huò wèn yuē: xián zhě háng dào, dé zūn guān hòu lù yǐ hé xīn wèi nìng, yǐ qǔ fù guì? yuē: nìng rén zhī háng dào kě yǐ dé fù guì, bì yǐ nìng qǔ jué lù zhě, bù néng jìn yù yě zhī lì gēng kě yǐ dé gǔ, miǎn mào kě yǐ dé huò, rán ér bì dào qiè, qíng yù bù néng jìn zhě yě. yǐ lǐ jìn tuì yě, rén mò zhī guì, rán ér wéi lǐ zhě zhòng, zūn yì zhě xī, xīn qíng tān yù, zhì lǜ luàn nì yě. fū nìng yǔ xián zhě tóng cái, nìng yǐ qíng zì bài tōu dào yǔ tián shāng tóng zhī, tōu dào yǐ yù zì hé yě.
或問曰:「賢者行道,得尊官厚祿;矣何心為佞,以取富貴?」曰:佞人知行道可以得富貴,必以佞取爵祿者,不能禁慾也;知力耕可以得谷,勉貿可以得貨,然而必盜竊,情慾不能禁者也。以禮進退也,人莫之貴,然而違禮者眾,尊義者希,心情貪慾,志慮亂溺也。夫佞與賢者同材,佞以情自敗;偷盜與田商同知,偷盜以欲自劾也。
wèn yuē: nìng yǔ xián zhě tóng cái, cái xíng yí jūn, ér nìng rén hé wèi dú yǐ qíng zì bài? yuē: fù guì jiē rén suǒ yù yě, suī yǒu jūn zǐ zhī xíng, yóu yǒu jī kě zhī qíng. jūn zǐ zé yǐ lǐ fáng qíng, yǐ yì gē yù, gù dé xún dào, xún dào zé wú huò xiǎo rén zòng tān lì zhī yù, yú lǐ fàn yì, gù jìn dé gǒu nìng, gǒu nìng zé yǒu zuì. fū xián zhě, jūn zǐ yě nìng rén, xiǎo rén yě. jūn zǐ yǔ xiǎo rén běn shū cāo yì xíng, qǔ shě bù tóng.
問曰:「佞與賢者同材,材行宜鈞,而佞人曷為獨以情自敗?」曰:富貴皆人所欲也,雖有君子之行,猶有饑渴之情。君子則以禮防情,以義割欲,故得循道,循道則無禍;小人縱貪利之欲,逾禮犯義,故進得苟佞,苟佞則有罪。夫賢者,君子也;佞人,小人也。君子與小人本殊操異行,取捨不同。
wèn yuē: nìng yǔ chán zhě tóng dào hū? yǒu yǐ yì hū? yuē: chán yǔ nìng, jù xiǎo rén yě, tóng dào yì cái, jù yǐ jí dù wèi xìng, ér shī xíng fā dòng zhī yì. chán yǐ kǒu hài rén, nìng yǐ shì wēi rén chán rén yǐ zhí dào bù wéi, nìng rén yī wéi nì duān chán rén wú zhà lǜ, nìng rén yǒu shù shù. gù rén jūn jiē néng yuǎn chán qīn rén, mò néng zhī xián bié nìng. nán yuē: rén jūn jiē néng yuǎn chán qīn rén, ér mò néng zhī xián bié nìng, rán zé nìng rén yì bù kě zhī hū? yuē: nìng kě zhī, rén jūn bù néng zhī. yōng yōng zhī jūn, bù néng zhī xián, bù néng zhī xián, bù néng zhī nìng. wéi shèng xián zhī rén, yǐ jiǔ dé jiǎn qí xíng, yǐ shì xiào kǎo qí yán. xíng bù hé yú jiǔ dé, yán bù yàn yú shì xiào, rén fēi xián zé nìng yǐ. fū zhī nìng yǐ zhī xián, zhī xián yǐ zhī nìng, zhī xián zé xián zhì zì jué, zhī xián zé jiān nìng zì dé. xián nìng yì xíng, kǎo zhī yī yàn qíng xīn bù tóng, guān zhī yī shí.
