shí sì rì zǎo yǔ. mìng gù pū mì pān xiù cái jiā, tóu wú fāng shēng shū. shàng wǔ yǔ zhǐ, pān lái gù. xià wǔ, yú wǎng gù ér pān chū, nǎi fǎn zuò jì yù zhōng. bó mù, tóng háng cuī jūn xié yú zhuó yú shì, yǐ zhú shí wèi gōng, zhú shí dà rú sōng zǐ, ròu yuán rú lián ròu, tǔ rén zhǔ shóu yǐ mǎi. tóu hú gǔ rén yǐn jiǔ yú lè de fāng shì, yì bān xíng shì shì zài yí dìng jù lí wài ān fàng yí gè jiǔ hú, hē jiǔ zhī rén yī cì xiàng qí zhōng tóu fàng jiàn shǐ, bù zhōng zhě zé bèi fá hē yī bēi chàng yǐn. yuè shàng ér fǎn, bīng lún jiǎo rán.
十四日早雨。命顾仆觅潘秀才家,投吴方生书。上午雨止,潘来顾。下午,余往顾而潘出,乃返作记寓中。薄暮,同行崔君挟余酌于市,以竹实为供,竹实大如松子,肉圆如莲肉,土人煮熟以买。投壶古人饮酒娱乐的方式,一般形式是在一定距离外安放一个酒壶,喝酒之人依次向其中投放箭矢,不中者则被罚喝一杯畅饮。月上而返,冰轮皎然。
shí wǔ rì chén wǎng wù pān.
十五日晨往晤潘。
pān quàn wú chū guān.
潘劝无出关。
shàng wǔ, pān kuì jiǔ yáo. xià wǔ, diàn zhōng lǎo rén yì lái quàn yú wú xíng.
上午,潘馈酒餚. 下午,店中老人亦来劝余无行。
xiān shì yú yǐ ruǎn yù wān shū bì yáng zhǔ rén, tuō qí mì tóng háng zhě, zhǔ rén wěi wěi. zhì mù, yǐ pān jiǔ zhāo zhī gòng zhuó. xiōng dì jù quàn yú wú jí xíng, wèi yán zhàng zhèng dú, nài hé yǐ bù zī qīng zhì yě. qū zhǐ bā yuè, wáng jūn jiāng fù lái, qiě rù nèi, tóng zhī rù guān zuì biàn. yú gū nuò zhī, shì yè yuè shén jiǎo, ér dǐ shě bù biàn píng tiào, jìng yù yù wò.
先是余以阮玉湾书畀杨主人,托其觅同行者,主人唯唯。至暮,以潘酒招之共酌。兄弟俱劝余毋即行,谓炎瘴正毒,奈何以不赀轻掷也。屈指八月,王君将复来,且入内,同之入关最便。余姑诺之,是夜月甚皎,而邸舍不便凭眺,竟郁郁卧。
shí liù rì chén qǐ, hòu zhǔ rén fàn, yù wèi jiān shān zhī xíng. qí shān zài zhōu chéng xī běi bǎi lǐ.
十六日晨起,候主人饭,欲为尖山之行。其山在州城西北百里。
xiān shì zhǔ rén yán qí líng yì, sǒng yǒng yú xíng, gù móu xiān jí zhī.
先是主人言其灵异,怂恿余行,故谋先及之。
nǎi yǐ zhú xiāng shān zhān jì yáng zhǔ jiā, qiè qīng náng yǔ gù pū xíng. cóng nán mén wài xún chéng xī xíng, bàn lǐ, guò xīn qiáo, jù shí liáng yě. qiáo xià shuǐ zì běi hé sān liú, jīn chéng xī ér nán, guò cǐ nán liú qù, jí suǒ wèi dà yíng jiāng yǐ.
乃以竹箱、衫、毡寄杨主家,挈轻囊与顾仆行。从南门外循城西行,半里,过新桥,巨石梁也。桥下水自北合三流,襟城西而南,过此南流去,即所谓大盈江矣。
yú jì guò qiáo, sì wàng shān shì huí huán, xiān àn fāng miàn dìng zhī. dāng chéng zhī zhèng dōng ér dǐng píng zhě, wèi qiú làn shān, luàn jiàn shào zhī lái dào yú qí nán jí dāng chéng zhī zhèng xī ér jiān sǒng zhě, wèi léi gǔ shān, nán wèi lóng guāng tái, wèi miǎn qìng dào, wèi shuǐ kǒu xī jiā zhí běi zhě, wèi shàng gàn é shān, luàn jiàn shào zhī mài, cóng zhī dōng dù nán qǐ, qù chéng běi èr shí lǐ zhí nán zhě, wèi lái fèng shān, zhōu zhì zhī mài, cóng zhī běi dù, yòu xī tū bǎo lù gé, wèi shuǐ kǒu dōng jiā. chéng xī nán wèi shuǐ kǒu, shù xiá jí jǐn, zhuì kōng ér xià, wèi diē shuǐ yá. chéng dōng nán dōng běi jù yǒu huí wù, nǎi lái fèng shān zì běi huán dù zhī mài.
余既过桥,四望山势回环,先按方面定之。当城之正东而顶平者,为球瓓山,乱箭哨之来道逾其南脊;当城之正西而尖耸者,为擂鼓山,南为龙光台,为缅箐道,为水口西夹;直北者,为上干峨山,乱箭哨之脉,从之东度南起,去城北二十里;直南者,为来凤山,州治之脉,从之北度,又西突保禄阁,为水口东夹。城西南为水口,束峡极紧,坠空而下,为跌水崖。城东南、东北俱有回坞,乃来凤山自北环度之脉。
ér dōng běi dú fú, yǒu gāo shān qióng qí wài, jí lóng chuān jiāng dōng gāo lí gòng shān běi lái zhī mài yě. chéng xī běi yī fēng dú sǒng, gāo chū zhòng fēng, wèi lóng zōng shān, nǎi běi lái fēn mài zhī tǒng huì. cóng cǐ zhí nán, wèi bǐ fēng, wèi bǎo fēng, wèi léi gǔ, ér jǐn yú lóng guāng tái.
而东北独伏,有高山穹其外,即龙川江东高黎贡山北来之脉也。城西北一峰独耸,高出众峰,为巃嵸山,乃北来分脉之统会。从此直南,为笔峰,为宝峰,为擂鼓,而尽于龙光台。
cóng cǐ xī dù nán zhuǎn, wèi měng bàng. cóng cǐ dōng dù, wèi shàng gàn é dī fú ér dōng dù nán qǐ, wèi chì tǔ shān luàn jiàn lǐng nán xià xī zhuǎn, wèi luó shēng shān zhī fēn zhí běi zhě, wèi qiú làn, zhì zhōu dōng ér běi jǐn mǎ yì cūn zhī fēn yóu xī ér nán zhě, wèi lái fèng, zhì zhōu nán ér xī jiā shuǐ kǒu, běi yǔ lóng guāng duì. cǐ zhōu sì miàn zhī shān yě.
