shí liù rì yú zàn qì zhào yù, zuò jì héng zhōu jīn xiáng fǔ shū, bǔ jì yóu zhī wèi jǐn zhě.
十六日 余暂憩赵寓,作寄衡州金祥甫书,补纪游之未尽者。
shí qī rì yǔ. yú zài qì zhào yù, zuò jiā bào bìng xiáng fǔ shū, jiǎn diǎn suǒ shì shí. shì rì xià wǔ, zhé bì zhū chéng mén, yǐ jìng pú fán líng yě. xiān shì, shù rì qián xiān lǐ chàn yǎn jù yú fān chéng hòu, yòu jià sān mù tái yú fǔ mén qián. yǒu fù mǔ jí fēi sān líng, gù sān tái. zhì shì yè èr gǔ, biàn xuán bái lián dēng yú tái zhī sì páng, zhì huǒ pào huā sǎn xi n lǐ huā yú tái shàng, fèng líng zhǔ yú zhōng, shì míng" shēng tiān tāi". sī dào guān jí fú diàn shāng jìng jiǔ, wáng má miǎn bài, fù yì jí fú zài bài, hòu nǎi chuán huǒ yǐn xiàn fā pào, huā yàn jiāo zuò, shēng zhèn chéng gǔ. shí hé chéng shì nǚ xuān guān, chà wèi bù shù jiàn zhī shèng jǔ. cù yú wǎng yù mù, yú jiāng wò bù qǐ, ér dé zhī jìng wén zhě rú cǐ.
十七日 雨。余再憩赵寓,作家报并祥甫书,简点所市石。是日下午,辄闭诸城门,以靖蒲燔灵也。先是,数日前先礼忏、演剧于藩城后,又架三木台于府门前。有父、母及妃三灵,故三台。至是夜二鼓,遍悬白莲灯于台之四旁,置火炮花霰xiàn礼花于台上,奉灵主于中,是名“升天台”。司道官吉服奠觞敬酒,王麻冕拜,复易吉服再拜,后乃传火引线发炮,花焰交作,声震城谷。时合城士女喧观,诧为不数见之盛举。促余往寓目,余僵卧不起,而得之静闻者如此。
shí bā rì tuō jìng wén cóng zhāo yún yán mì róng zhǐ shàng rén rù yù. fàn hòu, yǐ suǒ jì jīn xiáng fǔ shū jí jiā bào shí zhàng fù zhī, tuō zhuǎn zhì yú héng, zhǔ xiáng fǔ zài jì jiā zhōng.
十八日 托静闻从朝云岩觅融止上人入寓。饭后,以所寄金祥甫书及家报、石帐付之,托转致于衡,嘱祥甫再寄家中。
shí jiǔ rì yǐ xíng náng jiǎn fù zhào zhǔ rén shí yǔ. yú yǔ zhōng chū fú qiáo, jiāng fù zhōu wǎng yáng shuò. shí jí kāi zhī zhōu, ái jǐ bù kān gū rù kōng zhōu bì yǔ, yòu bù jí qù, nǎi tuō jìng wén shǒu xíng lǐ yú zhōu, yú fù rù chéng. dēng chéng lóu, yù mì xiāo yáo lóu jiù jī, yǐ wèi shǒu chéng bǎi hù zhì jiā yú zhōng. suì yóu chéng shàng nán xíng, èr lǐ, dǐ wén chāng mén. mén wài wèi wǔ shèng qiáo, lí zhī zhī liú yǔ yáng jiāng zhī fēn pài jiāo tōng yú xià. fù xún chéng wài xī guò níng yuǎn mén, nǎi nán yuè nán mén qiáo, mì mó bēi zhě, yǐ tā chū. yú chū qī mó jiàng tóng wǎng shuǐ yuè, tà lù wù guān fàn shí hú yí kè. zhì shì shī qī, nǎi fù zhì shān bié zhèng yáng zhū jūn, yǐ xiān liǎng rì èr jūn tuō rén lái zhāo yě. bǐ zhì, yòu wù bái yì zhī, míng hóng qiān, zhēn qiān qiān jūn zǐ yě. shí yáng jūn wèi zhì, yú shǎo dài zhī, yǔ dà zhì, suì zuò zhì yán tíng, fāng shēn zhǐ yù shū bǔ jì yóu, ér yáng jūn zhū jūn jì zhì, yǐ ér zhèng jūn shū xiǎo xù jiàn tóu, ér zhū jūn zhī dì dí fán yì yǐ shī kuàng ku ng zèng yǔ, yú jiāo zuò shī dá zhī. mù, dǐ shuǐ yuè yán xī zhōu zhōng, sù.
