dīng chǒu gōng yuán 1637 nián rùn sì yuè chū bā rì yè yǔ fēi fēi, sì shān ài dài id i yún shèng zhī zhuàng, mèi shuǎng fàng zhōu. xī xíng sān shí lǐ, wǔ hòu, fēn gù pū zhōu dǐ guì lín, yǔ tóng jìng wén cóng xiāng jiāng nán àn dēng yá, zhōu cóng běi lái, fǎn qū ér nán, gù àn zài běi. shì wèi shān jiǎo yì, dì míng huáng shā. xī nán xíng, dà sōng jiā dào, wǔ lǐ, huáng shā pù. dōng miàn dà lǐng yuē zǐ yún yán, xī miàn dà lǐng yuē bái yún yán. xiāng jiāng zài lù dōng zǐ yún yán xī. yòu nán sān lǐ, shuāng qiáo. yǒu shuǐ zì xī dà lǐng zhù yú xiāng. yòu qī lǐ, shí yuè pù, qí xī lǐng yuē huáng huā dà lǐng. yòu xī nán wǔ lǐ, chū shān lǒng xíng píng chóu jiān. yòu wǔ lǐ, shēn xī pù. guò pù yī lǐ, yǒu xī zì xī dà shān dōng zhù, xiǎo shí liáng kuà zhī, dāng jí shēn xī yě. yòu yī lǐ, shàng xiǎo lǐng, shě guān dào, shēn xī yī shí lǐ guān dào zhì tài píng fǔ, yòu shí lǐ zhì quán. yòu rù shān. xī xiàng dà shān xíng, èr lǐ, zhí dǐ shān xià, yòu èr lǐ, sù yú niú tóu gāng jiǎng xìng jiā. yè dà yǔ.
丁丑(公元1637年)闰四月初八日 夜雨霏霏,四山叆叇àidài云盛之状,昧爽放舟。西行三十里,午后,〔分顾仆舟抵桂林,予同静闻从〕湘江南岸登涯,舟从北来,反曲而南,故岸在北。是为山角驿,地名黄沙。西南行,大松夹道,五里,黄沙铺。东面大岭曰紫云岩,西面大岭曰白云岩。湘江在路东紫云岩西。又南三里,双桥。有水自西大岭注于湘。又七里,石月铺,其西岭曰黄花大岭。又西南五里,出山陇行平畴间。又五里,深溪铺。过铺一里,有溪自西大山东注,小石梁跨之,当即深溪也。又一里,上小岭,舍官道,深溪一十里官道至太平辅,又十里至全。右入山。西向大山行,二里,直抵山下,又二里,宿于牛头冈蒋姓家。夜大雨。
chū jiǔ rì mào yǔ xī xíng wǔ lǐ, zhì lóng yán pǔ rùn sì. sì yǒu sòng shǒu zhào yàn huī shī bēi, sòng lǐ shí liàng jì. yán dòng qián mén dōng xiàng rú qiáo, chū shuǐ yuē sān shí zhàng hòu mén běi xiàng, rù shuǐ yuē shí wǔ zhàng. quán zì shān hòu pò shí kū sān jí xià, gù yuē" lóng". xī rù shén ào, zhōng yǒu lì sǔn chuí zhù. chū yán, xī sān lǐ, yǒu xiǎo shí shān wù lì lù páng. yòu xī sān lǐ, zhāng jiā cūn, cūn hòu dà shān yuē huí lóng yán. nán wǔ lǐ, gāng lǐng gāo xià, chū píng wù zhōng xī xíng yī lǐ, shàng dà chōng, xī xíng bàn lǐ, wèi fú shòu ān, fàn yú ān. yòu xī bàn lǐ, xī běi shàng liǔ shān, yǒu gé, cáo xué quán é, wèi liǔ zhòng tú shū yuàn. yòu shàng wèi cùn yuè tíng, yì cáo shū. tíng qián wèi qīng xiāng shū yuàn. yǒu wèi le wēng bēi. cǐ shān wèi jùn shǒu liǔ kāi jiǎng dào chù. yuàn wèi lín bā suǒ jiàn, yǔ suī yuè sōng, lú sì shū yuàn gòng zhe. qí nán yǒu quán yī fāng, zhōng yǒu shí tí yuē" hǔ jù shí". yóu cǐ niè lǐng, yú ér xī, yī lǐ, wèi cí huì ān. zhuǎn běi yī lǐ, wèi shī zi yán, yán sēng jiàn xìng. sù shī zi yán nán qīng quán ān.
