chū shí rì yè yǔ dá dàn. chū shè xiāo xiāng zhǐ jīn hú nán jìng nèi, suì dé shēn lì cǐ jǐng, yì bù yǐ wéi è. shàng wǔ, yǔ jiàn zhǐ. dài mù, kè zhì, yǔ sàn shǐ jiě wéi jí chuán lǎn. wǔ lǐ, pō yú shuǐ fǔ miào zhī xià.
初十日 夜雨达旦。初涉潇湘指今湖南境内,遂得身历此景,亦不以为恶。上午,雨渐止。迨暮,客至,雨散始解维即船缆。五里,泊于水府庙之下。
shí yī rì wǔ gēng fù wén yǔ shēng, tiān míng jiàn jì. èr shí wǔ lǐ, nán shàng gōu lán tān, héng nán shǒu tān yě, jiāng shēn liú suō, shì bù shèn xiōng yǒng. zhuǎn ér xī, yòu wǔ lǐ wèi dōng yáng dù, qí běi àn wèi liú lí chǎng, nǎi guì fǔ shāo zào zhī yáo yě. yòu xī èr shí lǐ wèi chē jiāng, huò zuò chà jiāng. qí běi shù lǐ wài jí yún mǔ shān. nǎi zhé ér dōng nán xíng, shí lǐ wèi yún jí tán, yǒu xiǎo shān zài dōng àn. yǐ fù nán zhuǎn, shí lǐ wèi xīn táng zhàn, jiù yǒu yì, jīn fèi. yòu liù lǐ, pō yú xīn táng zhàn shàng liú zhī duì yá. tóng zhōu zhě wèi héng jùn ài xíng kě shí yáo tíng, ài wèi guì fǔ lǐ shēng sī yí zhí shì, ér shí běn sū rén, jū cǐ yǐ sān dài yǐ. qí shí rì yǒu yú zhào, ér qí chù zhǐ yǒu gǔ zhōu èr zhǐ, suì yī zhī pō. yǐ ér, tóng shàng shuǐ zhě yòu wǔ liù zhōu, yì suí pō yān. qí yá shàng běn wú cūn luò, yú niàn shí yǔ qián cāng suǒ dā huī rén jù guàn yóu jiāng hú, ér ài yòu běn jùn rén, qí xíng zhǐ yú kě wú cān yù, nǎi tīng qí pō. dài mù, yuè sè pō míng. yú niàn rù chūn yǐ lái shàng wèi jiàn yuè, jí rù zhōu qián wǎn, zé xiāo xiāng yè yǔ, cǐ xī zé xiāng pǔ yuè míng, liǎng xī zhī jiān, gè shàn yī shèng, wèi zhī yuè rán. yǐ ér hū wén àn shàng yá biān yǒu tí hào shēng, ruò yòu tóng, yòu ruò fù nǚ, gèng yú bù zhǐ. zhòng zhōu jì rán, jiē bù gǎn wèn. yú wén zhī bù néng mèi, zhěn shàng fāng zuò shī lián zhī, yǒu" xiāo guǎn gū zhōu bēi chì bì, pí pá liǎng xiù shī qīng shān" zhī jù, yòu yǒu" tān jīng huí yàn tiān fāng yī, yuè jiào dù juān gèng yǐ sān" děng jù. rán yì zhǐ lǜ yǒu zhà jú, qí lián ér nà zhī, jí yǒu wěi qí hòu yǐ xié zhà zhě, bù yú qí wèi dào yě. dài èr gǔ, jìng wén xīn bù néng rěn, yīn xiǎo jiě shè shuǐ dēng àn, jìng wén jiè lǜ shén yán, yī tǔ yī jiě, bì qí dēng yá, bù rù yú shuǐ. hū ér jí zhī, zé tóng zǐ yě, nián shí sì wǔ, shàng wèi shòu quán fā, guǐ yán chū wáng yān zhī mén, nián fǔ shí èr, wáng shàn xù jiǔ, cāo dà zhàng, gù yù zǒu bì. jìng wén quàn qí guī, qiě hòu fǔ zhī, bǐ jìng wò yá cè. bǐ jìng wén dēng zhōu wèi jiǔ, zé qún