zhàng yuē fú lǎo, jì kě bù lǚ jiè lì, qiě shǐ shǒu zú xiāng gù, xíng bù jí zào. qí zhǎng xū gāo guò yú tóu yī chǐ xǔ, zé chū rù mén hù, bǐ yǒu zhì ài, kě yǐ liú xīn jiǎn diǎn. suī shì shǎo biàn, xún zǐ yuē: biàn zhě, bù biàn zhī biàn yě, gǔ rén zhì zuò, gài yǒu shēn yì zài.
杖曰「扶老」,既可步履借力,且使手足相顧,行不急躁。其長須高過於頭一尺許,則出入門戶,俾有窒礙,可以留心檢點。雖似少便,《荀子》曰:「便者,不便之便也」,古人製作,蓋有深意在。
jì wáng zhì yuē: wǔ shí zhàng yú jiā, liù shí zhàng yú xiāng, qī shí zhàng yú guó, bā shí zhàng yú cháo. lǐ suǒ cháng yòng, yòng zhī kě yě, wú qiáng zuò shǎo zhuàng, qì zhì fú wèn.
《記·王制》曰:「五十杖於家,六十杖於鄉,七十杖於國,八十杖於朝。」禮所常用,用之可也,毋強作少壯,棄置弗問。
zhàng yòng zhú, qǔ qí qīng ér yì jǔ, gù fú zhàng bì yuē fú qióng, yì yuē fú qióng, chǎn shǔ zhī qióng zhōu. gēn yǒu sān qí wèi yì, yòu jié gāo rú hè xī zhě, chū shǔ zhī xù zhōu, wèi qióng zhú. zhú lèi bù yī, zhì hòu shǐ jiān, nǎi dāng yú yòng. téng yì kě wèi zhàng, chǎn liǎng guǎng zhě jiā. yǒu wèi téng bù jí zhú, qí zhì jiào zhòng yǒu wèi zhú yì bù jí téng, nián jiǔ zé cuì ér yì zhé. wù wú quán yòng, dà dǐ rú shì.
杖用竹,取其輕而易舉,故扶杖必曰「扶邛」,亦曰「扶筇」,產蜀之邛州。根有三岐為異,又節高如鶴膝者,出蜀之敘州,為筇竹。竹類不一,質厚始堅,乃當於用。藤亦可為杖,產兩廣者佳。有謂藤不及竹,其質較重;有謂竹亦不及藤,年久則脆而易折。物無全用,大抵如是。
zhōu lǐ: yī qí shì zhǎng wáng zhī chǐ zhàng, wèi cì lǎo zhě zhàng yě hòu hàn shū mín nián qī shí shòu zhàng, qí duān yǐ jiū niǎo wèi shì. jiū zhě, bù yē zhī niǎo yě. yù lǎo rén yǐn shí bù yē, jí zhù gěng zhù yē zhī yì. cháng jiàn jiù tóng jiū, zhū cuì làn bān, de shì hàn shí zhàng tóu wù. gài yǐ tóng wèi zhī, qiè yì zuó yǐ yù, diāo yǐ xiāng, jù kě, fēi dìng yòng tóng yě. zhàng zhī xià, xū yǐ tóng xiāng, fāng nài yòng, duǎn zé xiāng lìng zhǎng èr sān cùn yì kě. xià bì wēi ruì, zháo dì bù huá.
《周禮》:伊耆氏掌王之齒杖,謂「賜老者杖」也;《後漢書》「民年七十授杖」,其端以鳩鳥為飾。鳩者,不噎之鳥也。欲老人飲食不噎,即祝哽祝噎之意。嘗見舊銅鳩,朱翠爛斑,的是漢時杖頭物。蓋以銅為之,竊意琢以玉,雕以香,俱可,非定用銅也。杖之下,須以銅鑲,方耐用,短則鑲令長二三寸亦可。下必微銳,着地不滑。
jìn shí duō yòng duǎn zhàng, fēi zhàng yě. qí zhǎng yǔ yāo qí, shàng shī héng gān sì wǔ cùn, yǐ shǐ shǒu zhí, míng yuē guǎi. qǔ méi zhè tiáo, lǎo ér jiān zhì, tiān rán yǒu qí, chū kě zhí zhě wèi jiā. shǎo zhuàng jù xié yǐ yóu shān, jí xíng yuǎn dào, pō jiè qí lì. ruò lǎo nián huò sàn bù kuàng yě, huò xián lì tíng chú, ǒu yī xié zhī. rán héng qíng xǐ biàn yì ér yàn wěi qū, wǎng wǎng yòng guǎi bù yòng zhàng, zhì zuò zhī běn yì, kǒng jiàn jiù yān yě.
近時多用短杖,非杖也。其長與腰齊,上施橫杆四五寸,以使手執,名曰「拐」。取梅柘條,老而堅緻,天然有歧,出可執者為佳。少壯俱攜以游山,及行遠道,頗借其力。若老年或散步曠野,或閒立庭除,偶一攜之。然恆情喜便易而厭委曲,往往用拐不用杖,製作之本意,恐漸就湮也。
zhàng tóu xià kě xuán bèi yòng wù, rú ruǎn xiū yǐ qián guà zhàng, suǒ wèi zhàng tóu qián shì yě. qí shì yǐ tóng quān dīng yú zhàng tóu xià, xiāng qù yuē wǔ liù cùn, wù jí fù yú quān. yǒu yǐ xiǎo píng chā shí huā, wèi zhàng tóu píng. bào piáo zǐ yuē: zhàng xuán hú lú, kě zhù dān yào. yòu wǔ yuè tú: rù shān kě pì xiāo mèi.
杖頭下可懸備用物,如阮修以錢掛杖,所謂「杖頭錢」是也。其式以銅圈釘於杖頭下,相去約五六寸,物即縛於圈。有以小瓶插時花,為「杖頭瓶」。《抱朴子》曰:杖懸葫蘆,可貯丹藥。又《五嶽圖》:入山可辟魈魅。
zhàng yǒu míng, suǒ yǐ yù quàn jiè zhī yì, gǔ rén héng yǒu zhī. yǔ cháng zì míng qí zhú zhàng yuē: zuǒ zhī zuǒ zhī, wú zhēng xiān, xíng qù zì dào xī, mǒu shuǐ mǒu shān. suǒ wèi zuǒ zhī zhě, fú zhàng dāng yòng zuǒ shǒu, zé yòu jiǎo xiān xiàng qián, zhàng yǔ zuǒ jiǎo suí qí hòu, bù lǚ fāng wèi wěn shùn, fú guǎi yì rán. yǔ jìn dé qióng zhú zhàng, jié wèi guǎi, gēn yǒu sān qí, qù qí yī, tiān rán biàn yú shǒu zhí, qià dāng qióng zhú zhī yòng, huò bù yǔ xuē yuán fāng zhú tóng jī yě. qǔ yì lǚ guà jiǔ èr zhī yáo cí, juān yú shàng yuē: lǚ dào tǎn tǎn, yōu rén zhēn jí.
杖有銘,所以寓勸戒之意,古人恆有之。予嘗自銘其竹杖曰:「左之左之,毋爭先,行去自到兮,某水某山。」所謂「左之」者,扶杖當用左手,則右腳先向前,杖與左腳隨其後,步履方為穩順,扶拐亦然。予近得邛竹杖,截為拐,根有三歧,去其一,天然便於手執,恰當邛竹之用,或不與削圓方竹同譏也。取《易》「履」卦《九二》之爻辭,鐫於上曰:「履道坦坦,幽人貞吉。」