chū jiǔ rì xiě shí èr shī fù kūn jí kūn shí shàng rén, yǐ shàng wǔ yǐ. jí cóng cǎo táng zuǒ xún yá nán xià, lù shèn wēi xuē, fú shēn cǎo zhōng, huò yǐn huò xiàn. zhí xià sān lǐ, zé xī zì xiāo qū zhī hòu zhí cóng dōng nán, yǔ wài céng jù shān jiā ér chéng zhě. gài cǐ shān jí mǐn jiè, qí dōng běi dù ér wèi xiāo qū, xī běi dù ér wèi yīng gǎn fēng huì xiān fēng, liǎng yè xī liú jiā ér xī qù, yóu shǔ xīn chéng yě. xiāo qū nán xī zhī shàng, yǒu jū mín shù jiā, yàn tōng" yì", zhòng zhí shān zhǒng jiāng yù chá zhú wèi yè, dì míng bǎn pù. yóu cǐ xī dù, dōng nán shàng lǐng yī lǐ, zé píng zhuǎn shān yāo. yòu nán èr lǐ, fù zhí shàng shān dǐng. yòu èr lǐ, nán xià ér dōng shàng, zhì yīng gǎn yán. qí yán xī xiàng, jù hè chù qiào, huán chéng yī wō, zhì shì yú zhōng, zì xià wàng zhī, zhēn píng xū zhuì bì yě. shí yá zhī dǐng shàng gāo yī lǐ, yá sēng liú fàn hòu, jí cóng yá cè niè dēng ér dēng, yǐ wéi zhū fēng mò gāo yú cǐ jì dēng ér hòu zhī huì xiān zhī gèng gāo yú zhòng yě. yīng gǎn èr fēng lián qǐ, dōng shǔ yú dà shān, qí shǔ chù guò jí shén qiào. běi liú zhī shuǐ chū yú bǎn pù, nán liú zhī shuǐ jí cóng huì xiān fēng běi xiàng ér qù, zì yīng gǎn huì xiān xī liú zhī shuǐ zhǐ cǐ. yú gài cóng yīng gǎn nán xià sān lǐ, guò cǐ yī shuǐ fù nán shàng, zé huì xiān běi shǔ dà shān zhī jí yě. jí dōng zhī shuǐ xī chū huì xiān zhī nán, qí nán yòu yǒu dà shān, dōng běi ér shǔ yú yīng gǎn hòu zhī dà shān, jiā cǐ shuǐ xī qù, qí zhōng wù luò wèi jiǔ fāng, nǎi xīn chéng zhī wǔ shí yī dōu yě. duì huì xiān zhī shān míng mí yáng dòng, nán jí wéi shào wǔ zhī jiàn níng, qí dà shān dōng nán wèi tài níng, qí xī nán wèi jiàn chāng zhī guǎng chāng, zé huì xiān nán zhī dà shān, nǎi nán lóng běi lái dōng zhuǎn zhī chù yě. zì guò jí zhì huì xiān, wàng zhī shén jìn, ér lián yú sì fēng jiē qiào kè. qí xià luàn hè zòng héng, huì shuǐ chéng tán, yí suǒ yún jīn guī hú jí cǐ shuǐ yě. sì xià sì shàng, yòu sì lǐ ér dēng huì xiān jué dǐng, zé dōng jiè dà shān jù chū qí xià, wú lùn xiāo qū yīng gǎn yǐ. zì huì xiān xī zhì nán fēng bǎi lǐ, dōng nán dǐ jiàn níng xiàn yì bǎi lǐ. qí cè yǒu shù jiā xié jiè mí yáng dòng nán, wèi dà shān liáo jué chù.
