èr shí rì chén qǐ hòu fū, yú yǐ qí yù hè wú yàn jí tān yù tài dà, yǒng bù mǎn zú, lìng mì sì sēng wèi fù. jí fàn, fū zhì, cí zhī. suǒ suǒ bì suǒ huí jǐ yǔ de dìng jīn, bǐ zhǎn zhuǎn bù hái. yú nǎi yǐ zhòng wù jì jué zōng, lìng gù pū yǔ sì sēng xiān xíng. yú nǎi rù xī mén, zì suǒ bù dé, nǎi wǎng suǒ yú lǚ huī shǐ nǎi láng, lǚ nǎi yīng hái. zhū réng rù qīng zhēn sì, guān shí bēi shàng méi hén, nǎi kū chá ér wú huā, bái wén hēi zhì, shàng wèi néng rú zhāng shùn níng suǒ jì zhě zhī qí yě.
二十日晨起候夫,余以其欲壑无厌即贪欲太大,永不满足,另觅寺僧为负。及饭,夫至,辞之。索所畀索回给予的定金,彼展转不还。余乃以重物寄觉宗,令顾仆与寺僧先行。余乃入西门,自索不得,乃往索于吕挥使乃郎,吕乃应还。朱仍入清真寺,观石碑上梅痕,乃枯槎而无花,白纹黑质,尚未能如张顺宁所寄者之奇也。
chū nán mén, suì yǔ sēng pū tóng háng. zūn xī shān ér nán, guò wǔ lǐ qī lǐ èr qiáo, yòu sān lǐ, guò gǎn tōng sì qián rù dào. qí nán, yǒu sān sì jiā jiā dào, yuē shàng mù. yòu nán, zé xī shān wēi é zhī shì shǎo jiàng, dōng hǎi wān huán zhī xíng jiàn hé. shí lǐ, guò yáng hé pù.
出南门,遂与僧仆同行。遵西山而南,过五里、七里二桥,又三里,过感通寺前入道。其南,有三四家夹道,曰上睦。又南,则西山巍峨之势少降,东海弯环之形渐合。十里,过阳和铺。
yòu shí lǐ, zé nán shān zì dōng héng gèn ér xī, hǎi nán jǐn yú qí lù, chuān xī xiá ér qù.
又十里,则南山自东横亘而西,海南尽于其麓,穿西峡而去。
xī xiá zhě, nán jí héng gèn zhī shān, zhì cǐ yù jùn, běi jí cāng shān, zhì cǐ nán jǐn, zhōng chuān yī xiá, xī qù shén bī. ér xiá kǒu shāo kuàng, nǎi jiù suǒ chuān zhī xī, chéng qí liǎng yá, ér kuà shí liáng yú zhōng. yǐ tōng wǎng lái. suǒ wèi xià guān yě, yòu míng lóng wěi guān. guān zhī nán zé dà dào, dōng zì zhào zhōu, xī xiàng yàng bì yān.
西峡者,南即横亘之山,至此愈峻,北即苍山,至此南尽,中穿一峡,西去甚逼。而峡口稍旷,乃就所穿之溪,城其两崖,而跨石梁于中。以通往来。所谓下关也,又名龙尾关。关之南则大道,东自赵州,西向漾濞焉。
jì dù qiáo chū guān nán, suì cóng xī nán xī xiàng xíng. sān lǐ, nán běi liǎng shān jù bī còu, shuǐ dǎo qí zhōng rú xiàn, yáo dì qí nèi, chóng fēng běi rào cāng shān zhī bèi, bì lì biàn huán, yǎn yìng shū yì. pò xiá ér rù, yòu èr lǐ, nán fēng jù chéng shí bì, dào yā xī shàng, běi fēng yī zhī, rú kě zhòu cí xī niú xià fù, liǎng yá xiāng zhān, zhōng zhǐ tōng yī xiàn, pōu shí dào yá, shǐ xíng xiá zhōng, jì chuān shí xià. xiá xiāng jù bù yíng sì chǐ, shí liáng héng jià qí xī, zhǎng zhàng wǔ chǐ, ér xiá jǐn chǐ yú, zhèng rú tiān tāi zhī shí liáng. nán yá yì jùn, bù néng tōng lù. chū nán yá shàng, fǔ ér kàn zhī, máo gǔ jù sǒng. yòu xī lǐ yú, zhé ér běi, qí xī xià qiàn shèn wēi. yòu běi, fēng yǔ dà zhì. běi sān lǐ yú, shù jiā yǐ xī shān rén, shì wèi tán zi pù, qí dì wèi zhào zhōu shǔ.
既度桥出关南,遂从溪南西向行。三里,南北两山俱逼凑,水捣其中如线,遥睇其内,崇峰北绕苍山之背,壁立变环,掩映殊异。破峡而入,又二里,南峰俱成石壁,倒压溪上,北峰一支,如渴咒sì雌犀牛下赴,两崖相粘,中止通一线,剖石倒崖,始行峡中,继穿石下。峡相距不盈四尺,石梁横架其西,长丈五尺,而狭仅尺余,正如天台之石梁。南崖亦峻,不能通路。出南崖上,俯而瞰之,毛骨俱悚。又西里余,折而北,其溪下嵌甚微。又北,风雨大至。北三里余,数家倚西山人,是为潭子铺,其地为赵州属。
běi wǔ lǐ, zhuǎn ér xī, yòu běi shí wǔ lǐ, yǒu xī zì xī xiá lái rù, shì wèi hé táo qìng. dù qìng xī, yòu běi wǔ lǐ, yǒu sān sì jiā yǐ xī shān xià, shì wèi máo cǎo fáng, xī liǎng páng zhì cǐ shǐ róng zhuó yá zhī chéng, rán yóu bēi quān qū mù zhì chéng zhī yú zhī zhuì yú qìng dǐ yě. shì yuē, yú dào zì yàng bì xià shěng, zhào zhōu dà lǐ méng huà zhū yíng zhě, dié xiè xiǎo bù xíng zǒu yǔ zhōng. qí dì qù sì shí lǐ qiáo shàng wǔ lǐ, jì shí cái xià wǔ, kǒng qiáo biān lǚ sì wèi zhū yíng zhě suǒ jù, suì wèn shě ér tuō yān, yì yǐ bì yǔ yě.
北五里,转而西,又北十五里,有溪自西峡来入,是为核桃箐。渡箐溪,又北五里,有三四家倚西山下,是为茅草房,溪两旁至此始容斫崖之塍,然犹桮棬quān曲木制成之盂之缀于箐底也。是曰,榆道自漾濞下省,赵州、大理、蒙化诸迎者,碟躞diéxiè小步行走雨中。其地去四十里桥尚五里,计时才下午,恐桥边旅肆为诸迎者所据,遂问舍而托焉,亦以避雨也。
èr shí yī rì jī zài míng, cù zhǔ zhě chuī, qǐ ér hòu fàn. tiān míng nǎi xíng, yún qì yóu bó bó yě. běi xiàng réng xíng xī xī, sān lǐ yú, yǒu tíng qiáo kuà xī shàng, tíng yǐ bàn pǐ, shuǐ fèi qiáo xià shén jí, shì wèi sì shí lǐ qiáo, qiáo dōng yǒu shù jiā yǐ dōng yá xià, jiē jū tíng zhī diàn, cǐ dì fǎn wèi méng huà shǔ. gài qiáo xī wèi zhào zhōu, qí shān zhī xī wèi méng huà, qiáo dōng yì wèi méng huà, qí shān zhī dōng wèi tài hé, quǎn yá zhī cuò rú cǐ.
二十一日鸡再鸣,促主者炊,起而候饭。天明乃行,云气犹勃勃也。北向仍行溪西,三里余,有亭桥跨溪上,亭已半圮,水沸桥下甚急,是为四十里桥,桥东有数家倚东崖下,皆居停之店,此地反为蒙化属。盖桥西为赵州,其山之西为蒙化,桥东亦为蒙化,其山之东为太和,犬牙之错如此。
zhì shì shǐ xíng xī dōng, bàng diǎn cāng hòu lù xíng. qī lǐ yú, yǒu shù shí jiā yǐ dōng shān ér lú, jiā lù chéng xiàng, shì wèi hé jiāng pù. zhì shì shǐ wàng xī běi xiá shān héng liè, yǒu shān zhōng pī wèi xì, qí nán zhě, yú suǒ cóng lái xiá yě qí běi lái zhě, xià jiāng zuǐ suǒ lái yàng bì xiá yě qí xī nán xià ér qù zhě, èr shuǐ hé liú ér xià shùn níng zhī xiá yě. xiá xíng suī yáo fēn, ér xī liú zhī huì hé, shàng shēn qiàn xī běi xiá zhōng, cǐ pù suǒ jiàn, yóu zhǐ nán lái yī xī ér yǐ.
