wù yín gōng yuán nián
戊寅(公元1638年)
shí yuè chū yī yuè líng chén qǐ, qíng shuǎng shū shén.
十月初一月凌晨起,晴爽殊甚。
cóng sān jiā cūn chuài zhōu qǐ xíng, jí xī yóu xiá zhōng, yǐ nǎi yǔ xī bié.
从三家村啜粥启行,即西由峡中,已乃与溪别。
fù xī yú lǐng, gòng sān lǐ, rén bào ēn sì. réng zhuǎn dōng, èr lǐ, guò sōng huā bà qiáo. yòu xún wǔ lóng shān ér nán sān shí lǐ, xún shěng chéng dōng běi yú nán xíng. yǐ nǎi zhuǎn xī dù dà qiáo, zé dà xī zhī shuǐ zì qiáo ér nán, jīng yǎn wǔ chǎng ér chū huǒ shāo pù qiáo, xià nán bà yǐ. cóng qiáo xī rù shěng chéng dōng mén, fàn yú sì. chū nán mén, dǐ xiàng suǒ jū tíng chù, zé wú fāng shēng fāng chū yóu guī huà sì wèi fǎn, yú zuò dài zhī. dǐ mù wò shǒu, xǐ kě zhī yě.
复西逾岭,共三里,人报恩寺。仍转东,二里,过松花坝桥。又循五龙山而南三十里,循省城东北隅南行。已乃转西度大桥,则大溪之水自桥而南,经演武场而出火烧铺桥,下南坝矣。从桥西入省城东门,饭于肆。出南门,抵向所居停处,则吴方生方出游归化寺未返,余坐待之。抵暮握手,喜可知也。
jiàn yǒu jìn níng gē tóng wáng kě chéng, yǐ jiù yī suí wú lái, shǐ zhī fāng shēng zài táng shǒu chù guò zhōng qiū, shén qià yě.
见有晋宁歌童王可程,以就医随吴来,始知方生在唐守处过中秋,甚洽也。
chū èr rì yú yù xī xíng, wǎng qī ruǎn rén wú suǒ qiàn dān fū, yù qí zhí ruǎn yù wān ruǎn mù shēng, xún hòu shén dǔ. xià wǔ, ruǎn rén wú zhì yù, yǐ dān fū yáng xiù gù yuē zhì. yú qī yǐ wǔ rì hòu zài wǎng jìn níng, hái jí qǐ xíng. rén wú jìn yǐ fān shuì guó wài lái de pèi jīn xiāng shàn.
初二日余欲西行,往期阮仁吾所倩担夫,遇其侄阮玉湾、阮穆声,询候甚笃。下午,阮仁吾至寓,以担夫杨秀雇约至。余期以五日后再往晋宁,还即启行。仁吾赆以番帨shuì国外来的佩巾香扇。
chū sān rì yú yù wǎng jìn níng, yǔ táng yuán hè zhōu shǒu dà lái yǐn jūn zuò bié.
初三日余欲往晋宁,与唐元鹤州守、大来隐君作别。
fāng shēng yán:" èr jūn rì rì niàn jūn. jīn rì àn jūn hái shěng, èr jūn bì zhì shěng yè jiàn, wú zhōng tú xiāng zuǒ yě. hé shǎo dài zhī?" nǎi rén kòu yù wān, bìng kòu yáng shèng huán, zhī lì jiāng shǒu xiāng wàng yǐ jiǔ.
方生言:“二君日日念君。今日按君还省,二君必至省谒见,毋中途相左也。盍少待之?”乃人叩玉湾,并叩杨胜寰,知丽江守相望已久。
jì ér yù wān lái gù yù zhōng, zhī àn jūn diào bīng yù zhēng ā mí, rán bīng wèi fā ér lù rén jiē zhī zhī, zéi dǎng yì chāng kuáng yú jiāng chuān chéng jiāng zhī jìng yǐ. yù wān wèi yú:" hǎi kǒu yǒu shí chéng miào gāo, xiāng jìn yǒu bié shù, yǐ mǎi shān yù yíng gòu wèi shèng dì. qǐng bèi chē mǎ, tóng háng yī guān." yú cí yǐ jìn níng zhī xíng bù róng chí, yīn zài yí xī jī tíng liú jiǔ yě.
既而玉湾来顾寓中,知按君调兵欲征阿迷,然兵未发而路人皆知之,贼党益猖狂于江川、澂江之境矣。玉湾谓余:“海口有石城妙高,相近有别墅,已买山欲营构为胜地。请备车马,同行一观。”余辞以晋宁之行不容迟,因在迤西羁停留久也。
yòu yún:" miǎn diàn bù kě bù yī yóu. qǐng yǐ téng yuè zhuāng rén wéi dǎo." yú hàn zhī.
