chū jiǔ rì　 xiě shí èr shī fù kūn jí kūn shí shàng rén, yǐ shàng wǔ yǐ. jí cóng cǎo táng zuǒ xún yá nán xià, lù shèn wēi xuē, fú shēn cǎo zhōng, huò yǐn huò xiàn. zhí xià sān lǐ, zé xī zì xiāo qū zhī hòu zhí cóng dōng nán, yǔ wài céng jù shān jiā ér chéng zhě. gài cǐ shān jí mǐn jiè, qí dōng běi dù ér wèi xiāo qū, xī běi dù ér wèi yīng gǎn fēng huì xiān fēng, liǎng yè xī liú jiā ér xī qù, yóu shǔ xīn chéng yě. xiāo qū nán xī zhī shàng, yǒu jū mín shù jiā, yàn tōng yì, zhǒng zhí shān zhǒng jiāng yù chá zhú wèi yè, dì míng bǎn pù. yóu cǐ xī dù, dōng nán shàng lǐng yī lǐ, zé píng zhuǎn shān yāo. yòu nán èr lǐ, fù zhí shàng shān dǐng. yòu èr lǐ, nán xià ér dōng shàng, zhì yīng gǎn yán. qí yán xī xiàng, jù hè chù qiào, huán chéng yī wō, zhì shì yú zhōng, zì xià wàng zhī, zhēn píng xū zhuì bì yě. shí yá zhī dǐng shàng gāo yī lǐ, yá sēng liú fàn hòu, jí cóng yá cè niè dēng ér dēng, yǐ wèi zhū fēng mò gāo yú cǐ jì dēng ér hòu zhī huì xiān zhī gèng gāo yú zhòng yě. yīng gǎn èr fēng lián qǐ, dōng shǔ yú dà shān, qí shǔ chù guò jí shén qiào. běi liú zhī shuǐ chū yú bǎn pù, nán liú zhī shuǐ jí cóng huì xiān fēng běi xiàng ér qù, zì yīng gǎn huì xiān xī liú zhī shuǐ zhǐ cǐ. yú gài cóng yīng gǎn nán xià sān lǐ, guò cǐ yī shuǐ fù nán shàng, zé huì xiān běi shǔ dà shān zhī jí yě. jí dōng zhī shuǐ xī chū huì xiān zhī nán, qí nán yòu yǒu dà shān, dōng běi ér shǔ yú yīng gǎn hòu zhī dà shān, jiā cǐ shuǐ xī qù, qí zhōng wù luò wèi jiǔ fāng, nǎi xīn chéng zhī wǔ shí yī dōu yě. duì huì xiān zhī shān míng mí yáng dòng, nán jí wèi shào wǔ zhī jiàn níng, qí dà shān dōng nán wèi tài níng, qí xī nán wèi jiàn chāng zhī guǎng chāng, zé huì xiān nán zhī dà shān, nǎi nán lóng běi lái dōng zhuǎn zhī chù yě. zì guò jí zhì huì xiān, wàng zhī shén jìn, ér lián yú sì fēng jiē qiào kè. qí xià luàn hè zòng héng, huì shuǐ chéng tán, yí suǒ yún jīn guī hú jí cǐ shuǐ yě. sì xià sì shàng, yòu sì lǐ ér dēng huì xiān jué dǐng, zé dōng jiè dà shān jù chū qí xià, wú lùn xiāo qū yīng gǎn yǐ. zì huì xiān xī zhì nán fēng bǎi lǐ, dōng nán dǐ jiàn níng xiàn yì bǎi lǐ. qí cè yǒu shù jiā xié jiè mí yáng dòng nán, wèi dà shān liáo jué chù.