問曰:「佞與讒者同道乎?有以異乎?」曰:讒與佞,俱小人也,同道異材,俱以嫉妒為性,而施行發動之異。讒以口害人,佞以事危人;讒人以直道不違,佞人依違匿端;讒人無詐慮,佞人有術數。故人君皆能遠讒親仁,莫能知賢別佞。難曰:「人君皆能遠讒親仁,而莫能知賢別佞,然則佞人意不可知乎?」曰:佞可知,人君不能知。庸庸之君,不能知賢,不能知賢,不能知佞。唯聖賢之人,以九德檢其行,以事效考其言。行不合於九德,言不驗於事效,人非賢則佞矣。夫知佞以知賢,知賢以知佞,知賢則賢智自覺,知賢則奸佞自得。賢佞異行,考之一驗;情心不同,觀之一實。
wèn yuē: jiǔ dé zhī fǎ, zhāng shè jiǔ yǐ, guān dú zhī zhě, mò bù xiǎo jiàn, dòu hú zhī liàng duō shǎo, quán héng zhī xiàn qīng zhòng yě. rán ér jū guó yǒu tǔ zhī jūn, hé wèi cháng yǒu xié nìng zhī chén yǔ cháng yǒu qī huò zhī huàn? yuē: wú huàn dòu hú guò, suǒ liàng fēi qí gǔ bù huàn wú quán héng, suǒ quán fēi qí wù gù yě. zài rén jūn wèi zhě, jiē zhī jiǔ dé zhī kě yǐ jiǎn xíng, shì xiào kě yǐ zhī qíng, rán ér huò luàn bù néng jiàn zhě, zé míng bù chá zhī gù yě. rén yǒu bù néng xíng, xíng wú bù kě jiǎn rén yǒu bù néng kǎo, qíng wú bù kě zhī.
問曰:「九德之法,張設久矣,觀讀之者,莫不曉見,斗斛之量多少,權衡之縣輕重也。然而居國有土之君,曷為常有邪佞之臣與常有欺惑之患?」〔曰〕:無患斗斛過,所量非其谷;不患無銓衡,所銓非其物故也。在人君位者,皆知九德之可以檢行,事效可以知情,然而惑亂不能見者,則明不察之故也。人有不能行,行無不可檢;人有不能考,情無不可知。
wèn yuē: xíng bù hé yú jiǔ dé, xiào bù jiǎn yú kǎo gōng, jìn jìn fēi xián, fēi xián zé nìng. fū yōng yōng zhī cái, wú gāo zhī zhī bù néng jí xián. xián gōng bù xiào, xián xíng bù yīng, kě wèi nìng hū? yuē: cái yǒu bù xiāng jí, xíng yǒu bù xiāng zhuī, gōng yǒu bù xiāng xí. ruò zhī wú xiāng xí, rén cái xiāng shén bǎi, qǔ shě yí tóng. xián nìng shū xíng, shì shì fēi fēi. shí míng jù lì, ér xiào yǒu chéng bài, shì fēi zhī yán jù dāng, gōng yǒu zhèng xié. yán hé xíng wéi, míng shèng xíng fèi.
問曰:「行不合於九德,效不檢於考功,進近非賢,非賢則佞。夫庸庸之材,無高之知不能及賢。賢功不效,賢行不應,可謂佞乎?」曰:材有不相及,行有不相追,功有不相襲。若知無相襲,人材相什百,取捨宜同。賢佞殊行,是是非非。實名俱立,而效有成敗,是非之言俱當,功有正邪。言合行違,名盛行廢。
wèn yuē: xíng hé jiǔ dé zé xián, bù hé zé nìng. shì rén cāo xíng zhě kě jǐn wèi nìng hū? yuē: zhū fēi jiē è, è zhōng zhī nì zhě, wèi zhī wú dào è zhōng zhī qiǎo zhě, wèi zhī nìng rén. shèng wáng xíng xiàn, nìng zài è zhōng shèng wáng shǎng quàn, xián zài shàn zhōng. chún jié zhī xián, shàn zhōng shū gāo, xián zhōng zhī shèng yě. è zhōng dà nìng, è zhōng zhī xióng yě. gù yuē: guān xián yóu shàn, chá nìng yóu è. shàn è dìng chéng, xián nìng xíng yǐ.
