wài guó shàng
◎外国上
xī xià
○西夏
xià guó wáng lǐ gān shùn. qí xiān yuē tuō bá sī gōng, táng xī zōng shí, wèi xià suí yín yòu jié dù shǐ, yǔ lǐ mào zhēn lǐ kè yòng děng pò huáng cháo, fù jīng shī, cì xìng lǐ shì. táng mò, tiān xià dà luàn, fān zhèn lián bīng, wéi xià zhōu wèi cháng wèi táng huàn. lì wǔ dài zhì sòng, chuán shù shì zhì yuán hào, shǐ chēng dì. liáo rén yǐ gōng zhǔ xià jià lǐ shì, shì xiū cháo gòng bù jué, shì jù liáo shǐ.
夏国王李乾顺。其先曰托跋思恭,唐僖宗时,为夏、绥、银、宥节度使,与李茂贞、李克用等破黄巢,复京师,赐姓李氏。唐末,天下大乱,藩镇连兵,惟夏州未尝为唐患。历五代至宋,传数世至元昊,始称帝。辽人以公主下嫁李氏,世修朝贡不绝,事具《辽史》。
tiān fǔ liù nián, jīn pò liáo bīng, liáo zhǔ zǒu yīn shān, xià jiāng lǐ liáng fǔ jiāng bīng sān wàn lái jiù liáo, cì tiān dé jìng yě gǔ. wò lǔ lóu shì bài zhī yú yí shuǐ, zhuī zhì yě gǔ, jiàn shuǐ bào zhì, piào méi zhě bù kě shèng jì. zōng wàng zhì yīn shān, yǐ pián yí yǔ xià guó yì hé, qí shū yuē:" fèng zhào yǒu zhī: xià wáng, liáo zhī zì chū, bù yú zhōng shǐ, wēi nàn xiāng jiù. jīn zī yǐ jǔ liáo guó, ruò néng rú shì liáo zhī rì yǐ xiào zhí gòng, dāng tīng qí lái, wú zhì yí èr. ruò liáo zhǔ zhì bǐ, kě lìng zhí sòng." tiān huì èr nián, shǐ fèng shì biǎo, yǐ shì liáo zhī lǐ chēng fān, qǐng shòu gē cì zhī dì. zōng hàn chéng zhì, gē xià zhài yǐ běi yīn shān yǐ nán yǐ shì yé guā bù tǔ lù luò zhī xī, yǐ cì zhī.
天辅六年,金破辽兵,辽主走阴山,夏将李良辅将兵三万来救辽,次天德境野谷。斡鲁、娄室败之于宜水,追至野谷,涧水暴至,漂没者不可胜计。宗望至阴山,以便宜与夏国议和,其书曰:“奉诏有之:夏王,辽之自出,不渝终始,危难相救。今兹已举辽国,若能如事辽之日以效职贡,当听其来,毋致疑贰。若辽主至彼,可令执送。”天会二年,始奉誓表,以事辽之礼称藩,请受割赐之地。宗翰承制,割下寨以北、阴山以南、乙室耶刮部吐禄泺之西,以赐之。
tiān huì èr nián sān yuè, gān shùn qiǎn bǎ lǐ gōng liàng děng lái shàng shì biǎo, yuē:" chén gān shùn yán: jīn yuè shí wǔ rì, xī nán xī běi liǎng lù dū tǒng qiǎn zuǒ jiàn yì dài fū wáng jiè rú děng jī dié fèng xuān, ruò xià guó zhuī huǐ qián fēi, bǔ sòng liáo zhǔ, lì méng shàng biǎo, réng yī liáo guó jiù zhì jí cì shì zhào, jiāng lái huò yǒu bù yú, jiāo xiāng jiù yuán zhě. chén yǔ liáo guó shì tōng yīn qì, míng xì fān chén, zhé wèi yuán yǐ qǐ duān, céng fàn wēi ér jié xìn. jì sù wéi tiān zhī jiù, guǒ lí bài jī zhī yōu. méng jiàng dé yīn yǐ kuān qián zuì, réng cì tǔ dì yòng guǎng fān lí, zài wéi hán gòu zhī ēn, cháng qiè dài tiān zhī wàng. zì jīn yǐ hòu, fán yú suì shí cháo hè gòng jìn biǎo zhāng shǐ rén wǎng fù děng shì, yī qiè yǒng yī chén shì liáo guó jiù lì. qí qì dān hūn zhǔ jīn bù zài chén jìng, zhì rú bēn cuàn dào cǐ, bù fù cún pō, jí dāng zhí xiàn. ruò dà cháo zhī qí suǒ zài, yǐ bīng zhuī bǔ, wú gǎn wéi dì jí yī qián yuán zhù. qí huò zhēng bīng, jí dāng yī yīng. zhì rú shū fāng yì yù cháo jìn tiān què, hé jīng dāng guó dào lù, yì bù zǔ jié. yǐ shàng suǒ xù shù shì, chén shì gù cǐ chéng, chuán sì bù biàn, gǒu huò yǒu yú, tiān dì jiàn chá, shén míng jí zhī, huò jí zǐ sūn, bù kè xiǎng guó." suǒ wèi xī běi, xī nán liǎng lù dū tǒng zhě zōng hàn yě. gài zōng wàng yǐ tài zǔ mìng yǔ zhī tōng shū, ér zōng hàn yǐ pián yí gē dì yì hé yún.
天会二年三月,乾顺遣把里公亮等来上誓表,曰:“臣乾顺言:今月十五日,西南、西北两路都统遣左谏议大夫王介儒等赍牒奉宣,若夏国追悔前非,捕送辽主,立盟上表,仍依辽国旧制及赐誓诏,将来或有不虞,交相救援者。臣与辽国世通姻契,名系藩臣,辄为援以启端,曾犯威而结衅。既速违天之咎,果罹败绩之忧。蒙降德音以宽前罪,仍赐土地用广藩篱,载惟含垢之恩,常切戴天之望。自今已后,凡于岁时朝贺、贡进表章、使人往复等事,一切永依臣事辽国旧例。其契丹昏主今不在臣境,至如奔窜到此,不复存泊,即当执献。若大朝知其所在,以兵追捕,无敢为地及依前援助。其或征兵,即当依应。至如殊方异域朝觐天阙,合经当国道路,亦不阻节。以上所叙数事,臣誓固此诚,传嗣不变,苟或有渝,天地鉴察,神明殛之,祸及子孙,不克享国。”所谓西北,西南两路都统者宗翰也。盖宗望以太祖命与之通书,而宗翰以便宜割地议和云。
tài zōng shǐ wáng ā hǎi yáng tiān jí wǎng cì shì zhào yuē:" wéi tiān huì èr nián suì cì jiǎ chén, rùn sān yuè wù yín shuò, huáng dì cì shì zhào yú xià guó wáng gān shùn: xiān huáng dì dàn yīng jùn mìng, zhào qǐ hóng tú, ér qīng guó jù xià tái, jìng lián liáo yòu, yǐ xiào lì yú hūn zhǔ, zhì jié xìn yú wáng shī. xiān huáng dì yǐ wèi zhōng yú suǒ shì, wù shī ēn ér shì guò, dài miǎo gōng zhī zuǎn shào, yǎng yí xùn yǐ zūn xíng, qīng nǎi shēn niàn qián fēi, lè cóng nèi fù, chì shǐ yáo ér fèng gòng, xiào chén jié yǐ chēng fān. zài xī chǒng guāng, yòng zhāng fù hǎo, suǒ yǒu gē cì dì tǔ shǐ pìn lǐ jié xiāng wèi yuán zhù děng shì, yī qiè gōng yī xiān cháo zhì zhào. qí yī yìng zhēng bīng, suǒ qǐng yí yǔn. sān chén zài shàng, zhèn qǐ shí yán, gǒu huò biàn yú, yì rú qīng shì. yuǎn chuí jiè yù, wú tì jué chéng."
