yú tiáo nián ti o yòu nián xù wǔ yuè zhì, ér xuán yuè chū wǔ yuè shàng, mù yóu qiè. jiǔ nǐ lì xiāng yún, mén tài huá, yóu jiàn gé lián yún zhàn, wèi é méi xiān dǎo ér mǔ lǎo zhì yí, bù dé bù xiān shì tài hé, yóu shǔ yǒu fāng zhī yóu. dì yán jiāng sù liú, kuàng rì chí jiǔ, bù ruò lù xíng zhōu fǎn, wèi shí jiào sù. nǎi lù xíng rǔ dèng jiān, lù yǔ shǎn biàn lüè xiāng dāng, kě yǐ jiān jǐn sōng huá, cháo zōng tài yuè. suì yǐ guǐ hài tiān qǐ sān nián, gōng yuán 1623 nián zhòng chūn shuò, jué cè cóng sōng yuè dào shǐ. fán shí jiǔ rì, dǐ hé nán zhèng zhōu zhī huáng zōng diàn. yóu diàn yòu dēng shí pō, kàn shèng sēng chí. qīng quán yī hán tán, tíng bì shān bàn. shān xià shēn jiàn jiāo dié, hé h gān kū wú dī shuǐ. xià pō xíng jiàn dǐ, suí xiāng lú shān qǔ zhé nán xíng. shān xíng sān jiān rú fù dǐng, zhòng shān huán zhī, xiù sè juān juān mèi rén. jiàn dǐ luàn shí yī hè, zuò zǐ yù sè. liǎng yá shí bì wǎn zhuǎn, sè jiào chēn rùn xì zhì ér rùn zé xiǎng qīng liú wāng zhù shí, pēn zhū xiè dài, dāng gèng hé rú yě! shí lǐ, dēng shí fú lǐng. yòu wǔ lǐ, rù mì xiàn jiè, wàng sōng shān shàng zài liù shí lǐ wài. cóng qí lù dōng nán èr shí wǔ lǐ, guò mì xiàn, dǐ tiān xiān yuàn. yuàn sì tiān xiān, huáng dì zhī sān nǚ yě. bái sōng zài cí hòu zhōng tíng, xiāng chuán sān nǚ tuì gǔ qí xià. sōng dà sì rén bào, yī běn sān gàn, dǐng sǒng xiāo hàn, fū rú níng zhī, jié yú fù fěn, pán zhī qiú qū, lǜ liè wǔ fēng, áng rán yù lì bàn kōng, xún x n shí zài shì qí guān yě! zhōu yǐ shí lán. yī xuān lín běi, xuān zhōng tí yǒng jué shèng. pái huái jiǔ zhī, xià guān dī shuǐ. jiàn dào cǐ hū xià diē, yī yá shàng fù, shuǐ dī lì lì tōng lì qí xià. hái mì, réng dǐ xī mén. sān shí wǔ lǐ, rù dēng fēng jiè, yuē gěng diàn. nán xiàng shí cóng dào, suì shuì jià tíng sù, shuì tōng tuō yān.
余髫年tiáo幼年蓄五嶽志,而玄岳出五嶽上,慕尤切。久擬歷襄、鄖,捫太華,由劍閣連雲棧,為峨眉先導;而母老志移,不得不先事太和,猶屬有方之游。第沿江溯流,曠日持久,不若陸行舟返,為時較速。乃陸行汝、鄧間,路與陝、汴略相當,可以兼盡嵩、華,朝宗太岳。遂以癸亥(天啟三年,公元1623年)仲春朔,決策從嵩岳道始。凡十九日,抵河南鄭州之黃宗店。由店右登石坡,看聖僧池。清泉一涵潭,停碧山半。山下深澗交疊,涸hé乾枯無滴水。下坡行澗底,隨香爐山曲折南行。山形三尖如覆鼎,眾山環之,秀色娟娟媚人。澗底亂石一壑,作紫玉色。兩崖石壁宛轉,色較縝潤細緻而潤澤;想清流汪注時,噴珠泄黛,當更何如也!十里,登石佛嶺。又五里,入密縣界,望嵩山尚在六十里外。從岐路東南二十五里,過密縣,抵天仙院。院祀天仙,黃帝之三女也。白松在祠後中庭,相傳三女蛻骨其下。松大四人抱,一本三干,鼎聳霄漢,膚如凝脂,潔逾傅粉,蟠枝虬曲,綠鬣舞風,昂然玉立半空,洵xǘn實在是奇觀也!周以石欄。一軒臨北,軒中題詠絕盛。徘徊久之,下觀滴水。澗到此忽下跌,一崖上覆,水滴歷歷通瀝其下。還密,仍抵西門。三十五里,入登封界,曰耿店。南向石淙道,遂稅駕停宿,稅通「脫」焉。
