zhōu huà yuán yán, yǒu èr shì yóu huáng shān, liú lián sōng shí, rì mù wàng guī, yè sè cāng máng, cǎo shēn tái huá, nǎi gòng zuò yú xuán yá zhī xià, yǎng shì qiào bì, yuán niǎo lù qióng, zhōng jiān piàn shí xié yī, rú yún chū xiù, quē yuè wēi shēng, jiàn yǒu èr rén zuò qí shàng, zhī fēi xiān jí guǐ, bǐng xī jìng tīng. yòu yī rén yuē: qǐng yóu yuè lù, wén cǐ wēng yòu zuò hé yǔ. zuǒ yī rén yuē: qù shí fāng jù jiǎng xī míng, guī shí yòu jiǎng dà xué yǎn yì yě. yòu yī rén yuē: xī míng lùn wàn wù yī tǐ, lǐ yuán rú shì, rán qǐ tú xīn zhī cǐ lǐ, jí dào jì tiān xià hū? fù mǔ zhī yú zi, kě yún ài zhī shēn yǐ, zi yǒu jí bìng, hé yǐ bù néng liáo? zi yǒu huàn nàn, hé yǐ bù néng jiù? wú shù yān ér yǐ. cǐ yóu fēi yī shēn yě, rén zhī yī shēn, lǜ wú bù shēn zì ài zhě, jǐ zhī jí bìng, hé yǐ bù néng liáo? jǐ zhī huàn nàn, hé yǐ bù néng jiù? yì wú shù yān ér yǐ. jīn bù jiǎng tǐ guó jīng yě zhī zhèng, hàn zāi yù biàn zhī fāng, ér yuē wú rén ài zhī xīn, tóng yú tiān dì zhī shēng wù, guǒ cǐ xīn yī jǔ wàn wù, jí kě yǐ shēng hū? wú bù zhī zhī yǐ. zhì dà xué tiáo mù, zì gé zhì yǐ zhì zhì píng, jié jié xiāng yīn, ér jié jié gè yǒu qí gōng lì. pì rú tǔ shēng miáo, miáo chéng hé, hé chéng gǔ, gǔ chéng mǐ, mǐ chéng fàn, běn jié jié xiāng yīn, rán tǔ bù gēng zé bù shēng miáo, miáo bù guàn zé bù dé hé, hé bù yì zé bù dé gǔ, gǔ bù chōng zé bù dé mǐ, mǐ bù chuī zé bù dé fàn, yì jié jié gè yǒu qí gōng lì. xī shān zuò dà xué yǎn yì, liè mù zhì qí jiā ér zhǐ, wèi zhì guó píng tiān xià, kě jǔ ér cuò zhī. bù zhī yú shùn zhī shí, guǒ gǔ sǒu yǔn ruò, ér hóng shuǐ jí píng, sān miáo jí gé hū? yì yóu yǒu zhì fǎ zài hu? yòu bù zhī zhōu wén zhī shì, guǒ tài sì huī yīn ér jiāng hàn jí huà, chóng hóu jí fú hū? yì bié yǒu zhèng diǎn cún hū? jīn yī qiè qì zhì, ér guī běn yú qí jiā, wú yì rú tǔ kě shēng miáo, jí chuī tǔ wèi fàn hū? wú yòu bù zhī zhī yǐ. zuǒ yī rén yuē: qióng shān suǒ bǔ zhì píng zhī dào, qí bèi hū? yòu yī rén yuē: zhēn shì guò yú ní qí běn, qiū shì yòu guò yú zhú qí mò, bù jiù gǔ jīn zhī shí shì, bù kuí nán běi zhī qíng xíng, suǒ suǒ xiè xiè, lǚ chén duō fǎ, qiě yī yī shū qǐng shī xíng, shì luàn tiān xià yě. jí qí hǎi yùn yī yì, lú liè lì nián piào shī zhī shù, wèi suǒ shěng zhuǎn yùn zhī fèi zú yǐ xiāng dǐ. bù zhī yī zhōu rén mìng, jù zhǐ shù shí, hé shù shí zhōu jí yú qiān bǎi, yòu hé wéi dǐ hū? yì wàng tán ér yǐ yǐ. zuǒ yī rén yuē: shì zé rán yǐ. zhū rú suǒ shù fēng jiàn jǐng tián, jiē xiān wáng zhī dà fǎ, yǒu tài píng zhī shí yàn, jiū hé rú hū? yòu yī rén yuē: fēng jiàn jǐng tián, duàn bù kě xíng, bó zhě zhòng yǐ. rán jiǎng xué jiā chí shì shuō zhě, yì bié yǒu zài, bó zhě wèi dé qí yào lǐng yě. fū fēng jiàn jǐng tián bù kě xíng, wēi bó zhě zhī zhī, jiǎng xué zhě běn zì zhī zhī, zhī zhī ér bì chí shì shuō, qí yì gù yù jiè yī bì bù xíng zhī shì, yǐ cáng qí shēn yě. gài yán lǐ yán qì, yán xìng yán xīn, jiē huǎng hū wú kě zhì, shuí néng kǎo wèi fēn tiān dì zhī qián, zuò hé xíng zhuàng yōu wēi ài mèi zhī zhōng, zuò hé qíng tài hū? zhì yú shí shì, zé yǒu píng yǐ, shì zhī ér bù xiào, zé rén rén jiàn qí duǎn cháng yǐ. gù bì chí yī bù kě xíng zhī shuō, shǐ rén bì bù néng shì, bì bù kěn shì, bì bù gǎn shì, ér hòu kě hào yú zhòng yuē: wú suǒ chuán xiān wáng zhī fǎ, wú zhī fǎ kě wèi wàn shì zhì tài píng, ér wú rú rén bù yòng, hé yě. rén mò de ér jiū jié, zé yì xiāng shuài ér quàn yuē: xiān shēng wáng zuǒ zhī cái, xī zāi bù jìng qí yòng yún ěr. yǐ jí cì zhī duān wèi mǔ hóu, ér yào yǐ sān yuè zhāi jiè nǎi néng guān, shì jí cǐ shù. dì bǐ yóu yǒu jí cì, yóu yǒu mǔ hóu, gù rén dé yǐ qiú qí xuē, cǐ gèng tuō zhī kōng yán, bìng wú xuē zhī kě qiú yǐ. tiān xià zhī zhì qiǎo, mò guò yú shì. bó zhě nǎi yǐ yū kuò yì zhī, wū shí qí yòng yì zāi! xiāng yǔ tài xī zhě jiǔ zhī, huà rán cháng xiào ér qù. èr shì qiè jì qí yǔ, pō wéi rén shù zhī. yǒu jiǎng xué zhě wén zhī, yuē: xué qiú wén dào ér yǐ. suǒ wèi dào zhě, yuē tiān yuē xìng yuē xīn ér yǐ, zhōng xiào jié yì yóu wèi mò wù, lǐ yuè xíng zhèng gèng mò zhī mò yǐ. wéi shì shuō zhě, qí bì yǒng jiā zhī tú yě fū.
