chū shí rì　 yè yǔ dá dàn. chū shè xiāo xiāng zhǐ jīn hú nán jìng nèi, suì dé shēn lì cǐ jǐng, yì bù yǐ wèi è. shàng wǔ, yǔ jiàn zhǐ. dài mù, kè zhì, yǔ sàn shǐ jiě wéi jí chuán lǎn. wǔ lǐ, pō yú shuǐ fǔ miào zhī xià.
初十日　夜雨達旦。初涉瀟湘指今湖南境內，遂得身歷此景，亦不以為惡。上午，雨漸止。迨暮，客至，雨散始解維即船纜。五里，泊於水府廟之下。

shí yī rì　 wǔ gēng fù wén yǔ shēng, tiān míng jiàn jì. èr shí wǔ lǐ, nán shàng gōu lán tān, héng nán shǒu tān yě, jiāng shēn liú suō, shì bù shèn xiōng yǒng. zhuǎn ér xī, yòu wǔ lǐ wèi dōng yáng dù, qí běi àn wèi liú lí chǎng, nǎi guì fǔ shāo zào zhī yáo yě. yòu xī èr shí lǐ wèi chē jiāng, huò zuò chà jiāng. qí běi shù lǐ wài jí yún mǔ shān. nǎi zhé ér dōng nán xíng, shí lǐ wèi yún jí tán, yǒu xiǎo shān zài dōng àn. yǐ fù nán zhuǎn, shí lǐ wèi xīn táng zhàn, jiù yǒu yì, jīn fèi. yòu liù lǐ, pō yú xīn táng zhàn shàng liú zhī duì yá. tóng zhōu zhě wèi héng jùn ài xíng kě shí yáo tíng, ài wèi guì fǔ lǐ shēng sī yí zhí shì, ér shí běn sū rén, jū cǐ yǐ sān dài yǐ. qí shí rì yǒu yú zhào, ér qí chù zhǐ yǒu gǔ zhōu èr zhī, suì yī zhī pō. yǐ ér, tóng shàng shuǐ zhě yòu wǔ liù zhōu, yì suí pō yān. qí yá shàng běn wú cūn luò, yú niàn shí yǔ qián cāng suǒ dā huī rén jù guàn yóu jiāng hú, ér ài yòu běn jùn rén, qí xíng zhǐ yú kě wú cān yǔ, nǎi tīng qí pō. dài mù, yuè sè pō míng. yú niàn rù chūn yǐ lái shàng wèi jiàn yuè, jí rù zhōu qián wǎn, zé xiāo xiāng yè yǔ, cǐ xī zé xiāng pǔ yuè míng, liǎng xī zhī jiān, gè shàn yī shèng, wèi zhī yuè rán. yǐ ér hū wén àn shàng yá biān yǒu tí hào shēng, ruò yòu tóng, yòu ruò fù nǚ, gèng yú bù zhǐ. zhòng zhōu jì rán, jiē bù gǎn wèn. yú wén zhī bù néng mèi, zhěn shàng fāng zuò shī lián zhī, yǒu xiāo guǎn gū zhōu bēi chì bì, pí pá liǎng xiù shī qīng shān zhī jù, yòu yǒu tān jīng huí yàn tiān fāng yī, yuè jiào dù juān gèng yǐ sān děng jù. rán yì zhǐ lǜ yǒu zhà jú, qí lián ér nà zhī, jí yǒu wěi qí hòu yǐ xié zhà zhě, bù yú qí wèi dào yě. dài èr gǔ, jìng wén xīn bù néng rěn, yīn xiǎo jiě shè shuǐ dēng àn, jìng wén jiè lǜ shén yán, yī tǔ yī jiě, bì qí dēng yá, bù rù yú shuǐ. hū ér jié zhī, zé tóng zǐ yě, nián shí sì wǔ, shàng wèi shòu quán fā, guǐ yán chū wáng yān zhī mén, nián fǔ shí èr, wáng shàn xù jiǔ, cāo dà zhàng, gù yù zǒu bì. jìng wén quàn qí guī, qiě hòu fǔ zhī, bǐ jìng wò yá cè. bǐ jìng wén dēng zhōu wèi jiǔ, zé qún