èr shí qī rì yǒu quē wén yú jiàn qián lù jiàn yì, ér zhī jiān yǒu jī, kě niè shí ér shàng, suì běi shàng pān zhì zhī.
二十七日(有缺文)余见前路渐翳,而支间有迹,可蹑石而上,遂北上攀陟之。
lǚ xuán jùn tī kōng, cóng yá shí jiàn zuò yuán hóu shēng.
屡悬峻梯空,从崖石间作猿猴升。
yī lǐ bàn, zé liǎng yá qián tū, jiē chún shí chēng xiāo, bá hè ér qǐ, zì xià wàng zhī, ruò jiàn biāo shù wù zuò biǎo shí kōng zhōng, zì shàng líng zhī, fù yǒu yī xiàn lián jí, yòu rú qióng tái zhōng xuán, shuāng quē bìng yǐ yě. hòu jí wéi héng gèn dà jí. pī cóng mǎng ér shàng, yǒu dà dào dōng xī héng shān jǐ, jí dōng zì jī píng guān shān xī shàng ér dá yú jué dǐng zhě. yīn xī nián yùn zhuān, zào chéng jué dǐng, kāi cǐ yǐ tōng lǘ mǎ.
一里半,则两崖前突,皆纯石撑霄,拔壑而起,自下望之,若建标竖物作表识空中,自上凌之,复有一线连脊,又如琼台中悬,双阙并倚也。后即为横亘大脊。披丛莽而上,有大道东西横山脊,即东自鸡坪关山西上而达于绝顶者。因昔年运砖,造城绝顶,开此以通驴马。
yú nǎi fǎn cóng qí dōng bàn lǐ, líng zhòng yá ér shàng.
余乃反从其东半里,凌重崖而上。
rán qí chù shàng píng xià qiàn, fǔ kàn mò kě jiàn, bù ruò diǎn tóu fēng zhī tū sǒng ér chū, kě yǐ yī lǎn quán shōu yě.
然其处上平下嵌,俯瞰莫可见,不若点头峰之突耸而出,可以一览全收也。
qí jí liǎng páng jiē gǔ mù shēn yì, tōng dào yú zhōng, yǒu kāi chù xià kàn shān hòu. qí dōng běi yòu zhì shān yī wéi, rú jī nán xiàng, suǒ wèi mó ní shān yě, jí cǐ shān yú mài suǒ jié zhě. qí xī běi héng tuō zhī zhī, suǒ wèi hòu zhǐ yě, jí nán sǒng ér qǐ wèi jué dǐng zhě.
其脊两旁皆古木深翳,通道于中,有开处下瞰山后。其东北又峙山一围,如箕南向,所谓摩尼山也,即此山余脉所结者。其西北横拖之支,所谓后趾也,即南耸而起为绝顶者。
gù jué dǐng zì nán hè wàng zhī, rú zhǎn qí xī lì, luó hàn jiǔ céng zhī jí, zé rú zhǎn qí dōng lì zì běi jí wàng zhī, zé rú zhǎn qí nán lì, hòu zhǐ zhī jí, zé rú zhǎn qí běi lì. cǐ yī shān dà shì yě. ruò táo huā qìng guò jí, yòu zài jué dǐng xī nán xiá zhōng, nán qǐ wèi xiāng mù píng zhī lǐng, dōng gèn wèi hé zì kǒng zhī jí, yǔ luó hàn bì diǎn tóu fēng nán běi zhì wèi liǎng jiè. cǐ zài sān jù xī nán zhī zhī wài, nǎi duì shān ér fēi jī zú yǐ. ruò nán tiáo lǎo jí, zì xiāng mù ér nán zǒu wū lóng bà luó hàn bì diǎn tóu fēng, yòu qí dōng chū zhī zhī, fēi lǎo gàn yǐ. shān hòu jí wéi luó chuān dì, běi zhì nán yá, jiē dèng chuān shǔ, yǔ bīn chuān yǐ cǐ shān jǐ wèi jiè, gù jué dǐng jí shǔ dèng chuān, ér cáo xī huá shǒu, yóu lì bīn chuān yān. ruò dōng chū zhī mó ní, zé běi shèng làng cāng zhī suǒ xiá, cǐ yòu yǐ shān zhī dōng lù jī píng shān wèi jiè zhě yě.
故绝顶自南壑望之,如展旗西立,罗汉九层之脊,则如展旗东立;自北脊望之,则如展旗南立,后趾之脊,则如展旗北立。此一山大势也。若桃花箐过脊,又在绝顶西南峡中,南起为香木坪之岭,东亘为禾字孔之脊,与罗汉壁、点头峰南北峙为两界。此在三距西南支之外,乃对山而非鸡足矣。若南条老脊,自香木而南走乌龙坝、罗汉壁、点头峰,又其东出之支,非老干矣。山后即为罗川地,北至南衙,皆邓川属,与宾川以此山脊为界,故绝顶即属邓川,而曹溪、华首,犹隶宾川焉。若东出之摩尼,则北胜、浪沧之所辖,此又以山之东麓鸡坪山为界者也。
cóng jí zhí běi tiào, xuě shān yī zhǐ shù lì tiān wài, ruò yǐn ruò xiàn. cǐ zài lì jiāng jìng nèi, shàng gé yī hè qìng fǔ yú qí zhōng, ér xuě shān zhī dōng, jīn shā jiāng shí tòu yè nán zhù, dàn qí chù bī jiā jǐn zhàng yú, bù kě dé ér wàng yě.