又云:“缅甸不可不一游。请以腾越庄人为导。”余颔之。
chū sì rì yú shù zhuāng yù zǎo wǎng jìn níng, zhǔ rén yán bó mù zhōu nǎi fā, bù ruò zài fàn ér xíng. yǐ ér ruǎn yù wān kuì kē jiǔ, yǔ wú jūn fēn xiǎng zhī. xià wǔ, yóu yáng shì zhí nán liù lǐ, dǐ nán bà, xià dù zhōu, jì mù nǎi xíng. shì wǎn xī nán dòu fēng, zhōu xíng sān shí lǐ, zhì hǎi jiā kǒu pō. sān gǔ nǎi fā zhào, mèi shuǎng dǐ hú nán yá běi wéi kǒu, nǎi guān yīn shān zhī dōng nán bīn hǎi chù. qí yá yǒu wēn quán yān. zhōu rén yǒu dēng yù zhě, yú wèi fēng hán, bù jí mù yě. yú shì guà fān xiàng dōng nán xíng, èr shí lǐ zhì ān jiāng cūn, shū zhì yú fàn sì. réng nán sì lǐ, guò yī xiǎo qiáo, jí xī cūn sì tòng qiáo fēn zhù zhī shuǐ, wèi guī huà jìn níng fēn jiè chù. yòu nán sì lǐ, rù jìn níng zhōu běi mén, jiē xī lái àn zhōng suǒ háng dào yě, zhì shì shǐ jiàn tián chóu guǎng pì, chéng lóu xióng zhuàng yān. rù mén, mén jìn guò wǎng zhě bù dé rù chéng, gài fáng ā mí bù jìng yě. jì jiàn dà lái, gè dào xiāng sī shén jí. fàn ér rù kòu zhōu zūn, rú wèi jī kě, suì liú huān yàn. yè qǐn yú xià dào, gōng zhàng jí xiān zhěng.
初四日余束装欲早往晋宁,主人言薄暮舟乃发,不若再饭而行。已而阮玉湾馈榼酒,与吴君分饷之。下午,由羊市直南六里,抵南坝,下渡舟,既暮乃行。是晚西南斗风,舟行三十里,至海夹口泊。三鼓乃发棹,昧爽抵湖南涯北圩口,乃观音山之东南濒海处。其涯有温泉焉。舟人有登浴者,余畏风寒,不及沐也。于是挂帆向东南行,二十里至安江村,梳栉于饭肆。仍南四里,过一小桥,即西村四通桥分注之水,为归化、晋宁分界处。又南四里,入晋宁州北门,皆昔来暗中所行道也,至是始见田畴广辟,城楼雄壮焉。入门,门禁过往者不得入城,盖防阿迷不靖也。既见大来,各道相思甚急。饭而入叩州尊,如慰饥渴,遂留欢晏。夜寝于下道,供帐极鲜整。
chū wǔ zhì chū qī rì rì rì shǒu tán xià qí nèi shǔ, hòu zhāng tiáo zhì. huáng cóng yuè huáng yí shuǐ yǔ diān yǔ táng jūn dà lái, gēng cì xiāng péi, yè yàn bì jǐn zuì nǎi yǐ.
初五至初七日日日手谈下棋内署,候张调治。黄从月、黄沂水禹甸与唐君大来,更次相陪,夜宴必尽醉乃已。
chū bā rì yǐn hòu, yǔ huáng yí shuǐ chū xī mén, shāo běi guò yáng chéng bǎo, jí suǒ wèi gǔ tǔ chéng yě. qí xī běi wèi míng huì fū rén miào, miào sì jìn níng zhōu cì shǐ lǐ yì nǚ. fū rén gōng jiàn yī tǒng zhì. yǒu yuán bēi, shǒu jù yún:" fū rén xìng yáng shì, míng xiù niáng, lǐ yì zhī nǚ yě." jì yuē" lǐ nǚ", yòu yuē" xìng yáng", hé miù zhī shén yé? qǐ fū rén zhī fū nǎi xìng yáng yé? rán cí bù dá shén yǐ. rén chuán qí nèi yóu cún ròu shēn, wài jiā xiū chì hēi sè qī yān, gù dà bèi yú rén. yú bù xìn. yí shuǐ yún:" xī nián shǔ shāng qí zú, lù gǔ yān. bù wàng yě." shì rì, zhōu mù fù liáng yǒu lái bài, qiě kuì kē lǐ. fù, jiāng xī dé huà rén.
初八日饮后,与黄沂水出西门,稍北过阳城堡,即所谓古土城也。其西北为明惠夫人庙,庙祀晋宁州刺史李毅女。夫人功见《一统志》。有元碑,首句云:“夫人姓杨氏,名秀娘,李毅之女也。”既曰“李女”,又曰“姓杨”,何谬之甚耶?岂夫人之夫乃姓杨耶?然辞不达甚矣。人传其内犹存肉身,外加髤xiē赤黑色漆焉,故大倍于人。余不信。沂水云:“昔年鼠伤其足,露骨焉。不妄也。”是日,州幕傅良友来拜,且馈榼醴。傅,江西德化人。
chū jiǔ rì yú bìng sòu, yù fā hàn, suì wò xià dào.
初九日余病嗽,欲发汗,遂卧下道。
chū shí rì sòu bù zhǐ, réng wò xià dào. táng jūn chén xī zhì tà qián, yāo zhū yǒu lái kàn, jí yīn quǎn qíng yì shēn cháng.
初十日嗽不止,仍卧下道。唐君晨夕至榻前,邀诸友来看,极殷绻情意深长。
shí yī rì yú qǐ, fù rù nèi shǔ. gài zhōu zhì wú shì, zì qīng chén yāo yǐ rù, shēn mù ér chū, fù rú qián yān. shì rì, fù mù fù sòng lǐ. yú shòu qí jī ròu, zhuǎn jì dà lái chù. xià wǔ, fù mù zhī qīn jiāng tíng cái lái bài. jiāng, jīn xī rén.
十一日余起,复入内署。盖州治无事,自清晨邀以入,深暮而出,复如前焉。是日,傅幕复送礼。余受其鸡肉,转寄大来处。下午,傅幕之亲姜廷材来拜。姜,金溪人。
shí èr rì táng zhōu zūn kuì xīn zhì zhǎng zhě mián bèi. yú rù xiè, bìng wǎng bài jiāng yú fù shǔ, yù xué shī zhào, xiāng jiàn ǎi ǎi rén shù zhòng duō. jí wǎng bài zhào yú xué zhāi, yù yáng xué shī, jiāo xiāng bài yān.