初九日　寫十二詩付崑即昆石上人，已上午矣。即從草塘左循崖南下，路甚微削，伏深草中，或隱或現。直下三里，則溪自簫曲之後直從東南，與外層巨山夾而成者。蓋此山即閩界，其東北度而為簫曲，西北度而為應感峰、會仙峰，兩腋溪流夾而西去，猶屬新城也。簫曲南溪之上，有居民數家，燕通「藝」，種植山種姜芋茶竹為業，地名坂鋪。由此溪渡，東南上嶺一里，則平轉山腰。又南二里，復直上山頂。又二里，南下而東上，至應感岩。其岩西向，巨壑矗峭，環成一窩，置室於中，自下望之，真憑虛綴壁也。石崖之頂尚高一里，崖僧留飯後，即從崖側躡蹬而登，以為諸峰莫高於此；既登而後知會仙之更高於眾也。應感二峰連起，東屬於大山，其屬處過脊甚峭。北流之水出於坂鋪，南流之水即從會仙峰北向而去，自應感、會仙西流之水止此。余蓋從應感南下三里，過此一水復南上，則會仙北屬大山之脊也。脊東之水西出會仙之南，其南又有大山，東北而屬於應感後之大山，夾此水西去，其中塢落為九坊，乃新城之五十一都也。對會仙之山名迷陽洞，南即為邵武之建寧，其大山東南為泰寧，其西南為建昌之廣昌，則會仙南之大山，乃南龍北來東轉之處也。自過脊至會仙，〔望之甚近，而連逾四峰皆峭刻。〕其下亂壑縱橫，匯水成潭，疑所云金龜湖即此水也。〔四下四上，又四里而登會仙絕頂，則東界大山俱出其下，無論簫曲、應感矣。自會仙西至南豐百里，東南抵建寧縣亦百里。其側有數家斜界迷陽洞南，為大山寥絕處。〕

chū shí rì　 yóu huì xiān fēng xī xià, shí lǐ guò xī, jí yīng gǎn xī nán lái xī yě. yòu wǔ lǐ wèi guān gōng ào. yòu wǔ lǐ, xià bù. yīng gǎn xī zì dōng ér xī, huì xiān nán xī zì nán ér běi, jù huì yú xià bù ér běi qù. zì xià bù ér shàng, xuán yá pù bù, suí chù ér shì, yì jù huì yú xià bù. lù yóu xià bù nán ér xī, yú yī lǐng, wǔ lǐ wèi huáng shě. yòu xī nán yú èr lǐng, wǔ lǐ zhì zhāng cūn, shān shǐ dà kāi, shǐ yǒu jù luò huán huì ku n　 ku jiē shì. yǒu shuǐ zì nán ér běi, yuán zì jiàn níng xiàn qiū jiā lǐng, qù zhāng cūn nán shí wǔ lǐ, yòu wǔ shí wǔ lǐ shǐ dǐ jiàn níng yún. xī wǔ lǐ zhì róng tián, yòu xī sān lǐ guò zhǎng jiāng lǐng. yòu sān lǐ, wū shí. yǒu juǎn shí qiáo. yòu èr lǐ, shàng píng. suí xī xī nán sì lǐ, yǒu dà xī zì xī nán xiàng dōng běi, fù sù zhī. xī sān lǐ, guò mù qiáo, sù běi lái xiǎo xī, dù xiǎo shí qiáo, běi shàng lǐng. sān lǐ, wèi chá wù ào. yòu xī sān lǐ, wèi hé mù lǐng. yuè lǐng, xī nán èr lǐ, sù méi yuán.
