yú tiáo nián ti o yòu nián xù wǔ yuè zhì, ér xuán yuè chū wǔ yuè shàng, mù yóu qiè. jiǔ nǐ lì xiāng yún, mén tài huá, yóu jiàn gé lián yún zhàn, wèi é méi xiān dǎo ér mǔ lǎo zhì yí, bù dé bù xiān shì tài hé, yóu shǔ yǒu fāng zhī yóu. dì yán jiāng sù liú, kuàng rì chí jiǔ, bù ruò lù xíng zhōu fǎn, wéi shí jiào sù. nǎi lù xíng rǔ dèng jiān, lù yǔ shǎn biàn lüè xiāng dāng, kě yǐ jiān jǐn sōng huá, cháo zōng tài yuè. suì yǐ guǐ hài tiān qǐ sān nián, gōng yuán 1623 nián zhòng chūn shuò, jué cè cóng sōng yuè dào shǐ. fán shí jiǔ rì, dǐ hé nán zhèng zhōu zhī huáng zōng diàn. yóu diàn yòu dēng shí pō, kàn shèng sēng chí. qīng quán yī hán tán, tíng bì shān bàn. shān xià shēn jiàn jiāo dié, hé h gān kū wú dī shuǐ. xià pō xíng jiàn dǐ, suí xiāng lú shān qǔ zhé nán xíng. shān xíng sān jiān rú fù dǐng, zhòng shān huán zhī, xiù sè juān juān mèi rén. jiàn dǐ luàn shí yī hè, zuò zǐ yù sè. liǎng yá shí bì wǎn zhuǎn, sè jiào zhěn rùn xì zhì ér rùn zé xiǎng qīng liú wāng zhù shí, pēn zhū xiè dài, dāng gèng hé rú yě! shí lǐ, dēng shí fú lǐng. yòu wǔ lǐ, rù mì xiàn jiè, wàng sōng shān shàng zài liù shí lǐ wài. cóng qí lù dōng nán èr shí wǔ lǐ, guò mì xiàn, dǐ tiān xiān yuàn. yuàn sì tiān xiān, huáng dì zhī sān nǚ yě. bái sōng zài cí hòu zhōng tíng, xiāng chuán sān nǚ tuì gǔ qí xià. sōng dà sì rén bào, yī běn sān gàn, dǐng sǒng xiāo hàn, fū rú níng zhī, jié yú fù fěn, pán zhī qiú qū, lǜ liè wǔ fēng, áng rán yù lì bàn kōng, xún x n shí zài shì qí guān yě! zhōu yǐ shí lán. yī xuān lín běi, xuān zhōng tí yǒng jué shèng. pái huái jiǔ zhī, xià guān dī shuǐ. jiàn dào cǐ hū xià diē, yī yá shàng fù, shuǐ dī lì lì tōng lì qí xià. hái mì, réng dǐ xī mén. sān shí wǔ lǐ, rù dēng fēng jiè, yuē gěng diàn. nán xiàng shí cóng dào, suì shuì jià tíng sù, shuì tōng" tuō" yān.
余髫年tiáo幼年蓄五岳志,而玄岳出五岳上,慕尤切。久拟历襄、郧,扪太华,由剑阁连云栈,为峨眉先导;而母老志移,不得不先事太和,犹属有方之游。第沿江溯流,旷日持久,不若陆行舟返,为时较速。乃陆行汝、邓间,路与陕、汴略相当,可以兼尽嵩、华,朝宗太岳。遂以癸亥(天启三年,公元1623年)仲春朔,决策从嵩岳道始。凡十九日,抵河南郑州之黄宗店。由店右登石坡,看圣僧池。清泉一涵潭,停碧山半。山下深涧交叠,涸hé干枯无滴水。下坡行涧底,随香炉山曲折南行。山形三尖如覆鼎,众山环之,秀色娟娟媚人。涧底乱石一壑,作紫玉色。两崖石壁宛转,色较缜润细致而润泽;想清流汪注时,喷珠泄黛,当更何如也!十里,登石佛岭。又五里,入密县界,望嵩山尚在六十里外。从岐路东南二十五里,过密县,抵天仙院。院祀天仙,黄帝之三女也。白松在祠后中庭,相传三女蜕骨其下。松大四人抱,一本三干,鼎耸霄汉,肤如凝脂,洁逾傅粉,蟠枝虬曲,绿鬣舞风,昂然玉立半空,洵xǘn实在是奇观也!周以石栏。一轩临北,轩中题咏绝盛。徘徊久之,下观滴水。涧到此忽下跌,一崖上覆,水滴历历通沥其下。还密,仍抵西门。三十五里,入登封界,曰耿店。南向石淙道,遂税驾停宿,税通“脱”焉。
