èr shí wǔ rì zì yáng shuò dōng nán dù tóu fà zhōu, sù liú bì lián fēng xià. yóu chéng dōng ér běi, guò lóng tóu shān, zì shì shí fēng jiàn yǐn. shí lǐ, gǔ zuò yì. yòu shí wǔ lǐ, shǐ yǒu sì jiān shān zài jiāng zuǒ, qí yòu yì qǐ qún jiān jiā jiāng, shì wèi shuǐ lǜ cūn. yòu běi qī lǐ, yǒu yán zài jiāng zhī xī àn, mén shén gāo chǎng, dōng xiàng lín jiāng. yóu yòu yè shēn rù, jiàn gāo ér hēi, jiǔ nǎi kōng méng, fù dōng pì mén yān. yóu yán zuǒ yè shàng dēng, qí shàng qián gèn wèi tái, hòu jié yī dòu, yǒu ní qī yān. bù huán dǔ, bù fù wū, yīn tái zhì yuán, xuán tī wèi dào, shén jué xuān shuǎng. dòu hòu fù shēn xiàn chéng xiá, hūn hēi. dōng xià yù suǒ jù shēn rù, ní yán wú qí duō xiǎn, gù zhǐ zhī. ér léi shēng fù yīn yīn cù rén, shí zhōu yǐ xiān yí xīng píng, suì chū dòng. yóu dòng zuǒ xún lù sù jiāng, cǎo shēn qí xiàng, bàn lǐ, dá luó sī fēng xià. qí fēng shù pán ér shàng, céng lèi ruò luó sī zhī xíng, ér zhuō sǒng yā yú qún fēng, nǎi xīng píng dōng nán shuǐ kǒu shān yě. yǐ qián yán zài qí xià, tǔ rén jí zhǐ wèi luó sī yán. yú jué yán zài luó fēng zhī nán, shuāng qí dī fēng zhī lù, jí rù yán dú bēi, ér hòu zhī qí wèi jiāo tóu, fēi luó sī yě. luó sī yǐ fēng shèng, jiāo tóu yǐ yán shèng, luó sī qióng ér shàng pán, jiāo tóu chuí ér xià luò, bù yī shān, yì bù yī míng yě. rào luó sī yòu èr lǐ, jí zhōu, rù bàn lǐ, shǎo yǐ xīng píng. qí dì yǒu xī zì dōng běi lái, shí shān xì zhōng, yáo jiàn jù lǐng gèn liè yú nèi, jí suǒ qū gōng chéng dào yě. yá shàng yǒu shì sān yíng, xià lín jiāng zhǔ, xuān lán héng zhuì, wèi cǐ zhōng suǒ jǐn jiàn, é yuē" yuè dào fēng lái", zì yì fēi yì, wèi xióng shì shū guǎn. yú chuǎng rù qí zhōng, jìng bú jiàn dú shū rén yě. xià zhōu yǐ mù, yòu běi èr lǐ ér pō.
二十五日 自阳朔东南渡头发舟,溯流碧莲峰下。由城东而北,过龙头山,自是石峰渐隐。十里,古祚驿。又十五里,始有四尖山在江左,其右亦起群尖夹江,是为水绿村。又北七里,有岩在江之西岸,门甚高敞,东向临江。由右腋深入,渐高而黑,久乃空濛,复东辟门焉。由岩左腋上登,其上前亘为台,后结一窦,有尼栖焉。不环堵,不覆屋,因台置垣,悬梯为道,甚觉轩爽。窦后复深陷成峡,昏黑。东下欲索炬深入,尼言无奇多险,固止之。而雷声复殷殷促人,时舟已先移兴平,遂出洞。由洞左循麓溯江,草深齐项,半里,达螺蛳峰下。其峰数盘而上,层累若螺蛳之形,而卓耸压于群峰,乃兴平东南水口山也。以前岩在其下,土人即指为螺蛳岩。余觉岩在螺峰之南,双岐低峰之麓,及入岩读碑,而后知其为蛟头,非螺蛳也。螺蛳以峰胜,蛟头以岩胜,螺蛳穹而上盘,蛟头垂而下络,不一山,亦不一名也。绕螺蛳又二里,及舟,入半里,少舣兴平。其地有溪自东北来,石山隙中,遥见巨岭亘列于内,即所趋恭城道也。崖上有室三楹,下临江渚,轩栏横缀,为此中所仅见,额曰“月到风来”,字亦飞逸,为熊氏书馆。余闯入其中,竟不见读书人也。下舟已暮,又北二里而泊。
èr shí liù rì mèi shuǎng fā zhōu, xī běi sān lǐ, wèi héng bù bǎo, yòu běi èr lǐ wèi huà shān. qí shān héng liè jiāng nán àn, jiāng zì běi lái, zhì shì xī zhé, shān shòu niè, bàn pōu wèi xuē yá yǒu wén céng luò, lǜ shù yán yìng, shí zhì huáng hóng qīng bái, zá cǎi jiāo cuò chéng zhāng, shàng yǒu jiǔ tóu, shān zhī míng" huà", yǐ sè fēi yǐ xíng yě. tǔ yǔ:" yáo shān shí bā miàn, huà shān jiǔ tǒng gè tóu, yǒu rén néng zàng dé, dài dài chū fēng hóu." hòu dì shī zhǐ huà shān běi miàn gé jiāng jiān fēng xià shuǐ rào chéng píng chù wèi jí rǎng, tǔ yú rén zhé qiāng qí mǔ yù zàng zhī. shì xī fēng zhuì, shí yā qí xué, jìng bù dé zàng, yīn hào qí chù wèi wǔ nì dì. yú suǒ hèn zhě, shí zhuì shí bù bìng bì cǐ nì yě. zhōu rén pō zhōu huà shān xià chén cān. yú suì dēng qí lù, yǔ jìng wén xuǎn shí jù shèng, shàng yǎn y n yǎn gài cǎi bì, xià zhàn lǜ bō, zhí shì zhì shēn tú huà zhōng yě. yá bì zhī bàn, yǒu dòng běi xiàng, wàng zhī shén shēn, shàng xià jù wú suǒ zhe zú. ruò yuán tī zhuì jí yú shí wén zhī jiān, fēi zhí kōng zhōng lóu gé, yì huà lǐ yán qī yǐ.
