dà zhōng nián, yǒu níng yīn xiù cái, jiǎ dà liáo zhuāng yú nán shān xià, dòng yǔ bàn duò, qiáng yuán yòu quē. yīn yè fēng qīng yuè lǎng, yín yǒng tíng jì. é wén kòu guān shēng, chēng" táo lín bān tè chǔ shì xiāng fǎng". yīn qǐ guān, dǔ chǔ shì xíng zhì guī wěi, yán cí kuò luò. yuē:" mǒu tián yě zhī shì, lì gēng zhī tú, xiàng quǎn mǔ ér xīn qín, yǔ nóng fū ér qí lèi. cháo jū cè jìn, dǔ fēng yuè jiǎo jié, wén jūn yín yǒng, gù lái fèng yè."
大中年,有宁茵秀才,假大寮庄于南山下,栋宇半堕,墙垣又缺。因夜风清月朗,吟咏庭际。俄闻叩关声,称“桃林斑特处士相访”。茵启关,睹处士形质瑰玮,言词廓落。曰:“某田野之士,力耕之徒,向畎亩而辛勤,与农夫而齐类。巢居侧近,睹风月皎洁,闻君吟咏,故来奉谒。”
yīn yuē:" mǒu shān lín shén pì, nóng jù wèi lín, péng bì jì shēn, lún tí hǎn zhì xìng cǐ jiàn fǎng, pō wèi jī huái."
茵曰:“某山林甚僻,农具为邻,蓬荜既深,轮蹄罕至;幸此见访,颇慰羁怀。”
suì yán rù, yǔ yuē:" rán chǔ shì zhī yè lì rú, yuàn wén qí shuō."
遂延入,语曰:“然处士之业例如,愿闻其说。”
tè yuē:" mǒu shào nián zhī shí, xiōng dì jìng shēng tóu jiǎo, měi dú chūn qiū, zhì yǐng kǎo shū xié zhōu yǐ zǒu, hèn bù dé zuǒ fǔ qí jiān. dú shǐ jì, zhì tián dān pò yàn zhī jì, hèn bù dé fèn jī qí jiān. dú dōng hàn, zhì guāng wǔ xīn yě zhī zhàn, hèn bù dé téng yuè qí jiān. cǐ sān shì jù kuài yì, jù bù néng féng, dàn hèn hèn ěr. jīn zé lǎo dào, yòu wú sì zǐ, kōng huái shì dú zhī bēi, kuàng yòu mù xú rú zǐ diào guō lín zōng yán yuē:" shēng chú yī shù, qí rén rú yù."
特曰:“某少年之时,兄弟竞生头角,每读《春秋》,至颍考叔挟辀以走,恨不得佐辅其间。读《史记》,至田单破燕之计,恨不得奋击其间。读《东汉》,至光武新野之战,恨不得腾跃其间。此三事俱快意,俱不能逢,但恨恨耳。今则老倒,又无嗣子,空怀舐犊之悲,况又慕徐孺子吊郭林宗言曰:“生刍一束,其人如玉。”
qí rén rú yù, jí bù gǎn dāng, shēng chú yī shù, kān lìng fěng wèi."
其人如玉,即不敢当,生刍一束,堪令讽味。”
é yòu wén rén kòu guān yuē:" nán shān bān yín jiāng jūn fèng yè."
俄又闻人叩关曰:“南山斑寅将军奉谒。”
yīn suì yán rù, qì mào yán sǒng, zhǐ qù gāng měng. jí èr bān xiāng jiàn, yì shén xīn wèi. yín yuē:" lǎo xiōng zhī dé xìng zhī gēn běn fǒu?"