从此西度南转,为猛蚌。从此东度,为上干峨;低伏而东度南起,为赤土山乱箭岭;南下西转,为罗生山;支分直北者,为球瓓,峙州东而北尽马邑村;支分由西而南者,为来凤,峙州南而西夹水口,北与龙光对。此州四面之山也。
qí shuǐ, yī dōng nán chū luó shēng shān, běi liú jīng léi dǎ tián, zhì chéng dōng běi yī dōng chū luàn jiàn shào, běi liú xī chū mǎ yì cūn xī nán, zhì chéng dōng běi yī chū lóng zōng shān, chù zhù shuǐ wèi hǎi zǐ, liú wèi gāo hé, nán zhì chéng dōng běi. sān shuǐ hé wéi yī, shì wèi dà yíng jiāng, yóu chéng xī ér nán, guò èr qiáo, zhuì xiá xià dǎo, qí shēn shí zhàng, kuò sān zhàng yú, xià wèi shēn tán, pò xiá xī nán qù, jīng hé shàng tún, yòu míng dà chē jiāng. cǐ zhōu sì miàn zhī shuǐ yě.
其水,一东南出罗生山,北流经雷打田,至城东北;一东出乱箭哨,北流西出马邑村西南,至城东北;一出巃嵸山,滀贮水为海子,流为高河,南至城东北。三水合为一,是为大盈江,由城西而南,过二桥,坠峡下捣,其深十丈,阔三丈余,下为深潭,破峡西南去,经和尚屯,又名大车江。此州四面之水也。
qí běi èr rì dǐ jiè tóu, yǔ shàng jiāng duì qí nán yī rì dǐ nán diàn, yǔ lǒng chuān miǎn diàn duì qí xī yī rì bàn zhì gǔ yǒng, yǔ chá shān duì qí dōng yī rì bàn zhì fēn shuǐ guān, yǔ yǒng chāng duì. bā guān zì qí xī běi xié dǐ dōng nán, xī sì guān shǔ mán hā shǒu bèi, zì xī běi ér dōng nán: yī yuē shén hù, èr yuē wàn rèn, sān yuē jù shí, sì yuē tóng bì. dōng sì guān shǔ lǒng bǎ shǒu bèi, zì xī nán ér dōng nán: yī yuē tiě bì, èr yuē hǔ jù, sān yuē tiān mǎ, sì yuē hàn lóng. bā guān zhī wài, zì shén hù ér chū, wèi xī lù, tōng yí xī, chū hǔ pò bì yù: zì tiān mǎ ér chū, wèi nán lù, tōng mèng mì, yǒu bǎo jǐng zì hàn lóng ér chū, wèi dōng nán lù, tōng mù bāng, chū bāng yáng bù: zì tiě bì ér chū, yì wèi nán lù, tōng mán mò, wèi miǎn diàn ā wǎ zhèng dào. xī mán mò mèng mì jù zhōng guó dì, zì wàn lì sān shí sān nián jīn téng wēi dào lì cǐ bā guān, yú shì guān wài zhū yí, jù wèi ā wǎ suǒ yǒu yǐ. yóu zhōu nán dǐ nán diàn fēn lù: xī xiàng gàn yá, zhì mán hā zhū guān, nán xiàng lǒng chuān, zhì lǒng bǎ zhū guān. yóu zhōu xī dǐ miǎn qìng fēn lù: xī chū shén hù, tōng yí xī xī běi yú lǐng, zhì gǔ yǒng. dà gài" sān xuān" yóu shǔ guān nèi, ér" liù wèi" suǒ shǔ, jù zhì guān wài yǐ. suì fēn huá yí zhī jiè. cǐ qí sì bǐ zhī wàng yě.
其北二日抵界头,与上江对;其南一日抵南甸,与陇川、缅甸对;其西一日半至古勇,与茶山对;其东一日半至分水关,与永昌对。八关自其西北斜抵东南,西四关属蛮哈守备,自西北而东南:一曰神护,二曰万仞,三曰巨石,四曰铜壁。东四关属陇把守备,自西南而东南:一曰铁壁,二曰虎踞,三曰天马,四曰汉龙。八关之外,自神护而出,为西路,通迤西,出琥珀碧玉:自天马而出,为南路,通孟密,有宝井;自汉龙而出,为东南路,通木邦,出邦洋布:自铁壁而出,亦为南路,通蛮莫,为缅甸阿瓦正道。昔蛮莫、孟密俱中国地,自万历三十三年金腾威道立此八关,于是关外诸彝,俱为阿瓦所有矣。由州南抵南甸分路:西向干崖,至蛮哈诸关,南向陇川,至陇把诸关。由州西抵缅箐分路:西出神护,通迤西;西北逾岭,至古勇。大概“三宣”犹属关内,而“六慰”所属,俱置关外矣。遂分华、彝之界。此其四鄙之望也。
dà yíng jiāng guò hé shàng tún hé miǎn qìng zhī shuǐ, nán rù nán diàn wèi xiǎo liáng hé jīng nán yá shān, yòu chēng wéi nán yá jiāng xī nán rù gàn yá yún lóng shān xià, míng yún lóng jiāng yán zhì gàn yá běi, wèi ān lè hé zhé ér xī yī bǎi wǔ shí lǐ, wèi bīng láng jiāng, zhì bǐ sū mán jiè jí lì lì zú dì qū, zhù jīn shā jiāng rù yú miǎn. yī yuē hé yú tài gōng chéng, cǐ chéng nǎi miǎn diàn jiè. àn miǎn diàn jīn shā jiāng, bù zhù yuán liú, zhì dàn chēng qí kuò wǔ lǐ, rán yán mèng yǎng zhī jiè zhě, dōng zhì jīn shā jiāng, nán zhì miǎn diàn, běi zhì gàn yá, zé qí jiāng zài gàn yá nán miǎn diàn běi mèng yǎng dōng yǐ. yòu àn máng shì zhǎng guān sī xī nán yǒu qīng shí shān, zhì yán jīn shā jiāng yuán chū zhī, ér liú rù dà yíng jiāng, yòu yán dà chē jiāng zì téng chōng liú jīng qīng shí shān xià. qǐ dà yíng jīng qīng shí zhī běi, jīn shā jīng qīng shí zhī nán yé? qí yán yuán chū zhě, dāng yì liú jīng ér fēi fā rèn zuì chū zhī fā yuán dì, ruò fā rèn, qǐ néng jí cǐ dà yé? yòu àn máng shì xī yǒu lù chuān jiāng, yuán chū é chāng mán dì, liú guò miǎn dì, hé dà yíng jiāng nán diàn dōng nán yī bǎi qī shí lǐ yǒu mèng nǎi hé, yuán chū lóng chuān jiāng. ér lóng chuān jiāng zài téng yuè dōng, shí chū é chāng mán dì, nán liú zhì miǎn tài gōng chéng, hé dà yíng jiāng.