初九日 冒雨西行五里,至砻岩普润寺。寺有宋守赵彦晖诗碑,宋李时亮记。岩洞前门东向〔如桥,出水约三十丈;〕后门北向,〔入水约十五丈。泉自山后破石窟三级下,故曰“砻”。〕西入甚奥,中有立笋垂柱。出岩,西三里,有小石山兀立路旁。又西三里,张家村,〔村后大山曰回龙岩。〕南五里,冈岭高下,出平坞中西行一里,上大冲,西行半里,为福寿庵,饭于庵。又西半里,西北上柳山,有阁,曹学佺额,为柳仲涂书院。又上为寸月亭,亦曹书。亭前为清湘书院。有魏了翁碑。此山为郡守柳开讲道处。院为林蚆所建,与睢、岳、嵩,庐四书院共著。其南有泉一方,中有石题曰“虎踞石”。由此蹑岭,逾而西,一里,为慈慧庵。转北一里,为狮子岩,岩僧见性。〔宿狮子岩南清泉庵。〕
chū shí rì yóu shī zi yán nán xià, èr lǐ, zhì xiāng shān sì. yóu sì dōng cè rù, dēng dà diàn, jì xíng lǐ. dōng bàn lǐ, rù quán zhōu xī mén. guò zhōu qián, chū dà nán mén, luó jiāng zài qián. dōng zhì xiǎo nán mén, sān jiāng hé chù. yuē zhōu dài yú xīng ān. fù rù chéng, chū xī mén zhì sì, dēng dà diàn, bài wú liàng shòu fó tǎ. wú liàng shòu fó chéng guǒ yú táng xián tōng jiān, chuán dēng lù wèi zài, hào quán zhēn, gù zhōu yǐ quán míng. ròu shēn zì wàn lì chū duàn, bǐng xū yòu huǐ, hòu yòu huǐ. tǎ hòu yǒu fēi lái shí. cóng tǎ dōng shàng cháng láng, xī yǒu guān yīn gé. xià sì, yóu sì xī sù luó jiāng yī lǐ, shàng juǎn yún gé, jué bì lín jiāng. gé xī wèi pán shí, bàn qiàn jiāng zhōng. jué bì yǒu lián huā yī bàn, āo rù bì jiān, bái bàn hēi yá, yǒu wú liàng zhǐ jia yìn shí, zuò xì diǎn zì liù ge. yòu xī, yī dòng lín jiāng, quán yóu dòng dōng liè shí chū, míng yù lóng quán. yòu xī, yǒu yī shí fēng gāo shù rú dāng guān zhě, shàng dà shū" wú liàng shòu fó" sì dà zì. gòng wǔ lǐ, yòu xī wèi duàn qiáo. yòu xī shí lǐ, dù shí xiǎn gāng. shí guī, zhì zuò shí yàn, nán wèi lóng yǐn dòng, xiǎo shān dú lì jiāng shàng, dòng mén xī xiàng. chū dòng ér xī, jí wéi suō mù dù qiáo, sù. qiáo dù shuǐ dōng zì lóng shuǐ chū kǒu, shān sǒng xiù jiā lì.
初十日 由狮子岩南下,二里,至湘山寺。由寺东侧入,登大殿,寄行李。东半里,入全州西门。过州前,出大南门,罗江在前。东至小南门,三江合处。约舟待于兴安。复入城,出西门至寺,登大殿,拜无量寿佛塔。无量寿佛成果于唐咸通间,《传灯录》未载,号全真,故州以全名。肉身自万历初段,丙戌又毁,后又毁。〔塔后有飞来石。〕从塔东上长廊,西有观音阁。下寺,由寺西溯罗江一里,上卷云阁,绝壁临江。〔阁西为盘石,半嵌江中。绝壁有莲花一瓣,凹入壁间,白瓣黑崖,〕有无量指甲印石,作细点字六个。又西,〔一洞临江,泉由洞东裂石出,〕名玉龙泉。又西,有一石峰高竖如当关者,上大书“无量寿佛”四大字。共五里,又西为断桥。又西十里,度石蚬冈。石规,《志》作石燕,南为龙隐洞,〔小山独立江上,〕洞门西向。出洞而西,即为桫木渡桥,宿。〔桥度水东自龙水出口,山耸秀夹立。〕
shí yī rì yóu dù qiáo xī běi xíng, wǔ lǐ wèi shí gǔ cūn, yòu sān lǐ wèi bái wò cūn, guò qī lǐ gāng wèi zhài xū. yǒu dà xī zì sì chuān lǐng chū. běi rù xiá wèi shān chuān kǒu, shí lǐ wèi yán jiā cūn. yòu wǔ lǐ wèi bái zhú jiāng, fàn yú lǐ niàn sōng jiā. yún kāi rì lì, wàng jiàn xī běi yǒu shān shén wù tū, wèn zhī wèi gōu guà shān, qí shàng yòu yǒu jīn bǎo dǐng, shén qí yì. shǐ wèn yī sēng, yuē:" qù jīn bǎo yǒu liù shí lǐ." fù wèn yī rén, yuē:" yóu sì chuān lǐng zhǐ quǎn lǐ." shí yǐ xī nán xiàng bǎo dǐng, suì hái bái zhú qiáo biān, sù xī běi jiāng ér shàng. wǔ lǐ, jìn xiá kǒu, liǎng shān bì lì jiā xī, shén qiào. lù yán xī xī běi yá shàng xíng, yuán yá gāo xià qū qǔ, shí lǐ chū xiá, wèi nán dòng. wén nán dòng běi wǔ lǐ dòng jǐn, kě yóu sì chuān lǐng dá bǎo dǐng. yǒu yī sēng tóng háng, yuē:" sì chuān lù yǐ méi, xū cóng dǎ gǒu lǐng shàng, zhì dà zhú píng ér dēng, shǐ yǒu lù." suì suí zhī xíng. yóu xī qiáo dù ér xī shàng lǐng, yǒu pù bù zài qí zuǒ yè, qí shàng jùn jí. gòng sān shí lǐ zhì dǎ gǒu āo, yǐ mù, sù yú xìng lóng ān, ān běi gāo lǐng jí jīn bǎo dǐng yě.