初十日　由會仙峰西下，十里過溪，即應感西南來溪也。又五里為官公坳。又五里，下埔。應感溪自東而西，會仙南溪自南而北，俱會於下埔而北去。〔自下埔而上，懸崖瀑布，隨處而是，亦俱會於下埔。〕路由下埔南而西，逾一嶺，五里為黃舍。又西南逾二嶺，五里至章村，山始大開，始有聚落闤闠kuán　kuì街市。〔有水自南而北，源自建寧縣邱家嶺，去章村南十五里，又五十五里始抵建寧雲。〕西五里至容田，又西三里過長江嶺。又三里，烏石。有卷石橋。又二里，上坪。隨溪西南四里，有大溪自西南向東北，復溯之。西三里，過木橋，溯北來小溪，渡小石橋，北上嶺。三里，為茶塢坳。又西三里，為何木嶺。越嶺，西南二里，宿梅源。

shí yī rì　 dōng fāng zhà bái, zì méi yuán sù xiǎo liú xī shàng yī lǐng. lù yīng dù gǔ méi yuán zhì huáng pó sān shí lǐ, huáng pó zhì xiàn sān shí lǐ. ér xī, yīn xiē diàn zhǔ rén yán, jìng cóng běi zhí shàng lǐng. sān lǐ, yú lǐng běi, tiān jiàn míng, wèn zhī tú rén, shǐ zhī qí wù. nǎi cóng lǐng cè jìng dào zhuǎn ér nán, yuè lǐng liǎng zhòng, gòng sì lǐ dé yī cūn wù, xún zhī, yuē: cǐ lǐng jí nán fēng jiè yě. lǐng běi shuǐ xià xīn chéng, lǐng nán xià yǒng fēng cǐ chù yǒng fēng kǒng wèi nán fēng zhī wù, yīn wèi yǒng fēng lí cǐ dì shén yuǎn, dàn suí xiǎo shuǐ nán xíng yī lǐ, kě dé dà dào. cóng zhī, zhì jì j zhǐ shuǐ biān, mǐn fāng yán chēng pù bù yì wèi jì shàng wù shǐ yǔ méi yuán dà dào hé. qí chù píng chóu yī huán, sì shān rào hè, yǐ wèi xià tǔ yǐ. yǐ ér liú hū xià zhuì, dǎo jí ér xià, zuì xià suì chéng yī pù, nǎi zhī wǔ xiè má gū zhī míng, yǐ xìng ér dú zhe yě. shì míng jì shān zào, qù méi yuán shǐ wǔ lǐ, yú yū zuò shí lǐ xíng yǐ. shuǐ shàng rén jiā wèi jì shàng, shuǐ xià rén jiā wèi jì xià. yòu wǔ lǐ, xià jiā qiáo, yòu wǔ lǐ, ní gū ào, tú zhōng yǒu liǎng xiǎo shuǐ zì běi lái hé. yòu wǔ lǐ, gān chāng qiáo, yǐ shèng fá. yòu wǔ lǐ, cāng làng qiáo. yòu wǔ lǐ, huáng pó qiáo. yǒu yī xī zì běi lái, qiáo liáng běi xī shàng, shuǐ zì qiáo nán chū, yǔ jì shàng zhī shuǐ hé, gòng xià nán shān qù ér lù lù yóu běi lǐng rù shān, yū huí lǐng shàng. běi xíng wǔ lǐ, yuē cáng shí lǐng. yòu sān lǐ, yòu guò yī xiǎo xī, yì zì běi ér nán. yuè ér xī, èr lǐ, wèi sī jiǔ pù. pù yǒu xiǎo qiáo, qiáo xià xì liú shǐ xī xiàng xíng, lù fù suí zhī. wǔ lǐ, xī zhì lái bēi qiáo. yòu yī xī pō dà, zì běi lái huì, tóng guò qiáo xià ér jì shàng dà xī yì zì nán lái huì, suì tóng zhù ér běi. yòu yī lǐ, xī zhī dōng yǒu shī shān, xī yǒu xiàng shān, shī shān shí dú tū wù, ér xiàng shān bàn wèi fǔ jīn suǒ záo. èr shān jǐn shù shuǐ kǒu, jià shí liáng qí zhōng, yuē shí jiā qiáo, xī zì qiáo xià jù běi qù, lù zì qiáo shàng xī xiàng fǔ. dù qiáo yī lǐ, yòu yǒu xiǎo xī zì nán ér běi, yì yǒu shí liáng kuà qí shàng. yòu sān lǐ, shàng ài jiā lǐng. yòu shí lǐ zhì nán fēng, rù chéng dōng mén. sān lǐ, chū xī mén, zé xū jiāng zì xī nán dǐ xī mén, rào nán mén ér běi zhuǎn, jīng dōng mén ér běi xià, xiǎng yǔ jì shàng zhī shuǐ huì yú chéng běi zhī xià liú yě. xī mén wài bīn xī àn, zé shí tū xī yá, záo dào qí jiān, jià fú gé yú shàng. bīn jiāng dài chéng, shén kě tiào wàng, yǐ xíng jí bù jí dēng. yòu xī wǔ lǐ, yī xī zì běi lái, dù qí qiáo yòu yī xī zì xī lái, jí sù zhī xíng. yǒu shù jiā zài xī shàng, yuē sān jiāng kǒu, xiǎng jí èr xī yǔ xū jiāng hé, gù míng yě.
