shān yào zhōu jīng yàn fāng:" zhì jiǔ xiè, nuò mǐ shuǐ jìn yī xiǔ, shān yào chǎo shú, jiā shā táng hú jiāo zhǔ." àn jiān bǔ shèn jīng, gù cháng wèi. qí zi shēng yè jiān, dà rú líng, rù zhōu gèng jiā. dù lán xiāng chuán yún:" shí zhī pì wù lù."
山药粥(《经验方》:“治久泄,糯米水浸一宿,山药炒熟,加沙糖胡椒煮。”按兼补肾精,固肠胃。其子生叶间,大如铃,入粥更佳。《杜兰香传》云:“食之辟雾露。”)
bái fú líng zhōu zhí zhǐ fāng:" zhì xīn xū mèng xiè bái zhuó." yòu gāng mù fāng:" zhǔ qīng shàng shí xià." yòu cǎi zhēn jí:" zhì yù shuì bù dé shuì." àn shǐ jì guī cè chuán:" míng' fú líng'," wèi sōng zhī shén líng suǒ fú yě. jiān ān shén shèn shī yì pí.
白茯苓粥(《直指方》:“治心虚、梦泄、白浊。”又《纲目方》:“主清上实下。”又《采珍集》:“治欲睡不得睡。”按《史记·龟策传》:“名'伏灵’,”谓松之神灵所伏也。兼安神渗湿益脾。)
chì xiǎo dòu zhōu rì yòng jǔ yào:" xiāo shuǐ zhǒng." yòu gāng mù fāng:" lì xiǎo biàn, zhì jiǎo qì, bì xié lì." àn jiān zhì xiāo kě, zhǐ xiè lì fù zhàng tǔ nì. fú shí jīng yún:" dōng zhì rì shí chì xiǎo dòu zhōu, kě yàn yì guǐ." jí bì xié lì zhī yì.
赤小豆粥(《日用举要》:“消水肿。”又《纲目》方:“利小便,治脚气,辟邪厉。”按兼治消渴,止泄痢、腹胀、吐逆。《服食经》云:“冬至日食赤小豆粥,可厌疫鬼。”即辟邪厉之意。)
cán dòu zhōu shān jū qīng gòng:" kuài wèi hé pí." àn jiān lì cáng fǔ, běn jīng bù zài. wàn biǎo jī shàn táng fāng:" yǒu wù tūn zhēn, cán dòu tóng jiǔ cài shí, zhēn zì dà biàn chū." lì cáng fǔ kě yàn. zhǔ zhōu yí dài lù cǎi nèn zhě, qù pí yòng, pí wèi sè.
蚕豆粥(《山居清供》:“快胃和脾。”按兼利藏府,本经不载。《万表积善堂方》:“有误吞针,蚕豆同韭菜食,针自大便出。”利藏府可验。煮粥宜带露采嫩者,去皮用,皮味涩。)
tiān huā fěn zhōu qiān jīn yuè lìng:" zhì xiāo kě." àn jí" guā lóu gēn". pào zhì lùn yuē:" yuán zhě wèi' guā', zhǎng zhě wèi' lóu', gēn zé yī yě." shuǐ mó chéng fěn rù zhōu, chú fán rè, bǔ xū ān zhōng, liáo rè kuáng shí jí, rùn fèi jiàng huǒ zhǐ sòu, yí xū rè rén.
天花粉粥(《千金月令》:“治消渴。”按即“栝楼根”。《炮炙论》曰:“圆者为'栝’,长者为'楼’,根则一也。”水磨澄粉入粥,除烦热,补虚安中,疗热狂时疾,润肺、降火、止嗽,宜虚热人。)
miàn zhōu wài tái mì yào:" zhì hán lì bái xiè, mài miàn chǎo huáng, tóng mǐ zhǔ." àn jiān qiáng qì lì, bǔ bù zú, zhù wǔ cáng. gāng mù yuē:" běi miàn xìng píng, shí zhī bù kě nán miàn xìng rè, shí zhī fā kě." suí dì qì ér yì yě, fàn shū míng" jiā shī cuò".