dào hǎn shā rù zhōu, huǒ jù dāo jiàn jiāo cóng ér xià. yú shí wèi mèi, jí cóng wò bǎn xià qǔ xiá zhōng yóu zī yí zhī. yuè ài cāng. yù cóng zhōu wěi fù shuǐ, ér zhōu wěi zéi fāng huī jiàn zhuó wěi mén, bù dé chū, nǎi lì xiān péng xì, mǎng tóu zhī jiāng zhōng, fù zǒu wò chù, mì yī pī zhī. jìng wén gù pū yǔ ài shí zhǔ pú, huò chì shēn, huò yōng bèi, jù bī jù yī chù. zéi qián cóng zhōng cāng, hòu pò hòu mén, qián hòu dāo jǐ luàn chuō, wú bù yǐ chì tǐ shòu zhī zhě. yú niàn bì wèi dào zhí, suǒ chí tóng chóu yī bù biàn, nǎi bìng qì zhī. gè guì ér qǐng mìng, zéi chuō bù yǐ, suì yī yǒng xiān péng rù shuǐ. rù shuǐ yú zuì hòu, zú wèi zhú xiān suǒ bàn, jìng tóng péng dǎo fān ér xià, shǒu xiān jí jiāng dǐ, ěr bí guàn shuǐ yī kǒu, jí yǒng ér qǐ. xìng shuǐ qiǎn zhǐ jí yāo, nǎi nì liú xíng jiāng zhōng, dé lín zhōu jiān bì ér zhì, suì yuè rù qí zhōng. shí shuǐ jìn hán shén, lín kè yǐ zhōu rén bèi gài yú, ér wò qí zhōu, sù liú ér shàng sān sì lǐ, pō yú xiāng lú shān, gài yǐ gé jiāng yǐ. hái wàng suǒ jié zhōu, huǒ guāng hè rán, qún dào qí hǎn yī shēng wèi hào ér qù. yǐ ér tóng pō zhū zhōu jù yí pō ér lái, yǒu yán nán jīng xiàng gōng shēn bèi sì chuàng zhě, yú wén zhī àn xiào qí yán zhī wàng. qiě xìng luàn rèn jiāo jǐ zhī xià, chì shēn qí jiān, dú yī chuàng bù jí, cǐ shí tiān xìng. wéi jìng wén gù nú bù zhī qí chù, rán yì yǐ wèi yī gǔn rù shuǐ, dé miǎn hǔ kǒu, zī náng kě wú jì yǐ. dàn zhāng hóu zōng liǎn suǒ zhe nán chéng xù jì yī zhì zh yī tào shū, nǎi qí shǒu bǐ, qí jiā zhēn cáng èr bǎi yú nián, ér yī rù yú shǒu, suì lí cǐ è, néng bù fǔ yīng qì fèn tòng kǔ! qí shí zhōu rén fù zǐ yì jù bèi chuō, āi hào yú lín zhōu. tā zhōu yòu yǒu shí yáo tíng jí ài pū yǔ gù pū, jù wèi dào chuō, chì shēn ér lái, yǔ yú tóng bèi wò, shǐ zhī suǒ wèi bèi sì chuàng zhě, nǎi yú pū yě. qián cāng wǔ huī rén jù mù kè, yì yǒu èr rén zài lín zhōu, qí sān rén bù zhī hé chù. ér yú cāng shàng bù jiàn jìng wén, hòu cāng zé ài xíng kě yǔ qí yǒu zēng xìng zhě, yì wú wèn chù. yú shí wò chóu rén zhōng, gù pū shēn yín shén, yú niàn xíng náng suī fén jié wú yí, ér suǒ tóu xiá zī huò zài jiāng dǐ kě mì. dàn kǒng tiān míng wèi jiàn zhě qǔ qù, yù mèi shuǎng jí xíng, ér shēn wú cùn sī, hé yǐ jiù àn. shì wǎn chū yuè shén míng, jí dào zhì, yǐ yīn yún sì bù, dài xiǎo, yǔ fù fēi fēi.