十一日 由渡桥西北行,五里为石鼓村,又三里为白沃村,过七里冈为寨墟。有大溪自四川岭出。北入峡〔为山川口,〕十里为阎家村。又五里为白竹江,饭于李念嵩家。云开日丽,望见西北有山甚屼突,问之为钩挂山,其上又有金宝顶,甚奇异。始问一僧,曰:“去金宝有六十里。”复问一人,曰:“由四川岭只犬里。”时已西南向宝顶,遂还白竹桥边,溯西北江而上。五里,进峡口,两山壁立夹溪,甚峭。路沿溪西北崖上行,缘崖高下屈曲,十里出峡,为南峒。〔闻南洞北五里洞尽,可由四川岭达宝顶。〕有一僧同行,曰:“四川路已没,须从打狗岭上,至大竹坪而登,始有路。”遂随之行。由溪桥度而西上岭,有瀑布在其左腋,其上峻极。共三十里至打狗凹,已暮,宿于兴龙庵,〔庵北高岭即金宝顶也。〕
shí èr rì yóu xìng lóng ān xī shàng, shǐ yán yá běi zhuǎn, gōu guà shān zài qí běi, wèi běn shān yǐn ér bú jiàn. sān xià sān shàng, sān dù ào qū, gòng sān lǐ, yú tǔ dì ào, xī wàng xīn níng jiāng yǐ zài shān lù. xià shān wǔ lǐ, wèi dà zhú píng. yóu píng yòu mì dǎo dēng jīn bǎo zhě, yī rén fāng chā yāng, sòng yú èr lǐ, yú shàng lǐng, yòu xià yī lǐ, zhì dà bí shān. yú yīn jì xíng lǐ yú shān xià liú qín chuān jiā. xiōng dì èr rén jù wàng bā, qī shòu tóng. qí jiā wéi lǎo zhě zài, shǎo zhě yǐ chū. yú zhì xíng lǐ, yóu cūn hòu dù xī, sù ér shàng èr lǐ, dāng yú lǐng xī dēng dà dào, wù suí xī zhí dōng shàng, èr lǐ lù qióng. hái zhì zhōng dào, lǎn qí cǎo zhōng, xī èr lǐ, yú lǐng shàng, dé nán lái dà dào, nǎi cóng zhī. běi èr lǐ, yòu dēng lǐng, yòu běi shàng yī lǐ, wèi jiù jiǎo ān jī. yóu jī hòu cóng mù zhōng shàng liù qī lǐ, bù dé dào, hái sù liú jiā. liú hòu yǒu jiàn, qí shàng yī lǐ, xuán xiá fēi pù, wǎn zhuǎn ér xià, xiū zhú huí yán, gèng xiāng yǎn yìng. guī tú cǎi sǔn zhú zhōng, wén shēng xún hè, tà yuè nǎi fǎn.