èr shí rì cóng xiǎo jìng nán xíng èr shí wǔ lǐ, jiē tǔ gāng luàn lǒng. jiǔ zhī, dé yī xī. dù xī, nán xíng gāng jí zhōng, xià kàn zé shí cóng zài wàng yǐ. yú rù zì dà liáng jí kāi fēng zhī gǔ chēng, píng yǎn guǎng mò, gǔ chēng lù hǎi, dì yǐ dé quán wèi nán, quán yǐ dé shí yóu nán. jìn sōng shǐ dǔ wān yán zhòng fēng, yú shì běi liú yǒu jǐng xū zhū xī, nán liú yǒu yǐng shuǐ, rán jiē pán fú tǔ qì zhōng. dú dēng fēng dōng nán sān shí lǐ wèi shí cóng, nǎi sōng shān dōng gǔ zhī liú, jiāng xià rù yú yǐng. yí lù pō tuó qū qǔ, shuǐ jiē xíng dì zhōng, dào cǐ hū féng nù shí. shí lì chóng gāng shān xiá jiān, yǒu dāng guān è xiǎn zhī shì. shuǐ qìn rù xié xià, cóng cǐ shuǐ shí róng hé, qǐ biàn wàn duān. rào shuǐ zhī liǎng yá, zé wèi hú lì, wèi yàn háng: jù zhōng yāng zhě, zé wèi yǐn sì s cí xī niú, wèi wò hǔ. dī zé yǔ, gāo zé tái, yù gāo, zé shí zhī qù shuǐ yě yù yuǎn, nǎi yòu kōng qí zhōng ér wèi kū, wèi dòng. kuí gū jì yá zhī gé, yǐ xún bā chǐ wèi xún chǐ jì, jìng shuǐ zhī guò, yǐ shù zhàng jì, shuǐ xíng qí zhōng, shí zhì yú shàng, wèi tài wèi sè, wèi fū wèi gǔ, bèi jí yán lì. bù yì huáng máo bái wěi zhōng, dùn lìng rén yī xǐ chén mù yě!
二十日 從小徑南行二十五里,皆土岡亂壟。久之,得一溪。渡溪,南行岡脊中,下瞰則石淙在望矣。余入自大梁即開封之古稱,平衍廣漠,古稱「陸海」,地以得泉為難,泉以得石尤難。近嵩始睹蜿蜒眾峰,於是北流有景、須諸溪,南流有潁水,然皆盤伏土磧中。獨登封東南三十里為石淙,乃嵩山東谷之流,將下入於潁。一路陂陀屈曲,水皆行地中,到此忽逢怒石。石立崇岡山峽間,有當關扼險之勢。水沁入脅下,從此水石融和,綺變萬端。繞水之兩崖,則為鵠立,為雁行:踞中央者,則為飲兕sí雌犀牛,為臥虎。低則嶼,高則台,愈高,則石之去水也愈遠,乃又空其中而為窟,為洞。揆估計崖之隔,以尋八尺為尋尺計,竟水之過,以數丈計,水行其中,石峙於上,為態為色,為膚為骨,備極妍麗。不意黃茅白葦中,頓令人一洗塵目也!
dēng lǒng, xī xíng shí lǐ, wèi gào chéng zhèn, gǔ gào chéng xiàn dì. cè jǐng tái zài qí běi. xī běi xíng èr shí wǔ lǐ, wèi yuè miào. rù dōng huá mén shí, rì yǐ xià chōng rì luò shí fēn, yú xīn yàn lú yán, jí cóng miào dōng běi xún shān xíng. yuè pō tuó shù zhòng, shí lǐ, zhuǎn ér rù shān, dé lú yán sì. sì wài shù wǔ bù, jí yǒu liú kēng rán, xià zhuì shí xiá zhōng. liǎng páng xiá sè, yīn yūn chéng xiá. sù liú zào sì hòu, xiá dǐ chù yá, huán rú bàn guī jí bàn yuán, shàng fù xià xuē. fēi quán suí kōng ér xià, wǔ xiāo yè liàn, fēi wēi sàn mǎn yī gǔ, kě dāng wǔ yí zhī shuǐ lián. gài cǐ zhōng yǐ dé shuǐ wèi qí, ér shuǐ fù dé shí, shí fù néng zhù shuǐ, bù ní zǔ zhǐ shuǐ, yòu néng lìng shuǐ fēi xíng, zé bǐ wǔ yí wèi yóu shèng yě, pái huái qí xià, sēng fàn yīn yǐ chá diǎn xiǎng, jí fǎn yuè miào, yǐ hūn hēi.
