shí bā rì tiān sè míng lì, dài fū, shàng wǔ shǐ xíng. zhōu wén tāo liáng xīn gǔ yǔ mào lín shī yuǎn sòng, dìng hòu qī ér bié. dōng guò hóng shí yá xià. qí běi shí shān yǒu dòng nán xiàng, shén kōng tóng, xī bù jí dēng, zhí dōng jí chū dōng ài, kě wǔ shí lǐ zhì jiù zhōu, yòu sān shí lǐ wèi diāo cūn, yòu sān shí lǐ wèi tǔ shàng lín xiàn.
十八日天色明麗,待夫,上午始行。周文韜、粱心谷與茂林師遠送,訂後期而別。東過紅石崖下。其北石山有洞南向,甚崆峒,惜不及登,〔直東即出東隘,可五十里至舊州,又三十里為刁村,又三十里為土上林縣。
yú cóng zhèn yuǎn dào, nǎi cóng cǐ nán rù shān, tǔ shí xiāng jiān ér chū. wǔ lǐ, nán yú yī shí shān jǐ, yì zhì ài mén, shì míng gěng yè. xià lǐng dōng nán xíng, shān jiā jiān shǐ yǒu tián chóu. yòu wǔ lǐ, dé yī jù luò yuē dèng cūn jīn zuò xià dèng, huàn fū. yòu dōng rù shān xiá, guò yī jí, huàn fū yú lù.
余從鎮遠道,乃〕從此南入山,土石相間而出。五里,南逾一石山脊,亦置隘門,是名峺腋。下嶺東南行,山夾間始有田疇。又五里,得一聚落曰鄧村今作下鄧,換夫。又東入山峽,過一脊,換夫於路。
qí chù cūn zài shān běi, hū zhī ér chū. yòu èr lǐ, fàn yú è cūn. cūn rén yǐ chóng wèi è, xíng rú zhǎng shēn xī shuài, ér shǒu yǒu èr yǎn, guāng rú qīng tíng, yì yī yì yě.
其處村在山北,呼之而出。又二里,飯於咹村。村人以蟲為「咹」,形如長身蟋蟀,而首有二眼,光如蜻蜓,亦一異也。
yòu dōng nán xíng shān xiá jiān, sān lǐ, huàn fū yú běi lù. yòu dōng nán bàn lǐ, dù xiǎo xī. bàn lǐ, fù shàng tǔ shān, qí lǐng shén jùn. bàn lǐ dēng qí diān, rì yǐ mù yǐ. dōng nán xià shān yī lǐ, dǐ qí wù.
又東南行山峽間,三里,換夫於北麓。又東南半里,渡小溪。半里,復上土山,其嶺甚峻。半里登其巔,日已暮矣。東南下山一里,抵其塢。
yòu àn xíng bàn lǐ, dǐ yī cūn. shí gù nú hòu fū, hòu jiǔ ér shǐ zhì. dé fū, yòu bǐng jù xíng. yòu dōng nán xià, dù yī xiǎo xī, fù nán xún shuǐ shàng shān xiá jiān, shí wén shuǐ shēng chán chán, bù kě dǔ yě. gòng wǔ lǐ ér sù yú xià níng dòng zhī dòng cáo cūn. wèn shàng níng dòng, yǐ zài qí xī shàng liú. shì rì yuē xíng sān shí lǐ.
又暗行半里,抵一村。時顧奴候夫,後久而始至。得夫,又秉炬行。又東南下,渡一小溪,復南循水上山峽間,時聞水聲潺潺,不可睹也。共五里而宿於下寧峒之峒槽村。問上寧峒,已在其西上流。是日約行三十里。
zì shí yī yuè chū sān zhì xiàng wǔ, shí bā rì qǐ xíng, gòng shí liù rì. xiàng wǔ shí fēng, qí dòng shén duō, yú suǒ yóu zhě qī: wèi bǎi gǎn dòng, yòu dōng dòng, yòu xià dòng, yòu hòu yán shuǐ dòng wèi láng shān dòng, yòu xià dòng wèi lóng xiàng dōng běi jiāng liú suǒ rù zhī shàng dòng.
自十一月初三至向武,十八日起行,共十六日。向武石峰,其洞甚多,余所游者七:為百感洞,又東洞,又下洞,又後岩水洞;為琅山洞,又下洞;為龍巷東北江流所入之上洞。
qí guò ér wèi dēng zhě sān: wèi láng shān dōng běi èr lǐ, zhōng jiāng zhuì xué zhī shàng, gāo àn nán xiàng dòng yòu wèi láng shān dōng nán èr lǐ, nán jiāng suǒ rào dú fēng zhī shàng xī nán xiàng dòng yòu wèi zhōu dōng běi jù fēng nán xiàng dòng, dòng zài hóng yá fēng běi. qí wén ér wèi zhì zhě èr: wèi jí yàng, zài xī nán sì shí lǐ, wéi shǒu lǎo suǒ jū. dòng qián hòu tōng míng, xī liú qí jiān. wèi dìng rěn, tǔ yīn fēng niǎn, zài dōng nán sān shí lǐ.
其過而未登者三:為〔琅山東北二里,〕中江墜穴之上,高岸南向洞;又為〔琅山東南二里,〕南江所繞獨峰之上西南向洞;又為州東北巨峰南向洞,〔洞在紅崖峰北。〕其聞而未至者二:為吉樣,在西南四十里,韋守老所居。〔洞前後通明,溪流其間。〕為定稔,土音豐輦,在東南三十里。
èr dòng yòu zuì yǐ qí zhù zhě yě.
二洞又最以奇著者也。
gòng shí èr dòng yún. suǒ yóu zhī zuì qí zhě, bǎi gǎn xióng suì hóng lì, láng shān céng dié tòu lòu, bǎi gǎn dōng dòng qū zhé yǎo tiǎo, bǎi gǎn shuǐ dòng yǎo miǎo yōu bì yǎn bì, gè shàn qí shèng, ér bǎi gǎn wèi jù bò yǐ.