èr shí rì cóng xiǎo jìng nán xíng èr shí wǔ lǐ, jiē tǔ gāng luàn lǒng. jiǔ zhī, dé yī xī. dù xī, nán xíng gāng jí zhōng, xià kàn zé shí cóng zài wàng yǐ. yú rù zì dà liáng jí kāi fēng zhī gǔ chēng, píng yǎn guǎng mò, gǔ chēng" lù hǎi", dì yǐ dé quán wéi nán, quán yǐ dé shí yóu nán. jìn sōng shǐ dǔ wān yán zhòng fēng, yú shì běi liú yǒu jǐng xū zhū xī, nán liú yǒu yǐng shuǐ, rán jiē pán fú tǔ qì zhōng. dú dēng fēng dōng nán sān shí lǐ wèi shí cóng, nǎi sōng shān dōng gǔ zhī liú, jiāng xià rù yú yǐng. yí lù pō tuó qū qǔ, shuǐ jiē xíng dì zhōng, dào cǐ hū féng nù shí. shí lì chóng gāng shān xiá jiān, yǒu dāng guān è xiǎn zhī shì. shuǐ qìn rù xié xià, cóng cǐ shuǐ shí róng hé, qǐ biàn wàn duān. rào shuǐ zhī liǎng yá, zé wèi hú lì, wèi yàn háng: jù zhōng yāng zhě, zé wèi yǐn sì s cí xī niú, wèi wò hǔ. dī zé yǔ, gāo zé tái, yù gāo, zé shí zhī qù shuǐ yě yù yuǎn, nǎi yòu kōng qí zhōng ér wèi kū, wèi dòng. kuí gū jì yá zhī gé, yǐ xún bā chǐ wèi xún chǐ jì, jìng shuǐ zhī guò, yǐ shù zhàng jì, shuǐ xíng qí zhōng, shí zhì yú shàng, wèi tài wèi sè, wèi fū wèi gǔ, bèi jí yán lì. bù yì huáng máo bái wěi zhōng, dùn lìng rén yī xǐ chén mù yě!
二十日 从小径南行二十五里,皆土冈乱垄。久之,得一溪。渡溪,南行冈脊中,下瞰则石淙在望矣。余入自大梁即开封之古称,平衍广漠,古称“陆海”,地以得泉为难,泉以得石尤难。近嵩始睹蜿蜒众峰,于是北流有景、须诸溪,南流有颍水,然皆盘伏土碛中。独登封东南三十里为石淙,乃嵩山东谷之流,将下入于颍。一路陂陀屈曲,水皆行地中,到此忽逢怒石。石立崇冈山峡间,有当关扼险之势。水沁入胁下,从此水石融和,绮变万端。绕水之两崖,则为鹄立,为雁行:踞中央者,则为饮兕sí雌犀牛,为卧虎。低则屿,高则台,愈高,则石之去水也愈远,乃又空其中而为窟,为洞。揆估计崖之隔,以寻八尺为寻尺计,竟水之过,以数丈计,水行其中,石峙于上,为态为色,为肤为骨,备极妍丽。不意黄茅白苇中,顿令人一洗尘目也!
dēng lǒng, xī xíng shí lǐ, wèi gào chéng zhèn, gǔ gào chéng xiàn dì. cè jǐng tái zài qí běi. xī běi xíng èr shí wǔ lǐ, wèi yuè miào. rù dōng huá mén shí, rì yǐ xià chōng rì luò shí fēn, yú xīn yàn lú yán, jí cóng miào dōng běi xún shān xíng. yuè pō tuó shù zhòng, shí lǐ, zhuǎn ér rù shān, dé lú yán sì. sì wài shù wǔ bù, jí yǒu liú kēng rán, xià zhuì shí xiá zhōng. liǎng páng xiá sè, yīn yūn chéng xiá. sù liú zào sì hòu, xiá dǐ chù yá, huán rú bàn guī jí bàn yuán, shàng fù xià xuē. fēi quán suí kōng ér xià, wǔ xiāo yè liàn, fēi wēi sàn mǎn yī gǔ, kě dāng wǔ yí zhī shuǐ lián. gài cǐ zhōng yǐ dé shuǐ wèi qí, ér shuǐ fù dé shí, shí fù néng zhù shuǐ, bù ní zǔ zhǐ shuǐ, yòu néng lìng shuǐ fēi xíng, zé bǐ wǔ yí wèi yóu shèng yě, pái huái qí xià, sēng fàn yīn yǐ chá diǎn xiǎng, jí fǎn yuè miào, yǐ hūn hēi.