登隴,西行十里,為告成鎮,古告成縣地。測景台在其北。西北行二十五里,為岳廟。入東華門時,日已下舂日落時分,余心艷盧岩,即從廟東北循山行。越陂陀數重,十里,轉而入山,得盧岩寺。寺外數武步,即有流鏗然,下墜石峽中。兩旁峽色,氤氳成霞。溯流造寺後,峽底矗崖,環如半規即半圓,上覆下削。飛泉隨空而下,舞綃曳練,霏微散滿一谷,可當武彝之水簾。蓋此中以得水為奇,而水復得石,石復能助水,不尼阻止水,又能令水飛行,則比武彝為尤勝也,徘徊其下,僧梵音以茶點餉,急返岳廟,已昏黑。
èr shí yī rì chén, yè yuè dì. chū diàn, dōng xiàng tài shì jué dǐng. àn sōng dāng tiān dì zhī zhōng, sì zhì pái liè cì xù wèi wǔ yuè shǒu, gù chēng sōng gāo, yǔ shǎo shì bìng zhì, xià duō dòng kū, gù yòu míng tài shì. liǎng shì xiāng wàng rú shuāng méi, rán shǎo shì lín xún, ér tài shì xióng lì chēng zūn, yǎn ruò fù yǐ y huà fǔ zhī píng fēng. zì cuì wēi yǐ shàng, lián yá héng gèn, liè zhě rú píng, zhǎn zhě rú qí, gù gèng jué yán yán. chóng fēng shǐ zì shàng gǔ, hàn wǔ yǐ sōng hū zhī yì, tè jiā sì yì. sòng shí bī jìn jīng jī, diǎn lǐ dà bèi. zhì jīn jué dǐng yóu chuán tiě liáng qiáo bì shǔ zhài zhī míng. dāng shèng zhī shí, gù xiǎng jiàn yǐ.
二十一日 晨,謁岳帝。出殿,東向太室絕頂。按嵩當天地之中,祀秩排列次序為五嶽首,故稱嵩高,與少室並峙,下多洞窟,故又名太室。兩室相望如雙眉,然少室嶙峋,而太室雄厲稱尊,儼若負扆yǐ畫斧之屏風。自翠微以上,連崖橫亘,列者如屏,展者如旗,故更覺岩岩。崇封始自上古,漢武以嵩呼之異,特加祀邑。宋時逼近京畿,典禮大備。至今絕頂猶傳鐵梁橋、避暑寨之名。當盛之時,固想見矣。
tài shì dōng nán yī zhī, yuē huáng gài fēng. fēng xià jí yuè miào, guī zhì hóng zhuàng. tíng zhōng bēi shí chù lì, jiē sòng liáo yǐ lái zhě. dēng yuè zhèng dào, nǎi zài wàn suì fēng xià, dāng tài shì zhèng nán. yú zuó qū lú yán shí, xiān guò dōng fēng, dào zhōng jiàn fēng luán xiù chū, zhōng liè rú mén, huò zhǐ wèi jīn fēng yù nǚ gōu, cóng cǐ yì yǒu lù dēng dǐng, nǎi mì qiáo yù qī wèi dǎo, jīn suì cóng cǐ shàng. jìn xiù chū chù, lù jiàn zhé, bì zhī, xiǎn jué bù néng jìng yuè yě. běi jiù tǔ shān, yī lǚ jǐn róng pān jī, yuē èr shí lǐ, suì yuè dōng fēng, yǐ zhuǎn chū liè mén zhī shàng. xī dù xiá jí. wàng jué dǐng xíng, shì rì nóng yún rú pō hēi, yú bù wèi zhǐ. zhì shì lán qì jí wù shuǐ qì yù chén, shāo kāi zé xià kàn jué bì zhòng yá, rú liè xiāo xuē yù, hé zé rú xíng dà hǎi zhōng. wǔ lǐ, dǐ tiān mén. shàng xià jiē shí yá zhòng dié, lù duō jī xuě. dǎo zhě zhǐ jùn jué chù wèi dà tiě liáng qiáo. zhé ér xī, yòu sān lǐ, rào fēng nán xià, dé dēng gāo yán. fán yán yōu zhě duō bù chàng, chàng zhě yòu shǎo huí cáng yìng dài zhī zhì. cǐ yán shàng yǐ céng yá, xià lín jué hè, dòng mén zhòng luán yōng hù, zuǒ yòu huán yǐ tái zhàng. chū rù, yǒu dòng yá rán, dòng bì xié tòu chuān xíng shù wǔ bù, yá hū zhōng duàn wǔ chǐ, mò kě zhe zhǐ. dǎo zhě gù lǎo qiáo, juàn jié mǐn jié, juàn yīn ju n rú yuán hóu, cè shēn yuè guò duì yá, qǔ mù èr zhī, héng jià wèi gé dào. jì dù, zé yán qióng rán shàng fù, zhōng yǒu rǔ quán dān zào shí tà zhū shèng. cóng yán cè jī ér shàng, gèng dé yī tái, sān miàn xuán jué hè zhōng. dǎo zhě yuē: xià kě kàn dēng fēng, yuǎn jí jī yǐng. shí nóng wù sì sāi, dōu wú suǒ jiàn. chū yán, zhuǎn běi èr lǐ, dé bái hè guān zhǐ. zhǐ zài shān píng, qù xiǎn jiù yí, gū sōng tǐng lì yǒu kuàng zhì. yòu běi shàng sān lǐ, shǐ jī jué dǐng, yǒu zhēn wǔ miào sān yíng. cè yī jǐng, shén yíng, yuē yù jǐng, sòng zhēn zōng bì shǔ suǒ jùn wā jué shū dǎo yě.
太室東南一支,曰黃蓋蜂。峰下即岳廟,規制宏壯。庭中碑石矗立,皆宋、遼以來者。登岳正道,乃在萬歲峰下,當太室正南。余昨趨盧岩時,先過東峰,道中見峰巒秀出,中裂如門,或指為金峰玉女溝,從此亦有路登頂,乃覓樵預期為導,今遂從此上。近秀出處,路漸折,避之,險絕不能徑越也。北就土山,一縷僅容攀躋,約二十里,遂越東峰,已轉出裂門之上。西度狹脊。望絕頂行,是日濃雲如潑黑,余不為止。至是嵐氣即霧水氣愈沉,稍開則下瞰絕壁重崖,如列綃削玉,合則如行大海中。五里,抵天門。上下皆石崖重疊,路多積雪。導者指峻絕處為大鐵梁橋。折而西,又三里,繞峰南下,得登高岩。凡岩幽者多不暢,暢者又少回藏映帶之致。此岩上倚層崖,下臨絕壑,洞門重巒擁護,左右環倚台嶂。初入,有洞岈然,洞壁斜透;穿行數武步,崖忽中斷五尺,莫可着趾。導者故老樵,狷捷敏捷,狷音juàn如猿猴,側身躍過對崖,取木二枝,橫架為閣道。既度,則岩穹然上覆,中有乳泉、丹灶、石榻諸勝。從岩側躋而上,更得一台,三面懸絕壑中。導者曰:「下可瞰登封,遠及箕、潁。」時濃霧四塞,都無所見。出岩,轉北二里,得白鶴觀址。址在山坪,去險就夷,孤松挺立有曠致。又北上三里,始躋絕頂,有真武廟三楹。側一井,甚瑩,曰御井,宋真宗避暑所浚挖掘疏導也。
fàn zhēn wǔ miào zhōng. wèn xià shān dào, dǎo zhě yuē: zhèng dào cóng wàn suì fēng dǐ lù èr shí lǐ. ruò cóng xī gōu xuán liū ér xià, kě shěng qí bàn, rán lù jí xiǎn jùn. yú sè xǐ, wèi sōng wú qí, yǐ wú xiǎn ěr. jí cóng zhī, suì cè zhàng qián. shǐ yóu yī yán líng shí, pī cóng tiáo yǐ jiàng. jì ér cóng liǎng shí xiá liū zhōng zhí xià, yǎng wàng jiā yá bī tiān. xiān shì fēng dǐng wù dī rú yǔ, zhì cǐ jiàn kāi, jǐng yì jiàn qí. rán jiē chuí gōu tuō dèng, wú lùn bù néng xíng, qiě bù néng zhǐ. yù xià, yá shì yù zhuàng, yī xiá qióng, fù zhuǎn yī xiá. wú mù bù shǐ páng shùn mù bù xié shì, wú zú bù róng qiú chù xī yě. rú shì shí lǐ, shǐ chū xiá, dǐ píng dì, dé zhèng dào. guò wú jí dòng. xī yuè lǐng, qū cǎo mǎng zhōng, wǔ lǐ, dé fǎ huáng sì. sì yǒu jīn lián huā, wèi tè chǎn, tā chù suǒ wú. shān yǔ hū lái, suì jiè tà sēng liáo li o xiǎo wū. qí dōng shí fēng jiā zhì, měi yuè chū shēng, zhèng cóng xiá zhōng chū, suǒ chēng sōng mén dài yuè yě, jì yú suǒ xià zhī xiá, jí zài qí shàng, jīn zuò duì zhī, zhǐ jué yún qì chū méi, ān zhī shēn zì cǐ zhōng lái yě.