至是始行溪东,傍点苍后麓行。七里余,有数十家倚东山而庐,夹路成巷,是为合江铺。至是始望西北峡山横裂,有山中披为隙,其南者,余所从来峡也;其北来者,下江嘴所来漾濞峡也;其西南下而去者,二水合流而下顺宁之峡也。峡形虽遥分,而溪流之会合,尚深嵌西北峡中,此铺所见,犹止南来一溪而已。
chū pù běi, dōng shān yú zhī chuí ér xī tū, lù běi yú zhī, suì bìng nán lái xī yì bù kě jiàn, gài yú zhī xī jǐn zhī xià, jí liǎng jiāng huì hé chù, ér lù bù yóu zhī yě.
出铺北,东山余支垂而西突,路北逾之,遂并南来溪亦不可见,盖余支西尽之下,即两江会合处,而路不由之也。
xī běi xíng pō lǐng zhě sì lǐ, shǐ yǒu èr xiǎo liú zì dōng běi liǎng xiá chū.
西北行坡岭者四里,始有二小流自东北两峡出。
jì ér pán qǔ xī xià, yī jiàn zì dōng běi xiá lái zhě chà dà, yǒu tíng qiáo kuà zhī, tíng yǐ bàn pǐ, shì wèi hēng shuǐ qiáo. gài cāng shān xī xià zhī shuǐ, cǐ wèi zuì dà, yì xī nán hé yú nán běi èr shuǐ jiāo huì chù. rán zé" hé jiāng" zhī chēng, shí sān liú, bù zhǐ yàng shuǐ bì shuǐ ér yǐ yě.
既而盘曲西下,一涧自东北峡来者差大,有亭桥跨之,亭已半圮,是为亨水桥。盖苍山西下之水,此为最大,亦西南合于南北二水交会处。然则“合江”之称,实三流,不止漾水、濞水而已也。
cóng qiáo xī fù xī běi yú yī xiǎo lǐng, gòng yī lǐ, shǐ yǔ yàng shuǐ yù.
从桥西复西北逾一小岭,共一里,始与漾水遇。
qí shuǐ zì yàng bì lái jīng cǐ, jí nán yǔ tiān shēng qiáo zhī shuǐ hé, pò xī nán shān xiá qù, jīng shùn níng pàn shān ér xià lán cāng jiāng. lù sù qí dōng àn xíng. qí dōng shān yì cāng shān zhī běi zhī yě, qí xī shān nǎi luó jūn nán xià zhī mài, zhì cǐ ér yǐ lǐ xī nán, jǐn yú shùn níng zhī pàn shān.
其水自漾濞来经此,即南与天生桥之水合,破西南山峡去,经顺宁泮山而下澜沧江。路溯其东岸行。其东山亦苍山之北支也,其西山乃罗均南下之脉,至此而迤逦西南,尽于顺宁之泮山。
běi xíng wǔ lǐ, yǒu cūn jū jiā ér chéng xiàng, wèi jīn niú tún. chū tún běi, yǒu xiǎo xī zì dōng shān chū, jià shí liáng qí shàng, cè yǒu shí bēi, shì ér dú zhī, nǎi luó jìn xī suǒ tí shí mén qiáo shī yě. tí yán shí mén jìn zài qiáo zuǒ, yīn jiǎo shǒu dōng wàng, hū yún qì bèng chè liè kāi, lòu chū qīng fú róng liǎng piàn, chā tiān bá dì, pián lì duì zhì, qí nèi chóng luán dié yìng, yún yǐng chū mò, lìng rén shén yuè. jí hū gù pū yǔ sì sēng, ér èr rén yǐ qián, yáo zhuī zhī, èr lǐ nǎi jí. fāng yù qiáng qí hái, ér yī sēng páng cì, wèn zhī, jí shí mén páng yào shī sì sēng yě. yán mén shàng yǒu yù huáng gé, yòu yǒu èr dòng míng chǎng kě jū, xīn rán yuàn wèi jū tíng zhǔ. nǎi dōng xiàng cóng xiǎo lù dǎo yú, wǔ lǐ, dǐ shān xià, guò yī cūn, jí yào shī sì yě. suì tíng zhàng qí zhōng. qí sēng míng xìng yán, zuò yú xiǎo gé shàng, zhāi cán dòu wèi xiǎng. shí yóu shàng wǔ, yú yù dēng shān, xìng yán yán, yù huáng gé niè fēng ér shàng shí lǐ yú, qiě yǒu èr dòng zhī shèng, xū míng chén wèi jìng rì yóu, jīn wú jí yě.
北行五里,有村居夹而成巷,为金牛屯。出屯北,有小溪自东山出,架石梁其上,侧有石碑,拭而读之,乃罗近溪所题《石门桥诗》也。题言石门近在桥左,因矫首东望,忽云气迸坼chè裂开,露出青芙蓉两片,插天拔地,骈立对峙,其内崇峦叠映,云影出没,令人神跃。亟呼顾仆与寺僧,而二人已前,遥追之,二里乃及。方欲强其还,而一僧旁伺,问之,即石门旁药师寺僧也。言门上有玉皇阁,又有二洞明敞可居,欣然愿为居停主。乃东向从小路导余,五里,抵山下,过一村,即药师寺也。遂停杖其中。其僧名性严,坐余小阁上,摘蚕豆为饷。时犹上午,余欲登山,性严言,玉皇阁蹑峰而上十里余,且有二洞之胜,须明晨为竟日游,今无及也。
gài xìng yán shān zhōng shì wèi wán, jì sòng yú fǎn sì, suì fù qù, qiě yǐ shi yào zhì yú cè.
盖性严山中事未完,既送余返寺,遂复去,且以匙钥置余侧。
yú shí mù shí mén qí shèng, cān fàn, jí jiōng qí gé, dōng nán wàng shí mén ér qū, jiē huāng yì duàn chéng, jìng bù zé dào yě.
余时慕石门奇胜,餐饭,即扃其阁,东南望石门而趋,皆荒翳断塍,竟不择道也。
èr lǐ, jiàn dà xī zì shí mén chū, xī běi wú lù rù, nǎi xià jiù xī zhōng xī zhōng duō jù shí, duō bēn liú, yì wú lù rù. wéi wàng shí mén jìn zài zhǐ chǐ, shàng xià bī còu, pián xuē wàn rèn, xiāng jù bù yú èr zhàng, qí dǐng liǎng duān rú yī, qí gēn zhǐ róng yī shuǐ. gài běn yī shān wài píng, zì cóng qí jí yī dāo zhōng pōu ér chéng zhě, gù jì nán wéi lù zhì, fù wú cóng sù xī. pái huái jiǔ zhī, nǎi dù xī nán, fǎn suí lù xī chū. jiǔ zhī dé yī jìng dōng xiàng, fù cóng yǐ rù, jiāng jí mén xià, fù dù xī běi. xī zhōng fù mù jià jù shí yǐ dù, zhī cǐ dào nǎi bù fá xíng rén, shén xǐ guò wàng. yì dōng bī mén xià, cóng huáng zhú lín fù dào. dào fēn wéi èr, yī dōng niè pō dèng, yī nán xià xī kǒu. nǎi xiān jiàng ér jiù xī, zé xī shuǐ zhèng cóng mén zhōng yuè chū, yǒu jù shí dāng mén è liú, fēn wéi èr dào.
二里,见大溪自石门出,溪北无路入,乃下就溪中;溪中多巨石,多奔流,亦无路入。惟望石门近在咫尺,上下逼凑,骈削万仞,相距不逾二丈,其顶两端如一,其根止容一水。盖本一山外屏,自从其脊一刀中剖而成者,故既难为陆陟,复无从溯溪。徘徊久之,乃渡溪南,反随路西出。久之得一径东向,复从以入,将及门下,复渡溪北。溪中缚木架巨石以渡,知此道乃不乏行人,甚喜过望。益东逼门下,丛篁竹林覆道。道分为二,一东蹑坡磴,一南下溪口。乃先降而就溪,则溪水正从门中跃出,有巨石当门扼流,分为二道。
xí zhī ér xià, běi zé màn shí téng kōng, zuò zhū lián zhuàng ér shì shén xióng nán zé qiàn cáo dào xì, wèi xuán liū xíng ér shì shén shù. jiē gāo èr zhàng yú, liǎng páng shí jiē bī xuē, wú néng shàng yě.
袭之而下,北则漫石腾空,作珠帘状而势甚雄;南则嵌槽倒隙,为悬溜形而势甚束。皆高二丈余,两旁石皆逼削,无能上也。
nǎi fù shàng jiù dōng qí niè dèng. yǐ yòu fēn wéi èr, yī běi shàng niè pō, yī nán líng xī shí.
乃复上就东岐蹑磴。已又分为二,一北上蹑坡,一南凌溪石。
nǎi xiān jiù xī líng shí, qí shí dà ruò wàn hú zhī zhōu, gāo fàn xī zhōng, qí gēn sì miàn jù tuān bō yíng jī, dú xī běi yī jìng xuán dèng ér shàng, xià kàn jí zhū lián suǒ cóng yuè chū zhī chù, shàng tiào zé shí mén liǎng yá pī yún xuē cuì, gāo pián bī còu, zhēn qí guān yě. dàn mén yǐ nèi zé shí bēng shuǐ yǒng, lù jué bù tōng, nǎi fù shàng jiù běi qí niè dèng. shǐ yóu téng qìng méng róng, jì nǎi shí yá sǒng tū, bàn lǐ, lù qióng, xún yá nán zhuǎn, fēi yá dào yǐng, shàng bī shuāng quē, xià lín jué hè, jí shí mén zhī gēn yě, suī yuán pān niǎo zhù fēi xiáng, bù néng dù ér rù yǐ. jiǔ zhī, cóng jiù lù fǎn yào shī sì. qióng rì zhī lì, kě bìng zhì yù huáng gé, gū qì ér cǎo jì, liú wèi míng rì yóu.
乃先就溪凌石,其石大若万斛之舟,高泛溪中,其根四面俱湍波潆激,独西北一径悬磴而上,下瞰即珠帘所从跃出之处,上眺则石门两崖劈云削翠,高骈逼凑,真奇观也。但门以内则石崩水涌,路绝不通,乃复上就北岐蹑磴。始犹藤箐蒙茸,既乃石崖耸突,半里,路穷,循崖南转,飞崖倒影,上逼双阙,下临绝壑,即石门之根也,虽猿攀鸟翥飞翔,不能度而入矣。久之,从旧路返药师寺。穷日之力,可并至玉皇阁,姑憩而草记,留为明日游。
èr shí èr rì chén qǐ hòu fàn, xìng yán shù huǒ fù dāng tiě guō, zhāi dòu guǒ mǐ, lìng sēng pū fēn xié, nǎi cóng sì hòu dōng xiàng dēng shān. èr lǐ, zhuǎn ér nán xiàng xún shān yāo shàng, èr lǐ, fù suí xiá zhuǎn dōng, yī lǐ, cóng xiá jǐn chù nán zhuǎn yú lǐng. yī lǐ, lù fēn èr qí, yī dōng shàng zhě, wèi huā jiāo ān shí dòng dào yī nán shàng zhě, yī lǐ ér yú shí mén zhī shàng. cǐ shí mén zhī běi yá yě, suǒ dēng chù yǐ zài mén zhī nèi, duì kàn nán yá bēng xuē zhī zhuàng, mén dǐ hōng fèi zhī xíng, zhǒng zhǒng shén wàng, dú suǒ jù yá duān wēi xiǎn, bù néng fǎn guān, yóu jué wèi néng liǎng jǐn yě. dōng tiào mén yǐ nèi, xiá réng bī shù, shuǐ zì dōng nán qiàn dǐ ér lái. qí zhèng dōng yǒu shān yī zhī, wēi rán zhōng xuán, qià duì xiá mén, ér yù huáng gé jí jù qí shàng, shàng bù néng yáo wàng dé zhī, gài qí nèi mù shí rōng mì, fēi rú wài fēng kě yǐ yī lǎn jǐn ěr. yú shì yuán gāng jí dōng shàng yī lǐ, nán yǔ xiá bié, zhé ér dōng běi shàng bàn lǐ, ào jiān yǒu tuí yuán yí gòu, wèi yù fēng sì fèi zhǐ. yù fēng zhě, wàn lì chū sēng shí guāng suǒ jiàn, yào shī nǎi qí xià yuàn, ér xìng yán jí qí hòu sì yě. qí hòu yòu yǒu yī fèi zhǐ, yuē jí lè ān. cóng qí hòu fù zhuǎn xiàng dōng nán shàng bàn lǐ, zài yǔ dōng xiá yù, nǎi yuán zhī xiá dōng xiàng xíng, gǔ mù yì shēn. bàn lǐ, zhī xiá dōng jǐn, nǎi nán dù qí shàng, fù běi zhuǎn, gòng èr lǐ ér dé yù huáng gé. gé nán xiàng shí mén ér yáo, dōng lín xiá bì ér bī, chū chuàng yú zhū shǐ èr dào rén, yǒu sēng sān xián kuò ér dà zhī, jīn qián lóu zhī sì bì jù tuí, hòu gé zhī xī jiǎo jiāng pū, gài jí jí yǐ. gé dōng yǒu tái, xià lín jué hè, qí xià yǒu dòng, wèi èr dào jìng xiū chù. shí èr sēng jí pū, jù rán tōng" rán" huǒ mì quán jiāng wèi chuī, yú bù jí mì dòng, xiān cóng gé yuán shí dú shàng.
二十二日晨起候饭,性严束火负铛铁锅,摘豆裹米,令僧仆分携,乃从寺后东向登山。二里,转而南向循山腰上,二里,复随峡转东,一里,从峡尽处南转逾岭。一里,路分二岐,一东上者,为花椒庵石洞道;一南上者,一里而逾石门之上。此石门之北崖也,所登处已在门之内,对瞰南崖崩削之状,门底轰沸之形,种种神旺,独所踞崖端危险,不能返观,犹觉未能两尽也。东眺门以内,峡仍逼束,水自东南嵌底而来。其正东有山一支,巍然中悬,恰对峡门,而玉皇阁即踞其上,尚不能遥望得之,盖其内木石茸密,非如外峰可以一览尽耳。于是缘冈脊东上一里,南与峡别,折而东北上半里,坳间有颓垣遗构,为玉峰寺废址。玉峰者,万历初僧石光所建,药师乃其下院,而性严即其后嗣也。其后又有一废址,曰极乐庵。从其后复转向东南上半里,再与东峡遇,乃缘支峡东向行,古木益深。半里,支峡东尽,乃南渡其上,复北转,共二里而得玉皇阁。阁南向石门而遥,东临峡壁而逼,初创于朱、史二道人,有僧三贤扩而大之,今前楼之四壁俱颓,后阁之西角将仆,盖岌岌矣。阁东有台,下临绝壑,其下有洞,为二道静修处。时二僧及仆,俱然通“燃”火觅泉将为炊,余不及觅洞,先从阁援石独上。
gài yáo wàng xiá hòu dà shān, shàng sǒng sān fēng zhě, zhòng jiē zhǐ wèi bǐ jià fēng, wèi jí dōng nán qīng bì xī hòu zhǔ fēng, yú qián yóu sì tán ér shàng, céng tàn qí yáng, zī gèng yù yī qióng qí yīn, yǐ jǐn shí mén jiàn shuǐ zhī yuán, jìng bù xiá zhāo tóng háng zhě, ér tóng háng sēng pū yì bù néng cóng. yú suì jiǎ yǒng zhí qián.
盖遥望峡后大山,上耸三峰者,众皆指为笔架峰,谓即东南清碧溪后主峰,余前由四潭而上,曾探其阳,兹更欲一穷其阴,以尽石门涧水之源,竟不暇招同行者,而同行僧仆亦不能从。余遂贾勇直前。
èr lǐ, shān shí jì qióng ér tǔ fēng jùn shén, nǎi pān shù. sān lǐ, shān shù yì jǐn, jiàn zhì qí dǐng.
二里,山石既穷而土峰峻甚,乃攀树。三里,山树亦尽,渐陟其顶。
céng lèi ér shàng, dēng yī dǐng, fù qǐ yī dǐng.
层累而上,登一顶,复起一顶。
dǐng jiē shāo máo liú tǔ, wú fù jí yì, wéi dǐng ào jiān, shí cóng mù yī qū, jí yì suí zhī. yú cóng lǐng jí shāo hén chù xíng, hǔ jī chǐ chǐ, yìn shā tǔ jiān. lián shàng shù dǐng, shǐ zào qí jí, zé yóu rán wài fēng yě. shǐ zhī cāng shān qián hòu, gòng fēng liǎng chóng: dōng zhì zhě wèi zhèng fēng, ér xíng rú bǐ jià zhě zuì gāo xī huán zhě nán cóng bǐ jià běi cóng sān tǎ hòu zhèng fēng, fēn zhī xī jiā, bì hé ér qián, còu wèi shí mén. dàn qí zhōng jù bēng yá zhuì pài, bù fù kāi yáng, jù xià pán jiā qìng, shuǐ qiàn qí dǐ, mù cóng qí shàng.
