shí sān rì zǎo fàn, píng míng dǐ běi mén. cóng mén wài xún jiù chéng ér xī, yī lǐ, zhuǎn ér nán. bàn lǐ, qí nán zé xīn chéng fù tà ér xī chū. suí zhī yòu xī bàn lǐ, yòu xún chéng nán zhuǎn bàn lǐ, guò xī mén, nǎi zhé ér xī xiàng xíng. dù yī qiáo, xī sān lǐ, nǎi niè pō, èr lǐ, yú pō xī shāo xià. qí pō zì xī shān dōng xià, zhì cǐ fú ér zài qǐ, qí nán běi jù yǒu fēng shū bì qián bào, tǔ rén chēng wéi qí gǔ shān, ér pō shàng zhǒng lěi lěi, gài jí jùn chéng zhī lái mài yě. tǔ rén yán:" xī tǔ guān gāo shì zhī zhǒng dāng cǐ gāng, guó chū wèi qí yǒu wáng qì, yǐ dà shī wā duàn qí hòu mài, jí jīn zhī fú chù yě." bù zhī qǐ fú nǎi lóng mài zhī miào, guǒ wā zhī, shì chéng qí shèng ěr, yí jùn chéng zhī rì shèng yě.
十三日早饭,平明抵北门。从门外循旧城而西,一里,转而南。半里,其南则新城复拓而西出。随之又西半里,又循城南转半里,过西门,乃折而西向行。度一桥,西三里,乃蹑坡,二里,逾坡西稍下。其坡自西山东下,至此伏而再起,其南北俱有峰舒臂前抱,土人称为旗鼓山,而坡上冢累累,盖即郡城之来脉也。土人言:“昔土官高氏之冢当此冈,国初谓其有王气,以大师挖断其后脉,即今之伏处也。”不知起伏乃龙脉之妙,果挖之,适成其胜耳,宜郡城之日盛也。
yóu fú chù jí shàng niè pō xíng, yī lǐ, zhì pō jí, nán běi jù zhuì kēng chéng xiá. yòu yī lǐ, nán dù xī xiá zhī shàng, cóng nán pō niè xiá xī dēng, èr lǐ shāo píng. zài yuán nán pō zhé ér shàng, yī lǐ, fù suí xiá xī rù, yī lǐ, dǐ xī lǐng xià, zhuǎn ér běi xiàng niè xiá zhōng.
由伏处即上蹑坡行,一里,至坡脊,南北俱坠坑成峡。又一里,南度西峡之上,从南坡蹑峡西登,二里稍平。再缘南坡折而上,一里,复随峡西入,一里,抵西岭下,转而北向蹑峡中。
qí xiá nǎi zhuì shuǐ kū jiàn, jù shí lěi lěi, ér dié dèng yīn zhī, zhōng wú dī lì, dōng xī liǎng yá, bì jiā pián còu, shí gǔ léng léng, mì yì méng bì, lù yuán qí zhōng, bái rì wèi lěng.
其峡乃坠水枯涧,巨石磊磊,而叠磴因之,中无滴沥,东西两崖,壁夹骈凑,石骨棱棱,密翳蒙蔽,路缘其中,白日为冷。
èr lǐ yú, yǒu jù shí tū jiàn dào zhōng, ruò yì yī zhǒng néng gāo fēi zhī shuǐ niǎo shǒu zhī fú kōng, yòu ruò dūn shī zhī dàng hù. yóu qí yòu yá héng zhì qí shàng, suì xún zuǒ yá shàng, qí jùn shù yù shén. èr lǐ shǐ píng, xī xíng xiá zhōng. yī lǐ shāo shàng, běi yá qiào bì sǒng qǐ, rú fèn chì pī xiāo, ér nán yá yì zhǎn xuē xiāng bī, zhōng còu rú mén, píng xíng qí zhōng, yǎng tiān yī xiàn, yú yǐ wéi cǐ nán dù zhī dà jí yě. tòu qí xī, fēng huán hè zhuǎn, fēn wéi èr qí: yī yóu jí mén xī xià, xún běi shān ér xī běi yī yóu jí mén zhí chū, xún nán shān ér xī nán. diàn dìng suǒ shì. dé mù zhě, yáo hū ér wèn zhī, zhī xī běi nǎi qiáo dào yě, suì cóng qí xī nán xíng. bàn lǐ, yǒu fēng zhōng xuán hè zhōng, liǎng sān máo shè dāng qí shàng, yì shào shǒu zhě zhī jū yě. cóng qí nán píng xíng xiá zhōng, xī wàng jiān fēng sǒng lì, gāo chū zhòng dǐng, yú yí lù jiāng chū qí xī běi. jí xī èr lǐ, shāo xià wā zhōng, bàn lǐ, dǐ jiān fēng dōng lù, qí chù wā ér wú shuǐ, xī běi xī nán zhī xiá, shì jù zhōng zhuì, shǐ wù jí mén xī lái píng hè, zhì cǐ jiē zhōng wā, ér fēi wài xiè zhī xiá yǐ. cóng wā xī nán shàng, suì pī jiān fēng dōng nán xiá ér dēng, mì shù méng róng, gāo fēng dào yǐng. èr lǐ, xún fēng xī zhuǎn, suì yú qí dōng dù zhī jí. xī bàn lǐ, pán jiān fēng zhī nán, xī běi bàn lǐ, yòu yú qí nán dù zhī jí. běi jí gāo yú dōng dù zhě, rán dà jí suǒ jīng, yòu shì cóng dōng dù zhě nán zhuǎn, ér jí mén yóu fēi qí dù chù yě. yú jí, suì běi xiàng ér xià, yī lǐ, yǐ chū jiān fēng zhī xī, zhì cǐ gài sān miàn xié jiān fēng ér xíng yǐ. nǎi xī xiàng suí xiá xià zhuì, yī lǐ, xiá shǐ kāi. yī lǐ, zhuǎn ér xī nán, nǎi xún nán shān zhī pō qū zhé xī xià, sān lǐ, dǐ pán hè zhōng. qí chù dōng běi xī sān miàn jiē chóng fēng, xī běi dōng nán èr miàn jiē zhuì xiá, wéi xī nán yī jí rú dǔ yuán. píng zhì qí shàng, gòng èr lǐ, yú qián gāng, yǒu fèi shě jù gāng tóu, shì wèi rǔ nán shào. qí dōng nán wù zhōng, yǒu cūn yǐ dōng shān, nǎi tǔ guān suǒ jū, tǔ rén yòu míng wéi yú là bō jī.
