chū bā rì dà yǔ, bù chéng háng, zuò lǐ jūn jiā zuò tián shǔ zhōu qī zhèng sì yáo, yǐ lǐ jūn mìng yě.
初八日大雨,不成行,坐李君家作田署州《期政四謠》,以李君命也。
chū jiǔ rì dà yǔ, fù bù chéng háng, zuò lǐ jūn jiā lù téng zhì.
初九日大雨,復不成行,坐李君家錄《騰志》。
chū shí rì yǔ bù zhǐ. jì wǔ shāo jì, suì tóng lǐ jūn lián qí, yóu cūn xī bàn lǐ, héng zhì bàn gè shān nán diàn dà lù, jīng nán cǎo chǎng, bàn lǐ, xī shàng lǐng pō, nǎi lái fèng nán dù bàn gè shān zhī jí yě. lái fèng zhì shì nán jiàng ér xià fú, jí jiān zhōng wā wèi píng táng ér bù shòu shuǐ. wā zhī xī wèi jīn yín duī, jí nán dù zhī jí. wā běi bàn lǐ, yǒu píng yǐ lái fèng ér nán kàn bàn gè shān, nǎi xī wáng shàng shū jì zhù yíng zhī chù, zhì chēng wèi shàng shū yíng.
初十日雨不止。既午稍霽,遂同李君聯騎,由村西半里,橫陟半個山、南甸大路,經南草場,半里,西上嶺坡,乃來鳳南度半個山之脊也。來鳳至是南降而下伏,脊間中窪為平塘而不受水。窪之西為金銀堆,即南度之脊。窪北半里,有坪倚來鳳而南瞰半個山,乃昔王尚書驥駐營之處,《志》稱為尚書營。
zhì píng běi bàn lǐ, yǒu lù héng yán lái fèng fēng nán, xī yuè jīn yín duī, chū bā jiāo guān.
陟坪北半里,有路橫沿來鳳峰南,西越金銀堆,出芭蕉關。
bā jiāo guān xī tōng hé shàng tún miǎn qìng zhī dào, zhōu xī diē shuǐ hé lù, bù ruò cǐ zhī píng, xī bīng bù láng zhōng gōng yǒng jí cóng wáng gōng nán zhēng, yǒu xiá zhuǎn bā jiāo guān, nán yú gǎn lǎn pō zhī jù. cóng cǐ fù zhuǎn qí, xún lái fèng dōng fēng ér běi, bā lǐ, nǎi hái guān diàn. dài wǎn fù yǔ.
芭蕉關西通河上屯、緬箐之道,州西跌水河路,不若此之平,昔兵部郎中龔永吉從王公南征,有「狹轉芭蕉關,難於橄欖坡」之句。從此復轉騎,循來鳳東峰而北,八里,乃還官店。迨晚復雨。
shí yī rì yǔ bù zhǐ, zuò guān diàn. shàng wǔ, lǐ jūn lái. xià wǔ, yǔ shǎo zhǐ, nìng shén, zhí cǎi tà ní wǎng pān shēng jiā, bù yù yǐ shū cù qí wèi yú mǎi wù, yì bù dá.
十一日雨不止,坐官店。上午,李君來。下午,雨少止,濘甚,蹠zhí踩踏泥往潘生家,不遇;以書促其為余買物,亦不答。
pān shēng yī guì suī qīng jīn xiù cái, ér zǒu miǎn diān, jiā duō miǎn huò. shí ní àn jūn mìng chéng chà lái mì bì yù, pān kǔ zhī, gù lǚ lǚ bì kè.
潘生一桂雖青衿秀才,而走緬甸,家多緬貨。時倪按君命承差來覓碧玉,潘苦之,故屢屢避客。
shí èr rì yǔ, zuò diàn zhōng. lǐ shēng yǐ qī zhèng sì yáo sī tóu shǔ zhōu tián èr fǔ, bù dá.
十二日雨,坐店中。李生以《期政四謠》私投署州田二府,不答。
shí sān rì yǔ shí zhǐ shí zuò, ér ní nìng yóu shén. lǐ shēng lái, tóng wǎng sū xuán yù yù guān yù. sū, diān shěng rén běn qīng jīn, qì wén jiù róng, wèi wú cān fǔ mù kè. xiān shì yī jiàn gù yú, yú yì mù qí yǒu yì, fēi fēng chén zhōng rén yě. sū yǒu bì yù, jiē wèi zān, dàn sè tài chén. yú zé sì zhī xié yù zhōng, hòu wèi lǐ shēng qiáng hái zhī.
十三日雨時止時作,而泥濘尤甚。李生來,同往蘇玄玉寓觀玉。蘇,滇省人本青衿,棄文就戎,為吳參府幕客。先是一見顧余,余亦目其有異,非風塵中人也。蘇有碧玉,皆為簪,但色太沉。余擇四枝攜寓中,後為李生強還之。
shí sì zhì shí bā rì lián yǔ bù zhǐ, zuò yù zhōng, bù néng yí yī bù. pān jié yú yǐ ní yuàn chéng chà sū xìng zhě, suǒ bì yù bǎo shí, jiǒng shén, lǚ cù bù guò yú yù, yì bù gǎn yǐ yī wù shì rén, gài kǒng wèi chéng chà suǒ chí yě. xìng wú cān fǔ yǐ chéng yí huì yú, gèng suǒ qí bā guān bìng sān xuān liù wèi zhū tú, yú yī yī chāo lù zhī, shù rì wú xiá kè, suì bù zhī zài yù zhōng, bìng zài yǔ zhōng yě. pān shēng sòng cuì shēng shí fěi cuì èr kuài. sū xuán yù dá huá chá zhú fāng huán.