〔共十二洞雲。〕所游之最奇者,百感雄邃宏麗,琅山層疊透漏,百感東洞曲折窈窕,百感水洞杳渺幽閟bì掩閉,各擅其勝,而百感為巨擘矣。
kū róng jiāng jí zhōu běi dà xī, zì xiàng wǔ xī nán jìng dōng liú, zì běi àn zhài dǐ xiàng wǔ běi lóng xiàng cūn zhī qián. qí dōng yǒu shí fēng yī zhī, dōng xī rú píng héng liè. jiāng dāng qí xī chuí, fēn ér wèi sān: běi zhī dōng xún fēng běi rù xiá, wèi zhèng pài zhōng zhī dōng xún fēng nán, tíng ér dà, wèi zhōng jiāng nán zhī dōng nán liú tián chéng jiān, xiǎo ér jí, wèi nán jiāng. rù xiá zhě dōng běi zhuǎn wǔ lǐ, shān shì sì bī, suì dōng dǎo shí yá xué zhōng, shì ruò bēn mǎ qí qū. xià bǎn, rù shān ér dōng, jīng bǎi gǎn yán, běi tòu qí xià, wèi shuǐ dòng zhě yě. xún shān nán zhě, dōng xíng èr lǐ, hū xià zhuì tǔ xué, cǐ pài jīng liú dú duǎn. yì běi zhù shí shān ér yī, xiǎng yì qián tōng bǎi gǎn zhě yě. nán xíng chéng jiān zhě, dōng rào píng chóu zhōng liǎng dú fēng zhī nán, yòu dōng dǐ ài mén lǐng xī lù, zhé ér běi, zhí qū bǎi gǎn dōng dòng zhī xià, shāo dōng rù xiá, yì xià zhuì tǔ xué, ér běi rù bǎi gǎn. sān liú fēn yú héng liè shí fēng zhī xī, gé shān qí hè, ér jūn qīng dì xué, yòu jūn fù hé yú bǎi gǎn yī yán zhī zhōng, ér běi chū wèi dà xī, shǐ dōng běi liú xiá qù, jīng tǔ shàng lín zhī diāo cūn ér rù yòu jiāng.
枯榕江〔即州北大溪,〕自向武西南境東流,自北岸寨抵向武北龍巷村之前。其東有石峰一枝,東西如屏橫列。江當其西垂,分而為三:北枝東循峰北入峽,為正派;中枝東循峰南,停而大,為中江;南枝東南流田塍間,小而急,為南江。入峽者東北轉五里,山勢四逼,遂東搗石崖穴中,勢若奔馬齊驅。下坂,入山而東,經百感岩,北透其下,為水洞者也。循山南者,東行二里,忽下墜土穴,此派經流獨短。亦北注石山而一,想亦潛通百感者也。南行塍間者,東繞平疇中兩獨峰之南,又東抵隘門嶺西麓,折而北,直趨百感東洞之下,稍東入峽,亦下墜土穴,而北入百感。三流分於橫列石峰之西,隔山岐壑,而均傾地穴,又均複合於百感一岩之中,而北出為大溪,始東北流峽去,經土上林之刁村而入右江。
bǎi gǎn yán běi, yǒu cūn yuē bǎi gǎn cūn. cūn dōng nán xiàng, lú shě zhī xià yǒu xiǎo liú sān pài, cóng shí xué yì ér chéng qú, dà xī zì bǎi gǎn yán chū, jí yǔ zhī hé liú. shǐ zhī cǐ shān qí zhōng jiē kōng, shuǐ wú bù chū rù páng tōng yě.
百感岩北,有村曰百感村。村東南向,廬舍之下有小流三派,從石穴溢而成渠,大溪自百感岩出,即與之合流。始知此山其中皆空,水無不出入旁通也。
bǎi gǎn yán zài xiàng wǔ zhōu dōng běi qī lǐ. qí xī nán jí fēn shuǐ héng liè zhī shān, zhōng jiāng zhī shuǐ suǒ yóu rù zhě, qí dōng nán jí ài mén lǐng zhī shān, běi lǐ ér píng yú dōng, nán jiāng zhī shuǐ suǒ yóu zhé ér běi rù zhě, qí xī běi jí cǐ shān zhī bèi, huán wèi lóng xiàng dōng rù zhī nèi wù, běi jiāng zhī shuǐ suǒ yóu dǎo ér xià zhě qí dōng běi jí cǐ shān hòu mén, rào ér wèi bǎi gǎn cūn, zhòng jiāng jì qián hé yú zhōng, suǒ yóu běi chū zhě. cǐ shān wài zhī sì miàn yě.
百感岩在向武州東北七里。其西南即分水橫列之山,中江之水所由入者,其東南即隘門嶺之山,北邐而屏於東,南江之水所由折而北入者,其西北即此山之背,環為龍巷東入之內塢,北江之水所由搗而下者;其東北即此山後門,繞而為百感村,眾江既潛合於中,所由北出者。此山外之四面也。
ér qí yán zé zhōng pì yú shān zhī bàn, nán tōng èr mén jiē ài: yī wèi qián mén, yī wèi piān xué. běi tōng yī mén shén tà, ér běi miàn céng luán zǔ bì, bù tōng rén jiān.
而其岩則中辟於山之半,南通二門皆隘:一為前門,一為偏穴。北通一門甚拓,而北面層巒阻閟,不通人間。
zì zhōu lái, bì cóng nán mén rù, gù jù zhě fǎn jū hòu, ér ài zhě wèi qián.
自州來,必從南門入,故巨者反居後,而隘者為前。
qián mén zài zhòng yá zhī shàng, qí mén nán xiàng.
前門在重崖之上,其門南向。
chū dǐ shān xià, dōng běi pān jí yǐ shàng, yǎng jiàn xuē yá, gāo shù bǎi rèn, qí shàng yì mù héng zhàn, yuán yá jià kōng, rú dài wéi yāo, dōng yǔ yún qì tóng qí wān yán. jì ér xī shàng wēi tī sān shí jí, dá yá zhī bàn, yǒu píng yī zhǎng, shí qiào yīn yūn qì huò guāng hùn biàn dòng dàng mào, rán liè ér shēn.
初抵山下,東北攀級以上,仰見削崖,高數百仞,其上杙木橫棧,緣崖架空,如帶圍腰,東與雲氣同其蜿蜒。既而西上危梯三十級,達崖之半,有坪一掌,石竅氤氳yīnyūn氣或光混便動盪貌,然裂而深。
yóu qí dōng yuán yá duān shí jí ér zuǒ, wèi dōng dòng yóu qí xī jiàn zhàn ér yòu, wèi zhèng dòng zhī qián mén. zhàn kuò èr chǐ, zhǎng liù qī zhàng, shí yá shàng xià xuē lì, wài wú xiān dòu piàn hén, ér qiú zhī gǔ gàn, jiān yǒu xié qiān yú wài, dào xuán yú shàng zhě, zhé jiù zhī héng mù wèi yì. wài zhě jí shù miǎo, nèi zhě záo shí bì, fù yǐ zhǎng mù jià qí shàng wèi liáng, ér xuē duǎn zhī héng pù zhī, yòu jiù chuí téng yǐ luò yú wài.