周化源言,有二士游黄山,留连松石,日暮忘归,夜色苍茫,草深苔滑,乃共坐于悬崖之下,仰视峭壁,猿鸟路穷,中间片石斜欹,如云出岫,缺月微升,见有二人坐其上,知非仙即鬼,屏息静听。右一人曰:顷游岳麓,闻此翁又作何语。左一人曰:去时方聚讲西铭,归时又讲大学衍义也。右一人曰:西铭论万物一体,理原如是,然岂徒心知此理,即道济天下乎?父母之 于子,可云爱之深矣,子有疾病,何以不能疗?子有患难,何以不能救?无术焉而已。此犹非一身也,人之一身,虑无不深自爱者,己之疾病,何以不能疗?己之患难,何以不能救?亦无术焉而已。今不讲体国经野之政,捍灾御变之方,而曰吾仁爱之心,同于天地之生物,果此心一举万物,即可以生乎?吾不知之矣。至大学条目,自格致以至治平,节节相因,而节节各有其功力。譬如土生苗,苗成禾,禾成谷,谷成米,米成饭,本节节相因,然土不耕则不生苗,苗不灌则不得禾,禾不刈则不得谷,谷不舂则不得米,米不炊则不得饭,亦节节各有其功力。西山作大学衍义,列目至齐家而止,谓治国平天下,可举而措之。不知虞舜之时,果瞽瞍允若,而洪水即平,三苗即格乎?抑犹有治法在乎?又不知周文之世,果太姒徽音而江 汉即化,崇侯即服乎?抑别有政典存乎?今一切弃置,而归本于齐家,毋亦如土可生苗,即炊土为饭乎?吾又不知之矣。左一人曰:琼山所补治平之道,其备乎?右一人曰:真氏过于泥其本,邱氏又过于逐其末,不究古今之时势,不揆南北之情形,琐琐屑屑,缕陈多法,且一一疏请施行,是乱天下也。即其海运一议,胪列历年漂失之数,谓所省转运之费足以相抵。不知一舟人命,讵止数十,合数十舟即逾千百,又何为抵乎?亦妄谈而已矣。左一人曰:是则然矣。诸儒所述封建井田,皆先王之大法,有太平之实验,究何如乎?右一人曰:封建井田,断不可行,驳者众矣。然讲学家持是说者,意别有在,驳者未得其要领也。夫封建井田不可行,微驳者知之,讲学者本自知之,知之而必持是说,其意固欲借一必不行之事,以藏其身也。盖言理言气,言性言心,皆恍惚无可质,谁能考未分天地之前,作何形状;幽微暧昧 之中,作何情态乎?至于实事,则有凭矣,试之而不效,则人人见其短长矣。故必持一不可行之说,使人必不能试,必不肯试,必不敢试,而后可号于众曰:吾所传先王之法,吾之法可为万世致太平,而无如人不用,何也。人莫得而究诘,则亦相率而劝曰:先生王佐之才,惜哉不竟其用云尔。以棘刺之端为母猴,而要以三月斋戒乃能观,是即此术。第彼犹有棘刺,犹有母猴,故人得以求其削,此更托之空言,并无削之可求矣。天下之至巧,莫过于是。驳者乃以迂阔议之,乌识其用意哉!相与太息者久之,划然长啸而去。二士窃记其语,颇为人述之。有讲学者闻之,曰:学求闻道而已。所谓道者,曰天曰性曰心而已,忠孝节义犹为末务,礼乐刑政更末之末矣。为是说者,其必永嘉之徒也夫。
liú xiāng wǎn yù zhāi fú jī, yāo yú, wèi fù, huò chuán qí èr shī yuē: shì chù chūn shān cháng yào miáo, xián suí hú dié guò xī qiáo, lín zhōng jiè dé qiáo tóng fǔ, zì zhuó huái gēn mù yǐng piáo. fēi yán dào guà wàn nián téng, yuán yòu pān yuán dào wèi néng, jì de suí shēn zōng fú zi, qián nián yí zài zuì gāo céng. suī yì jìng wēi xiá, yì chǔ chǔ yǒu zhì.
