èr shí wǔ rì　 zì yáng shuò dōng nán dù tóu fà zhōu, sù liú bì lián fēng xià. yóu chéng dōng ér běi, guò lóng tóu shān, zì shì shí fēng jiàn yǐn. shí lǐ, gǔ zuò yì. yòu shí wǔ lǐ, shǐ yǒu sì jiān shān zài jiāng zuǒ, qí yòu yì qǐ qún jiān jiā jiāng, shì wèi shuǐ lǜ cūn. yòu běi qī lǐ, yǒu yán zài jiāng zhī xī àn, mén shén gāo chǎng, dōng xiàng lín jiāng. yóu yòu yè shēn rù, jiàn gāo ér hēi, jiǔ nǎi kōng méng, fù dōng pì mén yān. yóu yán zuǒ yè shàng dēng, qí shàng qián gèn wèi tái, hòu jié yī dòu, yǒu ní qī yān. bù huán dǔ, bù fù wū, yīn tái zhì yuán, xuán tī wèi dào, shén jué xuān shuǎng. dòu hòu fù shēn xiàn chéng xiá, hūn hēi. dōng xià yù suǒ jù shēn rù, ní yán wú qí duō xiǎn, gù zhǐ zhī. ér léi shēng fù yīn yīn cù rén, shí zhōu yǐ xiān yí xìng píng, suì chū dòng. yóu dòng zuǒ xún lù sù jiāng, cǎo shēn qí xiàng, bàn lǐ, dá luó sī fēng xià. qí fēng shù pán ér shàng, céng lèi ruò luó sī zhī xíng, ér zhuō sǒng yā yú qún fēng, nǎi xìng píng dōng nán shuǐ kǒu shān yě. yǐ qián yán zài qí xià, tǔ rén jí zhǐ wèi luó sī yán. yú jué yán zài luó fēng zhī nán, shuāng qí dī fēng zhī lù, jí rù yán dú bēi, ér hòu zhī qí wèi jiāo tóu, fēi luó sī yě. luó sī yǐ fēng shèng, jiāo tóu yǐ yán shèng, luó sī qióng ér shàng pán, jiāo tóu chuí ér xià luò, bù yī shān, yì bù yī míng yě. rào luó sī yòu èr lǐ, jí zhōu, rù bàn lǐ, shǎo yǐ xìng píng. qí dì yǒu xī zì dōng běi lái, shí shān xì zhōng, yáo jiàn jù lǐng gèn liè yú nèi, jí suǒ qū gōng chéng dào yě. yá shàng yǒu shì sān yíng, xià lín jiāng zhǔ, xuān lán héng zhuì, wèi cǐ zhōng suǒ jǐn jiàn, é yuē yuè dào fēng lái, zì yì fēi yì, wèi xióng shì shū guǎn. yú chuǎng rù qí zhōng, jìng bù jiàn dú shū rén yě. xià zhōu yǐ mù, yòu běi èr lǐ ér pō.
二十五日　自陽朔東南渡頭髮舟，溯流碧蓮峰下。由城東而北，過龍頭山，自是石峰漸隱。十里，古祚驛。又十五里，始有四尖山在江左，其右亦起群尖夾江，是為水綠村。又北七里，有岩在江之西岸，門甚高敞，東向臨江。由右腋深入，漸高而黑，久乃空濛，復東辟門焉。由岩左腋上登，其上前亘為台，後結一竇，有尼棲焉。不環堵，不覆屋，因台置垣，懸梯為道，甚覺軒爽。竇後復深陷成峽，昏黑。東下欲索炬深入，尼言無奇多險，固止之。而雷聲復殷殷促人，時舟已先移興平，遂出洞。由洞左循麓溯江，草深齊項，半里，達螺螄峰下。其峰數盤而上，層累若螺螄之形，而卓聳壓於群峰，乃興平東南水口山也。以前岩在其下，土人即指為螺螄岩。余覺岩在螺峰之南，雙岐低峰之麓，及入岩讀碑，而後知其為蛟頭，非螺螄也。螺螄以峰勝，蛟頭以岩勝，螺螄穹而上盤，蛟頭垂而下絡，不一山，亦不一名也。繞螺螄又二里，及舟，入半里，少艤興平。其地有溪自東北來，石山隙中，遙見巨嶺亘列於內，即所趨恭城道也。崖上有室三楹，下臨江渚，軒欄橫綴，為此中所僅見，額曰「月到風來」，字亦飛逸，為熊氏書館。余闖入其中，竟不見讀書人也。下舟已暮，又北二里而泊。

èr shí liù rì　 mèi shuǎng fā zhōu, xī běi sān lǐ, wèi héng bù bǎo, yòu běi èr lǐ wèi huà shān. qí shān héng liè jiāng nán àn, jiāng zì běi lái, zhì shì xī zhé, shān shòu niè, bàn pōu wèi xuē yá yǒu wén céng luò, lǜ shù yán yìng, shí zhì huáng hóng qīng bái, zá cǎi jiāo cuò chéng zhāng, shàng yǒu jiǔ tóu, shān zhī míng huà, yǐ sè fēi yǐ xíng yě. tǔ yǔ: yáo shān shí bā miàn, huà shān jiǔ tǒng gè tóu, yǒu rén néng zàng dé, dài dài chū fēng hóu. hòu dì shī zhǐ huà shān běi miàn gé jiāng jiān fēng xià shuǐ rào chéng píng chù wèi jí rǎng, tǔ yú rén zhé qiāng qí mǔ yù zàng zhī. shì xī fēng zhuì, shí yā qí xué, jìng bù dé zàng, yīn hào qí chù wèi wǔ nì dì. yú suǒ hèn zhě, shí zhuì shí bù bìng bì cǐ nì yě. zhōu rén pō zhōu huà shān xià chén cān. yú suì dēng qí lù, yǔ jìng wén xuǎn shí jù shèng, shàng yǎn y n yǎn gài cǎi bì, xià zhàn lǜ bō, zhí shì zhì shēn tú huà zhōng yě. yá bì zhī bàn, yǒu dòng běi xiàng, wàng zhī shén shēn, shàng xià jù wú suǒ zhe zú. ruò yuán tī zhuì jí yú shí wén zhī jiān, fēi zhí kōng zhōng lóu gé, yì huà lǐ yán qī yǐ.
