chū sān rì　 fàn gōu lòu, jí dōng běi xíng. yóu yíng fáng zhuǎn shān zhī dōng nán jiǎo, guò tòu shí dōng chū zhī quán, jìng cǎo pō ér xíng. wǔ lǐ, yuè yī pō, yǒu táng yǎn shuǐ huán jìn shān gǔ. dù qiáo, yòu èr lǐ, yàn táng yù dà, shí fēng zhì cǐ dōng jǐn, qí běi yǒu jiān fēng wù lì ruò dú xiù yān. shān běi xì zhōng lù dà róng, wān yán ruò liè píng. yòu dōng shí lǐ, yǒu shuǐ zì xī běi róng shān lái, dōng nán rù xiù jiāng, wèi róng yù fēn jiè, míng luò sāng dù. qí shuǐ pō jí, yǐ téng kuà shuǐ héng xì liǎng yá zhī shàng, ér xì zhōu yú téng, lìng dù zhě yuán téng yǐn zhōu, bù yòng gāo jí. táo yè dù jiāng, bù ruò téng zhī gèng miào yǐ. yòu dōng wǔ lǐ wèi xī shān xū, yǒu gōng guǎn, kè zhī suǒ tíng yě. dōng nán yóu lǐng shàng xíng, yǐ xià dù xiǎo qiáo, gòng wǔ lǐ yǐ. yòu dōng chū shān shí lǐ, yǒu huāng pù, yǒu bǎn qiáo. yòu dōng wǔ lǐ wèi qīng jǐng xīn qiáo, zé dà róng dōng fēng, wēi rán běi lín ruò fù yǐ y píng fēng. yòu dōng wǔ lǐ, rù róng xiàn xī wài mén. yòu yī lǐ, rù chéng xī mén, jīng xiàn zhì qián, jí nán zhuǎn chū chéng nán mén. mén wài jiāng shuǐ zì xī ér dōng, jí xiù jiāng. zì gāo zhōu běi jīng běi liú, yòu dōng hé luò sāng wèi lóng èr shuǐ, rào chéng nán ér dōng běi, yóu téng xiàn rù dà jiāng zhě yě. wèi lóng yuán chū tiān táng shān, běi xiàng shí zhài cūn, shǐ rù xiù jiāng. dù jiāng ér nán, chuī yú sì. yòu nán èr lǐ, yú gāng bǎn, wù rù dōng lù. èr lǐ, réng zhuǎn xī xiàng, yòu èr lǐ ér dé dà dào. xī nán xíng, yòu wǔ lǐ, sù yú gǔ lóu cūn. yī cūn jiē lǐ xìng.
初三日　飯勾漏，即東北行。由營房轉山之東南角，過透石東出之泉，徑草坡而行。五里，越一坡，有塘衍水環浸山谷。渡橋，又二里，堰塘愈大，石峰至此東盡，其北有尖峰兀立若獨秀焉。山北隙中露大容，蜿蜒若列屏。又東十里，有水自西北容山來，東南入繡江，為容、郁分界，名洛桑渡。其水頗急，以藤跨水橫系兩涯之上，而繫舟於藤，令渡者緣藤引舟，不用篙楫。桃葉渡江，不若藤枝更妙矣。又東五里為西山墟，有公館，客之所庭也。東南由嶺上行，已下渡小橋，共五里矣。又東出山十里，有荒鋪，有板橋。又東五里為清景新橋，則大容東峰，巍然北臨〔若負扆yǐ屏風〕。又東五里，入容縣西外門。又一里，入城西門，經縣治前，即南轉出城南門。門外江水自西而東，即繡江。自高州北經北流，又東合洛桑、渭龍二水，繞城南而東北，由藤縣入大江者也。〔渭龍源出天塘山，北向石寨村，始入繡江。〕渡江而南，炊於肆。又南二里，逾岡坂，誤入東麓。二里，仍轉西向，又二里而得大道。西南行，又五里，宿於古樓村。一村皆李姓。

chū sì rì　 fàn yú gǔ lóu cūn. réng xī nán suí dà lù pán dōu jiào ér guò. xiān shì, yú àn zhì yán: dōu jiào zài chéng nán èr shí lǐ. zì chéng wèn zhī, jiē yuē: nán shān qù chéng qī bā lǐ. gù yú xǐ qí jìn, chū nán mén dù jiāng, jí wàng shān ér qū, ér bù yì qí wù yě. gài dōu jiào jí nán shān, qí běi jù xuē yá xuán gèn, wú jí kě jiē, bì rào chū qí nán, shǐ kě běi xiàng ér dēng. qí yuē qī bā lǐ, nǎi běi miàn dǐ shān zhī shù, ér èr shí lǐ zhě, bìng cóng nán zhì shān ér yán yě. gòng wǔ lǐ, guò shí zhài cūn. yòu yī lǐ, dǐ shí zuǐ pù. fǔ dōng nán bā lǐ yǒu huáng tǔ yán, bù jí dēng. dōng dù yī qiáo, shǐ cóng qí běi xiàng shàng shān. dēng shān dōng zhuǎn, suì yóu shān xiá běi xiàng wǔ lǐ, dǐ nán shān sì, gǔ suǒ chēng líng jǐng sì yě. dà yán yǐ dōng yá, qí mén xī xiàng, zhōng wú fù jià, ér wài yǒu gāo yuán, shè lián zuò yú zhōng, míng chǎng píng huō, suī yún sì, shí yán yě. gài dōu jiào zhī xíng, qí fēng běi qióng gāo dǐng, nán fēn liǎng yè, rú chuí bì zhí xià, xià dōu chéng wù, ér qīng táng yī fāng dāng qí zhōng yān. liǎng yè shí yá, jiē zhòng dié huí gèn, shàng fēi xià qiàn, ruò zhāng wěn liè chún. yī yán fǔ duàn, fù kāi