shí bā rì tiān sè míng lì, dài fū, shàng wǔ shǐ xíng. zhōu wén tāo liáng xīn gǔ yǔ mào lín shī yuǎn sòng, dìng hòu qī ér bié. dōng guò hóng shí yá xià. qí běi shí shān yǒu dòng nán xiàng, shén kōng tóng, xī bù jí dēng, zhí dōng jí chū dōng ài, kě wǔ shí lǐ zhì jiù zhōu, yòu sān shí lǐ wèi diāo cūn, yòu sān shí lǐ wèi tǔ shàng lín xiàn.
十八日天色明丽,待夫,上午始行。周文韬、粱心谷与茂林师远送,订后期而别。东过红石崖下。其北石山有洞南向,甚崆峒,惜不及登,〔直东即出东隘,可五十里至旧州,又三十里为刁村,又三十里为土上林县。
yú cóng zhèn yuǎn dào, nǎi cóng cǐ nán rù shān, tǔ shí xiāng jiàn ér chū. wǔ lǐ, nán yú yī shí shān jǐ, yì zhì ài mén, shì míng gěng yè. xià lǐng dōng nán xíng, shān jiā jiān shǐ yǒu tián chóu. yòu wǔ lǐ, dé yī jù luò yuē dèng cūn jīn zuò xià dèng, huàn fū. yòu dōng rù shān xiá, guò yī jí, huàn fū yú lù.
余从镇远道,乃〕从此南入山,土石相间而出。五里,南逾一石山脊,亦置隘门,是名峺腋。下岭东南行,山夹间始有田畴。又五里,得一聚落曰邓村今作下邓,换夫。又东入山峡,过一脊,换夫于路。
qí chù cūn zài shān běi, hū zhī ér chū. yòu èr lǐ, fàn yú è cūn. cūn rén yǐ chóng wèi" è", xíng rú cháng shēn xī shuài, ér shǒu yǒu èr yǎn, guāng rú qīng tíng, yì yī yì yě.
其处村在山北,呼之而出。又二里,饭于咹村。村人以虫为“咹”,形如长身蟋蟀,而首有二眼,光如蜻蜓,亦一异也。
yòu dōng nán xíng shān xiá jiān, sān lǐ, huàn fū yú běi lù. yòu dōng nán bàn lǐ, dù xiǎo xī. bàn lǐ, fù shàng tǔ shān, qí lǐng shén jùn. bàn lǐ dēng qí diān, rì yǐ mù yǐ. dōng nán xià shān yī lǐ, dǐ qí wù.
又东南行山峡间,三里,换夫于北麓。又东南半里,渡小溪。半里,复上土山,其岭甚峻。半里登其巅,日已暮矣。东南下山一里,抵其坞。
yòu àn xíng bàn lǐ, dǐ yī cūn. shí gù nú hòu fū, hòu jiǔ ér shǐ zhì. dé fū, yòu bǐng jù xíng. yòu dōng nán xià, dù yī xiǎo xī, fù nán xún shuǐ shàng shān xiá jiān, shí wén shuǐ shēng chán chán, bù kě dǔ yě. gòng wǔ lǐ ér sù yú xià níng dòng zhī dòng cáo cūn. wèn shàng níng dòng, yǐ zài qí xī shàng liú. shì rì yuē xíng sān shí lǐ.
又暗行半里,抵一村。时顾奴候夫,后久而始至。得夫,又秉炬行。又东南下,渡一小溪,复南循水上山峡间,时闻水声潺潺,不可睹也。共五里而宿于下宁峒之峒槽村。问上宁峒,已在其西上流。是日约行三十里。
zì shí yī yuè chū sān zhì xiàng wǔ, shí bā rì qǐ xíng, gòng shí liù rì. xiàng wǔ shí fēng, qí dòng shén duō, yú suǒ yóu zhě qī: wèi bǎi gǎn dòng, yòu dōng dòng, yòu xià dòng, yòu hòu yán shuǐ dòng wèi láng shān dòng, yòu xià dòng wèi lóng xiàng dōng běi jiāng liú suǒ rù zhī shàng dòng.
自十一月初三至向武,十八日起行,共十六日。向武石峰,其洞甚多,余所游者七:为百感洞,又东洞,又下洞,又后岩水洞;为琅山洞,又下洞;为龙巷东北江流所入之上洞。
qí guò ér wèi dēng zhě sān: wèi láng shān dōng běi èr lǐ, zhōng jiāng zhuì xué zhī shàng, gāo àn nán xiàng dòng yòu wèi láng shān dōng nán èr lǐ, nán jiāng suǒ rào dú fēng zhī shàng xī nán xiàng dòng yòu wèi zhōu dōng běi jù fēng nán xiàng dòng, dòng zài hóng yá fēng běi. qí wén ér wèi zhì zhě èr: wèi jí yàng, zài xī nán sì shí lǐ, wéi shǒu lǎo suǒ jū. dòng qián hòu tōng míng, xī liú qí jiān. wèi dìng rěn, tǔ yīn fēng niǎn, zài dōng nán sān shí lǐ.
其过而未登者三:为〔琅山东北二里,〕中江坠穴之上,高岸南向洞;又为〔琅山东南二里,〕南江所绕独峰之上西南向洞;又为州东北巨峰南向洞,〔洞在红崖峰北。〕其闻而未至者二:为吉样,在西南四十里,韦守老所居。〔洞前后通明,溪流其间。〕为定稔,土音丰辇,在东南三十里。
èr dòng yòu zuì yǐ qí zhù zhě yě.
二洞又最以奇著者也。
gòng shí èr dòng yún. suǒ yóu zhī zuì qí zhě, bǎi gǎn xióng suì hóng lì, láng shān céng dié tòu lòu, bǎi gǎn dōng dòng qū zhé yǎo tiǎo, bǎi gǎn shuǐ dòng yǎo miǎo yōu bì yǎn bì, gè shàn qí shèng, ér bǎi gǎn wèi jù bò yǐ.