十二日唐州尊馈新制长褶棉被。余入谢,并往拜姜于傅署,遇学师赵,相见蔼蔼ǎi人数众多。及往拜赵于学斋,遇杨学师,交相拜焉。
xún zhào shī:" lù liáng yǒu hé jūn cháo ā fǒu?" zhào, lù liáng rén, gù xún zhī.
询赵师:“陆凉有何君巢阿否?”赵,陆凉人,故询之。
zhào yán:" lù liáng wú zhī. dàng shì làng qióng rén. rán tóng huàn yú zhè zhōng, xiāng shàn." zhào jūn shēng rèn yú cǐ, guò chí zhōu, wèn lù ān hé zhōu jūn, yǐ dīng jiān fù mǔ sǐ wèi dīng jiān qù yǐ. sì yuè chū zhì zhèn yuǎn, qí suǒ zhǔ jū tíng zhī jiā, jí hé suǒ xiān zhǔ zhě, shì qí guī yǐ de. dàn yú qián wén yī sēng yán, guì zhōu shuǐ fā shí, chéng zhōng bèi nàn zhě, yǒu yī zhè jiāng yán guān, káng èr shí yú, jù zāo piào méi, dàn bù zhī qí xìng. yǐ zhào jūn xiān zhǔ zhèn yuǎn qī jì zhī, shì dāng qí shí, xīn shén zhuì zhuì, wú kě zhì wèn yě.
赵言:“陆凉无之。当是浪穹人。然同宦于浙中,相善。”赵君升任于此,过池州,问六安何州君,已丁艰父母死为丁艰去矣。四月初至镇远,其所主居停之家,即何所先主者,是其归已的。但余前闻一僧言,贵州水发时,城中被难者,有一浙江盐官,扛二十余,俱遭漂没,但不知其姓。以赵君先主镇远期计之,似当其时,心甚惴惴,无可质问也。
cóng chén mù shū jí zhōng, zhuǎn dé èr zhī jǐ, wèi wú tài shǐ dàn rén jí hé lù ān cháo ā, jù bù jí miàn. qǐ dàn rén wéi huǒ bì yú cháng ān, jīn yòu yǒu cǐ shuǐ è? ruò guǒ ěr, hé yù zhī qí yě!
从陈木叔集中,转得二知己,为吴太史淡人及何六安巢阿,俱不及面。岂淡人为火毙于长安,今又有此水阨?若果尔,何遇之奇也!
shí sān rì zhōu zūn fù yáng gòng shēng zhuó.
十三日州尊赴杨贡生酌。
zhāng tiáo zhì yǐ qí yāo yóu jīn shā sì, yǐ yǒu zhuāng tián zài qí xī lù yě. chū xī mén, jiàn mén nèi yǒu xīn rùn zhī fáng pō lì, wèn zhī, jí tiáo zhì zhī xiōng yě.
张调治以骑邀游金沙寺,以有庄田在其西麓也。出西门,见门内有新润之房颇丽,问之,即调治之兄也。
míng, yǐ xiāng jiàn rèn cháng zhōu pàn, fǔ zì jīn chūn dǐ jiā.
名,以乡荐任常州判,甫自今春抵家。
yǐ chán yǔ tiáo zhì bù mù.
以谗与调治不睦。
chū xī mén, zhí xī xíng tián chéng zhōng, lù shén tǎn. qí wù jí nán zì hé jiàn pù zhí běi ér chū zhě, zhì cǐ nǎi dà kāi yáng, běi jí yú diān chí yān.
出西门,直西行田塍中,路甚坦。其坞即南自河涧铺直北而出者,至此乃大开洋,北极于滇池焉。
xī jiè shān dōng tū bīn wù zhě, wèi mù yáng shān běi tū ér zuì gāo zhě, wèi wàng hè shān, qí běi zǒu zhī yú mài wèi tiān chéng yòu xī wèi jīn shā, zé sàn ér bīn hǎi zhě yě. dōng jiè shān xī tū ér píng chéng nán zhě, wèi yù àn shān běi zhì ér zuì gāo zhě, wèi pán lóng shān qí huán běi zhī zhèng jǐ, wèi luó cáng shān, zé jié dǐng ér zhōng zhì zhě yě. zhōu zhì yǐ dōng jiè zhī lù. dà bǎo hé jiàn hé liú yú xī jiè zhī lù, běi chū sì tòng qiáo, fēn wéi liǎng liú: yī zhí běi xià diān hǎi yī dōng rào zhōu běi rù guī huà jiè, yóu ān jiāng cūn rén diān hǎi. jīng wù xī xíng sān lǐ, shàng xī dī, yǒu dà shí liáng kuà xī shàng, shì wèi sì tòng qiáo. yóu qiáo xī zhí shàng pō, wèi kūn yáng dào. xī běi yóu qí yī lǐ bàn, wèi tiān nǚ chéng, shàng yǒu tiān chéng mén yí zhǐ, gǔ shí liǎng dié, rú diāo kè tíng yán zhuàng. xī lǐ yì zhī nǚ xiù, dài fù lǐng zhèn shí, zhù chéng yú cǐ, gù míng.