飯真武廟中。問下山道,導者曰:「正道從萬歲峰抵麓二十里。若從西溝懸溜而下,可省其半,然路極險峻。」余色喜,謂嵩無奇,以無險耳。亟從之,遂策杖前。始猶依岩凌石,披叢條以降。既而從兩石峽溜中直下,仰望夾崖逼天。先是峰頂霧滴如雨,至此漸開,景亦漸奇。然皆垂溝脫磴,無論不能行,且不能止。愈下,崖勢愈壯,一峽窮,復轉一峽。吾目不使旁瞬目不斜視,吾足不容求處息也。如是十里,始出峽,抵平地,得正道。過無極洞。西越嶺,趨草莽中,五里,得法皇寺。寺有金蓮花,為特產,他處所無。山雨忽來,遂借榻僧寮liáo小屋。其東石峰夾峙,每月初生,正從峽中出,所稱「嵩門待月」也,計余所下之峽,即在其上,今坐對之,只覺雲氣出沒,安知身自此中來也。
èr shí èr rì chū shān, dōng xíng wǔ lǐ, dǐ sōng yáng gōng fèi zhǐ. wéi sān jiāng jūn bǎi yù rán rú shān zhǐ bǎi shù yù yù cōng cōng gàn dà zhī fán, hàn suǒ fēng yě dà zhě wéi qī rén, zhōng zhě wǔ, xiǎo zhě sān. bǎi zhī běi, yǒu shì sān yíng, cí èr chéng xiān shēng zhǐ chéng yí chéng hào. bǎi zhī xī, yǒu jiù diàn shí zhù yī, dà bàn méi yú tǔ, shàng duō sòng rén tí míng, kě biàn zhě wèi fàn yáng zǔ wú zé shàng gǔ kòu wǔ zhòng jí sū cái wēng shù rén ér yǐ. bǎi zhī xī nán, xióng bēi jié rán, sì miàn kè jiāo chī yī zhǒng lóng shén jīng. yòu zé wèi táng bēi, péi jiǒng zhuàn wén, xú hào bā fēn shū shū fǎ zhī yī zhǒng yě. yòu dōng èr lǐ, guò chóng fú gōng gù zhǐ, yòu míng wàn shòu gōng, wèi sòng zǎi xiàng tí diǎn chù. yòu dōng wèi qǐ mǔ shí, dà rú shù jiān wū, cè yǒu yī píng shí rú dǐ. yòu dōng bā lǐ, hái fàn yuè miào, kàn sòng yuán bēi.
二十二日 出山,東行五里,抵嵩陽宮廢址。惟三將軍柏郁然如山指柏樹鬱鬱蔥蔥干大枝繁,漢所封也;大者圍七人,中者五,小者三。柏之北,有室三楹,祠二程先生指程頤程顥。柏之西,有舊殿石柱一,大半沒於土,上多宋人題名,可辨者為范陽祖無擇、上谷寇武仲及蘇才翁數人而已。柏之西南,雄碑傑然,四面刻蛟螭一種龍甚精。右則為唐碑,裴迥撰文,徐浩八分書書法之一種也。又東二里,過崇福宮故址,又名萬壽宮,為宋宰相提點處。又東為啟母石,大如數間屋,側有一平石如砥。又東八里,還飯岳廟,看宋、元碑。
xī bā lǐ, rù dēng fēng xiàn. xī wǔ lǐ, cóng xiǎo jìng xī běi xíng. yòu wǔ lǐ, rù huì shàn sì, chá bǎng zài qí xī xiǎo xuān nèi, yuán kè yě. hòu yǒu yī shí bēi pū qiáng xià, wèi táng zhēn yuán jiè tán jì, rǔ zhōu cì shǐ lù zhǎng yuán zhuàn, hé nán lù yǐng shū. yòu xī wèi jiè tán fèi zhǐ, shí shàng kè lòu jí jīng gōng, jù duàn wěi cǎo lì. xī nán xíng wǔ lǐ, chū dà lù, yòu shí lǐ, zhì guō diàn. zhé ér xī nán, wèi shǎo lín dào. wǔ lǐ, rù sì, sù ruì guāng shàng rén fáng.