大盈江过河上屯合缅箐之水,南入南甸为小梁河;经南牙山,又称为南牙江;西南入干崖云笼山下,名云笼江;沿至干崖北,为安乐河;折而西一百五十里,为槟榔江,至比苏蛮界即傈傈族地区,注金沙江入于缅。一曰合于太公城,此城乃缅甸界。按缅甸金沙江,不注源流,《志》但称其阔五里,然言孟养之界者,东至金沙江,南至缅甸,北至干崖,则其江在干崖南、缅甸北、孟养东矣。又按芒市长官司西南有青石山,《志》言金沙江源出之,而流入大盈江,又言大车江自腾冲流经青石山下。岂大盈经青石之北,金沙经青石之南耶?其言源出者,当亦流经而非发轫最初之发源地,若发轫,岂能即此大耶?又按芒市西有麓川江,源出峨昌蛮地,流过缅地,合大盈江;南甸东南一百七十里有孟乃河,源出龙川江。而龙川江在腾越东,实出峨昌蛮地,南流至缅太公城,合大盈江。
shì lù chuān jiāng yǔ lóng chuān jiāng, tóng chū é chāng, tóng liú nán diàn nán gàn yá xī, tóng rù miǎn dì, tóng hé dà yíng.
是麓川江与龙川江,同出峨昌,同流南甸南干崖西,同入缅地,同合大盈。
rán èr dì shí wú èr shuǐ, qǐ lù chuān jí lóng chuān, lóng chuān jí jīn shā, yī jiāng ér sān míng yé? gài lù chuān yòu míng lǒng chuān," lóng" yǔ" lǒng" shí xiàng jìn, bì jí qí yī wú yí gài é chāng mán zhī shuǐ, liú zhì téng yuè dōng wèi lóng chuān jiāng, zhì máng shì xī wèi lù chuān jiāng, yǐ yǔ lù chuān wèi jiè yě, qí zài sī jìng, shí chū qīng shí shān xià, yǐ qí xià liú wèi jīn shā jiāng, suì zhǐ wèi jīn shā zhī yuán, ér fēi yuán yú shān xià kě zhī. yòu zhì gàn yá xī nán miǎn diàn zhī běi, dà yíng jiāng zì běi lái hé, tóng ér nán liú, qí shì shǐ kuò, yú shì dú míng jīn shā jiāng. ér zhì tài gōng chéng mèng yǎng zhī jiè, shí dāng qí nán liú zhī xī, gù zhǐ yǐ wéi jiè, fēi mèng yǎng zhī dōng yòu yǒu yī jīn shā nán liú, gàn yá zhī xī yòu yǒu yī jīn shā chū qīng shí shān xī liú yì fēi dà yíng jiāng jì hé jīn shā ér rù miǎn, lóng chuān jiāng yòu rù miǎn ér hé dà yíng. dà yíng suǒ rù zhī jīn shā, jí lóng chuān xià liú, lóng chuān suǒ hé zhī dà yíng, jí qí míng jīn shā zhě yě. fēn ér qí zhī míng yù wěn, huì ér guàn zhī mài zì jiàn yǐ. cǐ qí èr shuǐ suǒ jīng yě. yú shì yì zhī gāo lí gòng zhī mài, nán xià máng shì mù bāng ér jǐn yú hǎi, lù jiāng zhī dú xià hǎi xī kě zhī yǐ. àn zhì yòu yǒu dà chē hú zài zhōu nán, shén guǎng, zhōng yǒu shān, rú qióng làng zhōng yì diǎn qīng. jīn wéi chéng běi shàng gàn é lóng zōng shān xià yǒu èr hǎi zǐ, chéng nán bìng wú zhū shuǐ, qǐ hóng liú jìn yáng chén yé?
然二地实无二水,岂麓川即龙川,龙川即金沙,一江而三名耶?盖麓川又名陇川,“龙”与“陇”实相近,必即其一无疑;盖峨昌蛮之水,流至腾越东为龙川江,至芒市西为麓川江,以与麓川为界也,其在司境,实出青石山下,以其下流为金沙江,遂指为金沙之源,而非源于山下可知。又至干崖西南、缅甸之北,大盈江自北来合,同而南流,其势始阔,于是独名金沙江。而至太公城、孟养之界,实当其南流之西,故指以为界,非孟养之东又有一金沙南流,干崖之西又有一金沙出青石山西流;亦非大盈江既合金沙而入缅,龙川江又入缅而合大盈。大盈所入之金沙,即龙川下流,龙川所合之大盈,即其名金沙者也。分而岐之名愈紊,会而贯之脉自见矣。此其二水所经也。于是益知高黎贡之脉,南下芒市、木邦而尽于海,潞江之独下海西可知矣。按《志》又有大车湖在州南,甚广,中有山,如琼浪中一点青。今惟城北上干峨巃嵸山下有二海子,城南并无潴水,岂洪流尽扬尘耶?
guò xīn qiáo, xī xíng bàn lǐ, yǒu qí: xī běi xíng zhě, wèi wū shā jiān shān dào nán xià zhě, wèi diē shuǐ hé dào. yú wén qí shèng shén, nǎi xiān nán qū. chū zhú wù zhōng yī lǐ, shè yī dōng liú xiǎo jiàn, nán shàng pō, zhé ér dōng yuē bàn lǐ, yǒu dà shí liáng jià dà yíng jiāng shàng, qí qiáo dōng xī kuà xīn qiáo xià liú.
过新桥,西行半里,有岐:西北行者,为乌沙、尖山道;南下者,为跌水河道。余闻其胜甚,乃先南趋。出竹坞中一里,涉一东流小涧,南上坡,折而东约半里,有大石梁架大盈江上,其桥东西跨新桥下流。
cóng qiáo xī shāo nán shàng pō, bù bàn lǐ, qí shuǐ cóng zuǒ xiá zhōng tòu kōng píng zhuì ér xià, yá shēn shí yú zhàng, sān miàn huán bì. shuǐ fèn sān pài fēi téng, zhōng kuò zhàng wǔ, zuǒ pián yá qí yǒng zhě, kuò sì chǐ, yòu qiàn yá fēn qū zhě, kuò chǐ wǔ, gài zhōng rú lián, zuǒ rú bù, yòu rú zhù, shì jí xióng zhuàng, yǔ ān zhuāng bái shuǐ hé qí guān, dàn cǐ yá gèng jìn ér bī. cóng xī yá rào nán yá, píng duì ér lì, fēi mò dǎo juàn, xiè yù téng zhū, yáo sǎ rén yī miàn, bái rì jiān zhēn rú yǔ huā xuě piàn. tǔ rén suǒ chēng jiǔ yǔ bù qíng zhě yǐ cǐ, dàn" yǔ" zì dāng yì" hàn" wéi shì, yòng" yǔ" zì zé dié chuáng jià wū yǐ yì jí yòng zì chóng fù, bù jīng dàng.
从桥西稍南上坡,不半里,其水从左峡中透空平坠而下,崖深十余丈,三面环壁。水分三派飞腾,中阔丈五,左骈崖齐涌者,阔四尺,右嵌崖分趋者,阔尺五,盖中如帘,左如布,右如柱,势极雄壮,与安庄白水河齐观,但此崖更近而逼。从西崖绕南崖,平对而立,飞沫倒卷,屑玉腾珠,遥洒人衣面,白日间真如雨花雪片。土人所称久雨不晴者以此,但“雨”字当易“旱”为是,用“雨”字则叠床架屋矣意即用字重复,不精当。
qí shuǐ xià zhuì chéng tán, qiàn liú xiá dǐ shén shēn, yīn xià dǎo zhī, yǒu wū liǎng chóng zài jiā hè zhōng, nǎi wáng shì shuǐ chōng yě.