十四至十八日連雨不止,坐寓中,不能移一步。潘捷余以倪院承差蘇姓者,索碧玉寶石,窘甚,屢促不過余寓,亦不敢以一物示人,蓋恐為承差所持也。幸吳參府以程儀惠余,更索其「八關」並「三宣」、「六慰『』諸圖,餘一一抄錄之,數日無暇刻,遂不知在寓中,並在雨中也。潘生送翠生石(翡翠)二塊。蘇玄玉答華茶竹方環。
shí jiǔ rì chén, yǔ shǎo zhǐ.
十九日晨,雨少止。
mì dān fū, yǐ lián rì yǔ nìng, guì shén.
覓擔夫,以連日雨濘,貴甚。
jì ér yǔ fù zuò, shàng wǔ nǎi zhǐ ér xíng. diàn rén yù kèn diāo nán yú luó yī duān, bù suí, yǔ zhī hòng dòu zhēng ér hòu xíng.
既而雨復作,上午乃止而行。店人慾掯kèn刁難余羅一端,不遂,與之閧hóng鬥爭而後行。
yóu dōng jiē, shǐ nìng shén, yǐ ér jiàn zào.
由東街,始濘甚,已而漸燥。
èr lǐ, jū lú shǐ jǐn, xià pō xíng chéng zhōng.
二里,居廬始盡,下坡行塍中。
bàn lǐ, lián yuè èr xiǎo qiáo, shuǐ jiē zì dōng nán lái, jí luó hàn chōng suǒ chū fēn liú zhī shuǐ yě. yòu èr lǐ yú, wèi léi dǎ tián, yǒu shù jiā dōng xiàng.
半里,連越二小橋,水皆自東南來,即羅漢沖所出分流之水也。又二里余,為雷打田,有數家東向。
cóng qí qián zhuǎn ér dōng xíng lǐ yú, yòu guò yī xiǎo tíng qiáo, qí liú yì zì dōng nán xiàng xī běi zhě, nǎi huáng pō quán suǒ yì yě.
從其前轉而東行里余,又過一小亭橋,其流亦自東南向西北者,乃黃坡泉所溢也。
yòu dōng lǐ yú, dǐ dōng pō xià, tíng dān yú jiǔ jiā.
又東里余,抵東坡下,停擔於酒家。
wèn dà dòng wēn quán dào, tǔ rén zhǐ zài dōng nán shān ào zhōng, cǐ qù shàng yǒu shù lǐ. shí tiān sè yǐ jì, lìng dān fū yǔ gù xíng dài yú qí jiā, yú jí xún dōng shān ér nán.
問大洞溫泉道,土人指在東南山坳中,此去尚有數里。時天色已霽,令擔夫與顧行待於其家,余即循東山而南。
èr lǐ, guò tǔ zhǔ miào. miào yǐ shān xī xiàng, qián èr bǎi jù shén. yòu nán èr lǐ, lù qí wèi èr: yī nán xún shān lù, wèi huáng pō dào yī dōng nán shàng pō, wèi qū wēn quán dào. nǎi cóng shàng pō zhě, nán yī lǐ, dēng pō zuǐ. xī kàn shān lù, yǒu quán xī xiàng yì yú xià, jí huáng pō zhī fā yuán chù yě.
二里,過土主廟。廟倚山西向,前二柏巨甚。又南二里,路歧為二:一南循山麓,為黃坡道;一東南上坡,為趨溫泉道。乃從上坡者,南一里,登坡嘴。西瞰山麓,有泉西向溢於下,即黃坡之發源處也。
yú shì dōng zhuǎn, yǒu lù pō dà, héng yuè zhī, jiù qí dōng nán xiǎo jìng. yī lǐ, jiàn shàng pō, zhé ér dōng běi. nì wēn quán zhī xiá, dāng zài qí nán, zhōng yì yǒu xiá nán xià, dì máo sāi wú jìng, suì suí dào xī běi shàng.
於是東轉,有路頗大,橫越之,就其東南小徑。一里,漸上坡,折而東北。睨溫泉之峽,當在其南,中亦有峽南下,第茅塞無徑,遂隨道西北上。
yī lǐ, qí dào jiàn gāo, xīn zhī qí wù. yǒu fù chú wèi shēng kǒu de cǎo zhě èr rén zhì, wèn zhī. yuē: cǐ rù shān qiáo dào, kě tōng qín cài táng zhě. wēn quán zài nán, shàng gé yī fēng. suì yǔ zhī jù fǎn, yī lǐ, xià zhì máo sāi zhī xiá, zhǐ yú nán qù. yú cóng zhī, héng dǎo xiá zhōng, jì jiàn dé xiǎo jìng. bàn lǐ, hū yǒu xiá cóng zú xià xià zhuì ér xī, qí shàng shí yá pián tū rú mén. cóng qí dōng yòu nán bàn lǐ, yú pō ér xià, qí xiá shǐ dà, yǒu shuǐ cóng cóng liú qí zhōng, tián chéng jiāo yíng zhī, jí dà dòng cūn zhī hòu xiá yě. yǒu dà dào cóng xiá zhōng dōng shàng, yòu nán xià bàn lǐ, cóng zhī dōng. bàn lǐ, shàng yī pō, dà dào dōng běi shàng, yì qín cài táng dào nǎi cóng pō dōng nán xià, bàn lǐ, jí xī. yòu dōng sù xī bàn lǐ, zé xī liú bēn fèi pán shí zhōng, yòu yī yá tū ér lín zhī, yá xià zé jiù shí wèi chí, ér wēn quán huì yān. qí chí yǔ xī tóng xiá, ér shuǐ bù guān xī liú yě. yá shí dié fù rú lèi qí, qí xià còu huán sān miàn, chéng yī xiǎo kǒng, kě róng yī rén zuò yù.