太宗使王阿海、杨天吉往赐誓诏曰:“维天会二年岁次甲辰,闰三月戊寅朔,皇帝赐誓诏于夏国王乾顺:先皇帝诞膺骏命,肇启鸿图,而卿国据夏台,境连辽右,以效力于昏主,致结衅于王师。先皇帝以谓忠于所事,务施恩而释过,迨眇躬之纂绍,仰遗训以遵行,卿乃深念前非,乐从内附,饬使轺而奉贡,效臣节以称藩。载锡宠光,用彰复好,所有割赐地土、使聘礼节、相为援助等事,一切恭依先朝制诏。其依应征兵,所请宜允。三辰在上,朕岂食言,苟或变渝,亦如卿誓。远垂戒谕,毋替厥诚。”
yú shì, sòng rén yǔ xià rén jù shòu shān xī dì, sòng rén qīn qǔ zhī, gān shùn qiǎn shǐ biǎo xiè cì shì zhào bìng lùn sòng suǒ qīn dì. zhào yuē:" shěng suǒ shàng biǎo, jù xī, yǐ mìng xī nán xī běi liǎng lù dū tǒng fǔ cóng yí dìng duó." shì shí, zōng hàn cháo jīng shī wèi hái, lù xià guó zòu fù quán dū tǒng wò lǔ, sòng rén qīn lüè xīn shòu jiāng tǔ jí shǐ rén wáng ā hǎi zhēng yí wù shì, yǔ xià tōng wèn yǐ pián yí jué zhī.
于是,宋人与夏人俱受山西地,宋人侵取之,乾顺遣使表谢赐誓诏、并论宋所侵地。诏曰:“省所上表,具悉,已命西南、西北两路都统府从宜定夺。”是时,宗翰朝京师未还,录夏国奏付权都统斡鲁,宋人侵略新受疆土、及使人王阿海争仪物事,与夏通问以便宜决之。
chū, yǐ shān xī jiǔ zhōu yǔ sòng rén, ér tiān dé yuǎn zài yī yú, huǎn jí bù kě jí, gē yǐ yǔ xià. hòu pò sòng dōu huò èr dì, nǎi huà shǎn xī fēn jiè, zì lín fǔ lù luò yáng gōu dōng jù huáng hé xī àn xī lì nuǎn quán bǎo, fū yán lù mǐ zhī gǔ zhì lèi shèng zhài, huán qìng lù wēi biān zhài guò jiǔ xīng yuán zhì wěi bù gǔ kǒu, jīng yuán lù wēi chuān zhài lüè gǔ xiāo guān zhì běi gǔ chuān, qín fèng lù tōng huái bǎo zhì gǔ huì zhōu, zì cǐ zhí jù huáng hé, yī jiàn jīn liú xíng fēn xī hé lù jǐn xī biān yǐ xiàn fēng yù. fù fēn shǎn xī běi bǐ yǐ yì tiān dé yún nèi, yǐ hé wèi jiè.
初,以山西九州与宋人,而天德远在一隅,缓急不可及,割以与夏。后破宋都获二帝,乃画陕西分界,自麟府路洛阳沟东距黄河西岸、西历暖泉堡,鄜延路米脂谷至累胜寨,环庆路威边寨过九星原至委布谷口,泾原路威川寨略古萧关至北谷川,秦凤路通怀堡至古会州,自此直距黄河,依见今流行分熙河路尽西边以限封域。复分陕西北鄙以易天德、云内,以河为界。
jí lóu shì dìng shǎn xī, pó lú huǒ lǜ bīng xiān qǔ wēi róng chéng. jūn zhì wēi róng dōng yǔ dí yù, jī zǒu zhī, shēng zhì èr rén, wèn zhī, nǎi zhī wèi xià jiāng lǐ yù qǔ wēi róng yě, nǎi hái qí rén ér yǔ lǐ yù tōng wèn. lǐ yù jūn wēi róng xī, pú chá jūn wēi róng dōng, ér shǐ shǐ yì shì yú lóu shì. lóu shì bào yuē:" yuán shuài fǔ yuē shù, ruò bīng jìn xià jìng, zé yǔ xià rén xiāng wèi jǐ jiǎo, wú xiāng qīn fàn." lǐ yù shǐ rén lái yuē:" xià guó jì yǐ tiān dé yún nèi guī dà guó, dà guó xǔ wǒ shǎn xī běi bǐ zhī dì, shì yǐ zhì cǐ." pú chá děng suì xuán jūn. ruì zōng jì dìng shǎn xī, yuán shuài fǔ bù yù yǐ shǎn xī běi bǐ yǔ xià guó, zhào yuē:" qīng děng shěn chǔ suǒ yí cóng shì."
及娄室定陕西,婆卢火率兵先取威戎城。军至威戎东与敌遇,击走之,生致二人,问之,乃知为夏将李遇取威戎也,乃还其人而与李遇通问。李遇军威戎西,蒲察军威戎东,而使使议事于娄室。娄室报曰:“元帅府约束,若兵近夏境,则与夏人相为掎角,毋相侵犯。”李遇使人来曰:“夏国既以天德、云内归大国,大国许我陕西北鄙之地,是以至此。”蒲察等遂旋军。睿宗既定陕西,元帅府不欲以陕西北鄙与夏国,诏曰:“卿等审处所宜从事。”
tiān juàn èr nián, guó wáng gān shùn hōng, zi rén xiào lì, qiǎn shǐ cè mìng, jiā kāi fǔ yí tóng sān sī shàng zhù guó. huáng tǒng yuán nián, qǐng zhì què chǎng xǔ zhī.
天眷二年,国王乾顺薨,子仁孝立,遣使册命,加开府仪同三司上柱国。皇统元年,请置榷场、许之。
chū, wáng ā hǎi děng yǐ tài zōng shì zhào cì xià guó, gān shùn yǐ qì dān jiù yí jiàn shǐ zhě, ā hǎi bù kěn yuē:" qì dān yǔ xià guó shēng jiù yě, gù guó wáng zuò shòu, shǐ zhě yǐ lǐ jìn. jīn dà jīn yǔ xià guó jūn chén yě, jiàn dà guó shǐ zhě dāng rú yí." zhēng shù rì bù néng jué, yú shì shǐ qǐ lì shòu yān. jué hòu bù qiǎn cì shēng rì shǐ, zhì shì shǐ qiǎn shǐ cì zhī.