dào hǎn shā rù zhōu, huǒ jù dāo jiàn jiāo cóng ér xià. yú shí wèi mèi, jí cóng wò bǎn xià qǔ xiá zhōng yóu zī yí zhī. yuè ài cāng. yù cóng zhōu wěi fù shuǐ, ér zhōu wěi zéi fāng huī jiàn zhuó wěi mén, bù dé chū, nǎi lì xiān péng xì, mǎng tóu zhī jiāng zhōng, fù zǒu wò chù, mì yī pī zhī. jìng wén gù pū yǔ ài shí zhǔ pú, huò chì shēn, huò yōng bèi, jù bī jù yī chù. zéi qián cóng zhōng cāng, hòu pò hòu mén, qián hòu dāo jǐ luàn chuō, wú bù yǐ chì tǐ shòu zhī zhě. yú niàn bì wèi dào zhí, suǒ chí tóng" chóu" yī bù biàn, nǎi bìng qì zhī. gè guì ér qǐng mìng, zéi chuō bù yǐ, suì yī yǒng xiān péng rù shuǐ. rù shuǐ yú zuì hòu, zú wèi zhú xiān suǒ bàn, jìng tóng péng dǎo fān ér xià, shǒu xiān jí jiāng dǐ, ěr bí guàn shuǐ yī kǒu, jí yǒng ér qǐ. xìng shuǐ qiǎn zhǐ jí yāo, nǎi nì liú xíng jiāng zhōng, dé lín zhōu jiān bì ér zhì, suì yuè rù qí zhōng. shí shuǐ jìn hán shén, lín kè yǐ zhōu rén bèi gài yú, ér wò qí zhōu, sù liú ér shàng sān sì lǐ, pō yú xiāng lú shān, gài yǐ gé jiāng yǐ. hái wàng suǒ jié zhōu, huǒ guāng hè rán, qún dào qí hǎn yī shēng wèi hào ér qù. yǐ ér tóng pō zhū zhōu jù yí pō ér lái, yǒu yán nán jīng xiàng gōng shēn bèi sì chuàng zhě, yú wén zhī àn xiào qí yán zhī wàng. qiě xìng luàn rèn jiāo jǐ zhī xià, chì shēn qí jiān, dú yī chuàng bù jí, cǐ shí tiān xìng. wéi jìng wén gù nú bù zhī qí chù, rán yì yǐ wéi yī gǔn rù shuǐ, dé miǎn hǔ kǒu, zī náng kě wú jì yǐ. dàn zhāng hóu zōng liǎn suǒ zhe nán chéng xù jì yī zhì zh yī tào shū, nǎi qí shǒu bǐ, qí jiā zhēn cáng èr bǎi yú nián, ér yī rù yú shǒu, suì lí cǐ è, néng bù fǔ yīng qì fèn tòng kǔ! qí shí zhōu rén fù zǐ yì jù bèi chuō, āi háo yú lín zhōu. tā zhōu yòu yǒu shí yáo tíng jí ài pū yǔ gù pū, jù wèi dào chuō, chì shēn ér lái, yǔ yú tóng bèi wò, shǐ zhī suǒ wèi bèi sì chuàng zhě, nǎi yú pū yě. qián cāng wǔ huī rén jù mù kè, yì yǒu èr rén zài lín zhōu, qí sān rén bù zhī hé chǔ. ér yú cāng shàng bú jiàn jìng wén, hòu cāng zé ài xíng kě yǔ qí yǒu zēng xìng zhě, yì wú wèn chù. yú shí wò chóu rén zhōng, gù pū shēn yín shén, yú niàn xíng náng suī fén jié wú yí, ér suǒ tóu xiá zī huò zài jiāng dǐ kě mì. dàn kǒng tiān míng wèi jiàn zhě qǔ qù, yù mèi shuǎng jí xíng, ér shēn wú cùn sī, hé yǐ jiù àn. shì wǎn chū yuè shén míng, jí dào zhì, yǐ yīn yún sì bù, dài xiǎo, yǔ fù fēi fēi.