西界山东突濒坞者,为牧羊山;北突而最高者,为望鹤山,其北走之余脉为天城;又西为金沙,则散而濒海者也。东界山西突而屏诚南者,为玉案山;北峙而最高者,为盘龙山;其环北之正脊,为罗藏山,则结顶而中峙者也。州治倚东界之麓。大堡、河涧合流于西界之麓,北出四通桥,分为两流:一直北下滇海;一东绕州北入归化界,由安江村人滇海。经坞西行三里,上溪堤,有大石梁跨溪上,是为四通桥。由桥西直上坡,为昆阳道。西北由岐一里半,为天女城,上有天城门遗址,古石两叠,如雕刻亭檐状。昔李毅之女秀,代父领镇时,筑城于此,故名。
chéng fù duàn ér fù qǐ, xī běi bīn hú zhě, qí shān cháng rào. wèi huáng dòng shān xī nán bìng tiān chéng ér yuán sǒng jiā zhì zhě, wèi jīn shā shān. cǐ jiē tǔ shān duàn xù, nán fù yú dà shān zhě yě.
城阜断而复起,西北濒湖者,其山长绕。为黄洞山;西南并天城而圆耸夹峙者,为金沙山。此皆土山断续,南附于大山者也。
jīn shā zhī xī, zé diān hǎi nán shù ér rù, zhí bī dà shān jīn shā zhī nán, zé wàng hè shān gāo yōng ér běi kàn, wèi xī jiè dà shān běi yú zhī zuì. qí xī zé jiāng jūn shān sǒng yá tū lì, yǔ wàng hè pián zhì ér chū, dì wàng hè zé běi lín jīn shā, tiān chéng jiāng jūn zé běi lín diān hǎi ěr. huáng dòng shān zhī xī, yǒu zhōu xī héng hǎi zhōng, jū lú huán jí qí shàng, shì wèi hé pō suǒ, nǎi hǎi zǐ zhōng zhī wō jū yě jīn yǐ wú hé pō guān, ér hǎi zǐ zhōng dù chuán yóu pō yān. qí chù zhèng xī yǔ kūn yáng duì, jié hú xī dù, zhǐ èr shí lǐ lù cóng jiāng jūn shān rào hú zhī nán, qí lù bèi zhī. yóu tiān nǚ chéng pán jīn shā shān běi jiā, yòu yī lǐ bàn ér rù jīn shā sì. sì mén běi xiàng, pán lóng lián fēng shī suǒ jiàn yě, sì pō jì mò. yóu sì hòu shè jí ér shàng, wèi yù huáng gé, yòu shàng wéi zhēn wǔ diàn, jù xuān chǎng, ér běi xiàng zhān hú, dé hǎi tiān kōng kuò zhī shì. shān zhī xī lù, zé lián cūn yǐ qū, mín jū jù yān.
金沙之西,则滇海南漱而入,直逼大山;金沙之南,则望鹤山高拥而北瞰,为西界大山北隅之最。其西则将军山耸崖突立,与望鹤骈峙而出,第望鹤则北临金沙,天城、将军则北临滇海耳。黄洞山之西,有洲西横海中,居庐环集其上,是为河泊所,乃海子中之蜗居也;今已无河泊官,而海子中渡船犹泊焉。其处正西与昆阳对,截湖西渡,止二十里;陆从将军山绕湖之南,其路倍之。由天女城盘金沙山北夹,又一里半而入金沙寺。寺门北向,盘龙莲峰师所建也,寺颇寂寞。由寺后拾级而上,为玉皇阁,又上为真武殿,俱轩敞,而北向瞻湖,得海天空阔之势。山之西麓,则连村倚曲,民居聚焉。
rù tiáo zhì shān lóu, fàn ér dēng chū, píng tiào sì zhōng.
入调治山楼,饭而登出,凭眺寺中。
xià bù tián qí shuǐ qū, guān tiáo zhì jiā rén zhù chǎng shōu gǔ. dài yuè rù chéng, jiǎo jié rú zhòu, ér hán qiāo bī rén. hái fàn xià dào, bù hòu táng jūn ér wò. táng jūn yè bàn nǎi guī, shǐ rén xiāng wèn, yú yǐ zài mèng hún zhōng yǐ.
下步田畦水曲,观调治家人筑场收谷。戴月入城,皎洁如昼,而寒悄逼人。还饭下道,不候唐君而卧。唐君夜半乃归,使人相问,余已在梦魂中矣。
shí sì rì zài shǔ zhōng.
十四日在署中。
shí wǔ rì zài zhōu shǔ. yè zhuó ér sàn, fù chū fǎng huáng yí shuǐ. qí jiā jì rán, huā yīn lì luàn, wéi wén quǎn shēng. hái bù jiē zhōng, qià yù huáng, huáng nǎi hū jiǔ jù xià dào mén, dàng yuè ér zhuó. zhōng yè nǎi sàn.
十五日在州署。夜酌而散,复出访黄沂水。其家寂然,花阴历乱,惟闻犬声。还步街中,恰遇黄,黄乃呼酒踞下道门,当月而酌。中夜乃散。
shí liù rì yú yù bié ér xíng, táng jūn wèi:" lián rì yīn gē tóng jiù yī wèi guī, bù néng chàng yǐn.
十六日余欲别而行,唐君谓:“连日因歌童就医未归,不能畅饮。
shǐ rén wǎng shěng zhào zhī, wèi jūn sòng bié, bì shǎo dài zhī." yú bù néng què.
使人往省召之,为君送别,必少待之。“余不能却。
shí qī shí bā rì jiē zài zhōu shǔ.
十七、十八日皆在州署。
shí jiǔ rì zài zhōu shǔ. yè yuè jiǎo ér zǎo yīn mái.
十九日在州署。夜月皎而早阴霾。
èr shí rì èr shí yī rì zài zhōu shǔ. liǎng rì jiē shū yǔ shū jì hū yǔ hū qíng.