由其東緣崖端石級而左,為東洞;由其西踐棧而右,為正洞之前門。棧闊二尺,長六七丈,石崖上下削立,外無纖竇片痕,而虬枝古干,間有斜騫於外,倒懸於上者,輒就之橫木為杙. 外者藉樹杪,內者鑿石壁,復以長木架其上為梁,而削短枝橫鋪之,又就垂藤以絡於外。
rén jiàn qí shàng, nèi xuē bì ér wài xuán zhī, shàng dào yá ér xià jué hè, fēi bǎi chǐ zhī fú fú, fǔ qiān rèn ér wú dǐ, yì jí qí jí xiǎn yǐ. zhàn xī jǐn, yòu běi shàng xuán tī shí yú jí, rù dòng qián mén. mén nán xiàng, qí xué gāo sān chǐ wǔ cùn, kuò èr chǐ, jǐn róng yǔ lóu rù.
人踐其上,內削壁而外懸枝,上倒崖而下絕壑,飛百尺之浮桴,俯千仞而無底,亦極奇極險矣。棧西盡,又北上懸梯十餘級,入洞前門。門南向,其穴高三尺五寸,闊二尺,僅容傴僂入。
xià zhàng xǔ, zhōng píng, ér shí zhù sì huán rú yī shì, páng duō xiān xué, róng guāng wài shuò, sù huǒ zhǒng yú zhōng.
下丈許,中平,而石柱四環如一室,旁多纖穴,容光外爍,宿火種於中。
ruò jù yóu xī běi xì xià, zé yǎo shēn yuǎn mào rán shēn xiàn.
爇炬由西北隙下,則窅yǎo深遠貌然深陷。
cǐ nǎi dòng zhī yóu míng ér àn chù yě. xià chù xuán tī sān shí jí, qí dǐ kāi jiā ér běi, yǎng tiào gāo jùn.
此乃洞之由明而暗處也。下處懸梯三十級,其底開夾而北,仰眺高峻。
tī zhī xià, yǒu xiǎo xué fú bì gēn.
梯之下,有小穴伏壁根。
tǔ rén yún: tòu ér nán chū, yì yǒu míng shì yī wéi, nán xiàng. zé qián mén zhī xià céng, dāng xuán zhàn zhī xià zhě yě. yóu jiā běi rù, lù xī yǒu xué píng zhuì rú jǐng, qí shēn bù cè.
土人云:「透而南出,亦有明室一圍,南向。」則前門之下層,當懸棧之下者也。由夾北入,路西有穴平墜如井,其深不測。
yòu rù qí xī bì xià, yǒu wā xué xié qīng xī zhuì.
又入其西壁下,有窪穴斜傾西墜。
tǔ rén yún: shēn rù xià tōng shuǐ xué, kě yǐ qǔ shuǐ. rán liú shā pǐ xiè, bù néng zhe zú yě. xī bì shàng yǒu ào shì wéi huán zhōng tà, ruò xuán liú lí dēng yī zhǎn, nǎi chán shì zhī zuì bì zhě. chū yóu qí dōng, yòu běi guò yī ài, xià xuán tī sān shí jí, qí dǐ shén píng kuàng, shí wén lín lín, jù zuò lì zhī pén. qí xī xuán rǔ wěi ruí xià chuí zhuàng, pān xì ér rù, rú chuān yún yè. shāo běi zhuǎn ér xī shàng, wàng jiàn wēi guāng qián tòu shén yáo, niè shā bǎn cóng zhī, tòu ài mén xī chū, zé hè rán dà guān, rú lóng gōng é què, yòu nán běi gāo qióng, guāng jǐng lù lí, ěr mù shǎn shuò yǐ. cǐ nǎi dòng zhī yóu àn ér míng chù yě. qí dòng nèi dǐ xī nán tōng piān mén, wài dǐ dōng běi tōng hòu mén, zhǎng sì shí zhàng, kuò shí yú zhàng, gāo èr shí yú zhàng. qí shàng dǎo chuí zhī zhù, qiān tiáo wàn lǚ, fēn yún mò yǒu jì jí qí liǎng páng fēi jià zhī xuán tái, wān kōng zhī juǎn shì, liè zhù chuān yá zhī xiè, pái yún tòu jiā zhī mén, shàng xià céng dié, gē qí yī luán qiē chéng kuài de ròu, jí kě dāng tā shān zhī quán dǐng. qí nèi duō yīn qí gāo xià jià zhú wèi lán, dà zhě shí yú zhàng, xiǎo zhě èr sān zhàng, jù kě qì kě tiào. yóu dōng yá jī ài rù xī nán dòng dǐ zhī shàng céng, qí nèi yǒu biān zhú jià jūn yī zhǒng zhú de míng chēng ér wèi lǐn zhě, kě zhì gǔ qiān zhōng shí fǔ wèi yī zhōng, hé liù hú sì dòu yān.
土人云:「深入下通水穴,可以取水。」然流沙圮瀉,不能着足也。西壁上有奧室圍環中拓,若懸琉璃燈一盞,乃禪室之最閟者。出由其東,又北過一隘,下懸梯三十級,其底甚平曠,石紋粼粼,俱作荔枝盆。其西懸〔乳〕萎蕤wěiruí下垂狀,攀隙而入,如穿雲葉。稍北轉而西上,望見微光前透甚遙,躡沙坂從之,透隘門西出,則赫然大觀,如龍宮峨闕,又南北高穹,光景陸離,耳目閃爍矣。此乃洞之由暗而明處也。其洞內抵西南通偏門,外抵東北通後門,長四十丈,闊十餘丈,高二十餘丈。其上倒垂之柱,千條萬縷,紛紜莫有紀極;其兩旁飛駕之懸台,剜空之卷室,列柱穿崖之榭,排雲透夾之門,上下層疊,割其一臠luán切成塊的肉,即可當他山之全鼎。其內多因其高下架竹為欄,大者十餘丈,小者二、三丈,俱可憩可眺。由東崖躋隘入西南洞底之上層,其內有編竹架菌jūn一種竹的名稱而為廩者,可置谷千鍾十釜為一鍾,合六斛四斗焉。
qí shàng yòu yǒu kān yī wéi, zhì jīn xiān yú zhōng, ér páng xiǎo kān yuē cí yún lián zuò, nǎi huáng jūn zhī mǔ fū rén xiàng yě. huáng mǔ shù nián qián xiū xī fāng zhī yè bài fó yú cǐ, cǐ qí tuì cáng zhī suǒ ér wài suǒ biān zhú lán, zé xuǎn fú zhī chǎng ér lǐn zé huáng jūn chǔ yǐ bèi bù yú zhě. kān xī zé piān mén zhī guāng, zì dǐng shè xià. cǐ chù qù hòu mén yǐ yáo, ér yòu dé sī guāng xiāng xù, suì wèi bù yè zhī chéng.