問曰:「行合九德則賢,不合則佞。世人操行者可盡謂佞乎?」曰:諸非皆惡,惡中之逆者,謂之無道;惡中之巧者,謂之佞人。聖王刑憲,佞在惡中;聖王賞勸,賢在善中。純潔之賢,善中殊高,賢中之聖也。〔惡〕中大佞,惡中之雄也。故曰:觀賢由善,察佞由惡。善惡定成,賢佞形矣。
wèn yuē: cōng míng yǒu bì sāi, tuī xíng yǒu miù wù, jīn yǐ shì zhě wèi xián, fēi zhě wèi nìng, dài bù dé xián zhī shí hū? yuē: cōng míng bì sāi, tuī xíng miù wù, rén zhī suǒ qiàn yě. gù yuē: xíng gù wú xiǎo, yòu guò wú dà. shèng jūn yuán xīn shěng yì, gù zhū gù shì wù. gù zéi jiā zēng, guò wù jiǎn sǔn, yī yù lì suǒ néng dìng yě, xián zhě jiàn zhī bù yí yǐ.
問曰:「聰明有蔽塞,推行有謬誤,今以是者為賢,非者為佞,殆不得賢之實乎?」曰:聰明蔽塞,推行謬誤,人之所歉也。故曰:刑故無小,宥過無大。聖君原心省意,故誅故貰誤。故賊加增,過誤減損,一獄吏所能定也,賢者見之不疑矣。
wèn yuē: yán xíng wú gōng xiào, kě wèi nìng hū? yuē: sū qín yuē liù guó wèi cóng, qiáng qín bù gǎn kuī bīng yú guān wài. zhāng yí wèi héng, liù guó bù gǎn tóng gōng yú guān nèi. liù guó yuē cóng, zé qín wèi ér liù guó qiáng sān qín chēng héng, zé qín qiáng ér tiān xià ruò. gōng zhe xiào míng, zài jì zhú bó, suī xián hé yǐ jiā zhī? tài shǐ gōng xù yán zhòng xián, yí qín yǒu piān, wú jí è zhī wén, gōng jūn míng dí, bù yì yú xián. fū gōng zhī bù kě yǐ xiào xián, yóu míng zhī bù kě shí yě. yí qín, pái nán zhī rén yě, chù rǎo rǎng zhī shì, xíng chuǎi mó zhī shù. dāng cǐ zhī shí, jì qì bù néng yǔ zhī zhēng jì, yǔ gāo táo bù néng yǔ zhī bǐ xiào. ruò fú yīn yáng diào hé, fēng yǔ shí shì, wǔ gǔ fēng shú, dào zéi shuāi xī, rén jǔ lián ràng, jiā háng dào dé zhī gōng, mìng lù guì měi, shù shù suǒ zhì, fēi dào dé zhī suǒ chéng yě. tài shǐ gōng jì gōng, gù gāo lái sì, jì lù chéng zé zhe xiào míng yàn, lǎn zài gāo zhuō, yǐ yí qín gōng měi, gù liè qí zhuàng. yóu cǐ yán zhī, nìng rén yì néng yǐ quán shuō lì gōng wèi xiào. wú xiào, wèi kě wèi nìng yě. nán yuē: è zhōng lì gōng zhě wèi zhī nìng. néng wèi gōng zhě, cái gāo zhì míng. sī lǜ yuǎn zhě, bì bàng yì yī rén, luàn yú dà xián. gù jué nìng zhī piān yuē: rén zhǔ hǎo biàn, nìng rén yán lì rén zhǔ hǎo wén, nìng rén cí lì. xīn hé yì tóng, ǒu dāng rén zhǔ, shuō ér bù jiàn qí fēi, hé yǐ zhī qí wěi ér cì qí jiān hū? yuē: shì wèi yōng yōng zhī jūn yě, cái xià zhī hūn, bì huò bù jiàn. ruò dà xián zhī jūn, chá zhī shěn míng, ruò shì zǔ shàng pú, zhǐ zhǎng zhōng zhī lǐ, shù jú shàng zhī qí, zhāi yuán zhōng zhī mǎ. yú biē nì yuān, bǔ yú zhě zhī qí yuán qín shòu cáng shān, tián liè zhě jiàn qí mài. nìng rén yì xíng yú shì, shì bù néng jiàn, yōng yōng zhī zhǔ, wú gāo cái zhī rén yě. nán yuē: rén jūn hǎo biàn, nìng rén yán lì rén zhǔ hǎo wén, nìng rén cí lì. yán cāo hé tóng, hé yǐ jué zhī? yuē: wén wáng guān rén fǎ yuē: tuī qí wǎng xíng, yǐ kuí qí lái yán, tīng qí lái yán, yǐ shěng qí wǎng xíng, guān qí yáng yǐ kǎo qí yīn, chá qí nèi yǐ kuí qí wài. shì gù zhà shàn shè jié zhě kě zhī, shì wěi wú qíng zhě kě biàn, zhì chéng jū shàn zhě kě dé, hán zhōng shǒu jié zhě kě jiàn yě. rén zhī jiù xìng bù biàn, rén jūn hǎo biàn, nìng rén xué qiú hé yú shàng yě. rén zhī gù néng bù wén, rén jūn hǎo wén, nìng rén yì yù chēng shàng. shàng shē, jǐ lì fú shàng jiǎn, jǐ bù chì. jīn cāo yǔ gǔ shū, cháo xíng yǔ jiā bié. kǎo xiāng lǐ zhī jī, zhèng cháo tíng zhī xíng, chá gòng qīn zhī jié, míng shì jūn zhī cāo, wài nèi bù xiāng chēng, míng shí bù xiāng fù, jì huì fā jiàn jiān wèi jué lù yě.