一里,其道漸高,心知其誤。有負芻餵牲口的草者二人至,問之。曰:「此入山樵道,可通芹菜塘者。溫泉在南,尚隔一峰。」遂與之俱返,一里,下至茅塞之峽,指余南去。余從之,橫蹈峽中,既漸得小徑。半里,忽有峽從足下下墜而西,其上石崖駢突如門。從其東又南半里,逾坡而下,其峽始大,有水淙淙流其中,田塍交瀠之,即大洞村之後峽也。有大道從峽中東上,又南下半里,從之東。半里,上一坡,大道東北上,亦芹菜塘道;乃從坡東南下,半里,及溪。又東溯溪半里,則溪流奔沸盤石中,右一崖突而臨之,崖下則就石為池,而溫泉匯焉。其池與溪同峽,而水不關溪流也。崖石疊覆如累棋,其下湊環三面,成一小孔,可容一人坐浴。
qí hòu dào fù zhī shí, liǎng piàn xià chuí ér zhōng huà, rú suǒ wèi shì jiàn shí, shuǐ cóng piàn shí zhōng cóng cóng xià zhù, cǐ wēn quán zhī yuán yě. chí kǒng zhī zhōng, shuǐ jù bù shèn rè, zhèng kě zhe tǐ. qí shàng gèng dé yī tíng fù zhī, suì miǎn fēng yǔ zhī lǜ yǐ. shí chí shàng yǒu shí yú rén gòng yù, yú kǒng qí páng yǒu shí dòng, gū biàn mì zhī, bù dé, nǎi hái yù chí zhōng.
其後倒覆之石,兩片下垂而中劃,如所謂試劍石,水從片石中淙淙下注,此溫泉之源也。池孔之中,水俱不甚熱,正可着體。其上更得一亭覆之,遂免風雨之慮矣。時池上有十餘人共浴,余恐其旁有石洞,姑遍覓之,不得,乃還浴池中。
yòu sān lǐ, suí shān zhī xī zuǐ dǐ huáng pō, zhuǎn běi yī lǐ, guò lù jiān yì shuǐ zhī shàng. yòu běi sān lǐ, nǎi rù lái shí fēn qí chù. yòu xī běi sì lǐ, zhì yǐ bǐ pō zhī lù. cù tiāo fū xíng, yǐ wǎn cí, suì zhǐ.
又三里,隨山之西嘴抵黃坡,轉北一里,過麓間溢水之上。又北三里,乃入來時分岐處。又西北四里,至矣比坡之麓。促挑夫行,以晚辭,遂止。
èr shí rì chén qǐ, fàn ér dēng pō, yǔ sè fù lái. píng shàng èr lǐ, jùn shàng bā lǐ, dǐ lǐng tóu. yòu píng xíng lǐng shàng sì lǐ, yòu shāo xià yī lǐ, guò qín cài táng.
二十日晨起,飯而登坡,雨色復來。平上二里,峻上八里,抵嶺頭。又平行嶺上四里,又稍下一里,過芹菜塘。
fù dōng shàng pō, bàn lǐ ér xià, bàn lǐ guò mù chǎng, yòu xià èr lǐ, guò běi xià zhī xiá.
復東上坡,半里而下,半里過木廠,又下二里,過北下之峽。
yòu dōng shàng sān lǐ, zhì pō jí. píng xíng jí jiān, yī lǐ zhì yǒng ān shào, wǔ liù jiā dāng pō jiān ér yǐ. yòu dōng nán bàn lǐ, yú lǐng jí ér xià. yī lǐ, yǒu shuǐ zì běi ér nán, lù cóng zhī. bàn lǐ, nǎi dōng zhì pō, píng xíng jí shàng. sān lǐ, zhì gān lù sì, fàn.
又東上三里,至坡脊。平行脊間,一里至永安哨,五六家當坡間而已。又東南半里,逾嶺脊而下。一里,有水自北而南,路從之。半里,乃東陟坡,平行脊上。三里,至甘露寺,飯。
cóng sì dōng xià sān lǐ, zhì chì tǔ pù qiáo, qí xià shuǐ zì nán ér běi, jí dà yíng jiāng shuǐ yě.
從寺東下三里,至赤土鋪橋,其下水自南而北,即大盈江水也。
yī tǒng zhì wèi dà yíng zhī yuán chū zì chì tǔ, qí yán bù miù. qiáo dōng fù shàng bàn lǐ, yǒu sì wǔ jiā dāng pō ào, wèi chì tǔ pù. pù dōng yòu shàng bàn lǐ, suì cóng lǐng jí dōng nán xíng. yī lǐ, yǒu qí nán qù, wèi měng liǔ dào yú réng dōng nán, sān lǐ, nǎi dōng xià, yòu shí lǐ ér zhǐ yú gǎn lǎn pō. shí cái wǔ, yǔ shí xià shí zhǐ, suì zhǐ bù qián.