登陇,西行十里,为告成镇,古告成县地。测景台在其北。西北行二十五里,为岳庙。入东华门时,日已下舂日落时分,余心艳卢岩,即从庙东北循山行。越陂陀数重,十里,转而入山,得卢岩寺。寺外数武步,即有流铿然,下坠石峡中。两旁峡色,氤氲成霞。溯流造寺后,峡底矗崖,环如半规即半圆,上覆下削。飞泉随空而下,舞绡曳练,霏微散满一谷,可当武彝之水帘。盖此中以得水为奇,而水复得石,石复能助水,不尼阻止水,又能令水飞行,则比武彝为尤胜也,徘徊其下,僧梵音以茶点饷,急返岳庙,已昏黑。
èr shí yī rì chén, yè yuè dì. chū diàn, dōng xiàng tài shì jué dǐng. àn sōng dàng tiān dì zhī zhōng, sì zhì pái liè cì xù wèi wǔ yuè shǒu, gù chēng sōng gāo, yǔ shǎo shì bìng zhì, xià duō dòng kū, gù yòu míng tài shì. liǎng shì xiāng wàng rú shuāng méi, rán shǎo shì lín xún, ér tài shì xióng lì chēng zūn, yǎn ruò fù yǐ y huà fǔ zhī píng fēng. zì cuì wēi yǐ shàng, lián yá héng gèn, liè zhě rú píng, zhǎn zhě rú qí, gù gèng jué yán yán. chóng fēng shǐ zì shàng gǔ, hàn wǔ yǐ sōng hū zhī yì, tè jiā sì yì. sòng shí bī jìn jīng jī, diǎn lǐ dà bèi. zhì jīn jué dǐng yóu chuán tiě liáng qiáo bì shǔ zhài zhī míng. dāng shèng zhī shí, gù xiǎng jiàn yǐ.
二十一日 晨,谒岳帝。出殿,东向太室绝顶。按嵩当天地之中,祀秩排列次序为五岳首,故称嵩高,与少室并峙,下多洞窟,故又名太室。两室相望如双眉,然少室嶙峋,而太室雄厉称尊,俨若负扆yǐ画斧之屏风。自翠微以上,连崖横亘,列者如屏,展者如旗,故更觉岩岩。崇封始自上古,汉武以嵩呼之异,特加祀邑。宋时逼近京畿,典礼大备。至今绝顶犹传铁梁桥、避暑寨之名。当盛之时,固想见矣。
tài shì dōng nán yī zhī, yuē huáng gài fēng. fēng xià jí yuè miào, guī zhì hóng zhuàng. tíng zhōng bēi shí chù lì, jiē sòng liáo yǐ lái zhě. dēng yuè zhèng dào, nǎi zài wàn suì fēng xià, dāng tài shì zhèng nán. yú zuó qū lú yán shí, xiān guò dōng fēng, dào zhōng jiàn fēng luán xiù chū, zhōng liè rú mén, huò zhǐ wèi jīn fēng yù nǚ gōu, cóng cǐ yì yǒu lù dēng dǐng, nǎi mì qiáo yù qī wèi dǎo, jīn suì cóng cǐ shàng. jìn xiù chū chù, lù jiàn zhé, bì zhī, xiǎn jué bù néng jìng yuè yě. běi jiù tǔ shān, yī lǚ jǐn róng pān jī, yuē èr shí lǐ, suì yuè dōng fēng, yǐ zhuǎn chū liè mén zhī shàng. xī dù xiá jí. wàng jué dǐng xíng, shì rì nóng yún rú pō hēi, yú bù wéi zhǐ. zhì shì lán qì jí wù shuǐ qì yù chén, shāo kāi zé xià kàn jué bì zhòng yá, rú liè xiāo xuē yù, hé zé rú xíng dà hǎi zhōng. wǔ lǐ, dǐ tiān mén. shàng xià jiē shí yá chóng dié, lù duō jī xuě. dǎo zhě zhǐ jùn jué chù wèi dà tiě liáng qiáo. zhé ér xī, yòu sān lǐ, rào fēng nán xià, dé dēng gāo yán. fán yán yōu zhě duō bù chàng, chàng zhě yòu shǎo huí cáng yìng dài zhī zhì. cǐ yán shàng yǐ céng yá, xià lín jué hè, dòng mén zhòng luán yōng hù, zuǒ yòu huán yǐ tái zhàng. chū rù, yǒu dòng yá rán, dòng bì xié tòu chuān xíng shù wǔ bù, yá hū zhōng duàn wǔ chǐ, mò kě zhe zhǐ. dǎo zhě gù lǎo qiáo, juàn jié mǐn jié, juàn yīn ju n rú yuán hóu, cè shēn yuè guò duì yá, qǔ mù èr zhī, héng jià wèi gé dào. jì dù, zé yán qióng rán shàng fù, zhōng yǒu rǔ quán dān zào shí tà zhū shèng. cóng yán cè jī ér shàng, gèng dé yī tái, sān miàn xuán jué hè zhōng. dǎo zhě yuē:" xià kě kàn dēng fēng, yuǎn jí jī yǐng." shí nóng wù sì sāi, dōu wú suǒ jiàn. chū yán, zhuǎn běi èr lǐ, dé bái hè guān zhǐ. zhǐ zài shān píng, qù xiǎn jiù yí, gū sōng tǐng lì yǒu kuàng zhì. yòu běi shàng sān lǐ, shǐ jī jué dǐng, yǒu zhēn wǔ miào sān yíng. cè yī jǐng, shén yíng, yuē yù jǐng, sòng zhēn zōng bì shǔ suǒ jùn wā jué shū dǎo yě.
太室东南一支,曰黄盖蜂。峰下即岳庙,规制宏壮。庭中碑石矗立,皆宋、辽以来者。登岳正道,乃在万岁峰下,当太室正南。余昨趋卢岩时,先过东峰,道中见峰峦秀出,中裂如门,或指为金峰玉女沟,从此亦有路登顶,乃觅樵预期为导,今遂从此上。近秀出处,路渐折,避之,险绝不能径越也。北就土山,一缕仅容攀跻,约二十里,遂越东峰,已转出裂门之上。西度狭脊。望绝顶行,是日浓云如泼黑,余不为止。至是岚气即雾水气愈沉,稍开则下瞰绝壁重崖,如列绡削玉,合则如行大海中。五里,抵天门。上下皆石崖重叠,路多积雪。导者指峻绝处为大铁梁桥。折而西,又三里,绕峰南下,得登高岩。凡岩幽者多不畅,畅者又少回藏映带之致。此岩上倚层崖,下临绝壑,洞门重峦拥护,左右环倚台嶂。初入,有洞岈然,洞壁斜透;穿行数武步,崖忽中断五尺,莫可着趾。导者故老樵,狷捷敏捷,狷音juàn如猿猴,侧身跃过对崖,取木二枝,横架为阁道。既度,则岩穹然上覆,中有乳泉、丹灶、石榻诸胜。从岩侧跻而上,更得一台,三面悬绝壑中。导者曰:“下可瞰登封,远及箕、颍。”时浓雾四塞,都无所见。出岩,转北二里,得白鹤观址。址在山坪,去险就夷,孤松挺立有旷致。又北上三里,始跻绝顶,有真武庙三楹。侧一井,甚莹,曰御井,宋真宗避暑所浚挖掘疏导也。
fàn zhēn wǔ miào zhōng. wèn xià shān dào, dǎo zhě yuē:" zhèng dào cóng wàn suì fēng dǐ lù èr shí lǐ. ruò cóng xī gōu xuán liū ér xià, kě shěng qí bàn, rán lù jí xiǎn jùn." yú sè xǐ, wèi sōng wú qí, yǐ wú xiǎn ěr. jí cóng zhī, suì cè zhàng qián. shǐ yóu yī yán líng shí, pī cóng tiáo yǐ jiàng. jì ér cóng liǎng shí xiá liū zhōng zhí xià, yǎng wàng jiā yá bī tiān. xiān shì fēng dǐng wù dī rú yǔ, zhì cǐ jiàn kāi, jǐng yì jiàn qí. rán jiē chuí gōu tuō dèng, wú lùn bù néng xíng, qiě bù néng zhǐ. yù xià, yá shì yù zhuàng, yī xiá qióng, fù zhuǎn yī xiá. wú mù bù shǐ páng shùn mù bù xié shì, wú zú bù róng qiú chù xī yě. rú shì shí lǐ, shǐ chū xiá, dǐ píng dì, dé zhèng dào. guò wú jí dòng. xī yuè lǐng, qū cǎo mǎng zhōng, wǔ lǐ, dé fǎ huáng sì. sì yǒu jīn lián huā, wèi tè chǎn, tā chǔ suǒ wú. shān yǔ hū lái, suì jiè tà sēng liáo li o xiǎo wū. qí dōng shí fēng jiā zhì, měi yuè chū shēng, zhèng cóng xiá zhōng chū, suǒ chēng" sōng mén dài yuè" yě, jì yú suǒ xià zhī xiá, jí zài qí shàng, jīn zuò duì zhī, zhǐ jué yún qì chū mò, ān zhī shēn zì cǐ zhōng lái yě.