問曰:「言行無功效,可謂佞乎?」〔曰〕:蘇秦約六國為從,強秦不敢窺兵於關外。張儀為橫,六國不敢同攻於關內。六國約從,則秦畏而六國強;三秦稱橫,則秦強而天下弱。功著效明,載紀竹帛,雖賢何以加之?太史公敘言眾賢,儀、秦有篇,無嫉惡之文,功鈞名敵,不異於賢。夫功之不可以效賢,猶名之不可實也。儀、秦,排難之人也,處擾攘之世,行揣摩之術。當此之時,稷、契不能與之爭計,禹、睾陶不能與之比效。若夫陰陽調和,風雨時適,五穀豐熟,盜賊衰息,人舉廉讓,家行道德之功,命祿貴美,術數所致,非道德之所成也。太史公記功,故高來祀,記錄成則著效明驗,攬載高卓,以儀、秦功美,故列其狀。由此言之,佞人亦能以權說立功為效。無效,未可為佞也。難曰:「惡中立功者謂之佞。能為功者,材高知明。思慮遠者,必傍義依仁,亂於大賢。故《覺佞》之篇曰:『人主好辨,佞人言利;人主好文,佞人辭麗。』心合意同,偶當人主,說而不見其非,何以知其偽而伺其奸乎?」曰:是謂庸庸之君也,材下知昬,蔽惑不見。〔若〕〔大〕賢之君,察之審明,若視俎上脯,指掌中之理,數局上之棋,摘轅中之馬。魚鱉匿淵,捕漁者知其源;禽獸藏山,畋獵者見其脈。佞人異行於世,世不能見,庸庸之主,無高材之人也。難曰:「人君好辨,佞人言利;人主好文,佞人辭麗。言操合同,何以覺之?」曰:《文王官人法》曰:推其往行,以揆其來言,聽其來言,以省其往行,觀其陽以考其陰,察其內以揆其外。是故詐善設節者可知,飾偽無情者可辨,質誠居善者可得,含忠守節者可見也。人之舊性不辨,人君好辨,佞人學求合於上也。人之故能不文,人君好文,佞人意欲稱上。上奢,己麗服;上儉,己不飭。今操與古殊,朝行與家別。考鄉里之跡,證朝庭之行,察共親之節,明事君之操,外內不相稱,名實不相副,際會發見、奸為覺露也。
wèn yuē: rén cāo xíng wú héng, quán shí zhì yí. xìn zhě qī rén, zhí zhě qū náo. quán biàn suǒ shè, qián hòu yì cāo, shì yǒu suǒ yīng, zuǒ yòu yì yǔ. rú shū suǒ zài, quán biàn fēi yī. jīn yǐ sù gù kǎo zhī, wú nǎi shī shí hū? yuē: xián zhě yǒu quán, nìng zhě yǒu quán. xián zhě zhī yǒu quán, hòu yǒu yīng. nìng rén zhī yǒu quán, yì fǎn jīng, hòu yǒu è. gù xián rén zhī quán, wèi shì wèi guó nìng rén zhī quán, wèi shēn wèi jiā. guān qí suǒ quán, xián nìng kě lùn. chá qí fā dòng, xié zhèng kě míng.