二十日、二十一日在州署。两日皆倏雨倏霁忽雨忽晴。
èr shí èr rì táng jūn wèi yú zuò yì yǎn mái jìng wén gǔ jì, sān yì gǎo ér hòu chéng. yǐ nǎi jù zhuó yǎn yōu yǎn chū xiào wǔ, bìng hòu yáng zhào èr xué shī jí táng dà lái huáng yí shuǐ kūn zhòng, wèi tóng yàn yǐ jiàn.
二十二日唐君为余作《瘗yì掩埋静闻骨记》,三易稿而后成。已乃具酌演优演出效舞,并候杨、赵二学师及唐大来、黄沂水昆仲,为同宴以饯。
èr shí sān rì táng jūn yòu kuì mián ǎo jiā kù, jù hòu jìn yān. táng dà lái wèi yú zuò shū wén shén duō, qiě jì shǎn cì gōng shū, yì yǐ qīng fú biǎo fú jí qián zhī yì jìn.
二十三日唐君又馈棉袄、夹裤,具厚赆焉。唐大来为余作书文甚多,且寄闪次公书,亦以青蚨fū表蚨即钱之意赆。
nǎi rén xiè táng jūn, wèi míng rì zǎo xíng jì.
乃人谢唐君,为明日早行计。
jìn níng nǎi diān chí nán yī wù shāo kāi, qí jiè xī zhì jīn shā shān, yán jiāng jūn shān dǐ sān jiān cūn, yǔ kūn yáng jiè, bù guò èr shí lǐ dōng zhì pán lóng shān dǐng, yǔ chéng jiāng jiè, bù guò shí lǐ běi zhì fēn shuǐ hé qiáo, yǔ guī huà jiè, bù guò wǔ lǐ nán rù shān wù, yǔ chéng jiāng jiè, bù guò shí lǐ. zǒng jì nán běi bù guò shí wǔ lǐ, dōng xī bù guò sān shí lǐ, bù jí zhū mán qiú shān jiǎo yī qǔ yě.
晋宁乃滇池南一坞稍开,其界西至金沙山,沿将军山抵三尖村,与昆阳界,不过二十里;东至盘龙山顶,与澂江界,不过十里;北至分水河桥,与归化界,不过五里;南入山坞,与澂江界,不过十里。总计南北不过十五里,东西不过三十里,不及诸蛮酋山徼一曲也。
jìn níng zhī shuǐ, wéi sì tòng qiáo wèi dà. qí nèi yǒu èr xī, jù huì yú mù yáng shān xià shí bì cūn. yī wèi dà bà hé, jí hé jiàn pù zhī liú, chū zì guān suǒ lǐng zhě, yú xī wǎng jiāng chuān yóu zhī yī wèi dà fǔ hé, chū zì tiě lú guān zhě, yǔ xīn xīng fēn shuǐ zhī lǐng jiè. èr shuǐ hé ér chū sì tòng qiáo, yòu fēn qí bàn, dōng guàn zhōu běi zhī tián. zhì zhōu dōng běi, yòu yǒu pán lóng shān jiàn zhī shuǐ, zì zhōu chéng dōng nán yú, xún chéng běi liú, yǐn wèi chéng háo, ér xià hé yú sì tòng dōng guàn zhī shuǐ, suì běi wèi guī huà xiàn fēn jiè, ér chū ān jiāng cūn. qí hé nǎi táng gōng xīn jùn zhě.
晋宁之水,惟四通桥为大。其内有二溪,俱会于牧羊山下石壁村。一为大坝河,即河涧铺之流,出自关索岭者,余昔往江川由之;一为大甫河,出自铁炉关者,与新兴分水之岭界。二水合而出四通桥,又分其半,东灌州北之田。至州东北,又有盘龙山涧之水,自州城东南隅,循城北流,引为城濠,而下合于四通东灌之水,遂北为归化县分界,而出安江村。其河乃唐公新浚者。
jìn níng èr shǔ yì jù zài zhōu dōng běi jìng, yì zhèn hǎi dōng nán zhī yú wù yě. guī huà zài zhōu běi èr shí lǐ, chéng gòng yòu zài guī huà běi sì shí lǐ.
晋宁二属邑俱在州东北境,亦镇海东南之余坞也。归化在州北二十里,呈贡又在归化北四十里。
chéng gòng běi jí kūn míng xiàn jiè, dōng běi jí bǎn qiáo lù, dōng jí yí liáng jiè, dōng nán jí luó cáng shān, yáng zōng jiè. guī huà běi wǔ lǐ yǒu lián huā dòng shān, yī míng lóng dòng, yǒu shuǐ chū qí jiān. luó cáng shān zài guī huà dōng shí lǐ, pán lóng shān dōng běi zhī zhǔ fēng yě, dōng nán jù chéng jiāng fǔ sì shí lǐ. qí shān gāo sǒng, zǒng qiè zhòng shān, yǔ shào diān zhī liáng wáng shān duì, yì wèi zhī liáng wáng shān, yǐ yuán liáng wáng jié zhài qí shàng yě.
呈贡北即昆明县界,东北即板桥路,东即宜良界,东南即罗藏山,阳宗界。归化北五里有莲花洞山,一名龙洞,有水出其间。罗藏山在归化东十里,盘龙山东北之主峰也,东南距澂江府四十里。其山高耸,总挈众山,与邵甸之梁王山对,亦谓之梁王山,以元梁王结寨其上也。
xī běi lù wèi diān chí, dōng nán lù wèi míng hú fǔ xiān hú.
