中,有石崖腾空,上覆下裂,直滨江流。初倚其足,叠阁两层,阁前有洞临流,中容数人。由阁右悬梯直上,袅空挂蝀dōng即虹,上接崖顶,透隙而上,覆顶之下,中嵌一龛,观世音像在焉。岩下江心,又有石狮横卧中流,昂首向岩,种种绝异。下舟又五里,有大溪自南来注,是为森口。〔乃桂阳州龙渡以东诸水,东合白豹水,至此入耒江。〕又北五里,泊于柳州滩,借邻舟拖楼以宿。是晚素魄指月亮独莹,为三月所无,而江流山色,树影墟灯,远近映合,苏东坡承天寺夜景不是过也。永兴以北,山始无回崖突石之观,第夹江逶迤耳。
shí sān rì píng míng guò zhōu, xíng liù shí wǔ lǐ, guò shàng bǎo shì. yǒu shān zài jiāng zhī nán, lǐng shàng duō fān shā zhuǎn shí, shì wèi chū xī zhī suǒ. shān xià yǒu shì, jiān liàn chéng kuài, yǐ fā kè yān. qí dì yǐ shǔ lěi yáng, gài yǒng xīng lěi yáng liǎng yì zhī zhōng dào yě. yǐ guò jiāng zhī běi, dēng zhí diào yán. yán qián yǒu zhēn wǔ diàn guān yīn gé, dōng xiàng yíng jiāng. ér dòng mén kàn jiāng nán xiàng, dāng mén shí zhù zhōng chuí, jiè wèi èr mén, ruò lián huán rán. qí nèi kōng kuò píng zhěng. qí yòu yú liè yī qiào, lì dèng ér shàng, bié wèi suì yōu shēn shì. qí zuǒ yú yóu dà dòng shēn rù, shí qiào hū pán kōng ér qǐ, dōng bèng yī xì, xié tòu tiān guāng qí nèi yòu pán kōng ér qǐ, ruò wàn dàn zhī zhōng, tòu dǐng zhí shàng, tiān guāng yī wéi, yuán ruò míng jìng, xià duò qí zhōng, yǎng ér wàng zhī, zhí shì jǐng dǐ guān tiān yě. shì rì fēng shuǐ jù lì, xià wǔ yòu jiǔ shí lǐ, dǐ lěi yáng xiàn nán guān. lěi shuǐ jīng lěi yáng chéng dōng zhí běi ér qù, qún shān zhì cǐ jǐn kāi, rào jiāng zhě wéi cán gāng duàn lǒng ér yǐ. lěi yáng suī yǒu chéng, ér jū shì huāng jì, yá xiè tuí lòu. yóu nán mén rù, jīng xiàn qián, zhì dōng mén dēng chéng, luò rì huāng chéng, wú kān jí mù. xià chéng, chū xiǎo dōng mén, xún chéng wài jiāng liú, nán zhì nán guān rù zhōu. shì yè, sè yóu jiǎo, jiǎ huǒ jiǎ chuán zhōng cāng sù yān.
十三日 平明过舟,行六十五里,过上堡市。有山在江之南,岭上多翻砂转石,是为出锡之所。山下有市,煎炼成块,以发客焉。其地已属耒阳,盖永兴、耒阳两邑之中道也。已过江之北,登直钓岩。岩前有真武殿、观音阁,东向迎江。而洞门瞰江南向,当门石柱中垂,界为二门,若连环然。其内空阔平整。其右隅裂一窍,历磴而上,别为邃幽深室。其左隅由大洞深入,石窍忽盘空而起,东迸一隙,斜透天光;其内又盘空而起,若万石之钟,透顶直上,天光一围,圆若明镜,下堕其中,仰而望之,直是井底观天也。是日风水俱利,下午又九十里,抵耒阳县南关。耒水经耒阳城东直北而去,群山至此尽开,绕江者惟残冈断陇而已。耒阳虽有城,而居市荒寂,衙廨颓陋。由南门入,经县前,至东门登城,落日荒城,无堪极目。下城,出小东门,循城外江流,南至南关入舟。是夜,色尤皎,假火贾舡中舱宿焉。