yī yán, céng xué zhī diān, fù huán céng xué, wài yǒu duō mén, zhōng wú páng dòu, qiú rú bái shí xià yán suǒ yún qián tōng gōu lòu zhě, wú kě tuō yǐ, zǒng ér pī zhī, líng jǐng wèi dōng yè zhī shǒu, yán zuì gāo ér dà, gāo sān zhàng wǔ chǐ, shēn wǔ zhàng, héng kuò shí yú zhàng, liǎng duān shāo dī, zhōng wān rú bàn yuè. qí běi yǒu sān yán, jiē xī xiàng ér chà xiǎo, yì yǒu huán dǔ wèi mén zhě, jiē dú shū zhě suǒ tuō, ér jīn wú rén yān. sān qīng dāng fēn yè zhī dōu, yán zuì zhèng ér jié, gāo shēn héng kuò tóng líng jǐng. qí dōng yǒu èr shì, jiē nán xiàng, yì yǒu huán dǔ yǐ zhī, yǔ xī xiàng sān yán yì yú ér qí liè. qí xī yǒu fēi yá, zé nán zhuǎn dōng xiàng, wèi xī yè zhī hù. gāo qióng xū chǎng, dì nèi bù shèn shēn, rán yí lǐ ér nán, yǔ líng jǐng fēn mén duì zhì, ruò liǎng wǔ w láng wū yān. cǐ xià céng yě. sān qīng zhī shàng, yòu liè zhòng mén wèi zhōng céng, wú yuán zhì dào. qí shàng yòu qǐ yī yán wèi shàng céng, shì míng bǎo gài. gāo shí wǔ chǐ, shēn èr zhàng, kuò wǔ liù zhàng, hòu yǐ fēng dǐng, dì yù gāo shàng, dú dāng zhōng gàn, píng lín liǎng yè diān. zài shàng, jí zhōng pán dǐng. gài shì yán bù yǐ líng qiǎo jiàn qí, ér yǐ huí dié qǔ shèng, gù shě qí běi qiào, jiù qí nán wěi shān gāo dī pán qū de yàng zi, xìn liè xiān wàng héng duì yǔ zhī qū yǐ. shàng wǔ, xiān dǐ líng jǐng, mén wài zhú guāng páng yìng, yán zhōng xiá wò gāo zhāng. xīn lè qí yōu kuàng. shí rì yǐ zhōng, líng jǐng sēng liú fàn, jiàn fó zuò xià táng bēi yī tòng sòng chuáng yī zhù kè zhe fú hào huò jīng zhòu de shí zhù, kè juān shén gǔ, jiù sēng mì zhǐ, sēng jǐn yǐ huáng sè zhě yīng. suì mó mò pèi yú shí, qǔ tà yuè tà bēi de gōng jù yú chōu, yǐ zhōng qiāo wèi chuí, yǐ guǒ zú wèi zhān, xǐ bēi ér qiāo tà zhī. gè wán liǎng tōng, ér rì sè yǐ mù. wèn sān qīng guān, dào zhě tā chū, kōng jì wú rén, jìng zhǐ yán zhōng.
初四日　飯於古樓村。仍西南隨大路盤都嶠而過。先是，余按《志》言：「都嶠在城南二十里。」自城問之，皆曰：「南山去城七八里。」故余喜其近，出南門渡江，即望山而趨，而不意其誤也。蓋都嶠即南山，其北俱削崖懸亘，無級可階，必繞出其南，始可北向而登。其曰七八里，乃北面抵山之數，而二十里者，並從南陟山而言也。共五里，過石寨村。又一里，抵石嘴鋪。〔輔東南八里有黃土岩，不及登。〕東渡一橋，始從岐北向上山。登山東轉，遂由山峽北向五里，抵南山寺，古所稱靈景寺也。大岩倚東崖，其門西向，中無覆架，而外有高垣，設蓮座於中，明敞平豁，雖雲「寺」，實岩也。蓋都嶠之形，其峰北穹高頂，南分兩腋，如垂臂直下，下兜成塢，而清塘一方當其中焉。兩腋石崖，皆重疊回亘，上飛下嵌，若張吻裂唇。一岩甫斷，復開一岩，層穴之巔，復環層穴，外有多門，中無旁竇，求如白石下岩所云「潛通勾漏」者，無可托矣，總而披之，靈景為東腋之首，岩最高而大，〔高三丈五尺，深五丈，橫闊十餘丈，兩端稍低，中彎如半月。〕其北有三岩，皆西向而差小，亦有環堵為門者，皆讀書者所託，而今無人焉。三清當分腋之兜，岩最正而潔，〔高深橫闊同靈景。〕其東有二室，皆南向，亦有環堵倚之，與西向三岩易隅而齊列。其西有飛崖，則南轉東向，為西腋之戶。高穹虛敞，第內不甚深，然迤邐而南，與靈景分門對峙，若兩廡wǔ廊屋焉。此下層也。三清之上，又列重門為中層，〔無緣陟道。〕其上又啟一岩為上層，是名寶蓋。〔高十五尺，深二丈，闊五六丈，後倚峰頂，地愈高上，獨當中干，平臨兩腋巔。再上，即中盤頂。〕蓋是岩不以靈巧見奇，而以回疊取勝，故舍其北峭，就其南嵔山高低盤曲的樣子，信列仙望衡對宇之區矣。〔上午，先抵靈景，門外竹光旁映，岩中霞幄高張。心樂其幽曠。〕時日已中，靈景僧留飯，見佛座下唐碑一通、宋幢一柱刻着佛號或經咒的石柱，刻鐫甚古，就僧覓紙，僧僅以黃色者應。遂磨墨沛於石，取拓月拓碑的工具於抽，以鐘敲為錘，以裹足為氈，洗碑而敲拓之。各完兩通，而日色已暮。問三清觀，道者他出，空寂無人，竟止岩中。