《一統志》謂大盈之源出自赤土,其言不謬。橋東復上半里,有四五家當坡坳,為赤土鋪。鋪東又上半里,遂從嶺脊東南行。一里,有岐南去,為猛柳道;余仍東南,三里,乃東下,又十里而止於橄欖坡。時才午,雨時下時止,遂止不前。
èr shí yī rì píng míng qǐ fàn. zì gǎn lǎn pō dōng xià, wǔ lǐ, dǐ lóng chuān jiāng xī àn, guò xún jiǎn sī, jí xià dù qiáo. xī àn jùn ruò dǔ qiáng, nǎi xún àn běi xiàng dié jí, shǐ dá qiáo. qiáo dōng yǒu gé, dēng zhī kě tiào jiāng liú yāo jiǎo zhī shì. yòu nán xiàng suí dōng àn xíng bàn lǐ, dōng xiàng píng shàng zhě yī lǐ yú, shǐ qū zhé jùn shàng. wǔ lǐ, guò chá fáng, sēng shè wú yī rén.
二十一日平明起飯。自橄欖坡東下,五里,抵龍川江西岸,過巡檢司,即下渡橋。西岸峻若堵牆,乃循岸北向疊級,始達橋。橋東有閣,登之可眺江流夭矯之勢。又南向隨東岸行半里,東向平上者一里余,始曲折峻上。五里,過茶房,僧舍無一人。
yòu jùn shàng sān lǐ, guò zhú bā pù.
又峻上三里,過竹笆鋪。
yòu shàng qī lǐ yú, fàn yú xiǎo xiē chǎng. yòu shàng wǔ lǐ, guò tài píng fǔ, yòu píng xíng rù wù. èr lǐ yú, yǒu shuǐ zì běi jiàn lái, shè zhī, suì dōng shàng.
又上七里余,飯於小歇場。又上五里,過太平輔,又平行入塢。二里余,有水自北澗來,涉之,遂東上。
qí shàng yù jùn, liǎng páng jiē zhú shí shēn yì, ér fēng yǔ xī lái, yì tiān jù màn, yú shì xíng yǔ làng zhōng. sān lǐ, yú yī zuì gāo zhī lǐng, nǎi lǚ shàng lǚ xià, lǚ jí lǚ ào, jiē cóng mì qìng zhōng xíng. qī lǐ dǐ xīn ān shào, liǎng sān jiā jiā lǐng tóu, jiē yǐ pī téng zhú wèi yè. shí yī shī tòu hán shén, jiù qí jiā shāo xīn hōng zhī. yòu èr lǐ yú, dǐ fēn shuǐ guān, yǒu wǔ liù jiā dāng guān zhī dōng. yú nǎi jiù huǒ zhì yī, shì shē qiàn shāo jiǔ yǐn sì wǔ bēi nǎi xíng.
其上愈峻,兩旁皆竹石深翳,而風雨西來,一天俱漫,於是行雨浪中。三里,逾一最高之嶺,乃屢上屢下,屢脊屢坳,皆從密箐中行。七里抵新安哨,兩三家夾嶺頭,皆以劈藤竹為業。時衣濕透寒甚,就其家燒薪烘之。又二里余,抵分水關,有五六家當關之東。余乃就火炙衣,貰shì賒欠燒酒飲四五杯乃行。
tiān sè dà jì, lù dèng jù zào, nǎi zhī guān míng fēn shuǐ, shí fēn yīn qíng yě. yú shì dōng xiàng xià zhě bā lǐ, shǐ jiù dōng xíng zhī jí. yòu èr lǐ, guò pú mǎn shào. yòu píng xíng lǐng shàng, dōng shí wǔ lǐ, sù yú mó pán shí zhī lú xìng zhě jiā yǒu xiǎo fáng wǔ liù chù, pō jié.
天色大霽,路磴俱燥,乃知關名分水,實分陰晴也。於是東向下者八里,始就東行之脊。又二里,過蒲滿哨。又平行嶺上,東十五里,宿於磨盤石之盧姓者;家有小房五六處,頗潔。
èr shí èr rì píng míng fàn ér xíng.
二十二日平明飯而行。
qí xià shén jùn, qū zhé xià zhě liù lǐ, jí lǐng běi zhī jiàn. shì lǐng zì pú mǎn shào fēn dà dōng tū, zuǒ yòu jù yǒu shēn xiá jiā liú, lái shí cóng nán xiá shàng xíng, zhì cǐ zhuì běi xiá zhī kǒu guò, shè běi jiàn, yòu yuè běi lǐng dōng tū zhī zuǐ, gòng yī lǐ yú ér guò bā wān. bā wān yì yǒu shù jiā jū pō shàng, rén wèi qí dì shǔ zhàng shī rè de kōng qì wèi shén, wú gǎn zhì zú zhě.
其下甚峻,曲折下者六里,及嶺北之澗。是嶺自蒲滿哨分大東突,左右俱有深峽夾流,來時從南峽上行,至此墜北峽之口過,涉北澗,又越北嶺東突之嘴,共一里余而過八灣。八灣亦有數家居坡上,人謂其地暑瘴zhàng濕熱的空氣為甚,無敢置足者。
yú shì dōng xiàng xíng píng pō jiān, shí èr lǐ dǐ jiāng, zé nù liú bēn téng, shì bèi yú lái shí yǐ.