茵遂延入,气貌严耸,旨趣刚猛。及二斑相见,亦甚忻慰。寅曰:“老兄知得姓之根本否?”
tè yuē:" xī wú tài bó yù wèi jīng mán, duàn fà wén shēn, yīn yīn zī suì yǒu bān xìng." yín yuē:" lǎo xiōng dà wàng, shū bù zhī gēn běn. qiě bān shì chū zì dòu gǔ wū tú, yǒu wén bān zhī xiàng, yīn yǐ mìng shì. yuǎn zǔ gù jí jié yú mǎ, hǎo cí zhāng, dà yǒu chēng yú hàn cháo, jiē yǒu chuán yú shǐ. qí hòu yīng jié jiān shēng chán lián bù jué. hòu hàn yǒu bān chāo lí, tóu bǐ cóng róng, xiāng zhě yuē:" jūn dāng fēng hóu wàn lǐ wài." chāo jié zhī, yuē:" jūn yàn hàn hǔ tóu, fēi ér shí ròu, wàn lǐ gōng hóu xiāng yě." hòu guǒ shǒu yù mén guān, fēng dìng yuǎn hóu. mǒu shì wèi wǔ bēn zhōng láng, zài wǔ bān, yīn yǒu guò, cuàn yú shān lín, zhòu fú yè yóu, lù jī yǐn xíng, dàn tōu shēng ěr. shì wén fēng chuī yuè gāo, qiáng wài xián bù, wén jūn yín yǒng, yīn lái zhuī yè, kuàng yù dāng jiā, yóu zēng wèi yuè." yín yīn dǔ qí jú zài chuáng, wèi tè yuē:" yuàn jiē lǎo xiōng yī jú." tè suì xīn rán wèi zhī.
特曰:“昔吴太伯玉为荆蛮,断发文身,因因兹遂有斑姓。"寅曰:"老兄大妄,殊不知根本。且斑氏出自斗穀於菟,有文斑之像,因以命氏。远祖固及捷妤马,好词章,大有称于汉朝,皆有传于史。其后英杰间生、蝉联不绝。后汉有班超离,投笔从戎,相者曰:"君当封侯万里外。"超洁之,曰:"君燕颔虎头,飞而食肉,万里公侯相也。"后果守玉门关,封定远侯。某世为武贲中郎,在武班,因有过,窜于山林,昼伏夜游,露迹隐形,但偷生耳。适闻风吹月高,墙外闲步,闻君吟咏,因来追谒,况遇当家,尤增慰悦。"寅因睹棋局在床,谓特曰:"愿接老兄一局。"特遂欣然为之。
liáng jiǔ, wèi yǒu shèng fù. yīn wán zhī, jiào tè yī liǎng zhe. yín yuē:" zhǔ rén mò shì gāo shǒu fǒu?"
良久,未有胜负。茵玩之,教特一两著。寅曰:“主人莫是高手否?”
yīn yuē:" ruò guǎn zhōng kuī bào, shí jiàn yī bān."
茵曰:“若管中窥豹,时见一斑。”
bān yín xiào yuē:" dà yǒu wēi jī, zhēn yī fà liǎng zhōng."
斑寅笑曰:“大有微机,真一发两中。”
yīn qīng hú qǐng yǐn. jí jú bà ér yǐn, shù xún, yín qǐng bèi xiū pú yǐ sòng jiǔ. yīn chū lù pú, yín niè jué, xū yú ér jǐn tè jí bù rú. yīn jí yuē:" hé gù bù rú?"
茵倾壶请饮。及局罢而饮,数巡,寅请备脩脯以送酒。茵出鹿脯,寅啮决,须臾而尽;特即不茹。茵诘曰:“何故不茹?”
tè yuē:" wú shàng chǐ, bù néng míng jué gù yě."
特曰:“无上齿,不能明嚼故也。”
shù xún hòu, tè chēng xiǎo jí, biàn bù gǎn guò yǐn. yín yuē:" tán hé róng yì, yǒu jiǔ rú miǎn, fāng xué zhòu wèi cháng yè zhī yǐn."
数巡后,特称小疾,便不敢过饮。寅曰:“谈何容易,有酒如渑,方学纣为长夜之饮。”
jué miàn yǐ chì. tè yuē:" dì dà shì zhōng dǐng zhī hù."
觉面已赤。特曰:“弟大是钟鼎之户。”
yī zuò dān, gèng bù dòng. hòu èr bān yǐn guò, yǔ fēn ná. tè yuē:" dì yǐ shì zhǎo yá zhī shì, ér kǔ xiāng líng, hé yě?"
一坐耽,更不动。后二斑饮过,语纷拏。特曰:“弟倚是爪牙之士,而苦相凌,何也?”
yín yuē:" lǎo xiōng píng yǒu jiǎo zhī shì, ér kǔ xiāng dǐ, hé yě?"