十一日　東方乍白，自梅源溯小流西上一嶺。路應度谷梅源至黃婆三十里，黃婆至縣三十里。而西，因歇店主人言，竟從北直上嶺。三里，逾嶺北，天漸明，問之途人，始知其誤。乃從嶺側徑道轉而南，越嶺兩重，共四里得一村塢，詢之，曰：「此嶺即南豐界也。嶺北水下新城，嶺南下永豐此處『永豐』恐為『南豐』之誤，因為永豐離此地甚遠，但隨小水南行一里，可得大道。」從之，至漈jì指水邊，閩方言稱瀑布亦為漈上塢始與梅源大道合。其處平疇一環，四山繞壑，以為下土矣。已而流忽下墜，搗級而下，最下遂成一瀑，乃知五泄、麻姑之名，以幸而獨著也。是名漈山灶，去梅源始五里，余迂作十里行矣。水上人家為「漈上」，水下人家為「漈下」。又五里，夏家橋，又五里，尼姑坳，途中有兩小水自北來合。又五里，乾昌橋，已勝筏。又五里，滄浪橋。又五里，黃婆橋。有一溪自北來，橋樑北溪上，水自橋南出，與漈上之水合，共下南山去；而陸路由北嶺入山，迂迴嶺上。北行五里，曰藏石嶺。又三里，又過一小溪，亦自北而南。越而西，二里，為思久鋪。鋪有小橋，橋下細流始西向行，路復隨之。五里，西至來陂橋。又一溪頗大，自北來會，同過橋下；而漈上大溪亦自南來會，遂同注而北。又一里，溪之東有獅山，西有象山，獅山石獨突兀，而象山半為斧斤所鑿。二山緊束水口，架石樑其中，曰石家橋，溪自橋下俱北去，路自橋上西向府。渡橋一里，又有小溪自南而北，亦有石樑跨其上。又三里，上艾家嶺。又十里至南豐，入城東門。三里，出西門，則盱江自西南抵西門，繞南門而北轉，經東門而北下，想與漈上之水會於城北之下流也。西門外瀕溪岸，則石突溪崖，鑿道其間，架佛閣於上。瀕江帶城，甚可眺望，以行急不及登。又西五里，一溪自北來，渡其橋；又一溪自西來，即溯之行。有數家在溪上，曰三江口，想即二溪與盱江合，故名也。

shí èr rì　 dōng fāng fǔ bái, cóng sān jiāng xī dù xī, xún zuǒ lù xíng, lù jiàn wēi. liù qī lǐ, rì chū, rù shān kǒu, jū shě yī èr jiā, qù lù pō yáo. xiān shì, yǒu yán sān jiāng zài jìn shí lǐ, yǒu shān kǒu kě sù zhě, yú jì yà qí jìn, yòu yí qí jū zhě zhī guǎ. lián yú èr lǐng, sān lǐ, yù lái rén xún zhī, yuē: cuò yǐ! zhèng dào zài nán, cóng sān jiāng dù xī yǐ wù yě. zhǐ yú nán xún xiǎo lù zhuǎn. gài qí lǐng xī běi wèi wú kēng, dōng nán wèi dōng kēng, qù sān jiāng yǐ shí lǐ yǐ. nǎi cóng nán zhuǎn xià yī kēng, dé jū mín fù zhǐ shàng lǐng, gòng wǔ lǐ, zhì hòu ā dà shān. cóng qí xī běi xiǎo lù zhí shàng èr lǐ, zé yī xiǎo miào dāng lù qí. cóng miào xī běi píng xún shān bàn yīn yá ér xíng, yòu èr lǐ ér zhì yī shān guò jí chù, nán běi jù yǒu lù, ér xī xiàng dēng lǐng yí lù dú zè, suì niè zhī xíng. jì dēng yī fēng, jí zhuǎn rù shān xiá. qí xiá yǒu xī zài xià, zì xī ér dōng, dōng kǒu pò bì ér xià wǎn w n kǒu yī fēng, xī