二十六日　昧爽發舟，西北三里，為橫埠堡，又北二里為畫山。其山橫列江南岸，江自北來，至是西折，山受齧，半剖為削崖；有紋層絡，綠樹沿映，石質黃紅青白，雜彩交錯成章，上有九頭，山之名「畫」，以色非以形也。土語：「堯山十八面，畫山九筒〔個〕頭，有人能葬得，代代出封侯。」後地師指畫山北面隔江尖峰下水繞成坪處為吉壤，土愚人輒戕其母欲葬之。是夕峰墜，石壓其穴，竟不得葬，因號其處為忤逆地。余所恨者，石墜時不並斃此逆也。舟人泊舟畫山下晨餐。余遂登其麓，與靜聞選石踞勝，上罨yǎn掩蓋彩壁，下蘸綠波，直是置身圖畫中也。崖壁之半，有洞北向，望之甚深，上下俱無所着足。若緣梯綴級於石紋之間，非直空中樓閣，亦畫裡岩棲矣。

fǎn ér dēng zhōu, yòu běi yī lǐ, shàng xiǎo sàn tān. yòu běi èr lǐ, shàng dà sàn tān. yòu běi qī lǐ wèi luó gǔ tān, tān yǒu èr shí xiàng xíng, zài dōng àn. qí chù jiāng zhī xī yá, yǒu yuán fēng duān lì jiāng zhī dōng yá, duō wēi yán tū wù. qí shān nán yán qiào, yǒu shuǐ zhōng chū, yuán tū shí fēi xià zhuì jiāng, shì tóng xuán pù. yuè zhōng jiē shí fēng bá qǐ, shuǐ suí sì zhù, wú dài pò hè téng kōng. cǐ pù chū chóng qiào, yóu qí jué.
〔返而登舟，〕又北一里，上小散灘。又北二里，上大散灘。又北七里為鑼鼓灘，灘有二石象形，在東岸。其處江之西涯，有圓峰端麗；江之東涯，多危岩突兀。〔其山南岩竅，有水中出，緣突石飛下墜江，勢同懸瀑。粵中皆石峰拔起，水隨四注，無待破壑騰空。此瀑出崇竅，尤奇絕。〕

yòu běi bā lǐ, guò lán zhōu. xī běi àn yī fēng chún tòu, chū wàng zhī, yí jí lóng mén chuān xué, yǐ dào lǐ jì zhī, shǐ zhī lìng chuān yī fēng, qián yǐ yè zhào shī zhī ěr. zhōu zhuǎn xī běi xiàng, yòu sān lǐ, wèi guān yán. xiān shì jiāng dōng àn zhǎn yá, dān bì huàn yìng, cǎi yàn huà shān. guān yán jí zài qí běi, shān shàng tū yá céng chū, yǎn ruò cháo guān. běi miàn shān lù, zé qióng dòng xī xiàng lín jiāng, shuǐ zì zhōng chū, wài yǔ jiāng tōng. zhào zhōu ér rù, dòng mén shén gāo, ér nèi gèng hóng lǎng, xī xuán rǔ zhù, xī tōng liú zhī dòu xià fú, wú cóng yuǎn sù. bì jiān yǒu lín hǎi wáng zōng mù tí shī, hào jìng suǒ, jiā jìng guǐ chǒu xué xiàn. shī bù shèn jiā, shí shǔ ér hé zhě shù shí rén, jí rén liú tiān shòu děng. jù juān yú bì. chān ch n guān kàn wán jiǔ zhī, zhào zhōu chū dòng, wàng gé jiāng qún fēng cóng hé, yì qián lán zhōu suǒ jiàn chuān shān dāng zhèng duì qí xī, xī xī huí shān zhuǎn, bìng qí fēng yì mò néng biàn shí. qǐng zhī, jiǎo shǒu běi jiàn jiǎo rán yī xué, lìng xuán jiāng dōng fēng bàn, jí jìn zài guān yán zhī běi. jí hū zhōu rén yǐ zhōu dēng àn, ér lìng qí yǐ zhōu hòu yú nán tián zhàn. yú nǎi wàng dōng běi fēng ér qū, yī lǐ, dǐ shān yè. xiān jiàn màn líng chán, jì nǎi fú mǎng chuān jí, bàn lǐ yú lǐng ào. dù míng xué zài dōng, ér nán miàn zhī yá jué bù kě pān, fǎn xún yá běi shāo xià xuán jí, jiàn yǒu dié shí zǔ ài zhě, zhī qù dòng bù yuǎn yǐ. yì běi xià, zé dòng guǒ nán tòu. qí shān shén báo, shàng qióng rú hé zhǎng, zhōng xià. běi xià jù jù shí lěi luò, nán