寅曰:“老兄凭有角之士,而苦相诋,何也?”
tè yuē:" dì kuā měng yì zhī qū, ruò zhí rén rú biàn zhuāng zi, dāng wèi jī fěn yǐ."
特曰:“弟夸猛毅之躯,若值人如卞庄子,当为齑粉矣。”
yín yuē:" xiōng kuā zhuàng yǒng zhī lì, ruò zhí rén rú páo dīng, dāng wéi tóu pí ěr."
寅曰:“兄夸壮勇之力,若值人如庖丁,当为头皮耳。”
yīn qián yǒu xuē pú dāo, zhǎng chǐ yú. yīn nù ér yán yuē:" níng lǎo yǒu chǐ dāo, èr kè bù dé xuān jìng, dàn qiě yǐn jiǔ."
茵前有削脯刀,长尺余。茵怒而言曰:“宁老有尺刀,二客不得喧竞,但且饮酒。”
èr kè sǒng rán. tè yín cáo zhí shī yuē:" qí zài fǔ xià rán, dòu zài fǔ zhōng qì."
二客悚然。特吟曹植诗曰:“萁在釜下燃,豆在釜中泣。”
cǐ yī lián shén bù è. yín yuē:" bǐ yàn yún:" bó jiū shù shàng míng, yì zài má zi dì."
此一联甚不恶。寅曰:“鄙谚云:“鹁鸠树上鸣,意在麻子地。”
jù dà xiào. yīn yuē:" wú duō yán, gè qǐng fù shī yī zhāng."
俱大笑。茵曰:“无多言,各请赋诗一章。”
yīn yuē:" xiǎo dú yún shuǐ jìng, yè yín shān yuè gāo. yān néng lǚ hǔ wěi, qǐ yòng xué niú dāo?"
茵曰:“晓读云水静,夜吟山月高。焉能履虎尾,岂用学牛刀?”
yín jì zhī yuē:" dàn dé jū lín xiào, yān néng dāng lù dūn? dù hé hé suǒ shì? zhōng shì qiè liú kūn."
寅继之曰:“但得居林啸,焉能当路蹲?渡河何所适?终是怯刘昆。”
tè yuē:" wú fēi bēi níng qī, zhōng shì qiè páo dīng, ruò yù gōng wèi shǒu, tí cén xiàng běi míng."
特曰:“无非悲宁戚,终是怯庖丁,若遇龚为守,蹄涔向北溟。”
yīn lǎn zhī, yuē:" dà shì qí cái!"
茵览之,曰:“大是奇才!”
yín nù, fú yī ér qǐ yuē:" níng shēng hé dǎng cǐ bèi? zì gǔ jí yǒu bān mǎ zhī cái, qǐ yǒu bān niú zhī cái? qiě wǒ shēng sān rì, biàn yù shì rén cǐ rén kuàng tōu wǒ xìng shì. dàn wèi néng gòng yǔ zhě, gài è shāng qí lèi ěr."
寅怒,拂衣而起曰:“宁生何党此辈?自古即有班马之才,岂有班牛之才?且我生三日,便欲噬人;此人况偷我姓氏。但未能共语者,盖恶伤其类耳。”
suì nù yuē" zhōng bù néng yáo wěi yú jūn mén xià", nǎi cháng yī ér qù. tè yì nù yuē:" gǔ rén zhòng zhě bái méi, jūn jīn bái é, qǐ gǎn yǒu rén yán yù ěr, hé xiāng nù rú sī?"
遂怒曰”终不能摇尾于君门下“,乃长揖而去。特亦怒曰:“古人重者白眉,君今白额,岂敢有人言誉耳,何相怒如斯?”
tè suì yì gào cí. jí míng, shì qí mén wài, wéi hǔ tí niú jī ér yǐ. níng shēng fāng wù, xún zhī shù bǎi bù, rén jiā fèi zhuāng nèi, yǒu yī lǎo niú wò, ér yóu dài jiǔ qì hǔ jí rù shān yǐ. yīn hòu gèng bù jū cǐ, ér guī jīng yǐ.
特遂亦告辞。及明,视其门外,惟虎蹄牛迹而已。宁生方悟,寻之数百步,人家废庄内,有一老牛卧,而犹带酒气;虎即入山矣。茵后更不居此,而归京矣。