二十六日 昧爽发舟,西北三里,为横埠堡,又北二里为画山。其山横列江南岸,江自北来,至是西折,山受啮,半剖为削崖;有纹层络,绿树沿映,石质黄红青白,杂彩交错成章,上有九头,山之名“画”,以色非以形也。土语:“尧山十八面,画山九筒〔个〕头,有人能葬得,代代出封侯。”后地师指画山北面隔江尖峰下水绕成坪处为吉壤,土愚人辄戕其母欲葬之。是夕峰坠,石压其穴,竟不得葬,因号其处为忤逆地。余所恨者,石坠时不并毙此逆也。舟人泊舟画山下晨餐。余遂登其麓,与静闻选石踞胜,上罨yǎn掩盖彩壁,下蘸绿波,直是置身图画中也。崖壁之半,有洞北向,望之甚深,上下俱无所着足。若缘梯缀级于石纹之间,非直空中楼阁,亦画里岩栖矣。
fǎn ér dēng zhōu, yòu běi yī lǐ, shàng xiǎo sàn tān. yòu běi èr lǐ, shàng dà sàn tān. yòu běi qī lǐ wèi luó gǔ tān, tān yǒu èr shí xiàng xíng, zài dōng àn. qí chù jiāng zhī xī yá, yǒu yuán fēng duān lì jiāng zhī dōng yá, duō wēi yán tū wù. qí shān nán yán qiào, yǒu shuǐ zhōng chū, yuán tū shí fēi xià zhuì jiāng, shì tóng xuán bào. yuè zhōng jiē shí fēng bá qǐ, shuǐ suí sì zhù, wú dài pò hè téng kōng. cǐ pù chū chóng qiào, yóu qí jué.
〔返而登舟,〕又北一里,上小散滩。又北二里,上大散滩。又北七里为锣鼓滩,滩有二石象形,在东岸。其处江之西涯,有圆峰端丽;江之东涯,多危岩突兀。〔其山南岩窍,有水中出,缘突石飞下坠江,势同悬瀑。粤中皆石峰拔起,水随四注,无待破壑腾空。此瀑出崇窍,尤奇绝。〕
yòu běi bā lǐ, guò lán zhōu. xī běi àn yī fēng chún tòu, chū wàng zhī, yí jí lóng mén chuān xué, yǐ dào lǐ jì zhī, shǐ zhī lìng chuān yī fēng, qián yǐ yè zhào shī zhī ěr. zhōu zhuǎn xī běi xiàng, yòu sān lǐ, wèi guān yán. xiān shì jiāng dōng àn zhǎn yá, dān bì huàn yìng, cǎi yàn huà shān. guān yán jí zài qí běi, shān shàng tū yá céng chū, yǎn ruò cháo guān. běi miàn shān lù, zé qióng dòng xī xiàng lín jiāng, shuǐ zì zhōng chū, wài yǔ jiāng tōng. zhào zhōu ér rù, dòng mén shén gāo, ér nèi gèng hóng lǎng, xī xuán rǔ zhù, xī tōng liú zhī dòu xià fú, wú cóng yuǎn sù. bì jiān yǒu lín hǎi wáng zōng mù tí shī, hào jìng suǒ, jiā jìng guǐ chǒu xué xiàn. shī bù shèn jiā, shí shǔ ér hé zhě shù shí rén, jí rén liú tiān shòu děng. jù juān yú bì. chān ch n guān kàn wán jiǔ zhī, zhào zhōu chū dòng, wàng gé jiāng qún fēng cóng hé, yì qián lán zhōu suǒ jiàn chuān shān dāng zhèng duì qí xī, xī xī huí shān zhuǎn, bìng qí fēng yì mò néng biàn shí. qǐng zhī, jiǎo shǒu běi jiàn jiǎo rán yī xué, lìng xuán jiāng dōng fēng bàn, jí jìn zài guān yán zhī běi. jí hū zhōu rén yǐ zhōu dēng àn, ér lìng qí yǐ zhōu hòu yú nán tián zhàn. yú nǎi wàng dōng běi fēng ér qū, yī lǐ, dǐ shān yè. xiān jiàn màn líng chán, jì nǎi fú mǎng chuān jí, bàn lǐ yú lǐng ào. dù míng xué zài dōng, ér nán miàn zhī yá jué bù kě pān, fǎn xún yá běi shāo xià xuán jí, jiàn yǒu dié shí zǔ ài zhě, zhī qù dòng bù yuǎn yǐ. yì běi xià, zé dòng guǒ nán tòu. qí shān shén báo, shàng qióng rú hé zhǎng, zhōng xià. běi xià jù jù shí lěi luò, nán