西八里,入登封縣。西五里,從小徑西北行。又五里,入會善寺,「茶榜」在其西小軒內,元刻也。後有一石碑仆牆下,為唐貞元《戒壇記》,汝州刺史陸長源撰,河南陸郢書。又西為戒壇廢址,石上刻鏤極精工,俱斷委草礫。西南行五里,出大路,又十里,至郭店。折而西南,為少林道。五里,入寺,宿瑞光上人房。
èr shí sān rì yún qì jù jǐn. rù zhèng diàn, lǐ fú bì, dēng nán zhài. nán zhài zhě, shǎo shì jué dǐng, gāo yǔ tài shì děng, ér fēng luán qiào bá, fù jiǔ dǐng lián huā zhī míng. fǔ huán qí hòu zhě wèi rǔ fēng, wān yán dōng jiē tài shì, qí yīn zé shǎo lín sì zài yān. sì shén zhěng lì, tíng zhōng xīn jiù bēi sēn liè chéng háng, jù wán shàn. jiā chí ch tái jiē shàng zhī kòng dì èr sōng, gāo wěi ér zhěng, rú yǒu chǐ dù. shǎo shì héng zhì yú qián, yǎng bù néng jiàn dǐng, yóu zhě rú miàn qiáng ér lì, zhé wèi shǎo shì yǐ yuǎn shèng. yú zuó mù rù sì, jí wèn shǎo shì dào, jù wèi xuě shēn dào jué, bì wú wǎng. fán dēng shān yǐ qíng lǎng wèi jiā. yú dēng tài shì, yún qì mí màn, huò yǐ wèi xiān líng jiàn jù, bù zhī cǐ shān kuí wú, zhèng xū zhǐ lù bàn miàn. ruò shǎo shì gōng yú yǎn yìng, suī wēi yún qǐ yí diǎn zǐ? jīn zé jì shén, shì féng qí huì, wū kě zǔ yě! nǎi cóng sì nán dù jiàn dēng shān, liù qī lǐ, dé èr zǔ ān. shān zhì cǐ hū jié rán tǔ jǐn ér shí, shí yá xià zhuì chéng kēng. kēng bàn yǒu quán, tū shí fēi xià, yì yǐ zhū lián míng zhī. yú cè zhàng dú qián, yù xià yù bù dé lù, jiǔ zhī nǎi dá, qí yán xióng tà bù rú lú yán, ér shēn qiào guò zhī. yán xià shēn tán hóng bì, jiāng xuě sì jī. zài shàng, zhì liàn dān tái. sān miàn gū xuán, xié yǐ cuì bì, yǒu tíng yuē xiǎo yǒu tiān, tàn yōu zhī jī zhǐ zú jī, cóng wèi yǒu dǐ cǐ zhě. guò cǐ jiē cóng shí jí yǎng pān zhí jī, liǎng páng wēi yá wàn rèn, shí jí xuán qí jiān, dài wú cùn tǔ, shǒu yǔ zú dài guì ér hòu dé shēng yǐ shǒu zú lái dài tì dēng shān shè bèi de quē fá ér pá shàng shān. fán qī lǐ, shǐ jī dà fēng. fēng shì kuān yǎn, xiàng zhī wēi shí, yòu jié rán hū jǐn wèi tǔ. cóng cǎo jí zhōng mǎng mǎng nán shàng, yuē wǔ lǐ, suì líng nán zhài dǐng, píng yì y zhē bì zhī tǔ shǐ jǐn. nán zhài shí shǎo shì běi dǐng, zì shǎo lín yán zhī, wèi nán zhài qù. gài qí dǐng zhōng liè, héng jiè nán běi, běi dǐng ruò zhǎn píng, nán dǐng liè jǐ zhì qí qián, xiāng qù jǐn xún zhàng, zhōng wèi shēn yá, zhí xià rú pōu. liǎng yá jiā zhōng, kēng dǐ tè qǐ yī fēng, gāo chū zhū fēng shàng, suǒ wèi zhāi xīng tái yě, wèi shǎo shì zhōng yāng. jué dǐng yǔ běi yá lí yǐ, bǐ cǐ zhǎn jué bù kě dù. fǔ zhǔ qí xià, yī sī xiāng shǔ. yú jiě yī cóng zhī, dēng qí shàng, zé nán dǐng zhī jiǔ fēng sēn lì yú qián, běi dǐng zhī bàn bì héng zhàng yú hòu, dōng xī jiē shēn kēng, fǔ bù jiàn dǐ, gāng g ng gāo kōng zhī qiáng fēng fēng zhà zhì, jǐ jiǎ hàn píng jí hóng sè de yǔ máo fēi qù.