nán bàn bì, zhí qīng zhì dǐ, shí gǔ rú xuē tiě lù zài qí duì yá. xún xiá yīn xī rén, zì guò jí dēng lǐng zhì cǐ, gòng sān lǐ. yī shí fēi tū nán yá, kàn xī chēng rì, rì guāng xī yǐng, jù wèi fú dòng. xī zhōng dà shí chù lì, qí xī liǎng yá bī shù rú mén, shuǐ cóng yá zhōng zhuì bì ér xià, yíng huí dà shí ér chū, gài jūn fēng dōng xī yuán yě. yá xià xīn jià yī qiáo. dù ér běi, yòu dēng lǐng bàn lǐ, shān huí shuǐ jù, dé qí lù rù yī ān, míng lóng táng ān. yǒu dào rén yuē: xī yǒu lóng tán, lù jí bù kě rù. dé míng m ng chá, shí diǎn shù méi. chū ān, cóng zuǒ dù xiǎo xī, suì fù zhí shàng lǐng. èr lǐ, fù xún shān běi yīn yá ér xíng, lǚ yǒu fēi jiàn cóng shān diān zhuì xià, lù héng yuè jiàn shàng liú zhě wǔ liù cì, xià fù chéng xī. yòu sān lǐ, dé héng mù zhàn yá. yòu èr lǐ, zhí zhuǎn jūn fēng zhī běi, yǎng wàng fēng dǐng yóu cì tiān yě, yǒu shí jiàn zì fēng dǐng xuán āo ér xià, gài běi xī zhī yuán yǐ.
十二日　東方甫白，從三江西渡溪，循左路行，路漸微。六七里，日出，入山口，居舍一二家，去路頗遙。先是，有言三江再進十里，有山口可宿者，余既訝其近，又疑其居者之寡。連逾二嶺，三里，遇來人詢之，曰：「錯矣！正道在南，從三江渡溪已誤也。」指余南循小路轉。蓋其嶺西北為吳坑，東南為東坑，去三江已十里矣。乃從南轉下一坑，得居民復指上嶺，共五里，至後阿大山。從其西北小路直上二里，則一小廟當路岐。從廟西北平循山半陰崖而行，又二里而至一山過脊處，南北俱有路，而西向登嶺一路獨仄，遂躡之行。既登一峰，即轉入山峽。其峽有溪在下，自西而東，東口破壁而下；綰wǎn口一峰，西南半壁，直傾至底，石骨如削鐵；路在其對崖。循峽陰西人，〔自過脊登嶺至此，〕共三里。一石飛突南崖，瞰溪撐日，日光溪影，俱為浮動。溪中大石矗立，其西兩崖逼豎如門，水從崖中墜壁而下，〔瀠回大石而出，蓋軍峰東溪源也。〕崖下新架一橋。渡而北，又登嶺半里，山回水聚，得岐路入一庵，名龍塘庵。有道人曰：「西有龍潭，路棘不可入。」得茗mǐng茶，食點數枚。出庵，從左渡小溪，遂復直上嶺。二里，復循山北陰崖而行，屢有飛澗從山巔墜下，路橫越澗上〔流者五、六次，〕下復成溪。又三里，得橫木棧崖。又二里，直轉軍峰之北，仰望峰頂猶刺天也，有石澗自峰頂懸凹而下，蓋北溪之源矣。