初,王阿海等以太宗誓诏赐夏国,乾顺以契丹旧仪见使者,阿海不肯曰:“契丹与夏国甥舅也,故国王坐受,使者以礼进。今大金与夏国君臣也,见大国使者当如仪。”争数日不能决,于是始起立受焉。厥后不遣赐生日使,至是始遣使赐之。
chū, mù wěi yǐ huán zhōu jiàng, jí gē shǎn xī hé nán yǔ sòng rén, wěi bēn xià guó, xià rén yǐ wéi shān é shǒu lǐng. jí sā lí hē zài dìng shǎn xī, wěi sī guī, xià rén zhī zhī, suì zú wěi, yǐ biǎo wén, zhào shū zé ràng zhī. jí hǎi líng shì xī zōng, qiǎn shǐ bào yù zhì jìng shàng, xià rén wèn yuē:" shèng dé huáng dì hé wéi jiàn fèi." bù kěn nà. cháo tíng nǎi shǐ yǒu sī yǐ fèi lì zhī gù yí wén bào zhī. tiān dé èr nián qī yuè, xià shǐ yù shǐ zhōng chéng zá là gōng jì děng lái hè, rú jiù lǐ.
初,慕洧以环州降,及割陕西、河南与宋人,洧奔夏国,夏人以为山讹首领。及撒离喝再定陕西,洧思归,夏人知之,遂族洧,以表闻,诏书责让之。及海陵弑熙宗,遣使报谕至境上,夏人问曰:“圣德皇帝何为见废。”不肯纳。朝廷乃使有司以废立之故移文报之。天德二年七月,夏使御史中丞杂辣公济等来贺,如旧礼。
zhèng lóng mò fá sòng, sòng rén rù qín lǒng, xià yì chéng xì gōng qǔ dàng qiāng tōng xiá jiǔ yáng huì chuān děng chéng zhài, sòng yì qīn rù xià jìng. shì zōng jí wèi, xià rén fù yǐ chéng zhài lái guī, qiě qǐ bīng fù sòng qīn dì, zhào shū jiā jiǎng, réng qiǎn lì bù láng zhōng wán yán dá jí tǐ jiū shǎn xī lì hài. biān lì zòu, xià rén yǐ guī chéng zhài, ér suǒ qīn lüè rén kǒu cái chù shàng wèi hái, qǐng suǒ zhī. dà dìng sì nián èr yuè jiǎ shēn, xià qiǎn qí wǔ gōng dài fū niǔ wò wén zhōng děng hè wàn chūn jié, rù jiàn, fù zhuàng zòu gào, lüè yuē:" zhòng jūn pò dàng zhī shí, xìng ér miǎn zhě shí wú yī èr, jì yǐ dòng něi sǐ wáng, qí cún jǐ hé. jiān xià guó yǔ sòng bīng jiāo, rén chù zhī bèi fú lù yì duō, lián suì qín dòng, shì zú bào lù, shì jiē juān xuē. yòu zuò wèi sòng rén qiān zhì, shǐ zhōng chéng zhī jié wú yóu zì dá, zhōng wài xián zhī, yuàn zhǐ yuē lǐ suǒ, tīng nà chén yán, bù shèng xià guó zhī xìng." qí hòu lǚ yǐ wéi qǐng, zhào xǔ zhī.
正隆末伐宋,宋人入秦、陇,夏亦乘隙攻取荡羌、通峡、九羊、会川等城寨,宋亦侵入夏境。世宗即位,夏人复以城寨来归,且乞兵复宋侵地,诏书嘉奖,仍遣吏部郎中完颜达吉体究陕西利害。边吏奏,夏人已归城寨,而所侵掠人口财畜尚未还,请索之。大定四年二月甲申,夏遣其武功大夫纽卧文忠等贺万春节,入见,附状奏告,略曰:“众军破荡之时,幸而免者十无一二,继以冻馁死亡,其存几何。兼夏国与宋兵交,人畜之被俘戮亦多,连岁勤动,士卒暴露,势皆朘削。又坐为宋人牵制,使忠诚之节无由自达,中外咸知,愿止约理索,听纳臣言,不胜下国之幸。”其后屡以为请,诏许之。
jiǔ zhī, qí chén rèn dé jìng zhuān guó zhèng, yù fēn gē xià guó. yīn hè dà dìng bā nián zhēng dàn, qiǎn zòu gào shǐ diàn qián tài wèi bā lǐ chāng zǔ děng yǐ rén xiào zhāng qǐ liáng yī wèi dé jìng zhì jí, zhào bǎo quán láng wáng shī dào pèi yín pái wǎng yān. zhào shī dào yuē:" rú bìng shì bù kě liáo, zé wù zhì. rú kě zhì, qī yī yuè guī." dé jìng jí yǒu chōu, qiǎn xiè ēn shǐ rèn dé cōng lái, dé jìng yì fù biǎo jìn lǐ wù, shàng yuē:" dé jìng zì yǒu dìng fēn, fù biǎo lǐ wù jiē bù kě shòu." bìng què zhī.
久之,其臣任得敬专国政,欲分割夏国。因贺大定八年正旦,遣奏告使殿前太尉芭里昌祖等以仁孝章乞良医为得敬治疾,诏保全郎王师道佩银牌往焉。诏师道曰:“如病势不可疗,则勿治。如可治,期一月归。”得敬疾有瘳,遣谢恩使任得聪来,得敬亦附表进礼物,上曰:“得敬自有定分,附表礼物皆不可受。”并却之。
chū, rén xiào sì wèi, qí chén lǚ zuò luàn, rèn dé jìng kàng yù yǒu gōng, suì xiāng xià èr shí yú nián, yīn xù yì zhì, yù tú xià guó, wū shā zōng qīn dà chén, qí shì jiàn bī, rén xiào bù néng zhì. dà dìng shí nián, nǎi fēn xī nán lù jí líng zhōu luó páng lǐng dì yǔ dé jìng, zì wèi guó, qiě shàng biǎo wèi dé jìng qiú fēng. shì zōng yǐ wèn zǎi xiàng, shàng shū lìng lǐ shí děng yuē:" shì xì bǐ guó, wǒ hé yù yān, bù rú yīn ér xǔ zhī." shàng yuē:" yǒu guó zhī zhǔ qǐ kěn wú gù fēn guó yú rén, cǐ bì quán chén bī duó, fēi xià wáng běn yì. kuàng xià guó chēng fān suì jiǔ, yī dàn pò yú zéi chén, zhèn wèi sì hǎi zhǔ, níng róng cǐ xié? ruò bǐ bù néng zì zhèng, zé dāng yǐ bīng zhū zhī, bù kě xǔ yě." nǎi què qí gòng wù, cì rén xiào zhào yuē:" zì wǒ guó jiā kān dìng zhōng yuán, huái róu xī tǔ, shǐ zé huà jiāng yú nǎi fù, jì ér xī mìng yú ěr gōng, ēn hòu yī fāng, nián chuí sān jì, fān chén zhī lǐ jì wù jiàn xiū, xiān yè suǒ chuán yì dāng gù shǒu. jīn zī qǐng mìng, shì pō mí cháng, wèi zhī cuò yì zhī yóu lái, xù dāng qiǎn shǐ yǐ xún ěr. suǒ yǒu gòng wù, yǐ lìng fā huí."