顶皆烧茅流土,无复棘翳,惟顶坳间,时丛木一区,棘翳随之。余从岭脊烧痕处行,虎迹齿齿,印沙土间。连上数顶,始造其极,则犹然外峰也。始知苍山前后,共峰两重:东峙者为正峰,而形如笔架者最高;西环者南从笔架、北从三塔后正峰,分支西夹,臂合而前,凑为石门。但其中俱崩崖坠派,不复开洋,俱下盘夹箐,水嵌其底,木丛其上。
yú cóng fēng tóu dōng kàn bǐ jià shān zhī xià, yǒu shuǐ xuán dǎo jiàn dǐ, qí shēng fèi téng, qí xíng yāo jiǎo, ér shàng xià jù wèi cóng mù yáo yǎn, bù néng dé qí quán, cǐ jí shí mén zhī yuán yǐ. yòu cóng wài lǐng běi xíng, jiàn qí běi yòu fēn zhī xī xià, jí yàng bì yì běi zhī lǐng, xī jǐn yú yàng bì qiáo zhě yě.
余从峰头东瞰笔架山之下,有水悬捣涧底,其声沸腾,其形夭矫,而上下俱为丛木遥罨,不能得其全,此即石门之源矣。又从外岭北行,见其北又分支西下,即漾濞驿北之岭,西尽于漾濞桥者也。
shí rì sè zhèng wǔ, kāi jì tè shén, běi zhān zé fèng yǔ zhī xī, yǒu héng shān yī mǒ, zì xī běi xié gèn ér lái zhě, xiàng cóng shā xī nán wàng, xié gèn qí xī nán, wèi qiáo hòu shuǐ kǒu zhě yě.
时日色正午,开霁特甚,北瞻则凤羽之西,有横山一抹,自西北斜亘而来者,向从沙溪南望,斜亘其西南,为桥后水口者也。
jiàn chuān zhī lù, sù zhī běi rù nán tiào zé tán zi pù xī zhī shān, nán jié yàng bì èr shuǐ zhī kǒu, wèi hé jiāng pù zhě, dà lǐ zhī lù, suí zhī běi lái xī lǎn zé héng lǐng pù zhī jí, pái tà xī jiè, běi jiē xié gèn zhī lǐng, nán suí hé jiāng xī xià, yǒng chāng zhī lù, yú zhī xī xiàng wéi dōng miàn nèi fēng jié yè gāo jùn, yú chéng jí zài dōng lù, ér jiàn gé mò yú, yī yǐ fēng gāo yá dǒu, pān jī jì nán, yī yǐ shān huà liǎng chóng, zhōng qìng shēn xiàn, jiàng zhì bù yì.
剑川之路,溯之北入;南眺则潭子铺西之山,南截漾、濞二水之口,为合江铺者,大理之路,随之北来;西览则横岭铺之脊,排闼西界,北接斜亘之岭,南随合江西下,永昌之路,逾之西向;惟东面内峰巀嶪jiéyè高峻,榆城即在东麓,而间隔莫逾,一以峰高崖陡,攀跻既难,一以山划两重,中箐深陷,降陟不易。
wén cǐ shān běi ào zhōng, yǒu dà bǎo bái yún sì, kě jī nèi fēng jué dǐng, yòu nán yú bǐ jià, nǎi dōng xià qīng bì xī. dà bǎo zhī lù, dāng jí cóng fēn zhī xī xià zhī lǐng, xún dù jí ér shàng, wú cǐ zhōng qiàn zhī qìng, mù xī píng zhēng dà lǐ, chū diǎn cāng hòu, lì qí zhì yǐ luàn zhī, jí yóu cǐ dào shàng yě.
闻此山北坳中,有大堡白云寺,可跻内峰绝顶,又南逾笔架,乃东下清碧溪。大堡之路,当即从分支西下之岭,循度脊而上,无此中堑之箐,沐西平征大理,出点苍后,立旗帜以乱之,即由此道上也。
píng tiào jiǔ zhī, nǎi xún jiù jī xià. sān lǐ, hū wù ér zhuì xī běi zhī, lù jué yá yī, wú cóng xuán zhuì, qiě kōng shān yǎo gé, mò biàn zhēn xíng, jìng bù zhī yù huáng gé suǒ yǐ zhī zhī zài nán zài běi yě. yí shàng bīn nán jiàn qìng zhōng, ér jiàn zhōng duō qí, qiě jùn yá jué bǎn, héng dù gèng nán, yǒu jí zé méng yì, wú jí zé liú pǐ. fāng pái huái jiān, yǔ fù chéng zhī, hū wén nán qìng zhōng yǒu hū zào shēng, zhī yù huáng gé zài qí xià. yú yì màn hū zhī, yǐ yáo xiāng yìng, ér shàng gé yī qìng, shù cóng bù kě jiàn, lù jué bù kě xíng. pán qìng zhī shàng yè èr lǐ, shǐ dé shí yá, yú shì pān xì zhuì kōng, shǐ wú liú zhuì zhī kǒng, ér yǔ qīng rú zhù. yòu yī lǐ ér chū yù huáng gé zhī yòu, chuī fàn yǐ hán, zhòng fèi tāng ér shí zhī. gé zuǒ shǎo xià, xuán yá zhī jiān, yǒu dòng nán xiàng, xià lín shēn jiàn, nǎi liǎng jù shí hé zhǎng ér chéng zhě. dòng gāo yī zhàng, xià kuò zhàng wǔ, ér shàng hé jiān, qí shēn rù yuē jí shù zhàng, ér dǐ shén píng. qí shí zhì cū lì, dòng xíng yì wú qū zhé zhī zhì, qǔ qí tōng míng ér yǐ. dòng qián shí yá shàng xià wēi xuē, gǔ mù dào pán, fēi yān lǎn cuì, fǔ jū hōng liú, lìng rén yǒu yǎo rán bié tiān zhī xiǎng.
凭眺久之,乃循旧迹下。三里,忽误而坠西北支,路绝崖欹,无从悬坠,且空山杳隔,莫辨真形,竟不知玉皇阁所倚之支在南在北也。疑尚濒南涧箐中,而涧中多岐,且峻崖绝坂,横度更难,有棘则蒙翳,无棘则流圮。方徘徊间,雨复乘之,忽闻南箐中有呼噪声,知玉皇阁在其下。余亦漫呼之,已遥相应,而尚隔一箐,树丛不可见,路绝不可行。盘箐之上腋二里,始得石崖,于是攀隙坠空,始无流坠之恐,而雨倾如注。又一里而出玉皇阁之右,炊饭已寒,重沸汤而食之。阁左少下,悬崖之间,有洞南向,下临深涧,乃两巨石合掌而成者。洞高一丈,下阔丈五,而上合尖,其深入约及数丈,而底甚平。其石质粗粝,洞形亦无曲折之致,取其通明而已。洞前石崖上下危削,古木倒盘,霏烟揽翠,俯掬轰流,令人有杳然别天之想。
shí yǔ yǐ fù jì, yóu jiù lù zhuǎn běi ér xià, sān lǐ, zhì yù fēng sì jiù zhǐ.
时雨已复霁,由旧路转北而下,三里,至玉峰寺旧址。
yóu qí xià běi hè, zhuǎn xiá dù wù, yī lǐ yú ér dé huā jiāo ān shí dòng. dòng yì jù shí suǒ fù, qí xià bàn dié shí pán, bàn guǐ kōng zhōng, kōng chù fú chū èr sān zhàng, shàng xià yì lí zhàng yú, ér píng jiē rú dǐ mó dāo shí. wéi běi zhān xià pán zhī shàng, ér dōng xī nán sān miàn, jù xū yán rú fú fǎng, jīn yǐ suì shí suí qí yán ér zhì zhī, zhǐ liú mén xī xiàng, ér zhì fú yú zhōng. qí qián jià lóu sān yíng, ér fǎn wú bì ruò yǐ zhì dòng zhě zhì lóu, zé dòng yǔ lóu liǎng quán qí shèng yǐ. qí běi yòu yī jù shí lóng qǐ, xià yǒu quán chū qí xì jiān, ruò wéi zhī gōng zhě. cǐ dì jìng yōu wù rào, shuǐ shí cuò luò, yì qī zhēn zhī dì. kān zhōng qì yòng jiē bèi, ér jì wú jū rén, hù yì shè ér bù guān. yú kuì xíng jiǎo bù néng liú cǐ, wèi chàng rán ér qù. nǎi xī xiàng píng xià yī lǐ, jí shí mén běi dǐng běi lái zhī dào, xiàng suǒ yóu shàng zhě.