〔共十二洞云。〕所游之最奇者,百感雄邃宏丽,琅山层叠透漏,百感东洞曲折窈窕,百感水洞杳渺幽閟bì掩闭,各擅其胜,而百感为巨擘矣。
kū róng jiāng jí zhōu běi dà xī, zì xiàng wǔ xī nán jìng dōng liú, zì běi àn zhài dǐ xiàng wǔ běi lóng xiàng cūn zhī qián. qí dōng yǒu shí fēng yī zhī, dōng xī rú píng héng liè. jiāng dāng qí xī chuí, fēn ér wèi sān: běi zhī dōng xún fēng běi rù xiá, wèi zhèng pài zhōng zhī dōng xún fēng nán, tíng ér dà, wèi zhōng jiāng nán zhī dōng nán liú tián chéng jiān, xiǎo ér jí, wèi nán jiāng. rù xiá zhě dōng běi zhuǎn wǔ lǐ, shān shì sì bī, suì dōng dǎo shí yá xué zhōng, shì ruò bēn mǎ qí qū. xià bǎn, rù shān ér dōng, jīng bǎi gǎn yán, běi tòu qí xià, wèi shuǐ dòng zhě yě. xún shān nán zhě, dōng xíng èr lǐ, hū xià zhuì tǔ xué, cǐ pài jīng liú dú duǎn. yì běi zhù shí shān ér yī, xiǎng yì qián tōng bǎi gǎn zhě yě. nán xíng chéng jiān zhě, dōng rào píng chóu zhōng liǎng dú fēng zhī nán, yòu dōng dǐ ài mén lǐng xī lù, zhé ér běi, zhí qū bǎi gǎn dōng dòng zhī xià, shāo dōng rù xiá, yì xià zhuì tǔ xué, ér běi rù bǎi gǎn. sān liú fēn yú héng liè shí fēng zhī xī, gé shān qí hè, ér jūn qīng dì xué, yòu jūn fù hé yú bǎi gǎn yī yán zhī zhōng, ér běi chū wèi dà xī, shǐ dōng běi liú xiá qù, jīng tǔ shàng lín zhī diāo cūn ér rù yòu jiāng.
枯榕江〔即州北大溪,〕自向武西南境东流,自北岸寨抵向武北龙巷村之前。其东有石峰一枝,东西如屏横列。江当其西垂,分而为三:北枝东循峰北入峡,为正派;中枝东循峰南,停而大,为中江;南枝东南流田塍间,小而急,为南江。入峡者东北转五里,山势四逼,遂东捣石崖穴中,势若奔马齐驱。下坂,入山而东,经百感岩,北透其下,为水洞者也。循山南者,东行二里,忽下坠土穴,此派经流独短。亦北注石山而一,想亦潜通百感者也。南行塍间者,东绕平畴中两独峰之南,又东抵隘门岭西麓,折而北,直趋百感东洞之下,稍东入峡,亦下坠土穴,而北入百感。三流分于横列石峰之西,隔山岐壑,而均倾地穴,又均复合于百感一岩之中,而北出为大溪,始东北流峡去,经土上林之刁村而入右江。
bǎi gǎn yán běi, yǒu cūn yuē bǎi gǎn cūn. cūn dōng nán xiàng, lú shè zhī xià yǒu xiǎo liú sān pài, cóng shí xué yì ér chéng qú, dà xī zì bǎi gǎn yán chū, jí yǔ zhī hé liú. shǐ zhī cǐ shān qí zhōng jiē kōng, shuǐ wú bù chū rù páng tōng yě.
百感岩北,有村曰百感村。村东南向,庐舍之下有小流三派,从石穴溢而成渠,大溪自百感岩出,即与之合流。始知此山其中皆空,水无不出入旁通也。
bǎi gǎn yán zài xiàng wǔ zhōu dōng běi qī lǐ. qí xī nán jí fēn shuǐ héng liè zhī shān, zhōng jiāng zhī shuǐ suǒ yóu rù zhě, qí dōng nán jí ài mén lǐng zhī shān, běi lǐ ér píng yú dōng, nán jiāng zhī shuǐ suǒ yóu zhé ér běi rù zhě, qí xī běi jí cǐ shān zhī bèi, huán wèi lóng xiàng dōng rù zhī nèi wù, běi jiāng zhī shuǐ suǒ yóu dǎo ér xià zhě qí dōng běi jí cǐ shān hòu mén, rào ér wèi bǎi gǎn cūn, zhòng jiāng jì qián hé yú zhōng, suǒ yóu běi chū zhě. cǐ shān wài zhī sì miàn yě.
百感岩在向武州东北七里。其西南即分水横列之山,中江之水所由入者,其东南即隘门岭之山,北逦而屏于东,南江之水所由折而北入者,其西北即此山之背,环为龙巷东入之内坞,北江之水所由捣而下者;其东北即此山后门,绕而为百感村,众江既潜合于中,所由北出者。此山外之四面也。
ér qí yán zé zhōng pì yú shān zhī bàn, nán tōng èr mén jiē ài: yī wèi qián mén, yī wèi piān xué. běi tōng yī mén shén tà, ér běi miàn céng luán zǔ bì, bù tōng rén jiān.
而其岩则中辟于山之半,南通二门皆隘:一为前门,一为偏穴。北通一门甚拓,而北面层峦阻閟,不通人间。
zì zhōu lái, bì cóng nán mén rù, gù jù zhě fǎn jū hòu, ér ài zhě wèi qián.
自州来,必从南门入,故巨者反居后,而隘者为前。
qián mén zài zhòng yá zhī shàng, qí mén nán xiàng.
前门在重崖之上,其门南向。
chū dǐ shān xià, dōng běi pān jí yǐ shàng, yǎng jiàn xuē yá, gāo shù bǎi rèn, qí shàng yì mù héng zhàn, yuán yá jià kōng, rú dài wéi yāo, dōng yǔ yún qì tóng qí wān yán. jì ér xī shàng wēi tī sān shí jí, dá yá zhī bàn, yǒu píng yī zhǎng, shí qiào yīn yūn qì huò guāng hùn biàn dòng dàng mào, rán liè ér shēn.
初抵山下,东北攀级以上,仰见削崖,高数百仞,其上杙木横栈,缘崖架空,如带围腰,东与云气同其蜿蜒。既而西上危梯三十级,达崖之半,有坪一掌,石窍氤氲yīnyūn气或光混便动荡貌,然裂而深。
yóu qí dōng yuán yá duān shí jí ér zuǒ, wèi dōng dòng yóu qí xī jiàn zhàn ér yòu, wèi zhèng dòng zhī qián mén. zhàn kuò èr chǐ, zhǎng liù qī zhàng, shí yá shàng xià xuē lì, wài wú xiān dòu piàn hén, ér qiú zhī gǔ gàn, jiān yǒu xié qiān yú wài, dào xuán yú shàng zhě, zhé jiù zhī héng mù wèi yì. wài zhě jí shù miǎo, nèi zhě záo shí bì, fù yǐ zhǎng mù jià qí shàng wèi liáng, ér xuē duǎn zhī héng pù zhī, yòu jiù chuí téng yǐ luò yú wài.