初,仁孝嗣位,其臣屡作乱,任得敬抗御有功,遂相夏二十余年,阴蓄异志,欲图夏国,诬杀宗亲大臣,其势渐逼,仁孝不能制。大定十年,乃分西南路及灵州罗庞岭地与得敬,自为国,且上表为得敬求封。世宗以问宰相,尚书令李石等曰:“事系彼国,我何预焉,不如因而许之。”上曰:“有国之主岂肯无故分国与人,此必权臣逼夺,非夏王本意。况夏国称藩岁久,一旦迫于贼臣,朕为四海主,宁容此邪?若彼不能自正,则当以兵诛之,不可许也。”乃却其贡物,赐仁孝诏曰:“自我国家戡定中原,怀柔西土,始则画疆于乃父,继而锡命于尔躬,恩厚一方,年垂三纪,藩臣之礼既务践修,先业所传亦当固守。今兹请命,事颇靡常,未知措意之由来,续当遣使以询尔。所有贡物,已令发回。”
dé jìng mì tōng sòng rén qiú zhù, sòng yǐ là wán shū dá dé jìng, xià rén dé zhī. dé jìng shǐ yīn qiú yī fù biǎo jìn lǐ wù, yù yǐ cháng shì shì zōng, jì bù kě xíng, ér qiú fēng yòu bù kě dé, rén xiào nǎi móu zhū zhī. bā yuè huì, rén xiào zhū dé jìng jí qí dǎng yǔ, shàng biǎo xiè, bìng yǐ suǒ zhí sòng rén jí là wán shū lái shàng. qí xiè biǎo yuē:" dé jìng chū shòu fēn tǔ zhī hòu, céng qiǎn shǐ fù dà cháo dài qiú fēng jiàn, méng zhào shū bù wéi yú nà, cǐ cháo tíng lián ài zhī ēn, xià guó bù shèng gǎn dài. xià guó wàng fán cháo tíng, mào qiú zéi chén fēng jiàn, shēn kuī lǐ jié. jīn jì zéi chén zhū qì, dà cháo bù yòng qiǎn shǐ xún wèn. dé jìng suǒ fēn zhī dì yǔ dà cháo xī qín lù jiē jìng, kǒng zì fēn dì yǐ lái bié yǒu shēng shì, yǐ gēn kān jìn yuē, qǐ cháo tíng yì xíng jìn yuē."
得敬密通宋人求助,宋以蜡丸书答得敬,夏人得之。得敬始因求医附表进礼物,欲以尝试世宗,既不可行,而求封又不可得,仁孝乃谋诛之。八月晦,仁孝诛得敬及其党与,上表谢,并以所执宋人及蜡丸书来上。其谢表曰:“得敬初受分土之后,曾遣使赴大朝代求封建,蒙诏书不为俞纳,此朝廷怜爱之恩,夏国不胜感戴。夏国妄烦朝廷,冒求贼臣封建,深亏礼节。今既贼臣诛讫,大朝不用遣使询问。得敬所分之地与大朝熙秦路接境,恐自分地以来别有生事,已根勘禁约,乞朝廷亦行禁约。”
shí èr nián, shàng wèi zǎi chén yuē:" xià guó yǐ zhū yù yì wǒ sī bó, shì yǐ wú yòng yì wǒ yǒu yòng yě." nǎi jiǎn bà bǎo ān lán zhōu què chǎng.
十二年,上谓宰臣曰:“夏国以珠玉易我丝帛,是以无用易我有用也。”乃减罢保安、兰州榷场。
rén xiào shēn niàn shì zōng ēn hòu, shí qī nián, xiàn běn guó suǒ zào bǎi tóu zhàng, shàng yuē:" xià guó gòng xiàn zì yǒu fāng wù, kě què zhī." rén xiào zài yǐ biǎo shàng yuē:" suǒ jìn zhàng běn fēi zhēn yì, shǐ rén yì yǐ dào biān, ruò bù méng bāo nà, zé xià guó shēn chéng wú suǒ zhǎn xiào, sì fāng lín guó yǐ wéi xià guó bù yù dà cháo juàn ài zhī shù, jiāng hé suǒ ān." nǎi xǔ yǔ zhēng dàn shǐ tóng lái.
仁孝深念世宗恩厚,十七年,献本国所造百头帐,上曰:“夏国贡献自有方物,可却之。”仁孝再以表上曰:“所进帐本非珍异,使人亦已到边,若不蒙包纳,则下国深诚无所展效,四方邻国以为夏国不预大朝眷爱之数,将何所安。”乃许与正旦使同来。
xiān shì, shàng shū zòu:" xià guó yǔ shǎn xī biān mín sī xiāng yuè jìng, dào qiè cái chù, jiān rén tuō míng què chǎng mào yì, dé yǐ wǎng lái, kǒng wèi biān huàn. shǐ rén rù jìng yǔ fù shāng xiāng yì, yì kě jìn zhǐ." yú shì, fù bà suí dé què chǎng, zhǐ cún dōng shèng huán zhōu ér yǐ. rén xiào biǎo qǐng fù zhì lán zhōu bǎo ān suí dé què chǎng rú jiù, bìng qǐ shǐ rén rù jiè xiāng yì yòng wù. zhào yuē:" bǎo ān lán zhōu dì wú sī xǐ, wéi suí dé jiàn guān shì yǐ tōng huò cái. shǐ fù wǎng lái, tīng liú dū tíng mào yì." zhāng zōng jí wèi, zhào yuē:" xià shǐ guǎn nèi mào yì qiě yǐ." míng chāng èr nián, fù jiù. qǐng zhī, xià rén sì mù yú zhèn róng zhī jìng, luó zú zhú zhī, xià rén zhí luó zú ér qù. biān jiāng ā lǔ dài lǜ bīng jí zhī, xià xiāng guān wú míng qì xìn líng dōu bo xiáng xú yú lì děng fú bīng sān qiān yú rùn zhōng, ā lǔ dài kǒu zhōng liú shǐ ér sǐ, qǔ qí gōng jiǎ ér qù. zhào suǒ shā ā lǔ dài zhě, xià rén chù yǐ tú xíng. zhào suǒ zhī bù yǐ, xià rén nǎi shā míng qì děng.