十二日 由兴龙庵西上,始沿涯北转,钩挂山在其北,为本山隐而不见。三下三上,三度坳曲,共三里,逾土地坳,西望新宁江已在山麓。下山五里,为大竹坪。由坪右觅导登金宝者,一人方插秧,送余二里,逾上岭,又下一里,至大鼻山。余因寄行李于山下刘秦川家。兄弟二人俱望八,妻寿同。其家惟老者在,少者已出。余置行李,由村后渡溪,溯而上二里,当逾岭西登大道,误随溪直东上,二里路穷。还至中道,览岐草中,西二里,逾岭上,得南来大道,乃从之。北二里,又登岭,又北上一里,为旧角庵基。由基后丛木中上六七里,不得道,还宿刘家。刘后有涧,其上一里,悬峡飞瀑,宛转而下,修竹回岩,更相掩映。归途采笋竹中,闻声寻壑,踏月乃返。
shí sān rì zǎo fàn yú liú, qiàn liú sūn wèi dǎo, nǎi yāo biāo bi o tóng" biāo" guǒ cān, réng cóng cūn hòu jiā jiàn shàng. yī lǐ, zhōng dào zhì fēi pù chù, jí xī pān lǐng, lù bǐ qián shàng gèng xiǎo. yī lǐ, zhì nán lái dà dào, nǎi cóng nán dà yuán shàng cǐ zhě. sān lǐ, yú lǐng ài, yī lǐ, zhì jiǎo ān jī. fù cóng ān hòu cóng zhōng fú shēn shé xíng rù, yuē sì lǐ, chuān cóng jí rú gù, yǐ nǎi cóng yòu yá cóng zhōng shé xíng shàng. gài qián nǎi cóng dōng xiá zhí shàng, gù bù dé dào, rán lù suī yì, cóng jí xiāng tóng. yóu qí yòu èr lǐ, cóng guān yīn zhú cóng zhōng xíng. qí zhú jí yú xiāng pén jǐng zhōng zhú, dàn cǐ chù dà rú guǎn, jīn bǎo dǐng shàng gèng dà, ér sǔn shén féi měi. yí lù cǎi sǔn yíng wò, zé zhì lù yú, yǐ shí lái jìng. yǐ ér yòu jiàn zhú shàng duō zhú shí, dà rú lián ròu, xiǎo rú dà dòu. chū lián zhī zhé xiù zhōng, jí fǎn, jù tuō luò yǐ. cóng guān yīn zhú zhōng shàng, yòu èr lǐ, zhì bǎo dǐng diàn jī, zé shí qiáng rú huán, bàn pǐ bàn lì, ér dòng liáng tuí fǔ héng dì, zhǐ yǒu dà shèng xiàng shǒu cún shí lú zhōng. shí rì sè fǔ zhōng, sì shān jù chū. nán fēng zhī jìn zhě wèi gōu guà shān, shí yá qiào lì, dōng běi xiàng ruò xuē zài nán jí dǎ gǒu lǐng, zài nán wèi dà mào, zài nán bǎo dǐng, ér bǎo dǐng zuì gāo, yǔ běi xiāng xié háng, yǎng wàng jī hòu jué dǐng gèng gāo. fù cóng cóng zhú zhōng dōng běi shàng, qí guān yīn zhú gèng dà ér sǔn duō, yòu cǎi ér xié zhī. qián cǎi zhì lù cè zhě jiào xì, bù néng jǐn jiān, qì zhī. yòu shàng yī lǐ zhì jué dǐng. cóng mì zhōng wú yóu sì wàng, dēng shù jiàn zhī, zhōng bù chàng mù. yǐ ér wàng zhú làng zhōng chū yī dà shí rú tái, nǎi tī jī qí shàng, zé qún shān lì lì. suì qǔ fàn, yǔ jìng wén jiù guǒ jīn zhōng yǐ cóng zhú zhī bō ér cān zhī. jì ér dǎo zhě yì cóng lín zhōng cǎi sǔn, ér jìng wén cǎi dé zhú gū g jí zhú jūn shù méi, yù jūn yī kē, huáng bái jù kě ài, yú yì cǎi jūn shù méi. cóng jiù lù xià shān, dǐ liú yǐ hūn hēi, nǎi yuè jūn wēi sǔn ér cān zhī.
十三日 早饭于刘,倩刘孙为导,乃腰镳biāo同“镖”裹餐,仍从村后夹涧上。一里,中道至飞瀑处,即西攀岭,路比前上更小。一里,至南来大道,〔乃从南大源上此者。〕三里,逾岭隘,一里,至角庵基。复从庵后丛中伏身蛇行入,约四里,穿丛棘如故,已乃从右崖丛中蛇行上。盖前乃从东峡直上,故不得道,然路虽异,丛棘相同。由岐又二里,从观音竹丛中行。其竹即余乡盆景中竹,但此处大如管,金宝顶上更大,而笋甚肥美。一路采笋盈握,则置路隅,以识来径。已而又见竹上多竹实,大如莲肉,小如大豆。初连枝折袖中,及返,俱脱落矣。从观音〔竹〕中上,又二里,至宝顶殿基,则石墙如环,半圮半立,而栋梁颓腐横地,止有大圣像首存石垆中。时日色甫中,四山俱出。南峰之近者为钩挂山,〔石崖峭立,东北向若削;〕再南即打狗岭,再南为大帽,再南宝顶,而宝顶最高,〔与北相颉颃,〕仰望基后绝顶更高。复从丛竹中东北上,其观音竹更大而笋多,又采而携之。前采置路侧者较细,不能尽肩,弃之。又上一里至绝顶。丛密中无由四望,登树践枝,终不畅目。已而望竹浪中出一大石如台,乃梯跻其上,则群山历历。遂取饭,与静闻就裹巾中以丛竹枝拨而餐之。既而导者益从林中采笋,而静闻采得竹菰gū即竹菌数枚,玉菌一颗,黄白俱可爱,余亦采菌数枚。从旧路下山,抵刘已昏黑,乃瀹菌煨笋而餐之。