zé qiào yá xuán gèn, gù dēng dòng zhī dào bù yóu nán, ér yóu běi yún. dòng yòu fù yǒu páng mén fù shì, wài liè shū léng, zhōng xuán tuán zhù, fēn wéi liè xì, dōng běi mí shēn, shì xī yǒu jū zhě. ér dòng běi fù shí wén xiào yǔ shēng, wèi qù rén jìng bù yuǎn, yǐ wéi cóng běi qǔ dào, kě jìn dá nán tián. shí hōng léi cuī yǔ, jí chū míng dòng, běi yú zé jù shí zhī xì, duō lèi kuài cóng jí, wǎn zhuǎn shù chù, běi wàng yī máo shén ěr jìn, ér jué bù kě tōng. bù dé yǐ, réng yú sì ào, xún qián mǎng nán xià, xìng léi yīn ér yǔ bù zhì. yī lǐ, zhuǎn zhì xī běi yú, yòu dé yī dòng. nán běi héng guàn. qí běi fēng zhī lù, zì guān yán lái, cǐ wèi běi fēng. běi duān yì tòu, ér bù shèn xuān huō. réng chū nán mén, suì xī běi xíng píng chóu zhōng. hé yǐ jiāng xiù, ér gǎo g o kū gān wú dī shuǐ, shí fēng yǔ hū zhì, yú shèn wéi xìng zhī. qí xī gé jiāng píng lì zhě, jiē qióng yá xuē bì, lù lù wàng zhī, gèng jué zhēng róng dōng zé shí fēng lí lì, hòu tuō chóng luán. gòng sì lǐ dǐ nán tián yì, mì zhōu bù dé, suì bīn jiāng ér běi, yòu yī lǐ, nǎi rù zhōu. zhōu rén dài yǔ yè xíng, yòu wǔ lǐ, pō yú dòu mǐ cùn jīn èr tān zhī jiān. zhōng yè yǎng shì, yíng zhèn zhú shān, yuǎn jìn jiāo yìng. yǐ zhì wēi ér chéng jí yì, hé zhòng xiǎo ér xiàn dà guān, yú bù yì shān zhī néng zì huì, gèng wú wù bù néng huì yě.
又北八里,过拦州。〔西北岸一峰纯透,初望之,疑即龙门穿穴,以道里计之,始知另穿一峰,前以夜棹失之耳。〕舟转西北向,又三里,为冠岩。〔先是江东岸崭崖,丹碧焕映,采艳画山。冠岩即在其北,〕山上突崖层出,俨若朝冠。北面山麓,则穹洞西向临江,水自中出,外与江通。棹舟而入,洞门甚高,而内更宏朗,〔悉悬乳柱,惜通流之窦下伏,无从远溯。〕壁间有临海王宗沐题诗,号敬所,嘉靖癸丑学宪。诗不甚佳,时属而和者数十人,吉人刘天授等。俱镌于壁。觇chān观看玩久之,棹舟出洞,〔望隔江群峰丛合,忆前拦州所见穿山当正对其西,惜〕溪回山转,〔并其峰亦莫能辨识。顷之,〕矫首北见皎然一穴,另悬江东峰半,即近在冠岩之北。急呼舟人舣舟登岸,而令其以舟候于南田站。余乃望东北峰而趋,一里,抵山腋。先践蔓凌巉,既乃伏莽穿棘,半里逾岭坳。度明穴在东,而南面之崖绝不可攀,反循崖北稍下悬级,见有叠石阻隘者,知去洞不远矣。益北下,则洞果南透。其山甚薄,上穹如合掌,中罅。北下俱巨石磊落,南则峭崖悬亘,故登洞之道不由南,而由北云。洞右复有旁门复室,外列疏楞,中悬团柱,分帏裂隙,东北弥深,似昔有居者。而洞北复时闻笑语声,谓去人境不远,以为从北取道,可近达南田。时轰雷催雨,亟出明洞,北隅则巨石之隙,多累块丛棘,宛转数处,北望一茅甚迩近,而绝不可通。不得已,仍逾四坳,循前莽南下,幸雷殷而雨不至。一里,转至西北隅,又得一洞。南北横贯。其北峰之麓,自冠岩来,此为北峰。北端亦透,而不甚轩豁。仍出南门,遂西北行平畴中。禾已将秀,而槁gǎo枯干无滴水,时风雨忽至,余甚为幸之。〔其西隔江屏立者,皆穹崖削壁,陆路望之,更觉峥嵘;东则石峰离立,后托崇峦。〕共四里抵南田驿,觅舟不得,遂濒江而北,又一里,乃入舟。舟人带雨夜行,又五里,泊于斗米、寸金二滩之间。中夜仰视,萤阵烛山,远近交映。以至微而成极异,合众小而现大观,余不意山之能自绘,更无物不能绘也。