問曰:「人操行無恆,權時制宜。信者欺人,直者曲撓。權變所設,前後異操,事有所應,左右異語。儒書所載,權變非一。今以素故考之,毋乃失實乎?」 曰:賢者有權,佞者有權。賢者之有權,後有應。佞人之有權,亦反經,後有惡。故賢人之權,為事為國;佞人之權,為身為家。觀其所權,賢佞可論。察其發動,邪正可名。
wèn yuē: nìng rén hǎo huǐ rén, yǒu zhū? yuē: nìng rén bù huǐ rén. rú huǐ rén, shì chán rén yě. hé zé? nìng rén qiú lì, gù bù huǐ rén. gǒu lì yú jǐ, hé wèi huǐ zhī? gǒu bù lì yú jǐ, huǐ zhī wú yì. yǐ jì qiú biàn, yǐ shù qǔ lì, lì zé biàn dé. dù rén gòng shì, rán hòu wēi rén. qí wēi rén yě, fēi huǐ zhī ér qí hài rén yě, fēi pō zhī. yù ér wēi zhī, gù rén bù zhī hòu ér hài zhī, gù rén bù yí. shì gù nìng rén wēi ér bù yuàn hài rén, zhī bài ér bù chóu, yǐn qíng nì yì wèi zhī gōng yě. rú huǐ rén, rén yì huǐ zhī, zhòng bù qīn, shì bù fù yě, ān néng dé róng shì qǔ lì yú shàng?
問曰:「佞人好毀人,有諸?」曰:佞人不毀人。如毀人,是讒人也。何則?佞人求利,故不毀人。苟利於己,曷為毀之?苟不利於〔己〕,毀之無益。以計求便,以數取利,利則便得。妒人共事,然後危人。其危人也,非毀之;而其害人也,非泊之。譽而危之,故人不知;厚而害之,故人不疑。是故佞人危而不怨;害人,之敗而不仇,隱情匿意為之功也。如毀人,人亦毀之,眾不親,士不附也,安能得容世取利於上?
wèn yuē: nìng rén bù huǐ rén yú shì jiān, huǐ rén yú jiāng qián hū? yuē: nìng rén yǐ rén qī jiāng, bù huǐ rén yú jiāng. rán zé nìng rén nài hé? yuē: nìng rén huǐ rén, yù zhī wēi rén, ān zhī. huǐ wēi nài hé? jiǎ lìng jiǎ yǒu gāo xíng qí zhī, míng shēng xiǎn wén, jiāng kǒng rén jūn zhào wèn, fú ér shèng jǐ, yù gù fèi bù yán, cháng téng yù zhī. jiàn zhī zhě zhòng, jiāng yì yù yòng, wèn rén, rén bì bù duì yuē: jiǎ xián ér yí zhào yě. hé zé? jiǎ yì bù yù liú xiàn, qián wén qí yǔ yǐ, shēng wàng yù rù fǔ, zài jùn zé wàng yù rù zhōu. zhì gāo zé cāo yǔ rén yì, wàng yuǎn zé yì bù gù jìn. qū ér yòng zhī, qí xīn bù mǎn, bù zé wò bìng. jiàn ér mìng zhī zé shāng xián, bù zé sǔn wēi. gù rén jūn suǒ yǐ shī míng sǔn yù zhě, hǎo chén suǒ cháng chén yě. zì nài xià zhī, yòng zhī kě yě. zì dù bù néng xià zhī, yòng zhī bù biàn. fū yòng zhī bù liǎng xiāng yì, shě zhī bù liǎng xiāng sǔn. rén jūn wèi qí zhì, xìn nìng rén zhī yán, suì zhì bù yòng.