初九日 写十二诗付崑即昆石上人,已上午矣。即从草塘左循崖南下,路甚微削,伏深草中,或隐或现。直下三里,则溪自箫曲之后直从东南,与外层巨山夹而成者。盖此山即闽界,其东北度而为箫曲,西北度而为应感峰、会仙峰,两腋溪流夹而西去,犹属新城也。箫曲南溪之上,有居民数家,燕通“艺”,种植山种姜芋茶竹为业,地名坂铺。由此溪渡,东南上岭一里,则平转山腰。又南二里,复直上山顶。又二里,南下而东上,至应感岩。其岩西向,巨壑矗峭,环成一窝,置室于中,自下望之,真凭虚缀壁也。石崖之顶尚高一里,崖僧留饭后,即从崖侧蹑蹬而登,以为诸峰莫高于此;既登而后知会仙之更高于众也。应感二峰连起,东属于大山,其属处过脊甚峭。北流之水出于坂铺,南流之水即从会仙峰北向而去,自应感、会仙西流之水止此。余盖从应感南下三里,过此一水复南上,则会仙北属大山之脊也。脊东之水西出会仙之南,其南又有大山,东北而属于应感后之大山,夹此水西去,其中坞落为九坊,乃新城之五十一都也。对会仙之山名迷阳洞,南即为邵武之建宁,其大山东南为泰宁,其西南为建昌之广昌,则会仙南之大山,乃南龙北来东转之处也。自过脊至会仙,〔望之甚近,而连逾四峰皆峭刻。〕其下乱壑纵横,汇水成潭,疑所云金龟湖即此水也。〔四下四上,又四里而登会仙绝顶,则东界大山俱出其下,无论箫曲、应感矣。自会仙西至南丰百里,东南抵建宁县亦百里。其侧有数家斜界迷阳洞南,为大山寥绝处。〕
chū shí rì yóu huì xiān fēng xī xià, shí lǐ guò xī, jí yīng gǎn xī nán lái xī yě. yòu wǔ lǐ wèi guān gōng ào. yòu wǔ lǐ, xià bù. yīng gǎn xī zì dōng ér xī, huì xiān nán xī zì nán ér běi, jù huì yú xià bù ér běi qù. zì xià bù ér shàng, xuán yá pù bù, suí chù ér shì, yì jù huì yú xià bù. lù yóu xià bù nán ér xī, yú yī lǐng, wǔ lǐ wèi huáng shě. yòu xī nán yú èr lǐng, wǔ lǐ zhì zhāng cūn, shān shǐ dà kāi, shǐ yǒu jù luò huán huì ku n ku jiē shì. yǒu shuǐ zì nán ér běi, yuán zì jiàn níng xiàn qiū jiā lǐng, qù zhāng cūn nán shí wǔ lǐ, yòu wǔ shí wǔ lǐ shǐ dǐ jiàn níng yún. xī wǔ lǐ zhì róng tián, yòu xī sān lǐ guò cháng jiāng lǐng. yòu sān lǐ, wū shí. yǒu juǎn shí qiáo. yòu èr lǐ, shàng píng. suí xī xī nán sì lǐ, yǒu dà xī zì xī nán xiàng dōng běi, fù sù zhī. xī sān lǐ, guò mù qiáo, sù běi lái xiǎo xī, dù xiǎo shí qiáo, běi shàng lǐng. sān lǐ, wèi chá wù ào. yòu xī sān lǐ, wèi hé mù lǐng. yuè lǐng, xī nán èr lǐ, sù méi yuán.