二里余,有巨石突涧道中,若鷁yì一种能高飞之水鸟首之浮空,又若蹲狮之当户。由其右崖横陟其上,遂循左崖上,其峻束愈甚。二里始平,西行峡中。一里稍上,北崖峭壁耸起,如奋翅劈霄,而南崖亦崭削相逼,中凑如门,平行其中,仰天一线,余以为此南度之大脊也。透其西,峰环壑转,分为二岐:一由脊门西下,循北山而西北;一由脊门直出,循南山而西南。奠定所适。得牧者,遥呼而问之,知西北乃樵道也,遂从其西南行。半里,有峰中悬壑中,两三茅舍当其上,亦哨守者之居也。从其南平行峡中,西望尖峰耸立,高出众顶,余疑路将出其西北。及西二里,稍下洼中,半里,抵尖峰东麓,其处洼而无水,西北、西南之峡,似俱中坠,始悟脊门西来平壑,至此皆中洼,而非外泄之峡矣。从洼西南上,遂披尖峰东南峡而登,密树蒙茸,高峰倒影。二里,循峰西转,遂逾其东度之脊。西半里,盘尖峰之南,西北半里,又逾其南度之脊。北脊高于东度者,然大脊所经,又似从东度者南转,而脊门犹非其度处也。逾脊,遂北向而下,一里,已出尖峰之西,至此盖三面挟尖峰而行矣。乃西向随峡下坠,一里,峡始开。一里,转而西南,乃循南山之坡曲折西下,三里,抵盘壑中。其处东、北、西三面皆崇峰,西北、东南二面皆坠峡,惟西南一脊如堵垣。平陟其上,共二里,逾前冈,有废舍踞冈头,是为汝南哨。其东南坞中,有村倚东山,乃土官所居,土人又名为虞蜡播箕。
yóu shào nán xià, xíng wù zhōng yī lǐ yú, suì nán rù xiá. dōng xī jiē tǔ fēng bī jiā, qí xià pō jùn. èr lǐ chū xiá, nǎi fàn. fù jiàn dōng nán yǒu zhuì hè, nǎi pán xī fēng zhī nán, fù xī zhì qí wù. yī lǐ yú, fù zhì qí xī fēng ér nán pán zhī, suì xī xiàng xún pō xià, běi fēng nán hè, lù cóng shēn shù dié shí jiān xià, shén jùn. sì lǐ, zhuǎn xiá dù jí, qí xià shāo píng. xī nán bàn lǐ, yǒu máo péng mài jiāng gāng tóu, nǎi gū mǎi yǐ rùn kū cháng. yòu xī nán bàn lǐ, xià zhì hè dǐ, yǒu shuǐ zì nán xiá lái, jìng hè zhōng, běi tòu xiá qù, shì wèi qīng shuǐ jiāng. shǐ zhī hè xī zhī shān, fǎn zì dà jí nán dù ér běi, qí shuǐ yóu làn shāng xì liú, bù zú míng xī, ér nǎi yǐ jiāng míng yé? qí xià liú běi chū, dāng xī zhuǎn nán xià, ér hé yú jiàn chuān zhī shàng liú, rán zé jiàn chuān zhī yuán, bù dì shǐ yú qī hé yě. qīng shuǐ jiāng dōng àn, yǒu shù jiā jū hè zhōng, shàng yǒu gōng guǎn, wèi zhōng dào.
由哨南下,行坞中一里余,遂南入峡。东西皆土峰逼夹,其下颇峻。二里出峡,乃饭。复见东南有坠壑,乃盘西峰之南,复西陟其坞。一里余,复陟其西峰而南盘之,遂西向循坡下,北峰南壑,路从深树叠石间下,甚峻。四里,转峡度脊,其下稍平。西南半里,有茅棚卖浆冈头,乃沽买以润枯肠。又西南半里,下至壑底,有水自南峡来,竟壑中,北透峡去,是为清水江。始知壑西之山,反自大脊南度而北,其水犹滥觞细流,不足名溪,而乃以江名耶?其下流北出,当西转南下,而合于剑川之上流,然则剑川之源,不第始于七和也。清水江东岸,有数家居壑中,上有公馆,为中道。
shè shuǐ xī, cóng xī pō nán xiàng shàng, yǐ lǐ xún xī shān ér nán, sān lǐ yú, nǎi zhé ér xī nán shàng, shén jùn. yī lǐ, yòu zhé ér xī, bàn lǐ, xī yú lǐng jí, jí nán cóng dōng dà jí xī dù běi zhuǎn zhě, dāng běi jǐn yú qīng shuǐ jiāng xī tòu zhī chù zhě yě. yuè jí xī xià xiá zhōng, èr lǐ, xiá shǐ huō ér xià yù jùn, yòu yī lǐ yú, shǐ jiù yí píng dì.
涉水西,从西坡南向上,迤逦循西山而南,三里余,乃折而西南上,甚峻。一里,又折而西,半里,西逾岭脊,即南从东大脊西度北转者,当北尽于清水江西透之处者也。越脊西下峡中,二里,峡始豁而下愈峻,又一里余,始就夷平地。
xíng wéi hè jiān, yòu yī lǐ yú, nǎi xún nán fēng zhī xī ér nán pán zhī. yī lǐ, chū qí kǒu, shǐ jiàn qí xī qún fēng xià fú, yǒu xiá xià qiàn shén shēn, nán qù shāo pì, ér dōng nán xiá zhōng, shì yǒu shuǐ guāng yǎn yìng zhě, zé jiàn chuān hú yě xī nán céng fēng gāo zhì, xuě sè mí yíng zhě, zé lǎo jūn shān yě. nán pán èr lǐ, yòu jiàn suǒ pán zhī yá, qí xī shí fēng dào yǒng, tū wù cuó é, pián cuò zhǐ xià, qí xià shēn hè zhōng, shǐ jiàn jū lú huán yǐ, shì yǒu lóu gé zhān yī zhī zhuàng, bù biàn qí wèi gōng guǎn wèi miào yǔ yě.
行围壑间,又一里余,乃循南峰之西而南盘之。一里,出其口,始见其西群峰下伏,有峡下嵌甚深,南去稍辟,而东南峡中,似有水光掩映者,则剑川湖也;西南层峰高峙,雪色弥莹者,则老君山也。南盘二里,又见所盘之崖,其西石峰倒涌,突兀嵯峨,骈错趾下,其下深壑中,始见居庐环倚,似有楼阁瞻依之状,不辨其为公馆、为庙宇也。
cóng qí shàng nán xiàng, yī dōng yá xià, èr lǐ, xī dù xiá jí, yǐ chū jū lú zhī nán, suì xún xī fēng nán xià, yī lǐ, zé dōng xiá yǐ nán xiàng, zhí qū jiàn hú yǐ. yú shì nán wàng hú guāng yǎo miǎo, dāng dōng shān zhī lù, hú běi dài hè lián qīng, huán qí shén fù, yì zhōu zhì yǐ zài qí jiān, ér suí xiá wú lù. lù fǎn cóng fēng tóu tòu ào xī qù, yī lǐ shāo xià, yòu zhuǎn xī fēng ér pán qí nán. yòu yī lǐ, yú shì nán miàn huò rán, qí qián wú zhàng, fǔ jiàn nán hú běi wù, ér zhōu zhì yǐ xī shān, dāng qí jiāo jiē chù, qù cǐ shàng yáo. lù pán pō xī xíng, yī lǐ yú, nǎi cóng pō xī xiá zhōng nán xià.
从其上南向,依东崖下,二里,西度峡脊,已出居庐之南,遂循西峰南下,一里,则东峡已南向,直趋剑湖矣。于是南望湖光杳渺,当东山之麓,湖北带壑连青,环畦甚富,意州治已在其间,而随峡无路。路反从峰头透坳西去,一里稍下,又转西峰而盘其南。又一里,于是南面豁然,其前无障,俯见南湖北坞,而州治倚西山,当其交接处,去此尚遥。路盘坡西行,一里余,乃从坡西峡中南下。
yòu yī lǐ, dǐ shān lù, nǎi xún yá xī zhuǎn.
又一里,抵山麓,乃循崖西转。
bàn lǐ, zé cūn jū yǐ shān lín wù, huán dǔ shén shèng, shì wèi shān chéng táng. wèn jù zhōu shàng shí lǐ, ér dān zhě juàn yú xíng. suì zhǐ.