十一日 五更复闻雨声,天明渐霁。二十五里,南上钩栏滩,衡南首滩也,江深流缩,势不甚汹涌。转而西,又五里为东阳渡,其北岸为琉璃厂,乃桂府烧造之窑也。又西二十里为车江,或作汊江。其北数里外即云母山。乃折而东南行,十里为云集潭,有小山在东岸。已复南转,十里为新塘站,旧有驿,今废。又六里,泊于新塘站上流之对涯。同舟者为衡郡艾行可、石瑶庭,艾为桂府礼生司仪、执事,而石本苏人,居此已三代矣。其时日有余照,而其处止有谷舟二只,遂依之泊。已而,同上水者又五六舟,亦随泊焉。其涯上本无村落,余念石与前舱所搭徽人俱惯游江湖,而艾又本郡人,其行止余可无参与,乃听其泊。迨暮,月色颇明。余念入春以来尚未见月,及入舟前晚,则潇湘夜雨,此夕则湘浦月明,两夕之间,各擅一胜,为之跃然。已而忽闻岸上涯边有啼号声,若幼童,又若妇女,更余不止。众舟寂然,皆不敢问。余闻之不能寐,枕上方作诗怜之,有“箫管孤舟悲赤壁,琵琶两袖湿青衫”之句,又有“滩惊回雁天方一,月叫杜鹃更已三”等句。然亦止虑有诈局,俟怜而纳之,即有尾其后以挟诈者,不虞其为盗也。迨二鼓,静闻心不能忍,因小解涉水登岸,静闻戒律甚严,一吐一解,必俟登涯,不入于水。呼而诘之,则童子也,年十四五,尚未受全发,诡言出王阉之门,年甫十二,王善酗酒,操大杖,故欲走避。静闻劝其归,且厚抚之,彼竟卧涯侧。比静闻登舟未久,则群盗喊杀入舟,火炬刀剑交丛而下。余时未寐,急从卧板下取匣中游资移之。越艾舱。欲从舟尾赴水,而舟尾贼方挥剑斫尾门,不得出,乃力掀篷隙,莽投之江中,复走卧处,觅衣披之。静闻、顾仆与艾、石主仆,或赤身,或拥被,俱逼聚一处。贼前从中舱,后破后门,前后刀戟乱戳,无不以赤体受之者。余念必为盗执,所持同“绸”衣不便,乃并弃之。各跪而请命,贼戳不已,遂一涌掀篷入水。入水余最后,足为竹纤所绊,竟同篷倒翻而下,首先及江底,耳鼻灌水一口,急踊而起。幸水浅止及腰,乃逆流行江中,得邻舟间避而至,遂跃入其中。时水浸寒甚,邻客以舟人被盖余,而卧其舟,溯流而上三四里,泊于香炉山,盖已隔江矣。还望所劫舟,火光赫然,群盗齐喊一声为号而去。已而同泊诸舟俱移泊而来,有言南京相公身被四创者,余闻之暗笑其言之妄。且幸乱刃交戟之下,赤身其间,独一创不及,此实天幸。惟静闻、顾奴不知其处,然亦以为一滚入水,得免虎口,资囊可无计矣。但张侯宗琏所著《南程续记》一帙zhì一套书,乃其手笔,其家珍藏二百余年,而一入余手,遂罹此厄,能不抚膺气愤痛苦!其时舟人父子亦俱被戳,哀号于邻舟。他舟又有石瑶庭及艾仆与顾仆,俱为盗戳,赤身而来,与余同被卧,始知所谓被四创者,乃余仆也。前舱五徽人俱木客,亦有二人在邻舟,其三人不知何处。而余舱尚不见静闻,后舱则艾行可与其友曾姓者,亦无问处。余时卧稠人中,顾仆呻吟甚,余念行囊虽焚劫无遗,而所投匣资或在江底可觅。但恐天明为见者取去,欲昧爽即行,而身无寸丝,何以就岸。是晚初月甚明,及盗至,已阴云四布,迨晓,雨复霏霏。
shí èr rì lín zhōu kè dài xìng zhě, shén lián yú, cóng shēn fèn lǐ yī dān kù gè yī yǐ bì yú. yú zhōu shēn wú yī wù, mō jì zhōng yóu cún yín ěr wā yī shì, yú sù bù yòng jì zān, cǐ xíng zhì wú mén, niàn èr shí nián qián cóng mǐn qián fǎn qián táng jiāng hǔ, yāo chán yǐ jǐn, dé jì zhōng zān yī zhī, jiā qí bàn chóu fàn, yǐ qí bàn mì yú, nǎi dá zhāo qìng jīn xīn yuè fáng. cǐ xíng yīn huàn ěr wā yī shì, yī yǐ wǎn fā, yī yǐ bèi bù shí zhī xū. jí cǐ duò jiāng, xìng yǒu cǐ wù, fā dé bù sàn. ài xíng kě pī fà ér xíng, suì zhì bù jiù. yī wù suī wēi, yì tiān yě. suì yǐ chóu zhī, cōng cōng wèn qí xìng míng ér bié. shí gù pū chì shēn wú bì, yú nǎi yǐ suǒ bì kù yǔ zhī, ér zì zhe qí lǐ yī, rán jǐn jí yāo ér zhǐ. páng zhōu zǐ yòu yǐ nà pò yī yī fú bì yǔ, yòng bì qí qián, nǎi dēng yá. yá yóu zài xiāng zhī běi dōng àn, nǎi xún àn běi xíng. shí tóng dēng zhě yú jí gù pū, shí yǔ ài pū bìng èr huī kè, gòng liù rén yī xíng, jù ruò qiú guǐ. xiǎo fēng biān gǔ, shā lì liè zú, xíng bù néng qián, zhǐ bù néng yǐ. sì lǐ, tiān jiàn míng, wàng suǒ fén jié zhōu zài gé jiāng, shàng xià zhū zhōu, jiàn zhū rén xíng zhuàng, jù bù kěn dù, āi háo zài sān, wú yǒu xìn zhě. ài pū gé jiāng hū qí zhǔ, yú gé jiāng hū jìng