其上又有龕一圍,置金仙於中,而旁小龕曰慈雲蓮座,乃黃君之母夫人像也。黃母數年前修西方之業拜佛於此,此其退藏之所;而外所編竹欄,則選佛之場;而廩則黃君儲以備不虞者。龕西則偏門之光,自頂射下。此處去後門已遙,而又得斯光相續,遂為不夜之城。
pān jùn xiá xī shàng, tòu qí mén pō ài, jí piān mén yě.
攀峻峽西上,透其門頗隘,即偏門也。
qí mén xī nán xiàng, xià lín bù cè, wéi jiàn shù miǎo cóng cóng chū dié shí jiān, qū shí shān xuán zhàng jué, bù biàn qí chù wèi qián shān hòu shān yě. kān jì qióng, réng yóu gù dào xià, dōng běi qū hòu mén. qí mén dōng běi xiàng, gāo èr shí zhàng, mén yǐ wài zé liǎng páng shí yá zhí zhuì shān lù, ér wèi shuǐ dòng zhī mén mén yǐ nèi, zé dòng dǐ zhōng xiàn, yì zhí zhuì shān dǐ ér tōng shuǐ dòng zhī nèi. xiàn chù jìng chǐ wǔ, zhōu wéi rú jǐng. xī rén zhì lù lú yú shàng, yǐn bǎi zhàng gěng xià jí, shēn bù chì shí bèi hǔ fù. kǒng rén shī zú, yì biān zhú hù qí shàng, zhǐ liú èr kǒng yǐ yǐn zhóu lú, rén bù gǎn shè ér kuī yě. jǐng wài jí mén, jù shí dōng xī héng zhì, gāo yú dòng nèi zhě wǔ chǐ, ruò mén zhī yù mén kǎn. yóu jǐng dōng jiàn yù, jù mén zhī zhōng, nèi guān dòng dǐng, chuí lóng wǔ jiāo, shén wù chū méi, mù xuàn jīng yáo wài fǔ dòng qián, jué bì tuán yún, zhòng yuān pò hè, gǔ xiān shén sǒng. cǐ yù nèi jǐng wài xiá, xià tòu shuǐ mén, yì jià kōng zhī liáng, dì shì jí chóng jùn, wú cóng duì zhǔ ěr. yù dōng tòu shí ài dōng běi xià, dèng yǐ jué bì, bì shí jiē kōng tóng, mù gēn chuān xì yuán qiào, dēng duàn chù, yì héng mù fēi dù. xià lǐ bàn ér wèi bǎi gǎn cūn. xú zǐ yuē: cǐ dòng wài xiǎn zhōng bì, jì chuān lì yǎo miǎo, hū yǎng tòu chóng hóng, jiān yī shān zhī qián hòu yǐ tōng qí, huì zhòng liú yú hè dǐ ér bù jué, yōu míng liǎng hán, shuǐ lù jì měi, tōng zhī zé fān chū yān yún, sāi zhī zé bié chéng tiān dì. xī lái dì yī, wú yǐ yì cǐ.
其門西南向,下臨不測,惟見樹杪叢叢出疊石間,岨jū石山懸嶂絕,不辨其處為前山、後山也。龕既窮,仍由故道下,東北趨後門。其門東北向,高二十丈,門以外則兩旁石崖直墜山麓,而為水洞之門;門以內,則洞底中陷,亦直墜山底而通水洞之內。陷處徑尺五,周圍如井。昔人置轆轤於上,引百丈綆下汲,深不啻十倍虎阜。恐人失足,亦編竹護其上,止留二孔以引軸轤,人不敢涉而窺也。井外即門,巨石東西橫峙,高於洞內者五尺,若門之閾yù門檻。由井東踐閾,踞門之中,內觀洞頂,垂龍舞蛟,神物出沒,目眩精搖;外俯洞前,絕壁摶雲,重淵破壑,骨仙神聳。此閾內井外峽,下透水門,亦架空之梁,第勢極崇峻,無從對矚耳。閾東透石隘東北下,磴倚絕壁,壁石皆崆峒,木根穿隙緣竅,蹬斷處,亦橫木飛渡。下里半而為百感村。徐子曰:此洞外險中閟,既穿歷窅渺,忽仰透崇宏,兼一山之前後以通奇,匯眾流於壑底而不覺,幽明兩涵,水陸濟美,通之則翻出煙雲,塞之則別成天地。西來第一,無以易此。
bǎi gǎn dōng yán zài bǎi gǎn qián mén zhī dōng. yóu zhàn dōng wēi yá zhī duān, dōng yuán shí hén yī lǚ, shù shí bù ér dé dòng. qí mén yì nán xiàng, mén yǐ nèi bù shèn shēn, ér gāo shuǎng yǎo tiǎo, shí yǒu wǔ sè yīn yūn zhī zhuàng, guǐ liè chéng xíng. yóu xiá zhōng dōng rù sān sì zhàng, zhuǎn ér běi, yǒu shí zhōng zhì. yú ài yǐ jìn, suì hūn hēi. qí zhōng yòu nán běi chéng xiá, shēn shí yú zhàng, dǐ píng ér shàng jùn běi jǐn chù yǒu jù zhù huí huán, qí wài suì tōng míng. jī jí běi shàng, yǒu qiào dōng tòu ér yī cè, zhǐ nà tiān guāng, bù kān chū rù yě.
百感東岩在百感前門之東。由棧東危崖之端,東緣石痕一縷,數十步而得洞。其門亦南向,門以內不甚深,而高爽窈窕,石有五色氤氳之狀,〔詭裂成形〕。由峽中東入三、四丈,轉而北,有石中峙。逾隘以進,遂昏黑。其中又南北成峽,深十餘丈,底平而上峻;北盡處有巨柱迴環,其外遂通明。躋級北上,有竅東透而欹側,只納天光,不堪出入也。
yóu qiào nèi zhuǎn ér běi, yòu lián pì wèi èr shì: yī shì zhōng tōng ér wài zhàng, nǎi yóu nèi běi dá zhě yī shì běi jǐn ér dōng xiàng, nǎi lín shēn ér lǎn shèng zhě.