shí sì rì bié liú ér xíng. suí xī xī xià yī lǐ, dé dà zhú píng lái dào. yòu sān lǐ wèi dà yuán, zé dà bí xī xiá shuǐ yǔ cūn hòu dōng xiá shuǐ huì, zhì qiáo qí shàng, yǒu tíng suí qiáo shù yíng, qiáo yuē cháo qiáo. yóu qiáo yǐ xī wèi dà yuán cūn. yǔ wǎng nán dǐng, zé cóng qiáo dōng suí jiàn nán xíng. lǐ xǔ, dù mù qiáo, jiàn hū dōng zhé rù shān, lù nán chū shān ài. jiàn fù zhuì lù dōng pò xiá chū, lián dǎo sān tán: shàng fāng, pù zhǎng rú bù zhōng āo, pù zhuǎn rú qīng, xià yuán zhěng, pù yún chéng lián. xià èr tán jù yǒu yuán shí zhōng lì chéng shuǐ, shuǐ zhuì tán zuò shì yíng huí yóu yì. yòu sān lǐ, dù qiáo wèi tóng chū, yǒu shuǐ nán zì dǎ gǒu lǐng lái huì, yì qiáo qí shàng. èr shuǐ hé ér xī nán, zé yòu guān yīn qiáo kuà zhī. dà dào cóng guān yīn qiáo xī yú lǐng chū, yǔ cóng qiáo xià suí xī nán. yī lǐ, shuǐ cóng xī xiá chū. yú yī lǐng chū xī yàn, yòu xī sì lǐ wèi chén mù yuán, yǒu pù zì dōng shān xiá zhōng yǒng yuè ér chū, yǔ dōng lǐng xī hé, yǒu qiáo kuà qí huì chù, dà dào yǔ shuǐ jù nán. yú dù qiáo, dōng jī lǐng ér shàng, jí yǒng pù nán lǐng yě. èr lǐ, píng xíng lǐng jí, běi wàng běi bǎo dǐng kuī rán, xiá zhōng shuǐ pò zì dǎ gǒu nán yá, zhí bī qí xià. nán wàng xīn níng jiāng liú, yuǎn cóng jīn zi lǐng héng jiè nán bǎo dǐng zhī xī. qí xī nán yǒu fēng jiān tū, zhèng dāng chén mù shuǐ kǒu, yǐ ér lù jiàn chū qí xià. èr lǐ, nán xià lǐng cóng ào zhōng xíng. yòu èr lǐ, yú yī xiǎo lǐng, yī lǐ zhì sū jiā dà píng, jù jū shén shèng, jiē sū xìng yě. fàn yú sū huái jiāng jiā. xià wǔ dà yǔ, huái jiāng jiān liú, suì zhǐ qí chù.
十四日 别刘而行。随溪西下一里,得大竹坪来道。又三里为大源,〔则大鼻西峡水与村后东峡水会,〕置桥其上,有亭随桥数楹,桥曰潮桥。由桥以西为大源村。〔予往南顶,则从桥东随涧南行。里许,渡木桥,涧忽东折入山,路南出山隘。涧复坠路东破峡出,连捣三潭:上方,瀑长如布;中凹,瀑转如倾,下圆整,瀑匀成帘。下二潭俱有圆石中立承水,水坠潭作势潆回尤异。又三里,度桥为桐初,有水南自打狗岭来会,亦桥其上。二水合而西南,则又观音桥跨之。大道从观音桥西逾岭出,予从桥下随溪南。一里,水从西峡出。〕逾一岭出西堰,又西四里为陈墓源,有瀑自东山峡中涌跃而出,与东岭溪合,有桥跨其会处,〔大道与水俱南。〕余渡桥,东跻岭而上,〔即涌瀑南岭也。二里,平行岭脊,北望北宝顶岿然,峡中水迫自打狗南崖,直逼其下。南望新宁江流,远从巾子岭横界南宝顶之西。其西南有峰尖突,正当陈墓水口,已而路渐出其下。二里,南〕下岭从坳中行。又二里,逾一小岭,一里至苏家大坪,聚居甚盛,皆苏姓也。饭于苏怀江家。下午大雨,怀江坚留,遂止其处。
shí wǔ rì guò shān lù. píng cè dà pù pò shān xī xiàng chū, shì shén xióng wěi xià wèi dà xī, xī běi hé chén mù yuán chū kǒu. xià wǔ, dōng nán shàng yī lǐng, wù dōng wǎng dà mào lǐng dào. nǎi xī nán zhuǎn liù lǐ, chū nán bǎo dǐng, dào táo zi píng. wèn shàng liáng sù chù, sì lǐ ér shì. yú lǐng dōng zhì xīn kāi tián suǒ, yǒu lù nán xià fú cǎo zhōng. fù wù chū qí dōng, lì xiǎn bēi sān lǐ, bù biàn suǒ xiàng. yǐ hū dé yī kān, dì míng guà fān, qù shàng liáng wǔ lǐ yǐ. qí chù wǔ lǐ zhì kuài lè ān, yòu shí lǐ nǎi zhì nán dǐng. yǐ mù yǔ, suì xiē kān.