其水下坠成潭,嵌流峡底甚深,因下蹈之,有屋两重在夹壑中,乃王氏水舂也。
fù shàng xī yá. qí nán yī fēng gāo sǒng, píng kōng yī pù, shì wèi lóng guāng tái, shàng jiàn guān dì diàn. huí pàn jiǔ zhī, fù xià xī yá. qí yá shén xiá, dōng jí bào liú zhuì kōng, xī yì jiā kēng huán wū. fǔ shì wū xià kēng dǐ, yǒu liú quán dié duì, yì shuǐ chōng yě, ér dāng huán pō jiān, qí xī jí nán xià miǎn qìng dà dào, bù zhī shuǐ suǒ cóng chū. xì kàn zhī, shuǐ cóng jiǎo xià tòu xué chū, nán fēn wéi èr, yī suí dà dào nán zhù, yī fù rù jù shí xià, rù jiā kēng zhī wū wèi chōng. huí tiào yá běi yǒu xiá yī xiàn, shēn xià wǔ liù zhàng, pián zhì běi lái, kuò jǐn yī chǐ, ér gāo bù chì sān zhàng yú, shuǐ cóng qí dǐ tòu rù qián yá zhī fù ér chū qí nán. jì yá xué zhī shàng, gāo yì sān zhàng yú, nán zhì chū shuǐ zhī xué, shàng lián sān sì zhàng, bù shí qí xià tòu zhī xué yǔ shàng pián zhī xiá, cóng hé ér chéng, tiān qiǎo rén gōng, liǎng yí bù néng zhì cǐ yǐ.
复上西崖。其南一峰高耸,凭空揖瀑,是为龙光台,上建关帝殿。回盼久之,复下西崖。其崖甚狭,东即瀑流坠空,西亦夹坑环屋。俯视屋下坑底,有流泉叠碓,亦水舂也,而当环坡间,其西即南下缅箐大道,不知水所从出。细瞰之,水从脚下透穴出,南分为二,一随大道南注,一复入巨石下,入夹坑之屋为舂。回眺崖北有峡一线,深下五六丈,骈峙北来,阔仅一尺,而高不啻三丈余,水从其底透入前崖之腹而出其南。计崖穴之上,高亦三丈余,南至出水之穴,上连三四丈,不识其下透之穴与上骈之峡,从何而成,天巧人工,两疑不能至此矣。
cóng yá shàng niè xī fēng, yī lǐ, yǒu sì jù fēng zhī dōng, mén dōng xiàng, wèi pí lú sì. yóu qí xī èr lǐ, zhí dǐ léi gǔ jiān fēng xià, jiàn yǒu lù zhí niè fēng xī shàng, ér lù yǒu èr shēng rú shēng huò shū shēng zhǐ bǎo fēng dà dào shàng zài běi, nǎi héng shè tián jiān.
从崖上蹑西峰,一里,有寺踞峰之东,门东向,为毗卢寺。由其西二里,直抵擂鼓尖峰下,见有路直蹑峰西上,而路有二生儒生或书生指宝峰大道尚在北,乃横涉田间。
bàn lǐ, dé dà dào, suí ér xī shàng pō.
半里,得大道,随而西上坡。
èr lǐ, xī dǐ léi gǔ zhī běi.
二里,西抵擂鼓之北。
dāng xī běi cóng qí shàng, ér yú wù cóng xī nán, yī lǐ, niè jùn, yī lǐ, jiàn zhuǎn nán zhì, fù xiàng léi gǔ xíng. yòu yī lǐ, xīn zhī qí wù, suì xī yú lǐng jí, zé wàng jiàn bǎo fēng diàn gé, zài xī běi lǐng bàn, yǔ cǐ jí qí děng, ér gé qìng liǎng chóng, qí xià shén shēn, jiē cóng xī nán lǐng jí zhuì xià. jì suí pō dōng xià, jiù dà dào fù shàng, yǔ niè pō xī shàng, cóng fēng jí zhuǎn xià, qí lù xiāng bǐ, bù ruò shàng zhī dé yǐ jiān zhì qí dǐng yě. suì xī nán shàng, shén jùn, yī lǐ, zhí chū léi gǔ jiān zhī xī, yǒu lù zì jiān nán xiàng lái hé, tóng zhī xī běi dù jí. jí běi lù fēn wéi èr, yī xī běi yán fēng qù, yī dōng běi pān lǐng xíng. yī lǐ, zài yú lǐng zhì jí, qí jí liǎng páng jiē dōng xī xià, nǎi fàn yú jí. guò běi, lù fù fēn wéi èr rú qián, rán dōng běi zhě yóu fēi bǎo fēng lù, shàng gé yī qìng yě.
当西北从岐上,而余误从西南,一里,蹑峻,一里,渐转南陟,复向擂鼓行。又一里,心知其误,遂西逾岭脊,则望见宝峰殿阁,在西北岭半,与此脊齐等,而隔箐两重,其下甚深,皆从西南岭脊坠下。计随坡东下,就大道复上,与蹑坡西上,从峰脊转下,其路相比,不若上之得以兼陟其顶也。遂西南上,甚峻,一里,直出擂鼓尖之西,有路自尖南向来合,同之西北度脊。脊北路分为二,一西北沿峰去,一东北攀岭行。一里,再逾岭陟脊,其脊两旁皆东西下,乃饭于脊。过北,路复分为二如前,然东北者犹非宝峰路,尚隔一箐也。
nǎi fù xī běi shàng dǐng, yī lǐ, niè qí zuì gāo chù, dōng fǔ zhōu chéng dōng wù, xī fǔ é lǒng nán wù, jiē jìn jiā cǐ jí xià, ér é lǒng zhī xī, yòu yǒu gāo fēng yī zhòng, zì běi ér nán, jiā é lǒng zhī wù, nán chū miǎn qìng, ér yǔ dà yíng zhī jiāng hé ér nán qù yān. dǐng dōng nán shēn shù mì yì, nǎi cóng xī běi xià, shén jùn, bàn lǐ jiù yí píng dì. suí dōng qìng běi xíng lǐng jí, yòu bàn lǐ, lù jiāo" shí" zì: yī cóng nán zhí běi zhě, jù xíng qí jí yī cóng dōng qìng zhōng shàng, héng guò xī běi zhě, chū shān yāo. zhī bǎo fēng zhī sì zài qìng yì yǐ, nǎi zhé ér dōng xià. mù yè fù cóng tiáo jiān, shén jùn ér huá, fēi pān zhī, zú wú zhān bù.