èr shí qī rì mèi shuǎng chū xiá kǒu, shàng cùn jīn tān, èr lǐ zhì mài chái bù. xī miàn fēng yá pián lì, chén xiāng táng zài yān. yòu xī běi sān lǐ, qí běi lù yǒu dòng qiàn jiāng, zhōu zhuǎn ér dōng, bù jí rù. dōng sān lǐ, zhì bì yán. qí yán běi xiàng, shí zuǐ dàn jiāng. qí shàng xuē yá gāo xuán, dòng qiàn qí zhōng, suī bù shèn shēn, ér yī yíng dāng mén, yǐ yún yíng shuǐ, fān qiáng fú qí xià, wéi wò huán qí shàng, yì píng kōng chè yuǎn zhī yì shèng dì yě. yú shì běi zhuǎn wǔ lǐ, guò dòu chǐ jǐng. yòu xī běi wǔ lǐ, zhì dà xū, shì jù pō shèng, dēng shì shū miàn. yòu xī běi wǔ lǐ, zhì héng shān yán. qí yán dōng xiàng, kàn liú zhuì shì, pō yǔ bì yán shì. yòu yè yǒu dòu, páng chuān ér nán, nán fù bì yī dòng, shén hóng, yǒu mén yǒu ào. ào xī shàng zé shēn rù hūn míng, ào zhī nán zhuì, jiē qiàn kōng tòu lòu. mén zài zhuì ào dōng, kuò rán píng liú, yǔ qián mén bǐ jiān lì. yòu běi wǔ lǐ, wèi lóng mén táng. nán wàng héng shān yán xī tòu dǐng fēng, suī shì chuān shí, wú cóng shàng jī. yòu xī wǔ lǐ, wèi xīn jiāng kǒu, yòu yè xíng shí lǐ ér pō.
二十七日 昧爽出峡口,上寸金滩,二里至卖柴埠。西面峰崖骈立,沉香堂在焉。又西北三里,其北麓有洞嵌江,舟转而东,不及入。东三里,至碧岩。其岩北向,石嘴啖江。其上削崖高悬,洞嵌其中,虽不甚深,而一楹当门,倚云迎水,帆樯拂其下,帏幄环其上,亦凭空掣远之异胜地也。于是北转五里,过豆豉井。又西北五里,至大墟,市聚颇盛,登市蔬面。又西北五里,至横山岩。其岩东向,瞰流缀室,颇与碧岩似。〔右腋有窦,旁穿而南,南复辟一洞,甚宏,有门有奥。奥西上则深入昏冥,奥之南坠,皆嵌空透漏。门在坠奥东,廓然凭流,与前门比肩立。〕又北五里,为龙门塘。〔南望横山岩西透顶峰,虽似穿石,无从上跻。〕又西五里,为新江口,又夜行十里而泊。
èr shí bā rì mèi shuǎng cì zhōu, jí tuī péng, yǐ guò yá tóu shān. shí yú lǐ, dǐ shuǐ yuè dòng běi chéng xià, lìng gù pū suí zhōu wǎng fú qiáo, yú tóng jìng wén guò wén chāng mén wài, yòu xī dǐ níng yuǎn mén nán. guò nán guān qiáo. mì tà bēi zhě, suǒ tà yóu wú jǐ, jí cù zhī. suì yóu níng yuǎn mén rù, jīng jìng fān chéng hòu mén, yù rù wù gàn gǔ, xún dú xiù yóu qī, ér hòu mén bì, bù dé rù. nǎi xún qí dōng chū dōng jiāng mén, mìng gù pū yǐ xíng náng rù qū zhào shí yǔ yù, ér qí nǚ chū dòu, suì xié yù duì mén táng kuí wú chù. wén róng zhǐ yǐ yù xíng, ér shí yóu wèi qǔ. fàn hòu lìng jìng wén wǎng mì zhī, zhì zé yǐ xíng, zhǐ liú zì yún:" dài bā yuè jiān lái qǔ." shū kě xiào yě.
二十八日 昧爽刺舟,亟推篷,已过崖头山。十余里,抵水月洞北城下,令顾仆随舟往浮桥,余同静闻过文昌门外,又西抵宁远门南。过南关桥。觅拓碑者,所拓犹无几,急促之。遂由宁远门入,经靖藩城后门,欲入晤绀谷,询独秀游期,而后门闭,不得入。乃循其东出东江门,命顾仆以行囊入趋赵时雨寓,而其女出痘,遂携寓对门唐葵吾处。闻融止已欲行,而石犹未取。饭后令静闻往觅之,至则已行,止留字云:“待八月间来取。”殊可笑也。
èr shí jiǔ rì lìng jìng wén yóu jìng fān zhèng mén rù wù gàn gǔ. yú tóng gù pū zài chū níng yuǎn mén cù tà bēi zhě. zhì shì tà gōng shǐ shì zhǐ xié jù wèi wǎng tà jì, yú réng hái yù. wǔ shǔ bù kān tā xíng, wéi yǎn yǎng wò qì ér yǐ. xià wǔ, jìng wén lái shù, gàn gǔ zhī yán shén bù zháo yì. yú chū nǐ zài zhì shěng, yī dēng dú xiù, jí wǎng liǔ zhōu, bù yì dēng qī jì huǎn, bēi tuò shàng chí, shén chàng chàng yě.