十九日 以行囊简付赵主人时雨。余雨中出浮桥,将附舟往阳朔。时即开之舟,挨挤不堪;姑入空舟避雨,又不即去,乃托静闻守行李于舟,余复入城。登城楼,欲觅逍遥楼旧迹,已为守城百户置家于中。遂由城上南行,二里,抵文昌门。门外为五胜桥,漓之支流与阳江之分派交通于下。复循城外西过宁远门,乃南越南门桥,觅摹碑者,已他出。余初期摹匠同往水月,拓陆务观、范石湖遗刻。至是失期,乃赴雉山别郑、杨诸君,以先两日二君托人来招也。比至,又晤白益之,名弘谦,真谦谦君子也。时杨君未至,余少待之,雨大至,遂坐雉岩亭,方伸纸欲书补纪游,而杨君、朱君继至,已而郑君书《小序》见投,而朱君之弟涤凡亦以诗贶kuàng赠与,余交作诗答之。暮,抵水月岩西舟中,宿。
èr shí rì zhōu yóu yù dài fù zhě chéng chuán de rén, yīn lìng gù pū zài wǎng mì tà gōng. suì tóng dǐ shuǐ yuè guān dòng, shì suǒ yù tà, bìng yǐ zhǐ jià fù zhī, qī yǐ yáng shuò yóu hái suǒ qǔ suǒ tà. shì rì bǔ jì yóu chéng yú zhōu zhōng. zhōu pō wǔ shèng qiáo xià, wǎn réng běi yí fú qiáo, yǐ jiù zhòng fù yě. shì rì qíng lì shū shén, ér shǔ qì bī rén. dāng wǔ yǒu wáng sūn wǔ rén rù zhōu qiáng gài qǐ tǎo yān, yǔ zhī shēng mǐ ér qù.
二十日 舟犹欲待附者乘船的人,因令顾仆再往觅拓工。遂同抵水月观洞,示所欲拓,并以纸价付之,期以阳朔游还索取所拓。是日补纪游程于舟中。舟泊五胜桥下,晚仍北移浮桥,以就众附也。是日晴丽殊甚,而暑气逼人。当午有王孙五人入舟强丐乞讨焉,与之升米而去。
èr shí yī rì hòu fù zhōu zhě, rì zhōng nǎi xíng. nán guò shuǐ yuè dòng dōng, yòu nán, zhì shān chuān shān dòu jī liú xiān yá tóu zhū shān, jiē cóng lù biàn yóu zhě, wéi dòu jī wèi dào, jīn zhōu chū dòu jī shān dōng lù. yá tóu yǒu shí mén jìng píng shèng, zhōu gé zhōu yǐ xíng, bù néng jìn xī. qù shěng yǐ shí lǐ. yòu dōng nán èr shí lǐ, guò lóng mén táng, jiāng liú hào rán, nán yǒu shān cuó é pián lì, qí zhōng fēng zuì gāo chù, tòu míng rú yuè guà fēng tóu, nán běi xiāng tòu. yòu dōng wǔ lǐ, zé héng shān yán wù tū jiāng yòu. jiàn zhuǎn jiàn dōng běi xíng, wǔ lǐ, zé dà xū zài jiāng yòu, hòu yǒu shān zì dōng běi yǐ lǐ lái, zhōng yǒu shuǐ kǒu, yí jí dà jiàn róng cūn zhī liú nán xià zhì cǐ zhě. yú shì nán zhuǎn yòu wǔ lǐ, jiāng yòu fù yǒu xuē yá píng lì. gòng gé jiāng wèi dòu rì jǐng, yì shù bǎi jiā zhī shì yě. yòu nán wǔ lǐ, wèi bì yá, yá lì jiāng zuǒ, yì xī xiàng lín jiāng, xià yǒu ān. héng shān bì yá èr yán jiā jiāng yòu zuǒ lì, qí shì xiāng děng, jù bù ruò xuē yá zhī chóng kuò yě. bì yá zhī nán, gé jiāng shí fēng pái liè ér qǐ, héng zhàng nán tiān, shàng fèn wēi xiù, jǐ liè wū shān, xià tū hōng