於是東向行平坡間,十二里抵江,則怒流奔騰,勢倍於來時矣。
nǎi zuò jù shù xià dài zhōu, guān hóng liú xiōng yǒng, jìng dù zhě zhī fēn yún, bù chì cóng bì shàng guān yě. qí jiǔ zhī, nǎi dù ér dōng shàng pō. sān lǐ, dǐ běi shān zhī lù, xún pō dōng xíng. wǔ lǐ, yú nán xià zhī zuǐ, dé yī qiáo kuà jiàn, shì wèi qìng kǒu. yú shì dù jiàn rù xiá, xún jiàn nán yá dōng xiàng shàng, èr lǐ, guò yī bēi, jí lái shí suǒ jiàn pán shé gǔ bēi yě. yòu dōng sān lǐ, guò yī xī lái kū jiàn. yòu èr lǐ, nán zhé ér běi, nǎi yú qí běi tū zhī zuǐ ér dōng, suì dōng nán jiàn shàng, qí xiá suì qū zhé yǎn bì, shǐ bù néng xī jiàn gāo lí gòng fēng yǐ. yòu nán liù lǐ, dǐ yáng liǔ wān ér fàn.
乃坐巨樹下待舟,觀洪流洶湧,競渡者之紛紜,不啻從壁上觀也。俟久之,乃渡而東上坡。三里,抵北山之麓,循坡東行。五里,逾南下之嘴,得一橋跨澗,是為箐口。於是渡澗入峽,循澗南崖東向上,二里,過一碑,即來時所見盤蛇谷碑也。又東三里,過一西來枯澗。又二里,南折而北,乃逾其北突之嘴而東,遂東南漸上,其峽遂曲折掩蔽,始不能西見高黎貢峰矣。又南六里,抵楊柳灣而飯。
nǎi yú nán lái zhī xiá, sù dōng lái zhī liú, èr lǐ, yǒu qiáo kuà jiàn, xī dù zhī. cóng jiàn xī sù guǎn shàng, yòu yī lǐ, wèi dǎ bǎn qìng, yǒu shù shí jiā dāng jiàn xī. yòu dōng běi sì lǐ, guò píng dù zhī jí. qí jí dù xiá zhōng, nǎi zì běi ér nán, jí cóng lěng shuǐ qìng xī dù pú piǎo, yòu běi guò cǐ, jiā pú piǎo zhī shuǐ běi chū ér rù lù jiāng zhě yě. shì rì rè shén, dé yī yīn zhé zhǐ ér yán sōu nà liáng, shù xī shù biān, bù fù wèn xíng zhī yuǎn jìn yǐ. guò jí dōng xià yī lǐ, zhǐ yú luò mǎ chǎng. shí cái xià wǔ, yǐ rè shén, dān fū bù qián yě.
乃逾南來之峽,溯東來之流,二里,有橋跨澗,西度之。從澗西溯管上,又一里,為打板箐,有數十家當澗西。又東北四里,過平度之脊。其脊度峽中,乃自北而南,即從冷水箐西度蒲縹,又北過此,夾蒲縹之水北出而入潞江者也。是日熱甚,得一蔭輒止而延颼納涼,數息樹邊,不復問行之遠近矣。過脊東下一里,止於落馬廠。時才下午,以熱甚,擔夫不前也。
èr shí sān rì píng míng, cóng luò mǎ chǎng dōng xíng. sān lǐ, yú dōng tū zhī shān zuǐ ér nán, yòu yī lǐ yú, yǒu yī ān yǐ xī shān zhī shàng. yòu nán sì lǐ, guò shí zǐ shào, shǐ nán xià. èr lǐ yú, wàng wēn quán zài dōng shān xià, nǎi cóng qí dōng nán xià. èr lǐ yú, zhuǎn ér běi shè běi liú yī jiàn, yòu bàn lǐ, dōng cóng shí shān zhī zuǐ, dé wēn quán yān. qí shuǐ wēn ér bù rè, hún ér bù chéng, rán wú qì yàn, kě yù. qí shān zì dōng shān héng tū ér xī, wèi pú piǎo xià liú zhī àn yě. yù jiǔ zhī, cóng jiàn dōng sù liú èr lǐ yú, dǐ pú piǎo zhī dōng cūn, pú rén, piǎo rén, nǎi yǒng chāng jiǔ mán zhōng èr zhǒng. fàn. yǐ dān fū bù kěn qián, dòu liú jiǔ zhī. nǎi dōng èr lǐ shàng pō, wǔ lǐ, yí lǐ shàng fēng tóu. yòu píng xíng lǐng jiā, yī lǐ shāo dōng xià, yǒu tíng qiáo kuà xiá jiān. shí fēng yǔ dà zhì, ér dān fū shàng hòu, zuò tíng qiáo dài jiǔ zhī, guò wǔ shǐ xíng.
二十三日平明,從落馬廠東行。三里,逾東突之山嘴而南,又一里余,有一庵倚西山之上。又南四里,過石子哨,始南下。二里余,望溫泉在東山下,乃從岐東南下。二里余,轉而北涉北流一澗,又半里,東從石山之嘴,得溫泉焉。其水溫而不熱,渾而不澄,然無氣焰,可浴。其山自東山橫突而西,為蒲縹下流之案也。浴久之,從澗東溯流二里余,抵蒲縹之東村,蒲人,縹人,乃永昌九蠻中二種。飯。以擔夫不肯前,逗留久之。乃東二里上坡,五里,迤邐上峰頭。又平行嶺夾,一里稍東下,有亭橋跨峽間。時風雨大至,而擔夫尚後,坐亭橋待久之,過午始行。
yòu dōng nán shàng pō, yú pō yī zhòng, zhuǎn ér běi, yòu yú pō yī zhòng, gòng liù lǐ, guò kǒng què sì. yòu dōng shàng pō wǔ lǐ, zhí niè dōng fēng nán tū zhī dǐng. cǐ dǐng zì běi ér nán, cóng cǐ píng zhuì dù wèi xiá, yī gāng xī yí, nǎi fù qǐ wèi yá, dù wèi pú piǎo hòu shān, běi qù ér jiā pú piǎo zhī jiàn, nán qù ér jǐn yú pān zhī huā zhě yě. yòu dōng yī lǐ shāo shàng, fù pán yī nán tū zhī zuǐ, yú shì jiàn zhuǎn ér běi, èr lǐ, yǒu gōng guǎn jù gāng tóu. nǎi běi xià yī lǐ, ér zhǐ yú lěng shuǐ qìng. shí fāng xià wǔ, yǐ dān bù néng qián, suì zhǐ. jiàn dǐ tà páng yǒu wò ér shēn yín zhě, nǎi shì wǎng qián tú, wèi jié dào suǒ shāng, hái wò yú cǐ. bèi jié zhī chù, qù cǐ cái liù lǐ, nǎi rì cái guò wǔ, ér dào jí zòng héng, kě wèi yě.
又東南上坡,逾坡一重,轉而北,又逾坡一重,共六里,過孔雀寺。又東上坡五里,直躡東峰南突之頂。此頂自北而南,從此平墜度為峽,一岡西迤,乃復起為崖,度為蒲縹後山,北去而夾蒲縹之澗,南去而盡於攀枝花者也。又東一里稍上,復盤一南突之嘴,於是漸轉而北,二里,有公館踞岡頭。乃北下一里,而止於冷水箐。時方下午,以擔不能前,遂止。見邸榻旁有臥而呻吟者,乃適往前途,為劫盜所傷,還臥於此。被劫之處,去此才六里,乃日才過午,而盜即縱橫,可畏也。
èr shí sì rì yǔ fù dá dàn, dàn bù shèn dà. píng míng, fàn ér xíng. suí dōng xíng zhī qìng, shàng qí běi pō, sān lǐ, xún zuǐ běi zhuǎn. èr lǐ jiàn xià, yī lǐ xià zhì ào, jí zuó bèi jié zhī shāng yù nán chù yě. qí běi cóng shān jiā lì, chuān qí xiá xíng sān lǐ, zài guò yī dōng tū zhī pō, qí shuǐ shǐ běi xià. suí zhī běi èr lǐ, xià zhì ào wā zhōng, nǎi dōng zhuǎn ér shàng.
二十四日雨復達旦,但不甚大。平明,飯而行。隨東行之箐,上其北坡,三里,循嘴北轉。二里漸下,一里下至坳,即昨被劫之商遇難處也。其北叢山夾立,穿其峽行三里,再過一東突之坡,其水始北下。隨之北二里,下至坳窪中,乃東轉而上。
yī lǐ, guò ào zi pù, mì huǒ bǎ wèi bā jiāo dòng yóu jì.
一里,過坳子鋪,覓火把為芭蕉洞游計。
yòu dōng bàn lǐ, guò gāng tóu wā dì, suì zhuǎn běi xià. sān lǐ yú, yuè yī pō jí, guò wā zhōng huì shuǐ zhī yá. yá shí shàng chā ér shuǐ xù yá dǐ, sì miàn jù jùn, shuǐ wú cóng chū ér shén hún. yóu qí nán zài yuè jí ér xià, yī lǐ yú, zhì bā jiāo dòng, nǎi hòu huǒ yú dòng mén. dān fū zhāi dòng kǒu hēi guǒ lái dàn, cǐ zhēn fù pén zi yě qí sè hóng, shú zé hēi ér kě shí, bǐ qián qù shí jiē zǐ suǒ yù huáng guǒ, xíng tóng ér sè yì, qí shú yì yì, qí gōng yòng dāng yì bù tóng yě.
又東半里,過岡頭窪地,遂轉北下。三里余,越一坡脊,過窪中匯水之崖。崖石上插而水蓄崖底,四面俱峻,水無從出而甚渾。由其南再越脊而下,一里余,至芭蕉洞,乃候火於洞門。擔夫摘洞口黑果來啖,此真覆盆子也;其色紅,熟則黑而可食,比前去時街子所鬻yù黃果,形同而色異,其熟亦異,其功用當亦不同也。
huáng zhě fēi fù pén.
黃者非覆盆。
fù pén bǔ shèn, biàn bái wèi hēi, zé wèi cǐ guǒ wú yí.
覆盆補腎,變白為黑,則為此果無疑。
huǒ zhì, rán jù rù dòng kǒu shǐ xiàng běi, jí zhuǎn dōng xià sì zhàng yú, zhì xiàng suǒ rù hūn hēi chù, jí zhuǎn běi xiàng, qí xià yǐ píng, liǎng yá yù xiá ér yù gāo.