饭真武庙中。问下山道,导者曰:“正道从万岁峰抵麓二十里。若从西沟悬溜而下,可省其半,然路极险峻。”余色喜,谓嵩无奇,以无险耳。亟从之,遂策杖前。始犹依岩凌石,披丛条以降。既而从两石峡溜中直下,仰望夹崖逼天。先是峰顶雾滴如雨,至此渐开,景亦渐奇。然皆垂沟脱磴,无论不能行,且不能止。愈下,崖势愈壮,一峡穷,复转一峡。吾目不使旁瞬目不斜视,吾足不容求处息也。如是十里,始出峡,抵平地,得正道。过无极洞。西越岭,趋草莽中,五里,得法皇寺。寺有金莲花,为特产,他处所无。山雨忽来,遂借榻僧寮liáo小屋。其东石峰夹峙,每月初生,正从峡中出,所称“嵩门待月”也,计余所下之峡,即在其上,今坐对之,只觉云气出没,安知身自此中来也。
èr shí èr rì chū shān, dōng xíng wǔ lǐ, dǐ sōng yáng gōng fèi zhǐ. wéi sān jiāng jūn bǎi yù rán rú shān zhǐ bǎi shù yù yù cōng cōng gàn dà zhī fán, hàn suǒ fēng yě dà zhě wéi qī rén, zhōng zhě wǔ, xiǎo zhě sān. bǎi zhī běi, yǒu shì sān yíng, cí èr chéng xiān shēng zhǐ chéng yí chéng hào. bǎi zhī xī, yǒu jiù diàn shí zhù yī, dà bàn méi yú tǔ, shàng duō sòng rén tí míng, kě biàn zhě wèi fàn yáng zǔ wú zé shàng gǔ kòu wǔ zhòng jí sū cái wēng shù rén ér yǐ. bǎi zhī xī nán, xióng bēi jié rán, sì miàn kè jiāo chī yī zhǒng lóng shén jīng. yòu zé wèi táng bēi, péi jiǒng zhuàn wén, xú hào bā fēn shū shū fǎ zhī yī zhǒng yě. yòu dōng èr lǐ, guò chóng fú gōng gù zhǐ, yòu míng wàn shòu gōng, wèi sòng zǎi xiàng tí diǎn chù. yòu dōng wèi qǐ mǔ shí, dà rú shù jiān wū, cè yǒu yī píng shí rú dǐ. yòu dōng bā lǐ, hái fàn yuè miào, kàn sòng yuán bēi.
二十二日 出山,东行五里,抵嵩阳宫废址。惟三将军柏郁然如山指柏树郁郁葱葱干大枝繁,汉所封也;大者围七人,中者五,小者三。柏之北,有室三楹,祠二程先生指程颐程颢。柏之西,有旧殿石柱一,大半没于土,上多宋人题名,可辨者为范阳祖无择、上谷寇武仲及苏才翁数人而已。柏之西南,雄碑杰然,四面刻蛟螭一种龙甚精。右则为唐碑,裴迥撰文,徐浩八分书书法之一种也。又东二里,过崇福宫故址,又名万寿宫,为宋宰相提点处。又东为启母石,大如数间屋,侧有一平石如砥。又东八里,还饭岳庙,看宋、元碑。
xī bā lǐ, rù dēng fēng xiàn. xī wǔ lǐ, cóng xiǎo jìng xī běi xíng. yòu wǔ lǐ, rù huì shàn sì," chá bǎng" zài qí xī xiǎo xuān nèi, yuán kè yě. hòu yǒu yī shí bēi pū qiáng xià, wèi táng zhēn yuán jiè tán jì, rǔ zhōu cì shǐ lù zhǎng yuán zhuàn, hé nán lù yǐng shū. yòu xī wèi jiè tán fèi zhǐ, shí shàng kè lòu jí jīng gōng, jù duàn wěi cǎo lì. xī nán xíng wǔ lǐ, chū dà lù, yòu shí lǐ, zhì guō diàn. zhé ér xī nán, wèi shǎo lín dào. wǔ lǐ, rù sì, sù ruì guāng shàng rén fáng.