由岐下北壑,转峡度坞,一里余而得花椒庵石洞。洞亦巨石所覆,其下半叠石盘,半庋空中,空处浮出二三丈,上下亦离丈余,而平皆如砥磨刀石。惟北粘下盘之上,而东西南三面,俱虚檐如浮舫,今以碎石随其檐而窒之,只留门西向,而置佛于中。其前架楼三楹,而反无壁;若以窒洞者窒楼,则洞与楼两全其胜矣。其北又一巨石隆起,下有泉出其隙间,若为之供者。此地境幽坞绕,水石错落,亦栖真之地。龛中器用皆备,而寂无居人,户亦设而不关。余愧行脚不能留此,为怅然而去。乃西向平下一里,即石门北顶北来之道,向所由上者。
yòu běi liù lǐ ér fǎn yào shī.
又北六里而返药师。
tú zhōng yù yī lǎo rén, fù tǒng shù méi xià shān, jí shí dòng suǒ qī zhī rén, měi rì dēng shān gū tǒng, wǎn fù xià shān, yù yǐ wéi cān, yì bù néng yè sù dòng jiān yě.
途中遇一老人,负桶数枚下山,即石洞所栖之人,每日登山箍桶,晚负下山,鬻以为餐,亦不能夜宿洞间也。
èr shí sān rì chén qǐ, wéi xìng yán zuò yù huáng gé mù yuán shū. yīn chū zhǐ qǐng shū, yú shū ér hòu cháo shí. shān yǔ hū zuò, yīn tíng jī dài zhī. jìn wǔ, yǔ shǎo shā, yú huàn cǎo lǚ, xìng yán pī zhān sòng zhī. chū yào shī diàn mén, jí běi xíng, èr lǐ, shè yī kū jiàn.
二十三日晨起,为性严作《玉皇阁募缘疏》。因出纸请书,余书而后朝食。山雨忽作,因停屐待之。近午,雨少杀,余换草履,性严披毡送之。出药师殿门,即北行,二里,涉一枯涧。
qí jiàn zì dōng běi shān lù chū, xià qiàn shén shēn, cāng shān zhī hòu zhì cǐ, yòu xī běi yī lǐ yǐ. jì dù, xī běi shàng xī yū zhī pō, yī lǐ yú qí shàng, shǐ jiàn qí xī kāi yī dōng xī wù, yàng bì zhī shuǐ cóng qí zhōng dōng zhù zhī.
其涧自东北山麓出,下嵌甚深,苍山之后至此,又西北一里矣。既渡,西北上西纡之坡,一里逾其上,始见其西开一东西坞,漾濞之水从其中东注之。
xī xiàng píng xià gòng èr lǐ, shān nán yǒu shù shí jiā dàng dà lù, shì wèi yàng bì yì. bié sòng sēng, xī xíng xī běi tián chéng zhōng sān lǐ yú, běi jiè shān huán ér shāo nán, è shuǐ zhí bī nán shān xià, shì wèi jī tóu cūn, yì yǒu shù shí jiā dàng jī zhī yè. lù nán xiàng pán zhī, suì niè jī zuǐ ér xī. bàn lǐ, yǔ zhǐ, lù zhuǎn běi, fù kāi nán běi wù, yú shì yǐ dōng shān xī lù běi xíng.
西向平下共二里,山南有数十家当大路,是为漾濞驿。别送僧,西行溪北田塍中三里余,北界山环而稍南,扼水直逼南山下,是为矶头村,亦有数十家当矶之腋。路南向盘之,遂蹑矶嘴而西。半里,雨止,路转北,复开南北坞,于是倚东山西麓北行。
sān lǐ yú, dǐ yàng bì jiē. jū lú jiā jiē lín shuǐ shén shèng, yǒu tiě suǒ qiáo zài jiē běi shàng liú yī lǐ, ér mù jià cháng qiáo jí dāng jiē xī kuà xià liú, jiē dù yàng bì zhī shuǐ, ér mù qiáo xiǎo lù jiào jìn.
三里余,抵漾濞街。居庐夹街临水甚盛,有铁锁桥在街北上流一里,而木架长桥即当街西跨下流,皆度漾濞之水,而木桥小路较近。
àn zhì: jiàn chuān shuǐ wèi yàng, ěr hǎi shuǐ wèi bì, èr shuǐ hé liú gù míng. jīn cǐ qiáo qù hé jiāng pù běi sān shí lǐ, yì qù qí běi yì shí wǔ lǐ, zhǐ dāng yàng shuǐ, yǔ bì shuǐ wú shè, hé yǐ jiān ér míng zhī yé? qǐ bì shuǐ fēi ěr hǎi, jí diǎn cāng hòu chū zhī bié liú yé? rán yú àn: shuǐ chū lì jiāng fǔ nán zhě, jiē wèi zhī yàng. rú yàng gòng fā yuán yú shí hé zhī zhōng hǎi, jīng qī hé xià hè qìng, hé dōng xī zhū quán ér rù xué, gù yuē yàng gòng. cǐ shuǐ fā yuán yú jiǔ hé, jīng jiàn chuān bié ér nán liú, gù yuē yàng bié. zé" bié" nǎi fēn bié zhī" bié", fēi kǒu bí zhī" bí" yě. rán yī tǒng zhì yòu chēng wéi yàng bèi, cǐ yòu yǔ shèng bèi tóng míng, yì fēi" bì" zì zhī yī zhēng yǐ.
按《志》:剑川水为漾,洱海水为濞,二水合流故名。今此桥去合江铺北三十里,驿去其北亦十五里,止当漾水,与濞水无涉,何以兼而名之耶?岂濞水非洱海,即点苍后出之别流耶?然余按:水出丽江府南者,皆谓之漾。如漾共发源于十和之中海,经七和下鹤庆,合东西诸泉而入穴,故曰漾共。此水发源于九和,经剑川别而南流,故曰漾别。则“别”乃分别之“别”,非口鼻之“鼻”也。然《一统志》又称为漾备,此又与胜备同名,亦非“濞”字之一征矣。
yú nǎi jiù mù qiáo dōng mǎi shū mǐ, jí yóu cǐ dù, bù jí běi xiàng tiě qiáo dù, qí zhōng shǐ jué shāng shāng, bèi yú ěr shuǐ. xī xiàng yòu yǒu yī xiá zì xī lái, shì wèi yǒng píng dào wàng dà wù běi qù, yì shù lǐ ér fēn wéi èr, ér yǒng chāng dà dào, zé cóng cǐ ér xī.
余乃就木桥东买蔬米,即由此度,不及北向铁桥度,其中始觉汤汤,倍于洱水。西向又有一峡自西来,是为永平道;望大坞北去,亦数里而分为二,而永昌大道,则从此而西。
shǐ xíng wù zhōng, èr lǐ jiàn shàng. yòu èr lǐ, yǒu shù jiā jiā dào, dà fāng kuà zhī, yuē" xiù lǐng lián yún", yán dēng lǐng zhī shǐ yě, shì wèi bái mù pù. yóu shì xún nán pō xī xiàng shàng, èr lǐ, yóu pō jiān zhuǎn xiàng nán, yī lǐ yú, fù zhuǎn xiàng xī, yú shì huí tiào dōng zhī diǎn cāng, dōng běi zhī fèng yǔ, fǎn yù jìn, rán suǒ lín zhī xiá zé zài nán. gèng xī niè pō, yǐ lǐ ér shàng, yòu sì lǐ, yǒu sì dōng xiàng, dāng pō zuǐ zhōng xuán, shì wèi shě chá sì. jiù ér fàn. yóu qí hòu yòu xī shàng, lù shāo píng, qí nán lín dōng chū zhī jiàn yóu gù yě. yòu èr lǐ, yǒu cūn dāng lǐng jí, shì wèi héng lǐng pù. pù zhī xī, suì xī niè jiā kēng zhōng, yòu shàng sān lǐ ér tòu lǐng ào zhī jí. qí ào jiā ài rú mén, tòu qí xī, jí yǒu kēng běi zhuì, yòu yǒu kēng xī liú. lù suí xī liú zhě xià, èr lǐ, lù zhuǎn xiàng nán xiá, ér shuǐ nǎi yóu běi xiá qù, shǐ zhī yóu běi liú ér dōng rù yàng bì shàng liú zhě.