zé qiào yá xuán gèn, gù dēng dòng zhī dào bù yóu nán, ér yóu běi yún. dòng yòu fù yǒu páng mén fù shì, wài liè shū léng, zhōng xuán tuán zhù, fēn wéi liè xì, dōng běi mí shēn, shì xī yǒu jū zhě. ér dòng běi fù shí wén xiào yǔ shēng, wèi qù rén jìng bù yuǎn, yǐ wèi cóng běi qǔ dào, kě jìn dá nán tián. shí hōng léi cuī yǔ, jí chū míng dòng, běi yú zé jù shí zhī xì, duō lèi kuài cóng jí, wǎn zhuǎn shù chù, běi wàng yī máo shén ěr jìn, ér jué bù kě tōng. bù dé yǐ, réng yú sì ào, xún qián mǎng nán xià, xìng léi yīn ér yǔ bù zhì. yī lǐ, zhuǎn zhì xī běi yú, yòu dé yī dòng. nán běi héng guàn. qí běi fēng zhī lù, zì guān yán lái, cǐ wèi běi fēng. běi duān yì tòu, ér bù shèn xuān huō. réng chū nán mén, suì xī běi xíng píng chóu zhōng. hé yǐ jiāng xiù, ér gǎo g o kū gān wú dī shuǐ, shí fēng yǔ hū zhì, yú shén wèi xìng zhī. qí xī gé jiāng píng lì zhě, jiē qióng yá xuē bì, lù lù wàng zhī, gèng jué zhēng róng dōng zé shí fēng lí lì, hòu tuō chóng luán. gòng sì lǐ dǐ nán tián yì, mì zhōu bù dé, suì bīn jiāng ér běi, yòu yī lǐ, nǎi rù zhōu. zhōu rén dài yǔ yè xíng, yòu wǔ lǐ, pō yú dòu mǐ cùn jīn èr tān zhī jiān. zhōng yè yǎng shì, yíng zhèn zhú shān, yuǎn jìn jiāo yìng. yǐ zhì wēi ér chéng jí yì, hé zhòng xiǎo ér xiàn dà guān, yú bù yì shān zhī néng zì huì, gèng wú wù bù néng huì yě.
又北八里，過攔州。〔西北岸一峰純透，初望之，疑即龍門穿穴，以道里計之，始知另穿一峰，前以夜棹失之耳。〕舟轉西北向，又三里，為冠岩。〔先是江東岸嶄崖，丹碧煥映，采艷畫山。冠岩即在其北，〕山上突崖層出，儼若朝冠。北面山麓，則穹洞西向臨江，水自中出，外與江通。棹舟而入，洞門甚高，而內更宏朗，〔悉懸乳柱，惜通流之竇下伏，無從遠溯。〕壁間有臨海王宗沐題詩，號敬所，嘉靖癸丑學憲。詩不甚佳，時屬而和者數十人，吉人劉天授等。俱鐫於壁。覘chān觀看玩久之，棹舟出洞，〔望隔江群峰叢合，憶前攔州所見穿山當正對其西，惜〕溪回山轉，〔並其峰亦莫能辨識。頃之，〕矯首北見皎然一穴，另懸江東峰半，即近在冠岩之北。急呼舟人艤舟登岸，而令其以舟候於南田站。余乃望東北峰而趨，一里，抵山腋。先踐蔓凌巉，既乃伏莽穿棘，半里逾嶺坳。度明穴在東，而南面之崖絕不可攀，反循崖北稍下懸級，見有疊石阻隘者，知去洞不遠矣。益北下，則洞果南透。其山甚薄，上穹如合掌，中罅。北下俱巨石磊落，南則峭崖懸亘，故登洞之道不由南，而由北雲。洞右復有旁門復室，外列疏楞，中懸團柱，分幃裂隙，東北彌深，似昔有居者。而洞北復時聞笑語聲，謂去人境不遠，以為從北取道，可近達南田。時轟雷催雨，亟出明洞，北隅則巨石之隙，多累塊叢棘，宛轉數處，北望一茅甚邇近，而絕不可通。不得已，仍逾四坳，循前莽南下，幸雷殷而雨不至。一里，轉至西北隅，又得一洞。南北橫貫。其北峰之麓，自冠岩來，此為北峰。北端亦透，而不甚軒豁。仍出南門，遂西北行平疇中。禾已將秀，而槁gǎo枯乾無滴水，時風雨忽至，余甚為幸之。〔其西隔江屏立者，皆穹崖削壁，陸路望之，更覺崢嶸；東則石峰離立，後托崇巒。〕共四里抵南田驛，覓舟不得，遂瀕江而北，又一里，乃入舟。舟人帶雨夜行，又五里，泊於斗米、寸金二灘之間。中夜仰視，螢陣燭山，遠近交映。以至微而成極異，合眾小而現大觀，余不意山之能自繪，更無物不能繪也。