半里,则村居倚山临坞,环堵甚盛,是为山塍塘。问距州尚十里,而担者倦于行。遂止。
shí sì rì mèi shuǎng, fàn yú shān chéng táng, píng míng nǎi xíng. zì shì jù xī nán xiàng píng chóu zhōng xíng yǐ. èr lǐ yú, yǒu yī xiǎo shān nán tū píng chuān, lù cóng qí běi xī zhuǎn ér xié zhī. fù xī nán xíng píng chóu zhōng, yǔ fēi fēi zhì. èr lǐ, yǒu dà xī zì běi ér nán, píng liú qiǎn shā, shāng shāng shēng zhù hú zhōng, rán hú zì xià shān chéng, yǐ bù kě jiàn yǐ.
十四日昧爽,饭于山塍塘,平明乃行。自是俱西南向平畴中行矣。二里余,有一小山南突平川,路从其北西转而挟之。复西南行平畴中,雨霏霏至。二里,有大溪自北而南,平流浅沙,汤汤声注湖中,然湖自下山塍,已不可见矣。
suí xī nán xíng, yòu bàn lǐ, dà shí liáng xī kuà zhī, qí xī liú gài běi zì diān tóu lái.
随溪南行,又半里,大石梁西跨之,其溪流盖北自甸头来。
àn zhì, zhōu xī běi qī shí lǐ shān dǐng, yǒu shān dǐng quán, guǎng kě bàn mǔ, wèi jiàn chuān zhī yuán.
按志,州西北七十里山顶,有山顶泉,广可半亩,为剑川之源。
cǐ shān bù zhī hé míng, jīn lì jiāng nán jiè qī hé hòu dà jí, shí cǐ chuān fā yuán zhī suǒ, zé cǐ shān jí zài dà jí zhī nán kě zhī.
此山不知何名,今丽江南界七和后大脊,实此川发源之所,则此山即在大脊之南可知。
gèng yǒu dōng shān qīng shuǐ jiāng zhī liú, yì hé bìng zhī, qí pán qǔ zhì cǐ, yì bù xià qī shí lǐ, zé qīng shuǐ jiāng yì qí yuán kě zhī. cóng qiáo běi wàng, nǎi zhī shuǐ yī xī shān nán xià, qí dōng zé shān chéng táng běi zhī shān pán jiā zhī, shān chéng táng zhī dōng, shān nán zhuì ér wèi chuān, yòu dōng, zé dōng shān nǎi nán xià ér píng qí dōng, yǔ xī jiè jīn huà shān wèi duì. shì shān chéng táng zhě, shí chuān zhī běi jǐn chù, qí dōng nán pì ér wèi chuān yǐ zhū hú, qí xī běi jiā ér wèi xiá yǐ chū shuǐ zhě yě. guò qiáo, fēng yǔ dà zhì. suí xī nán xíng bàn lǐ, bì yú fāng xià, jiǔ zhī shāo zhǐ, nǎi xī nán fù xíng chéng jiān. yī lǐ yú, yǒu yī xiǎo liú xī lái, nǎi sù zhī xī yī lǐ, dǐ jiàn chuān zhōu.
更有东山清水江之流,亦合并之,其盘曲至此,亦不下七十里,则清水江亦其源可知。从桥北望,乃知水依西山南下,其东则山塍塘北之山盘夹之,山塍塘之东,山南坠而为川,又东,则东山乃南下而屏其东,与西界金华山为对。是山塍塘者,实川之北尽处,其东南辟而为川以潴湖,其西北夹而为峡以出水者也。过桥,风雨大至。随溪南行半里,避于坊下,久之稍止,乃西南复行塍间。一里余,有一小流西来,乃溯之西一里,抵剑川州。
zhōu zhì wú chéng, rù qí dōng jiē, dǐ zhōu qián, nǎi běi xíng, shuì fàng xíng lǐ yú běi jiē yáng gòng shì jiā. nǎi mǎi yú yú shì. jiàn jiē běi yǒu cí, rù yè zhī. nǎi cí sǐ jié duàn gōng zhě.
州治无城,入其东街,抵州前,乃北行,税放行李于北街杨贡士家。乃买鱼于市。见街北有祠,入谒之。乃祠死节段公者。
duàn míng gāo xuǎn, zhōu rén, wàn lì mò, yǐ jìn shì wéi zhòng qìng bā xiàn lìng, hé jiā sǐ shē qiú zhī nán, gù fèng zhào lì cí. jīn qí zhǎng zǐ xuān yīn jǐn yī zài dōu. cí zhōng yǒu yī shēng shòu méng tóng. zhí pén zhōng huā pō shèng, shān chá xiǎo jǐn chǐ xǔ, ér huā dà rú wǎn.
段名高选,州人,万历末,以进士为重庆巴县令,阖家死奢酋之难,故奉诏立祠。今其长子暄荫锦衣在都。祠中有一生授蒙童。植盆中花颇盛,山茶小仅尺许,而花大如碗。
chū cí, dōng hái yù, yǐ yú bì gěi gù pū, lìng shǒu xíng náng, ér yú tóng zhǔ rén zhī zǐ, lìng dān zhě qiè fàn yī bāo, wèi jīn huá zhī yóu.
出祠,东还寓,以鱼畀给顾仆,令守行囊,而余同主人之子,令担者挈饭一包,为金华之游。
chū xī jiāo, tiān sè dà jì, xiān tiào chuān zhōng xíng shì. gài dōng jiè jí dà jí nán xià fēn wéi hú dōng zhī shān zhě, shì wèi dōng shān. xī jiè zé jīn huà shān zuì gāo, běi yǔ yá chǎng zhū shān, nán yǔ luó yóu hòu lǐng, xié háng xī zhì, shì wèi xī shān.
出西郊,天色大霁,先眺川中形势。盖东界即大脊南下分为湖东之山者,是为东山。西界则金华山最高,北与崖场诸山,南与罗尤后岭,颉颃西峙,是为西山。
qí jīn huá zhī mài, shí xī nán cóng lǎo jūn shān lái. lǎo jūn shān zhě, zài zhōu xī nán liù shí lǐ yáng cūn zhī běi, qí shān zuì gāo, wèi lì jiāng lán zhōu zhī jiè, chū kuàng jí shèng, bèi yú tā shān zhě. tǔ rén yán, xī yì jiàn chuān shǔ, èr shí nián qián, tǔ qiān hù mǒu xìng zhě, shòu lì jiāng huì, yǐ shén shān dú bì lì hóng. lì jiāng yǐ qí wèi zhòng shān zhī mài, jìn kuàng bù cǎi. rán yú àn yī tǒng zhì, jīn huà shān mài zì xī fān luó jūn shān lái, gài lǎo jūn jí luó jūn zhī é, rán wèi zhī xī fān zhě, zé yī tǒng zhì zhī é yě.
其金华之脉,实西南从老君山来。老君山者,在州西南六十里杨村之北,其山最高,为丽江、兰州之界,出矿极盛,倍于他山者。土人言,昔亦剑川属,二十年前,土千户某姓者,受丽江贿,以甚山独畀丽红。丽江以其为众山之脉,禁矿不采。然余按《一统志》,金华山脉自西番罗均山来,盖老君即罗均之讹,然谓之西番者,则《一统志》之讹也。
qí shān yóu zài lán zhōu zhī dōng, xī fān zài lán zhōu xī yǎn cāng jiāng wài, qí shān jí fēi jiàn chuān shǔ, chì lì jiāng lán zhōu jiè nèi, hú yǐ yǒu xī fān zhī chēng? rán jí cǐ yì kě zhī cǐ shān yuán bù shǔ jiàn chuān, tǔ rén huì bì zhī yán, bú shì xìn yě. qí běi zé shān chéng hòu lǐng, zì dōng shān běi zhuǎn, xī gèn ér diào qí wěi. qí nán zé yìn hè shān, zì dōng shān nán xià, xī gù ér huí qí lǐng. zhōng wéi píng chuān, dōng xī kuò shí lǐ, nán běi cháng sān shí lǐ, ér hú huì qí bàn. hú yuán zì xī běi lái, xiàng xī nán pò xiá qù, ér hú dú yǎn yú dōng nán.
