shuō zhě, shuō zhī yě shuō zhī zhě, zī zhī yě, shì yán zhě, jiǎ zhī yě jiǎ zhī zhě, yì sǔn yě. yìng duì zhě, lì cí yě lì cí zhě, qīng lùn yě. chéng yì zhě, míng zhī yě míng zhī zhě, fú yàn yě. nán yán zhě, què lùn yě què lùn zhě, diào jǐ yě. nìng yán zhě, chǎn ér yú zhōng: yú yán zhě, bó ér yú zhì píng yán zhě, jué ér yú yǒng qī yán zhě, quán ér yú xìn jìng yán zhě, fǎn ér yú shèng. xiān yì chéng yù zhě, chǎn yě fán zhǒng wén cí zhě, bó yě cè xuǎn jìn móu zhě, quán yě. zòng shě bù yí zhě, jué yě xiān fēn bù zú ér zhì fēi zhě, fǎn yě.
说者,说之也;说之者,资之也,饰言者,假之也;假之者,益损也。应对者,利辞也;利辞者,轻论也。成义者,明之也;明之者,符验也。难言者,却论也;却论者,钓几也。佞言者,谄而于忠:谀言者,博而于智;平言者,决而于勇;戚言者,权而于信;静言者,反而于胜。先意承欲者,谄也;繁种文辞者,博也;策选进谋者,权也。纵舍不疑者,决也;先分不足而窒非者,反也。
gù kǒu zhě jī guān yě, suǒ yǐ guān bì qíng yì yě. ěr mù zhě, xīn zhī zuǒ zhù yě, suǒ yǐ kuī jiān jiàn jiān xié. gù yuē:" cān diào ér yīng, lì dào ér dòng." gù fán yán ér bù luàn, áo xiáng ér bù mí, biàn yì ér bù wēi zhě, guān yào de lǐ. gù wú mù zhě, bù kě shì yǐ wǔ sè, wú ěr zhě, bù kě gào yǐ wǔ yīn. gù bù kě yǐ wǎng zhě, wú suǒ kāi zhī yě bù kě yǐ lái zhě, wú suǒ shòu zhī yě. wù yǒu bù tōng zhě, gù bù shì yě. gǔ rén yǒu yán yuē:" kǒu kě yǐ shí, bù kě yǐ yán." yán yǒu huì jì yě. zhòng kǒu shuò jīn, yán yǒu qū gù yě.
故口者机关也,所以关闭情意也。耳目者,心之佐助也,所以窥间见奸邪。故曰:“参调而应,利道而动。”故繁言而不乱,翱翔而不迷,变易而不危者,观要得理。故无目者,不可示以五色,无耳者,不可告以五音。故不可以往者,无所开之也;不可以来者,无所受之也。物有不通者,故不事也。古人有言曰:“口可以食,不可以言。”言有讳忌也。众口烁金,言有曲故也。
rén zhī qíng, chū yán zé yù tīng, jǔ shì zé yù chéng. shì gù zhì zhě bù yòng qí suǒ duǎn, ér yòng yú rén zhī suǒ zhǎng bù yòng qí suǒ zhuō, ér yòng yú rén zhī suǒ gōng, gù bù kùn yě. yán qí yǒu lì zhě, cóng qí suǒ zhǎng yě yán qí yǒu hài zhě, bì qí suǒ duǎn yě. gù jiè chóng zhī hàn yě, bì yǐ jiān hòu shì chóng zhī dòng yě, bì yǐ dú shì. gù qín shòu zhī yòng qí suǒ cháng, ér tán zhě zhī yòng qí suǒ yòng yě.
人之情,出言则欲听,举事则欲成。是故智者不用其所短,而用愚人之所长;不用其所拙,而用愚人之所工,故不困也。言其有利者,从其所长也;言其有害者,避其所短也。故介虫之捍也,必以坚厚;螫虫之动也,必以毒螫。故禽兽知用其所长,而谈者知用其所用也。
gù yuē:" cí yán wǔ yuē bìng yuē kǒng yuē yōu yuē nù yuē xǐ." gù yuē:" bìng zhě, gǎn shuāi qì ér bù shén yě yuàn zhě, cháng jué ér wú zhǔ yě yōu zhě, bì sè ér bù xiè yě nù zhě, wàng dòng ér bù zhì yě xǐ zhě, xuān sàn ér wú yào yě." cǐ wǔ zhě, jīng zé yòng zhī, lì zé xíng zhī. gù yǔ zhì zhě yán, yī yú bó yǔ zhuō zhě yán, yī yú biàn yǔ biàn zhě yán, yī yú yào yǔ guì zhě yán, yī yú shì yǔ fù zhě yán, yī yú gāo yǔ pín zhě yán, yī yú lì yǔ jiàn zhě yán, yī yú qiān yǔ yǒng zhě yán, yī yú gǎn yǔ guò zhě yán, yī yú ruì, cǐ qí shù yě, ér rén cháng fǎn zhī. shì gù yǔ zhì zhě yán, jiāng cǐ yǐ míng zhī yǔ bù zhì zhě yán, jiāng cǐ yǐ jiào zhī, ér shén nán wéi yě. gù yán duō lèi, shì duō biàn. gù zhōng rì yán, bù shī qí lèi, gù shì bù luàn. zhōng rì biàn, ér bù shī qí zhǔ, gù zhì guì bù wàng, tīng guì cōng, zhì guì míng, cí guì qí.
故曰:“辞言五、曰病、曰恐、曰忧、曰怒、曰喜。”故曰:“病者,感衰气而不神也;怨者,肠绝而无主也;忧者,闭塞而不泄也;怒者,妄动而不治也;喜者,宣散而无要也。”此五者,精则用之,利则行之。故与智者言,依于博;与拙者言,依于辩;与辩者言,依于要;与贵者言,依于势;与富者言,依于高;与贫者言,依于利;与贱者言,依于谦;与勇者言,依于敢;与过者言,依于锐,此其术也,而人常反之。是故与智者言,将此以明之;与不智者言,将此以教之,而甚难为也。故言多类,事多变。故终日言,不失其类,故事不乱。终日变,而不失其主,故智贵不妄,听贵聪,智贵明,辞贵奇。