hú zǐ yuē: xíng fēn huá bō dòng zhī zhōng, màn yì zhī xīn bù shēng. jū yōu dú dé sì zhī chù, fēi pì zhī qíng bù qǐ, shàng yě. qǐ ér yǐ lǐ zhì yān, cì yě. zhì zhī ér bù zhǐ zhě, hūn ér wú yǒng yě. lǐ bù sù qióng, yǒng bù zì rèn, bì wèi xiǎo rén zhī guī, kě chǐ zhī shén yě.
鬍子曰：行紛華波動之中，慢易之心不生。居幽獨得肆之處，非僻之情不起，上也。起而以禮制焉，次也。制之而不止者，昏而無勇也。理不素窮，勇不自任，必為小人之歸，可恥之甚也。

yáo shùn yǐ tiān xià yǔ rén, ér wú rén dé wǒ zhī wàng, tāng wǔ yǒu rén zhī tiān xià, ér wú wǒ qǔ rén zhī xián. shì gù tiān xià wú dà shì, wǒ bù néng dà, zé yǐ shì wèi dà, ér chù zhī yě nán.
堯、舜以天下與人，而無人德我之望，湯、武有人之天下，而無我取人之嫌。是故天下無大事，我不能大，則以事為大，而處之也難。

rén yù shèng, zé yú tiān lǐ hūn. lǐ sù míng, zé wú yù yǐ. chù fù guì hū? yǔ tiān dì xiàng qí tōng. chù pín jiàn hū? yǔ tiān dì tóng qí fǒu. ān sǐ shùn shēng, yǔ miè dì tóng qí biàn, yòu hé gōng shì qī qiè yī fú yǐn shí cún wáng dé sàng ér yǐ jiè yì hū?
人慾盛，則於天理昏。理素明，則無欲矣。處富貴乎？與天地向其通。處貧賤乎？與天地同其否。安死順生，與滅地同其變，又何宮室、妻妾、衣服、飲食、存亡、得喪而以介意乎？

yī shēn zhī lì, wú móu yě, ér lì tiān xià zhě zé móu zhī. shí zhī lì, wú móu yě, ér lì wàn shì zhě zé móu zhī. cún sī zhì, xíng sī dào, gōng gēng yú yě, shàng yǐ fèng sì shì zhǎng, xià yǐ cí yòu yán jiāo yóu, yú shēn zú yǐ. yì yuē: bù jiā shí, jí. shì mìng yān, wū néng shě wǒ líng guī ér zhú rén zhī hūn hūn yě?
一身之利，無謀也，而利天下者則謀之。時之利，無謀也，而利萬世者則謀之。存斯志，行斯道，躬耕於野，上以奉祀事長，下以慈幼延交遊，於身足矣。易曰：不家食，吉。是命焉，烏能舍我靈龜而逐人之昏昏也？

rén zhě, rén suǒ yǐ xiào tiān dì zhī jī yào yě.
仁者，人所以肖天地之機要也。

rén zhī yú tiān dì, yǒu gǎn bì yīng, yóu xīn zhī yú shēn, jí tòng bì zhī yān.
人之於天地，有感必應，猶心之於身，疾痛必知焉。

wù bù dú lì bì yǒu duì, duì bù fēn zhì bì jiāo yān, ér wén shēng yǐ. wù yíng yú tiān dì zhī jiān, rén zhě wú bù ài yě, gù yǐ sī wén wèi jǐ rèn, lǐ wàn wù ér yǔ tiān dì cān yǐ.
物不獨立必有對，對不分治必交焉，而文生矣。物盈於天地之間，仁者無不愛也，故以斯文為己任，理萬物而與天地參矣。