十一日　五更復聞雨聲，天明漸霽。二十五里，南上鈎欄灘，衡南首灘也，江深流縮，勢不甚洶湧。轉而西，又五里為東陽渡，其北岸為琉璃廠，乃桂府燒造之窯也。又西二十里為車江，或作汊江。其北數里外即雲母山。乃折而東南行，十里為雲集潭，有小山在東岸。已復南轉，十里為新塘站，舊有驛，今廢。又六里，泊於新塘站上流之對涯。同舟者為衡郡艾行可、石瑤庭，艾為桂府禮生司儀、執事，而石本蘇人，居此已三代矣。其時日有餘照，而其處止有谷舟二隻，遂依之泊。已而，同上水者又五六舟，亦隨泊焉。其涯上本無村落，余念石與前艙所搭徽人俱慣游江湖，而艾又本郡人，其行止余可無參與，乃聽其泊。迨暮，月色頗明。余念入春以來尚未見月，及入舟前晚，則瀟湘夜雨，此夕則湘浦月明，兩夕之間，各擅一勝，為之躍然。已而忽聞岸上涯邊有啼號聲，若幼童，又若婦女，更余不止。眾舟寂然，皆不敢問。余聞之不能寐，枕上方作詩憐之，有「簫管孤舟悲赤壁，琵琶兩袖濕青衫」之句，又有「灘驚回雁天方一，月叫杜鵑更已三」等句。然亦止慮有詐局，俟憐而納之，即有尾其後以挾詐者，不虞其為盜也。迨二鼓，靜聞心不能忍，因小解涉水登岸，靜聞戒律甚嚴，一吐一解，必俟登涯，不入於水。呼而詰之，則童子也，年十四五，尚未受全發，詭言出王閹之門，年甫十二，王善酗酒，操大杖，故欲走避。靜聞勸其歸，且厚撫之，彼竟臥涯側。比靜聞登舟未久，則群盜喊殺入舟，火炬刀劍交叢而下。余時未寐，急從臥板下取匣中遊資移之。越艾艙。欲從舟尾赴水，而舟尾賊方揮劍斫尾門，不得出，乃力掀篷隙，莽投之江中，復走臥處，覓衣披之。靜聞、顧仆與艾、石主僕，或赤身，或擁被，俱逼聚一處。賊前從中艙，後破後門，前後刀戟亂戳，無不以赤體受之者。余念必為盜執，所持同「綢」衣不便，乃並棄之。各跪而請命，賊戳不已，遂一涌掀篷入水。入水余最後，足為竹纖所絆，竟同篷倒翻而下，首先及江底，耳鼻灌水一口，急踴而起。幸水淺止及腰，乃逆流行江中，得鄰舟間避而至，遂躍入其中。時水浸寒甚，鄰客以舟人被蓋余，而臥其舟，溯流而上三四里，泊於香爐山，蓋已隔江矣。還望所劫舟，火光赫然，群盜齊喊一聲為號而去。已而同泊諸舟俱移泊而來，有言南京相公身被四創者，余聞之暗笑其言之妄。且幸亂刃交戟之下，赤身其間，獨一創不及，此實天幸。惟靜聞、顧奴不知其處，然亦以為一滾入水，得免虎口，資囊可無計矣。但張侯宗璉所著《南程續記》一帙zhì一套書，乃其手筆，其家珍藏二百餘年，而一入余手，遂罹此厄，能不撫膺氣憤痛苦！其時舟人父子亦俱被戳，哀號於鄰舟。他舟又有石瑤庭及艾仆與顧仆，俱為盜戳，赤身而來，與余同被臥，始知所謂被四創者，乃余仆也。前艙五徽人俱木客，亦有二人在鄰舟，其三人不知何處。而余艙尚不見靜聞，後艙則艾行可與其友曾姓者，亦無問處。余時臥稠人中，顧仆呻吟甚，余念行囊雖焚劫無遺，而所投匣資或在江底可覓。但恐天明為見者取去，欲昧爽即行，而身無寸絲，何以就岸。是晚初月甚明，及盜至，已陰雲四布，迨曉，雨復霏霏。

shí èr rì　 lín zhōu kè dài xìng zhě, shén lián yú, cóng shēn fèn lǐ yī dān kù gè yī yǐ bì yú. yú zhōu shēn wú yī wù, mō jì zhōng yóu cún yín ěr wā yī shì, yú sù bù yòng jì zān, cǐ xíng zhì wú mén, niàn èr shí nián qián cóng mǐn qián fǎn qián táng jiāng hǔ, yāo chán yǐ jǐn, dé jì zhōng zān yī zhī, jiā qí bàn chóu fàn, yǐ qí bàn mì yú, nǎi dá zhāo qìng jīn xīn yuè fáng. cǐ xíng yīn huàn ěr wā yī shì, yī yǐ wǎn fà, yī yǐ bèi bù shí zhī xū. jí cǐ duò jiāng, xìng yǒu cǐ wù, fā dé bù sàn. ài xíng kě pī fà ér xíng, suì zhì bù jiù. yī wù suī wēi, yì tiān yě. suì yǐ chóu zhī, cōng cōng wèn qí xìng míng ér bié. shí gù pū chì shēn wú bì, yú nǎi yǐ suǒ bì kù yǔ zhī, ér zì zhe qí lǐ yī, rán jǐn jí yāo ér zhǐ. páng zhōu zǐ yòu yǐ nà pò yī yī fú bì yǔ, yòng bì qí qián, nǎi dēng yá. yá yóu zài xiāng zhī běi dōng àn, nǎi xún àn běi xíng. shí tóng dēng zhě yú jí gù pū, shí yǔ ài pū bìng èr huī kè, gòng liù rén yī xíng, jù ruò qiú guǐ. xiǎo fēng biān gǔ, shā lì liè zú, xíng bù néng qián, zhǐ bù néng yǐ. sì lǐ, tiān jiàn míng, wàng suǒ fén jié zhōu zài gé jiāng, shàng xià zhū zhōu, jiàn zhū rén xíng zhuàng, jù bù kěn dù, āi hào zài sān, wú yǒu xìn zhě. ài pū gé jiāng hū qí zhǔ, yú gé jiāng hū jìng