十五日 过山路。〔坪侧大瀑破山西向出,势甚雄伟;下为大溪,西北合陈墓源出口。下午,东南上一岭,误东往大帽岭道。乃西南转六里,出南宝顶,道桃子坪。问上梁宿处,四里而是。逾岭东至新开田所,有路南下伏草中。复误出其东,历险陂三里,不辨所向。已忽得一龛,地名挂幡,去上梁五里矣。其处五里至快乐庵,又十里乃至南顶。以暮雨,遂歇龛。〕
shí liù rì yǔ bù zhǐ, zhì kān zhōng. jǐn wǔ lǐ, kuài lè ān.
十六日 〔雨不止,滞龛中。〕(仅五里,)快乐庵。
shí qī rì cóng dìng xīn qiáo xià guò jí chù, mì lián bàn xì hén, xuē yá mì fù, páng wú yú jìng. nǎi cóng jí dōng gé xiá wàng zhī, hén suī yá rán, rán shàng chuí xià xuē, fēi tuō lú jià dào chù yě. nǎi shàng dìng xīn shí, guò shèng shuǐ yá, zài yóu shè shēn yá dēng fēi xī jué dǐng, fǎn bái yún ān. sù bái yún ān, wù xiāng zōng shī.
十七日 〔从定心桥下过脊处,觅莲瓣隙痕,削崖密附,旁无余径。乃从脊东隔峡望之,痕虽岈然,然上垂下削,非托庐架道处也。乃上定心石,过圣水涯,再由舍身崖登飞锡绝顶,返白云庵。〕宿白云庵,晤相宗师。
shí bā rì chén cān hòu, bié xiāng zōng, yóu dōng lù xià shān. yī lǐ yú, zé lù páng qiào shí fēn liè, zhì xuán jí chū qí jiān, shì wèi tiān mén. mén wài yǒu sǒng shí lì lù yòu, míng jīn gāng shí, shàng dà shū" bái yún dòng tiān". cóng cǐ lì dèng ér xià, wēi qiào yú yú xī lù. xī ān zhī míng kuài lè, qǐ yì yǐ lù zhī tǎn yé! yòu sì lǐ, guò tí lóng ān, ān běi xiàng. xiān shì, cóng guān yīn jìng shì yáo jiàn liǎng rén rù qìng jí zhōng, wèn yún zhī wèi jué qīng shǔ zhě, ér bù biàn qí wèi hé. guò tí lóng ān, yòu jiàn liǎng rén yǐ xiàn luò fù sì méi, xíng rú xiǎo zhū ér féi shén, dāng jí zhú diāo yě. sǔn gēn zhì zǐ. jīn gū jiàn zhī yǐ. dà zhě jīn xǔ, xiǎo zhě bàn jīn, suǒ jià měi tóu èr fēn, dàn huó ér yǒu shēng, bù biàn kuāng fù, nǎi tīng ér qù. gài shān zhōng sān xiǎo zhēn: huáng shǔ shì hú zhú tún. wéi zhú tún wèi cháng, ér wú nài qí huó bù néng xié, kuàng cǐ shí sǔn guò ér féi, qiě dì yǒu guān yīn měi sǔn, qí wèi wèi bì tā chǔ suǒ néng jí. dōng xià lǐ xǔ, nán wàng nà chā shān fēi pù xuán kōng ér zhuì. xiān cóng bǎo dǐng jí kuī jiàn, zhì cǐ shǐ dǔ chóng lóng ruò jiǔ tiān yě. yòu dōng xià wǔ lǐ, zuǒ dù xiǎo xī, shēn zhú zhōng yǒu sì jì rán, zé kǔ liàn ān. ān nán xiàng, zuǒ yòu gè yī xī zì hòu lái rào, ér yòu xī jiào dà, qiáo héng qí shàng, shuǐ cóng xī nán shān yè tòu bì xià. cóng ān qián dōng nán dù qiáo nán shàng lǐng, qí dì zhú shén dà, lù shǐ fēn dōng xī qí. cóng xī qí xià, shǐ jiàn nà chā pù běi guà céng yá, kǔ liàn xī yì tòu kōng xuán hè, yǔ nà chā dà xiǎo gāo xià shì xiāng xié háng. rán kǔ liàn jìn zài duì shān, lù yán zhī