刘香畹寓斋扶乩,邀余,未赴,或传其二诗曰:是处春山长药苗,闲随蝴蝶过溪桥,林中借得樵童斧,自斫槐根木瘿瓢。飞岩倒挂万年藤,猿狖攀缘到未能,记得随身棕拂子,前年遗在最高层。虽意境微狭,亦楚楚有致。
chūn qiū yǒu yuán xīn zhī fǎ, yǒu zhū xīn zhī fǎ, qīng xiàn yǒu rén xiàn dà pì, xiàn lìng hǎo wài chǒng , qí zi nián shí sì wǔ, pō xiù lì, chéng qí fù shěng sù guǎn shè, yāo zhī yú tú, tuō yán dié sù ér zì xiàn yān, yù jìng jiě. shí wèi luán tóng, rén bù yǐ luán tóng jiàn zhī, yuán qí xīn yě. lǐ yǒu shào fù yǔ qí fū xiá nì wú dù, fū bìng zhài sǐ, gū chá qí xìng yì dàng, héng zì jiān zhī, mián shí bì gòng, chū rù bì xié, wǔ liù nián wèi cháng lí yī bù, jìng yù yù yǐ zhōng, shí wèi jié fù, rén bù yǐ jié fù xǔ zhī, zhū qí xīn yě. yú wèi cǐ tóng yǔ guō liù shì xiāng lèi, wéi qiàn yī sǐ ěr yǔ xiáng luán yáng xiāo xià lù. cǐ fù xīn bù kě zhī, ér shēn zé wú diàn, dà chē zhī shī suǒ wèi wèi zi bù bēn, wèi zi bù gǎn zhě. zài shàng yóu wèi yǒu xíng zhèng, zé zài xià yóu wèi shǒu lǐ fǎ. jūn zǐ yǔ rén wéi shàn, gài guān zhī hòu, gù yīng réng yǐ jié xǔ zhī.
春秋有原心之法,有诛心之法,青县有人陷大辟,县令好外宠 ,其子年十四五,颇秀丽,乘其赴省宿馆舍,邀之于途,托言牒诉而自献焉,狱竟解。实为娈童,人不以娈童贱之,原其心也。里有少妇 与其夫狎昵无度,夫病瘵死,姑察其性佚荡,恒自监之,眠食必共,出入必偕,五六年未尝离一步,竟郁郁以终,实为节妇,人不以节妇许之,诛其心也。余谓此童与郭六事相类,惟欠一死耳--语详滦陽消夏录。此妇心不可知,而身则无玷,大车之诗所谓畏子不奔,畏子不敢者。在上犹为有刑政,则在下犹为守礼法。君子与人为善,盖棺之后,固应仍以节许之。
zhuó mù néng yǔ bù hé jìn, jìng shí yǒu zhī. nú zi lǐ fú, xìng wán liè, cháng dēng gāo mù zhī miǎo, yǐ yì sāi qí xué kǒu, ér jù píng qí wài, fú cǎo jiān cì zhī. zhuó mù fǎn, guǒ piān rán xià shù, yǐ huì huà shā ruò fú zhuàn, huà bì, yǐ yì fú zhī, qí xué kǒu zhī yì, zhēng rán bá chū rú jī shǐ, cǐ qǐ kě yǐ lǐ jiě yú? yú zài shū jú xiāo huǐ yāo shū, jiàn wàn fǎ guī zōng zhōng zài yǒu shì fú, qí huà zòng héng jiāo guàn, lüè rú xiǎo zhuàn liǎng wú zì xiāng bìng zhī xíng, bù zhī hé yǐ dé zhī, yì bù zhī qí xìn fǒu yě.
啄木能禹步劾禁,竟实有之。奴子李福,性顽劣,尝登高木之杪,以杙塞其穴口,而锯平其外,伏草间伺之。啄木返,果翩然下树,以喙画沙若符篆,画毕,以翼拂之,其穴口之杙,铮然拔出如激矢,此岂可以理解欤?余在书局销毁妖书,见万法归宗中载有是符,其画纵横交 贯,略如小篆两无字相并之形,不知何以得之,亦不知其信否也。
lǐ fú yòu cháng yú yuè hēi zhī yè, chū cūn nán cóng zhǒng jiān, wū wū zuò guǐ shēng, yǐ kǒng xíng rén. é lín huǒ sì qǐ, jiē wū wū lái fù, fú nǎi láng bèi táo guī. cǐ yǐ lèi xiāng zhào yě, gù rén jiā zǐ dì, yú jiāo yóu dāng shèn qí suǒ zhào.
李福又尝于月黑之夜,出村南丛冢间,呜呜作鬼声,以恐行人。俄磷火四起,皆呜呜来赴,福乃狼狈逃归。此以类相召也,故人家子弟,于交 游当慎其所召。
rén wǔ shùn tiān xiāng shì, yǔ ān xī lǐ yán bīn qián bèi tóng fēn xiào, ǒu rán shuō hǔ, yán bīn yuē: lǐ yǒu rù shān qiáo cǎi zhě, jiàn yī měi fù gé jiàn xíng, yī shì huá lì, bù shì cūn zhuāng, xīn zhī wèi mèi, fú cóng báo zhōng chān suǒ wǎng, shì yī lù yǐn jǐ xià jiàn yǐn, fù jiàn zhī, tū pū dì huà wéi hǔ, yī shì wěi dì rú chán tuì, jìng bó èr lù shí zhī, sī xū réng huà měi fù, zhěng dùn yī shì, kuǎn kuǎn xún shān qù. lín liú zhào yǐng, yāo mèi héng shēng, jǐ wàng qí céng wèi hǔ yě. qín jiàn quán qián bèi yuē: yāo mèi gǔ huò, dàn bù biàn hǔ xíng ěr, bǔ shì zhī xìng zé yī yě, ǒu lù běn zhì, jù xiāng jīng yà, cǐ qiáo hé shǎo jiàn duō guài hū?