wén, huī rén yì hū qí lǚ, gè gè xiāng hū, wú yī néng yīng. yǐ ér wén yǒu hū yǔ zhě, yǔ zhī wèi jìng wén yě, xīn qiè xǐ yuē: wú sān rén jù shēng yǐ. jí yù yǔ jìng wén yù. gé jiāng tǔ rén yǐ zhōu lái dù yú, jí fén zhōu, wàng jiàn jìng wén, yì xǐ shén. yú shì rù shuǐ ér xíng, xiān mì suǒ tóu zhú xiá. jìng wén wàng ér wèn qí gù, yáo wèi yú yuē: xiá zài cǐ, xiá zhōng zhī zī yǐ wū yǒu yǐ. shǒu mó yǔ bēi jí héng zhōu tǒng zhì yóu wèi zhān rú yě. jí dēng àn, jiàn jìng wén fén zhōu zhōng yì pī zhú jī yóu jiù shù jiàn, shǒu zhī shā àn zhī cè, lián yǔ hán, jí tuō shēn yī yǐ yī yǔ gěi wǒ chuān, fù jiù dé yú yī kù yī wà, jù huǒ shāng shuǐ shī, nǎi yì qǔ fén yú chì huǒ yǐ zhì zhī. qí shí huī kè wǔ rén jù zài, ài shì sì rén, èr yǒu yī pū suī shāng yì zài, dú ài xíng kě jìng wú zōng jī. qí yǒu pū qǐ tǔ rén fēn zhōu yán liú ái mì, yú bèi zhì yī shā shàng, yǐ hòu qí yīn. shí jī shén, guō jù fén méi wú yú, jìng wén méi shuǐ qǔ de yī tiě yáo di o xiǎo guō, fù méi shuǐ qǔ shī mǐ, xiān qǔ gàn mǐ shù dòu, jù wèi ài pū qǔ qù. zhǔ zhōu biàn shí zhū nán zhě, ér hòu zì shí. dài xià wǔ, bù dé ài xiāo xī, huī rén xiān fù zhōu fǎn héng, yú tóng shí céng ài pū yì dé tǔ rén zhōu tóng hái héng zhōu. yú yì yóu wàng yì ài xiān guī yě. tǔ zhōu pō dà, ér cāo zhě yī rén, suī shùn liú xíng, bù néng dá èr shí yú lǐ, zhì chà jiāng yǐ bó mù. èr shí lǐ zhì dōng yáng dù, yǐ shēn yè. shí yuè sè zài yīn, chéng yuè xíng sān shí lǐ, dǐ tiě lóu mén, yǐ wǔ gǔ yǐ. ài shǐ xiān fǎn, wèn ài jìng yǎo rán yě.
十二日　鄰舟客戴姓者，甚憐余，從身分裡衣、單褲各一以畀余。余周身無一物，摸髻中猶存銀耳挖一事，余素不用髻簪，此行至吳門，念二十年前從閩前返錢塘江滸，腰纏已盡，得髻中簪一枝，夾其半酬飯，以其半覓輿，乃達昭慶金心月房。此行因換耳挖一事，一以綰髮，一以備不時之需。及此墮江，幸有此物，發得不散。艾行可披髮而行，遂至不救。一物雖微，亦天也。遂以酬之，匆匆問其姓名而別。時顧仆赤身無蔽，余乃以所畀褲與之，而自著其裡衣，然僅及腰而止。旁舟子又以衲破衣一幅畀予，用蔽其前，乃登涯。涯猶在湘之北東岸，乃循岸北行。時同登者余及顧仆，石與艾仆並二徽客，共六人一行，俱若囚鬼。曉風砭骨，砂礫裂足，行不能前，止不能已。四里，天漸明，望所焚劫舟在隔江，上下諸舟，見諸人形狀，俱不肯渡，哀號再三，無有信者。艾仆隔江呼其主，余隔江呼靜聞，徽人亦呼其侶，各各相呼，無一能應。已而聞有呼予者，予知為靜聞也，心竊喜曰：「吾三人俱生矣。」亟欲與靜聞遇。隔江土人以舟來渡余，及焚舟，望見靜聞，益喜甚。於是入水而行，先覓所投竹匣。靜聞望而問其故，遙謂余曰：「匣在此，匣中之資已烏有矣。手摹《禹碑》及《衡州統志》猶未沾濡也。」及登岸，見靜聞焚舟中衣被竹芨猶救數件，守之沙岸之側，憐予寒，急脫身衣以衣予給我穿，復救得餘一褲一襪，俱火傷水濕，乃益取焚余熾火以炙之。其時徽客五人俱在，艾氏四人，二友一仆雖傷亦在，獨艾行可竟無蹤跡。其友、仆乞土人分舟沿流捱覓，余輩炙衣沙上，以候其音。時飢甚，鍋具焚沒無餘，靜聞沒水取得一鐵銚diào小鍋，復沒水取濕米，先取干米數斗，俱為艾仆取去。煮粥遍食諸難者，而後自食。迨下午，不得艾消息，徽人先附舟返衡，余同石、曾、艾仆亦得土人舟同還衡州。余意猶妄意艾先歸也。土舟頗大，而操者一人，雖順流行，不能達二十餘里，至汊江已薄暮。二十里至東陽渡，已深夜。時月色再陰，乘月行三十里，抵鐵樓門，已五鼓矣。艾使先返，問艾竟杳然也。