初十日 由会仙峰西下,十里过溪,即应感西南来溪也。又五里为官公坳。又五里,下埔。应感溪自东而西,会仙南溪自南而北,俱会于下埔而北去。〔自下埔而上,悬崖瀑布,随处而是,亦俱会于下埔。〕路由下埔南而西,逾一岭,五里为黄舍。又西南逾二岭,五里至章村,山始大开,始有聚落阛闠kuán kuì街市。〔有水自南而北,源自建宁县邱家岭,去章村南十五里,又五十五里始抵建宁云。〕西五里至容田,又西三里过长江岭。又三里,乌石。有卷石桥。又二里,上坪。随溪西南四里,有大溪自西南向东北,复溯之。西三里,过木桥,溯北来小溪,渡小石桥,北上岭。三里,为茶坞坳。又西三里,为何木岭。越岭,西南二里,宿梅源。
shí yī rì dōng fāng zhà bái, zì méi yuán sù xiǎo liú xī shàng yī lǐng. lù yīng dù gǔ méi yuán zhì huáng pó sān shí lǐ, huáng pó zhì xiàn sān shí lǐ. ér xī, yīn xiē diàn zhǔ rén yán, jìng cóng běi zhí shàng lǐng. sān lǐ, yú lǐng běi, tiān jiàn míng, wèn zhī tú rén, shǐ zhī qí wù. nǎi cóng lǐng cè jìng dào zhuǎn ér nán, yuè lǐng liǎng chóng, gòng sì lǐ dé yī cūn wù, xún zhī, yuē:" cǐ lǐng jí nán fēng jiè yě. lǐng běi shuǐ xià xīn chéng, lǐng nán xià yǒng fēng cǐ chù' yǒng fēng' kǒng wèi' nán fēng' zhī wù, yīn wèi yǒng fēng lí cǐ dì shén yuǎn, dàn suí xiǎo shuǐ nán xíng yī lǐ, kě dé dà dào." cóng zhī, zhì jì j zhǐ shuǐ biān, mǐn fāng yán chēng pù bù yì wèi jì shàng wù shǐ yǔ méi yuán dà dào hé. qí chù píng chóu yī huán, sì shān rào hè, yǐ wéi xià tǔ yǐ. yǐ ér liú hū xià zhuì, dǎo jí ér xià, zuì xià suì chéng yī pù, nǎi zhī wǔ xiè má gū zhī míng, yǐ xìng ér dú zhe yě. shì míng jì shān zào, qù méi yuán shǐ wǔ lǐ, yú yū zuò shí lǐ xíng yǐ. shuǐ shàng rén jiā wèi" jì shàng", shuǐ xià rén jiā wèi" jì xià". yòu wǔ lǐ, xià jiā qiáo, yòu wǔ lǐ, ní gū ào, tú zhōng yǒu liǎng xiǎo shuǐ zì běi lái hé. yòu wǔ lǐ, gān chāng qiáo, yǐ shèng fá. yòu wǔ lǐ, cāng láng qiáo. yòu wǔ lǐ, huáng pó qiáo. yǒu yī xī zì běi lái, qiáo liáng běi xī shàng, shuǐ zì qiáo nán chū, yǔ jì shàng zhī shuǐ hé, gòng xià nán shān qù ér lù lù yóu běi lǐng rù shān, yū huí lǐng shàng. běi xíng wǔ lǐ, yuē cáng shí lǐng. yòu sān lǐ, yòu guò yī xiǎo xī, yì zì běi ér nán. yuè ér xī, èr lǐ, wèi sī jiǔ pù. pù yǒu xiǎo qiáo, qiáo xià xì liú shǐ xī xiàng xíng, lù fù suí zhī. wǔ lǐ, xī zhì lái bēi qiáo. yòu yī xī pō dà, zì běi lái huì, tóng guò qiáo xià ér jì shàng dà xī yì zì nán lái huì, suì tóng zhù ér běi. yòu yī lǐ, xī zhī dōng yǒu shī shān, xī yǒu xiàng shān, shī shān shí dú tū wù, ér xiàng shān bàn wèi fǔ jīn suǒ záo. èr shān jǐn shù shuǐ kǒu, jià shí liáng qí zhōng, yuē shí jiā qiáo, xī zì qiáo xià jù běi qù, lù zì qiáo shàng xī xiàng fǔ. dù qiáo yī lǐ, yòu yǒu xiǎo xī zì nán ér běi, yì yǒu shí liáng kuà qí shàng. yòu sān lǐ, shàng ài jiā lǐng. yòu shí lǐ zhì nán fēng, rù chéng dōng mén. sān lǐ, chū xī mén, zé xū jiāng zì xī nán dǐ xī mén, rào nán mén ér běi zhuǎn, jīng dōng mén ér běi xià, xiǎng yǔ jì shàng zhī shuǐ huì yú chéng běi zhī xià liú yě. xī mén wài bīn xī àn, zé shí tū xī yá, záo dào qí jiān, jià fú gé yú shàng. bīn jiāng dài chéng, shén kě tiào wàng, yǐ xíng jí bù jí dēng. yòu xī wǔ lǐ, yī xī zì běi lái, dù qí qiáo yòu yī xī zì xī lái, jí sù zhī xíng. yǒu shù jiā zài xī shàng, yuē sān jiāng kǒu, xiǎng jí èr xī yǔ xū jiāng hé, gù míng yě.