先是,尚书奏:“夏国与陕西边民私相越境,盗窃财畜,奸人托名榷场贸易,得以往来,恐为边患。使人入境与富商相易,亦可禁止。”于是,复罢 绥德榷场,止存东胜、环州而已。仁孝表请复置兰州、保安、绥德榷场如旧,并乞使人入界相易用物。诏曰:“保安、兰州地无丝枲,惟绥德建关市以通货财。使副往来,听留都亭贸易。”章宗即位,诏曰:“夏使馆内贸易且已。”明昌二年,复旧。顷之,夏人肆牧于镇戎之境,逻卒逐之,夏人执逻卒而去。边将阿鲁带率兵诘之,夏厢官吴明契、信陵都、卜祥、徐余立等伏兵三千于润中,阿鲁带口中流矢而死,取其弓甲而去。诏索杀阿鲁带者,夏人处以徒刑。诏索之不已,夏人乃杀明契等。
míng chāng sì nián, rén xiào hōng, zi chún yòu sì lì. chéng ān èr nián, fù zhì lán zhōu bǎo ān què chǎng. chéng ān wǔ nián, chún yòu mǔ bìng fēng qiú yī, zhào tài yī pàn guān shí dé yuán jí wáng lì zhēn wǎng, réng cì yù yào. bā yuè, zài cì yī yào. tài hé liù nián sān yuè, rén xiào dì rén yǒu zǐ ān quán, fèi chún yòu zì lì, zài yuè yuè sǐ yú fèi suǒ. qī yuè, shǐ chún yòu mǔ luó shì wèi biǎo, yán chún yòu bù néng sì shǒu, yǔ dà chén dìng yì lì ān quán wèi wáng, qiǎn shǐ zòu gào. xià shǐ sī wèn guǎn bàn guān:" zòu gào shì zhào xǔ fǒu?" guǎn bàn guān yuē:" cǐ bù dàng wèn yě." xià shǐ yuē:" míng rì dāng wèn zhū kè shěng, ruò yòu bù dá, zé shēng diàn zòu qǐng." shàng wén zhī, shǐ kè shěng yù yǐ xǔ suǒ qí zhī yì, nǎi cì luó shì zhào xún qí yì, xià rén fù yǐ luó shì biǎo lái, nǎi fēng ān quán wèi xià guó wáng.
明昌四年,仁孝薨,子纯佑嗣立。承安二年,复置兰州、保安榷场。承安五年,纯佑母病风求医,诏太医判官时德元及王利贞往,仍赐御药。八月,再赐医药。泰和六年三月,仁孝弟仁友子安全,废纯佑自立,再阅月死于废所。七月,使纯佑母罗氏为表,言纯佑不能嗣守,与大臣定议立安全为王,遣使奏告。夏使私问馆伴官:“奏告事诏许否?”馆伴官曰:“此不当问也。”夏使曰:“明日当问诸客省,若又不答,则升殿奏请。”上闻之,使客省谕以许所祈之意,乃赐罗氏诏询其意,夏人复以罗氏表来,乃封安全为夏国王。
dà ān sān nián, ān quán hōng, zú zi zūn xū lì. zūn xū xiān yǐ zhuàng yuán jí dì, chōng dà dū dū fǔ zhǔ, lì zài ān quán hōng qián yī yuè, wèi shào wáng wú shí lù, bù zhī qí gù. rán shì shí jīn bīng bài jī yú huì hé bǎo, xià rén chéng qí bīng bài qīn lüè biān jìng, ér tōng shǐ rú gù.
大安三年,安全薨,族子遵顼立。遵顼先以状元及第,充大都督府主,立在安全薨前一月,卫绍王无实录,不知其故。然是时金兵败绩于会河堡,夏人乘其兵败侵略边境,而通使如故。
chóng qìng yuán nián sān yuè, gōng jiā zhōu. zhì níng yuán nián liù yuè, gōng bǎo ān zhōu. zhēn yòu yuán nián shí yī yuè, gōng huì zhōu, dū tǒng tú dān chǒu ér jī zǒu zhī. shí èr yuè, xiàn jīng zhōu. èr nián bā yuè, guī guó rén qiáo chéng jī xià guó shū, dà gài yán jīn biān lì qīn lüè, qǐ jìn jí. zhào yí wén dá zhī, zǎi chén yán:" jì fēi gōng dié, jīn jiāng zé wèn, bǐ bì shì cí, tú wèi xū wén, wú yì yú shì." nǎi zhǐ. wèi jǐ, xià rén gōng qìng yuán yán ān jī shí zhōu, nǎi zhào yǒu sī yí wén zé wèn.
崇庆元年三月,攻葭州。至宁元年六月,攻保安州。贞祐元年十一月,攻会州,都统徒单丑儿击走之。十二月,陷泾州。二年八月,归国人乔成赍夏国书,大概言金边吏侵略,乞禁戢。诏移文答之,宰臣言:“既非公牒,今将责问,彼必饰词,徒为虚文,无益于事。”乃止。未几,夏人攻庆原、延安、积石州,乃诏有司移文责问。
shí yī yuè, lán zhōu yì rén chéng chén sēng jié xià rén yǐ zhōu pàn, biān jiāng bài qí bīng sān qiān. sān nián zhēng yuè, xià bīng gōng wǔ yán chuān, xuān zōng yuē:" cǐ bù zú lǜ, kǒng yóu tā dào rù yě." jì ér wén biān lì qīn xià jìng, xià rén nǎi gōng huán zhōu, zhào zhì biān lì zuì. xià bīng gōng jī shí zhōu, dū tǒng jiāng bó tōng bài zhī. xià bīng rù ān xiāng guān, dū tǒng cáo jì sēng wàn hù hū sān shí què zhī. èr yuè, gōng huán zhōu, cì shǐ wū gǔ lùn yán shòu bài zhī yú jìng shàng.
十一月,兰州译人程陈僧结夏人以州叛,边将败其兵三千。三年正月,夏兵攻武延川,宣宗曰:“此不足虑,恐由他道入也。”既而闻边吏侵夏境,夏人乃攻环州,诏治边吏罪。夏兵攻积石州,都统姜伯通败之。夏兵入安乡关,都统曹记僧、万户忽三十却之。二月,攻环州,刺史乌古论延寿败之于境上。
sān yuè, zhào yì fá xià, shǎn xī xuān fǔ sī zòu:" wǎng zhě, xià rén qīn wǒ huán qìng, hé lán jī shí yǐ bīng yīng zhī, xī jiē dùn qù, jù hái cháo xué, gài wèi wǒ bèi yě. jīn lán zhōu kuì bīng yóu wèi jí, jūn shí duō bù wán, yán biān dì hán, chūn cǎo shǐ shēng, wèi kě chú mù, liǎng jiè wú yān huǒ zhě sān bǎi yú lǐ, bù yí qīng jǔ." cóng zhī.
三月,诏议伐夏,陕西宣抚司奏:“往者,夏人侵我环、庆,河、兰、积石以兵应之,悉皆遁去,遽还巢穴,盖为我备也。今兰州溃兵犹未集,军实多不完,沿边地寒,春草始生,未可刍牧,两界无烟火者三百余里,不宜轻举。”从之。
sì yuè, zhào hé zhōu tí kòng cáo jì sēng tōng yuǎn jūn jié dù shǐ wán yán gǒu ér tǎo chéng chén sēng, xià rén yuán zhī. jiǔ yuè, suì pò xī guān bǎo. xià rén fù gōng dì wǔ jiāng chéng, wàn hù yáng zài xīng jī zǒu zhī. zhào shǎn xī xuān fǔ sī jí yán biān zhū jiàng, jiàng kōng míng xuān chì, lín zhèn lì gōng, wǔ pǐn yǐ xià bìng tīng qiān shòu. shí yuè, gōng bǎo ān jí yán ān, dū tǒng wán yán guó jiā nú pò zhī. jì ér shēn rù lín táo, zǒng guǎn tuó mǎn hú tǔ mén bù néng yù, shǎn xī xuān fǔ fù shǐ wán yán hú shī lái jiù lín táo, dà bài yú wèi yuán bǎo, chéng pò, hú shī lái bèi zhí. shí yī yuè, xià bīng bài yú kè róng zhài, fù bài yú shú yáng zhài, zǎi xiàng rù hè, xuān zōng yuē:" cǐ zhōng xián zhī lì yě." xià bīng jìn wéi lín táo, tuó mǎn hú tǔ mén pò zhī. sì nián sì yuè, xià pā é zú zǒng guǎn wāng sān láng lǜ zhòng lái jiàng, jìn yáng qiān kǒu, zhào nà zhī, yōu gěi qí zhí. lái yuǎn zhèn huò dié rén, yán sòng xià xiāng jié lái gōng, zhào shǎn xī xíng shěng bèi zhī.