其山犹在兰州之东,西番在兰州西衍沧江外,其山即非剑川属,赤丽江、兰州界内,胡以有西番之称?然即此亦可知此山原不属剑川,土人贿畀之言,不是信也。其北则山塍后岭,自东山北转,西亘而掉其尾。其南则印鹤山,自东山南下,西顾而回其岭。中围平川,东西阔十里,南北长三十里,而湖汇其半。湖源自西北来,向西南破峡去,而湖独衍于东南。
cǐ chuān zhōng zhī gài yě.
此川中之概也。
qí dì zài hè qìng zhī xī, ér shāo piān yú nán zài lì jiāng zhī nán, ér shāo piān yú xī zài lán zhōu zhī dōng, ér shāo piān yú běi zài làng qióng zhī běi, ér shāo piān yú xī. cǐ sì jìng zhī zhǔn yě. zhōu mài zì jīn huá běi lǐng dōng huán ér xià, yóu zhōu zhì xī xíng yī lǐ yú, jí qí lù. yǒu èr sì, bìng liè ér dōng xiàng, jù bù hóng chǎng. sì hòu yǒu tíng yǒu xuān, zài céng yá pán dèng zhī shàng, shuǐ quán fēi sǎ, zhú yǐng táo huā, yǎn yìng yǒu zhì, wèi xiāng shēn yáng jūn zhī guǎn. yóu qí běi niè yá xī shàng, yǒu guān dì miào, yì dōng xiàng, ér qí chù jiàn gāo, dōng fǔ yī chuān diān, sè hú guāng, jí dōng shān zuì gāo chù xuě hén céng dié, shèn wéi míng mèi. yóu miào hòu xún dà lù yòu xī shàng bàn lǐ, běi xún pō ér xià, wèi táo huā wù nán fēn qí ér shàng, wèi wàn sōng ān ér zhí xī dà dào, zé xī yú lǐng ér dǐ mǎng xiē lǐng zhě yě.
其地在鹤庆之西,而稍偏于南;在丽江之南,而稍偏于西;在兰州之东,而稍偏于北;在浪穹之北,而稍偏于西。此四境之准也。州脉自金华北岭东环而下,由州治西行一里余,及其麓。有二寺,并列而东向,俱不宏敞。寺后有亭有轩,在层崖盘磴之上,水泉飞洒,竹影桃花,罨映有致,为乡绅杨君之馆。由其北蹑崖西上,有关帝庙,亦东向,而其处渐高,东俯一川甸,色湖光,及东山最高处雪痕层叠,甚为明媚。由庙后循大路又西上半里,北循坡而下,为桃花坞;南分岐而上,为万松庵;而直西大道,则西逾岭而抵莽歇岭者也。
nǎi suí yáng jūn dǎo, suì cóng běi pō xià, shù bǎi bù ér táo huā qiān shù, shēn hóng qiǎn yūn, shū rù jǐn xiù cóng zhōng, chuān qí zhōng, fù xī shàng dà dào, héng guò qí nán, qí shàng jí wàn sōng ān, qí xià wèi duàn shì mù, jiē dōng xiàng. duàn mù zhōng xuán wù zhōng, wàn sōng gāo jù lǐng shàng, bìng táo huā wù, qí chū jiē wèi tǔ guān jiā shān, mù wèi duàn shì suǒ zàng, ér táo huā wàn sōng, yóu qí jiā zhě. wàn sōng xī wèi ān, wén jīn yì yíng wèi mǎ liè mǎ zhàn, mén jiōng yīng yóu rù. suì réng cóng guān miào cè, yuē yī lǐ xià shān. shān zhī běi, yǒu xiá shén shēn, zì hòu shān huán jiā ér chū, jiàn liú qiàn qí xià, shì wèi yá chǎng.
乃随杨君导,遂从北坡下,数百步而桃花千树,深红浅晕,倏入锦绣丛中,穿其中,复西上大道,横过其南,其上即万松庵,其下为段氏墓,皆东向。段墓中悬坞中,万松高踞岭上,并桃花坞,其初皆为土官家山,墓为段氏所葬,而桃花、万松,犹其家者。万松昔为庵,闻今亦营为马鬣马栈,门扃英由入。遂仍从关庙侧,约一里下山。山之北,有峡甚深,自后山环夹而出,涧流嵌其下,是为崖场。
liǎng yá pián lì, qí kǒu shén bī, zì wài yáo wàng, bù zhī shān zhī zhōng duàn yě. yú yù sù qí liú rù, yǐ jí yú jīn huá, suì xún shān nán xíng.
两崖骈立,其口甚逼,自外遥望,不知山之中断也。余欲溯其流入,以急于金华,遂循山南行。
yī lǐ yú, yǒu gāng rú dǔ qiáng, zì xī shān ér dōng gèn zhōu nán, nǎi yǐn shuǐ zhī gāng yě. yú gāng yòu nán yī lǐ yú, yǒu dào gōng yǐ xī shān xià, yì dōng xiàng. qí nèi zuǒ piān yǒu hé shì shū guǎn, hé xiāng shēn zhī zǐ dú shū qí zhōng.
一里余,有冈如堵墙,自西山而东亘州南,乃引水之冈也。逾冈又南一里余,有道宫倚西山下,亦东向。其内左偏有何氏书馆,何乡绅之子读书其中。
gōng zhōng fén xiū zhě, fēi huáng guān, nǎi qú tán yī hé shàng míng yě. yǐn yú yóu guǎn zhōng, guān chá huā, hū hé gōng zǐ chū wù, ér hé bù zài, liú yú shǎo qì. yú jí yú dēng shān, nǎi chū.
宫中焚修者,非黄冠,乃瞿昙一和尚名也。引余游馆中,观茶花,呼何公子出晤,而何不在,留余少憩。余急于登山,乃出。
cóng gōng yòu zhé ér xī shàng pō, yī lǐ, yǒu shén miào dāng shí pō shàng, wèi tǔ zhǔ zhī gōng. qí miào dōng xiàng ér qián yǒu gé, gé hòu liǎng gǔ bǎi jiā lì, qiú téng yāo jiǎo, lián luò shàng xià, liú quán tū shí, cuò luò zuǒ yòu, yì yōu qù míng qū yě.
从宫右折而西上坡,一里,有神庙当石坡上,为土主之宫。其庙东向而前有阁,阁后两古柏夹立,虬藤夭矫,连络上下,流泉突石,错落左右,亦幽阒名区也。
yǔ hé gōng zǐ yù, yù lā yú fǎn guǎn, qiě yuē:" jiā dà rén yì qí yī jiàn." gài qí fù hǎo yán yíng jiē yì rén, gù qí zi yù yāo yú xiāng wù.
与何公子遇,欲拉余返馆,且曰:“家大人亦祈一见。”盖其父好延迎接异人,故其子欲邀余相晤。
yú yuē yǐ xià shān lái kòu.