壬午顺天乡试,与安溪李延彬前辈同分校,偶然说虎,延彬曰:里有入山樵采者,见一美妇隔涧行,衣饰华丽,不似村妆,心知为魅,伏丛薄中觇所往,适一鹿引麂下涧饮,妇见之,突扑地化为虎,衣饰委地如蝉蜕,径搏二鹿食之,斯须仍化美妇,整顿衣饰,款款循山去。临流照影,妖媚横生,几忘其曾为虎也。秦涧泉前辈曰:妖媚蛊惑,但不变虎形耳,捕噬之性则一也,偶露本质,遽相惊讶,此樵何少见多怪乎?
dà xué shì wǔ gōng, zhèn wū lǔ mù qí rì, pō xǐ yín yǒng, ér wèi dǔ qí gǎo. wéi yú yì bì jiàn yī shī yuē: jí mù gū chéng shàng, cāng máng jiàn sì jiāo, xié yáng gāo shù dǐng, cán xuě luàn shān ào, mù mǎ sī guī lì, tí niǎo juàn fǎn cháo, qín bīng zhēn nài lěng, bó mù shàng wū qiāo. shū yǒu zhōng táng qì yùn.
大学士伍公,镇乌鲁木齐日,颇喜吟咏,而未睹其稿。惟于驿壁见一诗曰:极目孤城上,苍茫见四郊,斜陽高树顶,残雪乱山坳,牧马嘶归枥,啼鸟倦返巢,秦兵真耐冷,薄暮尚呜骹。殊有中唐气韵。
shù zhōu diàn hù shào rén wǒ yán, yǒu lǐ shì fù, zì mǔ jiā guī, rì bó mù, fēng yǔ dà zuò, bì rù fèi miào zhōng, rù yè shāo zhǐ, yǐ àn bù néng xíng, shì kè zuò sú wèi zhī duǎn gōng, wéi rén chú tián yì hé, jì rì shòu zhí, qù lái wú dìng zhě yě shù rén hé chú rù, jù zāo qiáng bào, yòu bì rù miào hòu pò wū, kè zuò àn zhōng jiàn yǐng, xiāng hū zhuī jī, fù jiǒng jí wú jì, nǎi wū wū zuò guǐ shēng, jì ér qiáng nèi wài bìng wū wū yǒu shēng, rú xiāng yìng dá, shù rén bù ér fǎn. yè bàn yǔ qíng, jìng qián zōng dé tuō. cǐ yǔ lǐ fú shì xiāng lèi, ér yī chū ǒu xiāng zhuī zhú, yī sì lái xiāng jiù yuán. suī wèi bǐng xīn zhēn zhèng, gǎn dòng yōu líng, yì wèi bì bù rán yě.
束州佃户邵仁我言,有李氏妇,自母家归,日薄暮,风雨大作,避入废庙中,入夜稍止,已暗不能行,适客作--俗谓之短工,为人锄田刈禾,计日受值,去来无定者也--数人荷鉏入,惧遭强暴,又避入庙后破屋,客作暗中见影,相呼追迹,妇窘急无计,乃呜呜作鬼声,既而墙内外并呜呜有声,如相应答,数人怖而反。夜半雨晴,竟潜踪得脱。此与李福事相类,而一出偶相追逐,一似来相救援。虽谓秉心贞正,感动幽灵,亦未必不然也。
rén wǒ yòu yán, yǒu dào jié yī fù shì, gōng lóu mén chuí pò, qí dǎng shǒu jù lù rèn, pò xié jiā zhòng yuē: yuē gǎn hào hū zhě sǐ, qiě dà fēng hào hū yì bù wén, sǐ hé yì. jiē jìn bù chū shēng, yī zào bì nián shí wǔ liù, shuì chú xià, nǎi mì chí huǒ zhǒng, hēi àn zhōng fú dì shé xíng, qián zhì hòu yuàn, chéng fēng zòng huǒ, fén qí jī chái, yān yàn zhú tiān, hé cūn jīng qǐ, shù lǐ nèi lín cūn yì jiù shì. dà zhòng jì jí, huǒ guāng xià míng rú bái zhòu, qún dào gé dòu bù néng tuō, jìng pián shǒu jiù qín. zhǔ rén shēn gǎn cǐ bì, yù liú wèi zi fù, qí zi yì shǒu kěn, yuē: jù cǐ zhì lüè, bì néng zuò jiā, suī zào bì hé hài. zhǔ rén dà xǐ, qù qǔ yī shì, jí shì yè chéng lǐ. yuē: chí zé jiǎng zūn bēi, lùn liáng jiàn, shì fēi bù yī, kǒng yǒu biàn jú yǐ. yì qí nǚ zǐ zāi.