四月,诏河州提控曹记僧、通远军节度使完颜狗儿讨程陈僧,夏人援之。九月,遂破西关堡。夏人复攻第五将城,万户杨再兴击走之。诏陕西宣抚司及沿边诸将,降空名宣敕,临阵立功,五品以下并听迁授。十月,攻保安及延安,都统完颜国家奴破之。既而深入临洮,总管陀满胡土门不能御,陕西宣抚副使完颜胡失来救临洮,大败于渭源堡,城破,胡失来被执。十一月,夏兵败于克戎寨,复败于熟羊寨,宰相入贺,宣宗曰:“此忠贤之力也。”夏兵进围临洮,陀满胡土门破之。四年四月,夏葩俄族总管汪三郎率众来降,进羊千口,诏纳之,优给其直。来远镇获谍人,言宋、夏相结来攻,诏陕西行省备之。
xià yú lái qiāng chéng jiè hé qǐ zhé qiáo, yuán shuài yòu dōu jiān wán yán sài bù fén zhī, zhǎn guó shén zhòng. liù yuè, fū yán lù zòu, xià rén dié bào yòng bǐ guó guāng dìng nián hào, zhào fēng hái qí dié. rùn yuè, qìng yáng zǒng guǎn qìng shān nú fá xià, chū huán zhōu, shǎn xī xíng shěng qǐng zhōng fēn qí jūn, lìng qìng shān nú chū dì sān jiāng huái ān zhài, huán zhōu cì shǐ wán yán hú lǔ chū huán zhōu, xuān zōng yuē:" wén xià rén yí jūn bèi qí wáng chéng, shàng kǒng zhà wǒ, wù duò qí jì zhōng yě." tí kòng wán yán gǒu ér dǐ lán zhōu xī guān bǎo, zhāo dé jiù bù qǔ jiǔ rén. yǎn jī xià bīng yú ā mí wān, shā qí jiàng shì bǎi yú rén. bā yuè, zuǒ jiān jūn wū gǔ lùn qìng shòu bài xià bīng yú ān sāi bǎo. yòu dōu jiān sài bù jī zǒu xià bīng yú jié yé zī chuān, fù pò zhī yú chē ér bǎo. shí yī yuè, tí kòng shí zhǎn hé xǐ yáng wò liè jiě dìng xī zhī wéi.
夏于来羌城界河起折桥,元帅右都监完颜赛不焚之,斩馘甚众。六月,鄜延路奏,夏人牒报用彼国光定年号,诏封还其牒。闰月,庆阳总管庆山奴伐夏,出环州,陕西行省请中分其军,令庆山奴出第三将怀安寨,环州刺史完颜胡鲁出环州,宣宗曰:“闻夏人移军备其王城,尚恐诈我,勿堕其计中也。”提控完颜狗儿抵兰州西关堡,招得旧部曲九人。掩击夏兵于阿弥湾,杀其将士百余人。八月,左监军乌古论庆寿败夏兵于安塞堡。右都监赛不击走夏兵于结耶觜川,复破之于车儿堡。十一月,提控石盏合喜、杨斡烈解定西之围。
shí èr yuè bǐng yín, xuān zōng yǔ huáng tài zǐ yì fá xià, zuǒ jiān jūn tuó mǎn hú tǔ mén yán ān zǒng guǎn gǔ lǐ jiǎ shí lún gōng yán yòu xià zhōu, qìng yáng zǒng guǎn qìng shān nú zhī píng liáng fǔ yí lá dá bù yě gōng wēi líng ān huì děng zhōu.
十二月丙寅,宣宗与皇太子议伐夏,左监军陀满胡土门、延安总管古里甲石伦攻盐、宥、夏州,庆阳总管庆山奴、知平凉府移剌答不也攻威、灵、安、会等州。
xìng dìng yuán nián zhēng yuè, xià bīng sān wàn zì níng zhōu hái, qìng shān nú yǐ bīng yāo jī, bài zhī. zhào hé dōng xíng shěng xū dǐng xuǎn bīng sān wàn wǔ qiān, fù tuó mǎn hú tǔ mén fá xià, dǐng chí zòu bù kě, suì zhǐ, yǔ zài dǐng chuán. yòu dōu jiān wán yán zhòng yuán qǐng shì bīng xī xià, chū qí bù yì bì huò quán shèng, bīng wēi jì zhèn, guó lì yì wán. zhào xià shàng shū shěng shū mì yuàn yì.
兴定元年正月,夏兵三万自宁州还,庆山奴以兵邀击,败之。诏河东行省胥鼎选兵三万五千,付陀满胡土门伐夏,鼎驰奏不可,遂止,语在鼎传。右都监完颜仲元请试兵西夏,出其不意必获全胜,兵威既振,国力益完。诏下尚书省、枢密院议。
xià rén fú shān yǐ fú hù lái jiàng, chú tóng zhī zé zhōu jūn zhōu shì.
夏人福山以俘户来降,除同知泽州军州事。
wǔ yuè, xià bīng rù dà běi chà, dū tǒng gē shí liè zhū gǒu yǎn jī, bài zhī. xuān zōng yù yǔ xià yì hé, yòu dōu jiān qìng shān nú tún yán ān, zòu yuē:" xià guó jué bù kěn hé, tú jiàn qī ěr." jì ér, huò dié zhě yán, zūn xū wén dà jīn jiāng yuē hé, jiè yù jiàng shì wú fàn xī bǐ. zǎi chén zòu yuē:" jiù lìng rú cǐ, biān bèi yì bù yí chí." xuān zōng yǐ wéi rán.
五月,夏兵入大北岔,都统纥石烈猪狗掩击,败之。宣宗欲与夏议和,右都监庆山奴屯延安,奏曰:“夏国决不肯和,徒见欺耳。”既而,获谍者言,遵顼闻大金将约和,戒谕将士无犯西鄙。宰臣奏曰:“就令如此,边备亦不宜弛。”宣宗以为然。
yòu dōu jiān wán yán lǘ shān bài xià bīng yú huáng hè chà. xià rén wéi yáng hěn zhài, dū tǒng dǎng shì chāng yǔ zhàn, wán yán gǒu ér qiǎn dū tǒng jiā gǔ ruì yè zhuó xià yíng, suì jiě qí wéi, yóu zhù jìn dì, zuǒ dōu jiān bái sā fā dìng xī ruì bīng kān gǔ fù tǒng bāo xiào chéng fēi hé chì jūn, hé jī zǒu zhī. bā yuè, ān dìng bǎo mǎ jiā píng zǒng yā lǐ gōng zhí bài xià bīng sān qiān. jiǔ yuè, dū tǒng luó shì huī què xià bīng yú kè róng zhài.