余约以下山来叩。
hòu xún hé yǐ jìn shì qǐ jiā, nǎi míng kě jí zhě, yì qí yǐ wèi dǎng xuē duó, hòu nǎi bù wǎng. suì cóng miào yòu xī shàng, yú shì chóng pān yǎng zhì, zūn chuí pō yǐ dēng, sān lǐ, zhuǎn tū yá zhī shàng.
后询何以进士起家,乃名可及者,忆其以魏党削夺,后乃不往。遂从庙右西上,于是崇攀仰陟,遵垂坡以登,三里,转突崖之上。
qí yá tū wù pō yòu, xià lín shēn xiá, xiá zì qí shàng shí mén xià zhuì shén shēn. cóng cǐ shàng tiào, shuāng yá pián mén, gāo yǐ fēng tóu, qí nèi huán lì yǎn cuì, fǎng fú yǒu yún jīng yǔ cháng chū mò. yì gǔ yǒng zhí shàng, lù qū zhé xuán dǒu, yòu yī lǐ ér dēng mén zhī zuǒ yá. qí shàng yǒu xiǎo shí tǎ, xún yá xī rù, liǎng yá zhōng pì, shàng chā yún xiāo, ér xià shén píng. yǒu fú yǔ sān yíng dāng qí zhōng, yíng zuǒ yòu qià zhī liǎng yá, ér xiá cóng qí qián xià zhuì, lù yóu zuǒ yá rù, yóu yòu yá zhàn shí bì ér pán qí qián yǐ dēng yù huáng gé. fú yǔ zhī hòu, yǒu chí yī fāng, yǐn xiǎo shuǐ cóng hòu xiá dī rù, chí shàng yǒu fēi yán qiàn yòu yá jiān, yī sēng jí yán ér qī. dāng liǎng yá jiā lì zhī dǐ, tíng wǔ bú jiàn rì sè, wéi yǒu kòng cuì lěng yún, chóu móu yǒu hù ér yǐ. yóu yá dǐ pō ào ér dēng nèi wù, yǒu sān qīng gé yóu yá yòu lì zhàn ér niè qián yá, yǒu yù xū tíng, zhǐ chǐ yǒu yōu kuàng zhī yì. yú nǎi xiān qí kuàng zhě, suì niè zhàn pán yòu yá zhī qián. zhàn gāo xuán shù zhàng, shàng xià jiē jué bì, duān sǒng yún wài, jiǎo chā xiá dǐ, zhàn jià kōng ér héng yǐ zhī.
其崖突兀坡右,下临深峡,峡自其上石门下坠甚深。从此上眺,双崖骈门,高倚峰头,其内环立罨翠,仿佛有云旌羽裳出没。益鼓勇直上,路曲折悬陡,又一里而登门之左崖。其上有小石塔,循崖西入,两崖中辟,上插云霄,而下甚平。有佛宇三楹当其中,楹左右恰支两崖,而峡从其前下坠,路由左崖入,由右崖栈石壁而盘其前以登玉皇阁。佛宇之后,有池一方,引小水从后峡滴入,池上有飞岩嵌右崖间,一僧藉岩而栖。当两崖夹立之底,停午不见日色,惟有空翠冷云,绸缪牖户而已。由崖底坡坳而登内坞,有三清阁;由崖右历栈而蹑前崖,有玉虚亭,咫尺有幽旷之异。余乃先其旷者,遂蹑栈盘右崖之前。栈高悬数丈,上下皆绝壁,端耸云外,脚插峡底,栈架空而横倚之。
dōng dù qián yá, nǎi pán nán yá, xī zhuǎn běi shàng ér líng qí duān, jí xiá mén yòu yá zhī jué dǐng yě. dōng xiàng gāo xuán, sān miàn qiào xuē, líng kōng wú yǐ. qián fǔ píng chuān, yān bō cūn shù, lì lì rú huà fú dào pù. hòu tiào nèi xiá, huán bì zhōng huí, rú róng chéng ruǐ quē, hù xiāng yǎn yìng, yǎo ǎi mò cè. fēng tóu zhǐ róng yī gé, fèng yù chén yú shàng.
东度前崖,乃盘南崖,西转北上而凌其端,即峡门右崖之绝顶也。东向高悬,三面峭削,凌空无倚。前俯平川,烟波村树,历历如画幅倒铺。后眺内峡,环碧中回,如蓉城蕊阙,互相掩映,窈蔼莫测。峰头止容一阁,奉玉宸于上。
yú píng lǎn jiǔ zhī, sì gù wú lù, jiāng yóu qián dào xià zhàn, hū yǒu yī sēng zhì, yuē:" cǐ jiān yǒu xiǎo jìng, kě rù nèi xiá, bù bì xià xíng." yú suí zhī, cóng gé zuǒ wēi yá zhī duān, āi kōng fān cè, jiàn yá wén yī xiàn, pán zhī xī rù, xià kàn jí fēi zhàn zhī shàng yě, bàn lǐ ér dǐ nèi xiá zhī zhōng. xiá zhōng wēi fēng nèi cù, bàn fēn dì wǎn, zhōng kōng rú lián fáng. yǒu yuán fēng dú qióng yú hòu, dāng xiá zhōng zhì, liǎng páng jù yǒu fēng zǎn hé, jiè wèi liǎng xiá, hé yú zhōng fēng qián. páng fēng wài zhuì lián gāng, zì hòu jí bì bào ér qián, hé chéng yá mén, duì jù zhǐ chéng xiàn xiá. xiá wài wéi zhōng cù, cǐ yì dòng tiān zhī jué shèng yǐ. gāng shàng xiǎo fēng, gòng yǒu wǔ dǐng, tǔ rén wèi shàng àn wǔ xíng, yǒu jīn mù shuǐ huǒ tǔ zhī biàn.
余凭揽久之,四顾无路,将由前道下栈,忽有一僧至,曰:“此间有小径,可入内峡,不必下行。”余随之,从阁左危崖之端,挨空翻侧,践崖纹一线,盘之西入,下瞰即飞栈之上也,半里而抵内峡之中。峡中危峰内簇,瓣分蒂绾,中空如莲房。有圆峰独穹于后,当峡中峙,两旁俱有峰攒合,界为两峡,合于中峰前。旁峰外缀连冈,自后脊臂抱而前,合成崖门,对距止成线峡。峡外围中簇,此亦洞天之绝胜矣。冈上小峰,共有五顶,土人谓上按五行,有金木水火土之辨。
cǐ yì guò qiú zhī lùn, jí bù jí wǔ xíng, yì qǐ shū sān dǎo zāi? zhōng fēng qián jié gé, fèng sān qīng, qián yǒu gǔ bǎi yī zhū pō jù, dāng liǎng xiá zhōng hé zhī shàng. yú yù shàng niè zhōng fēng, jiàn gé hòu lù shén zè, zhì zuǒ xiá ér shàng, yǒu lù qián dǎo xiá mén zuǒ yá zhī dǐng, nǎi zhì xiá ér běi niè zhī. dōng chū xī zhuǎn, yǒu tǎ zhì pō jiān, lù zhì cǐ jué. yú yóu pān chán jiàn xuē, jiǔ zhī bù dé lù, ér yáng shì zhī zǐ yǔ dān fū jù zài xià yáo hū, nǎi fǎn.
此亦过求之论,即不藉五行,亦岂输三岛哉?中峰前结阁,奉三清,前有古柏一株颇巨,当两峡中合之上。余欲上蹑中峰,见阁后路甚仄,陟左峡而上,有路前蹈峡门左崖之顶,乃陟峡而北蹑之。东出西转,有塔峙坡间,路至此绝。余犹攀巉践削,久之不得路,而杨氏之子与担夫俱在下遥呼,乃返。
cóng nèi xiá sān qīng gé qián xià zhuì xiá dǐ, gòng yī lǐ ér zhì xiá mén nèi fāng chí shàng, jiù yán xué sēng qī, qiāo huǒ fèi quán, yǐ suǒ xié fàn tóu ér gòng dàn zhī.