yá, shù yú kuāng lǎo. yú shì è jiāng ér dōng, jiāng liú niè qí běi lù, nù tāo fān bì, céng lán dào yǐng, chì bì cǎi jī, shī qí zhuàng lì yǐ. yá jiān yī shí wén, hēi lòu bái zhāng, yǎn ruò fàn hǎi dà shì, míng yuē chén xiāng táng. qí chù nán suī chóng yuān jí zhì, ér běi àn yóu yí huō, shì wèi mài chái bù. gòng dōng wǔ lǐ, xià cùn jīn tān, zhuǎn ér nán rù shān xiá, jiāng zuǒ yòu zì shì jiē shí fēng huò pèi, zhēng qí xuàn guǐ, mí bù chū rén yì biǎo yǐ. rù xiá, yòu xià dòu mǐ tān, gòng nán wǔ lǐ, wèi nán tián zhàn. bǎi jiā zhī jù, zài jiāng dōng àn, dāng lín guì yáng shuò jiè. shān zhì shì zhuǎn xiá wèi wù, sì miàn céng wéi, jǐn shòu cǐ cūn. guò nán tián, shān sè yǐ mù, zhōu rén yè zhào bù xiū. jiāng wèi shān suǒ tuō, guǐ gu ǒu rán dōng guǐ nán, pán xiá tòu yá, èr shí wǔ lǐ, zhì huà shān, yuè yóu wèi qǐ, ér shān sè kōng méng, ruò yǐn ruò xiàn. yòu nán wǔ lǐ, wèi xīng píng. qún fēng zhì shì dōng kāi yī xì, shù jiā zhuì jiāng zuǒ, zhēn shān shuǐ zhōng kū sè yě. yuè yì cóng dōng xì zhōng chū, zhōu nǎi pō ér hòu shǔ, yǐ yǒu kè yù zǎo qǐ fù gōng chéng ěr. yóu cǐ dōng xíng, yǒu lù lù tōng gōng chéng.
二十一日 候附舟者,日中乃行。南过水月洞〔东〕,又南,〔雉山、穿山、斗鸡、刘仙、崖头诸山,皆从陆遍游者,惟斗鸡未到,今舟〕出斗鸡山东麓。〔崖头有石门净瓶胜,舟隔洲以行,不能近悉。去省已十里。〕又东南二十里,过龙门塘,江流浩然,南有山嵯峨骈立,其中峰最高处,透明如月挂峰头,南北相透。又东五里,则横山岩屼突江右。渐转渐东北行,五里,则大墟在江右,后有山自东北迤逦来,中有水口,疑即大涧榕村之流南下至此者。于是南转又五里,江右复有削崖屏立。共隔江为逗日井,亦数百家之市也。又南五里,为碧崖,崖立江左,亦西向临江,下有庵。横山、碧崖二岩夹江右左立,其势相等,俱不若削崖之崇扩也。碧崖之南,隔江石峰排列而起,横障南天,上分危岫,几埒巫山,下突轰崖,数逾匡老。于是扼江而东,江流啮其北麓,怒涛翻壁,层岚倒影,赤壁、采矶,失其壮丽矣。崖间一石纹,黑镂白章,俨若泛海大士,名曰沉香堂。其处南虽崇渊极致,而北岸犹〔夷〕豁,是为卖柴埠。共东五里,下寸金滩,转而南入山峡,江左右自是皆石峰藿珮,争奇炫诡,靡不出人意表矣。入峡,又下斗米滩,共南五里,为南田站。百家之聚,在江东岸,〔当临桂、阳朔界。〕山至是转峡为坞,〔四面层围,仅受此村。〕过南田,山色已暮,舟人夜棹不休。江为山所托,佹guǐ偶然东佹南,盘峡透崖,二十五里,至画山,月犹未起,而山色空濛,若隐若现。又南五里,为兴平。群峰至是东开一隙,数家缀江左,真山水中窟色也。月亦从东隙中出,舟乃泊而候曙,以有客欲早起赴恭城耳。由此东行,有陆路通恭城。
lí jiāng zì guì lín nán lái, liǎng yá sēn bì huí fēng, zhōng duō zhōu zhǔ fēn hé, wú fān liú zhī shí, zhí xiè zhī tuān, gù zhōu xíng qū qǔ shí xué jiān, wú fáng yè zhào dì yuè qǐ jī huǎn, àn xíng míng zhǐ, wèi miǎn chàng chàng.