二十三日 雲氣俱盡。入正殿,禮佛畢,登南寨。南寨者,少室絕頂,高與太室等,而峰巒峭拔,負「九鼎蓮花」之名。俯環其後者為乳峰,蜿蜒東接太室,其陰則少林寺在焉。寺甚整麗,庭中新舊碑森列成行,俱完善。夾墀chí台階上之空地二松,高偉而整,如有尺度。少室橫峙於前,仰不能見頂,游者如面牆而立,輒謂少室以遠勝。余昨暮入寺,即問少室道,俱謂雪深道絕,必無往。凡登山以晴朗為佳。余登太室,雲氣瀰漫,或以為仙靈見拒,不知此山魁梧,正須止露半面。若少室工於掩映,雖微雲豈宜點滓?今則霽甚,適逢其會,烏可阻也!乃從寺南渡澗登山,六七里,得二祖庵。山至此忽截然土盡而石,石崖下墜成坑。坑半有泉,突石飛下,亦以「珠簾」名之。余策杖獨前,愈下愈不得路,久之乃達,其岩雄拓不如盧岩,而深峭過之。岩下深潭泓碧,僵雪四積。再上,至煉丹台。三面孤懸,斜倚翠壁,有亭曰小有天,探幽之屐指足跡,從未有抵此者。過此皆從石脊仰攀直躋,兩旁危崖萬仞,石脊懸其間,殆無寸土,手與足代匱而後得升以手足來代替登山設備的缺乏而爬上山。凡七里,始躋大峰。峰勢寬衍,向之危石,又截然忽盡為土。從草棘中莽莽南上,約五里,遂凌南寨頂,屏翳yì遮蔽之土始盡。南寨實少室北頂,自少林言之,為南寨去。蓋其頂中裂,橫界南北,北頂若展屏,南頂列戟峙其前,相去僅尋丈,中為深崖,直下如剖。兩崖夾中,坑底特起一峰,高出諸峰上,所謂摘星台也,為少室中央。絕頂與北崖離倚,彼此斬絕不可度。俯矚其下,一絲相屬。余解衣從之,登其上,則南頂之九峰森立於前,北頂之半壁橫障於後,東西皆深坑,俯不見底,罡gāng高空之強風風乍至,幾假翰憑藉紅色的羽毛飛去。
cóng nán zhài dōng běi zhuǎn, xià tǔ shān, hū jiàn hǔ jī hǔ de zú yìn dà rú shēng. cǎo mǎng zhōng xíng wǔ liù lǐ, dé máo ān, jī shí chuī suǒ xié mǐ wèi zhōu, chuài sān sì wǎn, jī kě huò rán qù. qiàn ān sēng wèi yǐn lóng tán dào. xià yī fēng, fēng jí jiàn zhǎi, tǔ shí jiān chū, jí màn yì zhī, xuán zhī yǐ xíng, hū shí xuē wàn zhàng, shì bù kě dù. zhuǎn ér shàng jī, wàng fēng shì wān yán chù qū xià, ér shí xuē fù rú qián. wǎng fù bù chì shù lǐ, nǎi yū guò yī ào, yòu wǔ lǐ ér dào chū, zé lóng tán gōu yě. yǎng wàng qián mí lù chù, wēi yá yī shí jù zài wàn rèn qiào bì shàng. liú quán pēn báo qí zhōng, yá shí zhī yīn sēn zhǎn zá ji shān gāo zhuàng zhě, jù sàn chéng xiá qǐ. xiá jiā jiàn zhuǎn, liǎng yá jìng shì rú fēng fáng yàn lěi. fán wǔ lǐ, yī lóng tán chén hán yí bì, shēn bù kě guī cè liàng yǐ zhàng. yòu jīng èr lóng tán, suì chū xiá, sù shǎo lín sì.