問曰:「佞人不毀人於世間,毀人於將前乎?」曰:佞人以人欺將,不毀人於將。「然則佞人奈何?」曰:佞人毀人,譽之;危人,安之。「毀危奈何?」 假令甲有高行奇知,名聲顯聞,將恐人君召問,扶而勝己,欲故廢不言,常騰譽之。薦之者眾,將議欲用,問人,人必不對曰:「甲賢而宜召也。何則?甲意不欲留縣,前聞其語矣,聲望欲入府,在郡則望欲入州。志高則操與人異,望遠則意不顧近。屈而用之,其心不滿,不則臥病。賤而命之則傷賢,不則損威。故人君所以失名損譽者,好臣所常臣也。自耐下之,用之可也。自度不能下之,用之不便。夫用之不兩相益,舍之不兩相損。」人君畏其志,信佞人之言,遂置不用。
wèn yuē: nìng rén zhí yǐ gāo cái hóng zhī kǎo shàng shì rén hū? jiāng yǒu shī xué jiǎn yě? yuē: rén zì yǒu zhī yǐ zhà rén, jí qí shuō rén zhǔ, xū shù yǐ dòng shàng, yóu shàng rén zì yǒu yǒng wēi rén, jí qí zhàn dòu, xū bīng fǎ yǐ jìn zhòng, shù zé cóng héng, shī zé guǐ gǔ yě. chuán yuē: sū qín zhāng yí cóng héng xí zhī guǐ gǔ xiān shēng, jué dì wèi kēng, yuē: xià, shuō lìng wǒ qì chū, zé nài fēn rén jūn zhī dì. sū qín xià, shuō guǐ gǔ xiān shēng qì xià zhān jīn, zhāng yí bù ruò. sū qín xiāng zhào, bìng xiāng liù guó. zhāng yí pín jiàn wǎng guī, sū qín zuò zhī táng xià, shí yǐ pū qiè zhī shí, shù ràng jī nù, yù lìng xiāng qín. yí fèn hèn, suì xī rù qín. sū qín shǐ rén hòu sòng. qí hòu jué zhī, yuē: cǐ zài qí shù zhōng, wú bù zhī yě, cǐ wú suǒ bù jí sū jūn zhě. zhī shēn yǒu shù, quán biàn fēng chū, gù shēn zūn chóng róng xiǎn, wèi shì xióng jié. shēn móu míng shù, shēn qiǎn bù néng bìng xíng, míng àn bù néng bìng zhī.
問曰:「佞人直以高才洪知考上世人乎?將有師學檢也?」曰:人自有知以詐人,及其說人主,須術以動上,猶上人自有勇威人,及其戰鬥,須兵法以進眾,術則從橫,師則鬼谷也。傳曰:「蘇秦、張儀從橫習之鬼谷先生,掘地為坑,曰: 『下,說令我泣出,則耐分人君之地。』蘇秦下,說鬼谷先生泣下沾襟,張儀不若。蘇秦相趙,並相六國。張儀貧賤往歸,蘇秦座之堂下,食以仆妾之食,數讓激怒,欲令相秦。儀忿恨,遂西入秦。蘇秦使人厚送。其後覺知,曰:此在其術中,吾不知也,此吾所不及蘇君者。」知深有術,權變鋒出,故身尊崇榮顯,為世雄傑。深謀明術,深淺不能並行,明暗不能並知。
wèn yuē: nìng rén yǎng míng zuò gāo, yǒu zhū? yuē: nìng rén shí lì zhuān quán, bù yǎng míng zuò gāo. tān quán jù fán, zé gāo míng zì lì yǐ. chēng yú xiǎo rén, bù xíng yú jūn zǐ. hé zé? lì yì xiāng fá, zhèng xié xiāng fǎn. yì dòng jūn zǐ, lì dòng xiǎo rén. nìng rén tān lì míng zhī xiǎn, jūn zǐ bù ān. xià zé shēn wēi. jǔ shì wèi nìng zhě, jiē yǐ huò zhòng. bù néng yǎng qí shēn, ān néng yǎng qí míng? shàng shì liè chuán qì róng yǎng shēn, wéi lì fù míng, zhú bó suǒ zài, bó chéng zi gāo wěi guó ér gēng, yú líng zi cí wèi guàn yuán. jìn shì lán líng wáng zhòng zi dōng jùn xī lú jūn yáng, qǐn wèi jiǔ bìng, bù yīng shàng zhēng, kě wèi yǎng míng yǐ. fū bù yǐ dào jìn, bì bù yǐ dào chū shēn bù yǐ yì zhǐ, bì bù yǐ yì lì míng. nìng rén huái tān lì zhī xīn, qīng huò zhòng shēn, qīng sǐ wèi yǐ, hé míng zhī yǎng? yì fèi dé huài, cāo xíng suí rǔ, hé yún zuò gāo?
