hú zǐ yuē: yì lǐ, qún shēng zhī xìng yě. yì xíng ér lǐ míng, zé qún shēng guī yǎng yǐ. jìng ài, zhào mín zhī xīn yě. jìng lì ér ài shī, zé rén xīn chéng fú yǐ. gǎn yīng, guǐ shén zhī xìng qíng yě. chéng zé néng dòng, ér guǐ shén lái gé yǐ.
鬍子曰：義理，群生之性也。義行而理明，則群生歸仰矣。敬愛，兆民之心也。敬立而愛施，則人心誠服矣。感應，鬼神之性情也。誠則能動，而鬼神來格矣。

zǔ kǎo wèi zhū hóu, zi sūn wèi dài fū shì. zǔ kǎo wèi zhū hóu, qí zàng yě gù zhū hóu, qí jì yě yì bì yǐ zhū hóu, bù yǐ zi sūn wèi rén fū shì ér jiàng yě. zi sūn wèi dà dà shì, qí zàng yě gù dài fū shì, qí jì yě yì bì yǐ dài fū shì, bù yǐ zǔ kǎo wèi zhū hóu ér jiàn yě. shì gù qǐ sòng zhī zhū hóu dé jiāo, ér chūn qiū yǐ zhū hóu zàng yān. sī kě jiàn yǐ.
祖考為諸侯，子孫為大夫士。祖考為諸侯，其葬也固諸侯，其祭也亦必以諸侯，不以子孫為人夫士而降也。子孫為大大士，其葬也固大夫士，其祭也亦必以大夫士，不以祖考為諸侯而僭也。是故杞、宋之諸侯得郊，而春秋以諸侯葬焉。斯可見矣。

chù zhī yǐ yì ér lǐ dé, zé rén bù luàn lín zhī yǐ jìng ér ài xíng, zé wù bù zhēng. shǒu zhī yǐ zhèng, xíng zhī yǐ zhōng, zé shì bù bèi ér tiān xià lǐ yǐ.
處之以義而理得，則人不亂；臨之以敬而愛行，則物不爭。守之以正，行之以中，則事不悖而天下理矣。

hé yǐ yì, zhèng hé yě, lǐ bù dé bù hé yě. bù dé bù hé ér hé, tiān yǔ rén yī yǐ. hé bù yǐ yì, gǒu hé yě, jūn zǐ bù wèi yě.
合以義，正合也，理不得不合也。不得不合而合，天與人一矣。合不以義，苟合也，君子不為也。