面粥(《外台秘要》:“治寒痢、白泻,麦面炒黄,同米煮。”按兼强气力,补不足,助五藏。《纲目》曰:“北面性平,食之不渴;南面性热,食之发渴。”随地气而异也,梵书名“迦师错”。)
fǔ jiāng zhōu cí shān cān rù: fǔ jiāng jí wèi diǎn chéng fǔ zhě, zhū dòu kě zhì, yòng bái dòu jū duō. rùn fèi xiāo zhàng mǎn, xià dà cháng zhuó qì, lì xiǎo biàn, shǔ yuè rù rén hàn yǒu dú. běi fāng hū wèi" tián jiāng zhōu", jiě méi dú, qīng chén yǒu jiān tiāo yù yú shì.
腐浆粥(《慈山参入》:腐浆即未点成腐者,诸豆可制,用白豆居多。润肺、消胀满,下大肠浊气,利小便,暑月入人汗有毒。北方呼为“甜浆粥”,解煤毒,清晨有肩挑鬻于市。)
lóng yǎn ròu zhōu cí shān cān rù. kāi wèi yuè pí, yǎng xīn yì zhì, tōng shén míng, ān wǔ cáng, qí xiào shén dà. běn cǎo yǎn yì yuē:" cǐ zhuān wèi guǒ, wèi jiàn rù yào." fēi yǐ. míng yī bié lù yún:" zhì xié qì, chú gǔ dú, jiǔ fú qiáng hún qīng shēn bù lǎo."
龙眼肉粥(慈山参入。开胃悦脾,养心益智,通神明,安五藏,其效甚大。《本草衍义》曰:“此专为果,未见入药。”非矣。《名医别录》云:“治邪气,除蛊毒,久服强魂轻身不老。”)
dà zǎo zhōu cí shān cān rù: àn dào jiā fāng yào:" zǎo wèi jiā ěr, pí lì ròu bǔ." qù pí yòng, yǎng pí qì, píng wèi qì, rùn fèi zhǐ sòu, bǔ wǔ cáng, hé bǎi yào. zǎo lèi bù yī, qīng zhōu hēi dà zǎo liáng, nán zǎo wèi báo wēi suān, wù yòng.
大枣粥(《慈山参入》:按《道家方药》:“枣为佳饵,皮利肉补。”去皮用,养脾气,平胃气,润肺止嗽,补五藏,和百药。枣类不一,青州黑大枣良,南枣味薄微酸,勿用。)
zhè jiāng zhōu cǎi zhēn jí:" zhì ké sòu xū rè, kǒu gān shé zào." àn jiān zhù pí qì, lì dà xiǎo cháng, chú fán rè, jiě jiǔ dú. yǒu qīng zǐ èr zhǒng, qīng zhě shèng. zhà wèi jiāng, jiā rù zhōu, rú jīng huǒ fèi, shī qí běn xìng, yǔ táng shuāng hé yì.
蔗浆粥(《采珍集》:“治咳嗽虚热,口干舌燥。”按兼助脾气,利大小肠,除烦热,解酒毒。有青、紫二种,青者胜。榨为浆,加入粥,如经火沸,失其本性,与糖霜何异。)
shì bǐng zhōu shí liáo běn cǎo:" zhì qiū lì." yòu shèng jì fāng:" zhì bí zhì bù tōng." àn jiān jiàn pí sè cháng, zhǐ xuè zhǐ sòu, liáo zhì. rì gàn wèi bái shì, huǒ gàn wèi wū shì, yí yòng bái zhě. gàn shì qù pí nà wèng zhōng, dài shēng bái shuāng, yǐ shuāng rù zhōu yóu jiā.