èr shí qī rì　 mèi shuǎng chū xiá kǒu, shàng cùn jīn tān, èr lǐ zhì mài chái bù. xī miàn fēng yá pián lì, chén xiāng táng zài yān. yòu xī běi sān lǐ, qí běi lù yǒu dòng qiàn jiāng, zhōu zhuǎn ér dōng, bù jí rù. dōng sān lǐ, zhì bì yán. qí yán běi xiàng, shí zuǐ dàn jiāng. qí shàng xuē yá gāo xuán, dòng qiàn qí zhōng, suī bù shèn shēn, ér yī yíng dāng mén, yǐ yún yíng shuǐ, fān qiáng fú qí xià, wéi wò huán qí shàng, yì píng kōng chè yuǎn zhī yì shèng dì yě. yú shì běi zhuǎn wǔ lǐ, guò dòu chǐ jǐng. yòu xī běi wǔ lǐ, zhì dà xū, shì jù pō shèng, dēng shì shū miàn. yòu xī běi wǔ lǐ, zhì héng shān yán. qí yán dōng xiàng, kàn liú zhuì shì, pō yǔ bì yán shì. yòu yè yǒu dòu, páng chuān ér nán, nán fù pì yī dòng, shén hóng, yǒu mén yǒu ào. ào xī shàng zé shēn rù hūn míng, ào zhī nán zhuì, jiē qiàn kōng tòu lòu. mén zài zhuì ào dōng, kuò rán píng liú, yǔ qián mén bǐ jiān lì. yòu běi wǔ lǐ, wèi lóng mén táng. nán wàng héng shān yán xī tòu dǐng fēng, suī shì chuān shí, wú cóng shàng jī. yòu xī wǔ lǐ, wèi xīn jiāng kǒu, yòu yè xíng shí lǐ ér pō.
二十七日　昧爽出峽口，上寸金灘，二里至賣柴埠。西面峰崖駢立，沉香堂在焉。又西北三里，其北麓有洞嵌江，舟轉而東，不及入。東三里，至碧岩。其岩北向，石嘴啖江。其上削崖高懸，洞嵌其中，雖不甚深，而一楹當門，倚雲迎水，帆檣拂其下，幃幄環其上，亦憑空掣遠之異勝地也。於是北轉五里，過豆豉井。又西北五里，至大墟，市聚頗盛，登市蔬面。又西北五里，至橫山岩。其岩東向，瞰流綴室，頗與碧岩似。〔右腋有竇，旁穿而南，南復辟一洞，甚宏，有門有奧。奧西上則深入昏冥，奧之南墜，皆嵌空透漏。門在墜奧東，廓然憑流，與前門比肩立。〕又北五里，為龍門塘。〔南望橫山岩西透頂峰，雖似穿石，無從上躋。〕又西五里，為新江口，又夜行十里而泊。

èr shí bā rì　 mèi shuǎng cì zhōu, jí tuī péng, yǐ guò yá tóu shān. shí yú lǐ, dǐ shuǐ yuè dòng běi chéng xià, lìng gù pū suí zhōu wǎng fú qiáo, yú tóng jìng wén guò wén chāng mén wài, yòu xī dǐ níng yuǎn mén nán. guò nán guān qiáo. mì tà bēi zhě, suǒ tà yóu wú jǐ, jí cù zhī. suì yóu níng yuǎn mén rù, jīng jìng fān chéng hòu mén, yù rù wù gàn gǔ, xún dú xiù yóu qī, ér hòu mén bì, bù dé rù. nǎi xún qí dōng chū dōng jiāng mén, mìng gù pū yǐ xíng náng rù qū zhào shí yǔ yù, ér qí nǚ chū dòu, suì xié yù duì mén táng kuí wú chù. wén róng zhǐ yǐ yù xíng, ér shí yóu wèi qǔ. fàn hòu lìng jìng wén wǎng mì zhī, zhì zé yǐ xíng, zhǐ liú zì yún: dài bā yuè jiān lái qǔ. shū kě xiào yě.
二十八日　昧爽刺舟，亟推篷，已過崖頭山。十餘里，抵水月洞北城下，令顧仆隨舟往浮橋，余同靜聞過文昌門外，又西抵寧遠門南。過南關橋。覓拓碑者，所拓猶無幾，急促之。遂由寧遠門入，經靖藩城後門，欲入晤紺谷，詢獨秀游期，而後門閉，不得入。乃循其東出東江門，命顧仆以行囊入趨趙時雨寓，而其女出痘，遂攜寓對門唐葵吾處。聞融止已欲行，而石猶未取。飯後令靜聞往覓之，至則已行，止留字云：「待八月間來取。」殊可笑也。

èr shí jiǔ rì　 lìng jìng wén yóu jìng fān zhèng mén rù wù gàn gǔ. yú tóng gù pū zài chū níng yuǎn mén cù tà bēi zhě. zhì shì tà gōng shǐ shì zhǐ xié jù wèi wǎng tà jì, yú réng hái yù. wǔ shǔ bù kān tā xíng, wéi yǎn yǎng wò qì ér yǐ. xià wǔ, jìng wén lái shù, gàn gǔ zhī yán shén bù zháo yì. yú chū nǐ zài zhì shěng, yī dēng dú xiù, jí wǎng liǔ zhōu, bù yì dēng qī jì huǎn, bēi tuò shàng chí, shén chàng chàng yě.