問曰:「佞人養名作高,有諸?」曰:佞人食利專權,不養名作高。貪權據凡,則高名自立矣。稱於小人,不行於君子。何則?利義相伐,正邪相反。義動君子,利動小人。佞人貪利名之顯,君子不安。下則身危。舉世為佞者,皆以禍眾。不能養其身,安能養其名?上世列傳棄〔榮〕養身,違利赴名,竹帛所載,伯成子高委國而耕,於陵子辭位灌園。近世蘭陵王仲子、東〔郡〕昔廬君陽,寢位久病,不應上征,可謂養名矣。夫不以道進,必不以道出身;不以義止,必不以義立名。佞人懷貪利之心,輕禍重身,傾死為矣,何名之養?義廢德壞,操行隨辱,何雲作高?
wèn yuē: dà nìng yì zhī hū? xiǎo nìng yì zhī yě? yuē: dà nìng yì zhī, xiǎo nìng nán zhī. hé zé? dà nìng cái gāo, qí jī yì chá xiǎo nìng zhī xià, qí xiào nán shěng. hé yǐ míng zhī? chéng shì, xiǎo dào nán jué, dà dào yì zhī yě. gōng chéng xí yì, piāo jié lǔ lüè, fā zé shì jué, dào lù jiē zhī dào yě. chuān záo yuán qiáng, lí bù shǔ qiè, mò zhī wèi shuí. yuē: dà nìng jiān shēn huò luàn qí rén rú dà dào yì zhī, rén jūn hé nán? shū yuē: zhī rén zé zhé, wéi dì nán zhī. yú shùn dà shèng, huān dōu dà nìng. dà shèng nán zhī dà nìng, dà nìng bù yōu dà shèng. hé yì zhī yǒu? yuē: shì wèi xià zhī zhī, shàng zhī zhī. shàng zhī zhī, dà nán xiǎo yì, xià zhī zhī, dà yì xiǎo nán. hé zé? nìng rén cái gāo, lùn shuō lì měi. yīn lì měi zhī shuō, rén zhǔ zhī wēi, rén zhǔ xīn bìng bù néng zé, zhī huò bù néng jué. xiǎo nìng cái xià, duì xiāng shī lòu, jì huì bù mì, rén jūn jǐng wù, dé zhī qí gù. dà nán xiǎo yì yě. wū lòu zài shàng, zhī zhě zài xià. lòu dà, xià jiàn zhī zhe lòu xiǎo, xià jiàn zhī wēi. huò yuē: yōng yě rén ér bù nìng. kǒng zǐ yuē: yān yòng nìng? yù rén yǐ kǒu gěi, lǚ zēng yú mín. wù shè jì shù, fán rǎo nóng shāng, sǔn xià yì shàng, chóu mín shuō zhǔ. sǔn shàng yì xià, zhōng chén zhī shuō yě sǔn xià yì shàng, nìng rén zhī yì yě. jì shì fù yú zhōu gōng, ér qiú yě wèi zhī jù liǎn ér fù yì zhī. xiǎo zi míng gǔ ér gōng zhī kě yě. jù liǎn, jì shì bù zhī qí è, bù zhī bǎi xìng suǒ gòng fēi yě.
問曰:「大佞易知乎?小佞易知也?」曰:大佞易知,小佞難知。何則?大佞材高,其跡易察;小佞知下,其效難省。何以明之?成事,小盜難覺,大盜易知也。攻城襲邑,剽劫虜掠,發則事覺,道路皆知盜也。穿鑿垣牆,狸步鼠竊,莫知謂誰。曰:「大佞奸深惑亂其人如大盜易知,人君何難?」《書》曰:『知人則哲,惟帝難之。』虞舜大聖,驩兜大佞。大聖難知大佞,大佞不憂大聖。何易之有?」〔曰〕:是謂下知之,上知之。上知之,大難小易,下知之,大易小難。何則?佞人材高,論說麗美。因麗美之說,人主之威,人〔主〕心並不能責,知或不能覺。小佞材下,對鄉失漏,際會不密,人君警悟,得知其故。大難小易也。屋漏在上,知者在下。漏大,下見之著;漏小,下見之微。或曰:「雍也仁而不佞。」孔子曰:「焉用佞?御人以口給,屢憎於民。」誤設計數,煩擾農商,損下益上,愁民說主。損上益下,忠臣之說也;損下益上,佞人之義也。季氏富於周公,而求也為之聚斂而附益之。小子鳴鼓而攻之可也。聚斂,季氏不知其惡,不知百姓所共非也。