柿饼粥(《食疗本草》:“治秋痢。”又《圣济方》:“治鼻窒不通。”按兼健脾涩肠,止血止嗽,疗痔。日干为白柿,火干为乌柿,宜用白者。干柿去皮纳瓮中,待生白霜,以霜入粥尤佳。)
zhǐ jǔ zhōu cí shān cān rù: àn sú míng" jī jù zi", xíng juǎn qū rú shān hú, wèi gān rú zǎo. gǔ jīn zhù:" míng' shù mì'", chú fán qīng rè, yóu jiě jiǔ dú, zuì hòu cì zǎo kōng fù shí cǐ zhōu pō yí. lǎo zhī nèn yè, jiān zhī bèi tián, yì jiě fán kě.
枳椇粥(《慈山参入》:按俗名“鸡距子”,形卷曲如珊瑚,味甘如枣。《古今注》:“名'树蜜’”,除烦清热,尤解酒毒,醉后次早空腹食此粥颇宜。老枝嫩叶,煎汁倍甜,亦解烦渴。)
gǒu qǐ zǐ zhōu gāng mù fāng:" bǔ jīng xuè, yì shèn qì." àn jiān jiě kě chú fēng, míng mù ān shén. yàn yún" qù jiā qiān lǐ, wù shí gǒu qǐ." wèi néng qiáng shèng yáng qì yě. běn cǎo yǎn yì yuē:" zi wēi hán, jīn rén duō yòng wèi bǔ shèn yào." wèi kǎo jīng yì.
枸杞子粥(《纲目》方:“补精血,益肾气。”按兼解渴除风,明目安神。谚云“去家千里,勿食枸杞。”谓能强盛阳气也。《本草衍义》曰:“子微寒,今人多用为补肾药。”未考经意。)
mù ěr zhōu guǐ yí fāng:" zhì zhì, àn sāng huái chǔ yú liǔ, wèi wǔ mù ěr." shén nóng běn cǎo jīng yún:" yì qì bù jī, qīng shēn qiáng zhì." dàn zhū mù jiē shēng ěr, liáng dú yì suí mù xìng. zhǔ zhōu shí, jiān zhì cháng hóng, zhǔ bì jí làn, wèi dàn ér qīng.
木耳粥(《鬼遗方》:“治痔,按桑、槐、楮、榆、柳,为五木耳。”《神农本草经》云:“益气不饥,轻身强志。”但诸木皆生耳,良毒亦随木性。煮粥食,兼治肠红,煮必极烂,味淡而清。)
xiǎo mài zhōu shí yī xīn jìng:" zhì xiāo kě." àn jiān lì xiǎo biàn, yǎng gān qì, yǎng xīn qì, zhǐ hàn. běn cǎo shí yí yuē:" mài liáng miàn wēn, fū lěng miàn rè, bèi sì shí zhī qì, yòng yǐ zhì rè." wù lìng pí chāi, chāi zé xìng rè, xū xiān zhǔ zhī, qù mài jiā mǐ.
小麦粥(《食医心镜》:“治消渴。”按兼利小便,养肝气,养心气,止汗。《本草拾遗》曰:“麦凉面温,麸冷面热,备四时之气,用以治热。”勿令皮拆,拆则性热,须先煮汁,去麦加米。)
líng zhōu gāng mù fāng:" yì cháng wèi, jiě nèi rè." àn shí liáo běn cǎo yuē:" líng bù zhì bìng, xiǎo yǒu bǔ yì." zhǒng bù yī lèi, yǒu yě líng shēng bēi táng zhōng, ké yìng ér xiǎo, pù gàn zhǔ zhōu, xiāng qì jiào shèng. zuǒ zhuàn" qū dào shì jì", jí cǐ wù.
菱粥(《纲目》方:“益肠胃,解内热。”按《食疗本草》曰:“菱不治病,小有补益。”种不一类,有野菱生陂塘中,壳硬而小,曝干煮粥,香气较胜。《左传》“屈到嗜芰”,即此物。)
dàn zhú yè zhōu cí shān cān rù. àn chūn shēng miáo, xì jīng lǜ yè shì zhú, huā bì sè, bàn rú dié chì. chú fán rè, lì xiǎo biàn, qīng xīn. gāng mù yuē:" dàn zhú yè jiān tāng zhǔ fàn, shí zhī néng pì shǔ." zhǔ fàn hé ruò zhǔ zhōu? yóu tuǒ.
