zhāng lǎo zhě, yáng zhōu liù hé xiàn yuán sǒu yě. qí lín yǒu wéi shù zhě, liáng tiān jiàn zhōng, zì yáng zhōu cáo yuàn zhì mǎn ér lái. yǒu cháng nǚ jì jī, zhào lǐ zhōng méi ǎo, lìng fǎng liáng xù. zhāng lǎo wén zhī, xǐ ér hòu méi yú wéi mén. ǎo chū, zhāng lǎo gù yán rù, qiě bèi jiǔ shí. jiǔ lán, wèi ǎo yuē:" wén wéi shì yǒu nǚ jiàng shì rén, qiú liáng cái gàn ǎo, yǒu zhī hū?"
张老者,扬州六合县园叟也。其邻有韦恕者,梁天监中,自扬州曹掾秩满而来。有长女既笄,召里中媒媪,令访良婿。张老闻之,喜而候媒于韦门。媪出,张老固延入,且备酒食。酒阑,谓媪曰:“闻韦氏有女将适人,求良才干媪,有之乎?”
yuē:" rán."
曰:“然。”
yuē:" mǒu chéng shuāi mài, guàn yuán zhī yè, yì kě yī shí. xìng wèi qiú zhī, shì chéng hòu xiè."
曰:“某诚衰迈,灌园之业,亦可衣食。幸为求之,事成厚谢。”
ǎo dà mà ér qù. tā rì yòu yāo ǎo. ǎo yuē:" sǒu hé bù zì dù? qǐ yǒu yì guān zǐ nǚ, kěn jià yuán sǒu yé? cǐ jiā chéng pín, shì dài fū jiā zhī dí zhě bù shǎo. gù shǐ fēi pǐ, wú ān néng wéi kū yī bēi jiǔ, nǎi qǔ rǔ yú wéi shì?"
媪大骂而去。他日又邀媪。媪曰:“叟何不自度?岂有衣冠子女,肯嫁园叟耶?此家诚贫,士大夫家之敌者不少。顾史非匹,吾安能为哭一杯酒,乃取辱于韦氏?”
sǒu gù yuē:" qiáng wèi wú yī yán zhī. yán bù cóng, jí wú mìng yě."
叟固曰:“强为吾一言之。言不从,即吾命也。”
ǎo bù dé yǐ, mào zé ér rù yán zhī. wéi shì dà nù yuē:" ǎo yǐ wǒ pín, qīng wǒ nǎi rú shì! qiě wéi jiā yān yǒu cǐ shì. kuàng yuán sǒu hé rén, gǎn fā cǐ yì? sǒu gù bù zú zé, ǎo hé wú bié zhī shén yé?"
媪不得已,冒责而入言之。韦氏大怒曰:“媪以我贫,轻我乃如是!且韦家焉有此事。况园叟何人,敢发此议?叟固不足责,媪何无别之甚耶?”
ǎo yuē:" chéng fēi suǒ yí yán. wèi sǒu suǒ bī, bù dé bù dá qí yì."
媪曰:“诚非所宜言。为叟所逼,不得不达其意。”
wéi nù yuē:" wèi wú bào zhī, jīn rì nèi dé wǔ bǎi mín zé kě."
韦怒曰:“为吾报之,今日内得五百缗则可。”
ǎo chū yǐ gào, zhāng lǎo nǎi yuē:" nuò."
媪出以告,张老乃曰:“诺。”
wèi jǐ, chē zài nà yú wéi shì. zhū wéi dà jīng yuē:" qián yán xì zhī ěr. qiě cǐ wēng wèi yuán, hé yǐ zhì cǐ? wú dù qí bì wú ér yán zhī, jīn bù yí shí ér qián dào, dāng rú zhī hé?"
未几,车载纳于韦氏。诸韦大惊曰:“前言戏之耳。且此翁为园,何以致此?吾度其必无而言之,今不移时而钱到,当如之何?”
nǎi shǐ rén qián hòu qí nǚ. nǚ yì bù hèn, nǎi yuē:" cǐ gù mìng hū!"
乃使人潜候其女。女亦不恨,乃曰:“此固命乎!”
suì xǔ yān. zhāng lǎo jì qǔ wéi shì, yuán yè bù fèi. fù huì dì, yù shū bù chuò, qí qī gōng zhí cuàn zhuó, liǎo wú zuò sè. qīn qī è zhī, yì bù néng zhǐ, shù nián, zhōng wài zhī yǒu shí zhě zé shù yuē:" jūn jiā chéng pín, xiāng lǐ qǐ wú pín zǐ dì, nài hé yǐ nǚ qī yuán sǒu? jì qì zhī, hé bù lìng yuǎn qù yě?"