从脊直北眺,雪山一指竖立天外,若隐若现。此在丽江境内,尚隔一鹤庆府于其中,而雪山之东,金沙江实透腋南注,但其处逼夹仅丈余,不可得而望也。
yóu jí dào xī xíng, zài lóng zài qǐ, wǔ lǐ, yǒu lù zì nán ér shàng zhě, cǐ luó hàn bì dōng zhān tán lǐng dào yě jiāo jí ér xī běi qù zhě, cǐ xún hòu zhǐ běi xià hè qìng dào yě jiāo jí ér dōng běi xià zhě, cǐ luó chuān dào yě, suí jí ér xī zhě, jué dǐng dào yě.
由脊道西行,再隆再起,五里,有路自南而上者,此罗汉壁东旃檀岭道也;交脊而西北去者,此循后趾北下鹤庆道也;交脊而东北下者,此罗川道也,随脊而西者,绝顶道也。
yú shì zài shàng, zài yū ér běi, yòu èr lǐ yú ér dǐ jué dǐng zhī xià. qí běi yá xuě hén ái ái, bù zhī hé rì suǒ jī yě. yòu nán shàng bàn lǐ, rù qí nán mén. mén wài zhuì hè ér xià zhě, hú sūn tī chū tóng fó diàn dào yóu běi mén chū, zhì hòu jí zhuǎn ér xī nán xià zhě, shù shēn xiá chū lǐ fó tái, cóng huá shǒu mén huì tóng fó diàn dào. ér hú sūn tī zài dōng nán, yóu jí shàng shù shēn xiá zài xī běi, yóu liù shuǐ cáo zhōng. cǐ dēng dǐng èr xiǎn, ér cóng jí lái zhě dú wú zhī.
于是再上,再纡而北,又二里余而抵绝顶之下。其北崖雪痕皑皑,不知何日所积也。又南上半里,入其南门。门外坠壑而下者,猢狲梯出铜佛殿道;由北门出,陟后脊转而西南下者,束身峡出礼佛台,从华首门会铜佛殿道。而猢狲梯在东南,由脊上;束身峡在西北,由霤liù水槽中。此登顶二险,而从脊来者独无之。
rù mén jí jiā yè diàn. cǐ jiù tǔ zhǔ miào jī yě, jiù jiā yè diàn zài shān bàn. suì dīng chǒu gōng yuán nián, zhāng àn jūn wèi jué dǐng bù kě bù fèng jiā yè, suì juān zī jiàn cǐ, ér yí tǔ zhǔ yú diàn zuǒ. qí qián zhī tiān cháng gé, zé tiān qǐ qī nián hǎi yán zhū àn jūn suǒ jiàn. hòu yǒu guān fēng tái, yì gé yě, wèi tiān qǐ chū nián guǎng dōng pān àn jūn suǒ jiàn, jīn yì míng duō bǎo lóu. hòu yòu yǒu shàn yǔ tíng, yì zhāng àn jūn suǒ jiàn, jīn mào qí xiàng yú zhōng.
入门即迦叶殿。此旧土主庙基也,旧迦叶殿在山半。岁丁丑(公元1637年),张按君谓绝顶不可不奉迦叶,遂捐资建此,而移土主于殿左。其前之天长阁,则天启七年海盐朱按君所建。后有观风台,亦阁也,为天启初年广东潘按君所建,今易名多宝楼。后又有善雨亭,亦张按君所建,今貌其像于中。
hòu xī chuān ní àn jūn yì míng xī jiǎo qú lǚ shè lú, yǔ yì dà hán jī fěng. diàn tíng sì wéi, zhù chéng huán zhī, fù sì miàn jià lóu wèi mén: nán yuē yún guān, zhǐ yún nán xiàn xī yǒu cǎi yún zhī yì yě dōng yuē rì guān, zé tài shān rì guān zhī yì běi yuē xuě guān, zhǐ lì jiāng fǔ xuě shān yě xī yuē hǎi guān, zé cāng shān ěr hǎi suǒ zài yě. zhāng jūn yú wàn shān jué dǐng xìng cǐ jù yì, ér mù fǔ yì cì qí yì, yí zhōng hé shān tóng diàn yùn zhì zhī, gài yǐ hé zài shěng chéng dōng, ér tóng nǎi xī fāng zhī shǔ, néng kè jí kè mù, gù qù bǐ yí cǐ.