二十九日 令静闻由靖藩正门入晤绀谷。余同顾仆再出宁远门促拓碑者。至是拓工始市纸携具为往拓计,余仍还寓。午暑不堪他行,惟偃仰卧憩而已。下午,静闻来述,绀谷之言甚不着意。余初拟再至省,一登独秀,即往柳州,不意登期既缓,碑拓尚迟,甚怅怅也。
sān shí rì yú zài táng yù. yīn lián rì yán wēi wǔ shuò, yǔ zhèn shí pèi, jì juàn shān bù, fù yàn shì xíng. zhǐ lìng jìng wén yī wǎng shuǐ yuè dòng guān tà bēi zhě, xià wǔ fǎn mìng, míng rì dāng yí tà lóng yǐn yún.
三十日 余在唐寓。因连日炎威午烁,雨阵时沛,既倦山踄,复厌市行。止令静闻一往水月洞观拓碑者,下午反命,明日当移拓龙隐云。
liù yuè chū yī rì zài táng yù. shì rì shǔ shén, yú gū qì bù chū. wén gàn gǔ yǐ fén líng shì yǔ fān wáng yǒu bù qiè, gù yù jiǔ dài. ér shì shí é chuán héng yǒng wèi liú kòu suǒ wéi, fān chéng yì yù jiè yán, yú suì wú yì hòu dú xiù zhī dēng. ér tà zhě qiān yán suǒ wù, yú yì bù néng dài, wéi lù wù guān bēi èr fù xiān tà zhě, wěi zhāng shǎo èr zì, lìng bǐ zài tà, ér bǐ fù tà yī fù, fǎn bìng qù cǐ zhāng, jí cù zài bǔ, bǐ yù yīn xún, suì chí wú xíng.
六月初一日 在唐寓。是日暑甚,余姑憩不出。闻绀谷以焚灵事与藩王有不惬,故欲久待。而是时讹传衡、永为流寇所围,藩城亦愈戒严,余遂无意候独秀之登。而拓者迁延索物,余亦不能待,惟陆务观碑二副先拓者,尾张少二字,令彼再拓,而彼复拓一付,反并去此张,及促再补,彼愈因循,遂迟吾行。
dú xiù shān běi miàn lín chí, xī nán èr lù, yú jù rào qí xià, xī yán yì yǐ zài tàn, wéi dōng lù yǔ jué dǐng wèi dēng. qí yì yú tā fēng zhě, zhǐ tíng gé ěr.
〔独秀山北面临池,西南二麓,余俱绕其下,西岩亦已再探,惟东麓与绝顶未登。其异于他峰者,只亭阁耳。〕
chū èr rì lìng gù pū cù tà gōng, ér yú tóng jìng wén zài wèi qī xīng qī xiá zhī yóu. yóu qī xīng guān zuǒ rù yán dòng" zhēng qí mén" nǎi cáo néng shǐ suǒ shū zhě, jí dēng jí wèi bì xū gé. shì gé zài zhāi xīng tíng zhī zuǒ, yǔ qī xīng dòng qián yī piàn yún tóng xiàng, " yī piàn yún" sān zì nǎi xún fǔ dōu yù shǐ xǔ rú lán suǒ shū, zì shén gǔ zhuō. ér shāo zài qí nán, xià dēng zhě xiān jīng yān. yú xī yóu shí jí yú qī xīng, yǐ wéi cǐ xuān gé bù bì fán jī chǐ, hòu lǚ jīng qí xià, jiàn shàng yǒu yán shí dǎo chuí, xīn yàn zhī, zhì shì xiān rù yān. zé qí é wèi shè rén wú guó shì suǒ tí." bì xū" zhī míng, xī zài qī xiá, ér jīn cǐ fù zhǒng zhī. qǐ bǐ yǐ tíng, ér cǐ yǐ gé yé? yú chuò míng qí jiān, yǎng shì gé wèi wǎ yǎn, bú jiàn yán dǐng jì ér zhuǎn rù xuán wǔ zuò hòu, yǐ wéi shí kū zhǐ cǐ, ér bù yì yì huò rán tòu kōng, dǐng shàng jǐn gāo kuà rú liáng. ruò qù qí zhōng xuān gé, zé qián hòu tōng yìng, yì chuān shān yuè yán zhī lèi, ér pù wǎ dié hù, lìng rén zuò qí nèi bù jí zhī, kě wèi xuē fāng zhú ér yān duàn wén zhě yǐ. gé hòu tòu míng zhī xià, fù lěi shí wèi yuán, gāo yǔ gé qí, yǐ duàn chū rù. yú xùn qí sēng:" yán zhōng hé bì dié wǎ?" yuē:" kǒng fēng yǔ xié qīn, shí suǐ xià dī."" gé hòu hé bì dǔ qiáng?" yuē:" kǒng wài duō shān qí, nèi nán yōu qī." yòu xùn:" hé bù yí gé yú yán hòu, qián