由其东缘崖端石级而左,为东洞;由其西践栈而右,为正洞之前门。栈阔二尺,长六七丈,石崖上下削立,外无纤窦片痕,而虬枝古干,间有斜骞于外,倒悬于上者,辄就之横木为杙. 外者藉树杪,内者凿石壁,复以长木架其上为梁,而削短枝横铺之,又就垂藤以络于外。
rén jiàn qí shàng, nèi xuē bì ér wài xuán zhī, shàng dào yá ér xià jué hè, fēi bǎi chǐ zhī fú fú, fǔ qiān rèn ér wú dǐ, yì jí qí jí xiǎn yǐ. zhàn xī jǐn, yòu běi shàng xuán tī shí yú jí, rù dòng qián mén. mén nán xiàng, qí xué gāo sān chǐ wǔ cùn, kuò èr chǐ, jǐn róng yǔ lǚ rù.
人践其上,内削壁而外悬枝,上倒崖而下绝壑,飞百尺之浮桴,俯千仞而无底,亦极奇极险矣。栈西尽,又北上悬梯十余级,入洞前门。门南向,其穴高三尺五寸,阔二尺,仅容伛偻入。
xià zhàng xǔ, zhōng píng, ér shí zhù sì huán rú yī shì, páng duō xiān xué, róng guāng wài shuò, sù huǒ zhǒng yú zhōng.
下丈许,中平,而石柱四环如一室,旁多纤穴,容光外烁,宿火种于中。
ruò jù yóu xī běi xì xià, zé yǎo shēn yuǎn mào rán shēn xiàn.
爇炬由西北隙下,则窅yǎo深远貌然深陷。
cǐ nǎi dòng zhī yóu míng ér àn chù yě. xià chǔ xuán tī sān shí jí, qí dǐ kāi jiā ér běi, yǎng tiào gāo jùn.
此乃洞之由明而暗处也。下处悬梯三十级,其底开夹而北,仰眺高峻。
tī zhī xià, yǒu xiǎo xué fú bì gēn.
梯之下,有小穴伏壁根。
tǔ rén yún:" tòu ér nán chū, yì yǒu míng shì yī wéi, nán xiàng." zé qián mén zhī xià céng, dāng xuán zhàn zhī xià zhě yě. yóu jiā běi rù, lù xī yǒu xué píng zhuì rú jǐng, qí shēn bù cè.
土人云:“透而南出,亦有明室一围,南向。”则前门之下层,当悬栈之下者也。由夹北入,路西有穴平坠如井,其深不测。
yòu rù qí xī bì xià, yǒu wā xué xié qīng xī zhuì.
又入其西壁下,有洼穴斜倾西坠。
tǔ rén yún:" shēn rù xià tōng shuǐ xué, kě yǐ qǔ shuǐ." rán liú shā pǐ xiè, bù néng zhe zú yě. xī bì shàng yǒu ào shì wéi huán zhōng tà, ruò xuán liú lí dēng yī zhǎn, nǎi chán shì zhī zuì bì zhě. chū yóu qí dōng, yòu běi guò yī ài, xià xuán tī sān shí jí, qí dǐ shén píng kuàng, shí wén lín lín, jù zuò lì zhī pén. qí xī xuán rǔ wěi ruí xià chuí zhuàng, pān xì ér rù, rú chuān yún yè. shāo běi zhuǎn ér xī shàng, wàng jiàn wēi guāng qián tòu shén yáo, niè shā bǎn cóng zhī, tòu ài mén xī chū, zé hè rán dà guān, rú lóng gōng é quē, yòu nán běi gāo qióng, guāng jǐng lù lí, ěr mù shǎn shuò yǐ. cǐ nǎi dòng zhī yóu àn ér míng chù yě. qí dòng nèi dǐ xī nán tōng piān mén, wài dǐ dōng běi tōng hòu mén, zhǎng sì shí zhàng, kuò shí yú zhàng, gāo èr shí yú zhàng. qí shàng dǎo chuí zhī zhù, qiān tiáo wàn lǚ, fēn yún mò yǒu jì jí qí liǎng páng fēi jià zhī xuán tái, wān kōng zhī juǎn shì, liè zhù chuān yá zhī xiè, pái yún tòu jiā zhī mén, shàng xià céng dié, gē qí yī luán qiē chéng kuài de ròu, jí kě dāng tā shān zhī quán dǐng. qí nèi duō yīn qí gāo xià jià zhú wèi lán, dà zhě shí yú zhàng, xiǎo zhě èr sān zhàng, jù kě qì kě tiào. yóu dōng yá jī ài rù xī nán dòng dǐ zhī shàng céng, qí nèi yǒu biān zhú jià jūn yī zhǒng zhú de míng chēng ér wèi lǐn zhě, kě zhì gǔ qiān zhōng shí fǔ wèi yī zhōng, hé liù hú sì dòu yān.
土人云:“深入下通水穴,可以取水。”然流沙圮泻,不能着足也。西壁上有奥室围环中拓,若悬琉璃灯一盏,乃禅室之最閟者。出由其东,又北过一隘,下悬梯三十级,其底甚平旷,石纹粼粼,俱作荔枝盆。其西悬〔乳〕萎蕤wěiruí下垂状,攀隙而入,如穿云叶。稍北转而西上,望见微光前透甚遥,蹑沙坂从之,透隘门西出,则赫然大观,如龙宫峨阙,又南北高穹,光景陆离,耳目闪烁矣。此乃洞之由暗而明处也。其洞内抵西南通偏门,外抵东北通后门,长四十丈,阔十余丈,高二十余丈。其上倒垂之柱,千条万缕,纷纭莫有纪极;其两旁飞驾之悬台,剜空之卷室,列柱穿崖之榭,排云透夹之门,上下层叠,割其一脔luán切成块的肉,即可当他山之全鼎。其内多因其高下架竹为栏,大者十余丈,小者二、三丈,俱可憩可眺。由东崖跻隘入西南洞底之上层,其内有编竹架菌jūn一种竹的名称而为廪者,可置谷千钟十釜为一钟,合六斛四斗焉。
qí shàng yòu yǒu kān yī wéi, zhì jīn xiān yú zhōng, ér páng xiǎo kān yuē cí yún lián zuò, nǎi huáng jūn zhī mǔ fū rén xiàng yě. huáng mǔ shù nián qián xiū xī fāng zhī yè bài fó yú cǐ, cǐ qí tuì cáng zhī suǒ ér wài suǒ biān zhú lán, zé xuǎn fú zhī chǎng ér lǐn zé huáng jūn chǔ yǐ bèi bù yú zhě. kān xī zé piān mén zhī guāng, zì dǐng shè xià. cǐ chù qù hòu mén yǐ yáo, ér yòu dé sī guāng xiāng xù, suì wèi bù yè zhī chéng.