仁我又言,有盗劫一富室,攻楼门垂破,其党 手炬露刃,迫胁家众曰:曰敢号呼者死,且大风号呼亦不闻,死何益。皆噤不出声,一灶婢年十五六,睡厨下,乃密持火种,黑暗中伏地蛇行,潜至后院,乘风纵火,焚其积柴,烟焰烛天,阖村惊起,数里内邻村亦救视。大众既集,火光下明如白昼,群盗格斗不能脱,竟骈首就擒。主人深感此婢,欲留为子妇,其子亦首肯,曰:具此智略,必能作家,虽灶婢何害。主人大喜,趣取衣饰,即是夜成礼。曰:迟则讲尊卑,论良贱,是非不一,恐有变局矣。亦奇女子哉。
biān qiū yá qián bèi yán, yī huàn jiā yè zhì shū zhāi, tū jiàn àn shàng yī rén shǒu, dà hài yǐ wéi jiù zhēng, lǐ yǒu dào shì néng fú lù, shí yù rén sāng zàng shì, jí zhào zhàn zhī. yì hài yuē: dà xiōng, rán kě ráng jiě, zhāi jiào zhī lài, bù guò bǎi yú jīn ěr. zhèng nǐ yì jiān, chuāng wài yǒu rén yǔ yuē: shēn bù xìng fú fǎ jiù zhōng, yōu hún wú shǒu, zé bù kě zhuǎn shēng, gù héng zì tí xié lèi rú yóu zhuì, qǐng jiàn gōng jǐ fěi huá jìng, ǒu zhì qí shàng, shì gōng cù zhì, cāng huáng wàng qǔ, yǐ zhì xiāng jīng, cǐ zì pū zhī cū shū, wú guān gōng zhī huò fú, shù shì wàng yǔ, shèn bù kě tīng. dào shì réng sàng qì ér qù. yòu yán yī huàn jiā huàn hú suì, yán shù shì hé zhì, fǎ bù yàn, fǎn wèi hú suǒ jiǒng, zǒu tóu qí shī, gèng qǐ fú lù zhì, fāng dēng tán xí jiāng, yǐ wén lóu shàng bān yí shēng, hū yìng shēng, xiōng xiōng rán xiāng shuài ér qù. shù shì gù pàn yǒu dé sè, huàn jiā yì shēn gǎn xiè, hū jǔ shǒu jiàn bì shàng yī tiē, yuē: gōng shuāi yùn jiàng lín, gù wú bèi dé xiāng rǎo, zuó gōng juān jīn jiǔ bǎi, jiàn yù yīng táng, dé gǎn míng shén, yòu zēng fú zé, gù wú bèi jǔ zú ér qù, shù shì xíng fǎ shì zhí qí shí, jù yǐ wéi gōng, shēn wèi tiǎn, qiè cì yǐ shāng dòu wèi shāo zhàng xiū yán, shù jī huò kě, ruò yǒu suǒ chóu zèng, zé xiǎo rén tài jiǎo xìng yǐ. zì jìng cùn yú, mò hén yóu shī, shù shì cán jǔ, jìng jìn bù gǎn yán. liáng jiǎn wén dì yǔ xiāng dōng wáng shū, yǐn yàn yuē: shān chuān ér néng yǔ, zàng shī shí wú suǒ, fèi fǔ ér néng yǔ, yī shī miàn rú tǔ. cǐ èr shì zhě, kě wèi guǐ mèi néng yǔ yǐ. shù shì qí zhī zhī.
边秋崖前辈言,一宦家夜至书斋,突见案上一人首,大骇以为咎征,里有道士能符录,时预人丧葬事,急召占之。亦骇曰:大凶,然可禳解,斋醮之赉,不过百余金耳。正拟议间,窗外有人语曰:身不幸伏法就终,幽魂无首,则不可转生,故恒自提携累如疣赘,顷见公几棐滑净,偶置其上,适公猝至,仓皇忘取,以致相惊,此自仆之粗疏,无关公之祸福,术士妄语,慎不可听。道士仍丧气而去。又言一宦家患狐祟,延术士劾治,法不验,反为狐所窘,走投其师,更乞符录至,方登坛檄将,已闻楼上般移声,呼应声,汹汹然相率而去。术士顾盼有德色,宦家亦深感谢,忽举首见壁上一帖,曰:公衰运将临,故吾辈得相扰,昨公捐金九百,建育婴堂,德感明神,又增福泽,故吾辈举族而去,术士行法适值其时,据以为功,深为忝,窃赐以觞豆为稍障羞颜,庶几或可,若有所酬赠,则小人太侥幸矣。字径寸余,墨痕犹湿,术士惭沮,竟噤不敢言。梁简文帝与湘东王书,引谚曰:山川而能语,葬师食无所,肺腑而能语,医师面如土。此二事者,可谓鬼魅能语矣。术士其知之。
zhū dǎo jiāng yán, yǒu qī fú yǐ shì, hū wèi lǐ chàn zhě, yì shén āi qiē, guò yú chū sàng. wèn zhī, chū bù yán suǒ qīn, huò sī kòu zhī, nǎi xuàn rán yuē: wáng fù xiāng jù bàn shēng, chū wèi jué qí yǒu xiǎn guò, qǐng hū mèng zhì míng sī, jiàn nǚ zǐ shù bǎi rén, suǒ yǐ yín dāng, qū yǐ gū duǒ, rù yī dà guān shǔ zhōng. é wén hào hū qī cǎn, lì pò dòng hún, jì ér yī yī yǐn chū, bìng liú xiě bèi gàn, pú fú xī xíng, rú qiān yáng shǐ. zhōng yī rén jiàn wǒ zhāo shǒu, shì jí wáng fù, jīng wèn hé zuì zhì cǐ, yuē: zuò shì shì yǔ jūn huái èr yì, chū wèi jiā tíng cháng tài, bù yì yīn lǜ zhì yán, yǔ qī fù qī jūn jìng tóng yī lǐ, gù duò luò rú sī. wèn èr yì zhě hé shì, yuē: bù guò gǔ ròu zhī zhōng sī bì zǐ nǚ, nú lì zhī zhōng sī bì bì ǎo, qīn chuàn zhī zhōng sī bì mǔ dǎng , jūn shǐ jūn bù zhī ér yǐ. jīn měi zhì yuè shuò, bì shòu tiě zhàng sān shí, wèi zhī hé rì dé tuō, cǐ lěi lěi zhě jiē shì yě. shàng yù zài yán, yǐ wèi guǐ zú yè qù, duō nián kàng lì, wèi miǎn yǒu qíng, gù wèi yíng zhāi zào fú ěr. fū tóng láo zhī lǐ, yú qíng zuì qīn, qīn zé fēi shū zhě suǒ néng jiān dí tǐ zhī yì, yú fēn běn zūn, zūn zé fēi bēi zhě suǒ néng wéi. gù èr rén tóng xīn, zé jiā tíng zhī xiān wēi qǔ zhé, nán zǐ suǒ bù néng zhī, yǔ zhī ér bù néng zì wèi zhě, jiē zú yǐ mí féng qí què. gǒu xùn qí sī ài, yì yǒu suǒ piān, zé jī xiè bǎi chū, yì kě yú ěr mù suǒ bù jí zhě, wú suǒ bù wéi. zhǒng zhǒng xìn duān, zhǒng zhǒng bài huài, jiē cóng shì qǐ, suǒ guān zhě dà, zé qí zuì zì bù dé qīng. kuàng xìn zhī zhě zhì shēn, tuō zhī zhě zhì zhòng, ér qī qí bù jué, wéi suǒ yù wéi, zài péng yǒu yóu shǔ fù xīn, yīng gàn shén qiǎn, zé rén yuán yī tǐ, fēn shǔ sān gāng zhě, qí fù xīn zhī zuì, bù gēng jiā bèi xǐ hū? xún cháng xì gù, duàn yǐ yán xíng, yīn bù dé wèi zhī shēn wén yǐ.