西北麓为滇池,东南麓为明湖、抚仙湖。
shuǐ zhī liǎng fēn qí guī zhě, yǐ cǐ shān wèi jiè shuǐ zhī sān huì qí hè zhě, yì yǐ cǐ shān wèi huán. rán zé bǐ shào diān liáng wáng, cǐ gèng bàng bó yǐ. qí mài zì tiě lú guān dōng dù wèi guān suǒ lǐng, yòu dōng wèi jiāng chuān běi qū sǎng diān shān, suì běi zǒu wèi cǐ shān yòu dōng zhì yí liáng xiàn xī jìng, yòu běi dù yáng lín xī lǐng, yòu běi guò tù ér guān, yòu běi jié wèi shào diān liáng wáng shān, ér wèi guǒ mǎ yuè hú zhī jí yān.
水之两分其归者,以此山为界;水之三汇其壑者,亦以此山为环。然则比邵甸梁王,此更磅礡矣。其脉自铁炉关东度为关索岭,又东为江川北屈颡巅山,遂北走为此山;又东至宜良县西境,又北度杨林西岭,又北过兔儿关,又北结为邵甸梁王山,而为果马、月狐之脊焉。
jìn níng sì mén, xī jiē qīng jì. táng yuán hè lì rèn, jí xiū chéng jiàn lóu, jí qí zhuàng lì.
晋宁四门,昔皆倾记。唐元鹤莅任,即修城建楼,极其壮丽。
jìn níng dōng zhì chéng jiāng liù shí lǐ, xī zhì kūn yáng sì shí lǐ, nán zhì jiāng chuān qī shí lǐ, běi zhì shěng huì yī bǎi lǐ, dōng nán zhì lù nán zhōu yī bǎi wǔ shí lǐ, dōng běi zhì yí liáng yī bǎi liù shí lǐ, xī nán zhì xīn xīng zhōu yī bǎi èr shí lǐ, xī běi zhì ān níng zhōu yī bǎi èr shí lǐ.
晋宁东至澂江六十里,西至昆阳四十里,南至江川七十里,北至省会一百里,东南至路南州一百五十里,东北至宜良一百六十里,西南至新兴州一百二十里,西北至安宁州一百二十里。
táng jìn níng chū shòu shǎn xī sān shuǐ lìng, yǐ yù liú kòu gōng, jí shēng běn zhōu zhī zhōu, yǐ yōu guī, bǔ rèn yú cǐ. nǎi láng nián shí wǔ suì, wén xué shén yōu, luò bǐ yǒu jīng rén yǔ.
唐晋宁初授陕西三水令,以御流寇功,即升本州知州,以忧归,补任于此。乃郎年十五岁,文学甚优,落笔有惊人语。
yú sān zi jù yòu.
余三子俱幼。
táng dà lái míng tài xuǎn gòng, yǐ yǎng mǔ jiǎo yǐn cí bù shòu xuǎn, shī huà shū jù dé dǒng xuán zǎi jí dǒng qí chāng sān mèi. yú zài jiā shí, chén méi gōng jí xiān jì yǐ shū yún:" liáng yǒu xú xiá kè, zú jī biàn tiān xià, jīn lái fǎng jī zú bìng dà lái xiān shēng. cǐ wú qiú yú píng yuán jūn zhě, xìng shàn shì zhī." bǐ zhì diān, yú náng yǐ qìng, dào lù bù qián, chū bù zhī yǒu táng dà lái kě gào yǔ yě.
唐大来名泰选贡,以养母缴引辞不受选,诗画书俱得董玄宰即董其昌三昧。余在家时,陈眉公即先寄以书云:“良友徐霞客,足迹遍天下,今来访鸡足并大来先生。此无求于平原君者,幸善视之。”比至滇,余囊已罄,道路不前,初不知有唐大来可告语也。
hū yī rì yù zhāng shí fū wèi yú yuē:" cǐ jiān míng shì táng dà lái, bù kě bù yī wù." yú yóu gāo yáo shí, wén qí zài fù xuán xiàn bié shù, wǎng mì zhī, bù zhí.
忽一日遇张石夫谓余曰:“此间名士唐大来,不可不一晤。”余游高峣时,闻其在傅玄献别墅,往觅之,不值。
hái shěng, hū yǒu yī yú zhě yuē:" jūn qǐ xú xiá kè yé? táng jūn dài xiān shēng jiǔ yǐ!" qí rén jí zhōu gōng xiān yě. zhōu yǔ zhāng shí fū shàn, yǔ zhāng xiān wù táng, táng jí yǐ méi gōng shū sòng zhī, zhōu yòu wèi yú sòng zhī. shǐ zhī méi gōng yòng qíng zhōu zhì, fēi shì yì suǒ jí yǐ.
还省,忽有揖余者曰:“君岂徐霞客耶?唐君待先生久矣!”其人即周恭先也。周与张石夫善,与张先晤唐,唐即以眉公书诵之,周又为余诵之。始知眉公用情周挚,非世谊所及矣。
dà lái suī pín, néng bù fù méi gōng hòu yì, yīn yǒu jí yǒu. yú zhī qióng ér huò jì, chū yú wàng wài rú cǐ.
大来虽贫,能不负眉公厚意,因友及友。余之穷而获济,出于望外如此。
táng dà lái, qí xiān zhè zhī chún ān jí, guó chū cóng róng yú cǐ. zēng zǔ jīn, jiā jìng wù zǐ xiāng jiàn, rèn shào wǔ tóng zhī, cóng sì míng huàn. zǔ yáo guān, jiā jìng xīn yǒu gōng yuán nián jiè yuán. fù mào dé, xīn mǎo gōng yuán nián xiāng jiàn, lín táo tóng zhī.