chū wǔ rì　 zǎo fàn yú líng jǐng. yóu yán yòu běi xíng, lì xī xiàng sān yán, yòu pán dèng ér shàng, rù nán xiàng èr yán, gòng lǐ xǔ, rán hòu dǐ sān qīng yán. yán kōng jìng jì, shù fú kōng míng, shén kān qì zú. yòu xī lì dōng xiàng xū yán, nǎi réng cóng lái lù yī lǐ, fǎn sān yán zhī jiān, qǔ dào zhī shàng, xià shì zhōng yán qiàn rù zú dǐ, ér xià yán sān qīng, shù miǎo yǎn cuì pù yún, ruò fú kōng ér zài zhī zhě. yóu yán zuǒ xún yá jī shí, qí shàng céng shí huí gèn, rú pán jì shàng tū, ér jù bù zhōng kōng, yì qiào xuē wú róng zú zhī jí, ér yá duān zǐ shí qiàn tū, yǔ bái shí zhī dǐng tóng yī shēng fǎ. yuē yī lǐ, suì líng fēng dǐng. qí jiān héng tū zhī yá, páng chā zhī fēng, yǔ fū huán jiàn zhī tián, bàng xī zhī shì, xiá lǎn jìn guān, jù wú fēi yì jìng. nǎi zhī shì shān dōng xī pián liè, wéi sān fēng zuì gāo, jiē běi sǒng nán fǔ, cǐ qí zuì xī zhě yě. huí dì zuì dōng, céng dié gèng duō, dàn bù jí cǐ jùn ěr. běi yòu héng tū yī fēng, wèi cǐ fēng běi hù, jí xiàn nán wàng zhī qū zhě. qí běi miàn qiào xuē tè shén, xī zé páng chā yī fēng, pō jiān ruì, wèi cǐ fēng fù. xī běi liǎng fù jiān, xià kāi yī mén, nèi huán wèi xiá, nǎi běi hù shān yǔ xī gāo fēng jiā ér chéng zhě. fēng zhōng yòu tū zhàng zhōng pán, wèi dāng mén píng. yóu píng dōng jìn xiá nán zhuǎn, zé dōng xī èr gāo fēng jiāo jiā xì yě, huí hé shén shēn qū. jiǔ zhī, nǎi cóng jiù dào xià, sān lǐ, cūn. dōng wàng xiá mén shēn yǎo, jì yī rù tàn, ér cóng fū zǔ gěng bù qián tiào xiá yòu yǒu yán yá rán, qiáng qí gū wǎng tàn, cǐ fū jué qiáng rú gù. yǒu tǔ rén jiàn ér wèn zhī, yú yǐ qíng gào. tǔ rén yuē: cǐ yán shén qiǎn, bù zú rù qí nèi. shān bàn yǒu zhú jiǎn yán, shān běi zhī yán, wéi cǐ kě rù ér yóu yě. fū nǎi fǔ shǒu cóng mìng. suì dōng xiàng xiá mén rù, guò xiá běi, yán guǒ qiǎn, ér zhōng běi bù kān zhì zú. yī lǐ, xī dǐ yī gāo fēng dōng lù, jiàn wēi yá dú zhǎn, nèi huán chéng xiá. dǐ dāng mén píng xià, qí nán miàn liè chuí xià, xuē wèi sān yá xī zé xià shǔ běi hù fēng, yǔ zhī bìng qǐ dōng miàn wēi yá dú zhǎn, yǔ xī gāo fēng lù xiāng duì chéng xiá. xiá nán yàn shuǐ chéng táng, huán huì nán xià sān yá xià, xī fù xiǎo fēng, jí chuí lì yú nán. táng shàng yī jiā jié máo ér jū, huán hù yǐ zhú, shén yǒu yōu zhì. yóu cǐ dù xiá, zhuǎn shàng xī fēng běi lù. yòu yī lǐ, yuè lǐng shāo xià, qí chù yòu chéng xiá yān. xì liú nán xiàng. zhí zhuì chuí lì xiǎo fēng yè. yú nǎi sù liú běi rù, jiàn bì yīn sēn, téng zhú jiāo yīn, jiàn shí lěi luò, chāng pú rōng zhī, qiàn shuǐ jiàn lǜ, zú zhī suǒ lǚ, zhī chāng pú bù zhī qí wèi shí yě. yuán jiàn dōng shàng, fù dōng nán jī lǐng, gòng yī lǐ, yǒu fēi shí èr zhàng dāng dào, yuán tī ér shàng, zé zhú jiǎn yán zài qí zuǒ jiā. liǎng yán bìng liè, mén jù xī běi xiàng, suī bù shèn shēn, gāo shuǎng shū shén, nán yǒu fēi quán wài zhuì, běi zé zào jié zhōng xū, yǒu sēng xīn jié lú qí jiān, gù qí dào kāi pì. yán xià yá zhí dá jiàn dǐ. jì yán hòu jí xī gāo fēng jué dǐng, dāng yǔ sān qīng yán xiōng bèi zhí, ruò yóu cǐ zhì dèng, kě xiān dēng fēng dǐng, cì dì xià zhū yán yě. jì ér xià èr lǐ, réng zhì huán táng jié máo chù, tàn nán miàn liè xià. xià xiāng jù wǔ chǐ, liǎng xià bìng qǐ, jiè yá wèi sān, dàn wēi xuán jué qiào. jiàn dōng lù yǒu jìng běi yǐ wēi yá, kuǎn máo ér wèn xià bìng qǐ, jiè yá wèi sān, jù wēi xuán jué qiào. jiàn dōng lù yǒu jìng běi yǐ wēi yá, kuǎn máo ér wèn zhī, qí rén fāng mù, zhǐ yuē: cǐ shí bèi cūn lù yě. xiān shì, xié cóng fū xún wēi yá běi xíng, jiā jìng téng shù mì yīn, shēn lǜ kōng