二十九日　令靜聞由靖藩正門入晤紺谷。余同顧仆再出寧遠門促拓碑者。至是拓工始市紙攜具為往拓計，余仍還寓。午暑不堪他行，惟偃仰臥憩而已。下午，靜聞來述，紺谷之言甚不着意。余初擬再至省，一登獨秀，即往柳州，不意登期既緩，碑拓尚遲，甚悵悵也。

sān shí rì　 yú zài táng yù. yīn lián rì yán wēi wǔ shuò, yǔ zhèn shí pèi, jì juàn shān bù, fù yàn shì xíng. zhǐ lìng jìng wén yī wǎng shuǐ yuè dòng guān tà bēi zhě, xià wǔ fǎn mìng, míng rì dāng yí tà lóng yǐn yún.
三十日　余在唐寓。因連日炎威午爍，雨陣時沛，既倦山踄，復厭市行。止令靜聞一往水月洞觀拓碑者，下午反命，明日當移拓龍隱雲。

liù yuè chū yī rì　 zài táng yù. shì rì shǔ shén, yú gū qì bù chū. wén gàn gǔ yǐ fén líng shì yǔ fān wáng yǒu bù qiè, gù yù jiǔ dài. ér shì shí é chuán héng yǒng wèi liú kòu suǒ wéi, fān chéng yì yù jiè yán, yú suì wú yì hòu dú xiù zhī dēng. ér tà zhě qiān yán suǒ wù, yú yì bù néng dài, wéi lù wù guān bēi èr fù xiān tà zhě, wěi zhāng shǎo èr zì, lìng bǐ zài tà, ér bǐ fù tà yī fù, fǎn bìng qù cǐ zhāng, jí cù zài bǔ, bǐ yù yīn xún, suì chí wú xíng.
六月初一日　在唐寓。是日暑甚，余姑憩不出。聞紺谷以焚靈事與藩王有不愜，故欲久待。而是時訛傳衡、永為流寇所圍，藩城亦愈戒嚴，余遂無意候獨秀之登。而拓者遷延索物，余亦不能待，惟陸務觀碑二副先拓者，尾張少二字，令彼再拓，而彼復拓一付，反並去此張，及促再補，彼愈因循，遂遲吾行。

dú xiù shān běi miàn lín chí, xī nán èr lù, yú jù rào qí xià, xī yán yì yǐ zài tàn, wéi dōng lù yǔ jué dǐng wèi dēng. qí yì yú tā fēng zhě, zhǐ tíng gé ěr.
〔獨秀山北面臨池，西南二麓，余俱繞其下，西岩亦已再探，惟東麓與絕頂未登。其異於他峰者，只亭閣耳。〕

chū èr rì　 lìng gù pū cù tà gōng, ér yú tóng jìng wén zài wèi qī xīng qī xiá zhī yóu. yóu qī xīng guān zuǒ rù yán dòng zhēng qí mén nǎi cáo néng shǐ suǒ shū zhě, jí dēng jí wèi bì xū gé. shì gé zài zhāi xīng tíng zhī zuǒ, yǔ qī xīng dòng qián yī piàn yún tóng xiàng, yī piàn yún sān zì nǎi xún fǔ dōu yù shǐ xǔ rú lán suǒ shū, zì shén gǔ zhuō. ér shāo zài qí nán, xià dēng zhě xiān jīng yān. yú xī yóu shí jí yú qī xīng, yǐ wèi cǐ xuān gé bù bì fán jī chǐ, hòu lǚ jīng qí xià, jiàn shàng yǒu yán shí dǎo chuí, xīn yàn zhī, zhì shì xiān rù yān. zé qí é wèi shè rén wú guó shì suǒ tí. bì xū zhī míng, xī zài qī xiá, ér jīn cǐ fù zhǒng zhī. qǐ bǐ yǐ tíng, ér cǐ yǐ gé yé? yú chuò míng qí jiān, yǎng shì gé wèi wǎ yǎn, bù jiàn yán dǐng jì ér zhuǎn rù xuán wǔ zuò hòu, yǐ wèi shí kū zhǐ cǐ, ér bù yì yì huò rán tòu kōng, dǐng shàng jǐn gāo kuà rú liáng. ruò qù qí zhōng xuān gé, zé qián hòu tōng yìng, yì chuān shān yuè yán zhī lèi, ér pù wǎ dié hù, lìng rén zuò qí nèi bù jí zhī, kě wèi xuē fāng zhú ér yān duàn wén zhě yǐ. gé hòu tòu míng zhī xià, fù lěi shí wèi yuán, gāo yǔ gé qí, yǐ duàn chū rù. yú xùn qí sēng: yán zhōng hé bì dié wǎ? yuē: kǒng fēng yǔ xié qīn, shí suǐ xià dī. gé hòu hé bì dǔ qiáng? yuē: kǒng wài duō shān qí, nèi nán yōu qī. yòu xùn: hé bù yí gé yú yán hòu, qián