西八里,入登封县。西五里,从小径西北行。又五里,入会善寺,“茶榜”在其西小轩内,元刻也。后有一石碑仆墙下,为唐贞元《戒坛记》,汝州刺史陆长源撰,河南陆郢书。又西为戒坛废址,石上刻镂极精工,俱断委草砾。西南行五里,出大路,又十里,至郭店。折而西南,为少林道。五里,入寺,宿瑞光上人房。
èr shí sān rì yún qì jù jǐn. rù zhèng diàn, lǐ fó bì, dēng nán zhài. nán zhài zhě, shǎo shì jué dǐng, gāo yǔ tài shì děng, ér fēng luán qiào bá, fù" jiǔ dǐng lián huā" zhī míng. fǔ huán qí hòu zhě wèi rǔ fēng, wān yán dōng jiē tài shì, qí yīn zé shǎo lín sì zài yān. sì shén zhěng lì, tíng zhōng xīn jiù bēi sēn liè chéng háng, jù wán shàn. jiā chí ch tái jiē shàng zhī kòng dì èr sōng, gāo wěi ér zhěng, rú yǒu chǐ dù. shǎo shì héng zhì yú qián, yǎng bù néng jiàn dǐng, yóu zhě rú miàn qiáng ér lì, zhé wèi shǎo shì yǐ yuǎn shèng. yú zuó mù rù sì, jí wèn shǎo shì dào, jù wèi xuě shēn dào jué, bì wú wǎng. fán dēng shān yǐ qíng lǎng wèi jiā. yú dēng tài shì, yún qì mí màn, huò yǐ wéi xiān líng jiàn jù, bù zhī cǐ shān kuí wú, zhèng xū zhǐ lù bàn miàn. ruò shǎo shì gōng yú yǎn yìng, suī wēi yún qǐ yí diǎn zǐ? jīn zé jì shén, shì féng qí huì, wū kě zǔ yě! nǎi cóng sì nán dù jiàn dēng shān, liù qī lǐ, dé èr zǔ ān. shān zhì cǐ hū jié rán tǔ jǐn ér shí, shí yá xià zhuì chéng kēng. kēng bàn yǒu quán, tū shí fēi xià, yì yǐ" zhū lián" míng zhī. yú cè zhàng dú qián, yù xià yù bù dé lù, jiǔ zhī nǎi dá, qí yán xióng tà bù rú lú yán, ér shēn qiào guò zhī. yán xià shēn tán hóng bì, jiāng xuě sì jī. zài shàng, zhì liàn dān tái. sān miàn gū xuán, xié yǐ cuì bì, yǒu tíng yuē xiǎo yǒu tiān, tàn yōu zhī jī zhǐ zú jī, cóng wèi yǒu dǐ cǐ zhě. guò cǐ jiē cóng shí jí yǎng pān zhí jī, liǎng páng wēi yá wàn rèn, shí jí xuán qí jiān, dài wú cùn tǔ, shǒu yǔ zú dài kuì ér hòu dé shēng yǐ shǒu zú lái dài tì dēng shān shè bèi de quē fá ér pá shàng shān. fán qī lǐ, shǐ jī dà fēng. fēng shì kuān yǎn, xiàng zhī wēi shí, yòu jié rán hū jǐn wèi tǔ. cóng cǎo jí zhōng mǎng mǎng nán shàng, yuē wǔ lǐ, suì líng nán zhài dǐng, píng yì y zhē bì zhī tǔ shǐ jǐn. nán zhài shí shǎo shì běi dǐng, zì shǎo lín yán zhī, wèi nán zhài qù. gài qí dǐng zhōng liè, héng jiè nán běi, běi dǐng ruò zhǎn píng, nán dǐng liè jǐ zhì qí qián, xiāng qù jǐn xún zhàng, zhōng wèi shēn yá, zhí xià rú pōu. liǎng yá jiā zhōng, kēng dǐ tè qǐ yī fēng, gāo chū zhū fēng shàng, suǒ wèi zhāi xīng tái yě, wèi shǎo shì zhōng yāng. jué dǐng yǔ běi yá lí yǐ, bǐ cǐ zhǎn jué bù kě dù. fǔ zhǔ qí xià, yī sī xiāng shǔ. yú jiě yī cóng zhī, dēng qí shàng, zé nán dǐng zhī jiǔ fēng sēn lì yú qián, běi dǐng zhī bàn bì héng zhàng yú hòu, dōng xī jiē shēn kēng, fǔ bú jiàn dǐ, gāng g ng gāo kōng zhī qiáng fēng fēng zhà zhì, jǐ jiǎ hàn píng jiè hóng sè de yǔ máo fēi qù.