由竅內轉而北,又連闢為二室:一室中通而外障,乃由內北達者;一室北盡而東向,乃臨深而攬勝者。
xiān yóu zhōng tōng zhī shì rù, qí xī xì páng huán, jù kě wèi fáng wèi tà. qí dōng zhī wài zhàng, yì duō líng xīng zhī xué, xuán guāng yǐn zhào yān. běi tòu yī xiá, dá yú běi shì, qí qián suì xū chǎng gāo mén. mén nǎi dōng lín jué bì, zhōng yǒu xiān sǔn jiān zhì yú qián, běi yǒu xuán yá dǎo chuí yú wài, jí yīn yūn zhī zhì, qí xià wén shuǐ shēng chán chán, zé nán jiāng zhī shuǐ, běi zhuǎn ér dī qí xià rù xué zhě yě, rán zhǐ wén shēng ér bù jiàn xíng yān. qí nèi xī bì, yì yǒu qún rǔ huán wèi xiǎo kān, xià jiē biān zhú jià lán, yì xī rén qī yǐn zhě. cǐ dòng xiǎo ér qiǎo, yōu shuǎng jiān bèi, wèi yǐn zhēn miào jìng. dì zhōng wú dī lì, fēi yóu qián zhàn rù bǎi gǎn hòu zhóu lú qǔ zhī, zé yóu qián tī zhuǎn mì jiàn shān qián, qǔ dào qí yáo yě.
先由中通之室入,其西隙旁環,俱可為房為榻。其東之外障,亦多零星之穴,懸光引照焉。北透一峽,達於北室,其前遂虛敞高門。門乃東臨絕壁,中有纖筍尖峙於前,北有懸崖倒垂於外,極氤氳之致,其下聞水聲潺潺,則南江之水,北轉而低其下入穴者也,然止聞聲而不見形焉。其內西壁,亦有群乳環為小龕,下皆編竹架欄,亦昔人棲隱者。此洞小而巧,幽爽兼備,為隱真妙境。第中無滴瀝,非由前棧入百感後軸轤取之,則由前梯轉覓澗山前,取道其遙也。
bǎi gǎn xià shuǐ yán, zài bǎi gǎn hòu mén zhī xià, bǎi gǎn cūn zhī nán. bǎi gǎn yǒu nèi wài liǎng cūn. shān cóng bǎi gǎn dòng fēn liǎng jiè, běi xiàng huí huán, xià chéng shēn wù, ér yán xià shuǐ tòu shān chéng jiāng, bēn téng qū zhé ér běi qù.
百感下水岩,在百感後門之下,百感村之南。百感有內、外兩村。山從百感洞分兩界,北向迴環,下成深塢,而岩下水透山成江,奔騰曲折而北去。
cóng shàng lín diāo cūn xià yòu jiāng.
從上林刁村下右江。
cūn jiè yú qí zhōng, yuán zhǎng ér tǔ wò, zhōng jiē yú chǎn. dòng zài nèi cūn zhī nán èr bǎi bù, qí mén dōng běi xiàng, gāo sǒng ér shàng, jí hòu mén yě. shuǐ zì dòng chū, qián huì wèi guǎng tán, zhōng yì liǎng yá, shí bì dào chā shuǐ dǐ.
〔村〕界於其中,源長而土沃,中皆腴產。洞在內村之南二百步,其門東北向,高聳而上,即後門也。水自洞出,前匯為廣潭,中溢兩崖,石壁倒插水底。
cóng tán zhōng fú fá yǐ rù, yǎng dòng dǐng piāo miǎo ruò yún, shú yì nǎi xiàng zhī líng kuà ér xià zhě yé! dòng nèi liǎng bì pái kōng, shāng xiàng ér rù, zhū shuǐ shén shēn. xī bì yǒu mù tī xuán qiàn shí jiān, tǔ rén zhǐ yuē: cǐ jí shàng céng zhóu lú zhī chù.
從潭中浮筏以入,仰洞頂飄渺若雲,孰意乃向之凌跨而下者耶!洞內兩壁排空,商向而入,瀦水甚深。西壁有木梯懸嵌石間,土人指曰:「此即上層軸轤之處。
xī nóng zhì gāo sòng dài chū nián zhuàng zú shǒu lǐng shí, yǒu jù dòng bǎo jù zhě, zī cóng xià jí. cǐ qí yí gòu yě. dōng bì shí xì zhōng tà, yǒu jià lú jué dǐng, fēi zhuì píng kōng, ér shí shù wēi xuē xū xuán èr shí zhàng, wú kě pān jī. tǔ rén yuē: cǐ wù wǔ gōng wú nián huāng qiàn, tǔ rén cáng sù chǔ liáng yǐ bì kòu zhě. xū fù tī zhuì bì yǐ shàng, zī shí píng, jiǔ bù wèi yě. rù shí yú zhàng, xià hè jí qióng, shàng xiá xuán tòu, yáo tiào xī nán xiá dòu shēn rù chù, gāo jǐng xià shè, guāng cǎi yè yè, ér shí jùn wú jí kě jī, bù zhī suǒ tōng wèi shān zhī qián shān zhī yòu yě. xià hè shí gēn chā rù shuǐ jiān, shuǐ miàn wú nèi rù zhī xì, shuǐ zhī suǒ cóng, xiàng xià fàn làn ér chū, zé qí zhōng zhòng shuǐ jiāo hé chù, yóu kōng tóng nèi jiōng guān suǒ, wú cóng wèn jīn yān. nǎi fǎn fá chū dòng, cóng mén wài tán xī niè yá dēng mén zuǒ zhī bì. tòu xiá qiào ér shàng, pì yán yī wéi, qí mén dōng xiàng, xià lín qián tán, yòu kàn dòng shuǐ, qián tiào duì àn zhī shàng, páng dòu yīn yūn, kě héng mù kuà dòng mén ér dù yě. pì yán zhōng guǎng xià píng, kě qī kě qì, dì mén suī zhǎn tà, ér duì àn gāo píng, céng wú rì guāng zhī jí, bù miǎn yīn sēn. ruò kuà mù yǐ tōng duì yá, zé hào líng shuǎng qì wú bù shōu zhī yǐ. cǐ dòng zǔ shuǐ tōng yuán, piǎo miǎo yǎn yìng, wèi shén xiān ào gōng.