其上又有龛一围,置金仙于中,而旁小龛曰慈云莲座,乃黄君之母夫人像也。黄母数年前修西方之业拜佛于此,此其退藏之所;而外所编竹栏,则选佛之场;而廪则黄君储以备不虞者。龛西则偏门之光,自顶射下。此处去后门已遥,而又得斯光相续,遂为不夜之城。
pān jùn xiá xī shàng, tòu qí mén pō ài, jí piān mén yě.
攀峻峡西上,透其门颇隘,即偏门也。
qí mén xī nán xiàng, xià lín bù cè, wéi jiàn shù miǎo cóng cóng chū dié shí jiān, qū shí shān xuán zhàng jué, bù biàn qí chù wèi qián shān hòu shān yě. kān jì qióng, réng yóu gù dào xià, dōng běi qū hòu mén. qí mén dōng běi xiàng, gāo èr shí zhàng, mén yǐ wài zé liǎng páng shí yá zhí zhuì shān lù, ér wèi shuǐ dòng zhī mén mén yǐ nèi, zé dòng dǐ zhōng xiàn, yì zhí zhuì shān dǐ ér tōng shuǐ dòng zhī nèi. xiàn chù jìng chǐ wǔ, zhōu wéi rú jǐng. xī rén zhì lù lú yú shàng, yǐn bǎi zhàng gěng xià jí, shēn bù chì shí bèi hǔ fù. kǒng rén shī zú, yì biān zhú hù qí shàng, zhǐ liú èr kǒng yǐ yǐn zhóu lú, rén bù gǎn shè ér kuī yě. jǐng wài jí mén, jù shí dōng xī héng zhì, gāo yú dòng nèi zhě wǔ chǐ, ruò mén zhī yù mén kǎn. yóu jǐng dōng jiàn yù, jù mén zhī zhōng, nèi guān dòng dǐng, chuí lóng wǔ jiāo, shén wù chū mò, mù xuàn jīng yáo wài fǔ dòng qián, jué bì tuán yún, zhòng yuān pò hè, gǔ xiān shén sǒng. cǐ yù nèi jǐng wài xiá, xià tòu shuǐ mén, yì jià kōng zhī liáng, dì shì jí chóng jùn, wú cóng duì zhǔ ěr. yù dōng tòu shí ài dōng běi xià, dèng yǐ jué bì, bì shí jiē kōng tóng, mù gēn chuān xì yuán qiào, dēng duàn chù, yì héng mù fēi dù. xià lǐ bàn ér wèi bǎi gǎn cūn. xú zǐ yuē: cǐ dòng wài xiǎn zhōng bì, jì chuān lì yǎo miǎo, hū yǎng tòu chóng hóng, jiān yī shān zhī qián hòu yǐ tōng qí, huì zhòng liú yú hè dǐ ér bù jué, yōu míng liǎng hán, shuǐ lù jì měi, tōng zhī zé fān chū yān yún, sāi zhī zé bié chéng tiān dì. xī lái dì yī, wú yǐ yì cǐ.
其门西南向,下临不测,惟见树杪丛丛出叠石间,岨jū石山悬嶂绝,不辨其处为前山、后山也。龛既穷,仍由故道下,东北趋后门。其门东北向,高二十丈,门以外则两旁石崖直坠山麓,而为水洞之门;门以内,则洞底中陷,亦直坠山底而通水洞之内。陷处径尺五,周围如井。昔人置辘轳于上,引百丈绠下汲,深不啻十倍虎阜。恐人失足,亦编竹护其上,止留二孔以引轴轳,人不敢涉而窥也。井外即门,巨石东西横峙,高于洞内者五尺,若门之阈yù门槛。由井东践阈,踞门之中,内观洞顶,垂龙舞蛟,神物出没,目眩精摇;外俯洞前,绝壁抟云,重渊破壑,骨仙神耸。此阈内井外峡,下透水门,亦架空之梁,第势极崇峻,无从对瞩耳。阈东透石隘东北下,磴倚绝壁,壁石皆崆峒,木根穿隙缘窍,蹬断处,亦横木飞渡。下里半而为百感村。徐子曰:此洞外险中閟,既穿历窅渺,忽仰透崇宏,兼一山之前后以通奇,汇众流于壑底而不觉,幽明两涵,水陆济美,通之则翻出烟云,塞之则别成天地。西来第一,无以易此。
bǎi gǎn dōng yán zài bǎi gǎn qián mén zhī dōng. yóu zhàn dōng wēi yá zhī duān, dōng yuán shí hén yī lǚ, shù shí bù ér dé dòng. qí mén yì nán xiàng, mén yǐ nèi bù shèn shēn, ér gāo shuǎng yǎo tiǎo, shí yǒu wǔ sè yīn yūn zhī zhuàng, guǐ liè chéng xíng. yóu xiá zhōng dōng rù sān sì zhàng, zhuǎn ér běi, yǒu shí zhōng zhì. yú ài yǐ jìn, suì hūn hēi. qí zhōng yòu nán běi chéng xiá, shēn shí yú zhàng, dǐ píng ér shàng jùn běi jǐn chù yǒu jù zhù huí huán, qí wài suì tōng míng. jī jí běi shàng, yǒu qiào dōng tòu ér yī cè, zhǐ nà tiān guāng, bù kān chū rù yě.
百感东岩在百感前门之东。由栈东危崖之端,东缘石痕一缕,数十步而得洞。其门亦南向,门以内不甚深,而高爽窈窕,石有五色氤氲之状,〔诡裂成形〕。由峡中东入三、四丈,转而北,有石中峙。逾隘以进,遂昏黑。其中又南北成峡,深十余丈,底平而上峻;北尽处有巨柱回环,其外遂通明。跻级北上,有窍东透而欹侧,只纳天光,不堪出入也。
yóu qiào nèi zhuǎn ér běi, yòu lián pì wèi èr shì: yī shì zhōng tōng ér wài zhàng, nǎi yóu nèi běi dá zhě yī shì běi jǐn ér dōng xiàng, nǎi lín shēn ér lǎn shèng zhě.