遂许焉。张老既取韦氏,园业不废。负秽地,鬻蔬不辍,其妻躬执爨濯,了无作色。亲戚恶之,亦不能止,数年,中外之有识者责恕曰:“君家诚贫,乡里岂无贫子弟,奈何以女妻园叟?既弃之,何不令远去也?”
tā rì, shù zhì jiǔ zhào nǚ jí zhāng lǎo, jiǔ hān, wēi lù qí yì. zhāng lǎo qǐ yuē:" suǒ yǐ bù jí qù zhě, kǒng yǒu liú niàn. jīn jì xiāng yàn, qù yì hé nán. mǒu wáng wū shān xià yǒu yī xiǎo zhuāng, míng dàn qiě guī ěr."
他日,恕致酒召女及张老,酒酣,微露其意。张老起曰:“所以不即去者,恐有留念。今既相厌,去亦何难。某王屋山下有一小庄,明旦且归耳。”
tiān jiàng shǔ, lái bié wéi shì:" tā suì xiāng sī, kě lìng dà xiōng wǎng tiān tán shān nán xiāng fǎng."
天将曙,来别韦氏:“他岁相思,可令大兄往天坛山南相访。”
suì lìng qī qí lǘ dài lì, zhāng lǎo cè zhàng xiāng suí ér qù, jué wú xiāo xī.
遂令妻骑驴戴笠,张老策杖相随而去,绝无消息。
hòu shù nián, shù niàn qí nǚ, yǐ wéi péng tóu gòu miàn, bù kě shí yě, lìng qí nán yì fāng fǎng zhī. dào tiān tán nán, shì yù yī kūn lún nú, jià huáng niú gēng tián. wèn yuē:" cǐ yǒu zhāng lǎo jiā zhuāng fǒu?"
后数年,恕念其女,以为蓬头垢面,不可识也,令其男义方访之。到天坛南,适遇一昆仑奴,驾黄牛耕田。问曰:“此有张老家庄否?”
kūn lún tóu zhàng bài yuē:" dà láng zi, hé jiǔ bù lái? zhuāng qù cǐ shén jìn, mǒu dāng qián yǐn."
昆仑投杖拜曰:“大郎子,何久不来?庄去此甚近,某当前引。”
suì yǔ jù dōng qù. chū shàng yī shān, shān xià yǒu shuǐ, guò shuǐ lián mián fán shí yú chǔ, jǐng sè jiàn yì, bù yú rén jiān tóng. hū xià yī shān, qí shuǐ běi zhū zhōng jiǎ dì, lóu gé cēn cī, huā mù fán róng, yān yún xiān mèi, luán hè kǒng què, huái xiáng qí jiān, gē guǎn liàng liàng ěr mù. kūn lún zhǐ yuē:" cǐ zhāng jiā zhuāng yě."
遂与俱东去。初上一山,山下有水,过水连绵凡十余处,景色渐异,不与人间同。忽下一山,其水北朱中甲第,楼阁参差,花木繁荣,烟云鲜媚,鸾鹤孔雀,徊翔其间,歌管晾亮耳目。昆仑指曰:“此张家庄也。”
wéi jīng hài bù cè. é ér jí mén, mén yǒu zǐ yī rén lì, bài yǐn rù tīng zhōng. pū chén zhī huá, mù suǒ wèi dǔ, yì xiāng yīn yūn, biàn mǎn yá gǔ. hū wén zhū pèi zhī shēng jiàn jìn, èr qīng yī chū yuē:" ā láng lái cǐ."
韦惊骇不测。俄而及门,门有紫衣人吏,拜引入厅中。铺陈之华,目所未睹,异香氤氲,遍满崖谷。忽闻珠佩之声渐近,二青衣出曰:“阿郎来此。”
cì jiàn shí shù qīng yī, róng sè jué dài, xiāng duì ér xíng, ruò yǒu suǒ yǐn. é jiàn yī rén dài yuǎn yóu guān, yī zhū xiāo, yè zhū lǚ, xú chū mén. yī qīng yī yǐn wéi qián bài. yí zhuàng wěi rán, róng sè fāng nèn, xì shì zhī, nǎi zhāng lǎo yě. yán yuē:" rén shì láo kǔ, ruò zài huǒ zhōng. shēn wèi qīng liáng, chóu yàn yòu chì, ér wú sī xū tài shí. xiōng jiǔ kè jì, hé yǐ zì yú? xián mèi lüè shū tóu, jí dāng fèng jiàn."