tóng xià, lǎng lǎng jiàn qí dǎo hè shì qí xià shān huán chéng chéng, pù chuí qí zhōng, chū xī bì, yǔ nà chā dōng dà xī hé ér dōng nán qù. jiàn xī xiá zhōng yòu yī pù rú xiàn, tòu shān ér xià, lián xiè jiǔ céng, suī xì ér shén zhǎng. lù nǎi zhuǎn dōng, gòng sān lǐ, yòu yī xī zì xī běi lái. dù ér suí zhī, shǐ jué shèn wēi, jiàn xià jiàn dà, suì chéng hōng léi yǒng xuě guān. lù yìng cóng xī yòu xià, ér wù cóng xī yòu. yòu èr lǐ, shì wèi dà píng. dù xī ér yòu, rén yī cūn jiā wèn zhī, zé zài lián huā ān zhī xià yǐ, zhú sè cóng yù. cūn yù chū suǒ chuī zhōu gēng xiǎng, yú yǐ zhì sǔn chóu zhī, yú zì dà bí shān liú jiā zhì dé guān yīn sǔn, jí mì yī shān lán bēi fù zhī. lù shí jué yá, xuān jūn kě shí zhī wù, zhé tóu qí zhōng, dǐ nì lǚ, jí zhǔ yǐ gōng yān. yú shì xī nán dù nà chā dà xī, xī dōng běi chū bái shā jiāng. yòu xī shàng lǐng, sān lǐ, fàn yú cūn jiā, qí chù nǎi dà píng zhī jí nán yě. yòu xī nán yú lǐng ér shàng, èr lǐ, shì wèi bàn shān lǐng. lǚ dù xī, yú lǐng ér shàng, bā lǐ, rù wàng jiāng lǐng. yú lǐng sù xī, yòu shí lǐ, wèi tóng yuán shān. nán xià shān èr lǐ, wèi jiǔ cài yuán. dōng guò ào xià shān sān lǐ, yòu xún yī shuǐ, wèi xiǎo chē jiāng. suí jiāng nán xià sì lǐ, yǒu tóng yuán dà xī zì xī lái, jí tóng yuán jiǔ cài xī, yǒu dà lù yì zì xī lái, nán yǔ xiǎo chē jiāng hé ér nán qù. lù dù xiǎo chē jiāng kǒu qiáo, cóng shuǐ yòu shàng shān yī lǐ, suí jiāng ér dōng nán, lù xíng jiā jiāng shān shàng, jí xiǎn jùn. yǒu xiǎo shí shān, běi miàn píng pōu, wén rú gē yáo, ér báo ruò piàn bǎn. jiāng rào qí nán, lù rào qí běi. dōng běi yòu yǒu xiǎo xī, pò xiá chéng pù. yòu dōng nán èr lǐ shǐ xià, yòu yī lǐ xià zhì jiāng yá. shāo shàng wèi mù pí kǒu, yǒu xī zì dōng běi lái rù. qí běi fēng yuē bú zhù lǐng. nǎi sù.
十八日 晨餐后,别相宗,由东路下山。一里余,则路旁峭石分列,置悬级出其间,是为天门。门外有耸石立路右,名金刚石,上大书“白云洞天”。从此历磴而下,危峭逾于西路。西庵之名快乐,岂亦以路之坦耶!又四里,过题龙庵,〔庵北向。〕先是,从观音静室遥见两人入箐棘中,问云知为掘青暑者,而不辩其为何。过题龙庵,又见两人以线络负四枚,形如小猪而肥甚,当即竹鼦也。笋根稚子。今姑见之矣。大者斤许,小者半斤,索价每头二分,但活而有声,不便筐负,乃听而去。盖山中三小珍:黄鼠、柿狐、竹豚。惟竹豚未尝,而无奈其活不能携,况此时笋过而肥,且地有观音美笋,其味未必他处所能及。东下里许,南望那叉山飞瀑悬空而坠。〔先从宝顶即窥见,至此始睹崇隆若九天也。〕又东下五里,左渡小溪,深竹中有寺寂然,则苦炼庵。〔庵南向,左右各一溪自后来绕,而右溪较大,桥横其上,水从西南山腋透壁下。〕从庵前东南渡桥南上岭,〔其地竹甚大,路始分东西岐。〕从西岐下,〔始见那叉瀑北挂层崖,苦炼溪亦透空悬壑,与那叉大小高下势相颉颃。然苦炼近在对山,路沿之同下,朗朗见其捣壑势;其下山环成城,瀑垂其中,出西壁,与那叉东大溪合而东南去。〕见西峡中又一瀑如线,透山而下,连泄九层,虽细而甚长。