由窍内转而北,又连辟为二室:一室中通而外障,乃由内北达者;一室北尽而东向,乃临深而揽胜者。
xiān yóu zhōng tōng zhī shì rù, qí xī xì páng huán, jù kě wèi fáng wèi tà. qí dōng zhī wài zhàng, yì duō líng xīng zhī xué, xuán guāng yǐn zhào yān. běi tòu yī xiá, dá yú běi shì, qí qián suì xū chǎng gāo mén. mén nǎi dōng lín jué bì, zhōng yǒu xiān sǔn jiān zhì yú qián, běi yǒu xuán yá dǎo chuí yú wài, jí yīn yūn zhī zhì, qí xià wén shuǐ shēng chán chán, zé nán jiāng zhī shuǐ, běi zhuǎn ér dī qí xià rù xué zhě yě, rán zhǐ wén shēng ér bú jiàn xíng yān. qí nèi xī bì, yì yǒu qún rǔ huán wèi xiǎo kān, xià jiē biān zhú jià lán, yì xī rén qī yǐn zhě. cǐ dòng xiǎo ér qiǎo, yōu shuǎng jiān bèi, wèi yǐn zhēn miào jìng. dì zhōng wú dī lì, fēi yóu qián zhàn rù bǎi gǎn hòu zhóu lú qǔ zhī, zé yóu qián tī zhuǎn mì jiàn shān qián, qǔ dào qí yáo yě.
先由中通之室入,其西隙旁环,俱可为房为榻。其东之外障,亦多零星之穴,悬光引照焉。北透一峡,达于北室,其前遂虚敞高门。门乃东临绝壁,中有纤笋尖峙于前,北有悬崖倒垂于外,极氤氲之致,其下闻水声潺潺,则南江之水,北转而低其下入穴者也,然止闻声而不见形焉。其内西壁,亦有群乳环为小龛,下皆编竹架栏,亦昔人栖隐者。此洞小而巧,幽爽兼备,为隐真妙境。第中无滴沥,非由前栈入百感后轴轳取之,则由前梯转觅涧山前,取道其遥也。
bǎi gǎn xià shuǐ yán, zài bǎi gǎn hòu mén zhī xià, bǎi gǎn cūn zhī nán. bǎi gǎn yǒu nèi wài liǎng cūn. shān cóng bǎi gǎn dòng fēn liǎng jiè, běi xiàng huí huán, xià chéng shēn wù, ér yán xià shuǐ tòu shān chéng jiāng, bēn téng qū zhé ér běi qù.
百感下水岩,在百感后门之下,百感村之南。百感有内、外两村。山从百感洞分两界,北向回环,下成深坞,而岩下水透山成江,奔腾曲折而北去。
cóng shàng lín diāo cūn xià yòu jiāng.
从上林刁村下右江。
cūn jiè yú qí zhōng, yuán zhǎng ér tǔ wò, zhōng jiē yú chǎn. dòng zài nèi cūn zhī nán èr bǎi bù, qí mén dōng běi xiàng, gāo sǒng ér shàng, jí hòu mén yě. shuǐ zì dòng chū, qián huì wèi guǎng tán, zhōng yì liǎng yá, shí bì dào chā shuǐ dǐ.
〔村〕界于其中,源长而土沃,中皆腴产。洞在内村之南二百步,其门东北向,高耸而上,即后门也。水自洞出,前汇为广潭,中溢两崖,石壁倒插水底。
cóng tán zhōng fú fá yǐ rù, yǎng dòng dǐng piāo miǎo ruò yún, shú yì nǎi xiàng zhī líng kuà ér xià zhě yé! dòng nèi liǎng bì pái kōng, shāng xiàng ér rù, zhū shuǐ shén shēn. xī bì yǒu mù tī xuán qiàn shí jiān, tǔ rén zhǐ yuē:" cǐ jí shàng céng zhóu lú zhī chù.
从潭中浮筏以入,仰洞顶飘渺若云,孰意乃向之凌跨而下者耶!洞内两壁排空,商向而入,潴水甚深。西壁有木梯悬嵌石间,土人指曰:“此即上层轴轳之处。
xī nóng zhì gāo sòng dài chū nián zhuàng zú shǒu lǐng shí, yǒu jù dòng bǎo jù zhě, zī cóng xià jí. cǐ qí yí gòu yě." dōng bì shí xì zhōng tà, yǒu jià lú jué dǐng, fēi zhuì píng kōng, ér shí shù wēi xuē xū xuán èr shí zhàng, wú kě pān jī. tǔ rén yuē:" cǐ wù wǔ gōng wú nián huāng qiàn, tǔ rén cáng sù chǔ liáng yǐ bì kòu zhě. xū fù tī zhuì bì yǐ shàng, zī shí píng, jiǔ bù wéi yě." rù shí yú zhàng, xià hè jí qióng, shàng xiá xuán tòu, yáo tiào xī nán xiá dòu shēn rù chù, gāo jǐng xià shè, guāng cǎi yè yè, ér shí jùn wú jí kě jī, bù zhī suǒ tōng wèi shān zhī qián shān zhī yòu yě. xià hè shí gēn chā rù shuǐ jiān, shuǐ miàn wú nèi rù zhī xì, shuǐ zhī suǒ cóng, xiàng xià fàn làn ér chū, zé qí zhōng zhòng shuǐ jiāo hé chù, yóu kōng tóng nèi jiōng guān suǒ, wú cóng wèn jīn yān. nǎi fǎn fá chū dòng, cóng mén wài tán xī niè yá dēng mén zuǒ zhī bì. tòu xiá qiào ér shàng, pì yán yī wéi, qí mén dōng xiàng, xià lín qián tán, yòu kàn dòng shuǐ, qián tiào duì àn zhī shàng, páng dòu yīn yūn, kě héng mù kuà dòng mén ér dù yě. pì yán zhōng guǎng xià píng, kě qī kě qì, dì mén suī zhǎn tà, ér duì àn gāo píng, céng wú rì guāng zhī jí, bù miǎn yīn sēn. ruò kuà mù yǐ tōng duì yá, zé hào líng shuǎng qì wú bù shōu zhī yǐ. cǐ dòng zǔ shuǐ tōng yuán, piāo miǎo yǎn yìng, wèi shén xiān ào gōng.