乃复西北上顶,一里,蹑其最高处,东俯州城东坞,西俯峨陇南坞,皆近夹此脊下,而峨陇之西,又有高峰一重,自北而南,夹峨陇之坞,南出缅箐,而与大盈之江合而南去焉。顶东南深树密翳,乃从西北下,甚峻,半里就夷平地。随东箐北行岭脊,又半里,路交“十”字:一从南直北者,俱行其脊;一从东箐中上,横过西北者,出山腰。知宝峰之寺在箐翳矣,乃折而东下。木叶覆丛条间,甚峻而滑,非攀枝,足无粘步。
xià yī lǐ, zhuǎn diàn jiǎo zhī yòu, zé sān qīng diàn yě. qián yǒu xū tíng sān yíng, dōng lǎn yī chuān zhī shèng, ér qí xià tíng gé zhuì xuán yá jiān, gé qìng huí pō, zhǐ chǐ piǎo miǎo cǐ jù miáo huì tíng gé huò gé zhe shù lín, huò chǔ zài pō de lìng yī miàn, suī kàn shang qu hěn jìn, shí zé yáo yuǎn. diàn xī wǔ wèi èr huáng guān suǒ qī.
下一里,转殿角之右,则三清殿也。前有虚亭三楹,东揽一川之胜,而其下亭阁缀悬崖间,隔箐回坡,咫尺缥渺此句描绘亭阁或隔着树林,或处在坡的另一面,虽看上去很近,实则遥远。殿西庑为二黄冠所栖。
yú zhì xíng náng, lìng gù pū shǒu qí chù, nǎi yóu tíng qián dōng xià.
余置行囊,令顾仆守其处,乃由亭前东下。
dào fēn wéi èr, yī cóng yòu xià wēi pō, yī cóng zuǒ zhuǎn shēn qìng. yú xiān suí qìng xià, bàn lǐ, yòu gù yá jiān, yī tíng fēi zhuì, bā jiǎo zhòng líng, gāo yǐ xuán yá zhī shàng, nǎi cān fǔ wú jūn shǔ rén, míng jìn chén. xīn jiàn yǐ sì chún yáng zhě. yóu tíng zuǒ zài xià, yuán qìng bàn lǐ, nán zhuǎn, yǎng jiàn tíng xià zhī shí, yī xuē qiān rèn, rú lián yī bàn, gāo qióng xiàng kōng, qí nán yòu shù yī bàn pián fù zhī, jiē chún shí wú xiān wén, wéi jiāo fù chù zhōng chuí yī xiàn, kuò jǐn chǐ yú, záo jí qí zhōng, yǎng zhī zhí ruò tiān tī dào guà yě. běi bàn zhī shàng, dà shū" diàn gāo shān dà chuān" wǔ zì, yì wú cān fǔ bǐ, qí xià xīn gòu jiàn zào yī xuān kuà lù, mào líng guān yú zhōng.
道分为二,一从右下危坡,一从左转深箐。余先随箐下,半里,右顾崖间,一亭飞缀,八角重棂,高倚悬崖之上,乃参府吴君蜀人,名荩臣。新建以祀纯阳者。由亭左再下,缘箐半里,南转,仰见亭下之石,一削千仞,如莲一瓣,高穹向空,其南又竖一瓣骈附之,皆纯石无纤纹,惟交附处中垂一线,阔仅尺余,凿级其中,仰之直若天梯倒挂也。北瓣之上,大书“奠高山大川”五字,亦吴参府笔,其下新构建造一轩跨路,貌灵官于中。
nán bàn cè yǒu jiān tè sǒng, jiā jí wèi mén, qí xià yù huáng gé yǐ zhī.
南瓣侧有尖特耸,夹级为门,其下玉皇阁倚之。
huán téng duō tǔ shān, dú shì yá chún shí, wēi qióng jiā qìng zhī jiān, jué ěr mù dùn yì. yù huáng gé nán yì xuán qìng wú lù, líng guān xuān běi yòu záo yá wèi tī, qiàn jiā shí jiān. běi xià shù zhàng, yǒu shí fāng dāng qí qián, dà shū yuē:" tài jí xuán yá." cóng cǐ běi dù dōng xià zhī qìng, zài shàng běi pō, gòng lǐ yú, zé bǎo fēng sì dāng fēng ér jù, gāo yǔ yù huáng gé děng.
环腾多土山,独是崖纯石,危穹夹箐之间,觉耳目顿异。玉皇阁南亦悬箐无路,灵官轩北又凿崖为梯,嵌夹石间。北下数丈,有石坊当其前,大书曰:“太极悬崖。”从此北度东下之箐,再上北坡,共里余,则宝峰寺当峰而踞,高与玉皇阁等。
ér yù huáng gé dōng xiàng. cǐ sì nán xiàng, sì dōng lóng shā zuì wēi, gù bù ruò yù huáng gé dāng huán qìng zhōng yāng, dé yī shān zhī zhèng yě. sì pō liáo luò, yǒu ní ní gū jū zhī, cǐ xī zhī mó jiā tuó zhǐ yìn dù sēng rén xiū dào chù.
而玉皇阁东向。此寺南向,寺东龙砂最微,固不若玉皇阁当环箐中央,得一山之正也。寺颇寥落,有尼尼姑居之,此昔之摩伽陀指印度僧人修道处。
tā chǔ jiē shì shèng yú dào fó jiào bǐ dào jiào chāng shèng, ér cǐ dú fǎn zhī. yǐ fù xià qìng zhōng, niè tài jí yá, guò běi bàn xià, cóng yī xiàn zhī jí shàng.
他处皆释盛于道佛教比道教昌盛,而此独反之。已复下箐中,蹑太极崖,过北瓣下,从一线之级上。
qí jí jùn shén, jǐ bù néng liú zhǐ, xìng liǎng yá bī shù, shǒu chēng zhī yǐ dēng. yī shàng zhě bā shí jí, dāng chún yáng tíng zhī nán, xiá shǐ qū zhé wèi tī, yòu sān shí yú jí ér dǐ xū tíng jiān. yú nǐ dǎ suàn tiào yuè yú cǐ, yǐ kuò wèi shū zhī guān, yīn shì zhuō zuò jì. lìng gù nú jí shuǐ tài jí xià qìng dōng yǐ biāo, èr huáng guān dào shì zhǐ zhī, yǐ fàn fàn yú. réng zuò xū tíng, hū kuáng biāo dà fēng bù yún, dài mù ér yuè sè quán yì. shào dào wèi xū tíng fēng jí, yāo yú wò qí tà.
其级峻甚,几不能留趾,幸两崖逼束,手撑之以登。一上者八十级,当纯阳亭之南,峡始曲折为梯,又三十余级而抵虚亭间。余拟打算眺月于此,以扩未舒之观,因拭桌作记。令顾奴汲水太极下箐东以爂,二黄冠道士止之,以饭饭余。仍坐虚亭,忽狂飚大风布云,迨暮而月色全翳。邵道谓虚亭风急,邀余卧其榻。
shí qī rì yú qǐ, jiàn rì lì shān yōu, nǐ zàn tíng qì qí jiān, yǐ náng zhōng cún mǐ zuò zhōu, lìng gù nú rù zhōu yù qǔ guì zhōu suǒ mǎi lán shā, jiāng yù yǐ gōng zhàng tóu cǐ chù fàn zhǐ lù fèi. ér cǐ dì lí zhōu jǐn bā lǐ, gù nú qù bù fǎn. dǐ xià wǔ, něi shén, hú dào fàn yú. jì ér gù nú zhì, shā réng bù xié lái yě.