〔漓江自桂林南来,两崖森壁回峰,中多洲渚分合,无翻流之石,直泻之湍,故舟行屈曲石穴间,无妨夜棹;第月起稽缓,闇行明止,未免怅怅。〕
èr shí èr rì jī míng, gōng chéng kè dēng lù qù, jí zhào zhōu nán xíng. xiǎo yuè yàng bō, qí fēng huán zhào, jué yè lái yōu qí zhī jǐng, yòu fān chū yī duàn kōng míng sè xiàng yǐ. nán sān lǐ, wèi luó sī yán. yī fēng pán xuán shàng, zhuǎn zhì jiāng yòu, gài xīng píng shuǐ kǒu shān yě. yòu qī lǐ, dōng nán chū shuǐ lǜ cūn, shān nǎi liǎn fēng. tiān yóu wèi xiǎo, nǎi yǎn péng jiù mèi. èr shí lǐ, gǔ zuò yì. yòu nán shí lǐ, zé lóng tóu shān zhēng zhēng lù gǔ, ér yáng shuò xiàn zhī sì wéi, zǎn zuò bì lián yù sǔn shì jiè yǐ.
二十二日 鸡鸣,恭城客登陆去,即棹舟南行。晓月漾波,奇峰环棹,觉夜来幽奇之景,又翻出一段空明色相矣。南三里,为螺蛳岩。〔一峰盘旋上,转峙江右,〕盖兴平水口〔山〕也。又七里,东南出水绿村,〔山乃敛峰〕。天犹未晓,乃掩篷就寐。二十里,古祚驿。又南十里,则龙头山铮铮露骨,〔而阳朔〕县之四围,攒作碧莲玉笋世界矣。
yáng shuò xiàn běi zì lóng tóu shān, nán dǐ jiàn shān, èr fēng wēi zhì, dāng lí jiāng shàng xià liú, zhōng yǒu zhǎng píng zhī dì, nǎi dōng miàn bīn jiāng, yǐ àn wèi chéng, ér nán běi shǔ yú liǎng shān, xī miàn dié yuán wèi zhì, ér nán běi zhī shǔ yì rú zhī. xī chéng zhī wài, zuì jìn zhě wèi lái xiān dòng shān, ér shí rén niú dòng lóng dòng zhū shān sēn rào yān, tōng shěng dà lù cóng zhī, gài lù cóng xī ér shuǐ cóng dōng yě. qí dōng nán mén jiàn shān zhī xià, zé nán qū píng lè, shuǐ lù zhī lù, jù tǒng yú cǐ. zhèng nán mén lù yì xī běi zhuǎn tōng shěng dào. zhí nán zé wèi nán dòu shān yán shòu diàn, jīn cóng qí páng jiàn wén chāng gé yān, wú jìng tā dá. zhèng běi jí yáng sù shān, céng fēng píng zhì, dōng jiē lóng tóu. dōng xī chéng jù shǔ yú nán yú, běi zé yǐ shān wèi zhàng, jìng wú chéng, yì wú mén yān. ér dōng běi yī mén zài běi jí gōng xià, jǐn dōng tōng jiāng shuǐ, běi dǐ yí ān cí yǔ dú shū yán ér yǐ, rán jù cǎo sāi, wú rén xíng yě. wéi dōng lín lí jiāng, kāi sān mén yǐ qǔ shuǐ. cóng dōng nán mén wài dù jiāng ér dōng, bīn jiāng zhī jù yǒu bái shā wān fó lì sī zhū chù, pō yǒu rén yān yún.