shí sì rì wǔ gǔ qǐ, chéng yuè guò xiǎo zhōu, shùn liú ér běi, chén cān shí yǐ zhì pái qián, xíng liù shí lǐ yǐ. xiǎo zhōu zài qián jí zhǐ yú xīn chéng shì, xīn chéng qù héng zhōu lù lù shàng bǎi lǐ, shuǐ lù shàng èr bǎi yú lǐ, shì yǒu méi zhōu cóng hòu zhì, suì yí rù qí zhōng ér chuī yān. yòu liù shí lǐ, wǔ zhì xīn chéng shì, zài jiāng zhī běi, huán dǔ shén shèng, yì cǐ zhōng dà shì yě, wèi lěi yáng héng yáng fēn jiè. shí nán fēng shén lì, zhōu guò xīn chéng bù pō, yú sī xǐ jù j tóng" jù" rì zhī lì shàng kě jiān chéng bǎi wǔ shí lǐ. yǐ ér zhòng zhōu jù zhǐ yá jiān, wèn zhī, zé qián wān fēng nì, kǒng yǒu jù làng, yù hòu fēng zhǐ ěr. shí yú shū mǐ jù jǐn, ér náng wú yī wén, měi gèng yī zhōu, zhé yù sù fǎn chí, wèi zhī mèn mèn. yǐ liú jūn suǒ huì yī fāng, jiù cūn fù yì mǐ sì tǒng. rì xià chōng, zhōu shǐ fā. chéng yuè suí liú liù shí lǐ, pō yú xiàng gōng tān, yǐ zhōng yè yǐ, gài suí liú ér bù zhào yě. àn, lěi yáng xiàn sì shí lǐ yǒu xiàng gōng shān, wèi zhū gě wǔ hòu zhù bīng dì, jīn yǐ zài xiàn xī běi, rù héng yáng jìng yǐ, tān yì yǐ xiàng gōng míng, qí yì wǔ hòu zhī yí fǒu yé? xīn chéng zhī xī, jiāng hū zhé ér nán liú, shí wǔ liù lǐ ér shǐ xī zhuǎn, gù shuǐ lù yū qū zài bèi yú lù yún.
十四日 五鼓起,乘月过小舟,顺流而北,晨餐时已至排前,行六十里矣。小舟再前即止于新城市,新城去衡州陆路尚百里,水路尚二百余里,适有煤舟从后至,遂移入其中而炊焉。又六十里,午至新城市,在江之北,阛堵甚盛,亦此中大市也,为耒阳、衡阳分界。时南风甚利,舟过新城不泊,余私喜冣jù同“聚”日之力尚可兼程百五十里。已而众舟俱止涯间,问之,则前湾风逆,恐有巨浪,欲候风止耳。时余蔬米俱尽,而囊无一文,每更一舟,辄欲速反迟,为之闷闷。以刘君所惠一方,就村妇易米四筒。日下舂,舟始发。乘月随流六十里,泊于相公滩,已中夜矣,盖随流而不棹也。按,耒阳县四十里有相公山,为诸葛武侯驻兵地,今已在县西北,入衡阳境矣,滩亦以相公名,其亦武侯之遗否耶?新城之西,江忽折而南流,十五、六里而始西转,故水路迂曲再倍于陆云。
shí wǔ rì mèi shuǎng xíng, xī fēng zhuǎn nì, yún yì yóu rán. shàng wǔ fǔ liù shí lǐ, léi yǔ dà zhì, zhōu pō bù xíng. jì wǔ, dài yǔ xíng liù shí lǐ, wèi qián jí dù, zhōu rén zhī jiā zài yān, fù zhǐ bù xíng. shí yǔ zhǐ, jiàn rì yǐng shàng gāo, wèn lù lù dǐ fǔ zhǐ sān shí lǐ, ér shuǐ bèi zhī, suì dù xī àn dēng lù ér xíng. pō tuó gāo xià, shā tǔ bù nìng. shí lǐ zhì dǒu lín fǔ, zé ní nào bù néng xíng yǐ, suì zhǐ sù.
十五日 昧爽行,西风转逆,云亦油然。上午甫六十里,雷雨大至,舟泊不行。既午,带雨行六十里,为前吉渡,舟人之家在焉,复止不行。时雨止,见日影尚高,问陆路抵府止三十里,而水倍之,遂度西岸登陆而行。陂陀高下,沙土不泞。十里至陡林辅,则泥淖不能行矣,遂止宿。
chēn dōng mén wài jiāng bīn yǒu shí zǎn sǒng, sòng zhāng shùn mín míng wèi wā zūn. zhì wā zūn zhī jī bú jiàn yú dào, ér dé zhī yú cǐ, liáo yǐ dài kě. chéng dōng shān xià yǒu quán, fāng yuán shí yú lǐ, qí páng shí bì qiào lì, quán shēn mò cè, shì wèi gǔ mǔ quán. yǒng zhōu zhī gǔ mǔ tán bù chēng dà guān, suì bìng cǐ fèi shí, rán gǔ mǔ shí zài yú cǐ, ér liǔ zhōu gū jiè míng yǒng zhōu wā zūn shí zài yú dào, ér shùn mín gū nǐ xiàng yú cǐ ěr. quán zhōu yǒu gǔ mǔ tán, yì zi hòu suǒ mìng.