次见十数青衣,容色绝代,相对而行,若有所引。俄见一人戴远游冠,衣朱绡,曳朱履,徐出门。一青衣引韦前拜。仪状伟然,容色芳嫩,细视之,乃张老也。言曰:“人世劳苦,若在火中。身未清凉,愁焰又炽,而无斯须泰时。兄久客寄,何以自娱?贤妹略梳头,即当奉见。”
yīn yī lìng zuò.
因揖令坐。
wèi jǐ, yī qīng yī lái yuē:" niáng zǐ yǐ shū tóu bì."
未几,一青衣来曰:“娘子已梳头毕。”
suì yǐn rù jiàn mèi yú táng qián. qí táng chén xiāng wèi liáng, dài mào tiē mén, bì yù chuāng, zhēn zhū bó, jiē qì jiē lěng huá bì sè, bù biàn qí wù. qí mèi yǎn shì zhī shèng, shì jiān wèi jiàn. lüè xù hán xuān, wèn zūn zhǎng ér yǐ, yì shén lǔ mǎng. yǒu qǐng jìn zhuàn, jīng měi xīn fāng, bù kě míng zhuàng. shí qì, guǎn wéi yú nèi tīng. míng rì fāng shǔ, zhāng lǎo yǔ wéi shēng zuò. hū yǒu yī qīng yī fù ěr ér yǔ. zhāng lǎo xiào yuē:" zhái zhōng yǒu kè, ān dé mù guī."
遂引入见妹于堂前。其堂沉香为梁,玳瑁贴门,碧玉窗,珍珠箔,阶砌皆冷滑碧色,不辨其物。其妹眼饰之盛,世间未见。略叙寒暄,问尊长而已,意甚卤莽。有顷进馔,精美馨芳,不可名状。食讫,馆韦于内厅。明日方曙,张老与韦生坐。忽有一青衣附耳而语。张老笑曰:“宅中有客,安得暮归。”
yīn yuē:" xiǎo mèi zàn yù yóu péng lái shān, xián mèi yì dāng qù. rán wèi mù jí guī, xiōng dàn qì cǐ."
因曰:“小妹暂欲游蓬莱山,贤妹亦当去。然未暮即归,兄但憩此。”
zhāng lǎo yī ér rù. é ér wǔ yún qǐ yú tíng zhōng, luán fèng fēi xiáng, sī zhú bìng zuò. zhāng lǎo jí mèi, gè chéng yī fèng, yú cóng chéng hè zhě shí shù rén, jiàn shàng kōng zhōng, zhèng dōng ér qù. wàng zhī yǐ méi, yóu yǐn yǐn wén yīn yuè zhī shēng. wéi jūn zài hòu, xiǎo qīng yī gōng shì shén jǐn. dài mù, shāo wén shēng huáng zhī yīn, shū hū fù dào. jí xià yú tíng, zhāng lǎo yǔ qī jiàn wéi yuē:" dú jū dà jì mò, rán cǐ dì shén xiān zhī fǔ, fēi sú rén dé yóu. yǐ xiōng sù mìng, hé dé dào cǐ, rán yì bù kě jiǔ jū. míng rì dāng fèng bié ěr."
张老揖而入。俄而五云起于庭中,鸾凤飞翔,丝竹并作。张老及妹,各乘一凤,余从乘鹤者十数人,渐上空中,正东而去。望之已没,犹隐隐闻音乐之声。韦君在后,小青衣供侍甚谨。迨暮,稍闻笙簧之音,倏忽复到。及下于庭,张老与妻见韦曰:“独居大寂寞,然此地神仙之府,非俗人得游。以兄宿命,合得到此,然亦不可久居。明日当奉别耳。”
jí shí, mèi fù chū bié xiōng, yīn qín chuán yǔ fù mǔ ér yǐ. zhāng lǎo yuē:" rén shì xiá yuǎn, bù jí zuò shū."
及时,妹复出别兄,殷勤传语父母而已。张老曰:“人世遐远,不及作书。”
fèng jīn èr shí yì, bìng yǔ yī gù xí mào, yuē:" xiōng ruò wú qián, kě yú yáng zhōu běi dǐ mài yào wáng lǎo jiā, qǔ yī qiān wàn, chí cǐ wèi xìn."
奉金二十镒,并与一故席帽,曰:“兄若无钱,可于扬州北邸卖药王老家,取一千万,持此为信。”
suì bié, fù lìng kūn lún nú sòng chū. què dào tiān tán, kūn lún nú bài bié ér qù. wéi zì hé jīn ér guī. qí jiā jīng yà wèn zhī, huò yǐ wéi shén xiān, huò yǐ wéi yāo wàng, bù zhī suǒ wèi. wǔ liù nián jiān, jīn jǐn, yù qǔ wáng lǎo qián, fù yí qí wàng. huò yuē:" qǔ ěr xǔ jiàn, bù chí yī zì, cǐ mào ān zú xìn?"