méng, jìng dōng jiàn shēng jī jī, rú hán qióng sī yǔ jìng xī fēi yá qiān chǐ, hōng yǐng liú kōng, gé jué tiān dì. ruò bù yǒu cǐ xíng, zhǐ wèi dōu jiào nán kuí běi qiào, yī lǎn kě jǐn, ér shuí jué qí yōu qiāo zhì cǐ zāi! shí yǐ xià wǔ, cóng fū dùn juān chú qù jué qiáng zhī sè, bìng wàng bá lǚ zhī láo. èr lǐ, wēi yá běi qióng, yǔ wù xī zhuǎn, jí dāng mén píng běi lù yě, jiào nán lù sān liè yá shāo xùn qí jùn, yì huán gèn chéng wù yān. lù nǎi dōng xiàng, jié wù dēng lǐng. lǐng nǎi xī gāo dōng běi zhī, běi zǒu shǔ běi hù fēng zhě. yú lǐng, qí wù zì běi ér nán. fù kāi nán běi wù. wù dōng nǎi zhōng gāo pán gèn, shàng yì yǒu yán xuán zhuì. xià yǔ xī gāo jiā wèi cǐ wù, běi gèng yǒu zhòng yá jiān zhī, nán zé wān huán yǐ chū, bù zhī suǒ jí. jì ér nán jiàn liǎng sān jiā yǐ xī fēng běi lù ér jū, jí qū ér wèn zhī, jí shí bèi cūn yě. yú jì dé shí bèi, yīn yì bǎo gài dào zhě suǒ yún: shān běi yǒu yán yǔ zhī xiāng jìn. gèng xiáng xún qí suǒ zài. cūn rén yuē: cǐ chù dōng yǒu pó pó yán, yán gāo lù jué, kě wàng ér bù kě dào xī yǒu xīn yán, qí yán xīn pì, yǒu jìng kě bié xià shí zhài. nǎi yǐn yú cóng wū yòu xiǎo jìng, zhǐ ér wàng zhī, jí zhú jiǎn yán yě. gài běi shān zhī dòng jí wèi zhú jiǎn. cǐ zhōng yán míng cūn jiè, xún zhī zé bǐ cǐ duō cuò, zhì zhī zé mài luò dì xiàn, shān líng yǔ zhàng jù fú còu jù jí, qí wú yōu bù jué rú cǐ! shí rì yǐ xià pò, wèn dǐ xiàn chéng shàng èr shí lǐ, jí yú lǐng, xún wēi yá ér xíng. sān lǐ, wèi zhì shí zhài, jiàn yǒu lù běi qù, suì suí zhī. pán yī lǐng, lù jiàn wēi, wèn zhī qiáo zhě, yuē: wù yǐ! zhǐ cóng cāng mǎng zhōng héng qù, yuē cóng cǐ xī nán, kě dé dà dào. cóng zhī, lù yì huāng jí. jiǔ zhī, dé wēi jìng xiàng xī nán, yuē gòng wù sān sì lǐ, réng chū shí zhài bàng nán lái dà dào, rì yǐ bī yú yuān yǐ. shǐ běi zhuǎn xiàng dà dào héng, wǔ lǐ, guò gǔ lóu cūn xī, yǐ hūn hēi. niàn qián suǒ tóu sù chù, chóu qián bù shòu, nán zài rù, rù tā jiā yòu hūn mù bù biàn, cóng àn zhōng lì dà dào běi xiàng ér chí. sì lǐ, yuè yī ài, yòu èr lǐ, zhuǎn yī gǒu, fù xià yī pō, dù yī jiàn, gòng èr lǐ ér dǐ xiù jiāng, zé jiē gǔ jī gǔ bào shí jì dòng, sù sì jù jì. nǎi kòu nán yá zhī sì, rù chuī ér sù yān. jí zuó lái chuī fàn jiā, gù wén shēng ér jí qǐ yě.
初五日　早飯於靈景。由岩右北行，歷西向三岩，又盤磴而上，入南向二岩，共里許，然後抵三清岩。岩空境寂，〔樹拂空明，〕甚堪憩足。又西曆東向虛岩，乃仍從來路一里，返三岩之間，取道之上，下視中岩嵌入足底，而下岩三清，樹杪衍翠鋪雲，若浮空而載之者。由岩左循崖躋石，其上層石回亘，如盤髻上突，而俱不中空，邑峭削無容足之級，而崖端子石嵌突，與白石之頂同一升法。約一里，遂凌峰頂。其間橫突之崖，旁插之峰，與夫環澗之田，傍溪之室，遐覽近觀，俱無非異境。〔乃知是山東西駢列，惟三峰最高，皆北聳南俯，此其最西者也。回睇最東，層疊更多，但不及此峻耳。北又橫突一峰，為此峰北護，即縣南望之趨者。其北面峭削特甚，西則旁插一峰，頗尖銳，為此峰附。西北兩附間，下開一門，內環為峽，乃北護山與西高峰夾而成者。峰中又突嶂中盤，為當門屏。由屏東進峽南轉，則東西二高峰交夾隙也，回合甚深曲。〕久之，乃從舊道下，三里，村。東望峽門深窈，冀一入探，而從夫阻梗不前；眺峽右有岩岈然，強其姑往探，此夫倔強如故。有土人見而問之，余以情告。土人曰：「此岩甚淺，不足入其內。山半有竹簡岩，山北之岩，惟此可入而游也。」夫乃俯首從命。遂東向峽門入，過峽北，岩果淺，而中北不堪置足。一里，西抵一高峰東麓，見危崖獨展，內環成峽。〔抵當門屏下，其南面裂垂罅，削為三崖；西則下屬北護峰，與之並起；東面危崖獨展，與西高峰麓相對成峽。〕峽南堰水成塘，〔環匯南罅三崖下，西附小峰，即椎立於南。〕塘上一家結茅而居，環戶以竹，甚有幽致。由此渡峽，轉上西峰北麓。又一里，越嶺稍下，其處又成峽焉。細流南向。〔直墜椎立小峰腋。〕余乃溯流北入，澗壁陰森，藤竹交蔭，澗石磊落，菖蒲茸之，嵌水踐綠，足之所履，知菖蒲不知其為石也。緣澗東上，復東南躋嶺，共一里，有飛石二丈當道，緣梯而上，則竹簡岩在其左夾。兩岩並列，門俱西北向，雖不甚深，高爽殊甚，南有飛泉外墜，北則燥潔中虛，有僧新結廬其間，故其道開闢。〔岩下崖直達澗底。計岩後即西高峰絕頂，當與三清岩胸背值，若由此置磴，可先登峰頂，次第下諸岩也。