朱导江 言,有妻服已释,忽为礼忏者,意甚哀切,过于初丧。问之,初不言所亲,或私叩之,乃泫然曰:亡妇相聚半生,初未觉其有显过,顷忽梦至冥司,见女子数百人,锁以银铛,驱以骨朵,入一大官署中。俄闻号呼凄惨,栗魄动魂,既而一一引出,并流血被骭,匍匐膝行,如牵羊豕。中一人见我招手,视即亡妇,惊问何罪至此,曰:坐事事与君怀二意,初谓家庭常态,不意陰律至严,与欺父欺君竟同一理,故堕落如斯。问二意者何事,曰:不过骨肉之中私庇子女,奴隶之中私庇婢媪,亲串之中私庇母党 ,均使君不知而已。今每至月朔,必受铁杖三十,未知何日得脱,此累累者皆是也。尚欲再言,已为鬼卒曳去,多年伉俪,未免有情,故为营斋造福耳。夫同牢之礼,于情最亲,亲则非疏者所能间;敌体之义,于分本尊,尊则非卑者所能违。故二人同心,则家庭之纤微曲折,男子所不能知,与知而不能自为者,皆足以弥缝其阙。苟徇其私爱,意有所偏,则机械百出,亦可于耳目所不及者,无所不为。种种衅端,种种败坏,皆从是起,所关者大,则其罪自不得轻。况信之者至深,托之者至重,而欺其不觉,为所欲为,在朋友犹属负心,应干神谴,则人原一体,分属三纲者,其负心之罪,不更加倍蓰乎?寻常细故,断以严刑,因不得谓之深文矣。
rén qíng jū zhà, wú guò yú jīng shī. yú cháng mǎi luó xiǎo huá mò shí liù dìng, qī xiá àn bì, zhēn jiù wù yě. shì zhī, nǎi tuán ní ér rǎn yǐ hēi sè, qí shàng bái shuāng, yì ān yú shī dì suǒ shēng. yòu dīng mǎo xiāng shì, zài xiǎo yù mǎi zhú, yì zhī bù rán, nǎi ní zhì ér mì yǐ yáng zhī. yòu dēng xià yǒu chàng mài lú yā zhě, cóng xiōng wàn zhōu mǎi zhī, nǎi jǐn shí qí ròu, ér wán qí quán gǔ, nèi fù yǐ ní, wài hú yǐ zhǐ, rǎn wèi zhì bào zhī sè, tú yǐ yóu, wéi liǎng zhǎng tóu jǐng wéi zhēn. yòu nú zi zhào píng yǐ èr qiān qián mǎi dé pí xuē, shén zì xǐ, yī rì zhòu yǔ, zhe yǐ chū, tú xiǎn ér guī. gài yào zé wū yóu gāo lí zhǐ, róu zuò zhòu wén, dǐ zé hú zhān bài xù, yuán zhī yǐ bù. qí tā zuò wěi duō lèi cǐ. rán yóu xiǎo wù yě, yǒu xuǎn rén jiàn duì mén shào fù shén duān lì, wèn zhī, nǎi qí fū yóu mù, jì jiā yú jīng shī, yǔ mǔ tóng jū , yuè shù yuè, hū bái zhǐ hú mén, quán jiā hào kū, zé qí fū fù yīn zhì yǐ. shè wèi jì diàn, sòng jīng zhuī jiàn, yì pō yǒu diào zhě. jì ér jiàn yù yī wù, yún fá shí qiě yì jià, xuǎn rén yīn zhuì qí jiā, yòu shù yuè tū qí fū shēng huán, shǐ zhī wèi wù chuán xiōng wèn. fū nù shén, jiāng sòng guān. mǔ nǚ āi xū, nǎi jǐn liú qí náng qiè, qū xuǎn rén chū. yuè bàn zǎi, xuǎn rén zài xún chéng yù shǐ chù, jiàn cǐ fù duì bù, zé xiān guī zhě nǎi fù suǒ huān, hé móu xié qǔ xuǎn rén cái, hòu qí fū zhēn guī ér bài yě. lí qiū zhī jì, bù yù chū yù qí hū? yòu xī chéng yǒu yī zhái, yuē sì wǔ shí yíng, yuè zū èr shí yú jīn, yǒu yī rén zhù bàn zǎi yú, héng xiān qī nà zū, yīn bù guò wèn yī rì, hū bì mén qù, bù gào zhǔ rén. zhǔ rén wǎng shì, zé zòng héng wǎ lì, wú fù cùn chuán, wéi qián hòu lín jiē wū jǐn zài, gài shì zhái qián hòu yǒu mén, jū zhě yú hòu mén shè mù sì, fàn yù wū cái, ér yīn chāi zhái nèi zhī liáng zhù mén chuāng, jiàn zá mài zhī, gè jū yī xiàng, gù rén bù néng jué, lèi dòng lián méng, bān yùn wú jī, yóu shén hū jì yǐ. rán shì wǔ liù shì, huò yǐ qǔ jiàn zhí, huò yǐ qǔ biàn yì, yīn tān shòu ěr, qí jiù yì bù jìn zài rén. qián wén mǐn gōng yuē: yǔ jīng shī rén zuò yuán, jīn jīn zì shǒu, bù rù xiàn jǐng yǐ xìng yǐ. shāo jiàn pián yí, bì cáng jī xiè, shén jiān jù dù, bǎi guài qiān qí, qǐ yǒu pián yí dào wǒ bèi. chéng zāi shì yán yě.