二十三日 云气俱尽。入正殿,礼佛毕,登南寨。南寨者,少室绝顶,高与太室等,而峰峦峭拔,负“九鼎莲花”之名。俯环其后者为乳峰,蜿蜒东接太室,其阴则少林寺在焉。寺甚整丽,庭中新旧碑森列成行,俱完善。夹墀chí台阶上之空地二松,高伟而整,如有尺度。少室横峙于前,仰不能见顶,游者如面墙而立,辄谓少室以远胜。余昨暮入寺,即问少室道,俱谓雪深道绝,必无往。凡登山以晴朗为佳。余登太室,云气弥漫,或以为仙灵见拒,不知此山魁梧,正须止露半面。若少室工于掩映,虽微云岂宜点滓?今则霁甚,适逢其会,乌可阻也!乃从寺南渡涧登山,六七里,得二祖庵。山至此忽截然土尽而石,石崖下坠成坑。坑半有泉,突石飞下,亦以“珠帘”名之。余策杖独前,愈下愈不得路,久之乃达,其岩雄拓不如卢岩,而深峭过之。岩下深潭泓碧,僵雪四积。再上,至炼丹台。三面孤悬,斜倚翠壁,有亭曰小有天,探幽之屐指足迹,从未有抵此者。过此皆从石脊仰攀直跻,两旁危崖万仞,石脊悬其间,殆无寸土,手与足代匮而后得升以手足来代替登山设备的缺乏而爬上山。凡七里,始跻大峰。峰势宽衍,向之危石,又截然忽尽为土。从草棘中莽莽南上,约五里,遂凌南寨顶,屏翳yì遮蔽之土始尽。南寨实少室北顶,自少林言之,为南寨去。盖其顶中裂,横界南北,北顶若展屏,南顶列戟峙其前,相去仅寻丈,中为深崖,直下如剖。两崖夹中,坑底特起一峰,高出诸峰上,所谓摘星台也,为少室中央。绝顶与北崖离倚,彼此斩绝不可度。俯瞩其下,一丝相属。余解衣从之,登其上,则南顶之九峰森立于前,北顶之半壁横障于后,东西皆深坑,俯不见底,罡gāng高空之强风风乍至,几假翰凭借红色的羽毛飞去。
cóng nán zhài dōng běi zhuǎn, xià tǔ shān, hū jiàn hǔ jī hǔ de zú yìn dà rú shēng. cǎo mǎng zhōng xíng wǔ liù lǐ, dé máo ān, jī shí chuī suǒ xié mǐ wèi zhōu, chuài sān sì wǎn, jī kě huò rán qù. qiàn ān sēng wèi yǐn lóng tán dào. xià yī fēng, fēng jí jiàn zhǎi, tǔ shí jiān chū, jí màn yì zhī, xuán zhī yǐ xíng, hū shí xuē wàn zhàng, shì bù kě dù. zhuǎn ér shàng jī, wàng fēng shì wān yán chù qū xià, ér shí xuē fù rú qián. wǎng fù bù chì shù lǐ, nǎi yū guò yī ào, yòu wǔ lǐ ér dào chū, zé lóng tán gōu yě. yǎng wàng qián mí lù chù, wēi yá yī shí jù zài wàn rèn qiào bì shàng. liú quán pēn bó qí zhōng, yá shí zhī yīn sēn zhǎn zá ji shān gāo zhuàng zhě, jù sàn chéng xiá qǐ. xiá jiā jiàn zhuǎn, liǎng yá jìng shì rú fēng fáng yàn lěi. fán wǔ lǐ, yī lóng tán chén hán yí bì, shēn bù kě guī cè liáng yǐ zhàng. yòu jīng èr lóng tán, suì chū xiá, sù shǎo lín sì.