wén, huī rén yì hū qí lǚ, gè gè xiāng hū, wú yī néng yīng. yǐ ér wén yǒu hū yǔ zhě, yǔ zhī wèi jìng wén yě, xīn qiè xǐ yuē:" wú sān rén jù shēng yǐ." jí yù yǔ jìng wén yù. gé jiāng tǔ rén yǐ zhōu lái dù yú, jí fén zhōu, wàng jiàn jìng wén, yì xǐ shén. yú shì rù shuǐ ér xíng, xiān mì suǒ tóu zhú xiá. jìng wén wàng ér wèn qí gù, yáo wèi yú yuē:" xiá zài cǐ, xiá zhōng zhī zī yǐ wū yǒu yǐ. shǒu mó yǔ bēi jí héng zhōu tǒng zhì yóu wèi zhān rú yě." jí dēng àn, jiàn jìng wén fén zhōu zhōng yì pī zhú jī yóu jiù shù jiàn, shǒu zhī shā àn zhī cè, lián yǔ hán, jí tuō shēn yī yǐ yī yǔ gěi wǒ chuān, fù jiù dé yú yī kù yī wà, jù huǒ shāng shuǐ shī, nǎi yì qǔ fén yú chì huǒ yǐ zhì zhī. qí shí huī kè wǔ rén jù zài, ài shì sì rén, èr yǒu yī pū suī shāng yì zài, dú ài xíng kě jìng wú zōng jī. qí yǒu pū qǐ tǔ rén fēn zhōu yán liú ái mì, yú bèi zhì yī shā shàng, yǐ hòu qí yīn. shí jī shén, guō jù fén méi wú yú, jìng wén méi shuǐ qǔ de yī tiě diào di o xiǎo guō, fù méi shuǐ qǔ shī mǐ, xiān qǔ gàn mǐ shù dòu, jù wèi ài pū qǔ qù. zhǔ zhōu biàn shí zhū nán zhě, ér hòu zì shí. dài xià wǔ, bù dé ài xiāo xī, huī rén xiān fù zhōu fǎn héng, yú tóng shí céng ài pū yì dé tǔ rén zhōu tóng hái héng zhōu. yú yì yóu wàng yì ài xiān guī yě. tǔ zhōu pō dà, ér cāo zhě yī rén, suī shùn liú xíng, bù néng dá èr shí yú lǐ, zhì chà jiāng yǐ bó mù. èr shí lǐ zhì dōng yáng dù, yǐ shēn yè. shí yuè sè zài yīn, chéng yuè xíng sān shí lǐ, dǐ tiě lóu mén, yǐ wǔ gǔ yǐ. ài shǐ xiān fǎn, wèn ài jìng yǎo rán yě.
十二日 邻舟客戴姓者,甚怜余,从身分里衣、单裤各一以畀余。余周身无一物,摸髻中犹存银耳挖一事,余素不用髻簪,此行至吴门,念二十年前从闽前返钱塘江浒,腰缠已尽,得髻中簪一枝,夹其半酬饭,以其半觅舆,乃达昭庆金心月房。此行因换耳挖一事,一以绾发,一以备不时之需。及此堕江,幸有此物,发得不散。艾行可披发而行,遂至不救。一物虽微,亦天也。遂以酬之,匆匆问其姓名而别。时顾仆赤身无蔽,余乃以所畀裤与之,而自著其里衣,然仅及腰而止。旁舟子又以衲破衣一幅畀予,用蔽其前,乃登涯。涯犹在湘之北东岸,乃循岸北行。时同登者余及顾仆,石与艾仆并二徽客,共六人一行,俱若囚鬼。晓风砭骨,砂砾裂足,行不能前,止不能已。四里,天渐明,望所焚劫舟在隔江,上下诸舟,见诸人形状,俱不肯渡,哀号再三,无有信者。艾仆隔江呼其主,余隔江呼静闻,徽人亦呼其侣,各各相呼,无一能应。已而闻有呼予者,予知为静闻也,心窃喜曰:“吾三人俱生矣。”亟欲与静闻遇。隔江土人以舟来渡余,及焚舟,望见静闻,益喜甚。于是入水而行,先觅所投竹匣。静闻望而问其故,遥谓余曰:“匣在此,匣中之资已乌有矣。手摹《禹碑》及《衡州统志》犹未沾濡也。”及登岸,见静闻焚舟中衣被竹芨犹救数件,守之沙岸之侧,怜予寒,急脱身衣以衣予给我穿,复救得余一裤一袜,俱火伤水湿,乃益取焚余炽火以炙之。其时徽客五人俱在,艾氏四人,二友一仆虽伤亦在,独艾行可竟无踪迹。其友、仆乞土人分舟沿流捱觅,余辈炙衣沙上,以候其音。时饥甚,锅具焚没无余,静闻没水取得一铁铫diào小锅,复没水取湿米,先取干米数斗,俱为艾仆取去。煮粥遍食诸难者,而后自食。迨下午,不得艾消息,徽人先附舟返衡,余同石、曾、艾仆亦得土人舟同还衡州。余意犹妄意艾先归也。土舟颇大,而操者一人,虽顺流行,不能达二十余里,至汊江已薄暮。二十里至东阳渡,已深夜。时月色再阴,乘月行三十里,抵铁楼门,已五鼓矣。艾使先返,问艾竟杳然也。