人情狙诈,无过于京师。余尝买罗小华墨十六铤,漆匣黯敝,真旧物也。试之,乃抟泥而染以黑色,其上白霜,亦庵于湿地所生。又丁卯乡试,在小寓买烛,艺之不燃,乃泥质而幂以羊脂。又灯下有唱卖炉鸭者,从兄万周买之,乃尽食其肉,而完其全骨,内傅以泥,外糊以纸,染为炙爆之色,涂以油,惟两掌头颈为真。又奴子赵平以二千钱买得皮靴,甚自喜,一日骤雨,著以出,徒跣而归。盖靿则乌油高丽纸,揉作绉纹,底则糊粘败絮,缘之以布。其他作伪多类此。然犹小物也,有选人见对门少妇 甚端丽,问之,乃其夫游幕,寄家于京师,与母同居 ,越数月,忽白纸糊门,全家号哭,则其夫讣音至矣。设位祭奠,诵经追荐,亦颇有吊者。既而渐鬻衣物,云乏食且议嫁,选人因赘其家,又数月突其夫生还,始知为误传凶问。夫怒甚,将讼官。母女哀吁,乃尽留其囊箧,驱选人出。越半载,选人在巡城御史处,见此妇对簿,则先归者乃妇所欢,合谋挟取选人财,后其夫真归而败也。黎丘之技,不愈出愈奇乎?又西城有一宅,约四五十楹,月租二十余金,有一人住半载余,恒先期纳租,因不过问一日,忽闭门去,不告主人。主人往视,则纵横瓦砾,无复寸椽,惟前后临街屋仅在,盖是宅前后有门,居者于后门设木肆,贩鬻屋材,而陰拆宅内之梁柱门窗,间杂卖之,各居一巷,故人不能觉,累栋连甍,搬运无迹,尤神乎技矣。然是五六事,或以取贱值,或以取便易,因贪受饵,其咎亦不尽在人。钱文敏公曰:与京师人作缘,斤斤自守,不入陷阱已幸矣。稍见便宜,必藏机械,神奸巨蠹,百怪千奇,岂有便宜到我辈。诚哉是言也。
wáng qīng shì yán, yǒu dì móu duó xiōng chǎn zhě, zhāo sòng shī zhì mì shì, gōu dēng chóu huà, sòng shī wèi shè jī bù jǐng, yī yī zhōu xiáng, bìng fǎn jiàn nèi yìng zhī shù, wú bù qū dào. móu jì dìng, sòng shī xiān rán yuē: lìng xiōng suī měng rú hǔ bào, yì nán chū tiě wǎng yǐ, rán hé yǐ chóu wǒ hū? dì gǎn xiè yuē: yǔ jūn zhì jiāo , qíng tóng gǔ ròu, qǐ gǎn wàng dà dé. shí liǎng rén duì jù yī fāng jǐ, hū jǐ xià yī rén tū chū, rào shì qiào yī zú ér tiào wǔ, mù guāng rú jù, cháng máo sān sān rú suō yī, zhǐ sòng shī yuē: xiān shēng zhēn zhuó, cǐ jūn shì xiān shēng rú gǔ ròu, xiān shēng qí wēi hū? qiě xiào qiě wǔ, yuè shàng wū yán ér qù. èr rén yǔ shì cè tóng zǐ bìng jīng pū, jiā rén jué shēng xī yǒu yì, xiāng hū rù shì, yǐ hūn bù zhī rén. guàn zhì zhì yè bàn, tóng zǐ xiān sū, jù shù suǒ wén jiàn, èr rén zhì xiǎo nǎi néng dòng, shì jī yǐ xiè, rén yán jí jí, jìng qǐn qí móu. bì mén bù chū zhě shù yuè. xiāng chuán yǒu xiá yī jì zhě, xiāng ài shén, rán yù wèi tuō jí, zé jù bù cóng, xǔ yǐ bié zhái zì jū, lǐ shù rú dí, jù yì lì. guài jí qí gù, kuì rán yuē: jūn qì qí jié fà ér nì wǒ, cǐ qǐ kě tuō zhōng shēn zhě hū? yǔ cǐ guǐ zhī yán, kě yún suǒ jiàn lüè tóng yǐ.
王青士言,有弟谋夺兄产者,招讼师至密室,篝灯筹画,讼师为设机布阱,一一周详,并反间内应之术,无不曲到。谋既定,讼师掀髯曰:令兄虽猛如虎豹,亦难出铁网矣,然何以酬我乎?弟感谢曰:与君至交 ,情同骨肉,岂敢忘大德。时两人对据一方几,忽几下一人突出,绕室翘一足而跳舞,目光如炬,长毛毵毵如蓑衣,指讼师曰:先生斟酌,此君视先生如骨肉,先生其危乎?且笑且舞,跃上屋檐而去。二人与侍侧童子并惊仆,家人觉声息有异,相呼入视,已昏不知人。灌治至夜半,童子先苏,具述所闻见,二人至晓乃能动,事机已泄,人言藉藉,竟寝其谋。闭门不出者数月。相传有狎一妓者,相爱甚,然欲为脱籍,则拒不从,许以别宅自居,礼数如嫡,拒益力。怪诘其故,喟然曰:君弃其结发而匿我,此岂可托终身者乎?与此鬼之言,可云所见略同矣。
zhāng fū rén, xiān zǔ mǔ zhī mèi, xiān shū zhī wài gū yě, bìng gé shí gù shì zhě yuē: bù qǐ yǐ, wén jiāng sǐ zhě jiàn xiān wáng, jīn jiàn zhī yǐ. jí ér huán gù bìng tà, ruò yǒu suǒ mì. kuì rán yuē: cuò yǐ. é yòu fǔ zhěn yuē: dà cuò yǐ. é yòu míng mù niè chǐ, qiā zhǎng yǒu hén, yuē: zhēn dà cuò yǐ. yí wèi zhān yǔ, bù gǎn wèn. liáng jiǔ, jǐn hū nǚ xí zhì tà qián, gào zhī yuē: wú xiàng yǐ wéi fū zú shū ér mǔ zú qīn, jīn lái dǎo zhě jiē fū zú, wú mǔ zú yě. wú xiàng yǐ wéi xí shū ér nǚ qīn, jīn wáng xí zài zuǒ yòu, ér wáng nǚ bú jiàn yě. fēi yī qì zhě xiāng guān, yì pài zhě bù shǔ hū? huí sī píng rì zhī cún xīn, fēi hòu qí suǒ báo, báo qí suǒ hòu hū? wú yī wù yǐ, ěr cáo wù zài wù yě. cǐ sān shū mǔ zhāng tài yí rén suǒ qīn wén, fù nǚ piān sī, zhì sǐ bù wù zhě duō yǐ, cǐ yóu shì dà zhì huì rén, néng huí tóu měng shěng yě.