〕既而下二里，仍至環塘結茅處，〔探南面裂罅。罅相距五尺，兩罅並起，界崖為三，但危懸絕峭。〕見東麓有徑北倚危崖，款茅而問罅並起，界崖為三，俱危懸絕峭。〕見東麓有徑北倚危崖，款茅而問之，其人方牧，指曰：「此石背村路也。」先是，偕從夫循危崖北行，夾徑藤樹密蔭，深綠空濛，徑東澗聲唧唧，如寒蛩私語；徑西飛崖千尺，轟影流空，隔絕天地。若不有此行，只謂都嶠南魁北峭，一覽可盡，而誰覺其幽悄至此哉！時已下午，從夫頓捐除去倔強之色，並忘跋履之勞。二里，危崖北窮，與塢西轉，〔即當門屏北麓也，較南麓三裂崖稍遜其峻，亦環亘成塢焉。〕路乃東向，截塢登嶺。〔嶺乃西高東北支，北走屬北護峰者。〕逾嶺，其塢自北而南。〔復開南北塢。塢東乃中高盤亘，上亦有岩懸綴。下與西高夾為此塢，北更有重崖間之，南則灣環以出，不知所極。既而南）見兩三家倚西峰北麓而居，亟趨而問之，即石背村也。余既得石背，因憶寶蓋道者所云：「山北有岩與之相近。」更詳詢其所在。村人曰：「此處東有婆婆岩，岩高路絕，可望而不可到；西有新岩，其岩新辟，有徑可別下石寨。」乃引余從屋右小徑，指而望之，即竹簡岩也。蓋北山之洞即為竹簡。此中岩名、村界，詢之則彼此多錯，陟之則脈絡遞現，山靈與杖屨輻輳聚集，其無幽不抉如此！時日已下迫，問抵縣城尚二十里，亟逾嶺，循危崖而行。三里，未至石寨，見有路北去，遂隨之。盤一嶺，路漸微，問之樵者，曰：「誤矣！」指從蒼莽中橫去，曰「從此西南，可得大道。」從之，路益荒棘。久之，得微徑向西南，約共誤三四里，仍出石寨傍南來大道，日已逼虞淵矣。始北轉向大道行，五里，過古樓村西，已昏黑。念前所投宿處，酬錢不受，難再入，入他家又昏暮不便，從暗中歷大道北向而馳。四里，越一隘，又二里，轉一岣，復下一坡，渡一澗，共二里而抵繡江，則街鼓擊鼓報時既動，宿肆俱寂。乃叩南涯之肆，入炊而宿焉。即昨來炊飯家，故聞聲而即啟也。

chū liù rì　 zǎo, běi dù jiāng rù nán mén, chū xī mén, fàn yú sì, jí cóng wài yuán qiáng nèi běi xiàng xíng. jīng yǎn wǔ chǎng, yǒu dà táng zhū shuǐ shén fù, dī xíng qí jiān. dī běi chū gǔ chéng mén, cǐ gǔ zhōu běi chéng yí zhǐ yě. yǒu bēi yán: tiān shùn jiān zhèng guǒ jiā jìng jiān wú xiǎn zōng èr kòu wèi luàn, jiē yīn gǎi zhōu wèi xiàn, chéng shī qí xiǎn. gù chóng zhēn chū fù mén jiù jī wèi wài hù yún. yú yí gǎi zhōu wèi xiàn, yīn rén sàn chéng suō, fēi gǎi xiàn ér hòu shī xiǎn yě. chū róng xiàn běi mén jí xī xíng, yǐ ér běi zhuǎn, xún dà róng dōng lù shí lǐ, yǒu shuǐ zì xī běi lái, dōng rù xiù. nǎi lián dù qí yòu, fù dù qí zuǒ, sān dù suì xún xī sù liú ér shàng, xíng jiā gǔ jiān wǔ lǐ, wèi shí tóu pù. yú shì fù luàn liú shè shuǐ, shuǐ shì yù suō, shān shì yù jiā. xī zhé rù shān xiá xíng, tòu xiá gòng wǔ lǐ, shān shì fù kāi, shì wèi lǐ cūn. yǐ dù yī qiáo, fù jiàn rù yōu zǔ, pán xuán shān xiá tóng, jiàn xī liú hè dǐ, shù màn kōng zhōng, téng gōu chén yì, jǔ shǒu bù jiàn tiān rì. wǔ lǐ, jī lǐng, fù pán xuán qí shàng xiá. yòu wǔ lǐ, hū shān huí gǔ zhuǎn, zhū shuǐ mǎn bēi, huán jìn shān lù, kāi chù rú hú, jiā chù rú jiàn, jiē píng yì bù liú, zuǒ yòu huí cuò, shàng xià huǎng yàng, zhēn shēn shān zhōng yì jìng yě. yǐ ér lù xiàng nán shān, shuǐ lián dōng wù, nǎi zhú dī jiè qí jiān, yǐ tōng xíng zhě. zài nán shān xiá, shuǐ suì xī liú, shì wèi shuǐ yuán, gài dà róng běi xià zhī mài suǒ pán jiā ér chéng zhě. yú shì shuǐ fèn dōng xī, jiā lù suí shuǐ xī běi chū shān. èr lǐ wèi tóng shān xū, shān nǎi dà kāi, yuán tián měi měi, cūn luò gāo xià. zhuǎn ér xī xíng, réng nán jiàn dà róng xī fēng wēi rán yǐng chū yě. wǔ lǐ, yǒu dà xī zì nán, xiǎo xī zì xī, èr xī huì ér dōng lái zhī xī xiāng bìng běi qù. nǎi shè nán xī, sù xī xī, běi xún lǐng guò jī shǔ shān, yǒu cūn luò zài lù zuǒ. yuè xī ér běi, rì yǒu yú zhào, tú zhōng rén yán, cóng cǐ jiāng běi rù shēn xiá zhōng, wú jū rén, suì zhǐ yú qín yáo. qín yáo zhě, jī shǔ shān běi wù zhōng xuán xiǎo fù yě. zuǒ yòu jù yǒu xiá, tōng xiá jìng, liǎng sān jiā dāng fù ér jū, jìng fēn qí qián, xī hé qí xià. zhǔ rén fāng liè zhú wèi gòu wū jù, qǔ dà zhú chuí biǎn liè zhī, piàn tài chǐ xǔ, ér zhǎng jìng qí jié, yǐ fù wū jiān chuán wǎ zhī yòng. yíng kè yǒu shān jiā fēng wèi, bù ruò tā fāng bì kè rú hǔ yě.