十七日余起,见日丽山幽,拟暂停憩其间,以囊中存米作粥,令顾奴入州寓取贵州所买蓝纱,将鬻以供杖头此处泛指路费。而此地离州仅八里,顾奴去不返。抵下午,馁甚,胡道饭余。既而顾奴至,纱仍不携来也。
shí bā rì lù jì yú xū tíng. xiān yè yǒu hǔ cóng shān xià niè cān róng mǎ, cān róng mìng jūn shì sōu shān mì hǔ.
十八日录记于虚亭。先夜有虎从山下啮参戎马,参戎命军士搜山觅虎。
sì fēng liǎo shì zhě, nà shēng xiāng yìng, liǎng qìng sōu mì zhě, shàng xià bù yī, jìng bù dé hǔ.
四峰瞭视者,呐声相应,两箐搜觅者,上下不一,竟不得虎。
diān táng guān nán yuè dà shān, xī nán rào gǔ yǒng guān běi. fēn zhī dōng tū zhě. wèi jiān shān dōng nán tū zhě, wèi mǎ ān shān yòu fēn zhī nán xià zhě, wèi bǎo fēng, yòu nán wèi dǎ gǔ jiān, yòu nán jǐn yú lóng guāng tái. qí mǎ ān shān zhèng zhī dōng dù zhě, yì qǐ wèi bǐ fēng, yòu qǐ wèi lóng zōng, yú shì nán huán wèi chì tǔ, wèi luàn jiàn shào guò jí, yòu nán wèi bàn gè shān, ér xī běi huán lái fèng ér jié zhōu zhì. cǐ suǒ wèi huí lóng gù zǔ yě. cóng gǔ yǒng guān běi fēn zhī nán xià zhě, wèi guǐ diān xī shān, yòu nán wèi é lóng xī shān, yòu nán dī yú miǎn qìng zhèng zhī xī nán xià zhě, wèi gǔ yǒng xī guān, ér nán jiē yú shén hù yān. bā guān zhī wài, qí běi yòu yǒu cǐ gǔ yǒng diān táng èr guān, nǎi gǔ guān yě.
巅塘关南越大山,西南绕古勇关北。分支东突者。为尖山;东南突者,为马鞍山;又分支南下者,为宝峰,又南为打鼓尖,又南尽于龙光台。其马鞍山正支东度者,一起为笔峰,又起为巃嵸,于是南环为赤土,为乱箭哨过脊,又南为半个山,而西北环来凤而结州治。此所谓回龙顾祖也。从古勇关北分支南下者,为鬼甸西山,又南为鹅笼西山,又南低于缅箐;正支西南下者,为古勇西关,而南接于神护焉。八关之外,其北又有此古勇、巅塘二关,乃古关也。
diān táng zhī wài wèi chá shān cháng guān sī, jiù shǔ zhōng guó, jīn shǔ ā wǎ. diān táng dōng běi ā xìng guǎng běi wèi zǐ mèi shān, chū bān zhú, qí wài jí yě rén. bǎo fēng shān dōng xiàng píng lì qí qián, xià fēn wéi èr qìng, zhōng chuí shí yá gāo qióng, liǎng páng dào chā qìng dǐ. běi qìng zhī shàng, huán gāng yī zhī, qián rào rú dǔ qiáng, shí yá zhōng liè, záo jí xuán qí jiān, míng hú sūn tī. tī nán yù huáng gé yǐ qí xià, tī běi chún yáng gé jù qí shàng, jiù yǒu é míng wéi" tài jí xuán yá", ér wú cān róng yòu dà shū juān qí shàng, yuē" diàn gāo shān dà chuān". chún yáng gé zhī shàng, zé kāi xuān sān yíng, zuǒ yòu dāng xuán qìng zhī zhōng, ér xià lín jué hè. xiàng dōng běi, jìn zé huán gāng qián fú, píng chuān rào qí xià, yuǎn zé dōng shān zhī wài, gāo lí gòng běi jiān fēng tè chū zhòng shān zhī dǐng, zhèng duì qí zhōng, cǐ fēng tǔ rén yòu míng wéi xiǎo xuě shān, yáo fēng héng gèn tiān bàn, ér qí shàng tè sǒng yī jiān rú gǒng guī, gài zài fēn shuǐ guān zhī běi èr shí lǐ. guān jiān wú lù néng shàng, yì bù néng jiàn, zhì cǐ nǎi dōng jiàn zhī. mǎ ān shān bǎo zàng zhī tú jìng kōng, xī zài róng háng shí, céng cóng chì tǔ pù běi dù lóng chuān zhì qí xià, wèi gāo jiǎn cáo, yǒu jū rén duàn xìng zhě, dǎo zhī dēng qí dǐng. qí gāo gài sì shí lǐ yún. mù jiè shén shuǎng. qí hòu wèi sān qīng diàn, zé shào dào suǒ qī yě. sān qīng diàn qù xī dǐng bù yáo, yú qián cóng zhī xià. gài shì shān zhī zuì gāo zhě, wèi sān qīng diàn, dōng běi xiàng dāng shí bì ér jū yī shān zhī zhōng zhě, wèi yù huáng gé, dōng xiàng jū běi qìng zhī běi, yǐ huán gāng yè jiān zhě, wèi bǎo fēng sì, nán xiàng. yù huáng gé dāng shí bì xià, liǎng qìng jiā zhī, de dì mài zhī zhèng ér chún yáng gé gū xuán yá jiān, cóng lián huā jiān shàng xiàn shén qí, shì qí, zhèng xiāng shēng zhī miào yě zhèng biǎo xiàn chū shēng dòng de miào qù. gài téng yáng duō tǔ shān, ér cǐ shān yòu yǐ tǔ shān dú guǒ shí yá yú zhōng, rú yǐng yuè yú náng jí chū lèi bá cuì, qiě liǎng qìng zhōng guài shù qí zhū, yù cōng méng mì.
巅塘之外为茶山长官司,旧属中国,今属阿瓦。巅塘东北、阿幸广北为姊妹山,出斑竹,其外即野人。宝峰山东向屏立其前,下分为二箐,中垂石崖高穹,两旁倒插箐底。北箐之上,环冈一支,前绕如堵墙,石崖中裂,凿级悬其间,名猢狲梯。梯南玉皇阁倚其下,梯北纯阳阁踞其上,旧有额名为“太极悬崖”,而吴参戎又大书镌其上,曰“奠高山大川”。纯阳阁之上,则开轩三楹,左右当悬箐之中,而下临绝壑。向东北,近则环冈前伏,平川绕其下,远则东山之外,高黎贡北尖峰特出众山之顶,正对其中,此峰土人又名为小雪山,遥峰横亘天半,而其上特耸一尖如拱圭,盖在分水关之北二十里。关间无路能上,亦不能见,至此乃东见之。马鞍山宝藏之徒径空,昔在戎行时,曾从赤土铺北度龙川至其下,为高简槽,有居人段姓者,导之登其顶。其高盖四十里云。目界甚爽。其后为三清殿,则邵道所栖也。三清殿去西顶不遥,余前从之下。盖是山之最高者,为三清殿,东北向;当石壁而居一山之中者,为玉皇阁,东向;居北箐之北,倚环冈腋间者,为宝峰寺,南向。玉皇阁当石壁下,两箐夹之,得地脉之正;而纯阳阁孤悬崖间,从莲花尖上现神奇,是奇,正相生之妙也正表现出生动的妙趣。盖腾阳多土山,而此山又以土山独裹石崖于中,如颖跃于囊即出类拔萃,且两箐中怪树奇株,郁葱蒙密。
zhú zhī dà zhě, rú wú dì zhī māo zhú, zhōng zhě rú wú dì zhī jīn zhú, xiǎo zhě rú wú dì zhī dàn zhú, wú suǒ bù yǒu, yòu fēi yí dōng xī suǒ yǒu yě.