xū yán wèi mén, yǐ tōng chū rù hòu yǐ gé wèi yuán, yǐ biàn jū shǒu, qǐ bù míng shān miàn mù, qù shì jīn hóu, liǎng wèi dé zhī! yuē: wú qián liáng. rán zé yán zhōng zhī jié gòu, yán hòu zhī zhì sāi, yòu xiāo fù huà kōng ér jiù zhě yé? yòu xùn: yuán wài hòu shān, cóng hé qǔ dào? yuē: xū nán zì dà yán ān. cǐ ān jí huā qiáo běi dì yī ān, ān sēng zì chēng wèi qī xīng lǎo ān, yú xiàng suǒ rù, jiàn hòu yǒu lǐ lì bì bēi zhě. yú hàn zhī, suì chū, réng dēng zhāi xīng, yóu yī piàn yún rù qī xīng qián dòng. yóu gé hòu dōng shàng shù shí jí, dé xiǎo píng, shí pán qí zhōng. suì běi chū hòu dòng. dòng yòu bì wài yá zhī shàng, liè qiào xuán pā, yún léng lì luàn. yú jí jiě yī pān yuán ér shàng, lián shàng zhòng kān èr céng, jù yǒu liè hù shū léng lián chuí wò yáng zhī shì, qí běi xià zé qī xiá dòng qióng rán xī xiàng pán kōng yǐ. dòng wài yòu bì gǔ kè duō yǒu cún zhě, zé fàn wén mù chéng dà bì xū tíng míng, bìng jiāng fù chéng dū zhuó bié qī rén tí míng zài yān. qī rén jí hú tiān guān míng suǒ tí míng zì, zài qī xiá zhě, qí suì yuè jù wèi yǐ wèi èr shí bā rì. bì xū tíng yǐ táng zhèng guān qīng rù qī xiá yù rì huá yuè huá èr jūn zèng shī, yǒu bù yīn guò qù xíng fāng biàn, nà de jīn zhāo huì bì xū zhī jù, suì qǔ yǐ míng tíng, shí hú míng zhōng suǒ yún míng wēng suǒ mìng ér wǒ míng zhī zhě yě. jīn tíng yǐ fèi, ér xīn ān wú gōng jiè yǐ míng nán yán zhī gé, bù ruò chè nán gé yǐ tíng cǐ, zé nán yán bù yǎn qí shèng, ér cǐ míng yì bīn qí shí, qǐ bù kuài zāi! gài cǐ chù yán dòng pián zhì zhě sān: qī xiá zài běi, ér xià tòu shān zhī dōng xī qī xīng zài zhōng, ér qū tòu shān zhī xī běi nán yán zài nán, ér shàng tòu shān zhī dōng xī. gù qī xiá zuì yuǎn ér yōu àn, qī xīng nèi zhuǎn ér bù chè, nán yán fēi jià ér xū míng. sān qiào tóng xuán, liù mén gè yì, kě wèi yì qū tóng gōng, qí nài nán yán zhī bì xū gé, fǎn yǐ rén yǎn hé! qī xiá zài běi, yòu yǒu zhāo yún gāo zhì èr yán, jù xī xiàng. cǐ qī xīng xī miàn zhī dòng yě, qí shù gòng wǔ.
初二日　令顧仆促拓工，而余同靜聞再為七星、棲霞之游。由七星觀左入岩洞「爭奇門」乃曹能始所書者，即登級為碧虛閣。是閣在摘星亭之左，與七星洞前一片雲同向， 「一片雲」三字乃巡撫都御史許如蘭所書，字甚古拙。而稍在其南，下登者先經焉。余昔游時急於七星，以為此軒閣不必煩屐齒，後屢經其下，見上有岩石倒垂，心艷之，至是先入焉。則其額為歙人吳國仕所題。「碧虛」之名，昔在棲霞，而今此復踵之。豈彼以亭，而此以閣耶？余啜茗其間，仰視閣為瓦掩，不見岩頂；既而轉入玄武座後，以為石窟止此，而不意亦豁然透空，頂上僅高跨如梁。若去其中軒閣，則前後通映，亦穿山月岩之類，而鋪瓦疊戶，令人坐其內不及知，可謂削方竹而淹斷紋者矣。閣後透明之下，復壘石為垣，高與閣齊，以斷出入。余訊其僧：「岩中何必疊瓦？」曰：「恐風雨斜侵，石髓下滴。」「閣後何必堵牆？」曰：「恐外多山岐，內難幽棲。」又訊：「何不移閣於岩後，前虛岩為門，以通出入；後倚閣為垣，以便居守，豈不名山面目，去室襟喉，兩為得之！」曰：「無錢糧。」然則岩中之結構，岩後之窒塞，又枵腹畫空而就者耶？又訊：「垣外後山，從何取道？」曰：「須南自大岩庵。」此庵即花橋北第一庵，庵僧自稱為七星老庵，余向所入，見後有李麗弼碑者。余頷之，遂出，仍登摘星，由一片雲〔入〕七星前洞。