初六日　早，北渡江入南門，出西門，飯於肆，即從外垣牆內北向行。經演武場，有大塘瀦水甚富，堤行其間。堤北出古城門，此古州北城遺址也。有碑言：「天順間鄭果、嘉靖間吳顯宗二寇為亂，皆因改州為縣，城失其險。故崇禎初復門舊基為外護」雲。余疑改州為縣，因人散城縮，非改縣而後失險也。出〔容縣北〕門即西行，已而北轉，循大容東麓十里，有水自西北來，〔東入繡。〕乃連渡其右，復渡其左，三渡遂循溪溯流而上，行夾谷間五里，為石頭鋪。於是復亂流涉水，水勢愈縮，山勢愈夾。西折入山峽行，透峽共五里，山勢復開，是為李村。已渡一橋，復漸入幽阻，盤旋山峽同，見溪流壑底，樹蔓空中，〔藤篝沉翳，舉首不見天日。〕五里，躋嶺，復盤旋其上峽。又五里，忽山回谷轉，瀦水滿陂，環浸山麓，開處如湖，夾處如澗，皆平溢不流，左右回錯，上下幌漾，真深山中異境也。已而路向南山，水連東塢，乃築堤界其間，以通行者。再南山峽，水遂西流，是為水源，蓋大容北下之脈所盤夾而成者。於是水分東西，夾路隨水西北出山。二里為同山墟，山乃大開，原田每每，村落高下。轉而西行，仍南見大容西峰巍然穎出也。五里，有大溪自南，小溪自西，二溪會而東來之溪相併北去。乃涉南溪，溯西溪，北循嶺過雞黍山，有村落在路左。越溪而北，日有餘照，途中人言，從此將北入深峽中，無居人，遂止於秦窯。秦窯者，雞黍山北塢中懸小阜也。左右俱有峽，通狹徑，兩三家當阜而居，徑分其前，溪合其下。主人方裂竹為構屋具，取大竹椎扁裂之，片太尺許，而長竟其節，以覆屋兼椽瓦之用。迎客有山家風味，不若他方避客如虎也。

chū qī rì　 chén cān bì, cóng qín yáo běi xíng. tòu xiá èr lǐ, shān fù huán ér chéng wù, yǒu jù luò yān, shì wèi lú lǜ táng. cóng cǐ xún hè xī běi xíng, shān gǔ yù yōu, jìng lù yù sāi, shān jù cóng máo huāng jí, qiú rú shuǐ yuán yī dài gāo shù shēn lín, wú fù kě dé. kuàng cǎo máo gāo zhě méi dǐng, bù biàn qí shàng zhī huò dōng huò xī, duǎn zhě yì xiōng, bù jiàn qí xià zhī wèi píng wèi kǎn. rú shì zhě sān lǐ, guò dà chóng táng. yòu èr lǐ yú zhǎng lǐng dǐng, shǐ běi wàng bái shí shān zài zhòng fēng zhī wài. yú shì xī běi cóng lǐng tóu xià èr lǐ, yòu cóng kēng zhōng xià yī lǐ, wèi shí tán cūn. cūn běi yú xiǎo qiáo, cóng dōng qí xíng wǔ lǐ, shān wù dà kāi, yǒu jiāng zì nán ér dōng běi zhù, shì wèi xī luó jiāng, nǎi fā yuán dà róng xī běi, zhì cǐ shǐ shèng zhōu, ér dōng zhì tóu jiā zhài rù xiù jiāng zhě. qí liú pō dà, jué liú ér dù, méi gǔ yān. běi àn wèi píng dì xū, yǒu zhōu xià dá xiù jiāng. yóu qí bù xī shàng lǐng, èr lǐ, rén yī wù, wèi bǎn dòng, jù luò yì shèng. yóu dòng hòu xī shàng lǐng, píng xíng lǐng bàn èr lǐ, zhuǎn ér běi, fù píng xíng lǐng bàn èr lǐ, nǎi xià. xuán dōng běi shàng jī, suì yú lǐng tóu, nán wàng dà róng dōng xī zhū fēng wú bù bì xiàn, wéi běi zhān bái shí, wèi běi fēng suǒ yǎn. fù píng xíng lǐng shàng, yī lǐ ér xià lǐng běi, qí shuǐ yóu dōng xíng. dù xiá xī, shāo yú yī ào, shuǐ shǐ fēn dōng xī yān: dōng shuǐ jù rù xī luó jiāng, shǔ wú xī shuǐ jù rù dà shuǐ hé, shǔ xún, shì wèi fēn jiè. yī lǐ chū wù, wèi shàng zhōu chōng, shān shǐ kāi. wǔ lǐ dǐ luó xiù, shān nǎi dà kāi. fàn yú sì. yóu luó xiù běi xíng sān lǐ, wèi lú táng. sì shān kāi rào, qiān shì lín cì, yǐ shān wèi táng, dī fēn pō dié, yì shān jū zhī zài shèng zhě yě. luó xiù lú táng zhī zhōng, dào páng yǒu kòng shù yī yuán, chū dì chǐ wǔ, wéi dà wǔ chǐ, zhōng zhù shuǐ yī hóng, shuǐ miàn shàng bù yíng shù wéi zhě wǔ liù cùn, xià fú chū dì miàn zhě jǐ jí chǐ yān. shēn bì chéng yíng, yǐ zhàng dǐ zhī, shēn bù kě cè, ér zhū pào wěi wěi w i xíng jìn de yàng zi shàng yì. kōng shù suī gāo yú dì, ruò shù zhōng zhī shuǐ, zhǐ kě yǔ dì xiāng píng, nǎi dì zhī zuǒ yòu jù yǒu xī liú jiù xià, ér shuǐ zhù shù zhōng zhě jiào dì dú gāo, bù yì bù zāng, cǐ shú wèi zhī zhēn zhuó qí jiān yé? shù ruò jǐng lán, huò rén zhī wān kōng ér zhí zhī dì zhōng zhě. dàn shuǐ zhī fú dì wèi kě yì ěr. lú táng běi wǔ lǐ, guò lú wàng cūn, dēng yī lǐng jiā. xià ér fù shàng, yòu èr lǐ, xún shān bàn xíng, shǐ wàng bái shí shuāng jiān rú dí di xiāng jiàn miàn. qí lǐng dōng xī liǎng jiè jiā chí, ér běi xià chéng shēn kēng, bù hé mǎn dǐ kēng. yī lǐ, zhé yǒu guò jí héng duàn liǎng yá jiān, fán dù sān jí, yuē xún yá shàng zhě gòng liù lǐ yān. fǔ kàn kēng zhōng, huò páng tōng, huò zhōng qí, suǒ wèi shí èr chà táng zhě shì yǐ. dù jí hòu, suì xī běi yú lǐng, yī lǐ shāo xià, fù dōng dù yī jí, nǎi běi xiàng dà lù, zhí wàng bái shí shān lù. běi xià yī lǐ, yòu suí jiā xī zhuǎn yī lǐ, xià zhì kēng dǐ, jí yú xiǎo lǐng. yī lǐ xī xià, zé dà shuǐ hé cóng nán běi zhù. suí zhī běi xià, yòu yī lǐ, shuǐ zhuǎn dōng zhé, yòu yǒu yī xiǎo shuǐ běi zì bái shí lái, hé bìng dōng xiàng. nǎi jì dù qí dà, fù dù qí xiǎo, shàng dōng běi yá, yǐ mù sè bī rén, tóu sù yú lǐng shàng zhī chén cūn. dà shuǐ hé zhě, zì tóng chōng luó xiù běi liú guò cǐ, xià liú zhì wǔ lín rù xún jiāng.