十一日 东方乍白,自梅源溯小流西上一岭。路应度谷梅源至黄婆三十里,黄婆至县三十里。而西,因歇店主人言,竟从北直上岭。三里,逾岭北,天渐明,问之途人,始知其误。乃从岭侧径道转而南,越岭两重,共四里得一村坞,询之,曰:“此岭即南丰界也。岭北水下新城,岭南下永丰此处‘永丰’恐为‘南丰’之误,因为永丰离此地甚远,但随小水南行一里,可得大道。”从之,至漈jì指水边,闽方言称瀑布亦为漈上坞始与梅源大道合。其处平畴一环,四山绕壑,以为下土矣。已而流忽下坠,捣级而下,最下遂成一瀑,乃知五泄、麻姑之名,以幸而独著也。是名漈山灶,去梅源始五里,余迂作十里行矣。水上人家为“漈上”,水下人家为“漈下”。又五里,夏家桥,又五里,尼姑坳,途中有两小水自北来合。又五里,乾昌桥,已胜筏。又五里,沧浪桥。又五里,黄婆桥。有一溪自北来,桥梁北溪上,水自桥南出,与漈上之水合,共下南山去;而陆路由北岭入山,迂回岭上。北行五里,曰藏石岭。又三里,又过一小溪,亦自北而南。越而西,二里,为思久铺。铺有小桥,桥下细流始西向行,路复随之。五里,西至来陂桥。又一溪颇大,自北来会,同过桥下;而漈上大溪亦自南来会,遂同注而北。又一里,溪之东有狮山,西有象山,狮山石独突兀,而象山半为斧斤所凿。二山紧束水口,架石梁其中,曰石家桥,溪自桥下俱北去,路自桥上西向府。渡桥一里,又有小溪自南而北,亦有石梁跨其上。又三里,上艾家岭。又十里至南丰,入城东门。三里,出西门,则盱江自西南抵西门,绕南门而北转,经东门而北下,想与漈上之水会于城北之下流也。西门外濒溪岸,则石突溪崖,凿道其间,架佛阁于上。濒江带城,甚可眺望,以行急不及登。又西五里,一溪自北来,渡其桥;又一溪自西来,即溯之行。有数家在溪上,曰三江口,想即二溪与盱江合,故名也。
shí èr rì dōng fāng fǔ bái, cóng sān jiāng xī dù xī, xún zuǒ lù xíng, lù jiàn wēi. liù qī lǐ, rì chū, rù shān kǒu, jū shě yī èr jiā, qù lù pō yáo. xiān shì, yǒu yán sān jiāng zài jìn shí lǐ, yǒu shān kǒu kě sù zhě, yú jì yà qí jìn, yòu yí qí jū zhě zhī guǎ. lián yú èr lǐng, sān lǐ, yù lái rén xún zhī, yuē:" cuò yǐ! zhèng dào zài nán, cóng sān jiāng dù xī yǐ wù yě." zhǐ yú nán xún xiǎo lù zhuǎn. gài qí lǐng xī běi wèi wú kēng, dōng nán wèi dōng kēng, qù sān jiāng yǐ shí lǐ yǐ. nǎi cóng nán zhuǎn xià yī kēng, dé jū mín fù zhǐ shàng lǐng, gòng wǔ lǐ, zhì hòu ā dà shān. cóng qí xī běi xiǎo lù zhí shàng èr lǐ, zé yī xiǎo miào dāng lù qí. cóng miào xī běi píng xún shān bàn yīn yá ér xíng, yòu èr lǐ ér zhì yī shān guò jí chù, nán běi jù yǒu lù, ér xī xiàng dēng lǐng yí lù dú zè, suì niè zhī xíng. jì dēng yī fēng, jí zhuǎn rù shān xiá. qí xiá yǒu xī zài xià, zì xī ér dōng, dōng kǒu pò bì ér xià wǎn w n kǒu yī fēng, xī