wèi tiān xià zhě, bì běn yú lǐ yì. lǐ yě zhě, tiān xià zhī dà tǐ yě, yì yě zhě, tiān xià zhī dà yòng yě. lǐ bù kě yǐ bù míng, yì bù kě yǐ bù jīng. lǐ míng, rán hòu gāng jì kě zhèng, yì jīng, rán hòu quán héng kě píng. gāng jì zhèng, quán héng píng, zé wàn shì zhì, bǎi xìng fú, sì hǎi tóng. fū lǐ, tiān mìng yě, yì, rén xīn yě. wéi tiān mìng zhì wēi, wéi rén xīn hǎo dòng. wēi zé nán zhī, dòng zé yì luàn. yù zhe qí wēi, yù jìng qí dòng, zé mò guò hū xué. xué zhī dào, zé mò guò hū yì kǒng zǐ mèng kē zhī yí wén. kǒng zǐ dìng shū, shān shī, xì yì, zuò chūn qiū, hé qū qū yú kōng yán? suǒ yǐ shàng chéng tiān yì, xià mǐn sī rén, gù dīng níng fǎn fù sān sì bù juàn, shǐ rén zhī suǒ yǐ zhèng xīn chéng yì xiū shēn qí jiā zhì guó píng tiān xià zhī běn yě. mèng kē shì xián xiān shèng zhī dào, kǎi rán yōu shì, jiàn qí liáng zhī jūn, wèn chén lǐ yì tí shì dà gāng, sào dōng zhōu wǔ bà zhī bì, fā xìng shuāi bō luàn zhī xīn yào. yú yīn qí yán, shàng jī sān dài, xià kǎo liǎng hàn sān guó dōng xī jìn nán běi cháo, zhì yú suí táng, yǐ jí yú wǔ dài, suī chéng gōng yǒu xiǎo dà, wèi zhèng yǒu zhì hū, zhì shì yǒu yōu liè, rán zǒng yú dà lüè, qí xìng lóng yě, wèi shǐ bù yóu fèng shēn yǐ lǐ yì qí bài wáng yě, wèi shǐ bù yóu sì zhì yú lì yù. rán hòu zhī mèng kē shì zhī yán xìn ér yǒu zhēng, qí chuán shèng rén zhī dào chún hū chún zhě yě.
為天下者，必本於理義。理也者，天下之大體也，義也者，天下之大用也。理不可以不明，義不可以不精。理明，然後綱紀可正，義精，然後權衡可平。綱紀正，權衡平，則萬事治，百姓服，四海同。夫理，天命也，義，人心也。惟天命至微，惟人心好動。微則難知，動則易亂。欲着其微，欲靜其動，則莫過乎學。學之道，則莫過乎繹孔子、孟軻之遺文。孔子定書，刪詩，系易，作春秋，何區區於空言？所以上承天意，下憫斯人，故丁寧反覆三四不倦，使人知所以正心誠意、修身齊家、治國平天下之本也。孟軻氏閒先聖之道，慨然憂世，見齊、梁之君，問陳理義提世大綱，埽東周五霸之弊，發興衰撥亂之心要。愚因其言，上稽三代，下考兩漢、三國、東西晉、南北朝，至於隋、唐，以及於五代，雖成功有小大，為政有治忽，制事有優劣，然總於大略，其興隆也，未始不由奉身以理義；其敗亡也，未始不由肆志於利慾。然後知孟軻氏之言信而有徵，其傳聖人之道純乎純者也。

xìng dìng, zé xīn zǎi. xīn zǎi, zé wù suí.
性定，則心宰。心宰，則物隨。

wù yù bù xíng, zé zhì qì qīng míng ér yīng biàn wú shī.
物慾不行，則志氣清明而應變無失。

yīn yáng shēng jiàng yǒu dào, gāng róu qū shēn yǒu lǐ, rén yì jìn tuì yǒu fǎ. zhī dào zhě kě yǔ lùn zhèng, zhī lǐ zhě kě yǔ móu shì, zhī fǎ zhě kě yǔ qǔ rén. zhī dào zhě lǐ dé, zhī lǐ zhě fǎ dé, shì yǐ jūn zǐ guì zhī dào yě.
陰陽升降有道，剛柔屈伸有理，仁義進退有法。知道者可與論政，知理者可與謀事，知法者可與取人。知道者理得，知理者法得，是以君子貴知道也。

huáng huáng tiān mìng, qí wú xī hū! tǐ zhī ér bù xī zhě, shèng rén yě, shì gù kǒng zǐ xué bù yàn, jiào bù juàn. yán zi xī fū zǐ, yù bà ér bù néng, mèng zǐ chéng xiān shèng, zhōu xuán ér bù shě. wǒ zhī qí jiǔ yú rén yǐ.
皇皇天命，其無息乎！體之而不息者，聖人也，是故孔子學不厭，教不倦。顏子睎夫子，欲罷而不能，孟子承先聖，周旋而不舍。我知其久於仁矣。

lǐ wén duō zhě, qíng shí bì bù zú, jūn zǐ jiāo jì yí chá yān. yán cí qiǎo zhě, lín duàn bì bù shàn, jūn zǐ xuǎn yòng yí chá yān.
禮文多者，情實必不足，君子交際宜察焉。言詞巧者，臨斷必不善，君子選用宜察焉。