昔侬智高宋代初年壮族首领时,有据洞保聚者,兹从下汲。此其遗构也。“东壁石隙中拓,有架庐绝顶,飞缀凭空,而石墅危削虚悬二十丈,无可攀跻。土人曰:”此戊午公无1613年荒歉,土人藏粟储粮以避寇者。须缚梯缀壁以上,兹时平,久不为也。“入十余丈,下壑即穷,上峡悬透,遥眺西南峡窦深入处,高景下射,光采烨烨,而石峻无级可跻,不知所通为山之前、山之右也。下壑石根插入水间,水面无内入之隙,水之所从,向下泛滥而出,则其中众水交合处,犹崆峒内扃jiòng关锁,无从问津焉。乃返筏出洞,从门外潭西蹑崖登门左之壁。透峡窍而上,辟岩一围,其门东向,下临前潭,右瞰洞水,前眺对岸之上,旁窦氤氲,可横木跨洞门而渡也。辟岩中广下平,可栖可憩,第门虽展拓,而对岸高屏,曾无日光之及,不免阴森。若跨木以通对崖,则灏灵爽气无不收之矣。此洞阻水通源,缥缈掩映,为神仙奥宫。
ruò fú zhòng luán wài zǔ, rì yuè zhōng jiōng, jí nèi cūn yǐ yì chāo yuè táo yuán, ér kuàng yǎo tiǎo yōu bì, ruò sī zhī shàn jí zhě hū!
若夫重峦外阻,日月中扃,即内村已轶yì超越桃源,而况窈窕幽閟,若斯之擅极者乎!
bǎi gǎn qián xià yán, zài bǎi gǎn dòng qián mén zhī xià, lù xī kēng yè jiān. qí mén yì nán xiàng, gāo tà rú táng huáng, zhōng duō jù shí lěi luò, qí hòu jiàn xià.
百感前下岩,在百感洞前门之下,路西坑腋间。其门亦南向,高拓如堂皇,中多巨石磊落,其后渐下。
gài shuǐ zhǎng shí, shān qián zhī shuǐ yì zì dòng wài dǎo rù zhě, ér jīn wú dī lì yě.
盖水涨时,山前之水亦自洞外捣入者,而今无滴沥也。
dòng dōng běi yú yǒu xiá běi rù, qí shàng tòu róng guāng, qí xià qiàn zhòng shí. lèi shù shí ér xià kuī, qí dǐ yuān rán, shuǐ hán shēn dòu, ér shí jiē fú zhuì liǎng yá jiān, jì bù néng pò xì ér xià, yì bù néng jià kōng ér rù, wéi yǐ shí nèi wàng.
洞东北隅有峡北入,其上透容光,其下嵌重石。累数石而下窥,其底渊然,水涵深窦,而石皆浮缀两崖间,既不能破隙而下,亦不能架空而入,惟倚石内望。
xī běi xiá qióng chù, yì yǒu guāng nèi shè, qí xì zhǎng ér xiá, fǎn zhào dào yǐng, yè yè fú dòng, yì bù rú suǒ tōng wèi shān zhī hòu shān zhī yòu yě.
西北峡穷处,亦有光内射,其隙长而狭,反照倒影,烨烨浮动,亦不如所通为山之后、山之右也。
lóng xiàng dōng běi wù shàng dòng, zài xiàng wǔ zhōu dōng běi qī lǐ, jí bǎi gǎn zhī xī yá, dì lù yóu lóng xiàng cūn dōng rù, shān běi zhuǎn pán xuán chéng wù, kū róng běi zhī dà jiāng fēn dǎo qí zhōng, yá huí wù jué. zhuì xué dōng rù, ér dòng lín qí shàng, qí mén xī xiàng, zuǒ yòu jiē wēi yá, ér xià lín jī tuān.
龙巷东北坞上洞,在向武州东北七里,即百感之西崖,第路由龙巷村东入,〔山〕北转盘旋成坞,枯榕北枝大江分捣其中,崖回坞绝。坠穴东入,而洞临其上,其门西向,左右皆危崖,而下临激湍。
yuán wú rù lù, yóu qí běi pān xiàn wén jiàn xuán bì yǐ rù, shàng mù yún juǎn, xià pī zhī dié. dōng jìn liù zhàng hòu, hū hōng rán nèi nuǎn, ruò yǒu jiè qí zhōng zhě. gài qí hòu wú páng dòu, ér qì àng chōng yíng bù xiè yě. yòu sān zhàng, zhuǎn ér běi, jiàn shàng ér ài, yòu sān zhàng ér zhǐ. qí zhōng xuán zhù yì duō, bù jí bǎi gǎn zhī lín lín zǒng zǒng. ér xià yǒu jiǔ shí rú zhū, jié bái yuán zhěng, sàn bù mǎn pō bǎn jiān. pō bǎn zhī shàng, qí wén jiē lín lín rú zhòu cù, rú lín cì, xiān xì yún mì, biān rào zhōng wā, yuán zhū duō duī qiàn wén zhōng, bù kě jì liáng. yú xuǎn qí jīng yuán zhě de shù wò, wèi dǒng yǐ, wèi míng zhū, bù néng gù rén yí yě. yù shā dòng zhōng shén nán de, yì wú cǐ jié bái.
原无入路,由其北攀线纹践悬壁以入,上幕云卷,下披芝叠。东进六丈后,忽烘然内暖,若有界其中者。盖其后无旁窦,而气盎āng充盈不泄也。又三丈,转而北,渐上而隘,又三丈而止。其中悬柱亦多,不及百感之林林总总。而下有九石如珠,洁白圆整,散布满坡坂间。坡坂之上,其纹皆粼粼如绉簇,如鳞次,纤细匀密,边绕中洼,圆珠多堆嵌纹中,不可计量。余选其晶圆者得数握,为董苡,为明珠,不能顾人疑也。玉砂洞中甚难得,亦无此洁白。
láng shān yán zài zhōu běi bàn lǐ, qí xíng zhèng rú dú xiù.
琅山岩在州北半里,其形正如独秀。
shǐ jiàn xī xiàng yǒu mén sān dié, ér bù zhī dēng chù fǎn zài dōng fēng zhī bàn yě.