nán bàn bì, zhí qīng zhì dǐ, shí gǔ rú xuē tiě lù zài qí duì yá. xún xiá yīn xī rén, zì guò jí dēng lǐng zhì cǐ, gòng sān lǐ. yī shí fēi tū nán yá, kàn xī chēng rì, rì guāng xī yǐng, jù wèi fú dòng. xī zhōng dà shí chù lì, qí xī liǎng yá bī shù rú mén, shuǐ cóng yá zhōng zhuì bì ér xià, yíng huí dà shí ér chū, gài jūn fēng dōng xī yuán yě. yá xià xīn jià yī qiáo. dù ér běi, yòu dēng lǐng bàn lǐ, shān huí shuǐ jù, dé qí lù rù yī ān, míng lóng táng ān. yǒu dào rén yuē:" xī yǒu lóng tán, lù jí bù kě rù." dé míng m ng chá, shí diǎn shù méi. chū ān, cóng zuǒ dù xiǎo xī, suì fù zhí shàng lǐng. èr lǐ, fù xún shān běi yīn yá ér xíng, lǚ yǒu fēi jiàn cóng shān diān zhuì xià, lù héng yuè jiàn shàng liú zhě wǔ liù cì, xià fù chéng xī. yòu sān lǐ, dé héng mù zhàn yá. yòu èr lǐ, zhí zhuǎn jūn fēng zhī běi, yǎng wàng fēng dǐng yóu cì tiān yě, yǒu shí jiàn zì fēng dǐng xuán āo ér xià, gài běi xī zhī yuán yǐ.
十二日 东方甫白,从三江西渡溪,循左路行,路渐微。六七里,日出,入山口,居舍一二家,去路颇遥。先是,有言三江再进十里,有山口可宿者,余既讶其近,又疑其居者之寡。连逾二岭,三里,遇来人询之,曰:“错矣!正道在南,从三江渡溪已误也。”指余南循小路转。盖其岭西北为吴坑,东南为东坑,去三江已十里矣。乃从南转下一坑,得居民复指上岭,共五里,至后阿大山。从其西北小路直上二里,则一小庙当路岐。从庙西北平循山半阴崖而行,又二里而至一山过脊处,南北俱有路,而西向登岭一路独仄,遂蹑之行。既登一峰,即转入山峡。其峡有溪在下,自西而东,东口破壁而下;绾wǎn口一峰,西南半壁,直倾至底,石骨如削铁;路在其对崖。循峡阴西人,〔自过脊登岭至此,〕共三里。一石飞突南崖,瞰溪撑日,日光溪影,俱为浮动。溪中大石矗立,其西两崖逼竖如门,水从崖中坠壁而下,〔潆回大石而出,盖军峰东溪源也。〕崖下新架一桥。渡而北,又登岭半里,山回水聚,得岐路入一庵,名龙塘庵。有道人曰:“西有龙潭,路棘不可入。”得茗mǐng茶,食点数枚。出庵,从左渡小溪,遂复直上岭。二里,复循山北阴崖而行,屡有飞涧从山巅坠下,路横越涧上〔流者五、六次,〕下复成溪。又三里,得横木栈崖。又二里,直转军峰之北,仰望峰顶犹刺天也,有石涧自峰顶悬凹而下,盖北溪之源矣。