〔由閣後東上數十級，得小坪，石盤其中。遂〕北出後洞。洞右壁外崖之上，裂竅懸葩，雲楞歷亂。余急解衣攀緣而上，連上重龕二層，俱有列戶疏楞、蓮垂幄颺之勢，其北下則棲霞洞穹然西向盤空矣。洞外右壁古刻多有存者，則範文穆成大《碧虛亭銘》，並《將赴成都酌別七人》題名在焉。七人即《壺天觀銘》所題名字，在棲霞者，其歲月俱為乙未二十八日。碧虛亭以唐鄭冠卿入棲霞遇日華、月華二君贈詩，有「不因過去行方便，那得今朝會碧虛」之句，遂取以名亭，《石湖銘》中所云「名翁所命而我銘之」者也。今亭已廢，而新安吳公藉以名南岩之閣，不若撤南閣以亭此，則南岩不掩其勝，而此名亦賓其實，豈不快哉！蓋此處岩洞駢峙者三：棲霞在北，而下透山之東西；七星在中，而曲透山之西北；南岩在南，而上透山之東西。故棲霞最遠而幽暗，七星內轉而不徹，南岩飛架而虛明。三竅同懸，六門各異，可謂異曲同工，其奈南岩之碧虛閣，反以人掩何！棲霞再北，又有朝雲、高峙二岩，俱西向。此七星西面之洞也，其數共五。

xià qī xiá, shǎo qì shòu fó sì, nǎi guò qī xīng guān, suì nán rù dà yán ān. wàng nán yán zhī hòu, shān shí cóng báo, ruò kě yóu ān wài dōng běi ér dēng zhě. shí yǐ guò wǔ, yú yuē: hé bù liǎo cǐ ér hòu zhōng shí. yú suì cóng ān mén yòu cǎo píng zhōng shàng, jìng wén jiù yīn shān mén, bù néng cóng yān. jì dǐ shān ào, cǎo zhōng fù yǒu shí jí, ér yòu yá shí shàng juān zhāng xiào xiáng dēng qī xīng shān shī, zhāng wéi yī yùn hé zhī. gòng yī lǐ, zài shàng, dé píng yī qū, xiǎo shí fēng huán liè ér gǒng zhī, báo ruò xiāo wéi, xiù fēn è bàn. qí běi bì jí mǎng zhōng, yì yǒu jì, mó yá wèi záo xué zhě qiāng qi ng pò huài sǔn bù kě dú. gài qí chù xī jí nán yán tòu míng zhī dòu, wèi sēng rén zhì yuán duàn zhī zhě běi jí qī xīng zhī dǐng, yǔ yú fēng zǎn ér dòu liè zhě. xī rén shàng dēng qī xīng, cǐ qí zhèng dào, ér jīn zé wú wèn jīn zhě yǐ. mì dào cǎo zhōng, yǒu xiǎo jìng chū dōng nán ào zhōng. cóng zhī, gòng yī lǐ, dōng nán xià shān, dé yī yán, liè zhòng shén yān, ér bù zhī qí míng. xià shān ér xī, zé céng gōng yán zài wàng yǐ. hū liáng biāo bi o jí fēng xí rén, chì rì jiǎn liè, zé yīn qì zì dòng zhōng chū yě. cǐ yǒu xuán fēng dòng, yú sù qiú zhī bù dé, qián yóu qī xiá rù, jiāng dǐ céng gōng, xiān guò yī ài kǒu, hū hán fēng fú dēng, zhì cǐ yòu yīn qì báo rì, xìn hū xuán fēng dāng bù wài cǐ, hòu lái wèi céng gōng suǒ yǎn ěr, fēi èr dòng yě. rù dòng, gèng cǎi yè fú yá, guān liú yì céng gōng yán jì jí chén qiàn děng shī yǐ, nǎi zhuó zú jiàn shuǐ zhōng. jiǔ zhī chū, yǎng jiàn yán shí yòu yǒu yī dòng zài fēng bàn, yǔ liè shén zhī yán dōng xī bìng zhì. zhí rù dòng jí shuǐ zhě wèn zhī, yuē: cǐ yì yǒu dòng, yǐ bù kě dēng. yú zài wèn qí gù, qí rén bù dá qù. yú jí pān yá lì mǎng ér shàng, zé dòng kǒu yì dōng nán xiàng rú céng gōng yán. chū yóu shí xiá rù, dé píng zhǎn chù, shāo zhuǎn ér běi, qí wài fù yǒu kān dōng liè, fēn léng dié yǒu, wài tòu duō míng, nèi huán zhòng wò, ruò táng zhī yǒu shì yān. qí hòu zé chuān mén xī rù, mén yuán ruò quān, rù qí nèi, jiàn zhuǎn jiàn shēn, ér yǎo bù kě dǔ. nǎi zhuǎn ér chū, fǔ dǐ dòng wài, zé yī rén