始见西向有门三叠,而不知登处反在东峰之半也。
yú zhì hòu, huáng jūn shǐ mìng fù tī tōng zhàn, gài yì yù zé qí yóu zhě wèi jìng xiū zhī dì ěr. yóu dōng lù pān wēi tī shù bǎi jí, rù qí dōng mén, qí mén huò rán gāo chǎng. mén yǐ nèi suì fēn sān jìng. yóu běi qiào zhě, píng kāi yī qǔ, jí tòu běi mén, zhí kàn lóng xiàng hòu běi shān, dà xī xī lái jiè qí zhōng, dǐ héng liè fēng xī ér sān fēn zhī, běi miàn luán lán xī cuì, yuǎn jìn xī lǎn. yóu nán qiào zhě, fǎn cóng dòng nèi zhé ér dōng shān, wài fù huò rán, jí dōng mén zhī cè qiào yě. dì yī shí píng héng duàn qí jìng, gù jiǎ nèi xiá zhōng qū chū, qí nèi xià yǒu shēn wā, yuān zhuì ér dǐ píng. yóu qí shàng xún yá yòu nán rù xiá zhōng, jiàn shàng jiàn ài, yǒu shí héng kuà qí shàng, ruò fēi liáng yān. tòu liáng xià zài shàng, xiá shǐ nán jǐn, dōng bì xuán xué guǐ kōng, tòu chuāng dào yǐng, xī qiào gāo qióng qū qiàn, fù tòu ér nán, shì wèi nán mén. qí qián zhèng yǔ zhōu dōng běi jù fēng wèi duì, ruò píng zhī dāng qián, xī nán bù néng tiào yī zhōu yān huǒ, dōng nán bù néng yì sān qǔ chéng liú, ér bù zhī qí xià nǎi tōng xíng zhī xiá yě. yóu xī zhí rù zhě, gāo qióng páng tà, shí zhàng yǐ nèi, cè yàn qū fáng, zhōng pì míng fēi, ruò ài mén zhī zhōng qiàn zhě. rán qí shàng qióng pán rú lú, dāng ài chù yì shàng liè chéng xiá, gāo jù mí shén. tòu ài mén ér xī, zé xī pì wèi táng, guāng míng sì yì, yǐ xī mén zuì gāo ér chǎng yě. táng zuǒ nán xuán chéng kān, yǒu piàn shí píng guǐ wèi tà, yǒu xuán shí xià juǎn wèi tà tuō, jiē tiān chéng qì jù yě. táng zuǒ yòu fēn qiàn lóu kān, yuán zhuǎn wú xì, bǐ jí qián mén, zé shí yù gāo lán. tòu qiào yǐ chū, shǐ fǔ mén xià céng yá dié xué, wēi ruò lèi qí, fú rú fēi yì shuǐ niǎo, zhuàng shì lù cí. gài yǐ chū xī wàng dì sān mén zhī shàng, ér zhōng mén zài qí xià yǐ. zuò qí shàng, dào shù wài chuí, huán liú xià yǒng, píng chóu luàn xiù, yán nà chóng chóng, duàn hè xié huī, píng lín wú xiàn, sān mén zhōng jiào wéi zuì chàng yǐ. fū cǐ yī shān, yuán rú zhuō zhuī, ér qiě shàng zé zhōng kōng wài tòu, sì miàn chéng mén, táng huáng qū shì, jiā xiè fēi méng, fáng jí, mí suǒ bù bèi. xǐ yǐ jí shū fāng, wǎn zhuǎn pín yì xiàng, hé fēng sì jiāo, zhēng yù bú dào, xún zhōng shǐ fù dài ěr.
余至后,黄君始命缚梯通栈,盖亦欲择其尤者为静修之地耳。由东麓攀危梯数百级,入其东门,其门豁然高敞。门以内遂分三径。由北窍者,平开一曲,即透北门,直瞰龙巷后北山,大溪西来界其中,抵横裂峰西而三分之,北面峦岚溪翠,远近悉揽。由南窍者,反从洞内折而东山,外复豁然,即东门之侧窍也。第一石屏横断其径,故假内峡中曲出,其内下有深洼,渊坠而底平。由其上循崖又南入峡中,渐上渐隘,有石横跨其上,若飞梁焉。透梁下再上,峡始南尽,东壁旋穴庋空,透窗倒影,西窍高穹曲嵌,复透而南,是为南门。其前正与州东北巨峰为对,若屏之当前,西南不能眺一州烟火,东南不能挹三曲塍流,而不知其下乃通行之峡也。由西直入者,高穹旁拓,十丈以内,侧堰曲房,中辟明扉,若隘门之中堑者。然其上穹盘如庐,当隘处亦上裂成峡,高剧弥甚。透隘门而西,则西辟为堂,光明四溢,以西门最高而敞也。堂左南旋成龛,有片石平庋为榻,有悬石下卷为拓托,皆天成器具也。堂左右分嵌楼龛,圆转无隙,比及前门,则石阈高栏。透窍以出,始俯门下层崖叠穴,危若累棋,浮如飞鹢yì水鸟,状似鹭鹚。盖已出西望第三门之上,而中门在其下矣。坐其上,倒树外垂,环流下涌,平畴乱岫,延纳重重,断壑斜晖,凭临无限,三门中较为最畅矣。夫此一山,圆如卓锥,而且上则中空外透,四面成门,堂皇曲室,夹榭飞甍méng,房脊,靡所不备。徙倚即殊方,宛转频易向,和风四交,蒸郁不到,洵中使负戴耳。
xià dòng jí zài láng shān xī lù, qí mén xī xiàng, dōng rù sān zhàng yú ér zhǐ. yǎng qí shàng. zé xuán yán céng xué, yòu lián dié mén liǎng chóng. yú chū zhì cǐ, wàng zhī bù néng shàng dá.
下洞即在琅山西麓,其门西向,东入三丈余而止。仰其上。则悬岩层穴,又连叠门两重。余初至此,望之不能上达。
míng rì yòu zhì, yì bù zhī qí shàng céng zhī zhōng tōng yú dōng, bìng bù zhī dōng zhī kě dēng yě.
明日又至,亦不知其上层之中通于东,并不知东之可登也。
jì ér wén huáng jūn mìng fù tī, jì ér yóu qí nán xiá, tóng wéi shǒu lǎo wǎng bǎi gǎn chū shān zhī dōng, huí wàng jiàn tī yǐ wǎn yán chuí kōng, shǐ zhī shàng dòng xū dōng shàng, xià dòng dú xī rù, ér zhōng dòng zé wú yóu zhì yān.
既而闻黄君命缚梯,既而由其南峡,同韦守老往百感出山之东,回望见梯已婉蜒垂空,始知上洞须东上,下洞独西入,而中洞则无由陟焉。
shí jiǔ rì xiǎo qǐ, yǒu yún.
十九日晓起,有云。
chén cān hòu, bàn lǐ guò níng xū.