dù xī èr bǎi bù, fù shàng yī lǐng, shǐ yǔ běi lái dà lù hé, suì gāo nán xiàng fēng dǐng, ér shàng wú zhòng fēng zhī gé yǐ. zì dōng běi lù kǒu xī shàng yī lǐ, zhì běi lǐng dù jí chù, yǒu kòng wū sān jiān, zhōng yǒu shéng chuáng tǔ zào ér wú rén jū, qí xī xià wèi yí huáng zhī dào, dōng jí suǒ cóng lái dà dào yě. zì cǐ nán shàng, záo dēng dié jí, cì dì jiān chū, dǎo kōng ér shàng, dào shén xiū guǎng, zé jìn xián jīn fù mǔ suǒ zhù ér chéng zhě. jīn míng tíng bì, zì cǐ yù shàng yù gāo, fēng qì hán lì, yǔ huì xiān yì yǐ. zì fēn dào chù zhì jué dǐng, xī zhí shàng wú qū zhuì, gòng sì qiān sān bǎi bù, dǐ jūn fēng diān. dēng dǐng xià wàng, wǔ liù jiān fēng zì xī nán piàn piàn chéng duì ér lái, nǎi mǐn zhōng lái mài yě. zhì jué dǐng zhī nán, yuán gèn wèi zhuó qí fēng, tíng tíng qiào xuē, fēi tā fēng suǒ jí. gài zì nán fēng lái, cóng chē pán lǐng nán miàn shàng, bù jí běi dào zhī pì rán jīng zhuó qí fēng zhàn shí zhuǎn yá, dù xī xiá zhōng, niè dēng pān xì, lù shén qí xiǎn. yú cóng běi dào wàng jiàn zhī, hèn bù qīn lì. běi qǐ wèi jué dǐng, zé shí wū zhōng fú, qiū wáng guō sān xiān xiàng gòng liè yān. qí běi dù zhī mài, zé kōng shì chù. qí běi yòu qǐ yī fēng, zhí zǒu ér wèi wáng xiān fēng, dōng xià ér wèi má gū, dōng běi xià ér wèi yún gài, yǐ jié jiàn chāng zhě yě. zì zhuó qí fēng jiā zhōng wàng, xià yǒu dòng qióng rán, pān qìng guà shí ér xià, rì shàng xià wǔ, zhì dòng yǐ jiàn luò yú yuān tiān sè huáng hūn, jí réng pān niè ér shàng, guān luò rì yān.
渡溪〔二百步，〕復上一嶺，始與北來大路合，遂高南向峰頂，而上無重峰之隔矣。自東北路口西上一里，至北嶺度脊處，有空屋三間，中有繩床土灶而無人居，其西下〔為〕宜黃之道，東即所從來大道也。自此南上，鑿蹬疊級，次第間出，蹈空而上，道甚修廣，則進賢金父母所助而成者。金名廷璧，自此愈上愈高，風氣寒厲，與會仙異矣。〔自分道處至絕頂，悉直上無曲墜，共四千三百步，抵軍峰巔。〕登頂下望，五六尖峰自西南片片成隊而來，乃閩中來脈也。至絕頂之南，圓亘為着棋峰，亭亭峭削，非他峰所及。〔蓋自南豐來，從車盤嶺南面上，不及北道之辟；然經着棋峰棧石轉崖，度西峽中，躡蹬攀隙，路甚奇險。余從北道望見之，恨不親歷。〕北起為絕頂，則石屋中浮，丘、王、郭三仙像共列焉。其北度之脈，則空室處。其北又起一峰，直走而為王仙峰，東下而為麻姑，東北下而為雲蓋，以結建昌者也。自着棋峰夾中望，下有洞穹然，攀箐掛石而下，日尚下午，至洞已漸落虞淵天色黃昏，亟仍攀躡而上，觀落日焉。