后西川倪按君易名西脚蘧qú旅舍庐,语意大含讥讽。殿亭四围,筑城环之,复四面架楼为门:南曰云观,指云南县昔有彩云之异也;东曰日观,则泰山日观之义;北曰雪观,指丽江府雪山也;西曰海观,则苍山、洱海所在也。张君于万山绝顶兴此巨役,而沐府亦伺其意,移中和山铜殿运致之,盖以和在省城东,而铜乃西方之属,能剋即刻木,故去彼移此。
yǒu zào liú yán yǐ zǔ zhī zhě, wèi jī shān wèi lì fǔ zhī mài, lì jiāng gōng yì xìng mù, jì kè kè, jiāng yí shī jī shān, jīn xiān shā qí shǒu shì sēng yǐ. yú zài qián wén zhī, wèi qí shuō shén miù. lì běi jī nán, wén jī zhī mài zì lì lái, bù wén lì zì jī lái, xìng yǔ dì gè bù xiāng shè, hé kè zhī yǒu?
有造流言以阻之者,谓鸡山为丽府之脉,丽江公亦姓木,忌剋剋,将移师鸡山,今先杀其首事僧矣。余在黔闻之,谓其说甚谬。丽北鸡南,闻鸡之脉自丽来,不闻丽自鸡来,姓与地各不相涉,何剋之有?
jí zhì cǐ ér jiàn tóng diàn jù duī jī jiā yè diàn zhōng, zhǐ wú dì yǐ shù, shàng hòu mù fǔ xiāng dù, fēi yǒu zǔ yě. dàn yī chéng zhī nèi, tiān cháng yǐ hòu, wèi hé nán sēng suǒ zhǔ, qián xīn jiàn zhī jiā yè diàn, yòu shǎn xī sēng suǒ zhǔ, yǐ zhāng àn jūn tóng xiāng gù, mù fǔ yì yǐ tóng diàn shǔ zhī, xī liǎng sēng wú dào qì, bù miǎn shì shì shēn shāng bù hé mù, fēi shān mén zhī fú yě. yú yī rù shān, jí wén hé nán shǎn xī èr sēng míng, jí dǐ jué dǐng, jiāng mù, jiàn shǎn xī sēng zhī shū zài jiā yè diàn, suì yǐ xíng lǐ zhì zhī. qí zhí míng kōng, shàng zài luó hàn bì xī lái sì. yóu diàn cè rù tiān cháng gé, gài shǎn sēng yǐ tóng diàn jù zhī jué jiā yè diàn hòu zhèng mén, wú lìng cóng zhōng chū rù yě. hé nán sēng jū duō bǎo lóu xià, liú yú wǎn gōng. guān qí yì shū tè bié fèn fèn. yú yú shì jiē fù fěi kǒu tóu shàng bù shuō ér xīn zhōng bù yǐ bù wéi rán zhī.
及至此而见铜殿具堆积迦叶殿中,止无地以竖,尚候沐府相度,非有阻也。但一城之内,天长以后,为河南僧所主,前新建之迦叶殿,又陕西僧所主,以张按君同乡故,沐府亦以铜殿属之,惜两僧无道气,不免事事参商不和睦,非山门之福也。余一入山,即闻河南、陕西二僧名,及抵绝顶,将暮,见陕西僧之叔在迦叶殿,遂以行李置之。其侄明空,尚在罗汉壁西来寺。由殿侧入天长阁,盖陕僧以铜殿具支绝迦叶殿后正门,毋令从中出入也。河南僧居多宝楼下,留余晚供。观其意殊特别愤愤。余于是皆腹诽口头上不说而心中不以不为然之。
hái zhì tǔ zhǔ miào zhōng, hán shén.
还至土主庙中,寒甚。
shǎn sēng ruò huǒ gòng guǒ, wèi yú tán qí zhí míng kōng qián mù tóng diàn shì shén xī.
陕僧爇火供果,为余谈其侄明空前募铜殿事甚悉。
" jīn xiàn zài xī lái, kě yī gù yě." yú wěi wěi yìng dá shēng.
“今现在西来,可一顾也。”余唯唯应答声。
èr shí bā rì chén qǐ hán shén, jí pī yī cóng nán lóu guān rì chū, yǐ jiǎo rán shàng shēng yǐ. chén cān hòu, jí lù bēi wén yú tiān cháng shàn yǔ zhī jiān. zhǐ jiāng, yǒu zhāng xiàn fù èr bēi zuì zhǎng, dú dān dú yī rén bù jí lù. hái fàn jiā yè diàn. nǎi cóng běi mén chū. mén wài gāng jí zhī shàng, duō mài jiāng yuè fěn zhě. jí zhī xī jiē xuē yá xià fù, qǐ jí xiàng suǒ wèi shè shēn yá zhě yé? běi yóu jí shàng xíng zhě yī lǐ, nǎi zhé ér xī xià, guò yī bì gé, nǎi nán xià shù shēn xiá.
二十八日晨起寒甚,亟披衣从南楼观日出,已皎然上升矣。晨餐后,即录碑文于天长、善雨之间。指僵,有张宪副二碑最长,独单独一人不及录。还饭迦叶殿。乃从北门出。门外冈脊之上,多卖浆瀹粉者。脊之西皆削崖下覆,岂即向所谓舍身崖者耶?北由脊上行者一里,乃折而西下,过一敝阁,乃南下束身峡。
jù shí shuāng bèng, zhōng liú chéng kēng, lù yóu zhōng xià, liǎng yá bī shù ér xià zhuì shén jùn, wǎn zhuǎn xiá zhōng, páng wú yú dì, suǒ wèi" shù shēn" yě.