xiān shì, jìng wén jiàn yú bèi chì shēn xià shuǐ, bǐ niàn jīng jī zài péng cè, suì liú, shě mìng qǐ āi, zéi wèi zhī zhì jīng. jí pò yú zhú zhuàng, jiàn zhuàng zhōng jù shū, xī qīng qì zhōu dǐ. jìng wén fù āi qiú shí qǔ, réng zhì pò zhuàng zhōng, dào yì bù jīn. zhuàng zhōng nǎi yī tǒng zhì zhū shū, jí wén zhàn chí huáng shí zhāi qián mù zhāi yǔ yú zhū shǒu jiǎn, bìng yú zì zhe rì jì zhū yóu gǎo. wéi yǔ liú yú gōng shū gǎo shī qù. jì kāi yú pí xiāng tóng xiāng, jiàn zhōng yǒu chǐ tóu, jí hé hé shàng guān bì zhì dài zhōng xié qù. cǐ xiāng zhōng yǒu méi gōng yǔ lì jiāng mù gōng xù gǎo, jí hóng biàn ān rén zhū shū, yǔ cāng wù dào gù dōng shǔ bèi jiā shū gòng shù shí tōng, yòu yǒu zhāng gōng zōng liǎn suǒ zhe nán chéng xù jì, nǎi xuān dé chū zhāng hóu tè shǐ guǎng dōng shí shǒu shū, qí zú rén zhēn cáng èr bǎi yú nián, yǔ kǔ qiú dé zhī. wài yǐ zhuāng dìng shān chén bái shā zì guǒ zhī, yì zhì shū zhōng. jìng wén bù jí zhī, yì bù xiá qǐ, jù wèi xié qù, bù zhī qì zhì hé suǒ, zhēn kě xī yě. yòu qǔ yú pí guà xiāng, zhōng yǒu jiā cáng qíng shān tiē liù běn, tiě zhēn xī píng chén yòng qīng hú, jù zhòng wù, dào rù shǒu bù kāi, jí qǔ dài zhōng. pò yǔ dà sì s zhú qì, qǔ guǒ bǐng jù tóu chuán dǐ, ér cáo néng shǐ míng shèng zhì sān běn yún nán zhì sì běn jí yóu jì hé kè shí běn, jù fén qì. qí ài cāng zhū wù, yì duō fén qì. dú shí yáo tíng yī zhú jī j shū xiāng jìng wèi kāi. zéi bīn xíng, zhé fàng huǒ hòu cāng. shí jìng wén zhèng liú qí cè, qí qí qù, jí wèi pū miè, ér yú cāng kǒu yì huǒ qǐ, jìng wén fù rù jiāng qǔ shuǐ jiāo zhī. zéi wén shuǐ shēng, yǐ wèi yǒu rén yě, jí jiàn jìng wén, chuō liǎng chuàng ér qù, ér huǒ yǐ bù kě jiù. shí zhū zhōu jù yáo bì, ér liǎng gǔ zhōu yóu zài, hū zhī, bǐ fǎn yí yuǎn. jìng wén nǎi rù jiāng qǔ suǒ duò péng zuò fá, jí xié jīng jī bìng yú jìn yú zhū wù, dù zhì gǔ zhōu mào huǒ zài rù qǔ ài yì pī shū mǐ jí shí yáo tíng zhú jī, yòu zhì péng shàng, zài dù gǔ zhōu jí dì sān cì, zé zhōu yǐ chén yǐ. jìng wén cóng shuǐ dǐ qǔ de shī yī sān sì jiàn, réng dù gǔ zhōu, ér gǔ zhōu chéng hēi àn nì yī děng wù, zhǐ cún bù yī bù bèi ér yǐ. jìng wén nǎi zhòng yí zhì shā shàng, gǔ zhōu yì kāi qù. jí shǒu yú bèi dù jiāng, shí yǔ ài pū jiàn suǒ jiù wù, xī gè rèn qù. jìng wén yīn wèi shí yuē: xī shì jūn wù hū? shí suì dà gòu wū sǔn zé nán jìng wén, wèi: zhòng rén yí ěr dēng yá yǐn dào. wèi xùn kū tóng yě. rǔ zhēn bù liáng, yù yǎn wǒ zhī qiè. bù zhī jìng wén wèi bǐ mào rèn mào hán mào huǒ mào shuǐ, duó hù cǐ qiè, yǐ dài zhǔ zhě, bǐ bù wèi dé, ér hòu gòu zhī. dào yóu lián sēng, bǐ gèng shèng dào zāi yǐ, rén zhī wú liáng rú cǐ!