竹之大者,如吾地之猫竹,中者如吾地之筋竹,小者如吾地之淡竹,无所不有,又非迤东西所有也。
yán jiǎ àn:" jiù yǒu é" zhì" dà chuān" niàn wǔ zì yí cóng yáng běn jié qù, yǐ jiàn shí liù rì.
(延甲按:“旧有额”至“大川”廿五字宜从杨本节去,已见十六日。)
èr shí yī rì fàn hòu bié shào dào, xià chún yáng gé, dōng jīng tài jí yá. qí chù ruò héng běi qìng ér shàng, bàn lǐ ér dá bǎo fēng sì yú yǐ nán qìng xuán qiào, zuó suǒ wèi jīng, nǎi cóng dà lù xún yù huáng gé xià xuán yá. qū zhé xià bàn lǐ, yòu dù běi qìng zhī xià xiá, cóng huán gāng dà dào fù bàn lǐ, běi shàng bǎo fēng sì. wèn dào yú ní. ní yǐn chū diàn zuǒ fēng tóu, zhǐ shān xià hé táo yuán, zhí běi wèi jiān shān dào, xī běi dēng lǐng wèi dǎ yīng shān dào. wén dǎ yīng shān yǒu běi zhí zhǐ yóu jīng shī nán jīng zhí jiē guǎn xiá de běi fāng dì qū, běi jīng tiān jīn děng dì sēng xīn kāi qí dì, pō yì, nǎi xiān qū dǎ yīng. yú shì dōng běi xià pō, yī lǐ, dǐ pō běi. yòu běi yī lǐ yú, yǒu shù jiā yǐ xī shān lù, shì wèi hé táo yuán. qí xī běi yǒu ào pō dī, nǎi bǎo fēng zhī cóng běi dù jí zhě, yǒu dà dào xī xiàng zhī, yǒu xiǎo xī dōng zhù. yú zhī, zhí běi yī lǐ yú, nǎi xī běi dēng pō. sì lǐ, yú pō jí ér xī, shì míng zhǎng pō. yòu xī bàn lǐ. nǎi zhuǎn ér běi, xié xī fēng ér xún qí běi, réng xī xíng jí shàng. qí jí běi xià, jí jiǔ diàn lǐng zhī dōng dù wèi bǐ fēng lóng zōng zhě, nán xià, jí yě zhū pō zhī nán chū wèi é lóng miǎn qìng zhě, gài jù cóng fēn zhī zhī jí xíng yě. xī wǔ lǐ, lǐng ào jiān lù jiāo" shí" zì, nǎi xī běi héng zhì zhī. dāng cóng xī běi niè pō, wù cóng xī xíng lǐng zhī nán. èr lǐ, yù qiáo zhě, zhī wèi guǐ diān dào, dǎ yīng kāi sì chù yǐ zài zhí běi shuāng fēng xià. rán cǐ shí yǐ bú jiàn shuāng fēng, yì bú jiàn lù yǐng, nǎi niè jí pī lì. zhí shàng zhě sān lǐ, wù qì xí fēng, huò hé huò kāi. yòu shàng èr lǐ, nǎi dé luàn píng, xiǎo fēng huán hé zhī, zhōng duō huí hè, zhú cóng zá bù. jiàn yǒu chēng jià shù zhù yú běi fēng xià zhě, cóng hè zhōng qū zhī, réng wú lù. zhù zuǒ yǒu péng yī kān, sēng bǎo zàng jiàn yú, yíng rù qí zhōng, shǐ zhī jí kāi shān zhī rén yě. yīn yǔ yú biàn guān xíng shì. fàn hòu wù shāo kāi, yú yù xíng, bǎo zàng gù liú zhǐ yī xiāo. yú nǎi cóng qí hòu shān zhōng chuí chù shàng.
二十一日饭后别邵道,下纯阳阁,东经太极崖。其处若横北箐而上,半里而达宝峰寺;余以南箐悬峭,昨所未经,乃从大路循玉皇阁下悬崖。曲折下半里,又度北箐之下峡,从环冈大道复半里,北上宝峰寺。问道于尼。尼引出殿左峰头,指山下核桃园,直北为尖山道,西北登岭为打鹰山道。闻打鹰山有北直指由京师南京直接管辖的北方地区,北京、天津等地僧新开其地,颇异,乃先趋打鹰。于是东北下坡,一里,抵坡北。又北一里余,有数家倚西山麓,是为核桃园。其西北有坳颇低,乃宝峰之从北度脊者,有大道西向之,有小溪东注。逾之,直北一里余,乃西北登坡。四里,逾坡脊而西,是名长坡。又西半里。乃转而北,挟西峰而循其北,仍西行脊上。其脊北下,即酒店岭之东度为笔峰、巃嵸者,南下,即野猪坡之南出为鹅笼、缅箐者,盖俱从分支之脊行也。西五里,岭坳间路交“十”字,乃西北横陟之。当从西北蹑坡,误从西行岭之南。二里,遇樵者,知为鬼甸道,打鹰开寺处已在直北双峰下。然此时已不见双峰,亦不见路影,乃蹑棘披砾。直上者三里,雾气袭峰,或合或开。又上二里,乃得乱坪,小峰环合之,中多回壑,竹丛杂布。见有撑架数柱于北峰下者,从壑中趋之,仍无路。柱左有篷一龛,僧宝藏见余,迎入其中,始知即开山之人也。因与余遍观形势。饭后雾稍开,余欲行,宝藏固留止一宵。余乃从其后山中垂处上。
qí shān nǎi zhōng qǐ zhī pào yě, qí hòu fù xià, dà shān zì hòu huí huán zhī, shàng qǐ liǎng fēng ér zhōng ào zhōng jiān bù fen xià āo, yáo wàng zhī zhuàng rú mǎ ān, gù yòu míng mǎ ān shān. jù tǔ rén yán, qí shàng duō yīng, jiù zhì míng wéi jí yīng shān, ér tǔ yīn yòu é wèi dǎ yīng yún.
其山乃中起之泡也,其后复下,大山自后回环之,上起两峰而中坳中间部分下凹,遥望之状如马鞍,故又名马鞍山。据土人言,其上多鹰,旧《志》名为集鹰山,而土音又讹为打鹰云。
qí shān mài běi zì guàn zi píng nán sǒng, cóng dǐng shàng fèn èr qí, yī zhì xī nán, yī zhì dōng běi, èr fēng zhī zhī, rú bào bì qián huán.