从内峡三清阁前下坠峡底,共一里而至峡门内方池上,就岩穴僧栖,敲火沸泉,以所携饭投而共啖之。
nǎi yǔ sēng tóng chū xiá mén, xún zuǒ yá dōng xíng. sēng zhǐ yòu xiá bì jiān tū yá zhī xià, shí liè ér chéng xiá, xià lín jué hè, zhōng qiàn chán yá, qí nèi zhí bī shān hòu mǎng xiē, xiá zhōng cóng lái jiē hǔ bào pán jù, wú gǎn rù zhě. yú yù nán xiàng xuán yá xià, sēng yuē:" jì wú lù ér yǒu hǔ, jūn hé kǔ bì yù yǐ shēn shì yě. qiě wài zǔ wēi yá, nèi wú huǒ jù, jí bù yù hǔ, yì bù néng rù."
乃与僧同出峡门,循左崖东行。僧指右峡壁间突崖之下,石裂而成峡,下临绝壑,中嵌巉崖,其内直逼山后莽歇,峡中从来皆虎豹盘踞,无敢入者。余欲南向悬崖下,僧曰:“既无路而有虎,君何苦必欲以身试也。且外阻危崖,内无火炬,即不遇虎,亦不能入。”
yáng shì zi wèi:" jí xià shān, yóu kě mì luó yóu wēn quán, cǐ bù cè qū, bì bù néng cóng yě." nǎi suí zhī dōng běi xià shān. yī lǐ, lù fēn liǎng qí: yī xún shān běi xià, wèi rù zhōu biàn dào yī zhí dōng suí pō xià, jí lái shí dào. sēng nǎi bié cóng běi qù, yú réng dōng xià. yī lǐ, lù zuǒ yǒu yī jù shí, dāng pō dōng xiàng ér zhì, xià kàn tǔ zhǔ miào hòu, shí gāo sān zhàng, dōng miàn píng xuē, juān sān dà tiān wáng xiàng yú shàng, zhōng xiàng gèng dà, shàng jì shí dǐng, xià tà yá jiǎo, shǒu tuō yī tǎ, zuǒ yòu èr xiàng shǎo shā zhī, tǔ rén yán, tǔ sī chū bīng, bì zǎi zhū yáng yè jì zhī, jì hòu shēng jù wū yǒu, zhàn bì yǒu gōng. shì wèi tiān wáng shí.
杨氏子谓:“急下山,犹可觅罗尤温泉,此不测区,必不能从也。”乃随之东北下山。一里,路分两岐:一循山北下,为入州便道;一直东随坡下,即来时道。僧乃别从北去,余仍东下。一里,路左有一巨石,当坡东向而峙,下瞰土主庙后,石高三丈,东面平削,镌三大天王像于上,中像更大,上齐石顶,下踏崖脚,手托一塔,左右二像少杀之,土人言,土司出兵,必宰猪羊夜祭之,祭后牲俱乌有,战必有功。是为天王石。
yòu xià yī lǐ, zhì tǔ zhǔ miào nán, nǎi yú jiàn nán shàng pō, xún xī shān zhī dōng, yú pō dù wù, nán xiàng ér xíng. cūn zhī yǐ pō lín chuān zhě, lí shě qū qǔ, zhú shù fú shū shù mù gāo dà mào shèng, zhuì yǐ yāo táo sù lǐ, guāng jǐng shén yì, sān lǐ yú ér dé yī jù cūn, zé jīn huá zhī fēng, zhì shì nán jǐn. yòu xià wèi pán lǐng, huí gèn nán qù, lán zhōu zhī dào, yóu shì ér xī yú zhī, cóng yáng cūn ér dá yān.
又下一里,至土主庙南,乃逾涧南上坡,循西山之东,逾坡度坞,南向而行。村之倚坡临川者,篱舍屈曲,竹树扶疏树木高大茂盛,缀以夭桃素李,光景甚异,三里余而得一巨村,则金华之峰,至是南尽。又下为盘岭,回亘南去,兰州之道,由是而西逾之,从杨村而达焉。
yóu cūn nán dōng pán dōng tū zhī zuǐ, gòng lǐ yú, nán zhuǎn ér dé luó yóu yì, yì bǎi jiā zhī jù yě.
由村南东盘东突之嘴,共里余,南转而得罗尤邑,亦百家之聚也。
qí chù yǒu wēn quán, zài cūn wā zhōng chū, měi dōng yuè zé fèi liú rú zhù, rén zhēng yù zhī, ér chūn zhì zé hé chéng wū chí yān. shuǐ zhǐ ér bù liú, yì bù rè yǐ. yǒu èr chí, yī zài lù páng, yī zài huán dǔ zhī nèi, jīn guān zhī, yǔ xíng lǎo jī shuǐ wú yì.
其处有温泉,在村洼中出,每冬月则沸流如注,人争浴之,而春至则涸成污池焉。水止而不流,亦不热矣。有二池,一在路旁,一在环堵之内,今观之,与行潦积水无异。
tǔ rén yán, qí shuǐ yǔ lán zhōu wēn quán bǐ cǐ hù chū, yì yú cǐ zé bǐ hé, yì yú bǐ zé cǐ hé. dà yì dōng chū zhě zài qiū dōng, xī chū zhě zài chūn xià, qí zhōng jiàn gé zhòng luán jué qìng, xiāng jù bā shí lǐ, ér wǎng lái yǒu shí, gēng dài bù shuǎng, cǐ yòu yī yì yě.
土人言,其水与兰州温泉彼此互出,溢于此则彼涸,溢于彼则此涸。大意东出者在秋冬,西出者在春夏,其中间隔重峦绝箐,相距八十里,而往来有时,更代不爽,此又一异也。
cūn zhōng yǒu liú quán zì xī xiá chū, rén zhēng yǐn yǐ guàn, yǔ wēn quán bù xiāng shè. qí shàng yǒu shí lóng sì, yǐ wǎn bù jí tàn, suì yóu dà dào běi fǎn. sì lǐ, běi yuè yī qiáo, qiáo běi yǒu jū lú, wèi shuǐ zhài cūn. cóng cūn běi zhé ér xī, wàng jīn huà shān shí mén zhī xiá, gāo xuán shuāng quē, rú tiān mén xiòng zhì. yòu èr lǐ, běi dǐ zhōu zhì, rù nán jiē, yòu lǐ yú ér fǎn yù.