始行坞中,二里渐上。又二里,有数家夹道,大坊跨之,曰“绣岭连云”,言登岭之始也,是为白木铺。由是循南坡西向上,二里,由坡间转向南,一里余,复转向西,于是回眺东之点苍,东北之凤羽,反愈近,然所临之峡则在南。更西蹑坡,迤逦而上,又四里,有寺东向,当坡嘴中悬,是为舍茶寺。就而饭。由其后又西上,路稍平,其南临东出之涧犹故也。又二里,有村当岭脊,是为横岭铺。铺之西,遂西蹑夹坑中,又上三里而透岭坳之脊。其坳夹隘如门,透其西,即有坑北坠,又有坑西流。路随西流者下,二里,路转向南峡,而水乃由北峡去,始知犹北流而东入漾濞上流者。
yòu nán èr lǐ, qí xiá zhōng píng, ér shuǐ hū fēn nán běi. shǐ zhī qí mài yóu cǐ xiá zhōng zì xī ér dōng, dù qí shàng suǒ yú jiā ài, nǎi jì dù, ér běi tū zhī fēng, fēi nán lái zhī jí yě, gài cǐ jí xī běi zì luó jūn shān fēn zhī, dōng nán zhì cǐ, jiàng dù xiá dǐ, nǎi dōng tū chóng fēng, yóu qí běi ér dōng xià zhě wèi héng lǐng, ér dōng jǐn yú bái mù pù, yóu qí nán wēi yí nán qù zhě, dōng xié bì xī jiāng, xī xié shèng bèi shuǐ jí bì xī jiāng, ér jǐn yú liǎng shuǐ jiāo huì chù, shì qí mài yì bù shèn zhǎng yě.
又南二里,其峡中平,而水忽分南北。始知其脉由此峡中自西而东,度其上所逾夹隘,乃既度,而北突之峰,非南来之脊也,盖此脊西北自罗均山分支,东南至此,降度峡底,乃东突崇峰,由其北而东下者为横岭,而东尽于白木铺,由其南逶迤南去者,东挟碧溪江,西挟胜备水即碧溪江,而尽于两水交会处,是其脉亦不甚长也。
cóng xiá zhōng nán xíng bàn lǐ zhuǎn xī, yǒu xiǎo shuǐ zì dōng nán zhuì xiá lái, shǐ chéng liú xī qù. yòu yī lǐ, suí liú nán zhuǎn, shǐ xún shuǐ dōng yá xià.
从峡中南行半里转西,有小水自东南坠峡来,始成流西去。又一里,随流南转,始循水东崖下。
jì dù qí xī, fù shè qí dōng, sì lǐ yú, yǒu shuǐ zì dōng xiá chū, xī yǔ nán xià zhī jiàn hé, qí liú shǐ dà, ér xiá yù bī dōng yá, zhí kàn shuǐ ér xī, lù nǎi dù ér xún xī yá xià. nán chū ài, yǐ hūn hēi. shāo shàng pō, gòng èr lǐ, yǒu yī èr jiā yǐ xī pō shàng, tóu sù bù dé. yòu nán, liǎng yá yù còu, sān lǐ jí zhī, fù dù xī dōng, zé shù jiā yǐ dōng yá xià, shì wèi tài píng pù, nǎi sù qí bì lóu. àn zhì, shì shuǐ wèi jiǔ dù hé, yán shān rào liú, shàng kuà jiǔ qiáo zhě shì. qí xià liú yǔ shuāng qiáo hé hé yú huáng lián bǎo dōng nán, rù shèng bèi jiāng.
既渡其西,复涉其东,四里余,有水自东峡出,西与南下之涧合,其流始大,而峡愈逼东崖,直瞰水而西,路乃渡而循西崖下。南出隘,已昏黑。稍上坡,共二里,有一二家倚西坡上,投宿不得。又南,两崖愈凑,三里及之,复渡溪东,则数家倚东崖下,是为太平铺,乃宿其敝楼。按《志》,是水为九渡河,沿山绕流,上跨九桥者是。其下流与双桥河合于黄连堡东南,入胜备江。
èr shí sì rì jī míng jù fàn, mèi shuǎng jí xíng. yuè jiàn, bàng xī shān ér nán, qí xiá réng bī.
二十四日鸡鸣具饭,昧爽即行。越涧,傍西山而南,其峡仍逼。
wǔ lǐ, zūn xī shān zhī yá jiàn shàng, wǔ lǐ, pán qí nán tū zhī zuǐ, suì xié běi fēng xī xíng, lù zhuǎn yú shàng, xī zhuǎn yú xià. yòu xī shí lǐ, yǒu cūn yǐ běi shān pō xiá jiān, lú shè zuì shèng, shì wèi dǎ niú píng, xiāng chuán zhū gě chéng xiàng guò cǐ, zhí lì chūn, dǎ niú yǐ shì mín zhě yě. yòu zūn běi pō suí xiá liú xī xià, shí lǐ, yǒu shān héng jié qí xī, nǎi shāo jiàng ér bī qí xià. hū jiàn yǒu xī zì běi ér nán shù chōng shuā, héng jié shān zhī dōng lù, tài píng pù, jiǔ dù hé zì dōng zhù zhī, yǒu shù jiā dàng qí jiāo huì zhī jiā, shì wèi shèng bèi cūn, cǐ běi lái zhī shuǐ, jí shèng bèi jiāng yě. pán cūn pō sù jiāng ér běi bàn lǐ, nǎi shè tíng qiáo, dù jiāng xī yá. jiāng liú chà dà yú ěr shuǐ, ér bù jí yàng bì, qí yuán fā yú luó wǔ shān, xià liú dá yú méng huà, rù bì xī jiāng. yóu qí xī zhuǎn ér suí liú nán xià, xún xī shān zhī lù xíng, yá qiào shén. bàn lǐ, yòu gé jiāng yǔ shèng bèi cūn duì. yòu nán yī lǐ yú, yǒu xiǎo xiá zì xī lái, jié zhī jiàn nán shàng. pán qí dōng tū zhī pō, gòng qī lǐ, yòu shàng ér pán qí nán tū zhī zuǐ, shuǐ cóng qí xià xī zhuǎn nán zhé ér pò xiá qù, lù cóng qí shàng xié běi pō xī xià. gài qí xī yǒu xiá, zì xī ào xià zhuì ér lái, yòu yǒu shān, cóng xiá nán xié zhī jù dōng, dāng tū zuǐ zhī xià, yǔ shèng bèi hé ér pò qí nán xiá, tū zuǐ zhī lù, bù néng chāo xiá ér dù qí nán xié zhī dōng chuí, gù xī zhé yī lǐ yú. ér xià xún qí xī ào, yòu dōng zhé yī lǐ, ér shàng pán qí dōng chuí, dōng chuí jí shèng bèi suǒ pò xiá zhī xī yá yě. bàn lǐ, zhuǎn qí nán, yòu yǒu yī xiǎo shuǐ zì dōng chuí nán xī xiá lái rù, nǎi shě qí nán qù dà liú, ér sù qí xī lái xiǎo liú, xún dōng chuí nán yá xī xiàng rù zhī. yī lǐ yú, yǒu cūn jù xiǎo liú zhī běi pō, jiā lù chéng jù, shì wèi huáng lián bǎo, shǐ zhī cǐ xiǎo liú jí shuāng qiáo hé yě. fàn yú qí chù, shān yǔ zhòu zhì, shāo dài fù xíng. jiàn zhuǎn xī běi, xíng gāng shàng èr lǐ, qí xià xiá zhí zì běi lái, nǎi xià dù xiá zhōng xiǎo qiáo ér xī.
五里,遵西山之崖渐上,五里,盘其南突之嘴,遂挟北峰西行,路转于上,溪转于下。又西十里,有村倚北山坡峡间,庐舍最盛,是为打牛坪,相传诸葛丞相过此,值立春,打牛以示民者也。又遵北坡随峡流西下,十里,有山横截其西,乃稍降而逼其下。忽见有溪自北而南漱冲刷,横截山之东麓,太平铺,九渡河自东注之,有数家当其交会之夹,是为胜备村,此北来之水,即胜备江也。盘村坡溯江而北半里,乃涉亭桥,渡江西崖。江流差大于洱水,而不及漾濞,其源发于罗武山,下流达于蒙化,入碧溪江。由其西转而随流南下,循西山之麓行,崖峭甚。半里,又隔江与胜备村对。又南一里余,有小峡自西来,截之渐南上。盘其东突之坡,共七里,又上而盘其南突之嘴,水从其下西转南折而破峡去,路从其上挟北坡西下。盖其西有峡,自西坳下坠而来,又有山,从峡南挟之俱东,当突嘴之下,与胜备合而破其南峡,突嘴之路,不能超峡而度其南挟之东垂,故西折一里余。而下循其西坳,又东折一里,而上盘其东垂,东垂即胜备所破峡之西崖也。半里,转其南,又有一小水自东垂南西峡来入,乃舍其南去大流,而溯其西来小流,循东垂南崖西向入之。一里余,有村踞小流之北坡,夹路成聚,是为黄连堡,始知此小流即双桥河也。饭于其处,山雨骤至,稍待复行。渐转西北,行冈上二里,其下峡直自北来,乃下渡峡中小桥而西。
cǐ qiáo jí shuāng qiáo zhī yī yě, qí hé yuán shàng zài běi wù zhōng.