阳朔县北自龙头山,南抵鉴山,二峰巍峙,当漓江上下流,中有掌平之地,乃东面濒江,以岸为城,而南北属于两山,西面叠垣为雉,而南北之属亦如之。西城之外,最近者为来仙洞山,而石人、牛洞、龙洞诸山森绕焉,通省大路从之,盖陆从西而水从东也。其东南门鉴山之下,则南趋平乐,水陆之路,俱统于此。正南门路亦西北转通省道。直南则为南斗山延寿殿,今从其旁建文昌阁焉,无径他达。正北即阳溯山,层峰屏峙,东接龙头。东西城俱属于南隅,北则以山为障,竟无城,亦无门焉。而东北一门在北极宫下,仅东通江水,北抵仪安祠与读书岩而已,然俱草塞,无人行也。惟东临漓江,开三门以取水。从东南门外渡江而东,濒江之聚有白沙湾、佛力司诸处,颇有人烟云。
shàng wǔ dǐ chéng, rù zhèng dōng mén, jí wén miào qián, cóng qí xī rù xiàn zhì, huāng jì shén. xiàn nán bàn lǐ, yǒu qiáo yuē" shì qiáo shuāng yuè", bā jǐng zhī yī yě. qiáo xià shuǐ xī zì lóng dòng rù chéng, qiáo zhī dōng, fēi liú zhù hè. hè dà sì wǔ zhàng, sì miàn cóng shí pán tū, shì wèi lóng tán, rù ér bù yì. qiáo zhī nán yǒu fēng wēi rán dú sǒng, xún zhī tǔ rén, míng yuē yì shān, gài jí nán jiè yǐ wéi chéng zhě. qí dōng lù wèi jiàn shān sì, yì bā jǐng zhī yī." jiàn sì zhōng shēng." sì nán yǐ shān lín jiāng, tōng dào zhì mén, shì wèi dōng nán mén. shān zhī xī lù, wèi zhèng nán mén. qí nán yá zhī cè, jiān yǒu xià rú hé zhǎng, jí tǔ rén suǒ hào wèi cí shān zhě yě. cóng dōng nán mén wài xiǎo dèng, kě zhì xià bàng. yú chū dēng běi lù, jí mì dào shàng jī, gài qí shān nán dōng èr miàn jí jiù yá wèi chéng, wéi běi miàn zài chéng nèi, yǒu wēi lù jí, jiǔ wèi mǎng jí suǒ bì. nǎi pān tiáo mén xì, jiǔ zhī, zhí zào qiào bì zhī xià, mǎng jìng suì jué. fù cóng qí páng niè chán shí, yuán fēi dèng, pán xuán bàn kōng, zhōng bù néng dá. nǎi xià. yǐ guò wǔ yǐ. shí gù pū shǒu náng yú zhōu, qī hòu yú dōng nán mén wài dù bù páng. yú shì nán jīng jiàn shān sì, chū dōng nán mén, mì zhōu bù dé, dé biàn zhōu jiù cān yú shì. xún zhī dù jiāng ér dōng shí lǐ, yǒu zhuàng yuán shān, chū xī mén èr lǐ, yǒu lóng dòng yán, wèi cǐ zhōng míng shèng, cǐ wài gèng wú gǔ jī xīn qí zhe rén ěr mù zhě yǐ. jí yú mì zhōu, suì fù rù chéng, dēng jiàn shān sì, sì yǐ shān fǔ jiāng, zài cuì wēi zhōng, chéng guō dé cǐ. shěn bīn shī yún" bì lián fēng lǐ zhù rén jiā", chéng bù xū yǐ. shí wǔ rì shuò jīn xíng róng tiān qì kù rè, suì jiě yī dāng chuāng, yù yī rú shēng yǐ bā jǐng shòu gào sù. shì qiáo shuāng yuè, jiàn sì zhōng shēng, lóng dòng xiān quán, bái shā yú huǒ, bì lián bō yǐng, dōng lǐng zhāo xiá, zhuàng yuán qí mǎ, mǎ shān lán qì. fù yóu èr mén mì zhōu, zhì wén miào mén, zhōng bù dé zhōu. yú shì réng chū dōng nán mén, dù jiāng ér dōng, yī lǐ zhì bái shā wān, zé zhōu rén zhī jiā zài yān. ér zhōu pō qí nán, nǎi rù zhōu jiě yī bì shǔ, zhuó zú gū láo, jìng bù fù sōu qí ér jiù sù yān.