yì pān xì lì xiǎn ér zhì, nǎi qìng lín guān dào shì yě. jiàn yú dú rù, yí ér zōng jī gēn suí zhī, zhì zé yuē: qìng lín gǔ guān, ér jīn yí mén yì xiàng, suì duō shāng sǔn, gōng bì jīng qīng wū jiā yán, qǐ wèi wǒ zhǐ shì. yú xiè bù mǐn, qiě wèn qí yán hé míng, dào zhě bù gào, qiáng yāo rù guān. fǔ xià shān, zé jìng wén jiàn yú jiǔ bù fǎn, yì zhǒng zhì yān. shí yǐ xià chōng, jí cí dào zhě. dào zhě sòng yú chū guān qián xīn yì mén, yú zài suǒ qí yán míng, dào zhě yuē: yán shí wú míng. xī yǒu sēng jū cǐ, jiē yǐ wèi bù lì yú guān, gù qù zhī ér yān qí lù, gōng qǐ yì yǒu yì yú cǐ hū? dì kǒng fēi guān zhōng suǒ yí ěr. yú shǐ wù qí zōng jī zhī yì, gài zài cǐ bù zài bǐ yě. yī xiào yǔ bié, yǐ chū huā qiáo dōng jiē yǐ. gài cǐ chù yán dòng pián zhì zhě yì sān: céng gōng zài zhōng, ér xià tòu yú xī liè shén zhī yán zài dōng shàng, ér qiǎn bù páng tōng qìng lín hòu yán zài xī shàng, ér yōu bù néng xī. rán céng gōng yǔ qī xiá, qián hòu suī fēn mén, ér zhōng tōng shí yī dòng. qí běi xià yǔ zhī tóng liè zhě, yòu yǒu èr yán, yǔ xī yóu shěng chūn, xiān jīng cǐ, yì jù dōng nán xiàng. cǐ qī xīng shān dōng nán miàn zhī dòng yě, qí shù yì gòng wǔ yān. ruò běi lù shěng chūn sān yán huì xiān yī dòng, páng yòu qiǎn dòng yī, nǎi yú xī rì suǒ yóu zhě, yì jù běi xiàng. cǐ qī xīng shān běi miàn zhī dòng yě, qí shù yì gòng wǔ yān. yī shān fán dé shí wǔ dòng yún. jì dù huā qiáo, yǔ jìng wén jiù miàn sì zhōng, yǐ bǔ wǔ cān. guò fú qiáo fǎn táng yù, zé wǎn cān shú yǐ.
下棲霞，少憩壽佛寺，乃過七星觀，遂南入大岩庵。望南岩之後，山石叢薄，若可由庵外東北而登者。時已過午，余曰：「何不了此而後中食。」余遂從庵門右草坪中上，靜聞就蔭山門，不能從焉。既抵山坳，草中復有石級，而右崖石上鐫張孝祥《登七星山詩》，張維依韻和之。共一里，再上，得坪一區，小石峰環列而拱之，薄若綃帷，秀分萼瓣。其北壁棘莽中，亦有記，磨崖為鑿穴者戕qiāng破壞損不可讀。蓋其處西即南岩透明之竇，為僧人窒垣斷之者；北即七星之頂，與余峰攢而斗列者。昔人上登七星，此其正道，而今則無問津者矣。覓道草中，有小徑出東南坳中。從之，共一里，東南下山，得一岩，列眾神焉，而不知其名。下山而西，則曾公岩在望矣。忽涼飆biāo疾風襲人，赤日減烈，則陰氣自洞中出也。此有玄風洞，余夙求之不得，前由棲霞入，將抵曾公，先過一隘口，忽寒風拂燈，至此又陰氣薄日，信乎玄風當不外此，後來為曾公所掩耳，非二洞也。入洞，更采葉拂崖，觀劉誼《曾公岩記》及陳倩等詩已，乃濯足澗水中。久之出，仰見岩石又有一洞在峰半，與列神之岩東西並峙。執入洞汲水者問之，曰：「此亦有洞，已不可登。」余再問其故，其人不答去。余亟攀崖歷莽而上，則洞口亦東南向如曾公岩。初由石峽入，得平展處，稍轉而北，其外復有龕東列，分楞疊牖，外透多明，內環重幄，若堂之有室焉。其後則穿門西入，門圓若圈，入其內，漸轉漸深，而杳不可睹。乃轉而出，甫抵洞外，則一人亦攀隙歷險而至，乃慶林觀道士也。見余獨入，疑而蹤跡跟隨之，至則曰：「慶林古觀，而今移門易向，遂多傷損，公必精青烏家言，乞為我指示。」余謝不敏，且問其岩何名，道者不告，強邀入觀。甫下山，則靜聞見余久不返，亦踵至焉。時已下舂，亟辭道者。道者送余出觀前新易門，余再索其岩名，道者曰：「岩實無名。昔有僧居此，皆以為不利於觀，故去之而湮其路，公豈亦有意於此乎？第恐非觀中所宜耳。」余始悟其蹤跡之意，蓋在此不在彼也。一笑與別，已出花橋東街矣。蓋此處岩洞駢峙者亦三：曾公在中，而下透於西；列神之岩在東上，而淺不旁通；慶林後岩在西上，而幽不能悉。然曾公與棲霞，前後雖分門，而中通實一洞。其北下與之同列者，又有二岩，〔予昔游省春，先經此，〕亦俱東南向。此七星山東南面之洞也，其數亦共五焉。若北麓省春三岩、會仙一洞，〔旁又淺洞一，〕乃余昔日所游者，亦俱北向。此七星山北面之洞也，其數亦共五焉。〔一山凡得十五洞雲。〕既度花橋，與靜聞就面肆中，以補午餐。過浮橋返唐寓，則晚餐熟矣。