遂别,复令昆仑奴送出。却到天坛,昆仑奴拜别而去。韦自荷金而归。其家惊讶问之,或以为神仙,或以为妖妄,不知所谓。五六年间,金尽,欲取王老钱,复疑其妄。或曰:“取尔许饯,不持一字,此帽安足信?”
jì ér kùn jí, qí jiā qiǎng bī zhī yuē:" bì bù dé qián, yì hé shāng."
既而困极,其家强逼之曰:“必不得钱,亦何伤。”
nǎi zài yáng zhōu, rù běi dǐ, ér wáng lǎo zhě fāng dāng sì chén yào. wéi qián yuē:" sǒu hé xìng?"
乃在扬州,入北邸,而王老者方当肆陈药。韦前曰:“叟何姓?”
yuē:" xìng wáng."
曰:“姓王。”
wéi yuē:" zhāng lǎo lìng qǔ qián yī qiān wàn, chí cǐ mào wèi xìn."
韦曰:“张老令取钱一千万,持此帽为信。”
wáng yuē:" qián jí shí yǒu, xí mào shì hū?"
王曰:“钱即实有,席帽是乎?”
wéi yuē:" sǒu kě yàn zhī, qǐ bù shí yé?"
韦曰:“叟可验之,岂不识耶?”
wáng lǎo wèi yǔ, yǒu xiǎo nǚ chū qīng bù hán zhōng, yuē:" zhāng lǎo cháng guò, lìng fèng mào dǐng, qí shí wú zào xiàn, yǐ hóng xiàn fèng zhī. xiàn sè shǒu zōng, jiē kě mù yàn."
王老未语,有小女出青布韩中,曰:“张老常过,令缝帽顶,其时无皂线,以红线缝之。线色手踪,皆可目验。”
yīn qǔ kàn zhī, guǒ shì yě. suì dé zài qián ér guī, nǎi xìn zhēn shén xiān yě. qí jiā yòu sī nǚ, fù qiǎn yì fāng wǎng tiān tán nán xún zhī. dào jí qiān shān wàn shuǐ, bù fù yǒu lù. shí féng qiáo rén, yì wú zhī zhāng lǎo zhuāng zhě, bēi sī hào rán ér guī. jǔ jiā yǐ wéi xiān sú lù shū, wú xiāng jiàn qī. yòu xún wáng lǎo, yì qù yǐ. hòu shù nián, yì fāng ǒu yóu yáng zhōu, xián xíng běi dǐ qián, hū jiàn zhāng jiā kūn lún nú qián yuē:" dà láng jiā zhōng hé rú? niáng zǐ suī bù dé guī, rú rì shì zuǒ yòu. jiā zhōng shì wú jù xì, mò bù zhī zhī."
因取看之,果是也。遂得载钱而归,乃信真神仙也。其家又思女,复遣义方往天坛南寻之。到即千山万水,不复有路。时逢樵人,亦无知张老庄者,悲思浩然而归。举家以为仙俗路殊,无相见期。又寻王老,亦去矣。后数年,义方偶游扬州,闲行北邸前,忽见张家昆仑奴前曰:“大郎家中何如?娘子虽不得归,如日侍左右。家中事无巨细,莫不知之。”
yīn chū huái jīn shí jīn yǐ fèng yuē:" niáng zǐ lìng sòng yǔ dà láng jūn, ā láng yǔ wáng lǎo huì yǐn yú cǐ jiǔ jiā. dà láng qiě zuò, kūn lún dāng rù bào."
因出怀金十斤以奉曰:“娘子令送与大郎君,阿郎与王老会饮于此酒家。大郎且坐,昆仑当入报。”
yì fāng zuò yú jiǔ qí xià, rì mù bú jiàn chū, nǎi rù guān zhī, yǐn zhě mǎn zuò, zuò shàng bìng wú èr lǎo, yì wú kūn lún. qǔ jīn shì zhī, nǎi zhēn jīn yě. jīng tàn ér guī. yòu yǐ gōng shù nián zhī shí, hòu bù fù zhī zhāng lǎo suǒ zài.
义方坐于酒旗下,日暮不见出,乃入观之,饮者满坐,坐上并无二老,亦无昆仑。取金视之,乃真金也。惊叹而归。又以供数年之食,后不复知张老所在。