火至,燃炬入洞口始向北,即轉東下四丈余,至向所入昏黑處,即轉北向,其下已平,兩崖愈狹而愈高。
liù qī zhàng, gèng kuān chóng, yī zhù zhōng xuán, dà rú fù zhōng, jī zhī shēng hóng hóng tōng hóng rán. qí chù gài bù tè cǐ shí yǒu shēng, jí dòng dǐ dùn zú, zhé chéng yīng xiǎng, gài qí xià yì kōng yě. yòu rù wǔ liù zhàng, liǎng yá shí sè yǒu chuí liū chéng bái zhě, yǐ huǒ zhú zhī, yǐ shǒu mó zhī, shí bù rùn ér zào, wén shén xì ér jīng.
六七丈,更寬崇,一柱中懸,大如覆鍾,擊之聲鋐鋐hóng通「宏」然。其處蓋不特此石有聲,即洞底頓足,輒成應響,蓋其下亦空也。又入五六丈,兩崖石色有垂溜成白者,以火燭之,以手摩之,石不潤而燥,紋甚細而晶。
tǔ rén yán, èr yuè jiān shí fā rùn ér wén yù jiǎo zhuó, wèi zhī kāi huā, dòng míng shí huā yǐ cǐ. shí huā míng pō jiā, ér zhì chēng wèi bā jiāo, bù rú fāng yán zhī miào yě. gèng běi lù jǐn, yóu xī yè tòu xì rù, fù xiǎo rú mén. wǔ zhàng, yǒu yuán shí sān dié, rú chuáng gài xià chuí, yòu rú dà zhī jūn ér sān jí lèi zhī zhě. cóng qí xià fù zhuǎn ér běi, qí zhōng fù qióng rán hóng sǒng. yòu wǔ liù zhàng, xī běi lù jǐn, dòng fēn liǎng qí: yī nán shàng huán wèi qū shì, sān zhàng ér zhǐ yī běi rù jiàng wèi zhuì dào, qī zhàng ér zhǐ.
土人言,二月間石發潤而紋愈皎茁,謂之「開花」,洞名「石花」以此。石花名頗佳,而《志》稱為芭蕉,不如方言之妙也。更北路盡,由西腋透隙入,復小如門。五丈,有圓石三疊,如幢蓋下垂,又如大芝菌而三級累之者。從其下復轉而北,其中復穹然宏聳。又五六丈,西北路盡,洞分兩岐:一南上環為曲室,三丈而止;一北入降為墜道,七丈而止。
shì dòng qū zhé ér páng dòu bù duō, wǎn zhuǎn ér dǐ píng bù, gù yóu zhě bù wèi shēn rù, shǐ zhōng yǒu tōng míng zhī chù, zé gèng lìng rén huǎng rán yǐ. chū zhì xiàng suǒ rù hūn hēi běi zhuǎn chù, jīn yǐ tōng míng. jiàn zhí dōng yòu yī qí, rù, yǒu zhù zhōng jiān zhī, yǐ yú jù rù tàn qí zhōng, yì qióng rán liù qī zhàng ér zhǐ. chū, cóng dòng mén wài yǐ yú jù rù tàn xī yá jiān xiǎo dòu. qí dòu běi xiàng xuán bì jiān, qí mén shén ài, ér zhōng yì xiá ér shēn, huì qì pū rén, nǎi shě zhī. chū dòng, xià bǎi yú bù, dǐ kēng xiá xià guān shuǐ dòng. shuǐ dòng, jí cǐ dòng zhī xià céng yě, suī xuán shù zhàng, shí dāng yī suǒ, qián zhōng rù yǒu shēng, yǐ zhī qí xià zhī jiē kōng yǐ. dòng qián yì dōng xiàng, shāo rù, yì qū ér zì běi lái, yǔ shàng dòng tóng yī gé, dàn shuǐ yì qí zhōng, bù néng jìn yě. yóu cǐ dōng zhé ér běi, gòng lǐ yú, dǐ wò shī wō cūn, fàn yú cūn fù jiā.
是洞曲折而旁竇不多,宛轉而底平不,故游者不畏深入,使中有通明之處,則更令人恍然矣。出至向所入昏黑北轉處,今已通明。見直東又一岐,入,有柱中間之,以余炬入探其中,亦穹然六七丈而止。出,從洞門外以余炬入探西崖間小竇。其竇北向懸壁間,其門甚隘,而中亦狹而深,穢氣撲人,乃舍之。出洞,下百餘步,抵坑峽下觀水洞。水洞,即此洞之下層也,雖懸數丈,實當一所,前B中入有聲,已知其下之皆空矣。洞前亦東向,稍入,亦曲而自北來,與上洞同一格,但水溢其中,不能進也。由此東折而北,共里余,抵臥獅窩村,飯於村婦家。
běi sān lǐ, guò yī cūn, jí dōng shàng dī, shì wèi dà hǎi zǐ. suí hǎi zǐ nán dī dōng xíng, èr lǐ xià dī, yòu dōng yī lǐ wèi shā hé qiáo. qí qiáo wǔ gǒng, míng zhòng ān qiáo.