晨餐后,半里过宁墟。
cóng nán xiá qù, dǐ tiān dēng xū, wén yǒu yíng huái dòng. dōng zhé rù shān wù yī lǐ, běi rù xiá yī lǐ, yú xiǎo jí běi xià.
〔从南峡去,抵天灯墟,闻有营怀洞。〕东折入山坞一里,北入峡一里,逾小脊北下。
suí shān dōng zhuǎn, yòu èr lǐ, nán nà cūn huàn fū.
随山东转,又二里,南那村换夫。
dōng běi xíng èr lǐ, dōng yú yī lǐng, yuē shí fáng lǐng. xià lǐng ér dōng, yòu èr lǐ, zhì shí fáng cūn huàn fū. yòu dōng èr lǐ, fù shàng shān bàn lǐ, guò yī lǐng jí. jí bù gāo, qí běi shuǐ cóng dōng běi zhuì, qí nán shuǐ cóng nán liú, shì wèi xiàng wǔ zhèn yuǎn fēn jiè, ér zuǒ yòu jiāng yì yǐ cǐ fēn yān. suí liú nán xià yī lǐ, dà lù zì xī lái hé, suì dōng zhuǎn xún lǎo shān zhī nán, dōng yú píng shǎn yī lǐ, dà dào zhí dōng qù, yòu cóng qí suí shuǐ dōng nán xià yī lǐ bàn, sì shān huán wù yī wéi, yuē lóng nà cūn, yǐ zhèn yuǎn shǔ yǐ.
东北行二里,东逾一岭,曰石房岭。下岭而东,又二里,至石房村换夫。又东二里,复上山半里,过一岭脊。脊不高,其北水从东北坠,其南水从南流,是为向武、镇远分界,而左、右江亦以此分焉。随流南下一里,大路自西来合,遂东转循老山之南,东逾平陕一里,大道直东去,又从岐随水东南下一里半,四山环坞一围,曰龙那村,已镇远属矣。
chū zhì cūn, yáo jiàn wū jiǎo huáng huā càn làn, yǐ wéi jú, yí wú cǐ shèng, bī shì zhī, nǎi xì huā cóng cóng, bù zhī qí míng.
〔初至村,遥见屋角黄花灿烂,以为菊,疑无此盛,逼视之,乃细花丛丛,不知其名。
yòu jiàn bái méi yī shù, zhé zhī, gù lǐ yě. huáng yīng bái lǐ, cuò hóng shuāng yè zhōng, yì zhòng dōng yī qí jǐng. fàn ér xíng, běi yú lǐng ér xià, gòng yī lǐ, yòu xíng xiá zhōng bàn lǐ, yǔ xī lái dà dào hé. yú shì suí shuǐ xíng dōng xíng shān xiá jiān, wǔ lǐ, shuǐ xíng dōng běi qù, lù dōng nán shàng shān. bàn lǐ, yòu cóng qí nán yú yī lǐng, gòng yī lǐ ér xià, dé nán dòng cūn. cūn rén wán shén, hòu fū bù jí zhì, bó mù shǐ fā. qí dòng sì shān lián jí, zhōng wā wèi dì, chí shàng yǒu xué, dōng miàn yì shuǐ chuān shān fù dōng chū, chí xī nǎi jū rén jù lú suǒ tuō yě. dōng yú lǐng ér xià, gòng yī lǐ, dōng xiàng xíng shān wù jiān. bā lǐ, guò yī cūn, yòu dōng yǔ shí shān yù. xún qí nán yá, yá shàng shí dòu lì luàn, jù kě rù, yá xià lèi shí shǔ nán shān, bàng yá shè ài mén yǐ rù, yú shì nán běi liǎng shí shān fù zhēng zhēng píng lì yǐ. yòu dōng yī lǐ wèi zhèn yuǎn zhōu, sù yú zhōu shì zhī pù shě. zhōu guān míng zhào rén wěi.
又见白梅一树,折之,固李也。黄英白李,错红霜叶中,亦仲冬一奇景。〕饭而行,北逾岭而下,共一里,又行峡中半里,与西来大道合。于是随水形东行山峡间,五里,水形东北去,路东南上山。半里,又从岐南逾一岭,共一里而下,得南峒村。村人顽甚,候夫不即至,薄暮始发。其峒四山连脊,中洼为地,池上有穴,东面溢水穿山腹东出,池西乃居人聚庐所托也。东逾岭而下,共一里,东向行山坞间。八里,过一村,又东与石山遇。循其南崖,崖上石窦历乱,俱可入,崖下累石属南山,傍崖设隘门以入,于是南北两石山复峥峥屏立矣。又东一里为镇远州,宿于州市之铺舍。州官名赵人伟。
zhōu zhái xī nán xiàng. qí dì shǔ tài píng fǔ, zài tài píng fǔ dōng běi èr bǎi lǐ.
州宅西南向。其地〔属太平府,〕在太平府东北二百里。
xī nán yī rì zhì quán míng, yòu jīng yǎng lì ér dá fǔ. xī běi wèi xiàng wǔ jiè, shí bā lǐ. dōng běi wèi jí lún jiè, shí liù lǐ. dōng wèi jié ān jiè, xī nán wèi quán míng jiè. zhōu qián liú shén xì, nán rù shān xiá, jù tǔ rén yán, nǎi dōng běi zhì jí lún, běi rù yòu jiāng zhě. yóu cǐ yán zhī, zé liǎng jiāng jiè jí xī zì zhèn ān dōu kāng, jīng tiān dēng xū, lóng yīng zhī běi, xiàng wǔ zhī nán, èr zhōu fēn jiè.
西南一日至全茗,又经养利而达俯。西北为向武界,十八里。东北为佶伦界,十六里。东为结安界,西南为全茗界。州前流甚细,南入山峡,据土人言,乃东北至佶伦,北入右江者。由此言之,则两江界脊西自镇安、都康,经天灯墟,龙英之北,向武之南,二州分界。
dōng jìng quán míng yǒng kāng luó yáng jí jīn fú suí xiàn zhī zhōng dōng, nán shào zhū dì ér dǐ hé jiāng zhèn.
东径全茗、永康、罗阳即今扶绥县之中东,南哨诸地而抵合江镇。
zuó suǒ guò shí fáng cūn dōng nán zhī jí, nǎi běi zǒu fēn zhī, qí nán xià zhī shuǐ, shàng fēi rù zuǒ jiāng zhě yě.
昨所过石房村东南之脊,乃北走分支,其南下之水,尚非入左江者也。