巨石双迸,中嵧成坑,路由中下,两崖逼束而下坠甚峻,宛转峡中,旁无余地,所谓“束身”也。
xià bàn lǐ, dé xiǎo píng, fú hǔ ān yǐ zhī. ān nán xiàng, cóng qí qián, duō mài xiāng cǎo zhě, qí cǎo shēng yú shān jǐ.
下半里,得小坪,伏虎庵倚之。庵南向,从其前,多卖香草者,其草生于山脊。
xún shè shēn yá dōng nán zhuǎn, wèi cáo xī huá shǒu zhī dào rào ān xī zhuǎn, pán jué bì zhī shàng, shì wèi lǐ fó tái tài zǐ guò xuán guān. yú nǎi xiān guò lǐ fó tái. yǒu tíng zài tái dōng, yì zhōng jì, tái zhì qí qián shí cóng qǐ zhōng, xuán jué hè zhī shàng. běi tiào wēi yá, dào chā yú shēn hè zhōng, nǎi jué dǐng běi jǐn chù yě, qí xià jí táo huā qìng, dàn tū bù néng fǔ kuī ěr. qí dōng nán hè zhōng, zé fàng guāng sì zài yān, qí xī gé wù xiāng duì zhě, xiāng mù píng yě. shì tái dāng jué dǐng xī běi yú xuán jué chù, líng xū dào yǐng, ruò fú zhōu zhī jià hè, wèi yī shān shèng chù, ér tíng jì qīng bì, bù róng wú kǎi. tái zhī běi, yá bì dào xuán, dèng dào zhǎn jué, ér xī yá zhī kàn hè zhōng zhě, è bàn shàng bèng, ruò dì sī qǐ.
循舍身崖东南转,为曹溪、华首之道;绕庵西转,盘绝壁之上,是为礼佛台、太子过玄关。余乃先过礼佛台。有亭在台东,亦中记,台峙其前石丛起中,悬绝壑之上。北眺危崖,倒插于深壑中,乃绝顶北尽处也,其下即桃花箐,但突不能俯窥耳。其东南壑中,则放光寺在焉,其西隔坞相对者,香木坪也。是台当绝顶西北隅悬绝处,凌虚倒影,若浮舟之驾壑,为一山胜处,而亭既倾敝,不容无慨。台之北,崖壁倒悬,磴道斩绝,而西崖之瞰壑中者,萼瓣上迸,若蒂斯启。
yáo xiàng wú lù, nǎi zhàn mù héng yá duān, fēi qiú lóng jiē yì yú céng luán zhī shàng, suì fēn dì ér dǎo, rú rù yào fáng, zhōng kōng wài tòu, yù hé yù fēn. chuān qí ào kū, zhèng dāng fú tái zhī xià, nǎi wài shí zhī fù nèi shí ér chéng zhě, shàng lián xià bèng, liè tòu liǎng tóu.
遥向无路,乃栈木横崖端,飞虬qiú龙接翼于层峦之上,遂分蒂而蹈,如入药房,中空外透,欲合欲分。穿其奥窟,正当佛台之下,乃外石之附内石而成者,上连下迸,裂透两头。
cè shēn ér jìn, pī xì ér chū, fù dēng nán tái zhī shàng. réng dōng guò fú hǔ, xún yán bàng bì, pán qí hè dǐng. yǎng shì chù yá, hū hū yù duò, ér shú zhī jí xiàng suǒ zhèn yī niè lǚ yú qí shàng zhě yé.
侧身而进,披隙而出,复登南台之上。仍东过伏虎,循岩傍壁,盘其壑顶。仰视矗崖,忽忽欲堕,而孰知即向所振衣蹑履于其上者耶。
dōng nán bàng yá zhě yī lǐ yú, yǒu shì yǐ yá, yuē cáo xī sì, yǐ qí cè yǒu shuǐ yī hóng, zài chù yá zhī xià, yǐn liú zhuì hè, wèi zhòng pài zhī yuán, yǒu shì zōng mén fǎ mài yě. shāo xià, lù fēn wéi èr, zhèng dào dōng nán xún yá píng qù, xiǎo jìng xī xià wēi pō.
东南傍崖者一里余,有室倚崖,曰曹溪寺,以其侧有水一泓,在矗崖之下,引流坠壑,为众派之源,有似宗门法脉也。稍下,路分为二,正道东南循崖平去,小径西下危坡。
yú dì fàng guāng zài xī nán hè, biàn yí cóng cǐ xiǎo jìng wéi shì. xī xún zhī yī lǐ yú, zhuǎn ér běi yú yī zuǐ, yǐ pán lǐ fó tái zhī xià, qí xī běi nǎi táo huā qìng lù, ér dōng nán hè dǐ, zhōng wú xià chǔ, nǎi cóng jiù lù fǎn. èr lǐ, chū xún yá zhèng dào, guò bā gōng dé shuǐ, yú shì yá lù yù bī zè, xiàn dǐ yuán qiàn jué bì shàng, yǎng tiào zhǐ jué chóng chóng lóng lóng ér bú jiàn qí dǐng, xià kàn zhǐ jué yǎo yǎo míng míng ér mò xī qí gēn, rú xuán yī fú wàn rèn cāng yá tú, ér zhuì shēn qí jiān, bù biàn shēn zài hé jì yě.