此桥即双桥之一也,其河源尚在北坞中。
cóng qiáo xī jí niè xī pō ér shàng, èr lǐ shāo píng, xī xiàng wù yǐ nán fēng fù shàng pō, èr lǐ, xī yú gāng jí, shì wèi guān yīn shān jǐ, nán běi jù yǒu sì. nán fēng dāng jí ér qǐ, qí diān pō sǒng, yǒu gé zhào qí shàng, yǐ yuǎn bù jí dēng.
从桥西即蹑西坡而上,二里稍平,西向坞倚南峰复上坡,二里,西逾冈脊,是为观音山脊,南北俱有寺。南峰当脊而起,其巅颇耸,有阁罩其上,以远不及登。
fú jí jiān bēi dú zhī, yán xī wǔ hòu guò cǐ, fāng mì dào, wén quǎn fèi shēng, ér zuǒ yòu bào guān yīn xiàn, gù sú yòu hū wèi niáng niáng jiào gǒu shān, àn jùn zhì, jí dì bǎo zàng shān yě. cóng jí xī yáo wàng, qí nán hè zá tà ér xià, gāo shān wú yǔ wèi pǐ zhě, dāng yáo tōng ā lù sī xīn niú jiē zhī jìng yě qí xī hè yì zá tà ér lái, qí wài yuǎn shān, zì běi gèn jí nán qù, běi zhī fēn ér dōng xiàng, wēi yí yǔ cǐ shān shǔ, nán bào wèi hè, pō kuān huō, ér pō tuó céng fú, bù chéng píng wù xī shān gèn jí zhī bàn, yǒu sì zhōng xuán, piǎo miǎo yún lán jiān, jí suǒ wèi" wàn sōng xiān jǐng" yě.
拂脊间碑读之,言昔武侯过此,方觅道,闻犬吠声,而左右报观音现,故俗又呼为娘娘叫狗山,按《郡志》,即地宝藏山也。从脊西遥望,其南壑杂沓而下,高山无与为匹者,当遥通阿禄司新牛街之境也;其西壑亦杂沓而来,其外远山,自北亘脊南去,北支分而东向,逶迤与此山属,南抱为壑,颇宽豁,而坡陀层伏,不成平坞;西山亘脊之半,有寺中悬,缥渺云岚间,即所谓“万松仙景”也。
yú shì cóng lǐng tóu pán xuán, xī běi èr lǐ, zhuǎn guò xī xià zhī xiá, yóu qí běi nǎi zhì xī lái zhī jí. qí jí nán běi jù yǒu xiá, lù cóng qí zhōng, gòng èr lǐ, xī xiàng shāo xià, shù mù shēn yì. zài xià, zài guò jí, yòu bā lǐ, yǒu shù shí jiā yǐ běi pō jiā dào ér lú, shì wèi bái tǔ pù. yòu xī rù xiá, qī lǐ jiàn shàng, jiàn bī xī shān, shān jǐ dōng chuí, nán běi zhuì hè shén shēn, sōng yì yù mì, shàng xià kuī bì, yǒu shào fáng zài pō jiān, yuē sōng pō mín shào, ér wú jū rén. cǐ chù sōng zhū dú mào, mí shān bì gǔ, gèng wú tā mù, wén qí dì fú líng shén duō, xiān shí rú shān yào. pō míng yǐ" sōng", yí yě. qí jí gài zì xī lǐng fēn zhī, dōng dù guān yīn shān zhě, dì bù zhī nán běi zhī shuǐ hé xià ěr. yú shì xī shàng niè dēng, shén jùn, shù shí pán ér dēng.
于是从岭头盘旋,西北二里,转过西下之峡,由其北乃陟西来之脊。其脊南北俱有峡,路从其中,共二里,西向稍下,树木深翳。再下,再过脊,又八里,有数十家倚北坡夹道而庐,是为白土铺。又西入峡,七里渐上,渐逼西山,山脊东垂,南北坠壑甚深,松翳愈密,上下亏蔽,有哨房在坡间,曰松坡民哨,而无居人。此处松株独茂,弥山蔽谷,更无他木,闻其地茯苓甚多,鲜食如山药。坡名以“松”,宜也。其脊盖自西岭分支,东度观音山者,第不知南北之水何下耳。于是西上蹑蹬,甚峻,数十盘而登。
gòng wǔ lǐ, yǒu sì jù dōng xuán zhī jí, dōng xiàng píng lín yú sōng yún cuì tāo zhī jiān, shì wèi wàn sōng xiān jǐng sì.
共五里,有寺踞东悬之脊,东向凭临于松云翠涛之间,是为万松仙景寺。
hòu yǒu gé yuē sōng fàn, zhū àn jūn tài zhēn suǒ tí.
后有阁曰松梵,朱按君泰桢所题。
dēng zhī, dōng tiào shén huō, cāng shān xuě sè, yǔ sōng hè tāo shēng, yuǎn jìn jiāo yìng yě. yóu qí hòu zài qū zhé shàng jī, èr lǐ yú, dēng lǐng tóu. yòu yī lǐ yú, xī guò yī jí, yǐ wéi jué dǐng yǐ, dǐng jí nán běi fēn zhuì zhī xiá, shì yóu dōng chū zhě.
登之,东眺甚豁,苍山雪色,与松壑涛声,远近交映也。由其后再曲折上跻,二里余,登岭头。又一里余,西过一脊,以为绝顶矣,顶脊南北分坠之峡,似犹东出者。
yòu xī shàng yī lǐ, niè nán tū zhī diān, bǎng yuē" rì shēng tiān dǐng". yòu xī yī lǐ, chuān xiá ér rù, yǒu shù jiā sàn chù xiá wā jiān, jù yǐ mù pí wèi wū, mù zhī wèi bì, shì wèi tiān dǐng pù. xiān shì tǔ rén jù chēng wéi" tiān jǐng". yú yǐ wéi zài shēn hè zhōng, ér bù yì fǎn zài wàn shān jué dǐng yě, wèn suǒ wèi jǐng zhě, yì jìng wú yǒu. lǐng tóu zhī lú, yǐ fēi cháng zhàn suǒ xiē, qiáng zhī hòu kě. jì zhǐ, fēng yǔ jiāo zuò, hán qì bī rén, qiě wú cóng shì mǐ, dé miàn wèi bā jí bā bā ér dàn zhī. wò.
又西上一里,蹑南突之巅,榜曰“日升天顶”。又西一里,穿峡而入,有数家散处峡洼间,俱以木皮为屋,木枝为壁,是为天顶铺。先是土人俱称为“天井”。余以为在深壑中,而不意反在万山绝顶也,问所谓井者,亦竟无有。岭头之庐,以非常站所歇,强之后可。既止,风雨交作,寒气逼人,且无从市米,得面为巴即粑粑而啖之。卧。
èr shí wǔ rì mèi shuǎng, dàn suǒ cún bā, píng míng jí xíng, wù bì shān dǐng, máng wú kě jiàn.
二十五日昧爽,啖所存巴,平明即行,雾蔽山顶,茫无可见。
xī xiàng shāo xià yī lǐ, shān fēng cù lì chéng wā, wā zhōng yǒu xiǎo lù běi qù, yǒu xiǎo shuǐ nán liú, dà dào suí zhī. nán xíng xiá zhōng, yī lǐ, zhé ér suí xiá xī xià, xiá nán yǐ zhuì hè pán kōng, yǎo rán xī chū yǐ. xī xià sān lǐ yú, yǒu shào fáng dāng pō ér xī xiàng, yì xū ér wú rén.
西向稍下一里,山峰簇立成洼,洼中有小路北去,有小水南流,大道随之。南行峡中,一里,折而随峡西下,峡南已坠壑盘空,窈然西出矣。西下三里余,有哨房当坡而西向,亦虚而无人。
qí běi yòu yǒu yī xiá zì dōng xià, yǔ nán xiá huì yú pō qián.
其北又有一峡自东下,与南峡会于坡前。
lù pán pō ér běi, dù pō běi jiàn, jí suí běi jiàn xī xià, gòng sì lǐ yú, guò méi huā shào, yú shì nán běi liǎng jiè shān jiàn kāi. xún běi shān yòu xī, sì lǐ, dù xī chuí zhī jí, shǐ quán jiàn qí nán běi liǎng yá xià zhuì zhī kēng, pán hè xī chū, ér xī yǒu jù hè yān. yán zhī xī xià, yòu bā lǐ, dǐ xī lù, yǒu sì dāng lù běi. dù xiá zhōng xiǎo shuǐ, cóng qí xī zhuǎn xī běi, xíng tián chéng zhōng èr lǐ, yǒu yī táng jī shuǐ dōng pō xià, xié qí xī ér běi, yòu sān lǐ, dǐ yǒng píng xiàn zhī dōng jiē.