xiān shì, jìng wén jiàn yú bèi chì shēn xià shuǐ, bǐ niàn jīng jī zài péng cè, suì liú, shě mìng qǐ āi, zéi wèi zhī zhì jīng. jí pò yú zhú zhuàng, jiàn zhuàng zhōng jù shū, xī qīng qì zhōu dǐ. jìng wén fù āi qiú shí qǔ, réng zhì pò zhuàng zhōng, dào yì bù jīn. zhuàng zhōng nǎi yī tǒng zhì zhū shū, jí wén zhàn chí huáng shí zhāi qián mù zhāi yǔ yú zhū shǒu jiǎn, bìng yú zì zhe rì jì zhū yóu gǎo. wéi yǔ liú yú gōng shū gǎo shī qù. jì kāi yú pí xiāng tóng xiāng, jiàn zhōng yǒu chǐ tóu, jí hé hé shàng guān bì zhì dài zhōng xié qù. cǐ xiāng zhōng yǒu méi gōng yǔ lì jiāng mù gōng xù gǎo, jí hóng biàn ān rén zhū shū, yǔ cāng wù dào gù dōng shǔ bèi jiā shū gòng shù shí tōng, yòu yǒu zhāng gōng zōng liǎn suǒ zhe nán chéng xù jì, nǎi xuān dé chū zhāng hóu tè shǐ guǎng dōng shí shǒu shū, qí zú rén zhēn cáng èr bǎi yú nián, yǔ kǔ qiú dé zhī. wài yǐ zhuāng dìng shān chén bái shā zì guǒ zhī, yì zhì shū zhōng. jìng wén bù jí zhī, yì bù xiá qǐ, jù wèi xié qù, bù zhī qì zhì hé suǒ, zhēn kě xī yě. yòu qǔ yú pí guà xiāng, zhōng yǒu jiā cáng qíng shān tiē liù běn, tiě zhēn xī píng chén yòng qīng hú, jù zhòng wù, dào rù shǒu bù kāi, jí qǔ dài zhōng. pò yǔ dà sì s zhú qì, qǔ guǒ bǐng jù tóu chuán dǐ, ér cáo néng shǐ míng shèng zhì sān běn yún nán zhì sì běn jí yóu jì hé kè shí běn, jù fén qì. qí ài cāng zhū wù, yì duō fén qì. dú shí yáo tíng yī zhú jī j shū xiāng jìng wèi kāi. zéi bīn xíng, zhé fàng huǒ hòu cāng. shí jìng wén zhèng liú qí cè, qí qí qù, jí wéi pū miè, ér yú cāng kǒu yì huǒ qǐ, jìng wén fù rù jiāng qǔ shuǐ jiāo zhī. zéi wén shuǐ shēng, yǐ wéi yǒu rén yě, jí jiàn jìng wén, chuō liǎng chuàng ér qù, ér huǒ yǐ bù kě jiù. shí zhū zhōu jù yáo bì, ér liǎng gǔ zhōu yóu zài, hū zhī, bǐ fǎn yí yuǎn. jìng wén nǎi rù jiāng qǔ suǒ duò péng zuò fá, jí xié jīng jī bìng yú jìn yú zhū wù, dù zhì gǔ zhōu mào huǒ zài rù qǔ ài yì pī shū mǐ jí shí yáo tíng zhú jī, yòu zhì péng shàng, zài dù gǔ zhōu jí dì sān cì, zé zhōu yǐ chén yǐ. jìng wén cóng shuǐ dǐ qǔ de shī yī sān sì jiàn, réng dù gǔ zhōu, ér gǔ zhōu chéng hēi àn nì yī děng wù, zhǐ cún bù yī bù bèi ér yǐ. jìng wén nǎi zhòng yí zhì shā shàng, gǔ zhōu yì kāi qù. jí shǒu yú bèi dù jiāng, shí yǔ ài pū jiàn suǒ jiù wù, xī gè rèn qù. jìng wén yīn wèi shí yuē:" xī shì jūn wù hū?" shí suì dà gòu wū sǔn zé nàn jìng wén, wèi:" zhòng rén yí ěr dēng yá yǐn dào. wèi xùn kū tóng yě. rǔ zhēn bù liáng, yù yǎn wǒ zhī qiè." bù zhī jìng wén wèi bǐ mào rèn mào hán mào huǒ mào shuǐ, duó hù cǐ qiè, yǐ dài zhǔ zhě, bǐ bù wéi dé, ér hòu gòu zhī. dào yóu lián sēng, bǐ gèng shèng dào zāi yǐ, rén zhī wú liáng rú cǐ!