先是，靜聞見余輩赤身下水，彼念經芨在篷側，遂留，捨命乞哀，賊為之置經。及破余竹撞，見撞中俱書，悉傾棄舟底。靜聞復哀求拾取，仍置破撞中，盜亦不禁。撞中乃《一統志》諸書，及文湛持、黃石齋、錢牧齋與余諸手柬，並余自著日記諸游稿。惟與劉愚公書稿失去。繼開余皮廂同箱，見中有尺頭，即闔合上、關閉置袋中攜去。此廂中有眉公與麗江木公敘稿，及弘辨、安仁諸書，與蒼悟道顧東曙輩家書共數十通，又有張公宗璉所著《南程續記》，乃宣德初張侯特使廣東時手書，其族人珍藏二百餘年，予苦求得之。外以莊定山、陳白沙字裹之，亦置書中。靜聞不及知，亦不暇乞，俱為攜去，不知棄置何所，真可惜也。又取余皮掛廂，中有家藏《晴山帖》六本，鐵針、錫瓶、陳用卿壺，俱重物，盜入手不開，亟取袋中。破予大笥sì竹器，取果餅俱投舡底，而曹能始《名勝志》三本、《雲南志》四本及《遊記》合刻十本，俱焚訖。其艾艙諸物，亦多焚棄。獨石瑤庭一竹芨jí書箱竟未開。賊瀕行，輒放火後艙。時靜聞正留其側，俟其去，即為撲滅，而余艙口亦火起，靜聞復入江取水澆之。賊聞水聲，以為有人也，及見靜聞，戳兩創而去，而火已不可救。時諸舟俱遙避，而兩谷舟猶在，呼之，彼反移遠。靜聞乃入江取所墮篷作筏，亟攜經芨並餘燼余諸物，渡至谷舟；冒火再入取艾衣、被、書、米及石瑤庭竹芨，又置篷上，再渡谷舟；及第三次，則舟已沉矣。靜聞從水底取得濕衣三、四件，仍渡谷舟，而谷（舟）乘黑暗匿衣等物，止存布衣布被而已。靜聞乃重移置沙上，谷舟亦開去。及守余輩渡江，石與艾仆見所救物，悉各認去。靜聞因謂石曰：「悉是君物乎？」石遂大詬污損責難靜聞，謂：「眾人疑爾登涯引盜。謂訊哭童也。汝真不良，欲掩我之篋。」不知靜聞為彼冒刃、冒寒、冒火、冒水，奪護此篋，以待主者，彼不為德，而後詬之。盜猶憐僧，彼更勝盜哉矣，人之無良如此！

shí sān rì　 mèi shuǎng dēng yá, jì wú suǒ zhī. sī jīn xiáng fǔ wèi tā xiāng gù zhī, tóu zhī huò kě qiáng liú. hòu tiě lóu mén kāi, nǎi rù. jí qū xiáng fǔ yù, gào yǐ yù dào shǐ mò, xiáng fǔ chuàng bēi fèn rán. chū yù jiǎ jiè shù shí jīn yú fān fǔ, tuō xiáng fǔ dān dāng, suí tuō xiáng fǔ guī jiā shōu hái, ér yú bèi réng le xī fāng dà yuàn. xiáng fǔ wèi fān fǔ wú yín kě jiè, xún yú ruò guī gù xiāng, wèi bié cuò yǐ bèi yī zhuāng. yú niàn yù nán zhé fǎn, quē mì zī zhòng lái, qī nú bì wú fàng xíng zhī lǐ, bù yù biàn yú qù zhì, réng qiú xiáng fǔ qū jì. xiáng fǔ wěi wěi.