村中有流泉自西峡出,人争引以灌,与温泉不相涉。其上有石龙寺,以晚不及探,遂由大道北返。四里,北越一桥,桥北有居庐,为水寨村。从村北折而西,望金华山石门之峡,高悬双阙,如天门夐峙。又二里,北抵州治,入南街,又里余而返寓。
shí wǔ rì yú yù qǐ xíng, wén yáng jūn qiáo zǐ yán mǎng xiē lǐng wèi yī zhōu shèng chù, nǎi fù wèi yī rì tíng. mìng dān zhě guǒ fàn cóng yóu, xiān cóng yá chǎng rù. yá chǎng zhě, zài jīn huá běi fēng zhī xià, yǒu jiàn pò zhòng bì ér dōng chū, pōu céng fēng wèi èr, qí nèi jiē yún chōng shuǐ duì, jí yōu jì zhī zhì. mǎng xiē cǐ wèi dì míng zhèng dào, dāng cóng nán yá shàng yú yì pī xiá ér xī, yóu xiá dǐ mì dào shàng, gèng kě jiān jǐn, suì sù liú rù. shǐ yuán jiàn běi, bù dé rù. réng dù jiàn nán xī rù, nán yá zhī shàng, jí zuó táo huā mí wù chù, ér cǐ dāng qí xià qiàn. jiǎo shǒu liǎng yá bī xiāo, dàn wèi jiàn dǐ liú quán, bié yǒu tiān dì, bù fù zhī fēng tóu chūn sè, gèng zhàn rén jiān yě. qū zhé sān lǐ, zhǐ róng yī xī wǎn zhuǎn, luàn chōng hù dá. jì ér fēng huí xiá zhuǎn, qián lǐng xī gèn, jiā jiàn běi lái, zhōng hè shāo kāi, huán yá yù qiàn, lù yì zhuǎn běi, ér huí tiào xī nán lǐng tóu, dàng shì mǎng xiē suǒ zài, bù yīng běi rù. shì yǒu qiáo zhě zhì, zhí ér wèn zhī, yuē:" cǐ jiàn xī běi cóng hòu shān lái. mǎng xiē zhī dào, dāng cóng xī gèn zhī lǐng, nán xiàng niè qí jí, kě dé zhèng dào." yú cóng zhī.
十五日余欲启行,闻杨君乔梓言莽歇岭为一州胜处,乃复为一日停。命担者裹饭从游,先从崖场入。崖场者,在金华北峰之下,有涧破重壁而东出,剖层峰为二,其内皆云舂水碓,极幽寂之致。莽歇此为地名正道,当从南崖上;余意披峡而西,由峡底觅道上,更可兼尽,遂溯流入。始缘涧北,不得入。仍渡涧南西入,南崖之上,即昨桃花迷坞处,而此当其下嵌。矫首两崖逼霄,但谓涧底流泉,别有天地,不复知峰头春色,更占人间也。曲折三里,只容一溪宛转,乱舂互答。既而峰回峡转,前岭西亘,夹涧北来,中壑稍开,环崖愈嵌,路亦转北,而回眺西南岭头,当是莽歇所在,不应北入。适有樵者至,执而问之,曰:“此涧西北从后山来。莽歇之道,当从西亘之岭,南向蹑其脊,可得正道。”余从之。
suì yuán xī gèn lǐng xī nán jī zhī, suī wú lù jìng, fāng wèi yǐ bù chū wú mù zhōng. yī lǐ yú, suì nán niè qí běi tū zhī jí, dōng lái zhī lù, yì yú cǐ zhuǎn nán yǐ, suì cóng zhī.
遂缘西亘岭西南跻之,虽无路径,方位已不出吾目中。一里余,遂南蹑其北突之脊,东来之路,亦逾此转南矣,遂从之。
cǐ fēng zì jīn huà shān běi xiàng héng tū, cóng cǐ xià zhuì, qián jǐn yú yá chǎng xiá kǒu, hòu jǐn yú suǒ yú zhī jí.
此峰自金华山北向横突,从此下坠,前尽于崖场峡口,后尽于所逾之脊。
qí xī yòu yǒu shān yī zhī, yì zì nán běi xiàng héng tū jīn huà shān zhī hòu, ér wèi běi xià zhī xiá. gài èr shān jù cóng xī nán lǎo jūn shān lái, fēn zhī bìng chí, zhōng jiā chéng qìng, shí yá pán cuò, jí suǒ wèi mǎng xiē lǐng yě. yú shì xún jīn huà shān zhī xī nán xiàng èr lǐ, yòu jiàn xià zhě bàn lǐ, ér dǐ qìng zhōng, qí qìng nán lái, dōng yá jí jīn huá běi lǐng zhī hòu, xī yá shì wèi mǎng xiē, jiē chún shí wēi gèn, pián xiá xiāng duì, ér lù dāng qí xià. xiān yǒu yī yá, běi xiàng héng zhàng qìng zhōng, xià qiàn chéng wū, xuán fù èr zhàng yú, ér dōng běi yī shí xià chuí, rú xiàng bí zhù dì, lù nán xiàng wú xì. cóng xiàng bí juǎn zhōng, bàng dōng yá shàng tòu, suì lì fù yá zhī shàng, wàng dōng xī liǎng yá, jù yǒu shí guǐ bì fù yún, ér xī yá yóu wéi tū wù, shàng lù liǎng tíng, yīn xī xiàng niè wēi dēng zhī.
其西又有山一支,亦自南北向横突金华山之后,而为北下之峡。盖二山俱从西南老君山来,分支并驰,中夹成箐,石崖盘错,即所谓莽歇岭也。于是循金华山之西南向二里,又渐下者半里,而抵箐中,其箐南来,东崖即金华北岭之后,西崖是为莽歇,皆纯石危亘,骈峡相对,而路当其下。先有一崖,北向横障箐中,下嵌成屋,悬覆二丈余,而东北一石下垂,如象鼻柱地,路南向无隙。从象鼻卷中,傍东崖上透,遂历覆崖之上,望东西两崖,俱有石庋壁覆云,而西崖尤为突兀,上露两亭,因西向蹑危登之。
qí tíng jiē dōng xiàng, yǐ yá zhuì bì, fú qiàn yī zè, ér nán liè zhě jiào dà, wèi fó xiàng yú zhōng. zuǒ bì yǒu quán zì shí xià chū, xià hán xiǎo chí ér bù yì.
其亭皆东向,倚崖缀壁,浮嵌欹仄,而南列者较大,位佛像于中。左壁有泉自石罅出,下涵小池而不溢。
běi tíng jiù qiàn yá tōng lù, zhí xū ér guò, dé piàn shí mào tíng qí shàng, sān miàn xuán xuē, qí lù suì jué. cǐ fǎn běi líng qìng kǒu, gāo chū xiàng bí fù yá zhī shàng yǐ, píng tiào jiǔ zhī, wén mù yú shēng shén liàng, ér yá huí shí zhàng, bù zhī qí chù. fù dōng xià qìng dǐ, sù xì tǒng běi rù, zé xī yá zhuǎn zuǐ xuē gǔ, xiá bēng zhàng yā, qí shì mí yì. bàn lǐ, jiǎo shǒu shàng tiào, huò xià qiàn shàng tū, huò zhōng kū páng liè, huò céng duī, huò zhí pī, gè jí qiān téng.
北亭就嵌崖通路,摭虚而过,得片石冒亭其上,三面悬削,其路遂绝。此反北凌箐口,高出象鼻覆崖之上矣,凭眺久之,闻木鱼声甚亮,而崖回石障,不知其处。复东下箐底,溯细统北入,则西崖转嘴削骨,霞崩嶂压,其势弥异。半里,矫首上眺,或下嵌上突,或中刳旁裂,或层堆,或直劈,各极骞腾。
yǒu shū qí shàng wèi" tiān zuò gāo shān" zhě, qí zì shén dà, ér xuán qióng yì shén gāo, huò yún yǐ miè luó téng suǒ, cóng fēng dǐng dào guà ér shū zhě. xī yá yǒu bái yī dà shì, dōng yá yǒu hú sēng dá mó, jiē mó kōng zhān bì ér chéng, fēi shì rén jī suǒ dào yě. gèng nán bàn lǐ, yǒu yù huáng gé dāng qìng zhōng. yóu cǐ pān xī yá, ái shí dèng, yǒu sēng qiàn yī gé yú yá xì.