余睇放光在西南壑,便疑从此小径为是。西循之一里余,转而北逾一嘴,已盘礼佛台之下,其西北乃桃花箐路,而东南壑底,终无下处,乃从旧路返。二里,出循崖正道,过八功德水,于是崖路愈逼仄,线底缘嵌绝壁上,仰眺只觉崇崇隆隆而不见其顶,下瞰只觉窅窅冥冥而莫晰其根,如悬一幅万仞苍崖图,而缀身其间,不辨身在何际也。
dōng yī lǐ, yá shì shàng fēi, gāo qióng rú yán, fù huán qí xià, rú hù yù xíng, qí nèi bì lì rú yǎn fēi, gài qí shí chǐ chǐ jiē duò ér bù jìn duò zhī yú, suǒ wèi huá shǒu mén yě. qí gāo èr shí zhàng, qí shàng qióng fù zhě, yòu bù zhī fán jǐ, gài jí jué dǐng guān hǎi mén xià wēi yá yě. mén zhī xià, yǐ bì wèi tíng, liǎng páng jiàn xiǎo zhuān tǎ xiāng zhī, jí jīng suǒ chēng jiā yè shòu yī rù dìng chù, dài liù shí bǎi qiān suì yǐ fù mí lè zhě yě. tiān tāi wáng shí yuè shì xìng xiàn fù shī jì juān bì jiān, ér ní àn yuàn dà shū" shí zhuàng qí jué" sì zì, héng juān ér zhū dān zhī. qí xiào pín xiào fǎng yé? qíng miàn yé bǐ yù mó fǎng? zài shù shēn shū" shí zhuàng dà qí", zài jiā shā shū" shí zhuàng yòu qí", zài dōu shuài xiá kǒu shū" shí zhuàng shǐ qí", fán sì chù, gè huàn yī zì, shān líng hé zuì ér shòu cǐ yé?
东一里,崖势上飞,高穹如檐,覆环其下,如户阈形,其内壁立如掩扉,盖其石齿齿皆堕而不尽堕之余,所谓华首门也。其高二十丈,其上穹覆者,又不知凡几,盖即绝顶观海门下危崖也。门之下,倚壁为亭,两旁建小砖塔襄之,即经所称迦叶受衣入定处,待六十百千岁以付弥勒者也。天台王十岳士性宪副诗偈镌壁间,而倪按院大书“石状奇绝”四字,横镌而朱丹之。其效颦效仿耶?黥面耶比喻模仿?在束身书“石状大奇”,在袈裟书“石状又奇”,在兜率峡口书“石状始奇”,凡四处,各换一字,山灵何罪而受此耶?
yòu bàn lǐ, chù yá dōng jǐn, shí jí xià chuí, yǒu sì yǐ qí dōng, shì wèi tóng fó diàn, jīn biǎn qí mén yuē chuán dēng sì, gài jí jué dǐng dōng tū, yóu hú sūn tī xià zhuì wèi cǐ, zài xià jí jiā yè sì, ér wèi xī nán zhī fā mài zhě. sì dōng xiàng, dà lù zì xià ér lái, dǐ sì qián fēn liǎng qí: yóu qí běi xiá dēng sì hòu hú sūn tī, wèi jué dǐng qián mén dào, yú zuó cóng shàng suǒ kàn zhě, yóu sì qián xún yá xī zhuǎn, guò huá shǒu mén, shàng shù shēn xiá, wèi jué dǐng hòu mén dào, yú zī xià suǒ cóng lái zhě. gài sì běi wèi xiá, sì xī wèi yá, sì hòu hú sūn tī yóu jué dǐng chuí jí ér xià, nǎi yá zhī suǒ dōng jǐn ér xiá zhī suǒ nán huán zhě yě.
又半里,矗崖东尽,石脊下垂,有寺倚其东,是为铜佛殿,今扁其门曰传灯寺,盖即绝顶东突,由猢狲梯下坠为此,再下即迦叶寺,而为西南支发脉者。寺东向,大路自下而来,抵寺前分两歧:由其北峡登寺后猢狲梯,为绝顶前门道,余昨从上所瞰者,由寺前循崖西转,过华首门,上束身峡,为绝顶后门道,余兹下所从来者。盖寺北为峡,寺西为崖,寺后猢狲梯由绝顶垂脊而下,乃崖之所东尽而峡之所南环者也。
sì běi yǒu shí fēng tū jù xiá zhōng, yǒu ān yǐ qí shàng, shì wèi jiā shā shí. yú chū bù zhī qí wèi jiā shā shí yě, wàng zhī yǒu yì, suì bù rù tóng fó diàn ér dēng cǐ shí. zhì zé ān sēng yíng yú zuò shí shàng. shí wén lí pī zuò liǎng dié hén, ér shàng yǒu yuán kǒng. sēng zhǐ qí wén wèi jiā yè jiā shā, zhǐ qí kǒng wèi jiā yè zhuō xī zhī jī. jí wú yí jī, rán qí chù huí yá wài rào, zhuì hè zhōng pán, cǐ shí zhuì yá kàn hè, gù zì qí yě. sēng yuè mǐ huā wèi xiàn, shén rùn kū cháng. yú shí yù xià fàng guāng shèng fēng zhū sì, ér bù néng wàng qíng yú hú sūn tī, suì xún shí yòu shàng. bàn lǐ, shēng tī. tī nǎi zì rán shí jí, yǒu dié dèng hén kě yǐ xián zhǐ, ér hén jiān shí máng chǐ chǐ, zhe zú shén nán. jí zuǒ kàn jí huá shǒu chù yá zhī shàng, yòu kàn jí jiā shā zhuì hè zhī duān, qí chǐ chǐ zhī shí, huá shǒu mén nǎi chuí ér xià, cǐ tī nǎi cuò ér shàng zhě, rán zhì zé tóng yě. shàng bàn lǐ, shù zhé ér tī jǐn, réng cóng xiá shàng.