zhuān hǎo huǐ zhě, gòng xīn bì bù liáng, wū néng è bù rén?
專好毀者，共心必不良，烏能惡不仁？

rén shì yǒu shì fēi, tiān mìng bù yòu yú shì fēi, chāo rán yú shì fēi zhī biǎo, rán hòu néng píng tiān xià zhī shì yě. huò shì huò fēi, zé zài rén yǐ. suī shèng rén bù néng miǎn yě, jiǔ zé bái.
人事有是非，天命不囿於是非，超然於是非之表，然後能平天下之事也。或是或非，則在人矣。雖聖人不能免也，久則白。

wàn wù bù tóng lǐ, sǐ shēng bù tóng zhuàng, bì qióng lǐ, rán hòu néng yī guàn yě, zhī shēng, rán hòu néng zhī sǐ yě. rén shì zhī bù xī, tiān mìng zhī wú xī yě. rén shēng zài qín, qín zé shēn xiū jiā qí guó zhì tiān xià píng. suī rán qín yú dào yì, zé gāng jiàn ér rì xīn, gù shēn xiū jiā qí guó zhì tiān xià píng yě. qín yú lì yù, zé fàng sì ér rì dài, zhōng bù néng bǎo qí shēn yǐ. yǔ tāng wén wǔ, dān zhū jié zhòu kě yǐ wèi jiàn jiè yǐ. guì wèi tiān zǐ, fù yǒu tiān xià, shàng bù néng bǎo qí shēn, ér kuàng gōng qīng dài fū shì shù rén hū?
萬物不同理，死生不同狀，必窮理，然後能一貫也，知生，然後能知死也。人事之不息，天命之無息也。人生在勤，勤則身修、家齊、國治、天下平。雖然勤於道義，則剛健而日新，故身修、家齊、國治、天下平也。勤於利慾，則放肆而日怠，終不能保其身矣。禹、湯、文、武，丹朱、桀、紂可以為鑑戒矣。貴為天子，富有天下，尚不能保其身，而況公卿大夫士庶人乎？

tiān xià yǒu èr nán: yǐ dào yì fú rén nán, nán zài wǒ yě yǐ shì lì fú rén nán, nán zài rén yě. yóu dào yì ér bù shě, jìn shì lì ér bù xíng, zé rén xīn fú, tiān xià ān.
天下有二難：以道義服人難，難在我也；以勢力服人難，難在人也。由道義而不舍，禁勢力而不行，則人心服，天下安。

yī rì zhī dàn mò, tiān dì zhī shǐ zhōng jù yān, yī shì zhī shǐ zhōng, guǐ shén zhī biàn huà jù yān.
一日之旦莫，天地之始終具焉，一事之始終，鬼神之變化具焉。

chá rén shì zhī biàn yì, zé zhī tiān mìng zhī liú xíng yǐ.
察人事之變易，則知天命之流行矣。

rén zhī shēng yě, liáng zhī liáng néng, gēn yú tiān, jū yú jǐ, mì yú shì, yòu yú wù, gù wú suǒ bù yòng xué yě. xué bì xí, xí bì shú, shú bì jiǔ, jiǔ zé tiān, tiān zé shén, tiān zé bù lǜ ér xíng, shén zé bù qī ér yīng.
人之生也，良知良能，根於天，拘於己，汨於事，誘於物，故無所不用學也。學必習，習必熟，熟必久，久則天，天則神，天則不慮而行，神則不期而應。

xiào yě zhě, wèi rén zhī běn yě. rén yě zhě, dà xué zhī běn yě. xué zhě zhì yú rén, bì qiú suǒ yǐ wèi rén, gù zi yóu zǐ xià wèn xiào, jiē chū xué zhī shí yě.
孝也者，為仁之本也。仁也者，大學之本也。學者志於仁，必求所以為仁，故子游、子夏問孝，皆初學之時也。

jiāng xiāng wú yì rèn, wén wǔ wú yì dào. qí yì yě, hòu shì zhī rén wèi cháng xué yě.
將相無異任，文武無異道。其異也，後世之人未嘗學也。