右都监完颜闾山败夏兵于黄鹤岔。夏人围羊狠寨,都统党世昌与战,完颜狗儿遣都统夹谷瑞夜斫夏营,遂解其围,犹驻近地,左都监白撒发定西锐兵、龛谷副统包孝成绯翮翅军,合击走之。八月,安定堡马家平总押李公直败夏兵三千。九月,都统罗世晖却夏兵于克戎寨。
xìng dìng èr nián sān yuè, yòu dōu jiān qìng shān nú zòu:" xià rén yǒu qǐ hé yì, bǎo ān suí dé jiā zhōu dé wén bào, qǐ fù hù shì, yǐ xún jiù méng. yǐ chén guān zhī, cǐ chū yú zūn xū, fēi biān lì suǒ gǎn zhuān zhě." cháo tíng bù yǐ wéi rán.
兴定二年三月,右都监庆山奴奏:“夏人有乞和意,保安、绥德、葭州得文报,乞复互市,以寻旧盟。以臣观之,此出于遵顼,非边吏所敢专者。”朝廷不以为然。
wǔ yuè, xià rén rù jiā zhōu, qìng shān nú pò zhī yú mǎ jí fēng. qī yuè, fàn kān gǔ, jiā gǔ ruì zhào fáng bài zhī, zhuī zhì zhì gū bǎo. sān nián rùn yuè, xià rén pò tōng qín zhài, tí kòng nà hé mǎi zhù jī bài zhī, zì jiā lú chuān dùn qù. huá zhōu yuán shuài wán yán hé dá chū ān zhài bǎo zhì lóng zhōu, bài qí bīng èr qiān. jìn gōng lóng zhōu, kè qí xī nán, huì mù nǎi hái. shí èr yuè, zhào yǒu sī yí wén xià guó.
五月,夏人入葭州,庆山奴破之于马吉峰。七月,犯龛谷,夹谷瑞、赵防败之,追至质孤堡。三年闰月,夏人破通秦寨,提控纳合买住击败之,自葭卢川遁去。华州元帅完颜合达出安寨堡至隆州,败其兵二千。进攻隆州,克其西南,会暮乃还。十二月,诏有司移文夏国。
sì nián èr yuè, xià rén fàn zhèn róng, jīn shī bài jī, xià rén gōng yí yǔ bù xùn, zhào cí chén cǎo dié zhé zhī. sì yuè, xià bīng fàn biān, yuán shuài shí zhǎn hé xǐ yù yú lù ér yuán, tí kòng wū gǔ lùn shì xiǎn yǐ piān shī bài zhī, dū tǒng wáng dìng fù pò qí zhòng yú xīn quán chéng. yuán shuài qìng shān nú gōng yòu zhōu, wéi shén duī fǔ, xué qí chéng, shì zú yǒu dēng zhě, yuán bīng zhì, jī zǒu zhī, zhǎn shǒu èr qiān, fú bǎi yú rén, huò zá chù sān qiān yú. bā yuè, xià rén xiàn huì zhōu, cì shǐ wū gǔ lùn shì xiǎn jiàng, fù fàn kān gǔ, jiā gǔ ruì lián zhàn bài zhī, xià rén nǎi qù. shì yuè, zhào yǒu sī yí wén yì hé, shì jìng bù kè.
四年二月,夏人犯镇戎,金师败绩,夏人公移语不逊,诏词臣草牒折之。四月,夏兵犯边,元帅石盏合喜遇于鹿儿原,提控乌古论世显以偏师败之,都统王定复破其众于新泉城。元帅庆山奴攻宥州,围神堆府,穴其城,士卒有登者,援兵至,击走之,斩首二千,俘百余人,获杂畜三千余。八月,夏人陷会州,刺史乌古论世显降,复犯龛谷,夹谷瑞连战败之,夏人乃去。是月,诏有司移文议和,事竟不克。
xià rén sān wàn zì gāo fēng zhèn wéi dìng xī, cì shǐ ài shēn ā shī lá tí kòng wū gǔ lùn cháng shòu wēn dūn yǒng chāng jī zǒu zhī. jiǔ yuè, xià rén wéi suí píng zhài ān dìng bǎo, wèi jǐ, xiàn xī níng zhōu, suì gōng dìng xī, wū gǔ lùn cháng shòu jī què zhī. nǎi xí gǒng zhōu, shí zhǎn hé xǐ nì zhàn, yī rì shí yú zhàn, nǎi jiě qù.
夏人三万自高峰镇围定西,刺史爱申阿失剌、提控乌古论长寿、温敦永昌击走之。九月,夏人围绥平寨、安定堡,未几,陷西宁州,遂攻定西,乌古论长寿击却之。乃袭巩州,石盏合喜逆战,一日十余战,乃解去。
wǔ nián zhēng yuè, zhào shū mì yuàn yì xià shì, zòu yuē:" xià rén jù bīng jìng shàng, yù yóu huì zhōu rù, yǐ qiǎn xíng shěng bái sā fú bīng xiǎn yào yǐ dài zhī. fū yán yuán shuài fǔ cì biàn fā bīng yǐ zhuì qí hòu, zú yǐ wú lǜ." èr yuè, níng yuǎn jūn jié dù shǐ jiā gǔ hǎi shòu pò xià bīng yú sōu wéi bǎo. sān yuè, fù qǔ lái qiāng chéng. shí yuè, gōng kān gǔ, bái sā lián bài zhī. yuán guāng yuán nián zhēng yuè, xià rén xiàn dà tōng chéng, fù qǔ zhī. sān yuè, tí kòng lǐ shī lín bài xià bīng yú yǒng mù lǐng. bā yuè, gōng níng ān zhài, shí yuè, gōng shén lín bǎo, shí èr yuè, rù zhì gū bǎo, tí kòng táng kuò fǎng bài zhī.
五年正月,诏枢密院议夏事,奏曰:“夏人聚兵境上,欲由会州入,已遣行省白撒伏兵险要以待之。鄜延元帅府伺便发兵以缀其后,足以无虑。”二月,宁远军节度使夹谷海寿破夏兵于搜嵬堡。三月,复取来羌城。十月,攻龛谷,白撒连败之。元光元年正月,夏人陷大通城,复取之。三月,提控李师林败夏兵于永木岭。八月,攻宁安寨,十月,攻神林堡,十二月,入质孤堡,提控唐括昉败之。
èr nián, zūn xū shǐ qí tài zǐ dé rèn lái fá, dé rèn jiàn yuē:" bǐ bīng shì shàng qiáng, bù ruò yǔ zhī yuē hé." zūn xū xiào yuē:" shì fēi ěr suǒ zhī yě. bǐ shī lán zhōu jìng bù néng fù, hé qiáng zhī yǒu." dé rèn gù jiàn bù cóng, qǐ bì tài zǐ wèi, yuàn wèi sēng. zūn xū nù, yōu zhī líng zhōu, qiǎn rén dài jiāng, huì tiān hàn bù guǒ.