初七日　晨餐畢，從秦窯北行。透峽二里，山復環而成塢，有聚落焉，是為盧綠塘。從此循壑西北行，山谷愈幽，徑路愈塞，山俱叢茅荒棘，求如水源一帶高樹深林，無復可得。況草茅高者沒頂，不辨其上之或東或西，短者翳胸，不見其下之為平為坎。如是者三里，過大蟲塘。又二里逾長嶺頂，始北望白石山在重峰之外。於是西北從嶺頭下二里，又從坑中下一里，為石潭村。村北逾小橋，從東岐行五里，山塢大開，有江自南而東北注，是為西羅江，乃發源大容西北，〔至此始勝舟，〕而東至頭家寨入繡江者。其流頗大，絕流而渡，沒股焉。北岸為平地墟，有舟下達繡江。由其埠西上嶺，二里，人一塢，為板洞，聚落亦盛。由洞後西上嶺，平行嶺半二里，轉而北，復平行嶺半二里，乃下。旋東北上躋，遂逾嶺頭，南望大容東西諸峰無不畢獻，惟北瞻白石，為北峰所掩。復平行嶺上，一里而下嶺北，其水猶東行。度峽西，稍逾一坳，水始分東西焉：東水俱入西羅江，屬梧；西水俱入大水河，屬潯，是為分界。一里出塢，為上周沖，山始開。五里抵羅秀，山乃大開。飯於肆。由羅秀北行三里，為盧塘。四山開繞，千室鱗次，倚山為塘，堤分坡疊，亦山居之再盛者也。羅秀、盧塘之中，道旁有空樹一圓，出地尺五，圍大五尺，中貯水一泓，水面上〔不〕盈樹圍者五六寸，下浮出地面者幾及尺焉。深碧澄瑩，以杖底之，深不可測，而珠炮亹亹wěi行進的樣子上溢。空樹雖高於地，若樹中之水，止可與地相平，乃地之左右俱有溪流就下，而水貯樹中者較地獨高，不溢不臧，此孰為之斟酌其間耶？樹若井欄，或人之剜空而植之地中者。但水之浮地為可異耳。盧塘北五里，過盧忘村，登一嶺夾。下而復上，又二里，循山半行，始望白石雙尖如覿di相見面。其嶺東西兩界夾持，而北下成深坑，布禾滿底坑。一里，輒有過脊橫斷兩崖間，凡渡三脊，約循崖上者共六里焉。俯瞰坑中，或旁通，或中岐，所謂「十二岔塘」者是矣。渡脊後，遂西北逾嶺，一里稍下，復東度一脊，乃北向大路，直望白石山麓。北下一里，又隨夾西轉一里，下至坑底，即逾小嶺。一里西下，則大水河從南北注。隨之北下，又一里，水轉東折，又有一小水北自白石來，合併東向。乃既渡其大，復渡其小，上東北涯，已暮色逼人，投宿於嶺上之陳村。大水河者，自同沖、羅秀北流過此，下流至武林入潯江。

chū bā rì　 zì dà shuǐ hé dēng hòu shān rù xún, lù dāng cóng shān zuǒ xún xiǎo shuǐ běi xíng, yú wù cóng shān yòu dà shuǐ běi qù. yī lǐ, dà shuǐ zhé ér dōng, yú nǎi xī yú lǐng. sān lǐ chū luó jié, huò zuò chā, yǒu cūn luò zài shān bàn. réng yǔ běi lái xiǎo shuǐ yù, sù zhī xíng, shǐ dé dà dào. yòu èr lǐ, fù yú shuǐ shàng lǐng, cóng lǐng shàng xíng èr lǐ, xī zhān dú xiù ér xíng. xià shān èr lǐ, wèi chén chōng, yǐ chū dú xiù dōng běi, fù jiàn bái shí yǐ. zì chén chōng xún wù zhōng xiǎo shuǐ dōng běi xíng, zhì shì yòu yǐ pān guān shān wèi xī zhān yǐ. pān guān shān yǔ dōng jiè shān pái tà ér běi. shí lǐ, fù xī běi zhì gāng, pán xī jiè zhōng chuí zhī zuǐ, yú shì fù xún gāng lǒng xíng. gòng shí lǐ, yú yī lǐng ér xià, shì wèi yóu má xū. shí zhí xū qī, fàn ér hòu xíng. shí lǐ, lián dù èr qiáo, qiáo běi wèi zhōu cūn, shuǐ běi rào ér qù, lù zhì xī lǐng. wǔ lǐ guò shàng hé cūn. yòu wèi zhī má hé, jū mín èr sān jiā zài lǐng nèi. yòu shí lǐ, dǐ chén fāng, chén fāng zhī nán, zì zhōu cūn lái, shān bù shèn gāo, shuǐ bù chéng xī, rán yóu gāng lǐng jiān dié, pō tuó pán rào chén fāng zhī běi, zé píng yě kuàng rán, xī shān zài wàng, jù luò chéng shì, shǐ bù zuò kōng shān jì mò guān yǐ.