唐大来,其先浙之淳安籍,国初从戎于此。曾祖金,嘉靖戊子乡荐,任邵武同知,从祀名宦。祖尧官,嘉靖辛酉(公元1561年)解元。父懋德,辛卯(公元1591年)乡荐,临洮同知。
jiē yǒu jí, táng jūn hé kè zhī, míng shào jī táng jí, lǐ běn níng xiān shēng wèi zuò xù, shèn jiā.
皆有集,唐君合刻之,名《绍箕堂集》,李本宁先生为作序,甚佳。
dà lái yán lì shǔ xiān shì, jiē yī shì yī yǐn, shù chuán bù gēng, gù qí zǔ suī fā jiě, jìng bù shì ér nián shén zhǎng. jīn dà lái suī wèi fā jiě, ér shī hàn wèi diān nán yī rén, zhēn bù tiǎn bù kuì jué zǔ yě. dàn qí yìn sì hòu dài wèi yào, èr nǚ jù guǎ, ér yòu páng wú kūn jì, hòu zhī xiǎn zhě, jiāng hé dài hū?
大来言历数先世,皆一仕一隐,数传不更,故其祖虽发解,竟不仕而年甚长。今大来虽未发解,而诗翰为滇南一人,真不忝不愧厥祖也。但其胤嗣yìnsì后代未耀,二女俱寡,而又旁无昆季,后之显者,将何待乎?
dà lái zhī yuè wèi huáng lín zhǐ, zì bó rén, yǐ xiāng jiàn rèn shān dōng jiā xiáng lìng, zhuǎn sì chuān shùn qìng fǔ xiàn lìng, zú yú rèn, jí huáng yí shuǐ yǔ diān zhī fù cóng yuè zhī xiōng yě. qí zǔ míng míng liáng, jiā jìng yǐ yǒu gōng yuán nián xiāng jiàn, shì zhì bì jié bīng xiàn, yǒu mù yáng shān rén jí.
大来之岳为黄麟趾,字伯仁,以乡荐任山东嘉祥令,转四川顺庆府县令,卒于任,即黄沂水禹甸之父、从月之兄也。其祖名明良,嘉靖乙酉(公元1525年)乡荐,仕至毕节兵宪,有《牧羊山人集》。
dà lái xī cóng guǎng nán chū yuè xī, dǐ wú dì, yì yǐ yuè xī shān shuǐ zhī shèng yě.
大来昔从广南出粤西,抵吾地,亦以粤西山水之胜也。
wèi yú yán:" guǎng nán fǔ dōng bàn rì duō chéng, yǒu bǎo yuè guān shén qí. cóng guǎng nán dōng wàng, chóng shān héng zhàng, cuì jié yáo kōng, hū shān jiān yī kǒng gāo xuán, zhí tòu zhōng jiōng, guāng míng rú mǎn yuè zhuì yún duān, zhēn shì tiān mén zhōng kāi. lù yóu qí xià pán qí ér rù, dà ruò sān sì chéng mén. qí xià páng yòu yī qiào, qián tōng diān yuè zhī shuǐ." yǔ àn huáng lín zhǐ zhāo yáng guān shī zhù yún:" guān kǒu tiān chéng yī shí hǔ tóu, dān dān kě wèi." shī yuē:" hé dài záo hóng méng? luán shān yǎo tiǎo tōng, wǔ dīng shū dì lì. yī qiào zì tiān gōng. yù zhěn huá yí jiè, guān dāng hǔ bào xióng. qì xū chóu rì mù, qū cè luàn liú zhōng." àn zhāo yáng jí cǐ dòng yě, táng jūn wèi zhī bǎo yuè zhě, yòu qí bié míng ěr. cǐ lù dōng qù jí guī shùn, yú qù dōng wèi jiāo yí suǒ gěng, bù néng cóng cǐ. pán lóng shān lián fēng zǔ shī, míng chóng zhào, yuán zhì zhèng jiān yǐ bā yuè shí bā rì niè pán.
为余言:“广南府东半日多程,有宝月关甚奇。从广南东望,崇山横障,翠截遥空,忽山间一孔高悬,直透中扃,光明如满月缀云端,真是天门中开。路由其下盘脐而入,大若三四城门。其下旁又一窍,潜通滇粤之水。”予按黄麟趾昭阳关诗注云:“关口天成一石虎头,耽耽可畏。”诗曰:“何代凿鸿濛?峦山窈窕(yǎotiǎo)通,五丁输地力。一窍自天工。域畛华彝界,关当虎豹雄。弃繻愁日暮,驱策乱流中。”按昭阳即此洞也,唐君谓之宝月者,又其别名耳。此路东去即归顺,余去冬为交彝所梗,不能从此。盘龙山莲峰祖师,名崇照,元至正间以八月十八日涅槃。
zuò jì chàng cí yuē:" sān jiè yǔ sān tú, hé fó zǔ bù yóu, bù pò zé biàn yǒu, néng pò zé biàn wú. lǎo sēng yǒu tūn tǔ bù xià, mén tú bù kěn yòng xīn xiū, qiè jì qiè jì." shī sù bù lì wén zì, lín qù nǎi wèi cǐ, yǔ yí tuì jù cún. zhì jīn yǐ cǐ rì wèi" pán lóng huì" yún.