huò wèn wáng tōng yuē: zi yǒu yōu yí hū? yuē: lè tiān zhī mìng, wú hé yōu? qióng lǐ jǐn xìng, wú hé yí? suī rán, tiān xià jiē yōu, wú dú dé bù yōu? tiān xià jiē yí, wú dú dé bù yí? yòu yuē: xīn jī zhī pàn jiǔ yǐ, wú dú dé bù èr yán hū! huò wèn yuē: tōng yǒu èr yán, hé yě? yuē: rén zé zhī tōng zhī yán yī, bù rén zé yǐ tōng yán wèi èr. ruò xīn yǔ jī pàn, zé shì tiān dì wàn wù bù xiāng guǎn yě, ér jiāng hé yǐ yì tiān xià zhī dòng hū?
或問王通曰：子有憂疑乎？曰：樂天知命，吾何憂？窮理盡性，吾何疑？雖然，天下皆憂，吾獨得不憂？天下皆疑，吾獨得不疑？又曰：心跡之判久矣，吾獨得不二言乎！或問曰：通有二言，何也？曰：仁則知通之言一，不仁則以通言為二。若心與跡判，則是天地萬物不相管也，而將何以一天下之動乎？

tiān xià mò dà yú xīn, huàn zài bù néng tuī zhī ěr. mò jiǔ yú xìng, huàn zài bù néng shùn zhī ěr. mò chéng yú mìng, huàn zài bù néng xìn zhī ěr. bù néng tuī, gù rén wù nèi wài bù néng yī yě. bù néng shùn, gù sǐ shēng zhòu yè bù néng tōng yě. bù néng xìn, gù fù guì pín jiàn bù néng ān yě.
天下莫大於心，患在不能推之爾。莫久於性，患在不能順之爾。莫成於命，患在不能信之爾。不能推，故人物內外不能一也。不能順，故死生晝夜不能通也。不能信，故富貴貧賤不能安也。

shì wù shǔ yú xìng, jūn zǐ bù wèi zhī xìng yě, bì yǒu xīn yān, ér hòu néng zhì. cái zhì shǔ zhū xīn, jūn zǐ bù wèi zhī xīn yě, bì yǒu xìng yān, rán hòu néng cún.
事物屬於性，君子不謂之性也，必有心焉，而後能治。裁製屬諸心，君子不謂之心也，必有性焉，然後能存。

bù rén jiàn tiān xià zhī shì dà, ér zhí tiān xià zhī wù gù, gù wù jī ér nù, nù ér bù néng xiāo yǐ. gǎn wù ér yù, yù ér bù néng zhǐ yǐ. qióng lǐ jǐn xìng yǐ chéng wú rén, zé zhī tiān xià wú dà shì, ér jiàn tiān xià wú gù wù. suī yǒu nù, nù ér bù qiān yǐ. suī yǒu yù, yù ér bù yín yǐ.
不仁見天下之事大，而執天下之物固，故物激而怒，怒而不能消矣。感物而欲，欲而不能止矣。窮理盡性以成吾仁，則知天下無大事，而見天下無固物。雖有怒，怒而不遷矣。雖有欲，欲而不淫矣。

zhuāng zhōu yuē: bó yí sǐ míng yú shǒu yáng zhī xià. fēi zhī bó yí zhě yě. ruò bó yí, kě wèi quán qí xìng mìng zhī qíng zhě yǐ. wèi zhī sǐ míng kě hū? zhōu bù wèi yī shì yòng, yǐ bǎo qí shēn kě yǐ, ér wèi zhī tiān xià zhī dà běn yě.
莊周曰：伯夷死名於首陽之下。非知伯夷者也。若伯夷，可謂全其性命之情者矣。謂之「死名」可乎？周不為一世用，以保其身可矣，而未知天下之大本也。

zhì bù xiāng jìn, suī tīng yán ér bù rù. xìn bù xiāng jí, suī nà zhōng ér bù ài. shì gù jūn zǐ bì jǐn qí suǒ yǐ yán, zé bù zhāo bàng fěi, qǔ yuàn rǔ yǐ.
智不相近，雖聽言而不入。信不相及，雖納忠而不愛。是故君子必謹其所以言，則不招謗誹，取怨辱矣。

shì xué yú wén ér zhī dào, zé guān jiàn jié mù zhī yán wèi cháng bù sān fù yě, jūn xué yú zhèng ér zhī dào, zé jǐ huì běn yuán zhī shì wèi cháng bù sān lìng wǔ shēn yě. zhī zhī, zé yīn fēi ér zhī shì, bù zhī, zé zhǐ shì yǐ wèi fēi.
士學於文而知道，則關鍵節目之言未嘗不三復也，君學於政而知道，則幾會本原之事未嘗不三令五申也。知之，則因非而知是，不知，則指是以為非。