dù xī èr bǎi bù, fù shàng yī lǐng, shǐ yǔ běi lái dà lù hé, suì gāo nán xiàng fēng dǐng, ér shàng wú zhòng fēng zhī gé yǐ. zì dōng běi lù kǒu xī shàng yī lǐ, zhì běi lǐng dù jí chù, yǒu kòng wū sān jiān, zhōng yǒu shéng chuáng tǔ zào ér wú rén jū, qí xī xià wèi yí huáng zhī dào, dōng jí suǒ cóng lái dà dào yě. zì cǐ nán shàng, záo dēng dié jí, cì dì jiān chū, dǎo kōng ér shàng, dào shén xiū guǎng, zé jìn xián jīn fù mǔ suǒ zhù ér chéng zhě. jīn míng tíng bì, zì cǐ yù shàng yù gāo, fēng qì hán lì, yù huì xiān yì yǐ. zì fēn dào chù zhì jué dǐng, xī zhí shàng wú qū zhuì, gòng sì qiān sān bǎi bù, dǐ jūn fēng diān. dēng dǐng xià wàng, wǔ liù jiān fēng zì xī nán piàn piàn chéng duì ér lái, nǎi mǐn zhōng lái mài yě. zhì jué dǐng zhī nán, yuán gèn wéi zhe qí fēng, tíng tíng qiào xuē, fēi tā fēng suǒ jí. gài zì nán fēng lái, cóng chē pán lǐng nán miàn shàng, bù jí běi dào zhī pì rán jīng zhuó qí fēng zhàn shí zhuǎn yá, dù xī xiá zhōng, niè dēng pān xì, lù shén qí xiǎn. yú cóng běi dào wàng jiàn zhī, hèn bù qīn lì. běi qǐ wèi jué dǐng, zé shí wū zhōng fú, qiū wáng guō sān xiān xiàng gòng liè yān. qí běi dù zhī mài, zé kōng shì chù. qí běi yòu qǐ yī fēng, zhí zǒu ér wèi wáng xiān fēng, dōng xià ér wèi má gū, dōng běi xià ér wèi yún gài, yǐ jié jiàn chāng zhě yě. zì zhuó qí fēng jiā zhōng wàng, xià yǒu dòng qióng rán, pān qìng guà shí ér xià, rì shàng xià wǔ, zhì dòng yǐ jiàn luò yú yuān tiān sè huáng hūn, jí réng pān niè ér shàng, guān luò rì yān.
渡溪〔二百步,〕复上一岭,始与北来大路合,遂高南向峰顶,而上无重峰之隔矣。自东北路口西上一里,至北岭度脊处,有空屋三间,中有绳床土灶而无人居,其西下〔为〕宜黄之道,东即所从来大道也。自此南上,凿蹬叠级,次第间出,蹈空而上,道甚修广,则进贤金父母所助而成者。金名廷璧,自此愈上愈高,风气寒厉,与会仙异矣。〔自分道处至绝顶,悉直上无曲坠,共四千三百步,抵军峰巅。〕登顶下望,五六尖峰自西南片片成队而来,乃闽中来脉也。至绝顶之南,圆亘为着棋峰,亭亭峭削,非他峰所及。〔盖自南丰来,从车盘岭南面上,不及北道之辟;然经着棋峰栈石转崖,度西峡中,蹑蹬攀隙,路甚奇险。余从北道望见之,恨不亲历。〕北起为绝顶,则石屋中浮,丘、王、郭三仙像共列焉。其北度之脉,则空室处。其北又起一峰,直走而为王仙峰,东下而为麻姑,东北下而为云盖,以结建昌者也。自着棋峰夹中望,下有洞穹然,攀箐挂石而下,日尚下午,至洞已渐落虞渊天色黄昏,亟仍攀蹑而上,观落日焉。