北三里,過一村,即東上堤,是為大海子。隨海子南堤東行,二里下堤,又東一里為沙河橋。其橋五鞏,名眾安橋。
yuè qiáo dōng, jí cóng qí xī běi xún shān xíng. èr lǐ, guò hú jiā fén, wèi zhèng tǒng jiān huī shǐ hú chēn mù. mù yǒu qióng bēi, wèi wáng xué shì yīng suǒ zhuàn, yòu yī bēi, nǎi qí zi zhě, zé wáng hàn zhuàn shí zhī wén, yǔ wú jiā wú chéng zhī lǒng, wén hàn guī zhì pō xiāng sì, qí tuí wú yì xiāng sì yě. qí yī shí chóng shàng, qióng jiǎo biān jiè bó hǎi, wàn lǐ tóng fēng, zhì jīng jí tóng tuó cán pò dì jǐng xiàng, yòu kuàng dài wú yì, kě kǎi yě!
越橋東,即從岐西北循山行。二里,過胡家墳,為正統間揮使胡琛墓。墓有穹碑,為王學士英所撰,又一碑,乃其子者,則王翰撰時之文,與吾家梧塍之隴,文翰規制頗相似,其頹蕪亦相似也。其一時崇尚,窮徼jiǎo邊界薄海,萬里同風,至荊棘銅駝殘破的景象,又曠代無異,可慨也!
qí mù yù yíng shuǐ zuò dōng běi xiàng, suì shī xià shǒu shā, qiě piān cè bù yī jiǔ lóng zhèng mài, gù hú shì shì shǎng suī jǐn yán, ér dāng shí zhuān chéng zhī shèng suì yì.
其墓欲迎水作東北向,遂失下手砂,且偏側不依九隆正脈,故胡氏世賞雖僅延,而當時專城之盛遂易。
yǒng chāng, gù jùn yě, hú shì shí shì gǎi wèi sī, dú zhuān qí dì. lìng fù wèi jùn, shè liú guān, hú shì suì wēi. tǔ rén yán, hú shì mù fǎ yí chū dì wáng, wèi cháo zhōng suǒ zhī, yīn jué duàn qí mài. yú àn, záo mài nǎi zhū gé nán zhēng shí suǒ wèi, tǔ rén wù ěr. gèng xún shān ér běi, yī lǐ, shàng yī dōng pán zhī zuǐ. yú shì xún gāng pán lǒng, zhòu shí yǐn cáo, fēn jiǔ lóng chí zhī shuǐ, nán huán pō pàn, yǐ rùn dōng wù zhī qí. lù suí cáo dī ér běi, shì dī lóng qìng èr nián zhú, zhì kǒng sì shí yī yǐ tōng shuǐ, biān hào yǐ cì ér jí, míng wèi hào táng, fèi bā bǎi yú jīn. yù yǒu xiá dōng chū chù, zé zhòu shí jià kōng dù shuǐ, rén yǔ shuǐ jù xíng qiáo shàng, ér qiáo xià zhī xiá fǎn hé yě. zì shì zhú shù fú shū, guǒ wù lián luò, yòu sān lǐ dǐ lóng quán mén, nǎi chéng zhī xī nán yú yě. chéng wài shān huán sì chū, yǒu chéng táng huì qí xià, shì wèi jiǔ lóng chí. yóu dōng dī xíng, jiàn shān chéng wéi rào jiān, yī hóng qīng hán, kōng rén xīn mù. chí běi yǒu tíng gé lín bō, yíng lán jū cuì, yàn liàn shēng huī. yǒu zuò dī chuí diào zhě, dé xì yú rú zhǐ yì yǒu jiù yīn mài jiāng zhě. xī yǒu dān fū tóng háng, jí yú shuì jià, suì tóng rù chéng. bàn lǐ, běi dǐ fǎ míng sì, réng qì huì zhēn lóu. ér cuī jūn yì zhì, cuī, jiāng xī rén, yù cǐ wèi rǎn pù. qián qù shí cóng mó pán shí tóng háng, dǐ téng yī yī, hòu fù tóng guī, yǐ dān fū xíng chí, zhì pú piǎo xiān fǎn. yú chí yī rì zhì, gù fù lái cǐ kàn yú.
永昌,故郡也,胡氏時適改為司,獨專其地。令復為郡,設流官,胡氏遂微。土人言,胡氏墓法宜出帝王,為朝中所知,因掘斷其脈。余按,鑿脈乃諸葛南征時所為,土人誤耳。更循山而北,一里,上一東盤之嘴。於是循岡盤壠,甃石引槽,分九隆池之水,南環坡畔,以潤東塢之畦。路隨槽堤而北,是堤隆慶二年築,置孔四十一以通水,編號以次而及,名為「號塘」,費八百餘金。遇有峽東出處,則甃石架空渡水,人與水俱行橋上,而橋下之峽反涸也。自是竹樹扶疏,果塢聯絡,又三里抵龍泉門,乃城之西南隅也。城外山環寺出,有澄塘匯其下,是為九隆池。由東堤行,見山城圍繞間,一泓清涵,空人心目。池北有亭閣臨波,迎嵐掬翠,灩瀲生輝。有坐堤垂釣者,得細魚如指;亦有就蔭賣漿者。惜有擔夫同行,急於稅駕,遂同入城。半里,北抵法明寺,仍憩會真樓。而崔君亦至,崔,江西人,寓此為染鋪。前去時從磨盤石同行,抵騰依依,後復同歸,以擔夫行遲,至蒲縹先返。余遲一日至,故復來此看余。
suì yǔ tóng rù shì, huàn qián bì gěi fū, shì yú pēng yú jiǔ jiā, yǔ cuī gòng zhuó.
遂與同入市,換錢畀給夫,市魚烹於酒家,與崔共酌。
mù fǎn lóu. yè dà yǔ.
暮返樓。夜大雨。