有书其上为“天作高山”者,其字甚大,而悬穹亦甚高,或云以篾箩藤索,从峰顶倒挂而书者。西崖有白衣大士,东崖有胡僧达摩,皆摩空粘壁而成,非似人迹所到也。更南半里,有玉皇阁当箐中。由此攀西崖,捱石磴,有僧嵌一阁于崖隙。
qí gé yì dōng xiàng.
其阁亦东向。
qí yá shàng xià dǒu jué, zhōng qiàn héng wén, ér gé yǐ zhī. āi héng wén ér běi, yòu fù yī tíng, zhōng gōng jù fú, yǐ bì ér lì, yǐ yá bī bù róng qīng lián zuò yě. qí běi héng wén bèng jué yǐ. qián wén jīng shēng yáo dì chuán dì, jí yǐn gé sēng. qí shī wèi nán dōu rén, rú dàn pì yōu chī de qīng dàn ér shēn chǔ yōu shēn zhī chù, qī cǐ yǒu nián, zuó yǐ chán sòng fù yá chǎng, ér shǒu lú zhě nǎi qí tú yě, liú yú dài zhī. yú ài qí yōu xiǎn, wèi qì gé zhōng zuò jì zhě bàn rì.
其崖上下陡绝,中嵌横纹,而阁倚之。挨横纹而北,又覆一亭,中供巨佛,倚壁而立,以崖逼不容青莲座也。其北横纹迸绝矣。前闻鲸声遥递传递,即引阁僧。其师为南都人,茹淡辟幽吃的清淡而身处幽深之处,栖此有年,昨以禅诵赴崖场,而守庐者乃其徒也,留余待之。余爱其幽险,为憩阁中作记者半日。
sēng wèi jù cān. xià wǔ ér shī bù zhì. yú wèn sēng:" cǐ chù yǒu lù tōng jīn huà shān fǒu?" sēng yán:" jīn huá shàng zài dōng nán, gé dà jí yī zhòng, qìng zhōng wú lù shàng. dōng xiàng zhí niè dōng yá, nǎi nán qū yú dǐng ér dōng xià zhī.
僧为具餐。下午而师不至。余问僧:“此处有路通金华山否?”僧言:“金华尚在东南,隔大脊一重,箐中无路上。东向直蹑东崖,乃南趋逾顶而东下之。
gài dōng yá zhì shì fěi shí ér tǔ.
盖东崖至是匪石而土。
dàn qiào xuē zhī jí, zhí liè rú píng, qí shàng wéi nán." yú shí yǐ shén wǎng, jí réng xià yù huáng gé, suì dōng xiàng pān lǐng shàng. shí yǒu yóu rén zài yù huáng gé zhě, jiāo hū:" cǐ chù xiǎn jí nán jiē!" yú bù gù, yù shàng yù jùn. èr lǐ, yǒu lù yuán fēng yāo zì nán ér běi, dān zhě yù cóng běi qù, yú qiáng zhī nán. bàn lǐ, cǐ lù nǎi dōng tōng hòu lǐng, fēi dōng nán yú dǐng zhě, nǎi fù dōng xiàng niè jùn. dān zhě lǚ hòu, hū zhī bù zhì, yú bù fù dài, jié jué shàng jī, yī lǐ yú ér dōng yú qí jí. cóng jí shàng fǔ shì, jiàn zhōu zhì zài chuān dōng běi yǐ, nǎi jí cóng jí nán qū. bàn lǐ, yòu dōng nán niè jùn shàng, yī lǐ, shǐ líng jīn huà shān dǐng. yú shì běi tiào lì jiāng, xī tiào lán zhōu, dōng tiào hè qìng, nán tiào dà lǐ, suī qiàn zhòng fēng zhī xià, bù néng biàn qí chéng guō rén mín ér xī zhī lǎo jūn, běi zhī dà jí, dōng zhī dà jí fēn zhī chù, nán zhī yìn hè héng huán chù, xuě hén yún pài, wú bù lì lì xiàn xíng, zhèng rú tiān jì zhēn rén, xià biàn jiǔ zhōu, jù rú yī shǔ yě. fù cóng dǐng jí nán xíng, jí shàng yǐ yǒu lù, zhí qián yī lǐ, jiàn xī zhuǎn xiàng lǎo jūn, yú zhī nǎi yáng zhuāng dào, nǎi zhuǎn ér běi kàn dōng xiàng zhī lù, dé yī xiàn chuí qìng xià, suì cóng zhī. xià lǐ yú, lù qióng qìng mì, qīng yá dào kǎn, yī zè méng yì, xià qiàn mò cè, nǎi pān zhī héng diē, diē yī chóng fù gèng yī zhī, xìng zhī chóu qìng mì, bù zhī dào kōng zhī xiǎn. rú shì yī lǐ, rú dǎo bì hǎi, máng wú yá jì. jì ér shěn shì, hū jiàn yī tǎ xià yǒng, suī gé xuán zhòng qìng, ér fāng yú zài mù, zhī qù shí mén, bù zài ruò shuǐ wài yǐ. yì yòng pān zhuì zhī fǎ. yòu yī lǐ, yǒu xiàn jìng fú qìng jiān, suí zhī jí xíng. bàn lǐ, dé zhòng wā zhī xiá, yòu bàn lǐ, chū sān qīng gé zhī hòu, jí zuó lái shěn shì ér nán cóng zhě. yú shì xià xiá mén, guò zuó suǒ fàn chù, jiē qù wú yī rén.
但峭削之极,直列如屏,其上为难。“余时已神往,即仍下玉皇阁,遂东向攀岭上。时有游人在玉皇阁者,交呼:”此处险极难阶!“余不顾,愈上愈峻。二里,有路缘峰腰自南而北,担者欲从北去,余强之南。半里,此路乃东通后岭,非东南逾顶者,乃复东向蹑峻。担者屡后,呼之不至,余不复待,竭蹶上跻,一里余而东逾其脊。从脊上俯视,见州治在川东北矣,乃即从脊南趋。半里,又东南蹑峻上,一里,始凌金华山顶。于是北眺丽江,西眺兰州,东眺鹤庆,南眺大理,虽嵌重峰之下,不能辨其城郭人民;而西之老君,北之大脊,东之大脊分支处,南之印鹤横环处,雪痕云派,无不历历献形,正如天际真人,下辨九州,俱如一黍也。复从顶脊南行,脊上已有路,直前一里,渐西转向老君,余知乃杨庄道,乃转而北瞰东向之路,得一线垂箐下,遂从之。下里余,路穷箐密,倾崖倒坎,欹仄蒙翳,下嵌莫测,乃攀枝横跌,跌一重复更一枝,幸枝稠箐密,不知倒空之险。如是一里,如蹈碧海,茫无涯际。既而审视,忽见一塔下涌,虽隔悬重箐,而方隅在目,知去石门,不在弱水外矣。益用攀坠之法。又一里,有线径伏箐间,随之亟行。半里,得中洼之峡,又半里,出三清阁之后,即昨来审视而难从者。于是下峡门,过昨所饭处,皆阒无一人。
nǎi qián qū guò zuó suǒ wàng hǔ xué zhī shàng, cǐ zhí kāng qú, fēi xiǎn dào yǐ. nǎi cóng běi dào xún xī shān běi xiàng xià, wǔ lǐ ér fǎn yù, zé dān fū yóu wèi guī yě.
乃前趋过昨所望虎穴之上,此直康衢,非险道矣。乃从北道循西山北向下,五里而返寓,则担夫犹未归也。