路乃转东,〔共三里〕,又一溪自西北来。渡而随之,始觉甚微,渐下渐大,〔遂成轰雷涌雪观。〕路应从溪右下,而误从溪右。又二里,是为大坪。渡溪而右,人一村家问之,则在莲花庵之下矣,〔竹色丛郁。〕村妪出所炊粥羹饷,余以炙笋酬之,余自大鼻山刘家炙得观音笋,即觅一山篮背负之。路拾蕨芽,萱菌可食之物,辄投其中,抵逆旅,即煮以供焉。于是〔西南渡〕那叉大溪,〔溪东北出白沙江。〕又西上岭,三里,饭于村家,其处乃大坪之极南也。又西南逾岭而上,二里,是为半山岭。屡渡溪,逾岭而上,八里,入望江岭。逾岭溯溪,又十里,为桐源山。南下山二里,为韭菜园。东过坳下山三里,又循一水,为小车江。随江南下四里,有〔桐源〕大溪自西来,即桐源韭菜溪,有大路亦自西来,南与小车江合而南去。路渡小车江口桥,从水右上山一里,随江而东南,〔路行夹江山上,极险峻。〕有小石山,北面平剖,纹如哥窑,而薄若片板。江绕其南,路绕其北。〔东北又有小溪,破峡成瀑。〕又东南二里始下,又一里下至江涯。稍上为木皮口,〔有溪自东北来入。其北峰曰不住岭。〕乃宿。
shí jiǔ rì chén cān hòu, dōng nán shàng lǐng. suí jiāng zuǒ xíng sì lǐ, xià shè tiào shí jiāng. yòu shàng lǐng, guò chē wān tái pán shí. gòng sān lǐ, chū liǎng shān xiá kǒu, yǒu bà yàn shuǐ shèn jù, yuē shàng guān bà. bà wài yī wàng píng chóu, zhí nán dǐ lǐ shān yú. chū xiá, shuǐ dōng nán rù xiāng, lù suí xiá yòu xī nán xià. xíng píng chóu zhōng yòu yī lǐ, dǐ zhào táng, qí jù zú jù zhào, jù xìng yě. cūn hòu yī shí shān zhì lì, yuē xī zhōng shān, xià jù qīng shí qiào xuē, shàng yǒu píng wō, tǔ rén fāng chì shí dié lù, jiàn wǔ gǔ dà xiān diàn. qí dōng qiào yá shàng yǒu dòng kě shēn rù. shí yǐ kāi dào fá mù, fǎn ài qí lù, bù dé pān yuán ér dù. yòu xī nán dù yī xī qiáo, gòng sì lǐ, guò qì jī lǐng. yòu sì lǐ, chū xián shuǐ, ér shān zǎo yì zài yān, zé guān dào yě. xián shuǐ zhī nán, dà shān héng gèn, yuē lǐ shān wēi xián shuǐ zhī běi, chóng lǐng chóng dié, yuē sān qīng jiè: cǐ xián shuǐ nán běi zhī jiè yě. xián shuǐ xī zì sān qīng jiè fā yuán, liú wèi jiāo chuān, zì nán zhái chū shān, zhì cǐ tòu qiáo dōng nán luó jiāng kǒu rù xiāng. dù qiáo xī nán xíng, cháng sōng hé dào, jiā jìng bì tiān, jí shì dào zhōu yǒng míng dào. shí lǐ, bǎn shān pù. yòu shí lǐ, shí zǐ pù. cóng xiǎo lù zhé ér dōng nán, wǔ lǐ dǐ jiè shǒu, nǎi qiān jiā zhī shì, nán bàn shǔ xīng ān, dōng bàn shǔ quán zhōu. zhì jiè shǒu cái xià wǔ, dà yǔ hū zhì, suì zhǐ bù qián. shì rì gòng xíng wǔ shí lǐ.
十九日 晨餐后,东南上岭。随江左行四里,下涉跳石江。又上岭,过车湾台盘石。共三里,出两山峡口,有坝堰水甚巨,曰上官坝。坝外一望平畴,直南抵里山隅。出峡,水东南入湘,路随峡右西南下。行平畴中又一里,抵赵塘,其聚族俱赵,巨姓也。村后一石山峙立,曰西钟山,下俱青石峭削,上有平窝,土人方斥石叠路,建五谷大仙殿。其东峭崖上有洞可深入。时以开道伐木,反隘其路,不得攀缘而渡。又西南〔渡〕一溪桥,共四里,过弃鸡岭。又四里,出咸水,而山枣驿在焉,则官道也。咸水之南,大山横亘,曰里山隈;咸水之北,崇岭重叠,曰三清界:此咸水南北之界也。咸水溪自三清界发源,流为焦川,自南宅出山,至此透桥东南罗江口入湘。渡桥西南行,长松合道,夹径蔽天,〔极似道州永明道。〕十里,板山铺。又十里,石子铺。从小路折而东南,五里抵界首,乃千家之市,南半属兴安,东半属全州。至界首才下午,大雨忽至,遂止不前。是日共行五十里。