寺北有石峰突踞峡中,有庵倚其上,是为袈裟石。余初不知其为袈裟石也,望之有异,遂不入铜佛殿而登此石。至则庵僧迎余坐石上。石纹离披作两叠痕,而上有圆孔。僧指其纹为迦叶袈裟,指其孔为迦叶卓锡之迹。即无遗迹,然其处回崖外绕,坠壑中盘,此石缀崖瞰壑,固自奇也。僧瀹米花为献,甚润枯肠。余时欲下放光、圣峰诸寺,而不能忘情于猢狲梯,遂循石右上。半里,升梯。梯乃自然石级,有叠磴痕可以衔趾,而痕间石芒齿齿,著足甚难。脊左瞰即华首矗崖之上,右瞰即袈裟坠壑之端,其齿齿之石,华首门乃垂而下,此梯乃错而上者,然质则同也。上半里,数折而梯尽,仍从峡上。
wèn qù dǐng jiǒng yuǎn jué, nǎi fǎn bù xià tī, yóu tóng fó diàn běi dōng xià xiá zhōng.
问去顶迥jiǒng远绝,乃返步下梯,由铜佛殿北东下峡中。
yī lǐ, héng pán xiá dǐ, yǒu ān dāng qí zhōng, suǒ wèi dōu shuài ān yě, yǐ bàn qīng.
一里,横盘峡底,有庵当其中,所谓兜率庵也,已半倾。
qí hòu jí jué dǐng yǔ luó hàn bì fēn zhī qián tū chù, ān qián xiá fù shēn zhuì.
其后即绝顶与罗汉壁分支前突处,庵前峡复深坠。
xún ān héng dù, xún zuǒ yá xià bàn lǐ, yá gēn yǒu wā nèi qiàn, qián yǒu jù shù liú yīn, bìng hè xún jū shì shī bēi. qí qián xiá suì shēn pán, lù cóng qí shàng, yòu fēn wéi liǎng: xún yòu xiá zhōng xī nán xià zhě, wèi jiā yè sì shèng fēng sì xī zhī dà dào xún zuǒ yá xià dōng xiàng xíng zhě, wèi xī lái sì bì yún sì luó hàn bì jiān dào. yú shí shēn suí xī xiá xià, ér yī bù yī huí tiào, wèi cháng bù shén fēi luó hàn bì jiān yě. xià bàn lǐ wèi yǎng gāo tíng, zài xuán xiá zhōng, yīn pǐ sǔn huài wèi rù.
循庵横度,循左崖下半里,崖根有洼内嵌,前有巨树流荫,并鹤峋居士诗碑。其前峡遂深蟠,路从其上,又分为两:循右峡中西南下者,为迦叶寺、圣峰寺西支大道;循左崖下东向行者,为西来寺、碧云寺、罗汉壁间道。余时身随西峡下,而一步一回眺,未尝不神飞罗汉壁间也。下半里为仰高亭,在悬峡中,因圮pǐ损坏未入。
jì xià, yòu bàn lǐ chū xiá, wèi jiā yè sì, qí mén dōng xiàng, zhōng yì gāo chǎng. cǐ gǔ jiā yè diàn, jìn yīn dǐng yǒu xīn gòu, suì chēng cǐ wèi sì yún. rù yè bài jiàn zūn zhě. cóng qí qián nán xiàng xún qí ér xià, qí lù jùn ér dà. liǎng gài zhě fù sōng wèi péng. qū zhé jiā dào shù shí zhé, yī lǐ yú ér zhì huì dēng sì. sì nán xiàng, rù yè ér chū. dōng xià bàn lǐ, yǒu qí xī qù zhě, fàng guāng sì dào yě. kǒng rì zè tài yáng xī xié bù jí xíng, suì bù xī xiàng ér dōng qū. qí lù tǎn ér dà, yī lǐ wèi shèng fēng sì. sì dōng xiàng, jù fēn zhī zhī shàng. qián yǒu jù fāng, hòu yǒu jié gé, qí shì shén xióng tà. gé sì yù huáng, jīn jiē yǐ yù huáng gé chēng zhī. cóng cǐ běi zhān xī lái sì, gāo zhuì céng yá zhī shàng, píng xiá gèn bì, piāo miǎo tiān bàn, qí jǐng shén yì. chū sì, dōng suí lǒng xíng, èr lǐ, guò bái yún sì. yòu cóng qí yòu dōng xíng yī lǐ bàn, guò huì lín ān, zé zuǒ yòu liǎng xī hé yú qián ér lǒng jǐn. suì dù qí zuǒ xiá, dōng guò dà jué sì shū yuán, yī lǐ, cóng xī yīn hòu yú zhōng zhī zhī jí, cóng qiān fú gé qián guān jiē zǐ. jiē zǐ zhě, wéi là dǐ nián dǐ jí shān zhōng, wèi cháo shān fó jiào tú dào míng shān jìn xíng bài fó zhī jié, xī zài shí zhōng sì qián, jīn yí cǐ yǐ jìn dà jué, wèi zhū sì zhī zhōng yě.