作偈唱词曰:“三界与三涂,何佛祖不由,不破则便有,能破则便无。老僧有吞吐不下,门徒不肯用心修,切忌切忌。”师素不立文字,临去乃为此,与遗蜕俱存。至今以此日为“盘龙会”云。
shào zhēn rén yǐ zhèng, chū míng xuán, jìn níng rén. qí fù míng rén, shū míng zhōng, jù yóu sū zhōu xǐ qiān yí. gé lǎo liú yì wǎn zhōng shī yǒu yuē:" sān láng zú xià fēng yún dá, zhōng zi qǐ, lǐng xiāng jiàn.
邵真人以正,初名璇,晋宁人。其父名仁,叔名忠,俱由苏州徙迁移。阁老刘逸挽忠诗有曰:“三郎足下风云达,忠子玘,领乡荐。
xiǎo ruǎn hú zhōng rì yuè zhǎng.
小阮壶中日月长。
jí zhēn rén." mò jù yòu yuē:" chàng wàng sū zhōu shì gù xiāng." jiàn zhōu zhì. jìn shí, jìn níng zhī dì yuē níng zhōu, nán mán xiào wèi lǐ yì chí jié zhèn cǐ, tǎo píng pàn qiú wǔ shí bā bù. huì dì shí, lǐ xióng luàn, yì sǐ zhī, nǚ xiù yǒu fù fēng, zhòng tuī lǐng zhōu shì, jìng pò zéi bǎo jìng, bǐ zú, qún qiú wèi zhī lì miào. shì shí níng zhōu suǒ xiá zhī jìng suī guǎng, ér zhù jié zhī dì, shí zài yú cǐ. zhì táng wǔ dé zhōng, yǐ qí wèi jìn shí níng zhōu tǒng huì zhī dì, zhì jìn níng xiàn. cǐ zhōu míng zhī suǒ yóu shǐ yě. zhōu míng huàn xiàng yǒu lǐ yì jí wáng xùn yáo yuè děng. dài wàn lì jiān wú jùn xǔ bó héng xiū zhōu zhì, wèi jīn jìn níng zhōu dì yǐ fēi xī shí wǔ shí bā bù zhī guǎng, yǐ yī yú ér jiàn tōng bù zhī sì, fēi zhū hóu jì fēng nèi shān chuān yì, suì yī bìng chè qù zhī, bìng zhì chuán yì xuē qù, zhǐ zì wǒ cháo shǐ.
即真人。“末句又曰:”怅望苏州是故乡。“见《州志》。晋时,晋宁之地曰宁州,南蛮校尉李毅持节镇此,讨平叛酋五十八部。惠帝时,李雄乱,毅死之,女秀有父风,众推领州事,竟破贼保境,比卒,群酋为之立庙。是时宁州所辖之境虽广,而驻节之地,实在于此。至唐武德中,以其为晋时宁州统会之地,置晋宁县。此州名之所由始也。州名宦向有李毅及王逊、姚岳等。迨万历间吴郡许伯衡修《州志》,谓今晋宁州地已非昔时五十八部之广,以一隅而僭通部之祀,非诸侯祭封内山川义,遂一并撤去之,并《志传》亦削去,只自我朝始。
suì lìng qiān zǎi yīng líng, kōng cún xī shén líng gǎn yìng, yī fāng gù shí, jìng zuò chén huī, kě tàn yě! rán yì suī xuē, ér qí nǚ yǒu miào zài gǔ chéng, yuè suī qù, ér yuè yì yǒu miào zài zhōu xī, yǒu gōng sī tǔ, fēi shù rú wú jiàn shí zhī wén rén suǒ néng yǐ yì miè zhě yě. xǔ bó héng wèi xī shí níng zhōu dì guǎng, jīn dì xiá, lǐ yì suī dí zǔ, jìn níng bù dé ér sì zhī, yóu zhī zǐ zhī bù dé chéng tiāo sì dà zōng jí zhǎng fáng yě. yú wèi jìn níng nǎi dí zhǒng zhèng qī suǒ shēng zhǎng zǐ, fēi zhī zǐ bǐ, yì suǒ xiá wǔ shí bā bù suī guǎng, jiē tǒng yú jìn níng, jīn suī zhī fēn wǔ shí bā bù, jiē qí zhī shù, ér jìn níng shí chéng tiāo zhī zhǔ. ruò jìn níng yǐ dì xiá bù sì, jiāng wěi zhī wǔ shí bā bù hū?
遂令千载英灵,空存肹xīxiāng神灵感应,一方故实,竟作尘灰,可叹也!然毅虽削,而其女有庙在古城,岳虽去,而岳亦有庙在州西,有功斯土,非竖儒无见识之文人所能以意灭者也。许伯衡谓昔时宁州地广,今地狭,李毅虽嫡祖,晋宁不得而祀之,犹支子之不得承祧祀大宗即长房也。余谓晋宁乃嫡冢正妻所生长子,非支子比,毅所辖五十八部虽广,皆统于晋宁,今虽支分五十八部,皆其支庶,而晋宁实承祧之主。若晋宁以地狭不祀,将委之五十八部乎?
wǔ shí bā bù fù yǐ zhī fēn, fēi suǒ yí sì, shì yóu dí zhǒng yǐ zhī shù zhòng duō, hù xiāng tuī wěi, ér xū dà zōng zhī sì yě.
五十八部复以支分,非所宜祀,是犹嫡冢以支庶众多,互相推委,而虚大宗之祀也。
rán zé lǐ yì nǎi yī fāng zōng zhǔ, jiāng wú ruò áo zhī dòng jí wú zǐ sì zhī yōu huàn hū? gù yú wèi táng jìn níng táng dà lái, shǒu yǐ fù sì lǐ yì wèi zhèng.
然则李毅乃一方宗主,将无若敖之恫即无子嗣之忧患乎?故余谓唐晋宁、唐大来,首以复祀李毅为正。