二年,遵顼使其太子德任来伐,德任谏曰:“彼兵势尚强,不若与之约和。”遵顼笑曰:“是非尔所知也。彼失兰州竟不能复,何强之有。”德任固谏不从,乞避太子位,愿为僧。遵顼怒,幽之灵州,遣人代将,会天旱不果。
shì suì, dà yuán bīng wèn zuì xià guó, yán ān qìng yuán yuán shuài fǔ yù chéng xià rén zhī kùn bì fá zhī, shǎn xī xíng shěng bái sā hé dá yǐ wéi bù kě, nǎi zhǐ.
是岁,大元兵问罪夏国,延安、庆原元帅府欲乘夏人之困弊伐之,陕西行省白撒、合达以为不可,乃止。
lǒng ān jūn jié dù shǐ wán yán ā lín rì yǔ jiàng shì yàn yǐn, bù zhì jūn shì, xià rén chéng zhī, lüè mín wǔ qiān yú kǒu niú yáng zá chù shù wàn ér qù.
陇安军节度使完颜阿邻日与将士宴饮,不治军事,夏人乘之,掠民五千余口、牛羊杂畜数万而去。
zì tiān huì yì hé, bā shí yú nián yǔ xià rén wèi cháng yǒu bīng gé zhī shì. jí zhēn yòu zhī chū, xiǎo yǒu qīn lüè, yǐ zhì gòu nán shí nián bù jiě, yī shèng yī fù jīng ruì jiē jǐn, ér liǎng guó jù bì.
自天会议和,八十余年与夏人未尝有兵革之事。及贞祐之初,小有侵掠,以至构难十年不解,一胜一负精锐皆尽,而两国俱弊。
shì suì, zūn xū chuán wèi yú zi dé wàng. zhèng dà yuán nián, hé yì chéng, zì chēng xiōng dì zhī guó.
是岁,遵顼传位于子德旺。正大元年,和议成,自称兄弟之国。
sān nián èr yuè, zūn xū sǐ, qī yuè, dé wàng sǐ, sì lì zhě shǐ shī qí míng. míng nián, xià guó wáng.
三年二月,遵顼死,七月,德旺死,嗣立者史失其名。明年,夏国亡。
xiān shì, xià shǐ jīng fāng guǐ xiá shǐ wáng lì zhī lái pìn, wèi fù mìng guó yǐ wáng, zhào yú jīng zhào ān zhì, chōng xuān chà tán yā, zhǔ guǎn xià guó jiàng hù. bā nián wǔ yuè, lì zhī qī zǐ sān shí yú kǒu zhì huán zhōu, zhào yǐ guī lì zhī, cì yǐ bì bó. lì zhī shàng yán, xiān shì běn shēn zhōu rén, qǐ bù shì, jū shēn zhōu. zhào rú suǒ qǐng, yǐ běn guān jū shēn zhōu, zhǔ guǎn táng dèng shēn yù děng chù xià guó jiàng hù, tīng táng dèng zǒng shuài fǔ jié zhì, gěi shàng tián qiān mǔ niú jù nóng zuò yún.
先是,夏使精方匦匣使王立之来聘,未复命国已亡,诏于京兆安置,充宣差弹压,主管夏国降户。八年五月,立之妻子三十余口至环州,诏以归立之,赐以币帛。立之上言,先世本申州人,乞不仕,居申州。诏如所请,以本官居申州,主管唐、邓、申、裕等处夏国降户,听唐、邓总帅府节制,给上田千亩、牛具农作云。
zàn yuē: xià zhī lì guó jiù yǐ, qí chén luó shì chāng pǔ xù shì cì chēng, yuán wèi shuāi wēi, jū sōng zhōu zhě yīn yǐ jiù xìng wèi tuō bá shì. àn táng shū dǎng xiàng bā bù yǒu tuō bá bù, zì dǎng xiàng rù jū yín xià zhī jiān zhě hào píng xià bù. tuō bá sī gōng yǐ pò huáng cháo gōng cì xìng lǐ shì, xiōng dì xiāng jì wèi jié dù shǐ, jū xià zhōu, zài hé nán. jì qiān zài lì guó, yuán hào shǐ dà, nǎi běi dù hé, chéng xìng zhōu ér dōu zhī.
赞曰:夏之立国旧矣,其臣罗世昌谱叙世次称,元魏衰微,居松州者因以旧姓为托跋氏。按《唐书》党项八部有托跋部,自党项入居银、夏之间者号平夏部。托跋思恭以破黄巢功赐姓李氏,兄弟相继为节度使,居夏州,在河南。继迁再立国,元昊始大,乃北渡河,城兴州而都之。
qí dì chū yǒu xià suí yín yòu líng yán děng zhōu, qí hòu suì qǔ wǔ wēi zhāng yè jiǔ quán dūn huáng jùn dì, nán jiè héng shān, dōng jù xī hé, tǔ yí sān zhǒng, shàn shuǐ cǎo, yí xù mù, suǒ wèi liáng zhōu xù mù jiǎ tiān xià zhě shì yě. tǔ jiān yú, shuǐ qīng liè, fēng qì guǎng mò, mín sú qiáng gěng shàng qì, zhòng rán nuò, gǎn zhàn dòu. zì hàn táng yǐ shuǐ lì jī gǔ shí biān bīng, xìng zhōu yǒu hàn táng èr qú, gān liáng yì gè yǒu guàn gài, tǔ jìng suī xiǎo, néng yǐ fù qiáng, dì shì rán yě.
其地初有夏、绥、银、宥、灵、盐等州,其后遂取武威、张掖、酒泉、敦煌郡地,南界横山,东距西河,土宜三种,善水草,宜畜牧,所谓凉州畜牧甲天下者是也。土坚腴,水清冽,风气广莫,民俗强梗尚气,重然诺,敢战斗。自汉、唐以水利积谷食边兵,兴州有汉、唐二渠,甘、凉亦各有灌溉,土境虽小,能以富强,地势然也。
wǔ dài zhī jì, cháo xìng xī tì, zhì dù lǐ yuè, dàng wèi huī jìn, táng jié dù shǐ yǒu gǔ chuī, gù xià guó shēng yuè qīng lì dùn cuò, yóu yǒu gǔ chuī zhī yí yīn yān. rán néng chóng shàng rú shù, zūn kǒng zǐ yǐ dì hào, qí wén zhāng cí mìng yǒu kě guān zhě. lì guó èr bǎi yú nián, kàng héng liáo jīn sòng sān guó, miǎn xiāng wú cháng, shì sān guó zhī shì qiáng ruò yǐ wéi yì tóng yān. gù jìn dài xué zhě jì xī běi dì lǐ, wǎng wǎng jiē yì duó yán zhī. shèng shén yǒu zuò, tiān xià huì yú yī, yì dào wǎng lái shì wéi dōng xī zhōu yǐ.
五代之际,朝兴夕替,制度礼乐,荡为灰烬,唐节度使有鼓吹,故夏国声乐清厉顿挫,犹有鼓吹之遗音焉。然能崇尚儒术,尊孔子以帝号,其文章辞命有可观者。立国二百余年,抗衡辽、金、宋三国,偭乡无常,视三国之势强弱以为异同焉。故近代学者记西北地理,往往皆臆度言之。圣神有作,天下会于一,驿道往来视为东西州矣。