先是,静闻见余辈赤身下水,彼念经芨在篷侧,遂留,舍命乞哀,贼为之置经。及破余竹撞,见撞中俱书,悉倾弃舟底。静闻复哀求拾取,仍置破撞中,盗亦不禁。撞中乃《一统志》诸书,及文湛持、黄石斋、钱牧斋与余诸手柬,并余自著日记诸游稿。惟与刘愚公书稿失去。继开余皮厢同箱,见中有尺头,即阖合上、关闭置袋中携去。此厢中有眉公与丽江木公叙稿,及弘辨、安仁诸书,与苍悟道顾东曙辈家书共数十通,又有张公宗琏所著《南程续记》,乃宣德初张侯特使广东时手书,其族人珍藏二百余年,予苦求得之。外以庄定山、陈白沙字裹之,亦置书中。静闻不及知,亦不暇乞,俱为携去,不知弃置何所,真可惜也。又取余皮挂厢,中有家藏《晴山帖》六本,铁针、锡瓶、陈用卿壶,俱重物,盗入手不开,亟取袋中。破予大笥sì竹器,取果饼俱投舡底,而曹能始《名胜志》三本、《云南志》四本及《游记》合刻十本,俱焚讫。其艾舱诸物,亦多焚弃。独石瑶庭一竹芨jí书箱竟未开。贼濒行,辄放火后舱。时静闻正留其侧,俟其去,即为扑灭,而余舱口亦火起,静闻复入江取水浇之。贼闻水声,以为有人也,及见静闻,戳两创而去,而火已不可救。时诸舟俱遥避,而两谷舟犹在,呼之,彼反移远。静闻乃入江取所堕篷作筏,亟携经芨并余烬余诸物,渡至谷舟;冒火再入取艾衣、被、书、米及石瑶庭竹芨,又置篷上,再渡谷舟;及第三次,则舟已沉矣。静闻从水底取得湿衣三、四件,仍渡谷舟,而谷(舟)乘黑暗匿衣等物,止存布衣布被而已。静闻乃重移置沙上,谷舟亦开去。及守余辈渡江,石与艾仆见所救物,悉各认去。静闻因谓石曰:“悉是君物乎?”石遂大诟污损责难静闻,谓:“众人疑尔登涯引盗。谓讯哭童也。汝真不良,欲掩我之箧。”不知静闻为彼冒刃、冒寒、冒火、冒水,夺护此箧,以待主者,彼不为德,而后诟之。盗犹怜僧,彼更胜盗哉矣,人之无良如此!
shí sān rì mèi shuǎng dēng yá, jì wú suǒ zhī. sī jīn xiáng fǔ wèi tā xiāng gù zhī, tóu zhī huò kě qiǎng liú. hòu tiě lóu mén kāi, nǎi rù. jí qū xiáng fǔ yù, gào yǐ yù dào shǐ mò, xiáng fǔ chuàng bēi fèn rán. chū yù jiǎ jiè shù shí jīn yú fān fǔ, tuō xiáng fǔ dān dāng, suí tuō xiáng fǔ guī jiā shōu hái, ér yú bèi réng le xī fāng dà yuàn. xiáng fǔ wèi fān fǔ wú yín kě jiè, xún yú ruò guī gù xiāng, wèi bié cuò yǐ bèi yī zhuāng. yú niàn yù nàn zhé fǎn, quē mì zī chóng lái, qī nú bì wú fàng xíng zhī lǐ, bù yù biàn yú qù zhì, réng qiú xiáng fǔ qū jì. xiáng fǔ wěi wěi.