既下,又半里出峡,为迦叶寺,其门东向,中亦高敞。此古迦叶殿,近因顶有新构,遂称此为寺云。入谒拜见尊者。从其前南向循岐而下,其路峻而大。两丐者覆松为棚。曲折夹道数十折,一里余而至会灯寺。寺南向,入谒而出。东下半里,有岐西去者,放光寺道也。恐日昃zè太阳西斜不及行,遂不西向而东趋。其路坦而大,一里为圣峰寺。寺东向,踞分支之上。前有巨坊,后有杰阁,其势甚雄拓。阁祀玉皇,今皆以玉皇阁称之。从此北瞻西来寺,高缀层崖之上,屏霞亘壁,飘渺天半,其景甚异。出寺,东随陇行,二里,过白云寺。又从其右东行一里半,过慧林庵,则左右两溪合于前而陇尽。遂渡其左峡,东过大觉寺蔬园,一里,从息阴后逾中支之脊,从千佛阁前观街子。街子者,惟腊底年底集山中,为朝山佛教徒到名山进行拜佛之节,昔在石钟寺前,今移此以近大觉,为诸寺之中也。
yóu jiē zǐ dōng bàn lǐ, guò xī zhú sì, yòu èr lǐ yú, rù xī tán.
由街子东半里,过西竺寺,又二里余,入悉檀。
jù cān hòu, zhī shěn gōng shì shēn yě nǎi wēng. lái kòu, shàng liú dài sì jiān, jí xià lóu ér shěn gōng zhì, gè dào biǎo dá qīng mù zhī yì. shí yǐ mù, sì zhōng jù chí tāng rè shuǐ hòu yù, suì yǔ sì zhǎng lǎo jí shěn gōng jiù yù chí zhōng. chí yǐ zhuān zhòu, zhǎng zhàng wǔ kuò bā chǐ, tāng shēn sì chǐ, chuī cóng gé bì fǔ zhōng, jìng rì yī zhěng tiān nǎi wēn. yù zhě xiān cóng chí wài wǎn shuǐ dí tǐ, rán hòu rù chí, zuò shuǐ zhōng jìn yī shí, fù chū chí wài, cā ér dí zhī, zài jìn zài cā, jìn shí bù yī dòng, kǒng gòu luò chí zhōng yě. yú zì sān lǐ pán yù hòu, rù diān zhǐ zǎo yú wēn quán, rú cǐ fān zhī yù, yù yì hǎn yǐ.
具餐后,知沈公事莘野乃翁。来叩,尚留待寺间,亟下楼而沈公至,各道表达倾慕之意。时已暮,寺中具池汤热水候浴,遂与四长老及沈公就浴池中。池以砖甃,长丈五、阔八尺,汤深四尺,炊从隔壁釜中,竟日一整天乃温。浴者先从池外挽水涤体,然后入池,坐水中浸一时,复出池外,擦而涤之,再浸再擦,浸时不一动,恐垢落池中也。余自三里盘浴后,入滇只澡于温泉,如此番之浴,遇亦罕矣。
èr shí jiǔ rì fàn yú xī tán, tóng shěn gōng jí tǐ jí zhī zhí tóng yóu jiē zǐ.
二十九日饭于悉檀,同沈公及体极之侄同游街子。
yú shì xié, gù pū shì mào. yù dà jué biàn zhōu yì chū yóu, yù lā yǔ jù. yú cí suì cháo wǎng zhù, gài yǐ qí jiè qī xún yě. jì wǔ, shěn gōng xiān bié qù, yú shí shì miàn yī ōu xiǎo pén.
余市鞋,顾仆市帽。遇大觉、遍周亦出游,欲拉与俱。余辞岁朝往祝,盖以其届七旬也。既午,沈公先别去,余食市面一瓯ōu小盆。
yī lǐ yú, cóng dà chéng ān shàng huàn zhù. yī lǐ rù huàn zhù, jiàn qí é wèi fú níng sì, wèn dào ér chū, yóu bù zhī wèi huàn zhù yě.