路盘坡而北,渡坡北涧,即随北涧西下,共四里余,过梅花哨,于是南北两界山渐开。循北山又西,四里,度西垂之脊,始全见其南北两崖下坠之坑,盘壑西出,而西有巨壑焉。沿支西下,又八里,抵西麓,有寺当路北。渡峡中小水,从其西转西北,行田塍中二里,有一塘积水东坡下,挟其西而北,又三里,抵永平县之东街。
qí chù dōng xī liǎng jiè shān xiāng jù bā lǐ, běi jí qí huí huán zhī dōu, nán wèi qí jiā mén zhī xiá, xiāng jù yī shí wǔ lǐ, ér yín lóng jiāng jiè qí zhōng.
其处东西两界山相距八里,北即其回环之兜,南为其夹门之峡,相距一十五里,而银龙江界其中。
qí shuǐ fā yuán shàng xún lǐ ā huāng shān, yī míng tài píng hé.
其水发源上旬里阿荒山,一名太平河。
měi suì mèng dōng jìn xiǎo, yǒu bái qì héng jiāng, huǎng ruò yín lóng, gù míng.
每岁孟冬近晓,有白气横江,恍若银龙,故名。
xià liú jīng dǎ píng zhū zhài, rù lán cāng jiāng. dāng xiàn zhì dōng, yǒu qiáo kuà qí shàng, qí chù jí wéi shì ér wú chéng. qí běi yǒu chéng dié lüè jù, nǎi shǒu yù suǒ, ér xiàn bù zài qí zhōng yě. yín lóng qiáo zhī xī, yòu yǒu qiáo míng pǔ jì, qiáo xià xiǎo shuǐ dōng nán rù yín lóng jiāng. dà dào yóu xiàn zhì xī, yán xī shān ér nán, zhì shí dòng cūn xī, xī nán rù shān yú yù cóng shí dòng yù wēn quán, dāng bù yán xī shān ér yóu zhōng wù, gài wēn quán dāng wù ér chū yě. nǎi cóng yín lóng qiáo shì shū mǐ, jí cóng qiáo dōng xiǎo lù, suí jiāng ér dù qí xià liú, yóu shuì sī qián xī xíng, guò yī xiǎo huì tián jiān shuǐ gōu, jí suí zhī nán xíng wù zhōng, yǔ dà dào zhī zài xī pō zhě, xiāng wàng ér nán yě.
下流经打坪诸寨,入澜沧江。当县治东,有桥跨其上,其处即为市而无城。其北有城堞略具,乃守御所,而县不在其中也。银龙桥之西,又有桥名普济,桥下小水东南入银龙江。大道由县治西,沿西山而南,至石洞村西,西南入山;余欲从石洞浴温泉,当不沿西山而由中坞,盖温泉当坞而出也。乃从银龙桥市蔬米,即从桥东小路,随江而渡其下流,由税司前西行,过一小浍kuài田间水沟,即随之南行坞中,与大道之在西坡者,相望而南也。
bā lǐ, zé wēn quán dāng píng chóu zhī zhōng, qián mén hòu gé, xī xiāng wèi guān fáng, dōng xiāng zé yù chí zài yān. chí èr fāng, gè wèi yī shè, nán kè běi nǚ. mén yǒu mài jiāng zhě, bù bǐ tā chí zài huāng yě yě. nǎi jiù qí qián mǎi wān dòu, zhǔ dòu chuī fàn. yú xiān zhuó ér rù yù. qí tāng bù rè ér wēn, bù tíng ér liú, bù shēn ér qiǎn, kě wò yù yě. shě nǎi yī cān róng suǒ gòu ér chéng zhě. rán qiú suǒ wèi shí dòng, zé wú yǒu yǐ.
八里,则温泉当平畴之中,前门后阁,西厢为官房,东厢则浴池在焉。池二方,各为一舍,南客北女。门有卖浆者,不比他池在荒野也。乃就其前买豌豆,煮豆炊饭。余先酌而入浴。其汤不热而温,不停而流,不深而浅,可卧浴也。舍乃一参戎所构而成者。然求所谓石洞,则无有矣。
jì yù, fàn ér chū tiào, yóu qí xī xiàng rù xiá, bù èr lǐ, jí huā qiáo dà dào yóu qí nán xiàng yú lǐng, wèi lú táng dào.
既浴,饭而出眺,由其西向入峡,不二里,即花桥大道;由其南向逾岭,为炉塘道。
yú shí wén yǒu qīng jìng bǎo tái shān zài lú táng zhī xī, xī yóu huā qiáo dǐ shā mù hé dà dào rù, qí lù yū, nán yóu lú táng jiān dào héng, qí lù jié, yú nǎi jí cóng wù zhōng nán xiàng xíng. èr lǐ yú, dǐ nán shān zhī lù, yǒu shuǐ zì xī xiá lái, dōng zhù ér rù yín lóng jiāng xiá kǒu, jí huā qiáo zhī shuǐ yě. dù qiáo ér nán bàn lǐ, yǒu sì yǐ nán shān ér běi xiàng, yuē qīng zhēn sì. huí huí suǒ zào. yóu qí qián dōng zhuǎn bàn lǐ, wèi hòu tún, yǒu xiǎo wù zì nán lái. yòu dōng jié wù bàn lǐ, yú qiáo shàng pō, dōng nán jī yī lǐ yú, zhuǎn ér dōng zhì qí lǐng. yī lǐ, cóng lǐng shàng wù zhé ér nán, èr lǐ, yú shān nán xià, lù jué. èr lǐ, yóu kēng xī zhuǎn, yòu èr lǐ, fù zhuǎn ér běi, réng chū hòu tún xiǎo wù, nǎi fù shàng dōng pō. èr lǐ, réng guò lǐng shàng wù chù, nǎi jìng lǐng xiá ér dōng. bàn lǐ, yǒu xiá zhí dōng zhě, wèi tóng kuàng chǎng dào dōng nán yú gāng ào zhě, wèi mén kǎn lú táng dào, nǎi zhé ér cóng dōng nán. shāo shàng yú gāng bàn lǐ, dōng xiàng suí xiá ér xià zhě èr lǐ, jí xiá dǐ, zé shēn xiá zì běi ér nán, yín lóng jiāng dǎo hè ér suí zhī, lù suí qí xī àn nán xíng xī yá jiān, yōu shēn yǎo tiǎo, shuǐ mù yīn bì, yī qí jìng yě. léi yǔ dà zuò, xíng yǔ zhōng shí lǐ ér yǔ zhǐ. yǒu xiǎo xī zì xī xiá lái, jià mù qiáo dù zhī.
余时闻有清净宝台山在炉塘之西,西由花桥抵沙木河大道入,其路迂,南由炉塘间道行,其路捷,余乃即从坞中南向行。二里余,抵南山之麓,有水自西峡来,东注而入银龙江峡口,即花桥之水也。度桥而南半里,有寺倚南山而北向,曰清真寺。回回所造。由其前东转半里,为后屯,有小坞自南来。又东截坞半里,逾桥上坡,东南跻一里余,转而东陟其岭。一里,从岭上误折而南,二里,逾山南下,路绝。二里,由坑西转,又二里,复转而北,仍出后屯小坞,乃复上东坡。二里,仍过岭上误处,乃竟岭峡而东。半里,有峡直东者,为铜矿厂道;东南逾冈坳者,为门槛、炉塘道,乃折而从东南。稍上逾冈半里,东向随峡而下者二里,及峡底,则深峡自北而南,银龙江捣壑而随之,路随其西岸南行谿崖间,幽深窈窕,水木阴閟,一奇境也。雷雨大作,行雨中十里而雨止。有小溪自西峡来,架木桥渡之。
yī nán shān dōng zhuǎn, èr lǐ, zhuǎn ér nán. yī lǐ, yǒu shù jiā jù xī shān zhī bàn, dōng xiàng lín jiāng, shì wèi mén kǎn cūn, xià kuà jiāng zhī qiáo, wèi mén kǎn qiáo, yán jiāng liú zhì cǐ, pò xiá dǎo kōng, ruò mén yù zhī dāng qí qián yě. sù yú cūn jiā, mǎi mǐ shén jiān, zhǐ de bàn shēng. yǐ cún mǐ wèi zhōu, liú suǒ mǎi zhě, wèi míng rì fàn.
依南山东转,二里,转而南。一里,有数家踞西山之半,东向临江,是为门槛村,下跨江之桥,为门槛桥,言江流至此,破峡捣空,若门阈之当其前也。宿于村家,买米甚艰,只得半升。以存米为粥,留所买者,为明日饭。