十三日 昧爽登涯,计无所之。思金祥甫为他乡故知,投之或可强留。候铁楼门开,乃入。急趋祥甫寓,告以遇盗始末,祥甫怆悲愤然。初欲假借数十金于藩府,托祥甫担当,随托祥甫归家收还,而余辈仍了西方大愿。祥甫谓藩府无银可借,询余若归故乡,为别措以备衣装。余念遇难辄返,(缺)觅资重来,妻孥必无放行之理,不欲变余去志,仍求祥甫曲济。祥甫唯唯。
shí sì wǔ rì jù zài jīn yù.
十四、五日 俱在金寓。
shí liù rì jīn wèi tóu jiē nèi sī, yuē èr shí èr shǐ huì zhòng yì zhù. chū, xiáng fǔ wèi yǐ bù néng dài, yù biàn qiú zhòng nèi sī gòng jì, yú pō nán zhī. jìng wén wèi bǐ jiǔ yù zhì sì shí bā yuàn zhāi sēng tián yú cháng zhù, jīn dé zhòng jì, jí dài yú wèi xī yóu zī. qí yú guī, zhào suǒ jì zhī shù wèi bǐ zhì tián yú sì, réng yǐ suǒ shī zhū rén míng lì shí, jí wéi liǎng biàn. yú bù dé yǐ, tīng zhī.
十六日 金为投揭内司,约二十二始会众议助。初,祥甫谓已不能贷,欲遍求众内司共济,余颇难之。静闻谓彼久欲置四十八愿斋僧田于常住,今得众济,即贷余为西游资。俟余归,照所济之数为彼置田于寺,仍以所施诸人名立石,极为两便。余不得已,听之。
shí qī bā rì jù zài yú yù. shí yú zì dǐng zhì zhǒng, wú fēi jīn wù, ér gù pū yóu péng shǒu chì zú, yī bù bì tǐ, zhǐ de zhū shǒu jīn yù. zì fǎn héng yǐ lái, yì wú qíng jì zhī rì, huò yǔ huò yīn, ní nìng yì cháng, bù gǎn dòng yí yī bù.
十七、八日 俱在余寓。时余自顶至踵,无非金物,而顾仆犹蓬首赤足,衣不蔽体,只得株守金寓。自返衡以来,亦无晴霁之日,或雨或阴,泥泞异常,不敢动移一步。
shí jiǔ rì wǎng kàn liú míng yǔ, zuò qí lóu tóu jìng rì. liú wèi héng gù shàng shū liú yáo huì yǎng zǐ, shǎo fù lǚ l lì, kāng kǎi hǎo yì, shàng shū wēng gù yǐ zhòng, jīn nián yǐ wǔ shí liù, fèng zhāi ér bù jīn jiǔ, wén yú bèi nàn, jí kòu jīn yù yú, yù wèi yú jī dào. yú xiè wù yǐ qù yǐ, jí dé zhī, yì wú kě wèi xī fāng zī. suǒ xī zhě wéi zhāng hóu nán chéng yī jì, nǎi qí jiā cáng èr bǎi yú nián wù, ér méi gōng bèi suǒ jì lì jiāng zhū shū, zài bǐ wú yòng, zài wǒ nán zài gòu g u yù ěr. liú nǎi lì shǐ tōng" shì" shén qián, yuē:" jīn bù kě fù, bì wèi gōng fù cǐ." yú bù dé yǐ, yì gū tīng zhī.
十九日 往看刘明宇,坐其楼头竟日。刘为衡故尚书刘尧诲养子,少负膂lǚ力,慷慨好义,尚书翁故倚重,今年已五十六,奉斋而不禁酒,闻余被难,即叩金寓余,欲为余缉盗。余谢物已去矣,即得之,亦无可为西方资。所惜者唯张侯《南程》一纪,乃其家藏二百余年物,而眉公辈所寄丽江诸书,在彼无用,在我难再遘gòu遇耳。刘乃立矢通“誓”神前,曰:“金不可复,必为公复此。”余不得已,亦姑听之。
èr shí rì qíng jì, chū bù chái bù mén wài, yóu tiě lóu mén rù. tú zhōng jiàn zhé bǎo zhū chá, huā dà bàn mì, qí hóng yìng rì yòu jiàn zhé qiān yè fēi táo, hán bāo shén dà, jiē táo huā chōng wù yě, nǐ wǎng guān zhī. ér qián wǎn xià wǔ, hū qī mén zǎo bì, gài yīn dōng ān yǒu dà dào lín chéng, qí yáng yì yǒu dào shā lüě yě. yú kǒng bì yú chéng wài, suì fù rù chéng, dìng míng rì tóng jìng wén wǎng yóu yān.