从南寨东北转,下土山,忽见虎迹虎的足印大如升。草莽中行五六里,得茅庵,击石炊所携米为粥,啜三四碗,饥渴霍然去。倩庵僧为引龙潭道。下一峰,峰脊渐窄,土石间出,棘蔓翳之,悬枝以行,忽石削万丈,势不可度。转而上跻,望峰势蜿蜒处趋下,而石削复如前。往复不啻数里,乃迂过一坳,又五里而道出,则龙潭沟也。仰望前迷路处,危崖欹石俱在万仞峭壁上。流泉喷薄其中,崖石之阴森崭嶻jié山高状者,俱散成霞绮。峡夹涧转,两崖静室如峰房燕垒。凡五里,一龙潭沉涵疑碧,深不可规测量以丈。又经二龙潭,遂出峡,宿少林寺。
èr shí sì rì cóng sì xī běi xíng, guò gān lù tái, yòu guò chū zǔ ān. běi sì lǐ, shàng wǔ rǔ fēng, tàn chū zǔ dòng. dòng shēn èr zhàng, kuò shā zhī jí kuān dù bù jí shēn dù, dá mó jiǔ nián miàn bì chù yě. dòng mén xià lín sì, miàn duì shǎo shì. dì wú quán, gù wú qī zhě. xià zhì chū zǔ ān, ān zhōng gōng dá mó yǐng shí. shí gāo bù jí sān chǐ, bái zhì hēi zhāng, yǎn rán hú sēng lì xiàng. zhōng diàn liù zǔ shǒu zhí bǎi, dà yǐ sān rén wéi, bēi yán zì guǎng dōng zhì bō zhōng xié zhì zhě. jiā chí èr sōng yà shǎo lín. shǎo lín sōng bǎi jù xiū wěi, bù shì yuè miào yǎn pū pán qǔ, cǐ sōng yì rán. xià zhì gān lù tái, tǔ fù chù qǐ, shàng yǒu cáng jīng diàn. xià tái lì diàn sān chóng, bēi jié sàn bù, mù bù xiá jiē. hòu wèi qiān fó diàn, xióng lì hǎn pǐ. chū fàn ruì guāng shàng rén shě. cè qí qū dēng fēng dào, guò xuān yuán lǐng, sù dà tún.
二十四日 从寺西北行,过甘露台,又过初祖庵。北四里,上五乳峰,探初祖洞。洞深二丈,阔杀之即宽度不及深度,达摩九年面壁处也。洞门下临寺,面对少室。地无泉,故无栖者。下至初祖庵,庵中供达摩影石。石高不及三尺,白质黑章,俨然胡僧立像。中殿六祖手植柏,大已三人围,碑言自广东置钵中携至者。夹墀二松亚少林。少林松柏俱修伟,不似岳庙偃仆盘曲,此松亦然。下至甘露台,土阜矗起,上有藏经殿。下台历殿三重,碑碣散布,目不暇接。后为千佛殿,雄丽罕匹。出饭瑞光上人舍。策骑趋登封道,过轩辕岭,宿大屯。
èr shí wǔ rì xī nán xíng wǔ shí lǐ, shān gāng hū duàn, jí yī quē yě, yī shuǐ nán lái jīng qí xià, shēn kě fú shù shí zhōu. yī quē lián gāng, dōng xī héng gèn, shuǐ shàng biān mù qiáo zhī. dù ér xī, yá gèng wēi sǒng. yī shān jiē pī wèi yá, mǎn yá juān fú qí shàng. dà dòng shù shí, gāo jiē shù shí zhàng. dà dòng wài qiào yá zhí rù shān dǐng, dǐng jù kān xiǎo dòng, dòng jù kān fú qí nèi. suī chǐ cùn zhī fū, wú bù mǎn zhě, wàng zhī bù kě shǔ jì cǐ suǒ jì xù, jí zhù míng lóng mén shí kū. dòng zuǒ, quán zì shān liú xià, huì wèi fāng chí, yú xiè rù yī chuān. shān gāo bù jí bǎi zhàng, ér qīng liú cóng cóng bù jué, wèi cǐ dì suǒ nán shǎo jiàn zhī jǐng. yī quē mó jiān jiē gǔ zhǐ jiē lián bù duàn fēi cháng fán shèng, wèi chǔ yù dà dào, xī běi lì guān shǎn. yú yóu cǐ qǔ xī yuè dào qù.
二十五日 西南行五十里,山冈忽断,即伊阙也,伊水南来经其下,深可浮数石舟。伊阙连冈,东西横亘,水上编木桥之。渡而西,崖更危耸。一山皆劈为崖,满崖镌佛其上。大洞数十,高皆数十丈。大洞外峭崖直入山顶,顶俱刊小洞,洞俱刊佛其内。虽尺寸之肤,无不满者,望之不可数计此所记叙,即著名龙门石窟。洞左,泉自山流下,汇为方池,余泻入伊川。山高不及百丈,而清流淙淙不绝,为此地所难少见之景。伊阙摩肩接毂指接连不断非常繁盛,为楚、豫大道,西北历关、陕。余由此取西岳道去。