昔儂智高宋代初年壯族首領時,有據洞保聚者,茲從下汲。此其遺構也。「東壁石隙中拓,有架廬絕頂,飛綴憑空,而石墅危削虛懸二十丈,無可攀躋。土人曰:」此戊午公無1613年荒歉,土人藏粟儲糧以避寇者。須縛梯綴壁以上,茲時平,久不為也。「入十餘丈,下壑即窮,上峽懸透,遙眺西南峽竇深入處,高景下射,光采燁燁,而石峻無級可躋,不知所通為山之前、山之右也。下壑石根插入水間,水面無內入之隙,水之所從,向下泛濫而出,則其中眾水交合處,猶崆峒內扃jiòng關鎖,無從問津焉。乃返筏出洞,從門外潭西躡崖登門左之壁。透峽竅而上,辟岩一圍,其門東向,下臨前潭,右瞰洞水,前眺對岸之上,旁竇氤氳,可橫木跨洞門而渡也。辟岩中廣下平,可棲可憩,第門雖展拓,而對岸高屏,曾無日光之及,不免陰森。若跨木以通對崖,則灝靈爽氣無不收之矣。此洞阻水通源,縹緲掩映,為神仙奧宮。
ruò fú zhòng luán wài zǔ, rì yuè zhōng jiōng, jí nèi cūn yǐ yì chāo yuè táo yuán, ér kuàng yǎo tiǎo yōu bì, ruò sī zhī shàn jí zhě hū!
若夫重巒外阻,日月中扃,即內村已軼yì超越桃源,而況窈窕幽閟,若斯之擅極者乎!
bǎi gǎn qián xià yán, zài bǎi gǎn dòng qián mén zhī xià, lù xī kēng yè jiān. qí mén yì nán xiàng, gāo tà rú táng huáng, zhōng duō jù shí lěi luò, qí hòu jiàn xià.
百感前下岩,在百感洞前門之下,路西坑腋間。其門亦南向,高拓如堂皇,中多巨石磊落,其後漸下。
gài shuǐ zhǎng shí, shān qián zhī shuǐ yì zì dòng wài dǎo rù zhě, ér jīn wú dī lì yě.
蓋水漲時,山前之水亦自洞外搗入者,而今無滴瀝也。
dòng dōng běi yú yǒu xiá běi rù, qí shàng tòu róng guāng, qí xià qiàn zhòng shí. lèi shù shí ér xià kuī, qí dǐ yuān rán, shuǐ hán shēn dòu, ér shí jiē fú zhuì liǎng yá jiān, jì bù néng pò xì ér xià, yì bù néng jià kōng ér rù, wéi yǐ shí nèi wàng.
洞東北隅有峽北入,其上透容光,其下嵌重石。累數石而下窺,其底淵然,水涵深竇,而石皆浮綴兩崖間,既不能破隙而下,亦不能架空而入,惟倚石內望。
xī běi xiá qióng chù, yì yǒu guāng nèi shè, qí xì zhǎng ér xiá, fǎn zhào dào yǐng, yè yè fú dòng, yì bù rú suǒ tōng wèi shān zhī hòu shān zhī yòu yě.
西北峽窮處,亦有光內射,其隙長而狹,反照倒影,燁燁浮動,亦不如所通為山之後、山之右也。
lóng xiàng dōng běi wù shàng dòng, zài xiàng wǔ zhōu dōng běi qī lǐ, jí bǎi gǎn zhī xī yá, dì lù yóu lóng xiàng cūn dōng rù, shān běi zhuǎn pán xuán chéng wù, kū róng běi zhī dà jiāng fēn dǎo qí zhōng, yá huí wù jué. zhuì xué dōng rù, ér dòng lín qí shàng, qí mén xī xiàng, zuǒ yòu jiē wēi yá, ér xià lín jī tuān.
龍巷東北塢上洞,在向武州東北七里,即百感之西崖,第路由龍巷村東入,〔山〕北轉盤旋成塢,枯榕北枝大江分搗其中,崖回塢絕。墜穴東入,而洞臨其上,其門西向,左右皆危崖,而下臨激湍。
yuán wú rù lù, yóu qí běi pān xiàn wén jiàn xuán bì yǐ rù, shàng mù yún juǎn, xià pī zhī dié. dōng jìn liù zhàng hòu, hū hōng rán nèi nuǎn, ruò yǒu jiè qí zhōng zhě. gài qí hòu wú páng dòu, ér qì àng chōng yíng bù xiè yě. yòu sān zhàng, zhuǎn ér běi, jiàn shàng ér ài, yòu sān zhàng ér zhǐ. qí zhōng xuán zhù yì duō, bù jí bǎi gǎn zhī lín lín zǒng zǒng. ér xià yǒu jiǔ shí rú zhū, jié bái yuán zhěng, sàn bù mǎn pō bǎn jiān. pō bǎn zhī shàng, qí wén jiē lín lín rú zhòu cù, rú lín cì, xiān xì yún mì, biān rào zhōng wā, yuán zhū duō duī qiàn wén zhōng, bù kě jì liàng. yú xuǎn qí jīng yuán zhě dé shù wò, wèi dǒng yǐ, wèi míng zhū, bù néng gù rén yí yě. yù shā dòng zhōng shén nán dé, yì wú cǐ jié bái.
原無入路,由其北攀線紋踐懸壁以入,上幕雲卷,下披芝疊。東進六丈後,忽烘然內暖,若有界其中者。蓋其後無旁竇,而氣盎āng充盈不泄也。又三丈,轉而北,漸上而隘,又三丈而止。其中懸柱亦多,不及百感之林林總總。而下有九石如珠,潔白圓整,散布滿坡坂間。坡坂之上,其紋皆粼粼如縐簇,如鱗次,纖細勻密,邊繞中窪,圓珠多堆嵌紋中,不可計量。余選其晶圓者得數握,為董苡,為明珠,不能顧人疑也。玉砂洞中甚難得,亦無此潔白。
láng shān yán zài zhōu běi bàn lǐ, qí xíng zhèng rú dú xiù.
琅山岩在州北半里,其形正如獨秀。
shǐ jiàn xī xiàng yǒu mén sān dié, ér bù zhī dēng chù fǎn zài dōng fēng zhī bàn yě.