rén jūn jǐn xià, zé cōng míng kāi, ér wàn lǐ zhī yuǎn qīn yú rèn xí. piān xìn, zé hūn luàn, ér fù zǐ fū fù zhī jiān yǒu yuǎn yú wàn lǐ zhě yǐ. rén jūn yù jiù piān xìn zhī huò, mò xiān yú qióng lǐ, mò yào yú guǎ yù. qióng lǐ guǎ yù, jiāo xiāng fā zhě yǐ. qù shèng jì yuǎn, tiān xià wú rén shī, xué zhě bì yīn shū jì yǔ yán yǐ zhī lǐ yì zhī jīng wēi. zhī zhī zé shì lǐ yì zhī zhōu dào yě. bù rán, zé wèi nì xīn zhì zhī dà jǐng yǐ.
人君盡下，則聰明開，而萬里之遠親於衽席。偏信，則昏亂，而父子夫婦之間有遠於萬里者矣。人君欲救偏信之禍，莫先於窮理，莫要於寡慾。窮理寡慾，交相發者矣。去聖既遠，天下無人師，學者必因書記語言以知理義之精微。知之、則適理義之周道也。不然，則為溺心志之大阱矣。

rén jǐn qí xīn, zé kě yǔ yán rén yǐ, xīn qióng qí lǐ, zé kě yǔ yán xìng yǐ, xìng cún qí chéng, zé kě yǔ yán mìng yǐ.
人盡其心，則可與言仁矣，心窮其理，則可與言性矣，性存其誠，則可與言命矣。

jìng zé rén qīn zhī, rén zé mín ài zhī, chéng zé guǐ shén xiǎng zhī.
敬則人親之，仁則民愛之，誠則鬼神享之。

qióng zé dú shàn qí shēn, dá zé jiān shàn tiān xià zhě, dà xián zhī fēn yě. dá zé jiān shàn tiān xià, qióng zé jiān shàn wàn shì zhě, shèng rén zhī fēn yě.
窮則獨善其身，達則兼善天下者，大賢之分也。達則兼善天下，窮則兼善萬世者，聖人之分也。

huò wèn rén kě shèng tiān hū? yuē rén ér tiān, zé tiān shèng. rén ér bù tiān, zé tiān bù shèng.
或問人可勝天乎？曰人而天，則天勝。人而不天，則天不勝。

xué guì dà chéng, bù guì xiǎo yòng. dà chéng zhě, cān yú tiān dì zhī wèi yě. xiǎo yòng zhě, móu lì jì gōng zhī wèi yě.
學貴大成，不貴小用。大成者，參於天地之謂也。小用者，謀利計功之謂也。

rén zhě, tiān dì zhī jīng yě, gù xíng hū qí zhōng ér mò yù. wǔ xíng, wàn wù zhī xiù qì yě, gù wù wèi zhī yòng ér mò wéi.
人者，天地之精也，故行乎其中而莫御。五行，萬物之秀氣也，故物為之用而莫違。

sān wáng, zhèng míng yǔ lì zhě yě, gù qí lì dà ér liú zhǎng. wǔ bà, jiǎ míng zhēng lì zhě yě, gù qí lì xiǎo ér liú jìn.
三王，正名與利者也，故其利大而流長。五霸，假名爭利者也，故其利小而流近。

xíng xíng zhī wèi wù, bù xíng xíng zhī wèi dào. wù jū yú shù ér yǒu zhōng, dào tōng yú huà ér wú jǐn.
形形之謂物，不形形之謂道。物拘於數而有終，道通於化而無盡。

gǔ zhī xué zhě qiú tiān zhī, jīn zhī xué zhě qiú rén zhī. gǔ zhī shì zhě xíng jǐ, jīn zhī shì zhě qiú lì yān.
古之學者求天知，今之學者求人知。古之仕者行己，今之仕者求利焉。