张夫人,先祖母之 妹,先叔之外姑也,病革时顾侍者曰:不起矣,闻将死者见先亡,今见之矣。即而环顾病榻,若有所觅。喟然曰:错矣。俄又拊枕曰:大错矣。俄又瞑目啮齿,掐掌有痕,曰:真大错矣。疑为谵语,不敢问。良久,尽呼女媳至榻前,告之曰:吾向以为夫族疏而母族亲,今来导者皆夫族,无母族也。吾向以为媳疏而女亲,今亡媳在左右,而亡女不见也。非一气者相关,异派者不属乎?回思平日之存心,非厚其所薄,薄其所厚乎?吾一误矣,尔曹勿再误也。此三叔母张太宜人所亲闻,妇女偏私,至死不悟者多矣,此犹是大智慧人,能回头猛省也。
kǒng zǐ yǒu yán, jiàn yǒu wǔ, wú cóng qí fěng. shèng rén zhī jiū xī wù qíng yě. qīn chuàn zhōng yī fù, wú zi ér yīn zhì qí shù zǐ, zhí ruò xù yòu méi niè duǎn cháng, sī dǎng jiāo gù, dài bù kě yǐ lǐ yù. fù yǒu lǎo rǔ mǔ, nián bā shí yú yǐ, wén zhī, pú fú rù yè, yī bài, zhé tòng kū yuē: lǎo nú sān rì bù shí yǐ. fù wèn hé bù yī ěr zhí, yuē: lǎo nú chū yǒu suǒ xù jī, zhí shì wǒ rú shì mǔ, yòu wǒ cái jǐn, jīn rú bù xiāng shí, qiú yī yú fàn bù dé yǐ. yòu wèn hé bù yī ěr nǚ ruò xù, yuē: xù yòu wǒ cái rú wǒ zhí, wǒ cái jǐn hòu, qì wǒ yì rú wǒ zhí, suī wǒ nǚ wú rú hé yě. yòu wèn zhì qīn xiāng fù, hé bù sòng zhī, yuē: sòng zhī yǐ, guān yǐ wéi wǒ yǐ chū jià, yú běn zōng wèi yì xìng, nǚ yǐ chū jià, yòu yú wǒ wèi yì xìng, qí shōu yǎng wèi gé wài qíng, qí bù shōu yǎng, lǜ wú zuì, fú néng zhí yě. yòu wèn ěr jiāng lái nài hé, yuē: wáng fū xī suí mǒu guān zài wài, qǔ fù shēng yī zi, jīn cháng chéng yǐ, wú sòng zhí yǔ xù shí, guān yǐ wéi jì yǒu cǐ zi, dāng yǎng dí mǔ, bù yǎng zé lǜ dāng zhòng zhū, yǐ yí dié jū huàn, dàn bù zhī hé rì zhì ěr. fù shuǎng rán ruò shī, zì shì suǒ wéi suì jiàn gǎi. cǐ qīn qī zú dǎng , chún jiāo shé bì bù néng zhēng zhě, ér cǐ yù yǐ shù yán huí qí yì, xiàn shēn shuō fǎ, yán zhī zhě wú zuì, wén zhī zhě zú yǐ jiè ěr. chù lóng zhī yú zhào tài hòu, gài yòng cǐ shù yǐ,
孔子有言,谏有五,吾从其讽。圣人之究悉物情也。亲串中一妇,无子而陰忮其庶子,侄若婿又媒蘖短长,私党 胶固,殆不可以理喻。妇有老乳母,年八十余矣,闻之,匍匐入谒,一拜,辄痛哭曰:老奴三日不食矣。妇问曷不依尔侄,曰:老奴初有所蓄积,侄事我如事母,诱我财尽,今如不相识,求一盂饭不得矣。又问曷不依尔女若婿,曰:婿诱我财如我侄,我财尽后,弃我亦如我侄,虽我女无如何也。又问至亲相负,曷不讼之,曰:讼之矣,官以为我已出嫁,于本宗为异姓,女已出嫁,又于我为异姓,其收养为格外情,其不收养,律无罪,弗能直也。又问尔将来奈何,曰:亡夫昔随某官在外,娶妇生一子,今长成矣,吾讼侄与婿时,官以为既有此子,当养嫡母,不养则律当重诛,已移牒拘唤,但不知何日至耳。妇爽然若失,自是所为遂渐改。此亲戚族党 ,唇焦舌敝不能争者,而此妪以数言回其意,现身说法,言之者无罪,闻之者足以戒耳。触龙之于赵太后,盖用此术矣,