淡竹叶粥(慈山参入。按春生苗,细茎绿叶似竹,花碧色,瓣如蝶翅。除烦热,利小便,清心。《纲目》曰:“淡竹叶煎汤煮饭,食之能辟暑。”煮饭曷若煮粥?尤妥。)
bèi mǔ zhōu zī shēng lù:" huà tán zhǐ sòu zhǐ xuè, yán rù zhōu." àn jiān zhì hóu bì mù xuàn, jí kāi yù, dú kē zhě yǒu dú. shī yún:" yán cǎi qí méng." méng běn zuò" méng". ěr yǎ:" méng m ng yī zhǒng zhōng yào cǎo, jí" bèi mǔ"., bèi mǔ yě." shī běn bù dé zhì ér zuò, gù yuē" cǎi méng", wèi zhì yù yě.
贝母粥(《资生录》:“化痰、止嗽、止血,研入粥。”按兼治喉痹目眩,及开郁,独颗者有毒。《诗》云:“言采其虻。”虻本作“莔”。《尔雅》:“莔[méng一种中药草,即“贝母”。],贝母也。”《诗》本不得志而作,故曰“采虻”,为治郁也。)
zhú yè zhōu fèng qīn yǎng lǎo shū:" zhì nèi rè mù chì tóu tòng, jiā shí gāo tóng zhǔ, zài jiā shā táng." cǐ jí zhòng jǐng" zhú yè shí gāo tāng" zhī yì. àn jiān liáo shí xié fā rè, huò dān yòng zhú yè zhǔ zhōu, yì néng jiě kě chú fán.
竹叶粥(《奉亲养老书》:“治内热、目赤、头痛,加石膏同煮,再加沙糖。”此即仲景“竹叶石膏汤”之意。按兼疗时邪发热,或单用竹叶煮粥,亦能解渴除烦。)
zhú lì zhōu shí liáo běn cǎo:" zhì rè fēng." yòu shòu shì qīng biān:" zhì tán huǒ." àn jiān zhì kǒu chuāng mù tòng xiāo kě. jí tán zài jīng luò sì zhī, fēi cǐ bù dá, zhōu shú hòu jiā rù. běn cǎo bǔ yí yuē:" zhú lì qīng tán, fēi zhù jiāng zhī bù néng xíng."
竹沥粥(《食疗本草》:“治热风。”又《寿世青编》:“治痰火。”按兼治口疮、目痛、消渴。及痰在经络四肢,非此不达,粥熟后加入。《本草补遗》曰:“竹沥清痰,非助姜汁不能行。”)
niú rǔ zhōu qiān jīn yì:" bái shí yīng hēi dòu sì niú, qǔ rǔ zuò zhōu, lìng rén féi jiàn." àn jiān jiàn pí chú dǎn huáng. běn cǎo shí yí yún:" shuǐ niú shèng huáng niú." yòu zhī má mó jiàng, chǎo miàn jiān chá jiā yán hé rù rǔ, běi fāng wèi zhī" miàn chá", yì lǎo rén.
牛乳粥(《千金翼》:“白石英、黑豆饲牛,取乳作粥,令人肥健。”按兼健脾、除疸黄。《本草拾遗》云:“水牛胜黄牛。”又芝麻磨酱,炒面煎茶加盐和入乳,北方谓之“面茶”,益老人。)
lù ròu zhōu cí shān cān rù. guān dōng yǒu fēng gān lù ròu tiáo, jiǔ wēi zhǔ, yán tǎo huì qiè zuò zhōu, jí xiāng měi. bǔ zhōng yì qì lì, qiáng wǔ cáng. shòu shì qīng biān yuē:" lù ròu bù bǔ, fǎn wěi rén yáng." àn bié lù zhǐ rōng néng wěi yáng, gài yīn yáng qì shàng shēng zhī gù.