一里余,从大乘庵上幻住。一里入幻住,见其额为福宁寺,问道而出,犹不知为幻住也。
yóu qí yòu guò xiá xī běi xíng, yī lǐ ér rù lán tuó sì, sì nán xiàng. yóu zhèng diàn rù qí dōng lóu, gěn yī shī chū yíng. wèn diàn qián suǒ wò shí bēi. yuē:" cǐ xiān shī suǒ zhuàn jiā yè shì jī jì yě." xī shù huá shǒu mén tíng zhōng, pān àn jūn jiàn jué dǐng guān fēng tái, dāng shì zhě yè zhī dǐng, jiāng mó juān xīn jì, gěn yī shī wén ér wǎng zhǐ zhī, dé miǎn, yǐ huá shǒu lù jùn bù dé xià, yīn yū dào zhì cǐ.
由其右过峡西北行,一里而入兰陀寺,寺南向。由正殿入其东楼,艮一师出迎。问殿前所卧石碑。曰:“此先师所撰迦叶事迹记也。”昔竖华首门亭中,潘按君建绝顶观风台,当事者曳之顶,将摩镌新记,艮一师闻而往止之,得免,以华首路峻不得下,因纡道置此。
yú yù lù zhī, qí bēi liǎng miàn juān zì, ér qián bàn piān zài xià. gěn yī zhǐ bì jiān guà zhóu yún:" cǐ jí qí wén, cóng bēi yù xiě ér chū zhě." yú yīn dī xuán qí zhóu, yǐ àn jiù lù zhī. gěn yī gōng zhāi, shěn gōng yì zhì. zhāi hòu, yú dù wén zhǎng bù néng jìng, lìng gù pū xià qǔ wò jù. shěn gōng bié qù, yú dìng yǐ míng rì dāng wǎng kòu yě. dài mù, lù yóu wèi jìng, gù pū yǐ wò jù zhì, suì wò lán tuó chán tà. gù pū chuán hóng biàn ān rén yǔ yuē:" míng rì shì chú xī, xìng ěr zhǔ zǎo fǎn sì, wú lìng rén xuán wàng yě." yú wén zhī, wèi qī rán zhě jiǔ zhī.
余欲录之,其碑两面镌字,而前半篇在下。艮一指壁间挂轴云:“此即其文,从碑誉写而出者。”余因低悬其轴,以案就录之。艮一供斋,沈公亦至。斋后,余度文长不能竟,令顾仆下取卧具。沈公别去,余订以明日当往叩也。迨暮,录犹未竟,顾仆以卧具至,遂卧兰陀禅榻。顾仆传弘辨、安仁语曰:“明日是除夕,幸尔主早返寺,毋令人悬望也。”余闻之,为凄然者久之。
sān shí rì zǎo qǐ guàn zhì shū tóu ér shēn yě zhì, xiāng jiàn shén wèi.
三十日早起盥栉梳头而莘野至,相见甚慰。
tóng fàn yú lán tuó. yú nǎi lù bēi, wán ér shēn yě yǐ qù. suì yóu sì xún jí běi shàng, qí dào jiào tǎn, yī lǐ, zhuǎn ér dōng, yī lǐ chū shēn yě lú qián xiǎo jìng shì. yòu bàn lǐ ér rù shēn yě lóu, zé shěn gōng zài ér shēn yě wèi hái. shěn gōng wèi jù shí, shēn yě shì zhì, suì yàn tōng" yàn" zhāo dài kè rén qí lóu. yì zǐ gōng zhí biāo, wēi yù zhǔ shū, shén lè yě. shēn yě kěn lìng gù pū qǔ wò jù yú lán tuó yuē:" tóng shì tiān yá, hé bì yǐ cháng zhù jìng shì wèi fēn." yú cóng zhī, suì tíng qǐn qí lóu zhī běi yíng. qí lóu dōng nán xiàng, qián kàn zhòng hè, zuǒ yòu bào liǎng fēng, shén shū ér chēng. lóu qián yǐ suō sōng lián pí wèi lán, zhì pǔ ér yǎ, lóu chuāng shū líng míng jìng. dù chú xī yú wàn fēng shēn chù, cǐ yī xiāo shèng rén jiān qiān bǎi xiāo. bó mù, píng chuāng qián, kàn xīng chén yè yè xià chuí, wù dǐ huǒ guāng, yuǎn jìn fēn ná xiāng zhe qiān yǐn, jiē cháo shān zhě, chè yè yíng rán bù jué, yǔ yáo chí yuè xià, yòu yī guān yǐ.
同饭于兰陀。余乃录碑,完而莘野已去。遂由寺循脊北上,其道较坦,一里,转而东,一里出莘野庐前小静室。又半里而入莘野楼,则沈公在而莘野未还。沈公为具食,莘野适至,遂燕通“宴”招待客人其楼。义子躬执爂,煨芋煮蔬,甚乐也。莘野恳令顾仆取卧具于兰陀曰:“同是天涯,何必以常住静室为分。”余从之,遂停寝其楼之北楹。其楼东南向,前瞰重壑,左右抱两峰,甚舒而称。楼前以桫松连皮为栏,制朴而雅,楼窗疏棂明净。度除夕于万峰深处,此一宵胜人间千百宵。薄暮,凭窗前,瞰星辰烨烨下垂,坞底火光,远近纷挐ná相著牵引,皆朝山者,彻夜荧然不绝,与瑶池月下,又一观矣。