十三日　昧爽登涯，計無所之。思金祥甫為他鄉故知，投之或可強留。候鐵樓門開，乃入。急趨祥甫寓，告以遇盜始末，祥甫愴悲憤然。初欲假借數十金於藩府，托祥甫擔當，隨托祥甫歸家收還，而余輩仍了西方大願。祥甫謂藩府無銀可借，詢余若歸故鄉，為別措以備衣裝。余念遇難輒返，（缺）覓資重來，妻孥必無放行之理，不欲變余去志，仍求祥甫曲濟。祥甫唯唯。

shí sì wǔ rì　 jù zài jīn yù.
十四、五日　俱在金寓。

shí liù rì　 jīn wèi tóu jiē nèi sī, yuē èr shí èr shǐ huì zhòng yì zhù. chū, xiáng fǔ wèi yǐ bù néng dài, yù biàn qiú zhòng nèi sī gòng jì, yú pō nán zhī. jìng wén wèi bǐ jiǔ yù zhì sì shí bā yuàn zhāi sēng tián yú cháng zhù, jīn dé zhòng jì, jí dài yú wèi xī yóu zī. qí yú guī, zhào suǒ jì zhī shù wèi bǐ zhì tián yú sì, réng yǐ suǒ shī zhū rén míng lì shí, jí wèi liǎng biàn. yú bù dé yǐ, tīng zhī.
十六日　金為投揭內司，約二十二始會眾議助。初，祥甫謂已不能貸，欲遍求眾內司共濟，余頗難之。靜聞謂彼久欲置四十八願齋僧田於常住，今得眾濟，即貸余為西遊資。俟余歸，照所濟之數為彼置田於寺，仍以所施諸人名立石，極為兩便。余不得已，聽之。

shí qī bā rì　 jù zài yú yù. shí yú zì dǐng zhì zhǒng, wú fēi jīn wù, ér gù pū yóu péng shǒu chì zú, yī bù bì tǐ, zhǐ de zhū shǒu jīn yù. zì fǎn héng yǐ lái, yì wú qíng jì zhī rì, huò yǔ huò yīn, ní nìng yì cháng, bù gǎn dòng yí yī bù.
十七、八日　俱在余寓。時余自頂至踵，無非金物，而顧仆猶蓬首赤足，衣不蔽體，只得株守金寓。自返衡以來，亦無晴霽之日，或雨或陰，泥濘異常，不敢動移一步。

shí jiǔ rì　 wǎng kàn liú míng yǔ, zuò qí lóu tóu jìng rì. liú wèi héng gù shàng shū liú yáo huì yǎng zi, shǎo fù lǚ l lì, kāng kǎi hǎo yì, shàng shū wēng gù yǐ zhòng, jīn nián yǐ wǔ shí liù, fèng zhāi ér bù jīn jiǔ, wén yú bèi nán, jí kòu jīn yù yú, yù wèi yú jī dào. yú xiè wù yǐ qù yǐ, jí dé zhī, yì wú kě wèi xī fāng zī. suǒ xī zhě wéi zhāng hóu nán chéng yī jì, nǎi qí jiā cáng èr bǎi yú nián wù, ér méi gōng bèi suǒ jì lì jiāng zhū shū, zài bǐ wú yòng, zài wǒ nán zài gòu g u yù ěr. liú nǎi lì shǐ tōng shì shén qián, yuē: jīn bù kě fù, bì wèi gōng fù cǐ. yú bù dé yǐ, yì gū tīng zhī.
十九日　往看劉明宇，坐其樓頭竟日。劉為衡故尚書劉堯誨養子，少負膂lǚ力，慷慨好義，尚書翁故倚重，今年已五十六，奉齋而不禁酒，聞余被難，即叩金寓余，欲為余緝盜。余謝物已去矣，即得之，亦無可為西方資。所惜者唯張侯《南程》一紀，乃其家藏二百餘年物，而眉公輩所寄麗江諸書，在彼無用，在我難再遘gòu遇耳。劉乃立矢通「誓」神前，曰：「金不可復，必為公復此。」余不得已，亦姑聽之。

èr shí rì　 qíng jì, chū bù chái bù mén wài, yóu tiě lóu mén rù. tú zhōng jiàn zhé bǎo zhū chá, huā dà bàn mì, qí hóng yìng rì yòu jiàn zhé qiān yè fēi táo, hán bāo shén dà, jiē táo huā chōng wù yě, nǐ wǎng guān zhī. ér qián wǎn xià wǔ, hū qī mén zǎo bì, gài yīn dōng ān yǒu dà dào lín chéng, qí yáng yì yǒu dào shā lüè yě. yú kǒng bì yú chéng wài, suì fù rù chéng, dìng míng rì tóng jìng wén wǎng yóu yān.