始見西向有門三疊,而不知登處反在東峰之半也。
yú zhì hòu, huáng jūn shǐ mìng fù tī tōng zhàn, gài yì yù zé qí yóu zhě wèi jìng xiū zhī dì ěr. yóu dōng lù pān wēi tī shù bǎi jí, rù qí dōng mén, qí mén huò rán gāo chǎng. mén yǐ nèi suì fēn sān jìng. yóu běi qiào zhě, píng kāi yī qǔ, jí tòu běi mén, zhí kàn lóng xiàng hòu běi shān, dà xī xī lái jiè qí zhōng, dǐ héng liè fēng xī ér sān fēn zhī, běi miàn luán lán xī cuì, yuǎn jìn xī lǎn. yóu nán qiào zhě, fǎn cóng dòng nèi zhé ér dōng shān, wài fù huò rán, jí dōng mén zhī cè qiào yě. dì yī shí píng héng duàn qí jìng, gù jiǎ nèi xiá zhōng qū chū, qí nèi xià yǒu shēn wā, yuān zhuì ér dǐ píng. yóu qí shàng xún yá yòu nán rù xiá zhōng, jiàn shàng jiàn ài, yǒu shí héng kuà qí shàng, ruò fēi liáng yān. tòu liáng xià zài shàng, xiá shǐ nán jǐn, dōng bì xuán xué guǐ kōng, tòu chuāng dào yǐng, xī qiào gāo qióng qū qiàn, fù tòu ér nán, shì wèi nán mén. qí qián zhèng yǔ zhōu dōng běi jù fēng wèi duì, ruò píng zhī dāng qián, xī nán bù néng tiào yī zhōu yān huǒ, dōng nán bù néng yì sān qǔ chéng liú, ér bù zhī qí xià nǎi tōng xíng zhī xiá yě. yóu xī zhí rù zhě, gāo qióng páng tà, shí zhàng yǐ nèi, cè yàn qū fáng, zhōng pì míng fēi, ruò ài mén zhī zhōng qiàn zhě. rán qí shàng qióng pán rú lú, dāng ài chù yì shàng liè chéng xiá, gāo jù mí shén. tòu ài mén ér xī, zé xī pì wèi táng, guāng míng sì yì, yǐ xī mén zuì gāo ér chǎng yě. táng zuǒ nán xuán chéng kān, yǒu piàn shí píng guǐ wèi tà, yǒu xuán shí xià juǎn wèi tà tuō, jiē tiān chéng qì jù yě. táng zuǒ yòu fēn qiàn lóu kān, yuán zhuǎn wú xì, bǐ jí qián mén, zé shí yù gāo lán. tòu qiào yǐ chū, shǐ fǔ mén xià céng yá dié xué, wēi ruò lèi qí, fú rú fēi yì shuǐ niǎo, zhuàng shì lù cí. gài yǐ chū xī wàng dì sān mén zhī shàng, ér zhōng mén zài qí xià yǐ. zuò qí shàng, dào shù wài chuí, huán liú xià yǒng, píng chóu luàn xiù, yán nà chóng chóng, duàn hè xié huī, píng lín wú xiàn, sān mén zhōng jiào wèi zuì chàng yǐ. fū cǐ yī shān, yuán rú zhuō zhuī, ér qiě shàng zé zhōng kōng wài tòu, sì miàn chéng mén, táng huáng qū shì, jiā xiè fēi méng, fáng jí, mí suǒ bù bèi. xǐ yǐ jí shū fāng, wǎn zhuǎn pín yì xiàng, hé fēng sì jiāo, zhēng yù bú dào, xún zhōng shǐ fù dài ěr.
余至後,黃君始命縛梯通棧,蓋亦欲擇其尤者為靜修之地耳。由東麓攀危梯數百級,入其東門,其門豁然高敞。門以內遂分三徑。由北竅者,平開一曲,即透北門,直瞰龍巷後北山,大溪西來界其中,抵橫裂峰西而三分之,北面巒嵐溪翠,遠近悉攬。由南竅者,反從洞內折而東山,外復豁然,即東門之側竅也。第一石屏橫斷其徑,故假內峽中曲出,其內下有深窪,淵墜而底平。由其上循崖又南入峽中,漸上漸隘,有石橫跨其上,若飛梁焉。透梁下再上,峽始南盡,東壁旋穴庋空,透窗倒影,西竅高穹曲嵌,復透而南,是為南門。其前正與州東北巨峰為對,若屏之當前,西南不能眺一州煙火,東南不能挹三曲塍流,而不知其下乃通行之峽也。由西直入者,高穹旁拓,十丈以內,側堰曲房,中辟明扉,若隘門之中塹者。然其上穹盤如廬,當隘處亦上裂成峽,高劇彌甚。透隘門而西,則西闢為堂,光明四溢,以西門最高而敞也。堂左南旋成龕,有片石平庋為榻,有懸石下卷為拓托,皆天成器具也。堂左右分嵌樓龕,圓轉無隙,比及前門,則石閾高欄。透竅以出,始俯門下層崖疊穴,危若累棋,浮如飛鷁yì水鳥,狀似鷺鶿。蓋已出西望第三門之上,而中門在其下矣。坐其上,倒樹外垂,環流下涌,平疇亂岫,延納重重,斷壑斜暉,憑臨無限,三門中較為最暢矣。夫此一山,圓如卓錐,而且上則中空外透,四面成門,堂皇曲室,夾榭飛甍méng,房脊,靡所不備。徙倚即殊方,宛轉頻易向,和風四交,蒸郁不到,洵中使負戴耳。
xià dòng jí zài láng shān xī lù, qí mén xī xiàng, dōng rù sān zhàng yú ér zhǐ. yǎng qí shàng. zé xuán yán céng xué, yòu lián dié mén liǎng zhòng. yú chū zhì cǐ, wàng zhī bù néng shàng dá.
下洞即在琅山西麓,其門西向,東入三丈余而止。仰其上。則懸岩層穴,又連疊門兩重。余初至此,望之不能上達。
míng rì yòu zhì, yì bù zhī qí shàng céng zhī zhōng tōng yú dōng, bìng bù zhī dōng zhī kě dēng yě.
明日又至,亦不知其上層之中通於東,並不知東之可登也。
jì ér wén huáng jūn mìng fù tī, jì ér yóu qí nán xiá, tóng wéi shǒu lǎo wǎng bǎi gǎn chū shān zhī dōng, huí wàng jiàn tī yǐ wǎn yán chuí kōng, shǐ zhī shàng dòng xū dōng shàng, xià dòng dú xī rù, ér zhōng dòng zé wú yóu zhì yān.
既而聞黃君命縛梯,既而由其南峽,同韋守老往百感出山之東,回望見梯已婉蜒垂空,始知上洞須東上,下洞獨西入,而中洞則無由陟焉。
shí jiǔ rì xiǎo qǐ, yǒu yún.
十九日曉起,有雲。
chén cān hòu, bàn lǐ guò níng xū.