xū yán wèi mén, yǐ tōng chū rù hòu yǐ gé wèi yuán, yǐ biàn jū shǒu, qǐ bù míng shān miàn mù, qù shì jīn hóu, liǎng wèi dé zhī!" yuē:" wú qián liáng." rán zé yán zhōng zhī jié gòu, yán hòu zhī zhì sāi, yòu xiāo fù huà kōng ér jiù zhě yé? yòu xùn:" yuán wài hòu shān, cóng hé qǔ dào?" yuē:" xū nán zì dà yán ān." cǐ ān jí huā qiáo běi dì yī ān, ān sēng zì chēng wéi qī xīng lǎo ān, yú xiàng suǒ rù, jiàn hòu yǒu lǐ lì bì bēi zhě. yú hàn zhī, suì chū, réng dēng zhāi xīng, yóu yī piàn yún rù qī xīng qián dòng. yóu gé hòu dōng shàng shù shí jí, dé xiǎo píng, shí pán qí zhōng. suì běi chū hòu dòng. dòng yòu bì wài yá zhī shàng, liè qiào xuán pā, yún léng lì luàn. yú jí jiě yī pān yuán ér shàng, lián shàng zhòng kān èr céng, jù yǒu liè hù shū léng lián chuí wò yáng zhī shì, qí běi xià zé qī xiá dòng qióng rán xī xiàng pán kōng yǐ. dòng wài yòu bì gǔ kè duō yǒu cún zhě, zé fàn wén mù chéng dà bì xū tíng míng, bìng jiāng fù chéng dū zhuó bié qī rén tí míng zài yān. qī rén jí hú tiān guān míng suǒ tí míng zì, zài qī xiá zhě, qí suì yuè jù wèi yǐ wèi èr shí bā rì. bì xū tíng yǐ táng zhèng guān qīng rù qī xiá yù rì huá yuè huá èr jūn zèng shī, yǒu" bù yīn guò qù xíng fāng biàn, nà de jīn zhāo huì bì xū" zhī jù, suì qǔ yǐ míng tíng, shí hú míng zhōng suǒ yún" míng wēng suǒ mìng ér wǒ míng zhī" zhě yě. jīn tíng yǐ fèi, ér xīn ān wú gōng jiè yǐ míng nán yán zhī gé, bù ruò chè nán gé yǐ tíng cǐ, zé nán yán bù yǎn qí shèng, ér cǐ míng yì bīn qí shí, qǐ bù kuài zāi! gài cǐ chù yán dòng pián zhì zhě sān: qī xiá zài běi, ér xià tòu shān zhī dōng xī qī xīng zài zhōng, ér qū tòu shān zhī xī běi nán yán zài nán, ér shàng tòu shān zhī dōng xī. gù qī xiá zuì yuǎn ér yōu àn, qī xīng nèi zhuǎn ér bù chè, nán yán fēi jià ér xū míng. sān qiào tóng xuán, liù mén gè yì, kě wèi yì qǔ tóng gōng, qí nài nán yán zhī bì xū gé, fǎn yǐ rén yǎn hé! qī xiá zài běi, yòu yǒu zhāo yún gāo zhì èr yán, jù xī xiàng. cǐ qī xīng xī miàn zhī dòng yě, qí shù gòng wǔ.
初二日 令顾仆促拓工,而余同静闻再为七星、栖霞之游。由七星观左入岩洞“争奇门”乃曹能始所书者,即登级为碧虚阁。是阁在摘星亭之左,与七星洞前一片云同向, “一片云”三字乃巡抚都御史许如兰所书,字甚古拙。而稍在其南,下登者先经焉。余昔游时急于七星,以为此轩阁不必烦屐齿,后屡经其下,见上有岩石倒垂,心艳之,至是先入焉。则其额为歙人吴国仕所题。“碧虚”之名,昔在栖霞,而今此复踵之。岂彼以亭,而此以阁耶?余啜茗其间,仰视阁为瓦掩,不见岩顶;既而转入玄武座后,以为石窟止此,而不意亦豁然透空,顶上仅高跨如梁。若去其中轩阁,则前后通映,亦穿山月岩之类,而铺瓦叠户,令人坐其内不及知,可谓削方竹而淹断纹者矣。阁后透明之下,复垒石为垣,高与阁齐,以断出入。余讯其僧:“岩中何必叠瓦?”曰:“恐风雨斜侵,石髓下滴。”“阁后何必堵墙?”曰:“恐外多山岐,内难幽栖。”又讯:“何不移阁于岩后,前虚岩为门,以通出入;后倚阁为垣,以便居守,岂不名山面目,去室襟喉,两为得之!”曰:“无钱粮。”然则岩中之结构,岩后之窒塞,又枵腹画空而就者耶?又讯:“垣外后山,从何取道?”曰:“须南自大岩庵。”此庵即花桥北第一庵,庵僧自称为七星老庵,余向所入,见后有李丽弼碑者。余颔之,遂出,仍登摘星,由一片云〔入〕七星前洞。