郴东门外江滨有石攒耸,宋张舜民铭为窊樽。至窊樽之迹不见于道,而得之于此,聊以代渴。城东山下有泉,方圆十余里,其旁石壁峭立,泉深莫测,是为钴鉧泉。永州之钴鉧潭不称大观,遂并此废食,然钴鉧实在于此,而柳州姑借名永州;窊樽实在于道,而舜民姑拟象于此耳。全州有钴鉧潭,亦子厚所命。
yǒng zhōu sān xī: wú xī wèi yuán cì shān suǒ jū, zài qí yáng. yú xī wèi liǔ zi hòu suǒ zhé biǎn jū dì, zài yǒng. lián xī wèi zhōu yuán gōng suǒ shēng, zài dào zhōu. ér wú xī zuì shèng. lǔ gōng zhī mó yá, qiān gǔ bù xiǔ shí jìng zhī xuán zhào, yī sī mò dùn yǐn nì. yǒu cǐ èr qí, shuí néng dǐng zú!
永州三溪:浯溪为元次山所居,在祁阳。愚溪为柳子厚所谪贬居地,在永。濂溪为周元公所生,在道州。而浯溪最胜。鲁公之磨崖,千古不朽;石镜之悬照,一丝莫遁隐匿。有此二奇,谁能鼎足!
chēn zhī xīng níng yǒu líng lù l ng l quán chéng xiāng shuǐ, jiē yǐ jiǔ míng, yī yì ér yǒu cǐ èr shuǐ shàn míng qiān gǔ. jìn wǔ dì jiàn líng jiǔ yú tài miào. wú dōu fù:" fēi qīng shāng ér zhuó líng lù". chéng shuǐ gān měi chū měi jiǔ, liú xiāng yún:" chéng xiāng yǒu qiān rì jiǔ, yǐn zhī zhì jiā ér zuì, xī cháng zhì guān yùn yú shān xià, míng yuē chéng jiǔ, tóng líng lù jiǔ xiàn yān." jīn jiǔ pǐn shū liè, ér èr quán zhī shuǐ, yì mò shàng yān.
郴之兴宁有醽醁líng lù泉、程乡水,皆以酒名,一邑而有此二水擅名千古。晋武帝荐醽酒于太庙。《吴都赋》:“飞轻觞而酌醽醁”。程水甘美出美酒,刘香云:“程乡有千日酒,饮之至家而醉,昔尝置官酝于山下,名曰程酒,同醽醁酒献焉。”今酒品殊劣,而二泉之水,亦莫尚焉。
wú xī zhī" wú" yǒu sān, yú xī zhī" yú" yǒu bā, lián xī zhī" lián" yǒu èr. yǒu sān yǔ bā zhě, jiē běn dì zhī shān chuān tíng dǎo yě." lián" zé yī qí suǒ shēng zài dào zhōu, yī qí suǒ yù zài jiǔ jiāng, xiāng qù èr qiān lǐ yǐ.
浯溪之“吾”有三,愚溪之“愚”有八,濂溪之“濂”有二。有三与八者,皆本地之山川亭岛也。“濂”则一其所生在道州,一其所寓在九江,相去二千里矣。
yuán cì shān tí zhāo yáng yán shī:" zhāo yáng yán xià xiāng shuǐ shēn, zhāo yáng dòng kǒu hán quán qīng." qí yán zài yǒng zhōu nán xiāo shuǐ shàng, qí shí shàng wèi hé yú xiāng. cì shān shēn lǚ qí shàng, qǐ bù zhī zhī, ér yī shí chèn bǐ suí yì xià bǐ, qiān gǔ suì wú zhèng zhī zhě, bù jǐ lìng xiāo xiāng yì wèi yé?
元次山题朝阳岩诗:“朝阳岩下湘水深,朝阳洞口寒泉清。”其岩在永州南潇水上,其时尚未合于湘。次山身履其上,岂不知之,而一时趁笔随意下笔,千古遂无正之者,不几令潇、湘易位耶?