初八日　自大水河登後山入潯，路當從山左循小水北行，余誤從山右大水北去。一里，大水折而東，余乃西逾嶺。三里出羅捷，或作「插」，有村落在山半。仍與北來小水遇，溯之行，始得大道。又二里，復逾水上嶺，從嶺上行二里，西瞻獨秀而行。下山二里，為陳沖，已出獨秀東北，復見白石矣。自陳沖循塢中小水東北行，至是又以潘觀山為西瞻矣。潘觀山與東界山排闥而北。十里，復西北陟岡，盤西界中垂之嘴，於是復循岡隴行。共十里，逾一嶺而下，是為油麻墟。時值墟期，飯而後行。十里，連渡二橋，橋北為周村，水北繞而去，路陟西嶺。五里；過上合村。又謂之麻合，居民二三家在嶺內。又十里，抵陳坊，陳坊之南，自周村來，山不甚高，水不成溪，然猶岡嶺間疊，陂陀盤繞；陳坊之北，則平野曠然，西山在望，聚落成市，始不作空山寂寞觀矣。

chū jiǔ rì　 zì chén fāng xū xī xíng huāng yě zhī zhōng, zhōng wā rú yán, yán zhōng tū shí, pán cuò dūn jù, dàn xià wú shēn zhuì zhī xì, zhōng wú yuān hán zhī shuǐ, yǔ qián suǒ guò shí qiáo cūn nán wā bēi tū shí wú yǐ yì yě. xī xíng shí lǐ, zhí bī sī líng shān xià, zé yù jiāng zì xī nán huán chéng dōng běi, ér gé jiāng shān guāng zhì dié, huǎng rán zài wàng yǐ. dù jiāng, dǐ chéng dōng nán yú, wǎng nán mén, zhì yì qián, fǎn xún jùn yù zhōng, zé èr bìng zhě bǐ qián shǎo yǒu qǐ sè. xún héng zhōu dù chuán, yǐ míng chén zǎo fā, suì xié náng xià zhōu yǐ qí yān.
初九日　自陳坊墟西行荒野之中，中窪如岩，岩中突石，盤錯蹲踞，但下無深墜之隙，中無淵涵之水，與前所過石橋村南窪陂突石無以異也。西行十里，直逼思靈山下，則鬱江自西南環城東北，而隔江山光雉堞，恍然在望矣。渡江，抵城東南隅，往南門，至驛前，〔返潯郡寓中，〕則二病者比前少有起色。詢橫州渡舡，以明晨早發，遂攜囊下舟以俟焉。

shì xíng yě, wèi rì shí yǒu liù, suǒ lì sì xiàn guì píng lù chuān běi liú róng. yī zhōu yù lín. zhī jìng, dé míng yán sì, ér sān wèi dòng tiān: bái shí míng xiù lè zhǎng zhēn dì èr shí yī dòng tiān, gōu lòu míng yù què bǎo guī dì èr shí èr dòng tiān, dōu jiào míng dà shàng bǎo xuán dì èr shí dòng tiān. wéi shuǐ yuè dòng bù zài dòng tiān zhī liè, ér shí róng shān zhī zhèng mài. gài yú suǒ lì, jù sì miàn huán róng shān zhī lù. gài dà jí xī nán zì qīn zhōu líng shān, dōng běi jīng xìng yè, yóu píng shān xū dù mài ér dōng, jí gāo zhì wèi dà róng. qí běi chū zhī zhī, fā wèi bái shí, ér shān mài jǐn yān qí nán chū zhī zhī, jīng běi liú xiàn dōng fēn wèi gōu lòu, ér shān mài yì jǐn, nán xíng zhèng mài, zì guǐ mén guān yòu nán wèi shuǐ yuè dòng, yòu nán jīng gāo zhōu xī níng zhī jìng, sàn wèi yuè dōng nán jiè zhī mài, ér běi zhuǎn zhě shǐ zì luó miàn ér běi, jié wèi dōu jiào. shì bái shí gōu lòu shuǐ yuè jiē róng shān dí zhǒng, ér dōu jiào zé yún réng r ng dì bā shì sūn zhī hòu yǐ. shì wèi róng zhōu sān dòng tiān jù qián xué xiāng tōng, fēi yě. bái shí zhī tōng yú gōu lòu zhě, zhí zhǐ qí shān mài lián shǔ, ér hé bì qiào xué zhī xiāng chè dōu jiào zhī tōng yú gōu lòu zhě, dì ní qí dì jiè zhī jiē zhěn zh n jiè xiàn, ér qǐ zhī mài luò zhī yǐ fēn. gù yú yú dōu jiào ér zhī jī zhī yì hùn, yú shuǐ yuè ér zhī jìn zhī yì yí yě.
是行也，為日十有六，所歷四縣、桂平、陸川、北流、容。一州鬱林。之境，得名岩四，而三為洞天：白石名秀樂長真第二十一洞天，勾漏名玉闕寶圭第二十二洞天，都嶠名大上寶玄第二十洞天。惟水月洞不在洞天之列，而實容山之正脈。蓋余所歷，俱四面環容山之麓。蓋大脊西南自欽州、靈山，東北經興業，由平山墟度脈而東，即高峙為大容。其北出之支，發為白石，而山脈盡焉；其南出之支，經北流縣東分為勾漏，而山脈亦盡，南行正脈，自鬼門關又南為水月洞，又南經高州、西寧之境，散為粵東南界之脈，而北轉者始自羅面而北，結為都嶠。是白石、勾漏、水月皆容山嫡冢，而都嶠則雲礽réng第八世孫之後矣。世謂容州三洞天俱潛穴相通，非也。白石之通於勾漏者，直指其山脈聯屬，而何必竅穴之相徹；都嶠之通於勾漏者，第泥其地界之接軫zhěn界限，而豈知脈絡之已分。故余於都嶠而知跡之易混，於水月而知近之易遺也。

guǐ mén guān zài běi liú xī shí lǐ, dāng héng lín zhī běi, wàng zhī shí fēng pái liè, dōng yǔ gōu lòu bìng yǐ. běi liú ér xiàn zhōng zhì, nǎi dōng zhě míng xiān qū, xī zhě chēng guǐ yù, hé yé? yú chū shì héng lín běi wàng, xīn yì shān jìng, jí dǐ běi liú ér hòu zhī qí wèi guǐ mén, huǐ bù néng xíng qí zhōng, yī pò xiān guǐ zhī guān yě.
鬼門關在北流西十里，當橫林之北，望之石峰排列，東與勾漏並矣。北流而縣中峙，乃東者名仙區，西者稱鬼域，何耶？余初是橫林北望，心異山境，及抵北流而後知其為「鬼門」，悔不能行其中，一破仙、鬼之關也。