二十日 晴霁,出步柴埠门外,由铁楼门入。途中见折宝珠茶,花大瓣密,其红映日;又见折千叶绯桃,含苞甚大,皆桃花冲物也,拟往观之。而前晚下午,忽七门早闭,盖因东安有大盗临城,祁阳亦有盗杀掠也。余恐闭于城外,遂复入城,订明日同静闻往游焉。
èr shí yī rì yīn yún fù bù, dāng wǔ yǔ fù fēi fēi, jìng bù néng chū yóu. shì rì nán mén huò dào qī rén, zhāo dǎng jí bǎi, liú wèi yú tóu jiē bǔ tīng. xià wǔ, liú yǐ jué yá wèi gōng xiǎng yú, bìng qián zài tiān mǔ diàn suǒ cháng kuí cài, wèi sù gōng èr jué. yú yì wáng mó jí" sōng xià qīng zhāi zhé lù kuí", jí dōng pō" jué yá chū zhǎng xiǎo ér quán", cháng niàn cǐ èr wù, kě yǔ báo sī yī zhǒng cǎo běn zhí wù gòng chéng sān jué, ér yú xiāng jù wú. jí zhì héng, cháng kuí yú tiān mǔ diàn, cháng jué yú cǐ, fēng wèi shū shèng. gài kuí sōng ér cuì, jué huá ér róu, gè shàn yī shèng yě, shì rì wǔ hòu, hū fā fēng hán shén, zhōng yè fēng hǒu, yǔ bù zhǐ.
二十一日 阴云复布,当午雨复霏霏,竟不能出游。是日南门获盗七人,招党及百,刘为余投揭捕厅。下午,刘以蕨芽为供饷余,并前在天母殿所尝葵菜,为素供二绝。余忆王摩诘“松下清斋折露葵”,及东坡“蕨芽初长小儿拳”,尝念此二物,可与薄丝一种草本植物共成三绝,而余乡俱无。及至衡,尝葵于天母殿,尝蕨于此,风味殊胜。盖葵松而脆,蕨滑而柔,各擅一胜也,是日午后,忽发风寒甚,中夜风吼,雨不止。
èr shí èr rì chén qǐ, fēng zhǐ yǔ jì. shàng wǔ, tóng jìng wén chū zhān yuè mén, yuè cǎo qiáo, guò lǜ zhú yuán. táo huā lì luàn, liǔ sè yī rán, bù jué yǒu qù zhù zhī gǎn. rù kàn ruì guāng bù zhí, yǔ qí tú rù guì huā yuán, zé bǎo zhū shèng kāi, huā dà rú pán, yān hóng mì bàn, wàn duǒ fú tuán cuì zhī shàng, zhēn yī dà guān. cháng yáng jiǔ zhī, bù fù zhī shēn zài huàn nàn zhōng yě. wàng gé xī wù nèi, táo huā zhú sè, xiāng wèi yìng dài, qí zhōng yǒu gé lín liú, qí diān yǒu tíng xīn gòu, gé nǎi qián yóu suǒ wèi rù, tíng nǎi xī shí suǒ wèi yǒu zhuì. jí xún jí ér rù, gǎn huā shì zhī fāng fēi, tàn cāng sāng zhī shū hū. dēng shān jù diān tíng, nán kàn xiāng liú, xī zhān luò rì, wèi zhī wǔ rán. nǎi fǎn guò cǎo qiáo, zài dēng shí gǔ, yóu hé jiāng tíng dōng xià, bīn jiāng guān èr shù shí. nǎi èr shí zhù, páng zhī yǐ shí, shàng juān duì lián, yī yuē:" lín liú yù xià rèn gōng diào." yī yuē:" guān shuǐ cháng yín rú zǐ gē." fēi shí gǔ yě. liǎng guò cǐ dì, jiē dāng luò rì, fēng jǐng bù shū, rén shì duō cuò, néng bù xīng huái!
二十二日 晨起,风止雨霁。上午,同静闻出瞻岳门,越草桥,过绿竹园。桃花历乱,柳色依然,不觉有去住之感。入看瑞光不值,与其徒入桂花园,则宝珠盛开,花大如盘,殷红密瓣,万朵浮团翠之上,真一大观。徜徉久之,不复知身在患难中也。望隔溪坞内,桃花竹色,相为映带,其中有阁临流,其巅有亭新构,阁乃前游所未入,亭乃昔时所未有缀。急循级而入,感花事之芳菲,叹沧桑之倏忽。登山踞巅亭,南瞰湘流,西瞻落日,为之怃然。乃返过草桥,再登石鼓,由合江亭东下,濒江观二竖石。乃二石柱,旁支以石,上镌对联,一曰:“临流欲下任公钓。”一曰:“观水长吟孺子歌。”非石鼓也。两过此地,皆当落日,风景不殊,人事多错,能不兴怀!