〔由阁后东上数十级,得小坪,石盘其中。遂〕北出后洞。洞右壁外崖之上,裂窍悬葩,云楞历乱。余急解衣攀缘而上,连上重龛二层,俱有列户疏楞、莲垂幄飏之势,其北下则栖霞洞穹然西向盘空矣。洞外右壁古刻多有存者,则范文穆成大《碧虚亭铭》,并《将赴成都酌别七人》题名在焉。七人即《壶天观铭》所题名字,在栖霞者,其岁月俱为乙未二十八日。碧虚亭以唐郑冠卿入栖霞遇日华、月华二君赠诗,有“不因过去行方便,那得今朝会碧虚”之句,遂取以名亭,《石湖铭》中所云“名翁所命而我铭之”者也。今亭已废,而新安吴公借以名南岩之阁,不若撤南阁以亭此,则南岩不掩其胜,而此名亦宾其实,岂不快哉!盖此处岩洞骈峙者三:栖霞在北,而下透山之东西;七星在中,而曲透山之西北;南岩在南,而上透山之东西。故栖霞最远而幽暗,七星内转而不彻,南岩飞架而虚明。三窍同悬,六门各异,可谓异曲同工,其奈南岩之碧虚阁,反以人掩何!栖霞再北,又有朝云、高峙二岩,俱西向。此七星西面之洞也,其数共五。
xià qī xiá, shǎo qì shòu fó sì, nǎi guò qī xīng guān, suì nán rù dà yán ān. wàng nán yán zhī hòu, shān shí cóng báo, ruò kě yóu ān wài dōng běi ér dēng zhě. shí yǐ guò wǔ, yú yuē:" hé bù liǎo cǐ ér hòu zhōng shí." yú suì cóng ān mén yòu cǎo píng zhōng shàng, jìng wén jiù yīn shān mén, bù néng cóng yān. jì dǐ shān ào, cǎo zhōng fù yǒu shí jí, ér yòu yá shí shàng juān zhāng xiào xiáng dēng qī xīng shān shī, zhāng wéi yī yùn hé zhī. gòng yī lǐ, zài shàng, dé píng yī qū, xiǎo shí fēng huán liè ér gǒng zhī, báo ruò xiāo wéi, xiù fēn è bàn. qí běi bì jí mǎng zhōng, yì yǒu jì, mó yá wèi záo xué zhě qiāng qi ng pò huài sǔn bù kě dú. gài qí chù xī jí nán yán tòu míng zhī dòu, wèi sēng rén zhì yuán duàn zhī zhě běi jí qī xīng zhī dǐng, yǔ yú fēng zǎn ér dòu liè zhě. xī rén shàng dēng qī xīng, cǐ qí zhèng dào, ér jīn zé wú wèn jīn zhě yǐ. mì dào cǎo zhōng, yǒu xiǎo jìng chū dōng nán ào zhōng. cóng zhī, gòng yī lǐ, dōng nán xià shān, dé yī yán, liè zhòng shén yān, ér bù zhī qí míng. xià shān ér xī, zé céng gōng yán zài wàng yǐ. hū liáng biāo bi o jí fēng xí rén, chì rì jiǎn liè, zé yīn qì zì dòng zhōng chū yě. cǐ yǒu xuán fēng dòng, yú sù qiú zhī bù dé, qián yóu qī xiá rù, jiāng dǐ céng gōng, xiān guò yī ài kǒu, hū hán fēng fú dēng, zhì cǐ yòu yīn qì báo rì, xìn hū xuán fēng dāng bù wài cǐ, hòu lái wèi céng gōng suǒ yǎn ěr, fēi èr dòng yě. rù dòng, gèng cǎi yè fú yá, guān liú yì céng gōng yán jì jí chén qiàn děng shī yǐ, nǎi zhuó zú jiàn shuǐ zhōng. jiǔ zhī chū, yǎng jiàn yán shí yòu yǒu yī dòng zài fēng bàn, yǔ liè shén zhī yán dōng xī bìng zhì. zhí rù dòng jí shuǐ zhě wèn zhī, yuē:" cǐ yì yǒu dòng, yǐ bù kě dēng." yú zài wèn qí gù, qí rén bù dá qù. yú jí pān yá lì mǎng ér shàng, zé dòng kǒu yì dōng nán xiàng rú céng gōng yán. chū yóu shí xiá rù, dé píng zhǎn chù, shāo zhuǎn ér běi, qí wài fù yǒu kān dōng liè, fēn léng dié yǒu, wài tòu duō míng, nèi huán zhòng wò, ruò táng zhī yǒu shì yān. qí hòu zé chuān mén xī rù, mén yuán ruò quān, rù qí nèi, jiàn zhuǎn jiàn shēn, ér yǎo bù kě dǔ. nǎi zhuǎn ér chū, fǔ dǐ dòng wài, zé yī rén