上午抵城,入正东门,即文庙前,从其西入县治,荒寂甚。县南半里,有桥曰“市桥双月”,八景之一也。〔桥下水西自龙洞入城,〕桥之东,飞流注壑。〔壑大四五丈,四面丛石盘突,〕是为龙潭,入而不溢。桥之南有峰巍然独耸,询之土人,名曰易山,盖即南借以为城者。其东麓为鉴山寺,亦八景之一。“鉴寺钟声。”寺南倚山临江,通道置门,是为东南门。山之西麓,为正南门。其南崖之侧,间有罅如合掌,即土人所号为雌山者也。从东南门外小磴,可至罅傍。余初登北麓,即觅道上跻,盖其山南东二面即就崖为城,惟北面在城〔内〕,有微路级,久为莽棘所蔽。乃攀条扪隙,久之,直造峭壁之下,莽径遂绝。复从其旁蹑巉石,缘飞磴,盘旋半空,终不能达。乃下。已过午矣。时顾仆守囊于舟,期候于东南门外渡埠旁。于是南经鉴山寺,出东南门,觅舟不得,得便粥就餐于市。询知渡江而东十里,有状元山,出西门二里,有龙洞岩,为此中名胜,此外更无古迹新奇著人耳目者矣。急于觅舟,遂复入城,登鉴山寺,寺倚山俯江,在翠微中,城郭得此。沈彬诗云“碧莲峰里住人家”,诚不虚矣。时午日铄金形容天气酷热,遂解衣当窗,遇一儒生以八景授告诉。市桥双月,鉴寺钟声,龙洞仙泉,白沙渔火,碧莲波影,东岭朝霞,状元骑马,马山岚气。复由二门觅舟,至文庙门,终不得舟。于是仍出东南门,渡江而东,一里至白沙湾,则舟人之家在焉。而舟泊其南,乃入舟解衣避暑,濯足沽醪,竟不复搜奇而就宿焉。
bái shā wān zài chéng dōng nán èr lǐ, mín jū pō shèng, yǒu hé pō suǒ zài yān. qí nán yǒu sān fēng bìng liè, zuì dōng yī fēng yuē bái hè shān. jiāng liú nán dǐ qí xià, qū ér dōng běi xíng, bào cǐ yī wān, shā tǔ jù bái, gù yǐ bái shā míng. qí dōng nán yī xī, nán zì èr lóng qiáo lái, běi rù jiāng. xī zài nán sān fēng zhī dōng, bī bái hè xī zhǐ chū. xī dōng yòu yǒu shù fēng, zì nán qū běi, jiè xī rù jiāng kǒu, zuì běi zhě, shū tóng shān yě, jiāng yǐ cǐ nǎi dōng běi nì zhuǎn.
白沙湾在城东南二里,民居颇盛,有河泊所在焉。其南有三峰并列,〔最东一峰曰白鹤山。〕江流南抵其下,曲而东北行,抱此一湾,沙土俱白,故以白沙名。〔其东南一溪,南自二龙桥来,北入江。溪在南三峰之东,逼白鹤西址出。溪东又有数峰,自南趋北,界溪入江口,最北者,书童山也,江以此乃东北逆转。〕