從南寨東北轉,下土山,忽見虎跡虎的足印大如升。草莽中行五六里,得茅庵,擊石炊所攜米為粥,啜三四碗,饑渴霍然去。倩庵僧為引龍潭道。下一峰,峰脊漸窄,土石間出,棘蔓翳之,懸枝以行,忽石削萬丈,勢不可度。轉而上躋,望峰勢蜿蜒處趨下,而石削復如前。往復不啻數里,乃迂過一坳,又五里而道出,則龍潭溝也。仰望前迷路處,危崖欹石俱在萬仞峭壁上。流泉噴薄其中,崖石之陰森嶄嶻jié山高狀者,俱散成霞綺。峽夾澗轉,兩崖靜室如峰房燕壘。凡五里,一龍潭沉涵疑碧,深不可規測量以丈。又經二龍潭,遂出峽,宿少林寺。
èr shí sì rì cóng sì xī běi xíng, guò gān lù tái, yòu guò chū zǔ ān. běi sì lǐ, shàng wǔ rǔ fēng, tàn chū zǔ dòng. dòng shēn èr zhàng, kuò shā zhī jí kuān dù bù jí shēn dù, dá mó jiǔ nián miàn bì chù yě. dòng mén xià lín sì, miàn duì shǎo shì. dì wú quán, gù wú qī zhě. xià zhì chū zǔ ān, ān zhōng gōng dá mó yǐng shí. shí gāo bù jí sān chǐ, bái zhì hēi zhāng, yǎn rán hú sēng lì xiàng. zhōng diàn liù zǔ shǒu zhí bǎi, dà yǐ sān rén wéi, bēi yán zì guǎng dōng zhì bō zhōng xié zhì zhě. jiā chí èr sōng yà shǎo lín. shǎo lín sōng bǎi jù xiū wěi, bù shì yuè miào yǎn pū pán qū, cǐ sōng yì rán. xià zhì gān lù tái, tǔ fù chù qǐ, shàng yǒu cáng jīng diàn. xià tái lì diàn sān chóng, bēi jié sàn bù, mù bù xiá jiē. hòu wèi qiān fó diàn, xióng lì hǎn pǐ. chū fàn ruì guāng shàng rén shě. cè qí qū dēng fēng dào, guò xuān yuán lǐng, sù dà tún.
二十四日 從寺西北行,過甘露台,又過初祖庵。北四里,上五乳峰,探初祖洞。洞深二丈,闊殺之即寬度不及深度,達摩九年面壁處也。洞門下臨寺,面對少室。地無泉,故無棲者。下至初祖庵,庵中供達摩影石。石高不及三尺,白質黑章,儼然胡僧立像。中殿六祖手植柏,大已三人圍,碑言自廣東置缽中攜至者。夾墀二松亞少林。少林松柏俱修偉,不似岳廟偃仆盤曲,此松亦然。下至甘露台,土阜矗起,上有藏經殿。下檯曆殿三重,碑碣散布,目不暇接。後為千佛殿,雄麗罕匹。出飯瑞光上人舍。策騎趨登封道,過軒轅嶺,宿大屯。
èr shí wǔ rì xī nán xíng wǔ shí lǐ, shān gāng hū duàn, jí yī què yě, yī shuǐ nán lái jīng qí xià, shēn kě fú shù shí zhōu. yī què lián gāng, dōng xī héng gèn, shuǐ shàng biān mù qiáo zhī. dù ér xī, yá gèng wēi sǒng. yī shān jiē pī wèi yá, mǎn yá juān fú qí shàng. dà dòng shù shí, gāo jiē shù shí zhàng. dà dòng wài qiào yá zhí rù shān dǐng, dǐng jù kān xiǎo dòng, dòng jù kān fú qí nèi. suī chǐ cùn zhī fū, wú bù mǎn zhě, wàng zhī bù kě shù jì cǐ suǒ jì xù, jí zhù míng lóng mén shí kū. dòng zuǒ, quán zì shān liú xià, huì wèi fāng chí, yú xiè rù yī chuān. shān gāo bù jí bǎi zhàng, ér qīng liú cóng cóng bù jué, wèi cǐ dì suǒ nán shǎo jiàn zhī jǐng. yī què mó jiān jiē gǔ zhǐ jiē lián bù duàn fēi cháng fán shèng, wèi chǔ yù dà dào, xī běi lì guān shǎn. yú yóu cǐ qǔ xī yuè dào qù.
二十五日 西南行五十里,山岡忽斷,即伊闕也,伊水南來經其下,深可浮數石舟。伊闕連岡,東西橫亘,水上編木橋之。渡而西,崖更危聳。一山皆劈為崖,滿崖鐫佛其上。大洞數十,高皆數十丈。大洞外峭崖直入山頂,頂俱刊小洞,洞俱刊佛其內。雖尺寸之膚,無不滿者,望之不可數計此所記敘,即著名龍門石窟。洞左,泉自山流下,匯為方池,余瀉入伊川。山高不及百丈,而清流淙淙不絕,為此地所難少見之景。伊闕摩肩接轂指接連不斷非常繁盛,為楚、豫大道,西北歷關、陝。余由此取西嶽道去。