yì pān xì lì xiǎn ér zhì, nǎi qìng lín guān dào shì yě. jiàn yú dú rù, yí ér zōng jī gēn suí zhī, zhì zé yuē:" qìng lín gǔ guān, ér jīn yí mén yì xiàng, suì duō shāng sǔn, gōng bì jīng qīng wū jiā yán, qǐ wèi wǒ zhǐ shì." yú xiè bù mǐn, qiě wèn qí yán hé míng, dào zhě bù gào, qiáng yāo rù guān. fǔ xià shān, zé jìng wén jiàn yú jiǔ bù fǎn, yì zhǒng zhì yān. shí yǐ xià chōng, jí cí dào zhě. dào zhě sòng yú chū guān qián xīn yì mén, yú zài suǒ qí yán míng, dào zhě yuē:" yán shí wú míng. xī yǒu sēng jū cǐ, jiē yǐ wéi bù lì yú guān, gù qù zhī ér yān qí lù, gōng qǐ yì yǒu yì yú cǐ hū? dì kǒng fēi guān zhōng suǒ yí ěr." yú shǐ wù qí zōng jī zhī yì, gài zài cǐ bù zài bǐ yě. yī xiào yǔ bié, yǐ chū huā qiáo dōng jiē yǐ. gài cǐ chù yán dòng pián zhì zhě yì sān: céng gōng zài zhōng, ér xià tòu yú xī liè shén zhī yán zài dōng shàng, ér qiǎn bù páng tōng qìng lín hòu yán zài xī shàng, ér yōu bù néng xī. rán céng gōng yǔ qī xiá, qián hòu suī fēn mén, ér zhōng tōng shí yī dòng. qí běi xià yǔ zhī tóng liè zhě, yòu yǒu èr yán, yǔ xī yóu shěng chūn, xiān jīng cǐ, yì jù dōng nán xiàng. cǐ qī xīng shān dōng nán miàn zhī dòng yě, qí shù yì gòng wǔ yān. ruò běi lù shěng chūn sān yán huì xiān yī dòng, páng yòu qiǎn dòng yī, nǎi yú xī rì suǒ yóu zhě, yì jù běi xiàng. cǐ qī xīng shān běi miàn zhī dòng yě, qí shù yì gòng wǔ yān. yī shān fán dé shí wǔ dòng yún. jì dù huā qiáo, yǔ jìng wén jiù miàn sì zhōng, yǐ bǔ wǔ cān. guò fú qiáo fǎn táng yù, zé wǎn cān shú yǐ.
下栖霞,少憩寿佛寺,乃过七星观,遂南入大岩庵。望南岩之后,山石丛薄,若可由庵外东北而登者。时已过午,余曰:“何不了此而后中食。”余遂从庵门右草坪中上,静闻就荫山门,不能从焉。既抵山坳,草中复有石级,而右崖石上镌张孝祥《登七星山诗》,张维依韵和之。共一里,再上,得坪一区,小石峰环列而拱之,薄若绡帷,秀分萼瓣。其北壁棘莽中,亦有记,磨崖为凿穴者戕qiāng破坏损不可读。盖其处西即南岩透明之窦,为僧人窒垣断之者;北即七星之顶,与余峰攒而斗列者。昔人上登七星,此其正道,而今则无问津者矣。觅道草中,有小径出东南坳中。从之,共一里,东南下山,得一岩,列众神焉,而不知其名。下山而西,则曾公岩在望矣。忽凉飙biāo疾风袭人,赤日减烈,则阴气自洞中出也。此有玄风洞,余夙求之不得,前由栖霞入,将抵曾公,先过一隘口,忽寒风拂灯,至此又阴气薄日,信乎玄风当不外此,后来为曾公所掩耳,非二洞也。入洞,更采叶拂崖,观刘谊《曾公岩记》及陈倩等诗已,乃濯足涧水中。久之出,仰见岩石又有一洞在峰半,与列神之岩东西并峙。执入洞汲水者问之,曰:“此亦有洞,已不可登。”余再问其故,其人不答去。余亟攀崖历莽而上,则洞口亦东南向如曾公岩。初由石峡入,得平展处,稍转而北,其外复有龛东列,分楞叠牖,外透多明,内环重幄,若堂之有室焉。其后则穿门西入,门圆若圈,入其内,渐转渐深,而杳不可睹。乃转而出,甫抵洞外,则一人亦攀隙历险而至,乃庆林观道士也。见余独入,疑而踪迹跟随之,至则曰:“庆林古观,而今移门易向,遂多伤损,公必精青乌家言,乞为我指示。”余谢不敏,且问其岩何名,道者不告,强邀入观。甫下山,则静闻见余久不返,亦踵至焉。时已下舂,亟辞道者。道者送余出观前新易门,余再索其岩名,道者曰:“岩实无名。昔有僧居此,皆以为不利于观,故去之而湮其路,公岂亦有意于此乎?第恐非观中所宜耳。”余始悟其踪迹之意,盖在此不在彼也。一笑与别,已出花桥东街矣。盖此处岩洞骈峙者亦三:曾公在中,而下透于西;列神之岩在东上,而浅不旁通;庆林后岩在西上,而幽不能悉。然曾公与栖霞,前后虽分门,而中通实一洞。其北下与之同列者,又有二岩,〔予昔游省春,先经此,〕亦俱东南向。此七星山东南面之洞也,其数亦共五焉。若北麓省春三岩、会仙一洞,〔旁又浅洞一,〕乃余昔日所游者,亦俱北向。此七星山北面之洞也,其数亦共五焉。〔一山凡得十五洞云。〕既度花桥,与静闻就面肆中,以补午餐。过浮桥返唐寓,则晚餐熟矣。