其山脉北自冠子坪南耸,从顶上分二岐,一峙西南,一峙东北,二峰之支,如抱臂前环。
xī nán xià zhě, dāng hè yòu ér fú, guò zhōng fù qǐ xiǎo fù ér wèi zhōng àn, nán zhuì ér xià, fù qǐ yī fēng wèi qián àn. dōng běi xià zhě, dāng hè zuǒ ér fú, jié wèi dōng wā zhī yào. liǎng fēng ào chù zhèng qí huán wō chù, qián dūn yī fēng dāng wō zhōng, qí mài fù zì dōng běi fēng jiàng ér zhōng dù, wǎn rú yī zhū zhī tuō pán zhōng. qí qián fù qǐ liǎng xiǎo fù, rú èr rǔ zhī liè yú xiōng. qí mài jí zì zhōng dūn zhī fēng, cóng zuǒ dù yòu, yòu cóng yòu qián dù, ér fù qǐ yī fù yú zhōng, yǔ shuāng rǔ yòu chéng dǐng zú, qián liè wéi zhōng fēng jìn àn, jí nán yǔ zhōng àn bìng zhì.
西南下者,当壑右而伏,过中复起小阜而为中案,南坠而下,复起一峰为前案。东北下者,当壑左而伏,结为东洼之钥。两峰坳处正其环窝处,前蹲一峰当窝中,其脉复自东北峰降而中度,宛如一珠之托盘中。其前复起两小阜,如二乳之列于胸。其脉即自中蹲之峰,从左度右,又从右前度,而复起一阜于中,与双乳又成鼎足,前列为中峰近案,即南与中案并峙。
shāo dù ér dōng, yòu qǐ yī fù, jí běi yǔ dōng wā zhī yào duì jiā. gù liǎng rǔ zhī qián, zuǒ yòu jù yǒu wā zhōng ào, zhōng fēng zhī hòu, zuǒ yòu yì yǒu xiá zhōng jiōng, qí mài ruò shén píng, ér yì qǐ yī fú, yǐn rán kě xún.
稍度而东,又起一阜,即北与东洼之钥对夹。故两乳之前,左右俱有洼中坳,中峰之后,左右亦有峡中扃,其脉若甚平,而一起一伏,隐然可寻。
qí liǎng fēng zhī gāo zhě, zuǒ yòu jiē huán ér zhǐ, wéi zhōng zhī fú ér qǐ zhě, yī xiàn qián dù, qí dōng wèi bǐ fēng lóng zōng, nán wèi bǎo fēng lóng guāng zhě, jiē shì mài yě. tǔ rén yán," sān shí nián qián, qí shàng jiē dà mù jù zhú, méng bì wú xì, zhōng yǒu lóng tán sì, shēn mò néng cè, zú shēng zhì zé yǒng bō ér qǐ, rén mò gǎn jìn hòu yǒu mù yáng zhě, yī léi ér zhèn bì yáng wǔ liù bǎi jí mù zhě shù rén, lián rì yè huǒ, dà shù shēn huáng, liáo wú jié yí shèng yú, ér tán yì chéng lù, jīn shān xià yǒu chū shuǐ zhī xué, jù cóng shān gēn fēn dòu yún." shān dǐng zhī shí, sè zhě chì ér zhì qīng fú, zhuàng rú fēng fáng, wèi fú mò jié chéng zhě, suī dà zhì hé bào, ér liǎng zhǐ kě xié, rán qí zhì réng jiān, zhēn jié huī zhī yú yě. bǎo zàng jià lú zài zhōng fēng zhī xià, qián lín liǎng rǔ, rì hòu yǒu kuò ér dà zhě, hòu kě lèi fēng ér shàng, qián kě kuà rǔ wèi zhōng gǔ zhī lóu yún. jīn zhū wā suī zhōng ào, ér bù shòu dī shuǐ, dōng wā zhī shàng, yī shí wèi dàn xiǎo shuǐ gōu, yǒu zhū shuǐ yī fāng, qǐ lóng qù ér cāng sāng shū yì, dú liú cǐ yī sháo yǐ wéi kāi shān zhī gōng zhě yé!
其两峰之高者,左右皆环而止,唯中之伏而起者,一线前度,其东为笔峰、巃嵸,南为宝峰、龙光者,皆是脉也。土人言,“三十年前,其上皆大木巨竹,蒙蔽无隙,中有龙潭四,深莫能测,足声至则涌波而起,人莫敢近;后有牧羊者,一雷而震毙羊五六百及牧者数人,连日夜火,大树深篁,燎无孑jiě遗剩余,而潭亦成陆,今山下有出水之穴,俱从山根分逗云。”山顶之石,色赭赤而质轻浮,状如蜂房,为浮沫结成者,虽大至合抱,而两指可携,然其质仍坚,真劫灰之余也。宝藏架庐在中峰之下,前临两乳,日后有扩而大者,后可累峰而上,前可跨乳为钟鼓之楼云。今诸洼虽中坳,而不受滴水,东洼之上,依石为窞小水沟,有潴水一方,岂龙去而沧桑倏易,独留此一勺以为开山之供者耶!
bǎo zàng běn běi zhí rén, zì jī zú bǎo tái lái, jiàn jiān shān suī zhōng xuán ér wú zhòng guǒ, yǔ qí tú jìng kōng mì shān zhì cǐ, suì kān zuò péng chù zhě èr nián. jīn zhōu rén jiē wèi gǎn dòng, zhēng fù mù yùn zhú, xiān wèi jié cǐ yī yíng, ér shàng wèi dà jiù yún. jìng kōng, sì chuān rén, xiàng cóng róng wèi xuǎn fēng xiān cóng jūn jìn rù xiān fēng bù duì, fù chóng qìng, yuán liáo yuán qián, suǒ xiàng yǒu gōng, hòu wèi téng yuè cān fǔ qí pái jí wáng mìng qí pái, cǐ dài biǎo wáng mìng, tì fā tì yīn běn yì wèi chú qù zá cǎo, tì fā jí shì tì fà wèi sēng yú gān lù sì, cóng shī mì shān. shī dú zuò kōng shān, jìng kōng mù huà shān xià, wéi rán yī zhǐ, kāi chuàng cǐ shān, jù yì rén yě. shì wǎn sù kān zhōng. yǒu yī xíng jiǎo sēng yì liú wèi sēng tì dì zhě, nǎi yú xiāng zhāng jīng qiáo rén, xiāo xìng, hào wú niàn, míng dào míng. jiàn zhī rú jiàn gù rén yě.
宝藏本北直人,自鸡足宝台来,见尖山虽中悬而无重裹,与其徒径空觅山至此,遂龛坐篷处者二年。今州人皆为感动,争负木运竹,先为结此一楹,而尚未大就云。径空,四川人,向从戎为选锋先从军进入先锋部队,复重庆,援辽援黔,所向有功,后为腾越参府旗牌即王命旗牌,此代表王命,薙发薙音tì本意为除去杂草,薙发即是剃发为僧于甘露寺,从师觅山。师独坐空山,径空募化山下,为然一指,开创此山,俱异人也。是晚宿龛中。有一行脚僧亦留为僧薙地者,乃余乡张泾桥人,萧姓,号无念,名道明。见之如见故人也。