鹿肉粥(慈山参入。关东有风干鹿肉条,酒微煮,研讨会切作粥,极香美。补中、益气力,强五藏。《寿世青编》曰:“鹿肉不补,反痿人阳。”按《别录》指茸能痿阳,盖因阳气上升之故。)
dàn cài zhōu xíng chú jì yào:" zhǐ xiè xiè, bǔ shèn." àn jiān zhì láo shāng, jīng xuè shuāi shǎo, tù xiě cháng míng yāo tòng, yòu zhì yǐng, yǔ hǎi zǎo tóng gōng. kān shí yào yàn yuē:" yǔ luó bo huò zǐ sū dōng guā, rù mǐ tóng zhǔ, zuì yì lǎo rén." zhuó yí yòng zhī.
淡菜粥(《行厨记要》:“止泄泻,补肾。”按兼治劳伤,精血衰少,吐血、肠鸣、腰痛,又治瘿,与海藻同功。《刊石药验》曰:“与萝卜或紫苏冬瓜,入米同煮,最益老人。”酌宜用之。)
jī zhī zhōu shí yī xīn jìng:" zhì kuáng jí, yòng bái xióng jī." yòu fèng qīn yǎng lǎo shū:" zhì jiǎo qì, yòng wū gǔ yǒu jī." àn jiān bǔ xū yǎng xuè. xùn wèi fēng wèi jī, fēng bìng jì shí. táo hóng jǐng zhēn gào yuē:" yǎng bái xióng jī kě bì xié, yě jī bù yì rén."
鸡汁粥(《食医心镜》:“治狂疾,用白雄鸡。”又《奉亲养老书》:“治脚气,用乌骨友鸡。”按兼补虚养血。巽为风为鸡,风病忌食。陶弘景《真诰》曰:“养白雄鸡可辟邪,野鸡不益人。”)
yā zhī zhōu shí yī xīn jìng:" zhì shuǐ bìng chuí sǐ, qīng tóu yā hé wǔ wèi zhǔ zhōu." àn jiān bǔ xū chú rè, lì shuǐ dào, zhǐ rè lì. qín jīng yuē:" bái zhě liáng, hēi zhě dú lǎo zhě liáng, nèn zhě dú." yě yā yóu yì bìng rén, jì tóng hú táo mù ěr dòu chǐ shí.
鸭汁粥(《食医心镜》:“治水病垂死,青头鸭和五味煮粥。”按兼补虚除热,利水道,止热痢。《禽经》曰:“白者良,黑者毒;老者良,嫩者毒。”野鸭尤益病人,忌同胡桃木耳豆豉食。)
hǎi shēn zhōu xíng chú jì yào:" zhì wěi, wēn xià yuán." àn zī shèn bǔ yīn. nán mǐn jì wén yán bǔ qǔ fǎ: lìng nǚ rén luǒ tǐ rù shuǐ, jí zhēng zhú ér lái. qí xìng yín yě. sè hēi rù shèn, yì cóng qí lèi. xiān zhǔ liào xì qiē rù mǐ, jiā wǔ wèi.
海参粥(《行厨记要》:“治痿,温下元。”按滋肾补阴。《南闽记闻》言捕取法:令女人裸体入水,即争逐而来。其性淫也。色黑入肾,亦从其类。先煮料细切入米,加五味。)
bái xiǎng zhōu zūn shēng bā jiān:" kāi wèi yuè pí." àn jiān xiāo shí zhǐ bào lì fù zhàng. ěr yǎ yì yuē:" zhū yú gàn zhě jiē wèi xiǎng, bù jí shí shǒu yú, gù dú de bái míng." wú dì zhì yuē:" xiǎng zì cóng měi xià yú, cóng xiǎng zhě fēi." zhǔ zhōu jiā jiāng shì.
白鲞粥(《遵生八笺》:“开胃悦脾。”按兼消食、止暴痢、腹胀。《尔雅翼》曰:“诸鱼干者皆为鲞,不及石首鱼,故独得白名。”《吴地志》曰:“鲞字从美下鱼,从鲞者非。”煮粥加姜豉。)