二十日　晴霽，出步柴埠門外，由鐵樓門入。途中見折寶珠茶，花大瓣密，其紅映日；又見折千葉緋桃，含苞甚大，皆桃花沖物也，擬往觀之。而前晚下午，忽七門早閉，蓋因東安有大盜臨城，祁陽亦有盜殺掠也。余恐閉於城外，遂復入城，訂明日同靜聞往游焉。

èr shí yī rì　 yīn yún fù bù, dāng wǔ yǔ fù fēi fēi, jìng bù néng chū yóu. shì rì nán mén huò dào qī rén, zhāo dǎng jí bǎi, liú wèi yú tóu jiē bǔ tīng. xià wǔ, liú yǐ jué yá wèi gōng xiǎng yú, bìng qián zài tiān mǔ diàn suǒ cháng kuí cài, wèi sù gōng èr jué. yú yì wáng mó jié sōng xià qīng zhāi zhé lù kuí, jí dōng pō jué yá chū zhǎng xiǎo ér quán, cháng niàn cǐ èr wù, kě yǔ báo sī yī zhǒng cǎo běn zhí wù gòng chéng sān jué, ér yú xiāng jù wú. jí zhì héng, cháng kuí yú tiān mǔ diàn, cháng jué yú cǐ, fēng wèi shū shèng. gài kuí sōng ér cuì, jué huá ér róu, gè shàn yī shèng yě, shì rì wǔ hòu, hū fā fēng hán shén, zhōng yè fēng hǒu, yǔ bù zhǐ.
二十一日　陰雲復布，當午雨復霏霏，竟不能出遊。是日南門獲盜七人，招黨及百，劉為余投揭捕廳。下午，劉以蕨芽為供餉余，並前在天母殿所嘗葵菜，為素供二絕。余憶王摩詰「松下清齋折露葵」，及東坡「蕨芽初長小兒拳」，嘗念此二物，可與薄絲一種草本植物共成三絕，而余鄉俱無。及至衡，嘗葵於天母殿，嘗蕨於此，風味殊勝。蓋葵松而脆，蕨滑而柔，各擅一勝也，是日午後，忽發風寒甚，中夜風吼，雨不止。

èr shí èr rì　 chén qǐ, fēng zhǐ yǔ jì. shàng wǔ, tóng jìng wén chū zhān yuè mén, yuè cǎo qiáo, guò lǜ zhú yuán. táo huā lì luàn, liǔ sè yī rán, bù jué yǒu qù zhù zhī gǎn. rù kàn ruì guāng bù zhí, yǔ qí tú rù guì huā yuán, zé bǎo zhū shèng kāi, huā dà rú pán, yīn hóng mì bàn, wàn duǒ fú tuán cuì zhī shàng, zhēn yī dà guān. cháng yáng jiǔ zhī, bù fù zhī shēn zài huàn nán zhōng yě. wàng gé xī wù nèi, táo huā zhú sè, xiāng wèi yìng dài, qí zhōng yǒu gé lín liú, qí diān yǒu tíng xīn gòu, gé nǎi qián yóu suǒ wèi rù, tíng nǎi xī shí suǒ wèi yǒu zhuì. jí xún jí ér rù, gǎn huā shì zhī fāng fēi, tàn cāng sāng zhī shū hū. dēng shān jù diān tíng, nán kàn xiāng liú, xī zhān luò rì, wèi zhī wǔ rán. nǎi fǎn guò cǎo qiáo, zài dēng shí gǔ, yóu hé jiāng tíng dōng xià, bīn jiāng guān èr shù shí. nǎi èr shí zhù, páng zhī yǐ shí, shàng juān duì lián, yī yuē: lín liú yù xià rèn gōng diào. yī yuē: guān shuǐ zhǎng yín rú zǐ gē. fēi shí gǔ yě. liǎng guò cǐ dì, jiē dāng luò rì, fēng jǐng bù shū, rén shì duō cuò, néng bù xìng huái!
二十二日　晨起，風止雨霽。上午，同靜聞出瞻岳門，越草橋，過綠竹園。桃花歷亂，柳色依然，不覺有去住之感。入看瑞光不值，與其徒入桂花園，則寶珠盛開，花大如盤，殷紅密瓣，萬朵浮團翠之上，真一大觀。徜徉久之，不復知身在患難中也。望隔溪塢內，桃花竹色，相為映帶，其中有閣臨流，其巔有亭新構，閣乃前游所未入，亭乃昔時所未有綴。急循級而入，感花事之芳菲，嘆滄桑之倏忽。登山踞巔亭，南瞰湘流，西瞻落日，為之憮然。乃返過草橋，再登石鼓，由合江亭東下，瀕江觀二豎石。乃二石柱，旁支以石，上鐫對聯，一曰：「臨流欲下任公釣。」一曰：「觀水長吟孺子歌。」非石鼓也。兩過此地，皆當落日，風景不殊，人事多錯，能不興懷！