晨餐後,半里過寧墟。
cóng nán xiá qù, dǐ tiān dēng xū, wén yǒu yíng huái dòng. dōng zhé rù shān wù yī lǐ, běi rù xiá yī lǐ, yú xiǎo jí běi xià.
〔從南峽去,抵天燈墟,聞有營懷洞。〕東折入山塢一里,北入峽一里,逾小脊北下。
suí shān dōng zhuǎn, yòu èr lǐ, nán nà cūn huàn fū.
隨山東轉,又二里,南那村換夫。
dōng běi xíng èr lǐ, dōng yú yī lǐng, yuē shí fáng lǐng. xià lǐng ér dōng, yòu èr lǐ, zhì shí fáng cūn huàn fū. yòu dōng èr lǐ, fù shàng shān bàn lǐ, guò yī lǐng jí. jí bù gāo, qí běi shuǐ cóng dōng běi zhuì, qí nán shuǐ cóng nán liú, shì wèi xiàng wǔ zhèn yuǎn fēn jiè, ér zuǒ yòu jiāng yì yǐ cǐ fēn yān. suí liú nán xià yī lǐ, dà lù zì xī lái hé, suì dōng zhuǎn xún lǎo shān zhī nán, dōng yú píng shǎn yī lǐ, dà dào zhí dōng qù, yòu cóng qí suí shuǐ dōng nán xià yī lǐ bàn, sì shān huán wù yī wéi, yuē lóng nà cūn, yǐ zhèn yuǎn shǔ yǐ.
東北行二里,東逾一嶺,曰石房嶺。下嶺而東,又二里,至石房村換夫。又東二里,復上山半里,過一嶺脊。脊不高,其北水從東北墜,其南水從南流,是為向武、鎮遠分界,而左、右江亦以此分焉。隨流南下一里,大路自西來合,遂東轉循老山之南,東逾平陝一里,大道直東去,又從岐隨水東南下一里半,四山環塢一圍,曰龍那村,已鎮遠屬矣。
chū zhì cūn, yáo jiàn wū jiǎo huáng huā càn làn, yǐ wèi jú, yí wú cǐ shèng, bī shì zhī, nǎi xì huā cóng cóng, bù zhī qí míng.
〔初至村,遙見屋角黃花燦爛,以為菊,疑無此盛,逼視之,乃細花叢叢,不知其名。
yòu jiàn bái méi yī shù, zhé zhī, gù lǐ yě. huáng yīng bái lǐ, cuò hóng shuāng yè zhōng, yì zhòng dōng yī qí jǐng. fàn ér xíng, běi yú lǐng ér xià, gòng yī lǐ, yòu xíng xiá zhōng bàn lǐ, yǔ xī lái dà dào hé. yú shì suí shuǐ xíng dōng xíng shān xiá jiān, wǔ lǐ, shuǐ xíng dōng běi qù, lù dōng nán shàng shān. bàn lǐ, yòu cóng qí nán yú yī lǐng, gòng yī lǐ ér xià, dé nán dòng cūn. cūn rén wán shén, hòu fū bù jí zhì, bó mù shǐ fā. qí dòng sì shān lián jí, zhōng wā wèi dì, chí shàng yǒu xué, dōng miàn yì shuǐ chuān shān fù dōng chū, chí xī nǎi jū rén jù lú suǒ tuō yě. dōng yú lǐng ér xià, gòng yī lǐ, dōng xiàng xíng shān wù jiān. bā lǐ, guò yī cūn, yòu dōng yǔ shí shān yù. xún qí nán yá, yá shàng shí dòu lì luàn, jù kě rù, yá xià lèi shí shǔ nán shān, bàng yá shè ài mén yǐ rù, yú shì nán běi liǎng shí shān fù zhēng zhēng píng lì yǐ. yòu dōng yī lǐ wèi zhèn yuǎn zhōu, sù yú zhōu shì zhī pù shě. zhōu guān míng zhào rén wěi.
又見白梅一樹,折之,固李也。黃英白李,錯紅霜葉中,亦仲冬一奇景。〕飯而行,北逾嶺而下,共一里,又行峽中半里,與西來大道合。於是隨水形東行山峽間,五里,水形東北去,路東南上山。半里,又從岐南逾一嶺,共一里而下,得南峒村。村人頑甚,候夫不即至,薄暮始發。其峒四山連脊,中窪為地,池上有穴,東面溢水穿山腹東出,池西乃居人聚廬所託也。東逾嶺而下,共一里,東向行山塢間。八里,過一村,又東與石山遇。循其南崖,崖上石竇歷亂,俱可入,崖下累石屬南山,傍崖設隘門以入,於是南北兩石山復崢崢屏立矣。又東一里為鎮遠州,宿於州市之鋪舍。州官名趙人偉。
zhōu zhái xī nán xiàng. qí dì shǔ tài píng fǔ, zài tài píng fǔ dōng běi èr bǎi lǐ.
州宅西南向。其地〔屬太平府,〕在太平府東北二百里。
xī nán yī rì zhì quán míng, yòu jīng yǎng lì ér dá fǔ. xī běi wèi xiàng wǔ jiè, shí bā lǐ. dōng běi wèi jí lún jiè, shí liù lǐ. dōng wèi jié ān jiè, xī nán wèi quán míng jiè. zhōu qián liú shén xì, nán rù shān xiá, jù tǔ rén yán, nǎi dōng běi zhì jí lún, běi rù yòu jiāng zhě. yóu cǐ yán zhī, zé liǎng jiāng jiè jí xī zì zhèn ān dōu kāng, jīng tiān dēng xū, lóng yīng zhī běi, xiàng wǔ zhī nán, èr zhōu fēn jiè.
西南一日至全茗,又經養利而達俯。西北為向武界,十八里。東北為佶倫界,十六里。東為結安界,西南為全茗界。州前流甚細,南入山峽,據土人言,乃東北至佶倫,北入右江者。由此言之,則兩江界脊西自鎮安、都康,經天燈墟,龍英之北,向武之南,二州分界。
dōng jìng quán míng yǒng kāng luó yáng jí jīn fú suī xiàn zhī zhōng dōng, nán shào zhū dì ér dǐ hé jiāng zhèn.
東徑全茗、永康、羅陽即今扶綏縣之中東,南哨諸地而抵合江鎮。
zuó suǒ guò shí fáng cūn dōng nán zhī jí, nǎi běi zǒu fēn zhī, qí nán xià zhī shuǐ, shàng fēi rù zuǒ jiāng zhě yě.
昨所過石房村東南之脊,乃北走分支,其南下之水,尚非入左江者也。